Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

I. ALGEMEEN

1. Inleiding

1.2. De inhoud van het wetsvoorstel

De leden van de VVD-fractie vragen de regering nader aan te geven in welke zin het wetsvoorstel afwijkt van de huidige Wet gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens als het gaat om het verstrekken van gegevens aan overheidsorganen en derden.

De voornaamste verschillen tussen de Wet gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (hierna: Wet GBA) en het voorliggende voorstel voor een Wet basisregistratie personen (hierna: Wbrp) ter zake van het verstrekken van gegevens worden hierna kort aangeduid.

Van afnemer naar overheidsorgaan

De Wet GBA kent de verstrekking van gegevens aan afnemers en derden. Daarbij wordt «een afnemer» omschreven als «een bestuursorgaan». Een derde is ieder ander dan de ingeschrevene zelf of een afnemer. De Wet GBA regelt in die termen globaal gesproken de verstrekking aan onderdelen van de overheid (afnemers) en aan anderen (derden). Bij nadere beschouwing blijkt echter dat er ook onderdelen van de overheid zijn die niet afgedekt worden met het begrip bestuursorgaan – en dus niet met het begrip afnemer. Zo zijn de Nationale Ombudsman en bij de wet ingestelde organen die met rechtspraak zijn belast, géén bestuursorgaan. Terwijl ook deze organen onder omstandigheden persoonsgegevens nodig hebben voor de goede vervulling van hun taak. Het voorliggende voorstel spreekt daarom over «overheidsorganen». Daarmee wordt bereikt dat ook bijvoorbeeld de rechter gegevens uit de basisregistratie verstrekt kan krijgen die hij nodig heeft voor de goede vervulling van zijn taak.

Van gemeentelijke basisadministraties naar één basisregistratie

De Wet GBA kent gemeentelijke basisadministraties. Daarvan zijn er net zoveel als er gemeenten zijn. De verstrekking van gegevens geschiedt vanuit die gemeentelijke basisadministraties. Nu zijn in de afgelopen tijd zodanige stappen gezet dat de geautomatiseerde levering van gegevens op grond van een autorisatiebesluit in technische zin in steeds meer gevallen en aan steeds meer afnemers, niet geschiedt vanuit de afzonderlijke gemeentelijke basisadministraties, maar vanuit één punt – de verstrekkingsvoorziening (artt. 66a en 66b Besluit GBA). Deze ontwikkeling is doorgezet in die zin dat het wetsvoorstel niet meer afzonderlijke basisadministraties kent, maar één basisregistratie. Alle verstrekkingen komen in termen van het wetsvoorstel uit één basisregistratie. De bijhouding van de gegevens van de ingezetenen geschiedt nog steeds door de gemeenten – iedere gemeente voor haar ingezetenen – maar zij houden één basisregistratie bij.

Uitbreiding van de populatie niet-ingezetenen

In vergelijking met de Wet GBA wordt onder de werking van het voorliggende wetsvoorstel een grotere groep personen in de basisregistratie geregistreerd. Het betreft kort gezegd personen die niet in Nederland wonen en nu niet in de GBA voorkomen (of van wie de gegevens niet meer worden bijgehouden), terwijl het toch wenselijk is om een aantal algemene persoonsgegevens van hen beschikbaar te hebben. Zie voor een uitgebreide beschrijving paragraaf 2.3 van het algemeen deel van de memorie van toelichting. Door het registreren van een grotere groep van personen in de basisregistratie, kunnen ook over een grotere groep gegevens worden verstrekt.

Uitbreiding met plaatsonafhankelijke verstrekking

Inhoudelijke in plaats van categorale beperking van derden in de wet

Uitbreiding blokkeren van verstrekking aan derden

Verlenging bewaartermijn van verstrekkinggegevens

Zowel de Wet GBA als het voorliggende wetsvoorstel regelen het recht van de burger om mededeling te krijgen inzake verstrekking van gegevens over hem uit de registratie. Onder de Wet GBA werden gegevens betreffende de verstrekking één jaar bewaard. Daarmee was verzekerd dat de burger mededeling kon krijgen over verstrekkingen van het afgelopen jaar. Het wetsvoorstel schrijft voor dat de verstrekkingsgegevens twintig jaar bewaard moeten worden. De burger kan daarmee – na verloop van tijd – geïnformeerd worden over de verstrekkingen in de afgelopen twintig jaren.

Verstrekking van geaggregeerde informatie

Het wetsvoorstel kent naast de verstrekking van gegevens uit de basisregistratie ook de mogelijkheid om informatie ter beschikking te stellen die uit bewerking van de gegevens in de basisregistratie is verkregen. Als voorbeeld noemt de memorie van toelichting de informatie hoeveel ingezetenen jonger zijn dan 18 jaar. Dat aantal is géén (persoons)gegeven, het betreft geaggregeerde informatie die niet meer op personen herleidbaar is. In veel gevallen – waaronder het juist gegeven voorbeeld – zal deze informatie eenvoudig bij het CBS te verkrijgen zijn. In bijzondere gevallen waarin de informatie uit andere bron niet of niet tijdig verkrijgbaar is, kan deze mogelijkheid betekenis hebben.

De leden van de PvdA-fractie vragen zich af of de begrippen overheidsorgaan en bestuursorgaan bewust en met reden worden gebruikt.

De twee begrippen worden inderdaad bewust en met reden gebruikt. Het begrip bestuursorgaan komt enkel voor in de artikelen van het wetsvoorstel die betrekking hebben op het verplichte gebruik van authentieke gegevens en op de «terugmelding» (de artikelen 1.7, 1.8 en 2.34). Het past, gelet op de bijzondere plaats in de constitutionele rechtsorde van de in artikel 1:1, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) van het begrip bestuursorgaan uitgezonderde organen, personen en colleges (zoals de Nationale ombudsman en de Algemene rekenkamer) en hun taken, niet om aan hen verplicht gebruik van de authentieke gegevens van de basisregistratie voor te schrijven. De uitzondering van artikel 1:1, tweede lid, van de Awb geldt niet voor het begrip overheidsorgaan, zodat de in de Awb uitgezonderde organen, personen en colleges wel onder dat begrip vallen. Organen als de Nationale ombudsman kunnen dus op dezelfde wijze als andere overheidsorganen gegevens verstrekt krijgen uit de basisregistratie.

De leden van de PVV-fractie zijn van mening dat de begrippen centrale en gemeentelijke voorzieningen duidelijk uitgewerkt moeten worden en dat explicieter gemaakt moet worden hoe taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden worden belegd. Zij merken daarbij op dat het programma modernisering GBA, dat al meer dan tien jaar loopt, vooralsnog ook niet geleid heeft tot heldere definities.

De leden van de PVV-fractie merken voorts op dat op verscheidene plaatsen in het wetsvoorstel wordt gekozen om hete hangijzers uit de weg te gaan door met de constructie van de amvb te komen. Zij wijzen erop dat dit de Raad van State ook niet ontgaat. De aan het woord zijnde leden zijn van mening dat dit écht aangepast moet worden.

In reactie hierop merk ik op dat het wenselijk noch gebruikelijk is om alle regels die ten aanzien van een bepaalde materie worden gesteld, op het niveau van de formele wet vast te leggen. Voorschriften van administratieve aard, de uitwerking van details van een regeling, voorschriften die dikwijls wijziging behoeven en voorschriften waarvan te voorzien is dat zij mogelijk met grote spoed moeten worden vastgesteld, lenen zich bijvoorbeeld bij uitstek voor regeling op het niveau van een ministeriële regeling (al dan niet op grond van een op de wet gebaseerde amvb). Bepaalde voorschriften worden zoveel mogelijk in de formele wet zelf opgenomen, zoals grondslagen voor vergunningstelsels en voorschriften betreffende rechtsbescherming. Voor iedere delegatie, dus ook die naar het niveau van een amvb, geldt dat deze in de delegerende regeling zo concreet en nauwkeurig mogelijk wordt begrensd. In het onderhavige wetsvoorstel zijn deze uitgangspunten gevolgd en bij het opstellen van de amvb zal dat ook worden gedaan (zie daarvoor ook het overzicht van de delegatiegrondslagen in het wetsvoorstel, dat in de bijlage bij deze nota is opgenomen in antwoord op vragen van de SP-fractie). De Afdeling advisering van de Raad van State had opmerkingen over slechts één delegatiegrondslag in de wet, namelijk artikel 3.3, en adviseerde daarbij een nadere clausulering van het criterium «werkzaamheden met een gewichtig maatschappelijk belang». Dat advies van de Afdeling is opgevolgd door aan artikel 3.3 een nieuw tweede lid toe te voegen, waarin qua strekking wordt aangesloten bij het in de memorie van toelichting genoemde criterium dat de Afdeling in haar advies aanhaalt. Wat betreft het punt van het ontbreken van definities van centrale en gemeentelijke voorzieningen waar de Afdeling nog aan refereerde en dat enigszins raakt aan delegatiegrondslagen, is reeds ingegaan in het antwoord hiervoor op vragen van dezelfde leden.

De leden van de CDA-fractie vragen, in verband met het uitgangspunt van het eenmalig verzamelen en opslaan van de relevante persoonsgegevens over de burger in combinatie met het meervoudig gebruik van die gegevens door de gehele overheid, hoe voorkomen wordt dat overheidsorganen eigen schaduwadministraties bijhouden en andersom, hoe wordt bevorderd dat de basisregistratie personen die gegevens bevat die overheidsorganen nodig hebben.

De leden van de SP-fractie verzoeken alle maatregelen van bestuur en ministeriele regelingen op een rij te zetten en daarbij te melden wat het doel is, welke kaders gehanteerd zullen worden en hoe de invulling er grofweg uit zal zien.

Op verzoek van de leden van de SP-fractie is in de bijlage een overzicht gegeven van de delegatiegrondslagen die in het wetsvoorstel zijn opgenomen, .

2. Nieuwe eisen, nieuwe mogelijkheden: vernieuwing van de basisregistratie personen

2.2. De modernisering van de basisregistratie

De leden van de CDA-fractie merken op dat het aantal artikelen dat gewijd is aan de technische en administratieve inrichting, de werking en de beveiliging van de basisregistratie aanzienlijk is teruggebracht. Zij vragen de regering nader in te gaan op de verhouding tussen wetgeving en technische ontwikkeling op het gebied van de basisregistratie personen. Zijn de juridische kaders en de onderscheiden verantwoordelijkheden voor de totstandkoming van nieuwe regelgeving en nieuwe techniek voldoende op elkaar afgestemd?

2.2.3. De centrale voorzieningen

De leden van de VVD-fractie vragen nader aan te geven wat de centrale voorzieningen zijn, waaruit ze bestaan en in hoeverre deze centrale voorzieningen in de toekomst kunnen wijzigen.

De leden van de CDA-fractie vragen hoe wordt gewaarborgd dat bestuursorganen in alle voorkomende gevallen gebruik maken van de terugmeldvoorziening en geen schaduwadministratie meer aanhouden.

De leden van de SP-fractie vragen of er een back-upvoorziening zal komen voor het geval de server dienst weigert en geen enkele overheidsinstantie bij de gegevens in de centrale voorziening kan, en of een dergelijke voorziening niet ook onderdeel van de wet dient te zijn.

De centrale voorzieningen zullen met een hoge graad van beschikbaarheid worden uitgevoerd. Dat is nodig omdat gemeenten voor de bijhouding deze centrale voorzieningen nodig hebben en omdat overheidsorganen snel van gegevens moeten worden voorzien die zij voor hun uitvoeringsprocessen nodig hebben. Om deze beschikbaarheid te realiseren worden een aantal maatregelen getroffen. Daartoe behoort ook de inrichting van een back-upvoorziening die in staat moet zijn om in geval van calamiteiten de rol van de centrale voorzieningen over te nemen. Een dergelijke voorziening wordt niet in de wet zelf voorgeschreven, maar komt aan de orde in de lagere regelgeving waar de technische, organisatorische en beveiligingsmaatregelen worden vastgelegd. Uitgangspunt hierbij vormt de vereiste beschikbaarheid zoals bijvoorbeeld het percentage van de tijd dat de voorziening beschikbaar dient te zijn en het maximum aantal seconden waarbinnen de voorziening een reactie moet geven. De precieze karakteristieken van de back-upvoorziening worden daarvan afgeleid. Deze lenen zich niet voor vastlegging in de wet vanwege hun technisch karakter en de voortdurende veranderingen die op dit technische gebied plaatsvinden.

De leden van de SP-fractie vragen ook aandacht voor het feit dat het voor Nederlanders in het buitenland op dit moment niet mogelijk is om een burgerservicenummer (BSN) aan te vragen. Dat is problematisch op het moment dat zij dit nodig hebben om in aanmerking te komen voor bepaalde voorzieningen. Gaat dit probleem opgelost worden voordat onderliggend wetsvoorstel daadwerkelijk wet wordt?

2.3. De uitbreiding van de basisregistratie met niet-ingezetenen

De leden van de VVD-fractie vragen zich af of personen die als niet-ingezetene worden ingeschreven op verzoek van een aangewezen bestuursorgaan, van die inschrijving bericht krijgen en of deze personen vervolgens de mogelijkheid hebben om daar bezwaar en beroep tegen aan te tekenen.

De leden van de PvdA-fractie willen weten waarom een directe opname van het verblijfsadres van arbeidsmigranten in de basisregistratie vooralsnog niet te realiseren valt en vragen wat de registratie in de weg staat.

Ik begrijp de vraag van deze leden zo, dat zij willen weten waarom het gegeven «verblijfsadres in Nederland» niet wordt toegevoegd aan de gegevensset van de basisregistratie. Het is immers niet de bedoeling om in de gegevensset van de basisregistratie onderscheid aan te brengen langs lijnen die niet uit die registratie blijken, zoals een verschillende gegevensset voor arbeidsmigranten of scholieren en dergelijke.

Bij het toevoegen van gegevens aan de gegevensset van de basisregistratie past terughoudendheid. Zonder die terughoudendheid dreigt de complexiteit van de registratie zodanig te «groeien» dat beheersbaarheid en kwaliteit onvoldoende verzekerd zijn. Bij een beslissing over het toevoegen van een gegeven aan de gegevensset moeten aspecten van uitvoerbaarheid, doeltreffendheid, doelmatigheid en bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de overwegingen worden betrokken.

Zowel onder de huidige Wet GBA als onder het wetsvoorstel wordt geen verblijfadres van een ingezetene opgenomen. Als de betrokkene bijvoorbeeld vanwege werk of vakantie niet op zijn woonadres, maar elders in Nederland verblijft, wordt dat adres niet vastgelegd. Het contact met de overheid verloopt via een direct contact (de betrokkene meldt zich telefonisch, elektronisch of in persoon bij een overheidsorgaan) of via zijn woonadres (de betrokkene krijgt post van de overheid thuis). Het bijhouden van het werk- of vakantieadres zou aanzienlijke inspanningen met zich brengen. Het is onwenselijk om overheidsorganen te belasten met het bijhouden van de gangen van de betrokkene om dit verblijfsgegeven up-to-date te houden. Een aangifteplicht voor de burger zou, naast een extra last voor de betrokkene, ook van de overheid veel vragen in het kader van de handhaving. Het blijkt in de praktijk al een opgave om het woonadres op orde te houden, terwijl dat toch veel minder «vluchtig» is dan het verblijfadres. Deze aspecten inzake uitvoerbaarheid, doeltreffendheid en bescherming van de persoonlijke levenssfeer moeten afgezet worden tegen het nut van de registratie. Omdat zoals geschetst het contact tussen burger en overheid op andere wijze plaats kan vinden, is het per saldo ook ondoelmatig om tot bijhouding van het verblijfsgegeven over te gaan.

De leden van de PvdA-fractie willen weten op welke wijze arbeidsmigranten nu wel worden geregistreerd en of deze direct in de basisregistratie opgenomen.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de eerste verblijfplaats van arbeidsmigranten wordt geregistreerd.

In antwoord op een eerdere vraag van deze leden is uiteengezet dat toevoegen van het verblijfsadres aan de algemene gegevens van de basisregistratie onwenselijk is. Wel wordt onderzocht op welke wijze het contactmoment dat een niet-ingezetene heeft bij inschrijving in de basisregistratie benut kan worden om het eerste verblijfsadres vast te leggen en vervolgens ter beschikking te stellen van die overheidsorganen die aan dit gegeven behoefte hebben. De impactanalyse hiernaar is inmiddels afgerond. Er wordt nu gewerkt aan een pilot in een aantal gemeenten. Hiertoe is een bestuurlijke uitvoeringstoets in voorbereiding die samen met de VNG en de meest betrokken gemeenten wordt uitgevoerd.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de regering het belangrijk vindt dat de verblijfplaats van tienduizenden arbeidsmigranten geregistreerd wordt en zo nee, waarom niet.

Hiervoor is in antwoord op een vraag van de leden van de PvdA-fractie uiteengezet dat toevoeging van het verblijfsadres aan de basisregistratie niet wenselijk is.

Wat zijn de kosten voor registratie van arbeidsmigranten aan één van de 18 daarvoor beschikbare loketten, zo vragen de leden van dezelfde fractie.

De structurele kosten van de registratie van niet-ingezetenen als onderdeel van de basisregistratie personen bedragen naar verwachting bij het huidige ontwerp van de uitvoering op jaarbasis € 8,2 miljoen. In de dekking hiervan wordt voorzien door herschikking van middelen van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (hierna: BZK), Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid die het meest baat hebben bij de registratie van niet-ingezetenen en die ook in de huidige situatie taken uitvoeren ten aanzien van het registreren en ter beschikking stellen van gegevens over niet-ingezetenen. Tot de structurele kosten behoren de kosten in verband met het in stand houden van een aantal inschrijfloketten voor personen die zich in Nederland aanmelden voor inschrijving als niet-ingezetene. Deze voorzieningen, die functioneren onder de verantwoordelijkheid van de minister van BZK, zullen worden ondergebracht bij een beperkt aantal gemeenten. Met de desbetreffende gemeenten worden daarover specifieke afspraken gemaakt door middel van convenanten.

De leden van de CDA-fractie vragen waarom de maatregelen voor kiezers buiten Nederland die samenhangen met de invoering van het RNI nog niet zijn opgenomen in het aanhangige wetsvoorstel tot wijziging van de Kieswet (TK 33 268). Deze leden geven in overweging de betreffende maatregelen alsnog bij nota van wijziging aan het wetsvoorstel toe te voegen, zodat er geen tijd verloren gaat.

Zoals ook is aangegeven in het antwoord op vergelijkbare vragen van de leden van dezelfde fractie en van de VVD-fractie bij de behandeling van het genoemde wetsvoorstel tot wijziging van de Kieswet,2 vergt het gebruik van de gegevens over niet-ingezetenen in de basisregistratie personen een aantal keuzes wat betreft de inrichting van het proces voor de kiezers die vanuit het buitenland mogen stemmen (voor de verkiezingen van de leden van de Tweede Kamer en de leden van het Europese Parlement). Dit punt is aan de orde geweest in het Algemeen Overleg over het verkiezingsproces van 1 februari 2012. In dat Algemeen Overleg is afgesproken dat nadat het wetsvoorstel basisregistratie personen in de Tweede Kamer is behandeld en de registratie «in de steigers staat», de Kamer een notitie zal krijgen waarin is uitgewerkt hoe van de gegevens over niet-ingezetenen concreet gebruik gemaakt kan worden voor de kiezers die vanuit het buitenland mogen stemmen.3

In verband met de uitbreiding van de populatie van mensen over wie gegevens worden vastgelegd met niet-ingezetenen, vragen de leden van de CDA-fractie, of de regering alle aanbevelingen die de Tijdelijke commissie Lessen uit recente arbeidsmigratie (LURA) (commissie-Koopmans) (TK 32680) ten aanzien van de GBA heeft gedaan, in het wetsvoorstel heeft meegenomen. Deze leden ontvangen op dit punt graag een nadere toelichting van de regering.

De leden van de CDA-fractie ontvangen graag een toelichting hoe de inschrijfvoorzieningen voor de inschrijving van niet-ingezetenen, die worden ondergebracht bij een nader te bepalen aantal gemeenten, zullen functioneren onder de verantwoordelijkheid van de minister.

De uitvoering van de werkzaamheden worden vastgelegd in convenanten tussen het rijk en de betrokken gemeenten. Hierin wordt onder meer aandacht besteed aan de wijze waarop de gemeenten de dienstverlening verlenen, de snelheid waarmee de niet-ingezetenen worden ingeschreven, de procedures die daarbij in acht worden genomen en de technische voorzieningen die ingezet worden. De inschrijving van niet-ingezetenen vertoont overigens duidelijke overeenkomsten met de inschrijving van ingezetenen waarmee de desbetreffende gemeente al uitgebreid ervaring hebben. De werkzaamheden worden landelijk gecoördineerd en er wordt landelijk aan kwaliteitsborging gedaan.

De leden van de SP-fractie vragen zich af of het vaak voor zal komen dat iemand zichzelf in wenst te schrijven als niet-ingezetene. Immers, als die inschrijving een doel dient, dan zal dit al via een bestuursorgaan waar deze persoon een belang mee heeft, gebeuren. Is het dan wel nodig om inschrijfvoorzieningen in te richten, en hoeveel zouden dit er dan uiteindelijk moeten worden?

2.4.2. Het nieuwe evaluatie-instrument

De leden van de PVV zouden graag zien dat er duidelijk gesteld wordt of het college van burgemeester en wethouders ook veiligheidsaudits moet laten uitvoeren en of daarbij ook de gehele keten van informatieopslag, beheer en verstrekking moet worden betrokken en of daarbij alle procedurele èn technische aspecten gecontroleerd moeten worden.

Het college van burgemeester en wethouders verricht op grond van het eerste lid van artikel 4.3 periodiek een onderzoek naar de inrichting, de werking en de beveiliging van de basisregistratie, alsmede naar de verwerking van gegevens in de basisregistratie, voor zover het de gemeentelijke voorziening betreft of het college verantwoordelijk is voor de bijhouding. Op grond van het eerste lid van artikel 1.11 draagt het college van burgemeester en wethouders zorg dat de gemeentelijke voorziening functioneert overeenkomstig de regels die omtrent de technische en administratieve inrichting en werking en de beveiliging van de basisregistratie worden gesteld, alsmede overeenkomstig de regels die worden gesteld omtrent de uitwisseling van berichten tussen de gemeentelijke voorzieningen en de centrale voorzieningen. Bedoelde regels omvatten in beginsel de gehele keten van inwinning, registratie, opslag, beheer en verstrekking van informatie en betreffen de relevante menselijke, organisatorische, technische en procedurele aspecten, uiteraard voor zover het de verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders betreft. Voorts bevatten deze regels eisen omtrent de deugdelijke uitvoering van werkzaamheden, de beveiliging van gegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer die een bewerker in acht moet nemen als hij in opdracht van het college van burgemeester en wethouders technische of administratieve werkzaamheden verricht.

De leden van de PVV-fractie menen dat een kader ontbreekt waardoor er uiteindelijk te weinig aandacht zal zijn voor privacy en veiligheid en er bovendien grote verschillen tussen gemeenten zullen gaan ontstaan. Zij vragen hoe de regering daar tegenaan kijkt en hoe er in dat licht rekening gehouden met de motie-Elissen c.s. (TK 26 643, nr. 209), die vraagt om de toepassing van privacy by design en security by design.

Privacy en veiligheid is een zaak voor de minister in verband met de centrale voorzieningen en de afzonderlijke colleges van burgemeester en wethouders waar het de gemeentelijke voorziening betreft. Deze verantwoordelijken verrichten op grond van artikel 4.3 periodiek onderzoek uit naar de inrichting, de werking en de beveiliging van de basisregistratie voor zover het hun verantwoordelijkheid betreft. Dat onderzoek omvat de verwerking van gegevens in de basisregistratie voor zover zij daarvoor verantwoordelijk zijn. Op de goede invulling van deze verantwoordelijkheden wordt horizontaal toezicht gehouden door de vertegenwoordigende lichamen, de Tweede Kamer en de gemeenteraad. Deze kunnen hierbij van de resultaten van de onderzoeken gebruik maken. Voorts worden uitreksels van de resultaten van genoemde onderzoeken periodiek gezonden naar het College bescherming persoonsgegevens (hierna: CBP). Ingevolge artikel 4.1 ziet dit College toe op de uitvoering van de wet in het belang van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

2.4.3. De bestuurlijke boete

De leden van de fracties van de PvdA en het CDA hebben vragen gesteld over de beperkte mogelijkheid om overtredingen van de wet te handhaven door het opleggen van een bestuurlijke boete. De regeling in artikel 4.13, op grond waarvan een bestuurlijke boete kan worden opgelegd indien een burger weigert inlichtingen te verstrekken, documenten te overleggen of desgevraagd in persoon te verschijnen, gaat volgens deze leden niet ver genoeg. In dit verband merken zij op dat geen bestuurlijke boete kan worden opgelegd in het geval de burger willens en wetens onjuiste informatie aanlevert of nalaat op eigen initiatief aangifte te doen van mutaties. Zij zijn van mening dat het wenselijk is om bestuurlijke boetes te kunnen inzetten tegen adresfraude en vragen hoe de regering de suggestie beoordeelt van de VNG en de NVVB om artikel 4.12, waarin overtreding van de daarin genoemde wettelijke verplichtingen langs strafrechtelijke weg wordt gehandhaafd, uit te breiden met de bestuurlijke boete. Het college van burgemeester en wethouders kan dan zelf afwegen of het kiest voor de bestuurlijke boete of toch voor de strafrechtelijke weg, bijvoorbeeld indien het niet duidelijk is aan wie de overtreding kan worden verweten of waar een persoon woont. Voorts vragen deze leden of het wetsvoorstel ook geen bepalingen zou moeten bevatten om op te kunnen treden tegen de gelegenheidsgever voor adresfraude en of de bestuurlijke boete zich daar ook voor leent.

Naar aanleiding van de opmerkingen van de leden van de fracties van de PvdA en het CDA is besloten om het wetsvoorstel aan te passen en alle overtredingen die in de artikelen 4.12 en 4.13 zijn genoemd te handhaven door het opleggen van een bestuurlijke boete. Dit betekent dat de bestaande mogelijkheid om langs strafrechtelijke weg op te treden tegen overtreding van de wet komt te vervallen. Doorslaggevend hierbij is geweest dat, voor zover mij nu bekend is en ook is vermeld in de brief van 1 juni 2012 van de VNG en de NVVB aan de Tweede Kamer, overtreding van deze regels onder de huidige Wet GBA feitelijk nooit tot strafvervolging heeft geleid. In deze omstandigheden ligt het uiteindelijk meer voor de hand om een nieuwe weg in te slaan en de handhaving geheel in handen te leggen van de colleges van burgemeester en wethouders die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de wet. Naar verwachting zullen de colleges deze nieuwe bevoegdheid aangrijpen om daadwerkelijk handhavend op te treden. Daarbij zal vanzelf blijken of vermeende problemen in de praktijk bevredigend kunnen worden opgelost, zoals onduidelijkheid over de vraag wie een overtreding kan worden verweten in het geval de verplichting op meerdere personen rust of de situatie waarin een persoon onbereikbaar is.

Voorts wordt het geven van de gelegenheid voor het onjuist opgeven van een woonadres als een aparte overtreding in het wetsvoorstel opgenomen. Het artikel beoogt om een sanctie mogelijk te maken in die gevallen waarin een ingezetene weet dat zijn woonadres door een ander wordt misbruikt, in die zin dat die ander ook met dat woonadres is ingeschreven (bijvoorbeeld omdat die ander daar voordeel bij heeft in verband met uitkering of studie), terwijl hij ook weet dat die ander daar niet woont. Voorwaarde is wel dat de betrokkene dit bewust toelaat, hij moet op enigerlei wijze met de situatie hebben ingestemd. Voorkomen moet immers worden dat iemand die post op zijn woonadres ontvangt voor iemand (al dan niet bij hem bekend) die niet op zijn adres woont met een bestuurlijke boete wordt geconfronteerd, enkel en alleen omdat hij geen actie heeft ondernomen, bijvoorbeeld de gemeente heeft ingelicht. De betreffende burger kan ook uit het enkele feit dat post voor iemand die niet op dat adres woont wordt ontvangen, niet afleiden of die persoon ook met dat woonadres in de basisregistratie is ingeschreven.

Voor de bestuurlijke boete in verband met overtredingen op grond van het nieuwe artikel 4.12, waarin zowel de bekende overtredingen als de nieuwe bepaling over de gelegenheidsgever zijn opgenomen, is in het huidige wetsvoorstel het bedrag dat ten hoogste kan worden opgelegd, vastgesteld op 325 euro. Zoals vermeld in paragraaf 2.4.3 van de memorie van toelichting blijft dit bedrag daarmee beneden de grens in de Algemene wet bestuursrecht, waarboven extra formele eisen worden gesteld aan de oplegging van een bestuurlijke boete. Hierdoor blijven de uitvoeringslasten voor de gemeenten beperkt. Het feit dat straks de mogelijkheid om een bestuurlijke boete op te leggen wordt uitgebreid, vormt overigens geen aanleiding om een hoger bedrag vast te stellen.

De leden van de CDA-fractie wezen nog op de stelling van de regering in de memorie van toelichting dat de opneming van de juiste gegevens in de basisregistratie ook in het eigen belang van de burger is, terwijl de regering tegelijkertijd ook constateert, dat de burger die er op uit is om fraude te plegen of misbruik van overheidsvoorzieningen te maken, er belang bij heeft om geen dan wel onjuiste informatie te verstrekken. Deze leden vragen in dit verband of de regering een overzicht kan geven van situaties waarin de burger belang heeft bij opneming van onjuiste gegevens in de GBA. Ook vragen deze leden of het verstrekken van geen of onjuiste informatie niet alleen zal worden aangepakt door strafbaarstelling, maar ook door de toegang tot overheidsvoorzieningen te beperken.

In de memorie van toelichting is aangegeven dat de werking van de basisregistratie met zich meebrengt dat de burger in het algemeen spontaan aan zijn verplichtingen zal willen voldoen, omdat in het geval over hem geen of onjuiste gegevens zijn opgenomen hij daar zelf nadelen van zal kunnen ondervinden. Met deze passage in de memorie van toelichting wordt beoogd aan te geven dat het naar verwachting steeds minder zal voorkomen dat als gevolg van het niet doorgeven van gegevens of het verstrekken van onjuiste gegevens aan de basisregistratie ten onrechte aanspraak wordt gemaakt op uitkeringen en andere overheidsvoorzieningen. Immers, naarmate overheidsorganen enerzijds meer gebruikmaken van de gegevens in de basisregistratie en anderzijds meer terugmeldingen doen aan gemeenten van afwijkende gegevens die de burger bij het overheidsorgaan heeft opgegeven, zal het voor de goedwillende burger steeds vanzelfsprekender worden om wijzigingen in zijn adres en andere gegevens tijdig door te geven en zal het voor de kwaadwillende persoon steeds moeilijker worden om overheidorganen om de tuin te leiden door telkens andere gegevens op te geven. Er zullen echter altijd situaties mogelijk blijven waarin een uitvoeringsorganisatie door louter af te gaan op gegevens uit de basisregistratie, niet tijdig onderkent dat er sprake is van fraude. Gezien het grote aantal uitvoeringsorganisaties dat gebruik maakt van gegevens uit de basisregistratie is het niet mogelijk een zinvol overzicht te geven van alle situaties waarin de burger belang heeft bij het niet doorgeven van gegevens of het verstrekken van onjuiste gegevens aan de basisregistratie.

De vraag of het verstrekken van geen of onjuiste informatie, behalve door strafbaarstelling, ook zal worden aangepakt door de toegang tot overheidsvoorzieningen te beperken, ligt buiten het kader van dit wetsvoorstel. Een beslissing tot het beperken van de toegang tot overheidsvoorzieningen kan immers alleen worden genomen met inachtneming van de doelstelling van de desbetreffende overheidsvoorziening en de daarop betrekking hebben regelgeving. Indien een dergelijke beslissing aan de orde is, zal deze in dat kader worden toegelicht.

De leden van de SP-fractie stellen vast dat door het college van burgemeester en wethouders een bestuurlijke boete opgelegd kan worden als een burger in gebreke blijft bij het doorgeven van de juiste gegevens. Deze leden vragen zich af of het college van burgemeester en wethouders ook gaat over de toepassing van dit sanctiebeleid. Kunnen zij er bijvoorbeeld voor kiezen om eerst een officiële waarschuwing te geven, of dienen zij direct toepassing te geven aan het opleggen van een bestuurlijke boete?

De regels over de oplegging van een bestuurlijke boete staan in Titel 5.4 van de Awb. In afdeling 5.4.1 wordt onder andere bepaald in welke gevallen een bestuurorgaan geen bestuurlijke boete op mag leggen, bijvoorbeeld voor zover de overtreding niet aan de overtreder kan worden verweten (art. 5:41) of indien aan de overtreder wegens dezelfde overtreding reeds eerder een bestuurlijke boete is opgelegd,(art. 5:43). In afdeling 5.4.2. staan procedurele regels die in acht moeten worden genomen, zoals het recht van de overtreder op inzage van de gegevens waarop het (voornemen tot het) opleggen van de boete berust (art. 5:49) en eisen aan de beschikking (art. 5:52). Wat dat betreft kan het college van burgemeester en wethouders dus geen eigen beleid voeren. Dat ligt, wat betreft de Awb-bepalingen, anders voor bijvoorbeeld de hoogte van de boete (tot het maximum van 325 euro dat in het wetsvoorstel is vastgelegd) en de keuze om wel of geen rapport op te maken van de overtreding (art. 5:48). In artikel 4.13 van het onderhavige wetsvoorstel is bepaald dat het college een bestuurlijke boete kan opleggen. Het opleggen van een bestuurlijke boete is dus niet verplicht en het college kan dan ook het beleid voeren om eerst een officiële waarschuwing te geven.

2.4.4. De kwaliteit van de gegevens over niet-ingezetenen

De leden van de VVD-fractie merken op dat de actualiteit van de gegevens over niet-ingezetenen niet in dezelfde mate als over ingezetenen gewaarborgd kan worden. Dat roept de vraag op hoe betrouwbaar de gegevens over niet-ingezetenen zijn en in hoeverre kan worden uitgegaan van deze gegevens.

De leden van de PvdA-fractie vragen hoe de persoonsgegevens worden opgeslagen als die deels onbekend zijn, waarbij zij met name denken aan gegevens van ongedocumenteerde vreemdelingen van wie de geboorteplaats of de nationaliteit onbekend is.

De problematiek van de ongedocumenteerde vreemdelingen is bij de totstandkoming van dit wetsvoorstel uitgebreid aan de orde gekomen. Daarbij is nagegaan op welke wijze zou moeten worden omgegaan met het dilemma tussen de duidelijk aanwezige behoefte om in de basisregistratie personen ook voor ongedocumenteerde personen een geboortedatum en nationaliteit te kunnen registreren die andere overheidsinstanties kunnen gebruiken enerzijds en het uitgangspunt dat in de basisregistratie slechts feiten worden geregistreerd en geen vermoedens anderzijds. In de afweging heeft uiteindelijk het argument de doorslag gegeven dat het zowel voor de betrokkene zelf als voor de overheidsorganen die gebruik maken van de gegevens uit de basisregistratie belastend is als deze gegevens als onbekend geregistreerd staan in deze registratie. Daarom is in het wetsvoorstel artikel 2.17 opgenomen. Dit artikel maakt het mogelijk om in het bijzondere geval dat de geboortedatum of de nationaliteit niet op reguliere wijze (op grond van artikel 2.8 of 2.15) kunnen worden vastgesteld, de door de IND in het kader van de toelating vastgestelde gegevens met betrekking tot de geboortedatum en de nationaliteit op te nemen in de basisregistratie. De gegevens worden dan geregistreerd op basis van een mededeling hieromtrent door de Minister voor Immigratie, Integratie en Asiel als verantwoordelijke voor de IND. De toepassing van artikel 2.17 is beperkt tot de inschrijving van de vreemdeling als ingezetene in de basisregistratie personen. Indien later alsnog andere, op feiten gebaseerde, informatie beschikbaar komt (bijvoorbeeld in de vorm van een geboorteakte), worden de gegevens in de basisregistratie met toepassing van de artikelen 2.8 of 2.15 (zo nodig) gewijzigd. De wijziging kan geschieden op verzoek van de betrokkene, maar kan ook ambtshalve plaatsvinden. De verwachting is dat door de nieuwe mogelijkheid die artikel 2.17 biedt in de praktijk de problemen rond de registratie van de geboortedatum en de nationaliteit voor de desbetreffende categorie vreemdelingen zullen zijn opgelost.

De leden van de CDA-fractie vernemen graag op welke wijze de rechtmatigheid wordt getoetst van de verstrekking van kinderbijslag aan mensen die in Nederland wonen of werken, maar van wie het gezin in een ander EU-land verblijft. Deze mensen hebben op grond van het feit dat zij hier wonen of werken recht op kinderbijslag en – afhankelijk van het inkomen – op kindgebonden budget. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) baseert zich bij de uitkering op gegevens uit de GBA (in de toekomst uit de basisregistratie personen). De leden van de CDA-fractie vragen in dit kader voorts in welke mate de leefsituatie in het land van herkomst wordt gecontroleerd door de SVB.

Op welke wijze wordt de leefsituatie van zowel de in Nederland wonende/werkende persoon, als zijn/haar gezin in het land van herkomst, getoetst bij de inschrijving in de GBA, zo vragen de leden van dezelfde fractie.

Degene die naar redelijke verwachting gedurende een half jaar ten minste twee derde van de tijd in Nederland verblijf zal houden, meldt zich uiterlijk op de vijfde dag na de aanvang van zijn verblijf in persoon bij het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waar hij zijn woonadres heeft. Deze plicht tot het doen van aangifte van verblijf en adres is niet van toepassing indien het verblijf aanvangt door geboorte en inschrijving plaatsvindt op grond van de geboorteakte, de betrokkene in verband met zijn bijzondere verblijfsrechtelijke positie niet in aanmerking komt voor inschrijving en wanneer betrokkene een vreemdeling is die geen rechtmatig verblijf geniet. De toetsing op rechtmatig verblijf van betrokkene geschiedt mede door toepassing van de Vreemdelingenwet 2000. Er vindt geen aanvullende toetsing plaats bij de inschrijving in de GBA en straks de basisregistratie personen betreffende betrokkene en de leefsituatie van zijn of haar gezin in het land van herkomst.

De leden van de CDA-fractie vragen voorts aan welke voorwaarden tijdelijke arbeidsmigranten – die bijvoorbeeld in Nederland verblijven voor seizoensarbeid – moeten voldoen om zich te kunnen inschrijven in de GBA.

Personen die naar redelijke verwachting gedurende een periode van een half jaar langer dan twee derde van de tijd in Nederland verblijven, dienen een aangifte van verblijf en adres te doen teneinde ingeschreven te worden als ingezetene in de basisregistratie personen. Personen op wie deze verwachting niet van toepassing is, voldoen niet aan de voorwaarde om als ingezetene te worden ingeschreven. Deze personen kunnen een verzoek doen om als niet-ingezetene in de basisregistratie personen ingeschreven te worden. De voornaamste voorwaarde waaraan voldaan dient te worden bij het verzoek om inschrijving als niet-ingezetene, is dat de identiteit van betrokkene deugdelijk kan worden vastgesteld en dat betrokkene niet reeds in de basisregistratie staat ingeschreven.

In hoeverre is de verstrekking van kinderbijslag en kindgebonden budget gekoppeld aan de duur van het verblijf in Nederland gedurende het jaar, zo vragen de leden van dezelfde fractie.

Om voor verstrekking van kinderbijslag en eventueel kindgebonden budget in aanmerking te kunnen komen, moet een EU-burger verzekerd zijn. Een EU-burger is verzekerd als hij legaal in Nederland woont of ter zake van in Nederland in dienstbetrekking verrichte arbeid aan de loonbelasting is onderworpen. Of iemand in Nederland woont, wordt naar de omstandigheden beoordeeld. De duur van het verblijf is één van de omstandigheden die een rol speelt.

Op welke wijze wordt de actualiteit van de GBA gewaarborgd, zodat er niet ten onrechte kinderbijslag wordt verstrekt aan mensen die niet langer in Nederland wonen of werken, vragen de leden van dezelfde fractie vervolgens.

De leden van de CDA-fractie vragen hoe de procedure van inschrijving bij een inschrijfvoorziening in het wetsvoorstel zich verhoudt tot de bestaande procedure waarbij niet-ingezetenen zich kunnen inschrijven bij de Belastingdienst.

De procedure in het wetsvoorstel voor inschrijving bij een inschrijfvoorziening is op hoofdlijnen vergelijkbaar met de bestaande procedure voor een niet-ingezetene die zich bij de Belastingdienst inschrijft en vervolgens een sofinummer krijgt toegekend. In beide gevallen vindt deugdelijke vaststelling van de identiteit plaats waarvoor in de regel een identiteitsdocument wordt gebruikt. Dit document wordt op echtheidskenmerken gecontroleerd, er worden registratiesystemen met gegevens over de echtheid en geldigheid van identiteitsdocumenten geraadpleegd en in geval van twijfel aan de echtheid worden deskundigen ingeschakeld. Bij de inschrijving wordt gebruik gemaakt van het vier ogen principe, waardoor er twee ambtenaren bij de inschrijving van een niet-ingezetene betrokken zijn. Tussen beide procedures bestaat ook een aantal verschillen. Bij de procedure van het wetsvoorstel wordt met behulp van de zogeheten presentievraag nagegaan of betrokkene niet als ingezetene ingeschreven staat. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de gegevens die in de basisregistratie zijn opgenomen. Daarnaast gebruikt een aantal gemeenten scanapparatuur waarmee een deel van de bestaande controles van de identiteitsdocumenten geautomatiseerd kan verlopen.

De leden van de CDA-fractie vragen of het wetsvoorstel administratieve lasten met zich meebrengt voor burgers en bedrijven.

Op welke wijze worden tegenstrijdige gegevens geverifieerd, zo vragen de leden van de CDA-fractie.

De gegevens over niet-ingezetenen worden na inschrijving bijgehouden doordat aangewezen bestuursorganen wijzigingen doorgeven. Zij doen dit wanneer zij een wijziging in een gegeven ontvangen dat zij zelf voor de uitvoering van hun taak nodig hebben. Het kan in beginsel voorkomen dat twee aangewezen bestuursorganen gelijktijdig of althans in een korte periode, wijzigingen doorgeven die met elkaar in strijd zijn. Zij hebben die wijzigingen dan ontvangen van de niet-ingezetene zelf of verkregen uit onderzoek dat zij zelf hebben uitgevoerd.7 Het ligt in de rede dat de betrokken bestuursorganen de betrokken niet-ingezetene confronteren met de conflicterende gegevens en om een verklaring vragen. Veelal zal betrokkene dan feitelijke en eenduidige gegevens verstrekken. Dat zal het geval zijn als er sprake is van een (onbewuste) fout van betrokkene of omdat betrokkene inziet dat een poging tot misleiding niet lukt. Mocht de niet-ingezetene volharden in het geven van tegenstrijdige gegevens, dan zullen de beide betrokken bestuursorganen de middelen inzetten die zij tot hun beschikking hebben ingeval een burger foutieve informatie verstrekt. Om te bepalen welke informatie de juiste is, wordt in voorkomende gevallen gebruik gemaakt van de brondocumenten zoals de wet deze aanduidt in de artikelen 2.8, 2.10, 2.14 en 2.15, waarbij deze in onderlinge samenhang worden bezien. In de tussentijd zal het betrokken gegeven «in onderzoek» worden gezet zodat andere overheidsorganen kunnen zien dat het gegeven omstreden is. In het geval dat de gegevens die middels een aangewezen bestuursorgaan zijn verkregen tegenstrijdig zijn aan de gegevens die betrokkene zelf aan de minister verstrekt, verloopt de behandeling daarvan op een vergelijkbare wijze zij het dat in dit geval slechts een aangewezen bestuursorgaan is betrokken.

Is de verantwoordelijkheid van de geregistreerde niet-ingezetene te vergelijken met de verantwoordelijkheid van een ingezetene, zo vragen de leden van dezelfde fractie.

De verantwoordelijkheid van een ingezetene omvat verplichtingen omtrent het doen van aangifte van verblijf en adres, aangifte van verhuizing in Nederland, aangifte van vertrek uit Nederland, aangifte over feiten betreffende zijn burgerlijke staat en nationaliteit die zich buiten Nederland hebben voorgedaan. Deze verplichtingen berusten niet op de niet-ingezetene voor wat zijn inschrijving in de basisregistratie betreft. Er is op grond van de Wbrp geen verplichte inschrijving als niet-ingezetene, verhuizingen hoeven niet doorgegeven te worden evenmin als veranderingen in de burgerlijke staat die zich in het buitenland hebben voorgedaan. De reden hiervan is dat deze verplichtingen al voortvloeien uit de relatie die een niet-ingezetene heeft met een of meerdere van de aangewezen bestuursorganen. Wanneer zo’n relatie bestaat, zou een nieuwe verplichting vanuit de Wbrp overbodig zijn en slechts tot extra en onnodige administratieve lasten leiden. Bestaat er geen relatie tussen een niet-ingezetene en een van de aangewezen bestuursorganen, dan is er geen noodzaak om gegevens over de niet-ingezetene bij te houden. In dit geval zou een verplichting dus tot onnodige administratieve lasten leiden. De verantwoordelijkheid van een niet-ingezetene is daarmee niet te vergelijken met de verantwoordelijkheid van een ingezetene.

2.5.2. Bijhouding en verstrekking van gegevens

De leden van de VVD-fractie vragen naar de taak en verantwoordelijkheid van de colleges van burgemeester en wethouders wat betreft de verstrekking van gegevens over niet-ingezetenen.

Van belang is hier erop te wijzen dat het register niet-ingezetenen geen register is dat «los» staat van de registratie van ingezetenen. De basisregistratie personen bevat zowel de gegevens van ingezetenen als van niet-ingezetenen en is aldus één registratie (zie ook art. 1.2 van het wetsvoorstel). Hoofdstuk 3 van het wetsvoorstel is van toepassing op alle verstrekkingen uit de basisregistratie personen, of het nu gegevens van ingezetenen betreft of van niet-ingezetenen. Voor beide verstrekkingen zijn dus, inderdaad zoals deze leden stellen, zowel de colleges als de minister bevoegd. De verstrekkingen door een college op grond van paragraaf 3.1.2. (art. 3.4) betreffen verstrekkingen over alle ingeschrevenen (art. 3.4, tweede lid), dus ook over niet-ingezetenen. De verstrekkingen door een college op grond van paragraaf 3.1.3. (art. 3.7) betreffen verstrekkingen over ingeschrevenen ten aanzien van wie het college op grond van artikel 1.4 verantwoordelijk is voor de bijhouding van de persoonslijst (art. 3.7, tweede lid). Blijkens artikel 1.4 is het college verantwoordelijk voor het bijhouden van gegevens overeenkomstig afdeling 1 van hoofdstuk 2. Een college houdt dus gegevens bij van de ingezetenen van zijn gemeente en van ingeschrevenen die op het moment van overlijden ingezetene waren in zijn gemeente (art. 2.1, eerste lid). Uit het voorgaande volgt dat een college van burgemeester en wethouders op grond van afdeling 3.1.3. geen gegevens kan verstrekken over niet-ingezetenen, tenzij het overleden ingezetenen van zijn gemeente betreft. Voor de volledigheid wordt nog opgemerkt dat de artikelen 3.12 en 3.13 van het wetsvoorstel nog gegevensverstrekking mogelijk maken bij (of krachtens) amvb; mogelijk dat ook hier de colleges een rol krijgen, die mede betrekking kan hebben op de verstrekking van gegevens van niet-ingezetenen. Ten slotte verdient ook het verstrekken van gegevens aan de betrokkene zelf hier aandacht. Op grond van artikel 2.81, derde lid, in samenhang met artikel 2.55, en artikel 2.81, vierde lid, kan zowel de minister als een college van burgemeester en wethouders op verzoek van een niet-ingezetene mededeling doen over de verwerking van zijn gegevens en op verzoek inzage verlenen in de gegevens over hem in de basisregistratie.

2.6. De invoering van de basisregistratie

De leden van de PvdA-fractie constateren dat de implementatie van de Wbrp een veel omvattende operatie zal zijn. Zij verzoeken om tijdig een bestuurlijke en informatiekundige uitvoeringstoets voor de implementatie van de Wbrp te laten uitvoeren.

De leden van de PvdA-fractie vragen voorts bijzondere aandacht voor de benodigde financiering en implementatie van het ICT-project en verzoeken om hierover op tijd en volledig te worden geïnformeerd.

De ICT-ondersteuning voor de implementatie van het wetsvoorstel, is geordend langs de vier inhoudelijke thema’s. Het merendeel van de activiteiten vindt plaats in het programma mGBA dat de technische vernieuwing als doel heeft. Dit programma is aangemerkt als een van de grote ICT-projecten van de overheid. In dat kader wordt jaarlijks over de voortgang van het programma gerapporteerd aan het parlement.9 Daarnaast wordt het parlement geïnformeerd door afzonderlijke voortgangsrapportages over het programma10 en door de resultaten van de gateway reviews 11 die worden uitgevoerd.

De leden van de CDA-fractie vragen wanneer de uitvoeringstoets op de registratie van niet-ingezetenen plaats zal vinden en ze vragen of de resultaten kunnen leiden tot aanpassing van het voorliggende wetsvoorstel.

De bestuurlijke en informatiekundige uitvoeringstoets op de registratie niet-ingezetenen (hierna: RNI) is afgerond.12 In de rapportage worden vijftien acties aanbevolen. Deze acties worden door het programma RNI en in voorkomende gevallen door andere betrokken organisaties uitgevoerd. Er zijn geen aanbevelingen die tot aanpassing van het wetsvoorstel leiden.

3. Algemene bepalingen over de basisregistratie

De leden van de CDA-fractie vragen of colleges van burgemeester en wethouders naar het oordeel van de regering voldoende waarborgen hebben om misbruik of oneigenlijk gebruik van briefadressen tegen te gaan.

De leden van de CDA-fractie vragen of de regering voorbeelden kan geven van verstrekkingen van gegevens door colleges van burgemeester en wethouders over de eigen ingezetenen, de ingezetenen van een andere gemeente en de niet-ingezetenen.

De leden van de SP-fractie vragen duidelijkheid over de vraag of gemeenten standaard met dezelfde programmatuur moeten gaan werken. Er hoeft dan maar één keer ontwikkeld te worden en gemeenten hoeven niet zelf het wiel uit te vinden.

Voor de bijhouding en verstrekking van gegevens in de basisregistratie, wordt gebruik gemaakt van centrale en gemeentelijke voorzieningen. De centrale voorzieningen staan (mede) ter beschikking voor de vervulling van de gemeentelijke taken. De desbetreffende programmatuur is ten behoeve van alle gemeenten ontwikkeld.

De gemeentelijke voorzieningen dienen er met name voor om gegevens over betrokkenen vanuit de werkprocessen van de afdelingen burgerzaken van de gemeenten door te geleiden naar de centrale voorzieningen. Genoemde werkprocessen van gemeenten worden uitgevoerd met behulp van de zogeheten burgerzakenmodules waar de gemeentelijke BRP-voorzieningen een (klein) onderdeel van uitmaken. Standaardisatie van de gemeentelijke BRP-voorzieningen vindt plaats door het voorschrijven van onder meer de koppelvlakken met de centrale voorzieningen en de beveiligingsmaatregelen. De systeembeschrijving maakt deel uit van de regelgeving.

4. De bijhouding van de basisregistratie

4.2. De inschrijving

De leden van de PvdA-fractie vragen om aanpassing van het wetsvoorstel zodat in het geval van één Nederlands brondocument alleen de gemeente waar het rechtsfeit in een akte is vastgelegd, deze gegevens rechtstreeks registreert in de basisregistratie, ook al is het niet de bijhoudingsgemeente.

Nederland kent zo’n 16,7 miljoen ingezetenen. Al deze mensen worden in beginsel geregistreerd in de basisregistratie personen. Het is een grote opgave om de gegevens over al deze personen op orde te houden. Om tot een kwalitatief goede bijhouding te komen, dienen het stelsel van bijhouding en de daarbij behorende taken en verantwoordelijkheden zodanig te worden ingericht dat dit stelsel de kwaliteit ondersteunt.

De bronnen die gegevens voor de bijhouding leveren, zijn verspreid over het land. Als ik in Amstelveen woon, kan de ambtenaar van de burgerlijke stand in Amsterdam brongegevens hebben over mijn huwelijk. De ambtenaar van de burgerlijke stand in Haarlem over de geboorte van mijn kind. De griffier van de rechtbank Amsterdam heeft wellicht in het gezagsregister aantekening gemaakt van een wijziging in het gezag dat over mijn kind wordt uitgeoefend, die in de basisregistratie moet worden verwerkt. De Minister van BZK kan een bron van gegevens zijn waar het betreft een verklaring van verkrijging of afstand van het Nederlanderschap. Als ik een vreemdeling ben, heeft de Minister voor Immigratie, Integratie en Asiel brongegevens betreffende mijn verblijfsrecht.

Het wetsvoorstel kiest daarom een andere aanpak. Het uitgangspunt van het wetsvoorstel is dat er één verantwoordelijke is voor de bijhouding van een persoonslijst. Voor een ingezetene is dat kort gezegd het college van burgemeester en wethouders van de woongemeente (de bijhoudingsgemeente). Dat college neemt alle mededelingen van andere bronnen in ontvangst, neemt aangiftes in ontvangst en verzamelt ook zelf de nodige gegevens. Het is in laatste instantie dat, en alleen dat college, dat zorgt voor de goede bijhouding van de persoonslijst overeenkomstig de regels van de wet. Deze eenduidige toedeling van taken en verantwoordelijkheden stimuleert het college om de gegevens van zijn burgers goed op orde te houden; en anderzijds, als de gegevens niet op orde zijn, is ook dat een zaak van het college van de bijhoudingsgemeente.

Bij verantwoordelijkheid hoort zeggenschap. Het zou onjuist zijn om het college van de bijhoudingsgemeente verantwoordelijk te maken voor de correcte bijhouding van de persoonslijst, terwijl het college geen zeggenschap heeft over de gegevens omdat anderen rechtstreeks – dus buiten het college om – daarin wijzigingen aan kunnen brengen.

Tegen deze achtergrond is in het wetsvoorstel niet gekozen voor het model waarbij de bronnen rechtstreeks de gegevens in de basisregistratie kunnen muteren (verspreide verantwoordelijkheid), maar voor het model waarbij de bijhoudingsgemeente verantwoordelijk is voor en de zeggenschap heeft over de bijhouding van de persoonslijst (eenduidige verantwoordelijkheid). Deze keuze hangt ook samen met de nieuwe opzet van de basisregistratie personen. Onder de Wet GBA had iedere gemeente zijn «eigen» basisadministratie. De verantwoordelijkheid voor de goede bijhouding van de eigen administratie was daarbij vanzelfsprekend. Onder het wetsvoorstel is het beeld anders. Er is maar één basisregistratie personen die – waar het betreft de ingezetenen – wordt bijgehouden door de gemeenten. Ook daarom is een eenduidige toedeling van de verantwoordelijkheid voor de bijhouding wenselijk.

Een goed stelsel voor de bijhouding van de basisregistratie moet ook doelmatig en doeltreffend zijn. Zo moet vermeden worden dat een bron (bijvoorbeeld de ambtenaar van de burgerlijke stand van een andere gemeente dan de bijhoudingsgemeente) gegevens verzamelt, die op schrift zet, dat geschrift (via zijn college) naar het college van de bijhoudingsgemeente zendt, die het vervolgens weer moet overtypen om het in de basisregistratie te registreren. Die aanpak is niet doelmatig (overtypen kost tijd) en niet doeltreffend (overtypen geeft fouten). Het nieuwe stelsel voorziet er daarom zo veel mogelijk in dat de brongegevens in elektronische vorm worden aangeleverd, door de bijhoudingsgemeente kunnen worden beoordeeld (en zo nodig aangepast) om vervolgens in elektronische vorm doorgeleid te worden naar de basisregistratie. Met de beoordeling (en zo nodig aanpassing) geeft het college van de bijhoudingsgemeente inhoud aan de hiervoor geschetste verantwoordelijkheid. Het is aan het college om te bepalen welke inspanning gestoken wordt in de beoordeling. Is tussenkomst van de ambtenaar burgerzaken nodig? Hoort bij die tussenkomst ook het bestuderen van de achterliggende akten? Moeten andere documenten geraadpleegd worden? Moet de betrokkene gevraagd worden om inlichtingen te geven? Het geautomatiseerde systeem voorziet in verschillende wijzen van beoordeling door het college (al of niet tussenkomst van de ambtenaar burgerzaken, toegespitst op verschillende omstandigheden). Het college kan aangeven welke wijze in welke omstandigheden toegepast moet worden. Daarbij kan het college bijvoorbeeld rekening houden met de aard van de bron. Zo kan het college van Amstelveen vinden dat een mededeling afkomstig van de ambtenaar van de burgerlijke stand van Amsterdam inzake het huwelijk tussen een ingezetene van Amsterdam en een ingezetene van Amstelveen, minder aanleiding geeft tot (ingrijpende) tussenkomst dan een mededeling van het college van Amsterdam dat de betrokkenen gehuwd zijn gelet op een akte uit Las Vegas. Zonder hierbij depreciërend te willen spreken over de akten uit Las Vegas overigens, het is goed om te beseffen dat in bijzondere gevallen ook bij een Nederlandse akte nadere aandacht soms nodig kan zijn, bijvoorbeeld ter voorkoming van persoonsverwisseling. Het geautomatiseerde systeem stelt het college van Amstelveen in staat om een dergelijk onderscheid tussen de bronnen te maken bij de afhandeling van het bericht uit Amsterdam.

Om het bovenstaande samen te vatten: het wetsvoorstel kiest voor een eenduidige toedeling van verantwoordelijkheid voor de bijhouding van een persoonslijst en geeft een uitwerking die voldoet aan eisen van doelmatigheid en doeltreffendheid.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de regering bereid is om in het wetsvoorstel op te nemen dat buitenlandse brondocumenten bij slechts één van de woongemeenten van de betrokken personen worden aangeboden. Dit zal helpen een einde te maken aan de afzonderlijke registratie van hetzelfde rechtsfeit door meer gemeenten en daardoor doet een vorm van plaatsonafhankelijke bijhouding zijn intrede.

De leden van de PvdA-fractie vragen hoe personen met meerdere woonadressen, al dan niet in het buitenland, in de basisregistratie worden opgenomen. Waar en hoe worden hun gegevens geregistreerd en in de basisregistratie verwerkt? Ook vinden deze leden niet duidelijk hoe iemand die tijdelijk ergens een woonadres heeft in de basisregistratie wordt opgenomen.

De huidige Wet GBA en het voorliggende wetsvoorstel kennen een stelsel waarbij de betrokken burger op één en niet meer dan één adres wordt geregistreerd. Dat bevordert dat overheidsorganen die gebruik maken van gegevens in de basisregistratie, eenduidig kunnen handelen. Bijvoorbeeld ten aanzien van de vraag of twee personen op hetzelfde adres wonen of voor de vraag waar een kennisgeving naar toe gestuurd moet worden.

Deze benadering is te zien in de omschrijving van het woonadres. Dat is het adres waar de betrokkene «woont», zegt artikel 1.1, onderdeel o. Dat zal in de meeste gevallen duidelijk zijn, maar het (al of niet op een adres) wonen kan soms lastig te bepalen zijn. In de memorie van toelichting wordt beschreven dat de vraag of op een adres er sprake is van wonen, zal moeten blijken uit een geheel van waarneembare omstandigheden, waarbij de plaats waar de betrokkene ’s nachts pleegt te slapen een grote betekenis kan hebben. Voor een nadere beschouwing (met jurisprudentie) verwijst de memorie naar Asser-De Boer, Personen- en familierecht.13 Indien deze stap niet leidt tot één adres, omdat aangenomen moet worden dat iemand op meer plaatsen woont, bepaalt het genoemde onderdeel dat voor de basisadministratie dan het adres geldt waar de betrokkene het meest zal overnachten. Als ook dat geen uitkomst biedt, zegt het onderdeel dat het adres in de basisregistratie gevonden moet worden door te bepalen waar de betrokkene naar redelijke verwachting gedurende drie maanden ten minste twee derde van de tijd zal overnachten. Als ook na deze stappen geen woonadres te bepalen is, verplicht de wet tot het kiezen van een briefadres, om alsnog te bewerkstelligen dat de betrokkene op één adres bereikt kan worden.

Een persoon die naar redelijke verwachting slechts korte tijd (kort gezegd minder dan vier maanden) in Nederland zal verblijven, wordt niet als ingezetene geregistreerd. De betrokkene zal dan géén woonadres in Nederland hebben, maar in het buitenland. Indien de betrokkene als niet-ingezetene in de basisregistratie wordt opgenomen zal dit (bestendige) woonadres in het buitenland in de basisregistratie worden opgenomen. De plaats waar de betrokkene in Nederland verblijft (het vluchtige verblijfadres) wordt – net als bij ingezetenen – niet in de basisregistratie vastgelegd.

De leden van de PvdA-fractie vragen ook op welk moment iemand zichzelf dient te laten registreren en vanaf welk moment iemand die dat niet doet in overtreding is?

Gaat de huidige praktijk van registratie van personen met meerdere woonadressen of een tijdelijk woonadres door de nieuwe wet veranderen, en zo ja, op welke wijze, vragen de leden van de PvdA-fractie zich verder af.

Voor het antwoord op deze vraag wordt verwezen naar het antwoord op de eerdere vragen van deze leden over meerdere of tijdelijke woonadressen.

Ten slotte vragen de leden van de PvdA-fractie zich af of van baby’s die in een ziekenhuis geboren worden als geboorteplaats altijd de plaats waarin het ziekenhuis zich bevindt, wordt opgenomen in het basisregister. Of hebben ouders onder de nieuwe wet de mogelijkheid om de woonplaats als geboorteplaats in het register te laten opnemen? En kan de geboorte van de baby ook aangegeven worden in de woonplaats van (één van) de ouders of alleen in de gemeente waar het kind geboren is?

Op grond van artikel 19 van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek wordt de akte van geboorte opgemaakt door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het kind geboren is. De geboorteplaats in de basisregistratie personen is een nadere invulling van de gegevens over de burgerlijke staat waar het betreft de geboorte (zie art. 2.7, eerste lid, onderdeel a, onder 1°, van het wetsvoorstel). Dat gegeven wordt, indien de geboorte in Nederland heeft plaatsgevonden, ontleend aan de geboorteakte (art. 2.8, eerste lid, onder a). Als het kind is geboren in het ziekenhuis, dan zal de akte dus worden opgemaakt door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waarin het ziekenhuis zich bevindt, zal die gemeente de geboorteplaats zijn en ook als geboorteplaats worden opgenomen in de basisregistratie. De ouders hebben ook onder de nieuwe wet dus niet de mogelijkheid om de woonplaats als geboorteplaats in de basisregistratie op te nemen als het kind in een ziekenhuis is geboren dat niet in de woonplaats van (één van) de ouders ligt. En, gelet op het voorgaande, is het evenmin mogelijk om in dat geval de geboorte van de baby aan te geven bij de ambtenaar van de burgerlijke stand in de woonplaats van (één van) de ouders. Als woonplaats van de baby zal overigens over het algemeen de woonplaats van de moeder worden geregistreerd.

4.4. De verplichtingen van overheidsorganen

De leden van de PvdA-fractie vragen de regering waarom er slechts een beginselplicht bestaat voor het gebruik van gegevens door overheidsorganen uit de basisregistratie. Zij zijn van mening dat juist een strikte verplichtstelling voor overheidsorganen van exclusief gebruik van de basisregistratie, en de daarbij komende afhankelijkheid van een centrale voorziening, een effectieve prikkel is om de kwaliteit van de gegevens in de basisregistratie te verbeteren.

De leden van de PvdA-fractie vragen voorts welke overige prikkels er bestaan voor overheidsorganen om geconstateerde foutieve gegevens in de basisregistratie te melden.

De leden van de PvdA-fractie stellen enkele vragen in verband met de rol van de gemeenteraad. Zo vragen zij of het wetsvoorstel voorziet in democratische controle door de gemeenteraad. Of horizontaal toezicht vanuit de gemeenteraad kan bijdragen aan de kwaliteit. Zij vragen naar de wijze waarop de gemeenteraad het college controleert op het punt van de kwaliteit. Meer in het bijzonder vragen zij op welke wijze de gemeenteraad het functioneren van het college van burgemeester en wethouders controleert op het punt van de verplichting die op bestuursorganen rust om bij twijfel aan de juistheid van verstrekte gegevens uit de basisregistratie melding te doen aan het college van burgemeester en wethouders van de bijhoudingsgemeente.

De vragen van deze leden zijn in de kern uiteen te leggen in drie vragen. Ten eerste een algemene vraag: hoe controleert de gemeenteraad het college ter zake van de uitvoering van medebewindstaken? Ten tweede een meer specifieke vraag: welke voorzieningen of hulpmiddelen heeft de gemeenteraad in het bijzonder tot zijn beschikking om te beoordelen hoe het college zijn taak met betrekking tot de bijhouding van de basisregistratie uitvoert? En ten derde een nog meer specifieke vraag: op welke wijze kan de gemeenteraad controleren hoe het college meldingen van twijfel inzake de juistheid van de basisregistratie afwikkelt?

Het antwoord op de eerste vraag wordt vooral beheerst door (algemene) regelgeving inzake de taken en bevoegdheden van het gemeentebestuur – met name de Gemeentewet. De Wet dualisering gemeentebestuur en de daarmee samenhangende Wet dualisering gemeentelijke medebewindsbevoegdheden hebben de controlerende taak van de gemeenteraad bij de uitvoering van medebewindstaken voorop gezet, de inrichting van het gemeentebestuur meer op die rolverdeling toegesneden en de controle-instrumenten van de gemeenteraad verbeterd. Deze nota is niet de plaats voor een verdere, diepgaande, beschouwing over deze algemene aspecten.14

Wat betreft de tweede vraag; het wetsvoorstel beoogt de gemeente (en daarmee ook de gemeenteraad) te voorzien van betere instrumenten om de kwaliteit van de gegevensverwerking op orde te brengen en te houden. Onder de Wet GBA vinden er driejaarlijks audits plaats bij de gemeenten. Het nieuwe instrument is er op gericht de aandacht voor de kwaliteit tot een continu proces te maken. Een onderdeel van het nieuwe instrument is de periodieke evaluatie van (de kwaliteit van) de gegevensverwerking door het college. De resultaten van die evaluatie worden vastgelegd. Die rapportage is bij uitstek een hulpmiddel voor de gemeenteraad om te controleren of het college zijn taak ten aanzien van de bijhouding van de basisregistratie goed vervult.

De derde vraag betreft het afhandelen van mededelingen van bestuursorganen die in verband met verstrekking van authentieke gegevens uit de basisregistratie twijfel hebben aan de juistheid van die verstrekking en dus van de basisregistratie (de mededelingen, bedoeld in artikel 2.34). Daarbij spelen aspecten als: in hoeveel gevallen wordt twijfel gemeld, hoe lang blijven de desbetreffende gegevens in onderzoek en hoe worden die onderzoeken afgewikkeld. De afhandeling van gemelde twijfels zal één van de onderdelen zijn van de hiervoor genoemde rapportage – zodat de gemeenteraad ook op dat punt het college zo nodig aan de tand kan voelen.

Welke sancties zijn er indien een bestuursorgaan de verplichting om terug te melden niet of onvoldoende nakomt, vragen de aan het woord zijnde leden ten slotte.

Toezicht op het al dan niet nakomen van de verplichting om bij twijfel terugmeldingen te doen, ligt net als toezicht op de uitvoering van andere onderdelen van de wet bij het CBP (art. 4.1). Het CBP kan een onderzoek instellen en krijgt de nodige bevoegdheden, zoals de bevoegdheid tot het opleggen van een last onder bestuursdwang ter handhaving van de bij of krachtens het wetsvoorstel gestelde verplichtingen (art. 4.1, tweede lid, in samenhang met art. 60, 61 en 65 van de Wbp). Overigens ligt de voornaamste reden voor een bestuursorgaan om terug te melden niet in de (mogelijke) sanctie die toegepast zal worden bij verzuim, maar in het voordeel dat hij en alle andere gebruikers van de basisregistratie hebben bij terugmelding. Zoals hiervoor is beschreven op vragen van dezelfde leden, kan hij zijn werk beter doen als (het vermoeden van) onjuistheid wordt doorgegeven aan de basisregistratie.

De leden van de CDA-fractie vragen op welke wijze adequaat onderzoek door het betrokken college van burgemeester en wethouders, naar aanleiding van een terugmelding van een bestuursorgaan in verband met twijfel aan de juistheid van verstrekte gegevens, wordt gegarandeerd.

Het afhandelen van mededelingen van bestuursorganen die in verband met verstrekking van authentieke gegevens uit de basisregistratie twijfel hebben aan de juistheid van die verstrekking en dus van de basisregistratie is de verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders. Bij deze afhandeling zijn verschillende aspecten relevant, waaronder in hoeveel gevallen wordt twijfel gemeld, hoe lang blijven de desbetreffende gegevens in onderzoek en hoe worden die onderzoeken afgewikkeld. Het nieuwe kwaliteitsinstrumentarium omvat de periodieke evaluatie van (de kwaliteit van) de gegevensverwerking door het college. De resultaten van die evaluatie worden vastgelegd in een rapportage. Een van de onderdelen van deze rapportage betreft de afhandeling van terugmeldingen van bestuursorganen. Deze rapportage vormt voor de gemeenteraad een hulpmiddel om het adequaat uitvoeren van onderzoek door het college te bewaken. Voorts is het CBP dat de rapportages krijgt toegezonden, in de gelegenheid om vast te stellen of het onderzoek adequaat is. Immers, ook gegevens die niet juist zijn kunnen de persoonlijke levenssfeer van betrokkene in het geding brengen. Tenslotte kan een landelijk beeld worden gevormd van de wijze waarop de colleges van burgemeester en wethouders omgaan met het onderzoek naar de meldingen die door bestuursorganen worden gedaan en verschillen tussen colleges aan een nadere analyse onderwerpen. De bevindingen hiervan worden teruggekoppeld naar de betrokkenen om een proces van (continue) verbetering te bewerkstelligen.

De leden van de SP-fractie krijgen nog wel eens meldingen van mensen die onder het huidige regime van de wet GBA in geen enkele gemeente ingeschreven staan. De gemeente waar men het laatst verbleef, heeft hen uit de administratie geschreven en de gemeente waar ze momenteel verblijven, weigert hen in te schrijven, omdat ze geen vaste woon- of verblijfplaats hebben. Dit levert problemen op, omdat ze op deze manier geen aanspraak kunnen maken op een uitkering, en geen identiteitspapieren aan kunnen vragen. Deze leden willen weten of dit probleem in de nieuwe wet basisregistratie personen wordt opgelost. Ook vragen zij welke gemeente in dergelijke gevallen verantwoordelijk is voor de desbetreffende persoon, de laatst bekende gemeente of de gemeente waar iemand op dat moment verblijft, al of niet met een vast woonadres.

4.5. De verplichtingen van de burger

De leden van de PVV-fractie vinden de passage in de memorie van toelichting waarin wordt gesteld dat: «De in de Wet GBA bestaande mogelijkheid voor een burger die in een bepaalde instelling, zoals een gevangenis, verblijft om uit privacyoverwegingen te kiezen voor een briefadres, blijft gehandhaafd.», onacceptabel. Met name gevangenen moeten getraceerd kunnen worden, bijvoorbeeld door schuldeisers. Deze leden willen daarnaast opgemerkt hebben dat een gevangenisstraf sowieso al een bepaalde inbreuk maakt op de privacy, maar dat de privacy van een crimineel hier toch echt wijkt voor andere maatschappelijke belangen. In dat licht bezien vinden deze leden dat de gevangenisstraf een consequentie is van het eerdere gedrag van de crimineel en dat bijkomende en daar mee samenhangende inbreuken op de privacy, zoals het moeten opgeven van het adres van de gevangenis in de GBA, daar gewoon bijhoren.

Het eerste lid van artikel 2.40 maakt het mogelijk dat iemand die zijn woonadres heeft in een op grond van dit artikel aangewezen instelling, een briefadres kan kiezen. Op grond van het derde lid kunnen door de minister penitentiaire instellingen worden aangewezen. De verstrekking van het adres van een gevangenis als woonadres, kan belastend zijn voor de betrokkene. Het is niet zo dat die belasting op zich niet mogelijk zou zijn, de vraag is of het belang dat met die registratie gediend wordt, opweegt tegen die belasting (proportionaliteit) en of het mogelijk is om dat belang te dienen op een minder belastende wijze (subsidiariteit). Het door deze leden genoemde belang dat de betrokkene bijvoorbeeld door schuldeisers moet kunnen worden getraceerd, weegt inderdaad op tegen de belasting van de persoonlijke levenssfeer (er is voldaan aan eisen van proportionaliteit). Maar het is anderzijds wel mogelijk om dat belang te dienen op een minder belastende wijze, met een briefadres (de zwaardere inbreuk voldoet niet aan de eisen van subsidiariteit). Een briefadres stelt overheidsorganen en derden die geautoriseerd zijn om het adres te gebruiken, in staat om betrokkene op dat adres aan te schrijven. Er wordt door het toestaan van een briefadres in de in de wet bepaalde gevallen geen afbreuk gedaan aan maatschappelijke belangen. De bereikbaarheid voor overheidsorganen en derden die geautoriseerd zijn voor het adres van betrokkene, verandert niet wezenlijk.

De leden van de PVV-fractie plaatsen een opmerking bij de volgende passage in de MvT. «De regeling houdt in dat indien een ingezetene niet kan worden bereikt, van hem geen aangifte van adreswijziging of aangifte van vertrek uit Nederland is ontvangen en na gedegen onderzoek geen gegevens kunnen worden achterhaald betreffende zijn verblijf in Nederland, zijn vertrek uit Nederland, noch zijn volgende verblijf buiten Nederland, het college van burgemeester en wethouders van de bijhoudingsgemeente ambtshalve zorg draagt voor opneming van het gegeven van het vertrek van de ingezetene uit Nederland.» Deze leden willen graag dat nader wordt uitgewerkt wat het «gedegen onderzoek» inhoudt en op basis waarvan een gemeente kan overgaan tot het uitschrijven van iemand. Wanneer iemand bijvoorbeeld een woning in de betreffende gemeente huurt of bezit en de betreffende persoon, bijvoorbeeld voor zijn of haar werk, een gedeelte van de tijd in het buitenland verblijft, hoe wordt hier dan mee omgegaan? De leden van de PVV-fractie menen dat iedere onduidelijkheid dient te worden voorkomen en dat de regels daarom duidelijker moeten worden opgesteld en dan eventueel gebruikt kunnen worden als input voor de «handleiding uitvoerings-procedures».

In samenwerking met de NVVB is voor de uitvoering van genoemd gedegen onderzoek een «protocol adresonderzoek» opgesteld. Hierin wordt aandacht geschonken aan de verschillende relevante factoren die in acht genomen worden in het onderzoek. Daarbij komt ook aan de orde of betrokkene de woning huurt (en wat er bij de verhuurder bekend is), of betrokkene de woning bezit, welk bestuursorgaan de terugmelding heeft gedaan en welke nadere informatie bij dat bestuursorgaan bekend is en wat in de relatiekring van betrokkene bekend is. Tot de relatiekring behoort ook de werkgever voor wie betrokkene mogelijk een tijd in het buitenland verblijft. Genoemd protocol gaat uitgebreid in op de stappen waaruit een adresonderzoek bestaat, de beschikbare bronnen van informatie, de wijze waarop daarmee omgegaan dient te worden – gelet ook op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer – en de conclusies die in de omstandigheden van het geval getrokken worden. Het protocol is op internet gepubliceerd (www.bprbzk.nl) en wordt waar nodig aangepast en verrijkt met bevindingen en ervaringen in de praktijk.

De leden van de PVV-fractie hebben een vraag over de volgende passage. «Het hoofd van een daartoe door het college van burgemeester en wethouders aangewezen instelling of bedrijf waar personen verblijf plegen te houden, is verplicht op bepaalde tijdstippen het college op de hoogte te stellen van de personen die naar redelijke verwachting voor onbepaalde tijd dan wel een bepaalde periode in de instelling of het bedrijf zullen verblijven dan wel zullen overnachten.» Houdt dit in dat eigenaren van hotels voortaan door moeten geven aan het college welke personen er in het hotel verblijven, indien het college van burgemeester en wethouders dat wil? Zo ja, op basis waarvan kan het college van burgemeester en wethouders deze aanwijzing geven? De aan het woord zijnde leden willen weten welke waarborgen en regels daarbij gelden, hoe er met deze gegevens wordt omgegaan en welke waarborgen daarbij gelden.

Zowel de Wet GBA als het wetsvoorstel leggen de bijhouding van gegevens over – kort gezegd – de inwoners van de gemeente in de handen van het college van burgemeester en wethouders van die gemeente. Het wettelijk systeem poogt op verschillende manieren het college in de gelegenheid te stellen om die taak goed uit te voeren. Daartoe regelt het wetsvoorstel een stelsel van verplichtingen voor overheidsorganen en burgers om bepaalde feiten of gebeurtenissen aan het college mede te delen. Juist door die verplichte toestroom van gegevens aan het college, is het voor het college mogelijk om de basisregistratie (in belangrijke mate) up-to-date te houden. Eén van de wijzen waarop deze toestroom van gegevens in stand wordt gehouden is de verplichting van artikel 2.50. Daarin wordt het hoofd van een instelling waar personen verblijf plegen te houden, opgedragen om aan het college inlichtingen door te geven over personen die voor lange of onbepaalde tijd verblijf zullen houden of overnachten in de instelling. In de genoemde gevallen is het goed mogelijk dat de betrokkene als ingezetene van de gemeente moet worden aangemerkt en kan het college zo nodig stappen zetten om de bijhouding van de basisregistratie op orde te brengen. Het wetsvoorstel stelt geen specifieke regels en waarborgen bij de bedoelde aanwijzing. Een college van burgemeester en wethouders zal hier een eigen beleid in moeten voeren. Het wetsvoorstel laat het ook aan het college over om te bepalen welke instellingen in zijn gemeente voor deze verplichting in aanmerking komen. Het is in theorie niet ondenkbaar dat het college een hotel in dat verband aanwijst. Dat kan immers een instelling zijn waar personen zodanig lang verblijven, dat ze als ingezetene van de gemeente moeten worden geregistreerd. Over het verstrekken van deze gegevens zegt het wetsvoorstel niets, zodat daarop het regime van de Wet bescherming persoonsgegevens (hierna: Wbp) met de daarin geldende regels en waarborgen van toepassing is. Deze regeling in artikel 2.50 is overigens géén nieuw element. De Wet GBA kent dezelfde bepaling in artikel 75.

De leden van de CDA-fractie stellen naar aanleiding van artikel 2.22, waarin een expliciete regeling wordt getroffen voor het opschorten van de bijhouding van de persoonslijst van een ingezetene die het adres waarop hij in de basisregistratie is ingeschreven, heeft verlaten en spoorloos is, de vraag of de regering nader uiteen kan zetten, op welke wijze daarmee een bijdrage wordt geleverd aan een betere uitvoering van de wet in deze gevallen en wat het probleem met de Wet GBA was op dit punt.

In de huidige Wet GBA ontbreekt een bepaling die expliciet voorschrijft op welke wijze het college van burgemeester en wethouders van een gemeente moet handelen, indien een ingezetene het adres dat in de basisregistratie personen op zijn persoonslijst is vermeld, heeft verlaten zonder aangifte te doen van een nieuw adres of van vertrek uit Nederland. Zoals vermeld in paragraaf 9.4.1 (blz. 104–105) van de memorie van toelichting is ten behoeve van de uitvoeringspraktijk in de zogenaamde Handleiding uitvoeringsprocedures uiteengezet dat, indien in een dergelijk geval de betrokken persoon na gedegen onderzoek spoorloos blijft, de bijhouding van zijn persoonslijst kan worden opgeschort. Dat gebeurt doordat daarop ambtshalve het gegeven wordt opgenomen van zijn vertrek uit Nederland naar een onbekend buitenland. Daarmee wordt de desbetreffende persoon een niet-ingezetene. Aangezien de Handleiding uitvoeringsprocedures echter geen formele regelgeving betreft, ontstonden er in de praktijk discussies over de vraag of het onder de Wet GBA wel toelaatbaar was om personen in dergelijke gevallen te registreren als vertrokken naar het buitenland. Aan die onzekerheid wordt nu een einde gemaakt door de expliciete regeling in artikel 2.22 van het wetsvoorstel. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan een betere uitvoering van de wet. In dit verband wordt nog opgemerkt dat de basisregistratie personen het uitvoeren van het adresonderzoek in deze gevallen zal ondersteunen. Bij het adres wordt, evenals nu in de GBA, een aantekening gesteld dat dit gegeven in onderzoek is genomen. Die aantekening wordt bij verstrekking van het adresgegeven aan een overheidsorgaan of derde meegeleverd. Een belangrijke vernieuwing daarbij is nu dat in de basisregistratie die aantekening wordt uitgebreid met een code waarmee kan worden gemeld dat betrokkene, na onderzoek tot dusver, niet meer op het betreffende adres is aangetroffen en dit adres lijkt te hebben verlaten. De gebruikers van de gegevens uit de basisregistratie kunnen met die melding rekening houden door bijvoorbeeld de huurtoeslag aan betrokkene op te schorten of door op dit adres geen aanmaningen meer te sturen of andere incassoactiviteiten te verrichten. Daardoor kan mogelijke overlast voor nieuwe bewoners op het adres gedurende het onderzoek worden voorkomen.

De leden van de SP-fractie concluderen dat in het geval een ingezetene, ook na onderzoek, niet meer kan worden bereikt er wordt overgegaan tot het ambtshalve opnemen van het gegeven van zijn vertrek uit Nederland. Zij vragen zich af waarom er niet voor is gekozen om in dergelijke gevallen op te nemen dat de verblijfplaats onbekend is. Het hoeft immers niet zo te zijn dat deze persoon naar het buitenland is verhuisd: hij of zij kan ook elders in Nederland verblijven.

De reden dat wordt overgegaan tot ambtshalve opneming van het gegeven van vertrek van de ingezetene uit Nederland is dat het in de basisregistratie opnemen van het gegeven dat de verblijfplaats van een ingezetene onbekend is, in strijd komt met de essentie van de bijhouding van een bevolkingsadministratie. Die bijhouding is er namelijk op gericht dat de overheid zijn burgers kent en dat overheidsorganen (en derden) die van de basisregistratie gebruik maken, mogen verwachten dat zij de daarin opgenomen burgers ook kunnen bereiken op een adres. Dit impliceert dat een ingeschrevene die als ingezetene van Nederland is geregistreerd altijd over een actueel adres moet beschikken. Dit kan een woonadres zijn of, in uitzonderingsgevallen, een briefadres. Een registratie van ingezetenen waarin personen zijn opgenomen met de aanduiding dat hun adres onbekend is, beantwoordt niet aan zijn primaire doel en is daardoor niet geloofwaardig. Om die reden rust dan ook op de gemeenten de verplichting om zo spoedig mogelijk een gedegen onderzoek te doen of de persoon die zijn actuele adres blijkbaar heeft verlaten wellicht elders in Nederland verblijft. Kan de desbetreffende persoon niet worden opgespoord, dan wordt op diens persoonslijst zijn vertrek uit Nederland aangetekend. Het is voor de gebruikers van de basisregistratie dan duidelijk dat hij niet meer over een adres in Nederland beschikt en derhalve niet meer als ingezetene kan worden aangemerkt. Zoals eerder in het antwoord op de vraag van de leden van de CDA-fractie naar aanleiding van artikel 2.22 is vermeld, wordt het in de basisregistratie mogelijk om tijdens het adresonderzoek door middel van een code aan de gebruikers van de basisregistratie te melden dat betrokkene het oude adres lijkt te hebben verlaten. De desbetreffende overheidsorganen en derden kunnen daar dan al rekening mee houden.

4.6. De rechten van de burger

De leden van de CDA-fractie vragen of de bepaling dat een beslissing van het college van burgemeester en wethouders van de bijhoudingsgemeente om ambtshalve over te gaan tot verbetering, aanvulling of verwijdering van een algemeen gegeven, wordt gelijkgesteld met een besluit in de zin van de Awb, een bevestiging is van de bestaande situatie of dat dit een extra administratieve last is.

De bedoelde gelijkstelling in artikel 2.60, onderdeel e, is inderdaad een bevestiging van de bestaande situatie. In de huidige Wet GBA (art. 83) is al opgenomen wat nu is opgenomen in artikel 2.60, onderdeel f, namelijk «een beslissing om bij een opgenomen algemeen gegeven een aantekening over de onjuistheid van dat gegeven te plaatsen.» De in onderdeel e opgenomen «beslissing om ambtshalve over te gaan tot verbetering, aanvulling of verwijdering van een algemeen gegeven» is materieel onderdeel van de beslissing in onderdeel f, immers, een ambtshalve correctie zal altijd tot een dergelijke aantekening leiden omdat het gegeven onjuist bleek te zijn (artt. 2.26 en 2.76). Onderdeel e is dus materieel niet nieuw en slechts ter verduidelijking opgenomen.

De leden van de CDA-fractie zijn verbaasd dat het volledig overzicht van de persoonslijst, te verstrekken aan personen die (opnieuw) ingezetene worden in de basisregistratie, in begrijpelijke vorm moet zijn opgesteld, omdat zij ervan uitgaan dat dat vanzelfsprekend is. Zij vragen de regering hierop nader in te gaan.

De toevoeging «in begrijpelijke vorm» komt op meer plaatsen in het wetsvoorstel voor. Niet alleen dient het genoemde volledige overzicht van de persoonslijst in begrijpelijke vorm te zijn opgesteld (art. 2.54, eerste lid; zie ook art. 2.81, eerste lid), maar ook het afschrift dat de ingeschrevene op zijn verzoek wordt verstrekt van de hem betreffende persoonsgegevens die in de basisregistratie worden verwerkt dient in begrijpelijke vorm te zijn opgemaakt (art. 2.55, derde lid). De huidige Wet GBA kent vergelijkbare bepalingen waarin dezelfde toevoeging is opgenomen (art. 78 en 79). De toevoeging is eveneens terug te vinden in de Wbp, die eveneens een verplichting bevat voor de verwerker van persoonsgegevens om degene over wie hij gegevens verwerkt daarvan mededeling te doen, waaronder een volledig overzicht van die gegevens in begrijpelijke vorm. De genoemde wettelijke voorschriften zijn in alle gevallen een uitwerking van het recht van betrokkene op toegang tot de gegevens, zoals dat is verwoord in artikel 12 van de Europese privacyrichtlijn. In dat artikel wordt bepaald dat de Lidstaten onder andere het recht van betrokkene waarborgen «om van de gegevensverwerker vrijelijk en zonder beperking, met redelijke tussenpozen en zonder bovenmatige vertraging of kosten verstrekking, in begrijpelijke vorm, van de gegevens die zijn verwerkt, alsmede de beschikbare informatie over de herkomst van de gegevens te verkrijgen». Dit voorschrift dient te worden gezien als een invulling van het in het privacyrecht wezenlijke uitgangspunt dat de verwerking van persoonsgegevens voor de burger die het betreft transparant dient te zijn. Dat geldt ook voor de vorm waarin aan hem mededelingen over die gegevensverwerking worden gedaan. Indien een burger in het bezit zou worden gesteld van een technische uitdraai van gegevens met voor hem onbegrijpelijke codes en afkortingen, is de betrokkene nog steeds niet voldoende in staat om na te gaan hoe zijn gegevens worden verwerkt. Er rust derhalve een plicht op de gegevensverwerker om die gegevens op een voor de burger begrijpelijke wijze te presenteren.

Iemand kan ervoor kiezen, zo lezen de leden van de SP-fractie, om op zijn of haar persoonslijst aan te laten tekenen dat gegevens niet zomaar verstrekt mogen worden aan derden. Dit wordt ook meegedeeld aan instanties die wel deze gegevens verstrekt mogen krijgen, opdat zij dit kunnen betrekken bij de afweging om deze gegevens ook in de eigen administratie geheim te houden. Elders in de memorie van toelichting wordt ook wel gesproken over het feit dat ontvangers van gegevens in dergelijke gevallen prudent om kunnen gaan met die gegevens. Dit bevreemdt de leden van de SP-fractie. Zij vragen zich af of er niet altijd prudent omgesprongen moet worden met deze gegevens, dus ook als mensen geen aantekening hebben dat gegevens niet verstrekt mogen worden aan derden. Voorts vragen deze leden of het niet zo is dat overheidsinstanties en andere derden deze gegevens sowieso niet zelf mogen verstrekken aan anderen. Daar is immers deze wet voor: als een instantie behoefte heeft aan deze informatie, kan op grond van deze wet een verzoek tot verstrekking gedaan worden aan gemeenten of de minister, aldus deze leden. Zij ontvangen hierop graag een toelichting van de regering.

De leden van de SP-fractie vragen of het wel wenselijk is dat niet in de wet is bepaald wanneer sprake is van een redelijke tussenpoos tussen opeenvolgende verzoeken van een burger om inzage of verstrekking van zijn of haar gegevens in de basisregistratie. Zij vragen hoe colleges van burgemeester en wethouders nu moeten afwegen wat een redelijke tussenpoos is en aan de hand van welke kaders zij dit zouden moeten doen. Is het niet beter om hiervoor in de wet een regeling op te stellen, zodat voor iedereen duidelijk is hoe vaak gegevens opgevraagd kunnen worden.

De clausule «met redelijke tussenpoos» in artikel 2.55, zesde lid, is afkomstig uit de aanhef uit onderdeel a van artikel 12 van de Europese privacyrichtlijn en sluit aan bij het bepaalde in artikel 35 van de Wbp. Het is de geregistreerde niet toegestaan meer dan gemiddeld en noodzakelijk het college van burgemeester en wethouders te benaderen met verzoeken om informatie.15 Wat een redelijke tussenpoos is, is in zijn algemeenheid niet aan te geven, reden waarom niet is gekozen voor een nadere regeling. Het gaat in de eerste plaats om drie verschillende verzoeken (zie eerste, tweede en derde lid: worden gegevens verwerkt, inzage en afschrift), die in hun aard al zodanig verschillen dat één termijn die voor alle drie de soorten verzoeken redelijk is, al niet te geven is. Verder is de concretisering van een redelijke tussenpoos afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Voorstelbaar is bijvoorbeeld dat wekelijkse inzage niet nodig is bij ongewijzigde gegevens, maar wekelijkse verstrekking van een afschrift gedurende een bepaalde periode wel als de betrokkene deze afschriften aantoonbaar steeds nodig heeft. De colleges van burgemeester en wethouders zullen dus zelf een afweging moeten maken, waarbij ze de aard van het verzoek en de omstandigheden van het geval in aanmerking kunnen nemen.

5. De verstrekking van gegevens uit de basisregistratie

5.2. Verstrekking aan overheidsorganen en derden

De leden van de VVD-fractie vragen de regering nader te motiveren waarom de «categorieën derden» die in aanmerking komen voor systematische verstrekking van gegevens, in tegenstelling tot de huidige Wet GBA, in het wetsvoorstel niet worden genoemd. Het gaat immers om privacygevoelige informatie en het is toch redelijk voorspelbaar welke «categorieën derden» gegevens nodig hebben, aldus deze leden. Zij stellen deze vragen niet alleen bij het voorgestelde artikel 3.3, maar ook bij de voorgestelde artikelen 3.6 en 3.9.

De leden van de PvdA-fractie zijn tevens van mening dat de voorwaarden, criteria en noodzaak van de verstrekking van gegevens aan derden duidelijker en uitgebreider gedefinieerd moeten worden en zo veel mogelijk vastgelegd worden in de Wbrp zelf en niet in onderliggende regelgeving. Zij geven aan dat in het wetsvoorstel momenteel als enig criterium voor verstrekking van persoonsgegevens aan derden geldt dat het moet gaan om door hen verrichte werkzaamheden met een «gewichtig» of »bijzonder» maatschappelijke belang. Dit criterium achten de leden van de PvdA-fractie, in lijn met de adviezen van de Raad van State en het CBP, te onbepaald en daardoor te ruim. De bedoelde leden geven er de voorkeur aan om in een afzonderlijk wetsartikel nader de grenzen van het mogen verstrekken van gegevens aan derden vast te leggen. In dat artikel zou vermeld moeten staan onder welke voorwaarden en in welke gevallen persoonsgegevens kunnen worden gedeeld met derden. Ook moet de BRP duidelijkheid verschaffen welke derden wanneer toegang mogen krijgen tot persoonsgegevens. De BRP blijft op dit punt volgens de aan het woord zijnde leden achter bij de huidige GBA, terwijl hier ook volgens de Raad van State geen duidelijke toelichting voor is gegeven. Ze vragen de regering hier nader op in te gaan.

De vragen van de leden van de PvdA-fractie hebben betrekking op de artikelen 3.3, 3.6 en 3.9 waarin de verstrekking van gegevens is geregeld aan derden door respectievelijk de minister, de colleges van burgemeester en wethouders (over alle ingeschrevenen) en het college van burgemeester en wethouders van de bijhoudingsgemeente. De kritiek van de aan het woord zijnde leden en van de Raad van State betreft de formulering van artikel 3.3, eerste lid, 3.6, tweede lid, en 3.9, tweede lid. In die artikelleden geldt inderdaad als criterium voor verstrekking van persoonsgegevens aan derden dat het moet gaan om door hen verrichte werkzaamheden met een gewichtig maatschappelijke belang, dat wil zeggen, het criterium is bepalend voor de bij amvb aan te wijzen door derden verrichte werkzaamheden ten behoeve waarvan gegevens kunnen worden verstrekt. Of in een concreet geval ook daadwerkelijk tot verstrekking aan een derde die bij amvb aangewezen werkzaamheden verricht kan worden overgegaan en welke gegevens dan kunnen worden verstrekt, wordt beoordeeld op grond van (de criteria in) de artikelen 3.3, derde lid, in samenhang met artikel 3.2, respectievelijk artikel 3.6, eerste en derde lid, en artikel 3.9, eerste en derde tot en met vijfde lid. De volgens de leden te onduidelijke formulering van de artikelen 3.3, eerste lid, 3.6, tweede lid, en 3.9, tweede lid, is, in reactie op het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State (zie ook het antwoord op vragen van de leden van de VVD-fractie hiervoor), nader ingevuld in artikel 3.3, tweede lid, en een van toepassingverklaring van dat lid in artikel 3.6, derde lid, en 3.9, vijfde lid. Op grond van het tweede lid van artikel 3.3 kunnen bij amvb slechts werkzaamheden worden aangewezen die samenhangen met een overheidstaak, strekken tot het in stand houden van een voorziening voor burgers die onderwerp is van overheidszorg, of waarbij anderszins gelet op de overheidsbemoeienis met die werkzaamheden, ondersteuning daarvan door gegevensverstrekking uit de basisregistratie gerechtvaardigd is. Die nadere clausulering van het criterium «werkzaamheden met een gewichtig maatschappelijk belang» sluit qua strekking aan bij het in de memorie van toelichting genoemde criterium dat de Afdeling in haar advies aanhaalt. De regering is van mening dat met deze nadere clausulering ook tegemoet wordt gekomen aan de wensen van de leden van de PvdA-fractie ten aanzien van verstrekkingen aan derden.

De leden van de PvdA-fractie lezen in het wetsvoorstel dat persoonsgegevens, zoals het burgerservicenummer, in het geval van noodzaak met bijzonder maatschappelijk belang aan derden in het buitenland verstrekt kunnen worden. Zij menen dat wat wordt verstaan onder «noodzaak» een adequate toelichting en definitie behoeft, welke nu nog ontbreekt.

De leden van de PvdA-fractie zijn bezorgd vanwege de constatering van het CBP dat het risico bestaat dat begrippen niet eenduidig worden gehanteerd en dat daardoor ongewenste lokale verschillen in verstrekkingsvoorwaarden van gegevens kunnen ontstaan. Dit is onwenselijk en komt deze leden als onpraktisch voor. Daarom pleiten zij er voor dat het wettelijk kader voor de nadere invulling van lagere regelgeving in de wet zelf wordt opgenomen.

In reactie op de constatering van het CBP waar de leden van de PvdA-fractie op wijzen, is in paragraaf 9.2.2 (blz. 95) van de memorie van toelichting uiteengezet dat het risico dat begrippen niet eenduidig worden gehanteerd en dat ongewenste lokale verschillen in verstrekkingsvoorwaarden kunnen ontstaan, door de nadere regeling van de gegevensverstrekking bij amvb niet wordt vergroot. Eerder is het omgekeerde het geval. Doordat een amvb sneller kan worden aangepast dan een wet, kan beter worden ingespeeld op onwenselijke ontwikkelingen in de uitvoering van de wet dan op dit moment het geval is. Een amvb is voor uitvoerende instanties net zo goed geldende regelgeving waaraan zij zich te houden hebben als de wet zelf. Wat betreft de ongewenste lokale verschillen die zouden kunnen optreden, kan worden opgemerkt dat de mogelijkheid voor gemeenten om binnen bepaalde wettelijke kaders bij gemeentelijke verordeningen een eigen beperkt verstrekkingenregime in het leven te roepen al in de huidige Wet GBA is opgenomen. Zoals is opgemerkt in de memorie van toelichting wijzen de ervaringen die onder de huidige Wet GBA zijn opgedaan met deze bevoegdheid van gemeenten niet op het ontstaan van ongewenste lokale verschillen. Mede door publicaties van modelverordeningen op dit gebied door de VNG en de NVVB kan juist een aanzienlijke mate van uniformiteit bij de gemeenten worden geconstateerd. Ook het wetsvoorstel biedt gemeenten de gelegenheid om op lokaal niveau en onder democratische controle van de gemeenteraad bij verordening een beperkt eigen verstrekkingenbeleid te voeren. De wettelijke kaders zijn daarbij in vergelijking met de Wet GBA zelfs nog nauwkeuriger bepaald. Gezien het voorgaande is de regering van mening dat het niet noodzakelijk is om de voorwaarden waaronder en de gevallen waarin de gegevensverstrekking uit de basisregistratie mag plaatsvinden, uitputtend in de wet zelf vast te leggen.

De leden van de PvdA-fractie menen dat de noodzakelijkheid, een voorwaarde voor het verstrekken van persoonsgegevens, onvoldoende is gedefinieerd terwijl dit een essentieel onderdeel is van de overweging wel of geen persoonsgegevens te verstrekken aan derden. Zij menen dat het wetsvoorstel spreekt van «nodig hebben», terwijl zij vinden dat het verstrekken van persoonsgegevens een meer gegronde en noodzakelijke reden behoeft.

Kortom, voor zover deze leden menen dat de verstrekking van gegevens uit de basisregistratie aan derden een gegronde reden behoeft, deel ik die opvatting en meen ik dat het wetsvoorstel in dat verband een goede regeling biedt.

De regering stelt, zo constateren de leden van de CDA-fractie, dat het evenals onder de Wet GBA ook in dit wetsvoorstel mogelijk blijft dat op systematische wijze gegevens worden verstrekt uit de basisregistratie aan daartoe aangewezen derden. In dit verband bepaalt het wetsvoorstel, dat bij amvb slechts werkzaamheden worden aangewezen die samenhangen met een overheidstaak, strekken tot het in stand houden van een voorziening voor burgers die onderwerp is van overheidszorg, of waarbij anderszins gelet op de overheidsbemoeienis met die werkzaamheden, ondersteuning daarvan door gegevensverstrekking uit de basisregistratie gerechtvaardigd is. De leden van de CDA-fractie vragen of deze formulering betekent dat de gegevensverstrekking aan derden die onder de huidige Wet GBA gegevens ontvangen in een aantal gevallen wordt beëindigd.

De door de leden van de CDA-fractie aangehaalde formulering geeft weer welke uitgangspunten ten grondslag liggen aan de systematische verstrekking van gegevens aan derden, zoals die thans in en op grond van de Wet GBA in regelgeving en autorisatiebesluiten van individuele derden zijn vastgelegd. Deze uitgangspunten zijn ook de basis voor de invulling van de systematische verstrekking van gegevens aan derden in dit wetsvoorstel. Dit betekent dat de gegevensverstrekking aan derden zoals die onder de huidige Wet GBA plaatsvindt, in beginsel niet zal worden beëindigd na inwerkingtreding van het wetsvoorstel zolang de werkzaamheden die zij verrichten en de gegevens die daarvoor noodzakelijk zijn, niet zijn gewijzigd.

5.2.2. Verstrekking door de colleges van burgemeester en wethouders

Naar aanleiding van de in artikel 3.6 van het wetsvoorstel opgenomen mogelijkheid voor de colleges van burgemeester en wethouders om (plaatsonafhankelijk) gegevens te verstrekken aan derden, vragen de leden van de VVD-fractie om wat voor gegevens het dan kan gaan en voor welke doeleinden die gegevens worden verstrekt.

De leden van de SP-fractie stellen vast dat een college van burgemeester en wethouders op grond van artikel 3.21, tweede lid, alsnog tot verstrekking van gegevens kan besluiten, indien de persoonlijke levenssfeer daardoor niet onevenredig wordt geschaad. Deze leden vragen zich af wat het dan voor zin heeft voor een burger om te verzoeken zijn gegevens niet aan derden te verstrekken. Immers: het schaadt als het goed is toch nooit de persoonlijke levenssfeer? Is het dan niet beter om de uitzonderingen vast te leggen waarbij burgers geen bezwaar tegen de verstrekking kunnen maken? Dan is helder welke instanties altijd in aanmerking komen voor verstrekking van gegevens, en weten burgers indien zij verzoeken om geen verstrekking aan derden waar zij aan toe zijn. Graag ontvangen deze leden hier een nadere toelichting van de regering.

5.3. De rechten van de burger

De leden van de VVD-fractie stellen de vraag in welke situaties de ingeschrevene het recht heeft in bepaalde gevallen de verstrekking van gegevens over hem aan derden tegen te gaan.

Voor het antwoord op deze vraag wordt verwezen naar het antwoord op de voorgaande vraag van de leden van de SP-fractie over de in artikel 3.21, tweede lid, opgenomen mogelijkheid van een college van burgemeester en wethouders om een door een ingeschrevene verzochte verstrekkingsbeperking te doorbreken. In dat antwoord zijn de verschillende situaties waarin de ingeschrevene het recht heeft om verstrekking van gegevens over hem aan derden tegen te gaan, beschreven.

De leden van de PvdA-fractie vragen de regering nader toe te lichten of volwassen burgers ook mutaties kunnen doorgeven aan de bijhoudingsgemeente betreffende andere ingeschreven volwassen burgers. Dit raakt aan de problematiek dat het voorkomt dat migranten, met name Marokkaanse vrouwen, op vakantie in het land van herkomst worden achtergelaten door hun echtgenoot. De leden van de PvdA-fractie willen weten of deze echtgenoot bij terugkomst in Nederland de vrouw kan uitschrijven uit de GBA of anderszins kan zorgen dat de vrouw uit de GBA verdwijnt, met als gevolg dat de vrouw in kwestie haar rechten in Nederland verliest. Tevens vragen deze leden of en zo ja, hoe het voorliggende wetsvoorstel gaat helpen bij het voorkomen van de praktijk van «achterlating», dan wel op welke andere wijze de regering voornemens is deze kwestie aan te pakken en op te lossen. Tenslotte vragen deze leden of het een mogelijke oplossing is dat volwassen ingeschrevenen uitsluitend voor zichzelf mutaties kunnen doorgeven en nooit voor een ander.

6. Overgangsbepalingen

De leden van de SP-fractie lezen dat alle autorisatiebesluiten die golden in de wet GBA, hun geldigheid zullen behouden onder deze nieuwe wet. Zij vragen zich af of deze autorisatiebesluiten te zijner tijd nog wel tegen het licht gehouden zullen worden om te beoordelen of op basis van de uitgangspunten van deze nieuwe wet het autorisatiebesluit nog wel in stand mag worden gehouden.

De regeling waar de leden van de SP-fractie op doelen en die is neergelegd in artikel 4.10 beoogt te voorkomen dat in een kort tijdsbestek rond de inwerkingtreding van deze nieuwe wet alle overheidsorganen en derden die onder de huidige wetgeving al gegevens verstrekt krijgen, opnieuw van autorisatiebesluiten moeten worden voorzien. Deze praktische benadering is mogelijk, omdat de uitgangspunten voor de gegevensverstrekking in dit wetsvoorstel niet afwijken van die in de huidige Wet GBA. Dit betekent dat in beginsel de voorwaarden waaronder ingevolge de nieuwe wet op systematische wijze gegevens kunnen worden verstrekt aan overheidsorganen en derden niet zullen afwijken van de voorwaarden die gelden onder de werking van de huidige Wet GBA. In dit verband kan ook worden gewezen op de vraag van de leden van de CDA-fractie of de gegevensverstrekking aan derden die onder de huidige Wet GBA gegevens ontvangen in een aantal gevallen wordt beëindigd. Daarop is geantwoord dat het beleid zoals dat ten grondslag ligt aan de systematische verstrekking van gegevens aan derden in en op grond van de Wet GBA ook de basis is voor de invulling van de systematische verstrekking van gegevens aan derden in dit wetsvoorstel en dat dit betekent dat de gegevensverstrekking aan derden zoals die onder de huidige Wet GBA plaatsvindt, niet zal worden beëindigd na inwerkingtreding van het wetsvoorstel zolang de werkzaamheden die zij verrichten en de gegevens die daarvoor noodzakelijk zijn, niet zijn gewijzigd.

7. Privacykader

De leden van de PvdA-fractie zijn van mening dat de privacy van ingeschrevenen gewaarborgd moet zijn. De beperking van het grondrecht op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer mag niet verondersteld worden en moet door de overheid als noodzakelijk aangetoond worden. Deze leden delen het advies van het CBP om de Wbrp (art. 3.10) aan te passen zodat het niet mogelijk is om gegevens te verstrekken terwijl er een aantekening bij staat met het verzoek van de burger om de persoonsgegevens niet te verstrekken aan derden.

Voorts vragen deze leden, in het licht van het feit dat gegevens uit de basisregistratie ook gedeeld zullen worden met andere basisregistraties, hoe geborgd is dat ook de laatste schakel in de keten van doorlevering van gegevens op de hoogte is van de door de burger aangevraagde restrictie op het verstrekken van zijn persoonsgegevens aan derden.

Het stelsel van basisregistraties bevat geen systeem van doorlevering van gegevens tussen de verschillende basisregistratie, waarbij ook in een basisregistratie daaraan verbonden restricties telkens zouden worden meegeleverd. Voor het stelsel van basisregistraties geldt hetzelfde als hiervoor is vermeld naar aanleiding van het advies van het CBP over artikel 3.10. Een dergelijke restrictie heeft uitsluitend betrekking op de verstrekking van gegevens uit de basisregistratie personen en strekt zich niet uit tot verstrekkingen uit andere registraties, ook niet wanneer het gegevens betreft die afkomstig zijn uit de basisregistratie personen. Verstrekkingen uit andere registraties zijn immers onderhevig aan de bepalingen die in de op die registraties betrekking hebbende regelgeving daarover zijn gesteld. Iedere verantwoordelijke voor de verstrekking van gegevens uit een basisregistratie dient conform die regelgeving telkens opnieuw zelf te bepalen in hoeverre verstrekking van gegevens uit zijn registratie kan plaatsvinden.

De leden van de PvdA-fractie merken op dat het in het verleden meermalen is voorgekomen dat personen waarbij vermeld stond dat het adres niet aan anderen mocht worden doorgegeven, bijvoorbeeld in het geval dat een vrouw bescherming moest zoeken in een blijf-van-mijn-lijfhuis, die gegevens toch werden verstrekt. Zij vragen of het nieuwe systeem beter bestand is tegen dergelijke fouten en zo ja, hoe dan.

De leden van de CDA-fractie vragen aandacht voor het punt dat aan de ingeschrevene op diens verzoek dient te worden medegedeeld of hem betreffende gegevens in de periode van twintig jaar voorafgaande aan het verzoek, zijn verstrekt uit de basisregistratie. In aansluiting daarop bepaalt het wetsvoorstel dat op schriftelijk verzoek van de ingeschrevene ten aanzien van wie gegevens zijn verbeterd, aangevuld of verwijderd, aan overheidsorganen en derden aan wie in de periode van twintig jaar voorafgaand aan het verzoek en de sedert dat verzoek verstreken tijd de desbetreffende gegevens zijn verstrekt, mededeling moet worden gedaan van de wijziging van die gegevens. Aan het verzoek hoeft echter niet te worden voldaan, indien dit onmogelijk blijkt of een onevenredige inspanning kost. De leden van de CDA-fractie vragen in welke gevallen het voldoen aan een dergelijk verzoek onmogelijk kan blijken en hoe het begrip «onevenredige inspanning» wordt gedefinieerd.

Het voorbehoud op de verplichting tot het doen van de mededeling waarop de leden van de CDA-fractie doelen, is niet nieuw. In artikel 104, eerste lid, van de huidige Wet GBA is al opgenomen dat aan het verzoek van een ingeschrevene tot het doen van de mededeling niet hoeft te worden voldaan, indien dit onmogelijk blijkt of een onevenredige inspanning kost. Hetzelfde voorbehoud is ook terug te vinden in het vergelijkbare artikel 38 van de Wbp. Deze bepalingen vinden weer hun oorsprong in artikel 12, onderdeel c, van de Europese privacyrichtlijn. Het antwoord op de vraag wanneer het voldoen aan het verzoek onmogelijk blijkt of een onevenredige inspanning kost, kan van geval tot geval verschillen. In algemene zin kan worden gesteld, dat een mededeling aan instanties of personen die de gegevens verstrekt hebben verkregen voor deze werden gewijzigd, niet hoeft te worden gedaan indien het onmogelijk is om die instanties of personen op te sporen. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn indien de betrokken instantie of persoon inmiddels is verhuisd en het huidige adres niet kan worden opgespoord. In algemene zin kan van een onevenredige inspanning worden gesproken, indien het belang van de verzoeker niet opweegt tegen de inspanningen en kosten die zouden moeten worden gemaakt om de mededeling te kunnen doen. Daarbij kan worden gedacht aan de situatie dat er veel tijd en aanzienlijke kosten zouden moeten worden besteed aan het opsporen van degene aan wie de mededeling moet worden gedaan, terwijl er geen direct aantoonbare nadelige gevolgen voor de verzoeker zijn verbonden aan het feit dat de gegevens door het ontbreken van de mededeling wellicht ongewijzigd blijven.

7.3.8. Beveiliging van de gegevensverwerking

Een van de zaken waarover in een amvb nadere regels zullen worden gesteld, zo lezen de leden van de SP-fractie, is de beveiliging van de gegevensverwerking in de basisadministratie. Deze leden vragen zich af of het, gelet op het belang van een zorgvuldige bescherming van vertrouwelijke gegevens van burgers voor het vertrouwen in een goede en veilige gegevensverwerking, mogelijk is de belangrijkste randvoorwaarden voor beveiliging in de wet zelf vast te leggen. Dan kan de nadere uitwerking onderdeel zijn van een amvb, zodat toch de nodige flexibiliteit behouden blijft.

8. Uitvoeringslasten en financiële gevolgen

De leden van de VVD-fractie vragen de regering nader in te gaan op de kosten van de modernisering van de Gemeentelijke Basisadministratie en de invoering van deze wet, inclusief het opnemen van niet-ingezetenen in de basisregistratie. In paragraaf 8.3. van de memorie van toelichting, die gaat over de uitbreiding van de basisregistratie met niet-ingezetenen, wordt een bedrag van € 8,2 mln. genoemd. Is dat bedrag alleen bestemd voor de uitbreiding van de basisregistratie met niet-ingezetenen? Waar wordt die € 8,2 mln. aan besteed? Kost die uitbreiding jaarlijks € 8,2 mln.? Neemt dit bedrag niet af, naarmate niet-ingezetenen meer en meer in de basisregistratie zijn opgenomen?

De meerjarige kosten van het programma mGBA bedroegen op 1 september 2012 € 39 miljoen.21 In dit bedrag zijn de meerjarige kosten van het RNI,dat de opname van gegevens over niet-ingezetenen in de basisregistratie verzorgt, niet inbegrepen. De meerjarige kosten van het programma RNI bedroegen op 1 september 2012 € 11 miljoen. Hieronder vallen niet alleen de kosten voor de ICT-voorzieningen maar ook de kosten van de aanpassingen in de werkprocessen bij de gemeenten waar inschrijfvoorzieningen komen, de kosten van de conversie van bestaande gegevens over niet-ingezetenen en de kosten voor het inrichten van de beheerorganisatie.

Voor het vastleggen van gegevens over de niet-ingezetenen in de basisregistratie, is jaarlijks een budget van € 8,2 miljoen begroot. Dit budget wordt besteed aan de beheerkosten nodig voor de ICT-voorzieningen en aan het personeel dat de gegevens over de niet-ingezetenen moet inwinnen en vastleggen.

De omvang van de beheerkosten blijft over de verschillende jaren gelijk, afgezien van aanpassing van het niveau van deze kosten aan de algemene kostenontwikkeling. De omvang van de personeelskosten hangt samen met het aantal niet-ingezetenen dat wordt ingeschreven. De omvang van deze kosten kan jaarlijks verschillen. Voor de budgettering van de totale kosten voor de vastlegging van de gegevens over niet-ingezetenen, wordt uitgegaan van 150 000 inschrijvingen op jaarbasis. Over de toekomstige ontwikkeling van het aantal verzoeken om ingeschreven te worden, zijn geen schattingen beschikbaar. Deze ontwikkeling hangt van veel uiteenlopende factoren af. Het aantal inschrijvingen dat voor de budgetten is gehanteerd, is een gemiddelde van het aantal verzoeken om een sociaal-fiscaalnummer te verkrijgen in de afgelopen jaren.

9. Reacties op het wetsvoorstel

9.2. Advies van het College bescherming persoonsgegevens (CBP)

De leden van de PVV-fractie vinden het terecht dat het CBP in zijn eigen advies heeft opgemerkt dat het «niet is ingelicht, noch geraadpleegd» over de nieuwe bevoegdheid die haar wordt toegekend.

Naar aanleiding van de opmerking van het CBP is er in paragraaf 9.2.3 van de memorie van toelichting op gewezen dat in 2006 overleg heeft plaatsgevonden met medewerkers van het CBP over een eerdere versie van het wetsvoorstel, waaronder de genoemde nieuwe bevoegdheid, maar dat kennelijk daarna de communicatie hierover tussen het CBP en het ministerie van BZK onvoldoende is geweest. In de memorie van toelichting is ook opgemerkt dat het overleg tussen het CBP en het ministerie van BZK, zowel over de uitvoering van de huidige Wet GBA als over de uitwerking van dit wetsvoorstel, altijd in open en goede sfeer is verlopen. De regering herkent zich dan ook niet in deze opmerking van de leden van de PVV-fractie.

9.4. Commentaar van de VNG en de NVVB

De leden van de VVD-fractie vragen de regering precies aan te geven waarom twee lacunes waar de VNG en de NVVB (reactie d.d. 1 juni 2012) op hebben gewezen, te weten onvoldoende mogelijkheid voor plaatsonafhankelijke bijhouding en een ontoereikende invoering van de bestuurlijke boete, in het wetsvoorstel buiten beschouwing zijn gelaten. Zij vragen of de regering voornemens is om beide punten alsnog te adresseren en zo nee, waarom niet?

De leden van de CDA-fractie verzoeken de regering een overzicht te geven van mogelijke consequenties die kunnen worden verbonden aan de aantekening «adres in onderzoek» en vragen in hoeverre het wettelijk kader daarvoor handvatten kan bieden.

De leden van de CDA-fractie vragen voorts aandacht voor het commentaar van de VNG en de NVVB waarin deze stellen, dat het wetsvoorstel voorbijgaat aan de mogelijkheden die de centrale opslag van gegevens biedt voor plaatsonafhankelijke bijhouding. Als voorbeeld worden genoemd de in de burgerlijke stand vastgelegde rechtsfeiten die niet in de bijhoudingsgemeente plaatsvinden, maar in een andere gemeente (toevallige gebeurtenissen). In het decentrale GBA-stelsel ontvangt de bijhoudingsgemeente van de andere gemeente een GBA-bericht, dat de gegevens van de toevallige gebeurtenis bevat. Deze gegevens worden direct en zonder tussenkomst van de GBA-ambtenaar verwerkt in de GBA van de bijhoudingsgemeente. In de BRP-situatie heeft de gedecentraliseerde opzet plaatsgemaakt voor een centrale voorziening voor gegevensopslag. Dat maakt het mogelijk om een schakel in de bijhouding weg te nemen: de bijhoudingsgemeente. De leden van de CDA-fractie vragen de regering ook op deze suggestie van de VNG en de NVVB nader in te gaan.

In paragraaf 9.4.5 van de memorie van toelichting (blz. 112–114) heeft de regering al uitvoerig aangegeven waarom zij de suggestie van de VNG en de NVVB niet heeft overgenomen in het wetsvoorstel. De argumentatie van de regering komt kort gezegd neer op het volgende. De VNG en de NVVB maken, terecht, melding van het feit dat de bijhoudingsgemeente verantwoordelijk is voor de inhoudelijke kwaliteit van de gegevens over zijn ingezetenen. De bijhouding van de gegevens over een ingezetene dient inderdaad een verantwoordelijkheid te zijn van het bestuursorgaan dat het dichtst bij de burger staat. Daar gaat het wetsvoorstel dan ook van uit. De voorstellen van de VNG en de NVVB hebben echter het tegengestelde effect. Immers, door de mogelijkheid dat anderen rechtstreeks gegevens muteren in de basisregistratie, heeft de bijhoudingsgemeente op dat moment geen invloed meer op de (kwaliteit van de) gegevens betreffende de eigen ingezetenen. Juist de schakel die ook volgens de VNG en de NVVB verantwoordelijk moet zijn voor het waarborgen van de inhoudelijke kwaliteit van de gegevens in de basisregistratie, de bijhoudingsgemeente, wordt daarmee weggenomen. Deze gang van zaken acht de regering ongewenst, omdat daarmee de verantwoordelijkheid voor de gegevensverwerking in de basisregistratie diffuus wordt. Bij constructies, waarin de bijhouding van een registratie niet door één autoriteit maar door vele autoriteiten geschiedt, bestaat het risico dat uiteindelijk niemand meer verantwoordelijk is. In het licht van de transparantie van de gegevensverwerking, een fundamenteel uitgangspunt voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, is het van belang dat de verantwoordelijkheden helder zijn belegd, zodat de burger weet waar en door wie gegevens over hem worden verwerkt en wie hij daar op kan aanspreken. Het feit dat de bijhouding van gegevens straks in technische zin zal plaatsvinden in een centrale voorziening voor gegevensopslag brengt daarin geen verandering. Tot slot kan nog verwezen worden naar de uiteenzetting die is gegeven in de antwoorden op de eerste twee vragen in onderdeel 4.2 van deze nota.

De leden van de CDA-fractie vragen ten slotte, in verband met de wettelijke grondslag voor de gegevensvastlegging, -uitwisseling en -vergelijking met de basisregistraties in de Caribische landen Aruba, Curaçao en Sint-Maarten en in de nieuwe openbare lichamen Bonaire, Sint-Eustatius en Saba in het Caribische deel van Nederland, op welke wijze de regering zorg draagt voor soepele invoering van de basisregistratie personen in relatie met die overzeese gebiedsdelen.

De leden van de SP-fractie lezen in de afwijzing van de rechtstreekse mutatie van een college van burgemeester en wethouders anders dan de bijhoudingsgemeente, een wantrouwen wat zou bestaan tussen verschillende colleges: alsof een college niet-zijnde bijhoudingsgemeente onvoldoende in staat is om de benodigde kwaliteit te waarborgen. Dit terwijl elke gemeente dezelfde verantwoordelijkheden heeft onder het regime van deze wet, en er dus vanuit gegaan mag worden dat zij dezelfde zorgvuldigheid betrachten als de bijhoudingsgemeente. Deze leden zouden hier graag een nadere reactie op zien van de regering.

De leden van de SP-fractie lezen dat er onduidelijkheid zou zijn welke gemeente ter verantwoording kan worden geroepen door de burger indien er ten aanzien van hem of haar onjuiste gegevens zijn opgenomen en verstrekt. Zij vragen zich af of voor de kwestie van de deze problemen niet makkelijk een oplossing gevonden kan worden door in de wet vast te leggen welke gemeente verantwoordelijk is: bijvoorbeeld de gemeente die de wijziging doorgevoerd heeft.

II. ARTIKELSGEWIJS

Artikel 2.7

De leden van de PVV-fractie willen ten aanzien van de volgende passage een opmerking maken. «Een nadere detaillering van de algemene gegevens geschiedt bij of krachtens algemene maatregel van bestuur (tweede lid).» Wat deze leden betreft is het onvoorstelbaar dat de regering de Kamer nu een wetsvoorstel heeft gestuurd waarin de kern van het wetsvoorstel eigenhandig door de minister op een later tijdstip kan worden aangepast. Zij vinden dat dit soort zaken volledig uitgewerkt dient te zijn voordat de regering überhaupt weer overweegt een wet naar de Kamer te sturen.

In het antwoord op vergelijkbare opmerkingen van dezelfde leden in paragraaf 1.2 over de inhoud van het wetsvoorstel, is al ingegaan op het algemene kader dat geldt voor de delegatie van regeling van bepaalde materie naar het niveau van amvb of ministeriële regeling. Op de eerste plaats kan geconstateerd worden dat de wet zelf zegt welke gegevens moeten worden opgenomen. Wat betreft de gegevens over de burgerlijke staat gaat het om de naam, de geboorte, het geslacht, de ouders, het huwelijk (dan wel geregistreerd partnerschap) en eerdere huwelijken (geregistreerd partnerschappen), de echtgenoot (geregistreerd partner) en eerdere echtgenoten (geregistreerde partners), de kinderen en het overlijden. Op zich lijkt het duidelijk wat er bedoeld wordt met bijvoorbeeld «gegevens over de naam». Maar om eenduidig te bepalen wat onder de «naam» van iemand moet worden verstaan, zijn toch weer nadere regels nodig. Daar staat dan bijvoorbeeld in dat het de voornamen en de achternaam betreft en dat het alle voornamen betreft – volledig en niet alleen een afkorting. De nadere detaillering van de algemene gegevens waar de opmerking van de aan het woord zijnde leden in deze paragraaf over gaat, is niet iets wat in dat kader op het niveau van de formele wet geregeld moet worden. Het mag uiteraard wel, wat in de huidige Wet GBA (zie art. 34) ook is gebeurd in bijlage I bij de wet, waarin de meeste algemene gegevens nader zijn bepaald; de algemene gegevens over het verblijfsrecht van de vreemdeling zijn echter nader bepaald bij amvb (bijlage 1a bij het Besluit GBA). De bijzondere en administratieve gegevens zijn beiden nader bepaald bij amvb (respectievelijk bijlage 2 en 3 bij het Besluit GBA). In het onderhavige wetsvoorstel is ervoor gekozen om de nadere bepaling van de algemene en administratieve gegevens niet langer deels in een bijlage bij de wet vast te leggen, maar delegatie naar amvb of doordelegatie naar ministeriële regeling mogelijk te maken. Naar het oordeel van de regering gaat het om zodanige details, dat vastlegging op het niveau van de formele wet te weinig flexibel is. Delegatie naar het niveau van amvb is voor een groot deel van de gegevens het meest voor de hand liggend, gelet op het feit dat het hier gaat om de vastlegging van persoonsgegevens die verwerkt gaan worden en de procedure van een amvb voor deze nadere vaststelling wenselijk is. De voorziene delegatie van de nadere bepaling van de algemene en administratieve gegevens past naar het oordeel van de regering binnen de eerder in deze nota aangehaalde kaders voor delegatie.

Artikel 2.24

Uit artikel 2.24 concluderen de leden van de SP-fractie dat, indien een betrokkene op een andere persoonslijst is vermeld als ouder, als de (eerdere) echtgenoot, als de (eerder) geregistreerde partner of als kind, zijn of haar burgerservicenummer ook op deze persoonslijst wordt opgenomen. De leden van de SP-fractie voorzien dat hierdoor ongewenste situaties kunnen ontstaan, zeker bij relatiebreuken en scheidingen. De ex-partner heeft dan toegang tot deze gegevens, waardoor hiervan makkelijker misbruik gemaakt kan worden. Ex-partners beschikken immers ook over veel andere informatie als geboortedatum en woonadres. Deze leden vragen zich af of de regering dit probleem ook ziet, en of het mogelijk is om in de wet de mogelijkheid toegevoegd kan worden om in dergelijke gevallen als burger het vermelden van het burgerservicenummer op de persoonslijst van de ex-partner achterwege te laten.

Artikel 2.38

De leden van de CDA-fractie vragen of het juist is, dat de gemeente op grond van de Wet GBA, en ook volgens het voorliggende wetsvoorstel, personen dient in te schrijven op een adres waar zij volgens de vestigingsregels niet mogen wonen, zoals een bedrijfspand, een chalet op een camping of een kartonnen doos onder de brug. Zij vragen hoe deze verplichting zich verhoudt tot de handhavende taak van een gemeente ten aanzien van de regelgeving met betrekking tot een woonadres. Ook willen deze leden weten of de regering hun mening deelt, dat verplichte inschrijving in combinatie met verplichte handhaving geen bijdrage levert aan deregulering en/of vermindering van de administratieve lastendruk. Voorts vragen zij welke mogelijkheden de regering ziet om in de Wbrp eisen te stellen aan het woonadres.

Artikel 2.42

De leden van de VVD-fractie vragen waarom een rechtspersoon door het college van burgemeester en wethouders moet zijn aangewezen.

De reden waarom een rechtspersoon door het college van burgemeester en wethouders moet zijn aangewezen, is dat in het kader van die aanwijzing afspraken kunnen worden gemaakt tussen het college en de rechtspersoon over de wijze waarop die invulling geeft aan zijn verplichtingen als verlener van een briefadres (art. 2.45, derde en vierde lid). Meer concreet kan worden bepaald welke persoon of functionaris aanspreekbaar is op het vervullen van de verplichtingen van briefadresgever. Zo’n bij aanwijzing gemaakte afspraak is in het kader van artikel 2.42 van bijzonder belang, omdat bijvoorbeeld een voor de hand liggende aan te wijzen rechtspersoon voor dak- en thuislozen als de Stichting het Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg één officiële zetel heeft en vestigingen in vele plaatsen in Nederland. Voor de officiële zetel van de rechtspersoon zijn de persoonlijke gegevens over aanspreekbare natuurlijke personen via het handelsregister te achterhalen (zie art. 29 Handelsregisterbesluit 2008). Dat geldt echter niet voor de vele nevenvestigingen van zo’n rechtspersoon (zie art. 35 Handelsregisterbesluit 2008). Het is met name voor die vestigingen relevant dat in het kader van de aanwijzing afspraken kunnen worden gemaakt ten aanzien van de lokale vestiging van een landelijk operende rechtspersoon.

Artikel 2.45

De leden van de CDA-fractie vragen welke opvatting de regering heeft over strafbaarstelling van de handel in briefadressen.

Het ter beschikking stellen van een briefadres aan personen die een briefadres nodig hebben, is een dienst die kan worden aangeboden. Het ligt niet in de rede om het aanbieden van zo’n dienst strafbaar te stellen. Dat zou het werk van maatschappelijke organisaties op het gebied van de opvang van mensen, zoals bijvoorbeeld het Leger des Heils, onnodig bemoeilijken. Het is alleen in bepaalde uitzonderingssituaties mogelijk om een briefadres te kiezen. Het kan voorkomen dat een briefadresnemer niet voldoet aan de voorwaarden die daaraan door de wet worden gesteld. In dat geval is het zaak voor de gemeente om de briefadresnemer aan te pakken die een onjuiste opgave van zijn adres heeft gedaan. Gelet op de voorwaarden die de wet stelt om een briefadres te kunnen kiezen (zie de artt. 2.40 en 2.41) ligt het niet in de rede om de briefadresgever op te dragen die voorwaarden te controleren. Dat ligt anders in het geval dat een persoon toestaat dat zijn woonadres door een ander als woonadres in de basisregistratie gebruikt wordt, terwijl hij weet dat deze andere persoon niet op dat adres woont. Dat is heel wel te constateren voor de betrokkene. Zie in dat verband de antwoorden in paragraaf 2.4.3. op vragen over de bestuurlijke boete voor het geven van gelegenheid voor het onjuist opgeven van een woonadres.

Artikel 2.67

De leden van de VVD-fractie merken op dat in het wetsvoorstel voorgesteld wordt dat een niet-ingezetene de minister kan verzoeken om hem in te schrijven in de basisregistratie. Inschrijving kan alleen als de identiteit deugdelijk is vastgesteld. De betrokkene moet dan in persoon verschijnen. Bij of krachtens amvb kunnen daarop uitzonderingen worden gemaakt, zo wordt in lid 3 voorgesteld. Deze leden vragen de regering aan welke situaties wordt gedacht als het gaat om het afzien van het verschijnen in persoon.

Op grond van artikel 2.67 gaat de minister niet over tot inschrijving dan nadat de betrokkene ten behoeve van de vaststelling van zijn identiteit in persoon bij de inschrijfvoorziening is verschenen. Hiermee wordt de deugdelijke vaststelling van de identiteit van betrokkene bevorderd. Het wetsvoorstel voorziet erin dat op deze hoofdregel een uitzondering kan worden gemaakt bij of krachtens amvb. Mocht het geval zich voordoen dat bij de uitvoering van de wet in de praktijk een situatie optreedt waarin verschijning in persoon niet mogelijk is, terwijl de inschrijving een zwaarwegend belang dient, dan kan in een uitzondering voorzien worden. Er zijn momenteel geen situaties geïdentificeerd die noodzaken tot een uitzondering op de hoofdregel om in persoon te verschijnen.

Artikel 2.80

De leden van de VVD-fractie merken op dat in het wetsvoorstel wordt gesteld dat degene over wie gegevens in de basisregistratie worden opgenomen «desgevraagd» aan de minister een identiteitsdocument moet overleggen. Ze willen weten waarom dit niet verplicht is gesteld. Deze leden vragen of niet in de meeste gevallen om een identiteitsdocument zal worden gevraagd. Ze vragen of een identiteitsdocument niet net zo goed verplicht kan worden gesteld.

Op grond van artikel 2.80 dient een niet-ingezetene een document als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht te overleggen, indien de minister daarom verzoekt met het oog op de vaststelling van de identiteit van betrokkene. Er is sprake van een verplichting zodra de minister verzoekt om het document. Hiervoor is gekozen omdat de identiteit van betrokkene in voorkomende gevallen ook vastgesteld kan worden met behulp van een identiteitsdocument dat niet aan alle vereisten van het aangehaalde artikel 1 voldoet. Daarbij kan gedacht worden aan een document waarvan de geldigheid inmiddels is verstreken of een document dat niet voldoet aan alle voorwaarden die daaraan op grond van de Vreemdelingenwet worden gesteld, terwijl die voorwaarden niet van belang zijn voor het vaststellen van de identiteit van betrokkene. Voorts wordt niet uitgesloten dat een niet-ingezetene zich kan identificeren met andere documenten, zoals bijvoorbeeld een geboorteakte in combinatie met een rijbewijs uit een land dat geen lid is van de Europese Unie. De formulering biedt derhalve flexibiliteit die in de praktijk nodig kan blijken te zijn, terwijl het verplichte karakter in afdoende mate is geregeld, omdat de betrokken ambtenaren het overleggen van een identiteitsdocument kunnen opleggen.

Artikel 3.12

De leden van de PVV-fractie vragen hoe wordt omgegaan met het verstrekken van gegevens van Nederlanders aan derde landen en aan de Caribische landen. Zij wijzen in dit verband ook op passages in de memorie van toelichting op de bladzijden 73 en 112. Deze leden vinden het antwoord van de regering aan de VNG, dat dit wel met een amvb geregeld wordt, volstrekt onvoldoende. Zij willen dan ook dat dit uitgewerkt wordt in de wet.

Op de verstrekking van gegevens uit de basisregistratie aan derde landen is onder andere in paragraaf 7.3.3 van de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel ingegaan. In die paragraaf is een uiteenzetting gegeven over de voorwaarden die vanuit het privacyrecht worden gesteld aan de doelbinding, verenigbaarheid en toelaatbaarheid van de verwerking van persoonsgegevens. Daarbij is er op gewezen dat bij verstrekking aan derden artikel 76 van de Wbp van overeenkomstige toepassing is. Dit houdt in dat de gegevens slechts naar een land buiten de Europese Unie kunnen worden doorgegeven indien, onverminderd de naleving van de wet, dat land een passend beschermingsniveau waarborgt. Op dit punt wordt in het wetsvoorstel uitwerking gegeven aan artikel 25 van de Europese privacyrichtlijn. In de memorie van toelichting wordt voorts opgemerkt, dat deze voorwaarde niet alleen geldt voor verstrekkingen aan derden op grond van de artikelen 3.3, 3.6 en 3.9 van dit wetsvoorstel, maar ook voor verstrekkingen op grond van artikel 3.12 aan een verantwoordelijke voor de verwerking van gegevens in een basisadministratie in Aruba, Curaçao, Sint Maarten of in een van de openbare lichamen die bij of krachtens amvb worden geregeld. Ook in dat geval is artikel 76 Wbp dus van toepassing en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer op hetzelfde niveau gewaarborgd als wanneer de verstrekking in de wet zelf zou zijn geregeld.

De wijze waarop de verstrekking van gegevens plaatsvindt uit de basisregistratie personen aan de basisadministraties in het Caribische deel van het Koninkrijk, is hiervoor uiteengezet in antwoord op vragen van de leden van de CDA-fractie. Daarbij is zowel ingegaan op de wettelijke grondslag voor deze gegevensverstrekking als de nadere uitwerking daarvan bij of krachtens amvb. De gegevensverstrekking heeft, net als onder de Wet GBA, tot doel om een goede bijhouding van de verschillende basisregistraties binnen het Koninkrijk te waarborgen en dubbele inschrijving van personen te voorkomen. In het antwoord op de vragen van de CDA-fractie is vermeld dat onder de Wbrp feitelijk geen verandering optreedt in de bestaande wijze van vastlegging, uitwisseling en vergelijking van de gegevens in de basisadministraties binnen het Caribische deel van het Koninkrijk en de basisregistratie personen. Dit geldt ook voor de nadere uitwerking daarvan in de regelgeving. De verstrekking van gegevens op grond van de Wet GBA aan het Caribische deel van het Koninkrijk is nu ook bij of krachtens amvb nader bepaald. Er is geen reden om hierin in het kader van de Wbrp wijziging te brengen.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, J. W. E. Spies