Nr. 54 VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

De vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie1, belast met het voorbereidend onderzoek van dit wetsvoorstel, heeft de eer verslag uit te brengen in de vorm van een lijst van vragen met de daarop gegeven antwoorden over het onderdeel Landbouw en Natuur.

Met de vaststelling van het verslag acht de commissie de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid.

1

Welke bezuinigingen c.q. versoberingen worden in deze begroting ten opzichte van de vorige doorgevoerd? Kan de regering hiervan een overzicht maken en dit kort toelichten?

De bezuinigingen uit het Regeerakkoord zijn reeds budgettair verwerkt in de nota van wijzigingen (TK, 2010–2011, 32 500 XIII, nr. 9 en 32 500 XIV, nr. 10). Samengevat betreft het de volgende bezuinigingen:

• • Een subsidietaakstelling oplopend tot totaal € 500 mln. vanaf 2015 structureel op ondernemingsklimaatsubsidies en internationale bedrijfslevenprogramma’s (€ 200 mln.) en themagerichte innovatiesubsidies (€ 300 mln.). Deze taakstelling kwam bovenop de subsidietaakstelling van € 50 mln. uit het Aanvullend Beleidsakkoord van het vorige kabinet. Conform het verzoek van de Kamer is in de tabel op pagina 34 van de EL&I- begroting een specificatie van deze subsidietaakstelling gegeven.

• • Een bezuiniging op het natuurbeleid van circa € 300 mln. in 2015. Een specificatie is opgenomen op pagina 3 van de nota van wijziging (TK, 2010–2011, 32 500 XIV, nr. 10). Deze bezuiniging werkt door in de budgetten van het beleidsartikel 18 (Natuur en regio).

• • Een apparaatstaakstelling van totaal € 288 mln. in 2015 en € 332 mln. in 2018. Een specificatie en toelichting is opgenomen in het artikel 40 (Apparaat) op pagina 153 en 154 van de EL&I-begroting.

Een subsidietaakstelling van € 25 mln. verdeeld over een aantal onderdelen van de voormalige LNV-begroting. Een specificatie van deze taakstelling is opgenomen op pagina 7 van de nota van wijziging (TK, 2010–2011, 32 500 XIV, nr. 10).

2

Worden in deze begroting hogere uitgaven voorgesteld ten opzichte van de vorige begroting? Kan de regering hiervan een overzicht maken en dit kort toelichten?

3

Hoeveel gronden heeft de overheid momenteel in het bezit? Kan de regering een overzicht van deze gronden maken en aangeven in welk gebieden deze gronden liggen?

Het SBB-eigendom is totaal 259 000 ha. Hiervan ligt 242 000 binnen de huidige EHS en 17 000 ha daarbuiten.

Met de grondnota zal ik u nader informeren over deze gronden.

4

Onder welk artikelonderdeel valt het Faunafonds in de begroting? Welke doelstellingen zijn geformuleerd met betrekking tot het Faunafonds? Hoe hoog is het totale budget van het Faunafonds? Uit welke posten bestaat het Faunafonds? Kan de regering deze posten nader specificeren?

Het Faunafonds valt onder artikel 18.4 (Te decentraliseren). In de begroting 2012 wordt geen onderscheid meer gemaakt naar instrumentniveau voor de te decentraliseren middelen omdat er sprake is van een ontschot budget.

De kosten van het Faunafonds betreffen (1) bijdrage tegemoetkomingen, (2) bijdrage onderzoek, voorlichting en opleiding, (3) bijdrage bestuurskosten, (4) bijdrage secretariaatkosten, (5) bijdrage rasters, (6) bijdrage dassen- en hertenovereenkomsten, (7) bijdrage ganzenovereenkomsten, (8) bijdrage taxatiekosten PSAN, (9) taxatiekosten en bezwaar/beroep.

In het onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur is opgenomen dat de huidige taken van het Faunafonds zullen worden overgedragen aan de provincies. Voor 2012 en 2013 wordt op basis van een kostengeoriënteerde toedeling de programmamiddelen voor het Faunafonds toegekend via een decentralisatie uitkering.

De uitvoeringskosten van het Faunafonds worden (eveneens) gedecentraliseerd naar het Provinciefonds. Het rijk stelt hiervoor het budget beschikbaar dat gelijk is aan de daadwerkelijk gemiddelde kosten in de afgelopen vier jaar. Na decentralisatie maken deze kosten onderdeel uit van de decentralisatie-uitkering in het provinciefonds, vanaf 2014 worden zij ondergebracht in de algemene uitkering van het provinciefonds.

De onderstaande uitsplitsing van de kosten is gebaseerd op de begroting 2012 van het Bestuur van het Faunafonds:

• 1. bijdrage tegemoetkomingen: € 10 183 000

• 2. bijdrage onderzoek, voorlichting en opleiding € 500 000

• 3. bijdrage bestuurskosten € 122 000

• 4. bijdrage secretariaatkosten € 196 000

• 5. bijdrage rasters € 250 000

• 6. bijdrage dassen- en hertenovereenkomsten € 700 000

• 7. bijdrage ganzenovereenkomsten (gedoogovereenkomsten) € 1 600 000

• 8. bijdrage taxatiekosten PSAN € 135 000

• 9. taxatiekosten en bezwaar/beroep. € 2 217 000

5

Hoeveel gelden kunnen er maximaal de komende vier jaar van de Europese Unie voor plattelandsbeleid verkregen worden en hoeveel gelden worden er werkelijk door Nederland verworven in die jaren? Als dit niet het maximaal haalbare is, is de regering dan bereid dit naar het maximum op te voeren, teneinde zoveel mogelijk gelden te genereren voor verduurzaming van de landbouw, in het bijzonder de veehouderij en voor het natuurbeleid?

De beschikbare middelen voor Nederland afkomstig van de EU zijn voor de jaren 2012 en 2013 respectievelijk ruim 96 en 102 miljoen euro. Deze middelen kunnen worden besteed tot respectievelijk uiterlijk eind 2014 en eind 2015. De geplande doelen waaraan deze middelen worden besteed zijn vastgelegd in het plattelandsontwikkelingsprogramma 2007–2013 (POP2).

De inspanningen zijn erop gericht om de beschikbare middelen volledig te benutten.

6

Van de € 80 miljoen die het ministerie van EL&I voorheen aan de Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) besteedde om beleidsondersteunend onderzoek te doen en een kennisbasis op te bouwen, wordt € 50 miljoen afgehaald dat via de topsectoren uitgezet moet worden. Waaraan werd deze € 50 miljoen eerder besteed? Hoe wordt dit onderzoek in de toekomst gefinancierd als daarvoor geen belangstelling bestaat bij het bedrijfsleven? Welk deel van de € 80 miljoen was opdrachtonderzoek van de Rijksoverheid?

In lijn met de topsectorenaanpak wordt het onderzoek meer gericht op vragen van het bedrijfsleven. Voor 2012 gaat het om een capaciteit van € 51 mln. van DLO voor de topsectoren Agro&Food en Tuinbouw en Uitgangsmaterialen. Deze € 51 mln. wordt in 2012 besteed aan onderzoek op het terrein van concurrerende, duurzame en veilige agro-, visserij- en voedselketens. Voor een belangrijk deel vond de invulling al plaats in samenspraak met bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

De lopende publiek-private samenwerking (pps)-programma’s kunnen door de topsectoren worden voortgezet. Ook ander lopend onderzoek kan, indien dit aansluit bij de agenda ’s Agro&Food en Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, omgezet worden in programma’s met het bedrijfsleven. Als voor bepaalde thema’s vanuit het bedrijfsleven geen belangstelling is, worden deze in principe niet voortgezet. Het gehele budget (€ 80 mln.) in 2011 betrof opdrachtenonderzoek van de rijksoverheid voor de domeinen Natuur, landschap en platteland, Agroketens en visserij, Voedsel, dier en consument, Internationaal en Kennis.

7

Klopt het dat er 75% gekort wordt op gelden voor natuur en landschap?

8

Waar zijn de middelen gebleven die in de oude systematiek stonden onder artikel 24?

De middelen onder artikel 24 (Landschap en Recreatie) maken onderdeel uit van artikel 18.4 (Te decentraliseren). Deze worden, onder voorbehoud van instemming van provinciale staten met het onderhandelingsakkoord, in de periode 2011–2013 middels een decentralisatie-uitkering uitgekeerd aan de provincies.

Met uitzondering van de volgende instrumenten die, voor zover na bezuinigingen resteert, onderdeel uitmaken van de stelselverantwoordelijkheid van het rijk.

De volgende instrumenten maken onderdeel uit van artikel 18.2:

• • 24.12 Nieuwe Hollandse Waterlinie (Nota Ruimte project)

• • 24.13 Recreatie Haarlemmermeer (nota Ruimte project)

• • 24.13 Participatie beheersgebieden (uitfasering t/m 2013)

• • 24.12 Landschapsplanning (uitfasering t/m 2013)

De volgende instrumenten maken onderdeel uit van artikel 18.3:

• • art 24.11 monitoring

• • art 24.11 Kaderrichtlijn Mariene Strategie / Noordzee

• • art 24.14 Staatsbosbeheer publieksvoorlichting en organisatiekosten

9

Waarom is bij de samenvoeging van de begroting van het voormalige ministerie van Economische Zaken (EZ) met de begroting van het voormalige ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het aantal operationele doelstellingen bij de artikelen 16 en 18 voor landbouw en natuur sterk verminderd?

10

Hoe verhoudt het ontbreken van de operationele doelstellingen bij artikelen 16 en 18 zich tot de uitspraken van de bewindspersonen in zowel het debat over het jaarverslag 2010, onderdeel Economie en Innovatie als in het debat over het jaarverslag 2010, onderdeel Landbouw en Natuur, dat er minder begrotingsartikelen komen maar dat daarbinnen meer operationele doelstellingen komen?

11

Kan de regering een overzicht geven van de indicatoren en kengetallen die in artikel 16 en artikel 18 zijn verdwenen ten opzichte van de begroting van het voormalige ministerie van LNV van 2011? Kan de regering dit eveneens doen voor de indicatoren en kengetallen die er in de begroting van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) van 2012 bij zijn gekomen?

12

Welke voornemens heeft de regering ten aanzien van de prestatie-indicatoren bij de artikelen 16 en 18? Welke indicatoren zullen in de begroting 2013 van EL&I blijven en welke zullen verdwijnen? Kan de regering deze voornemens uitleggen en toelichten?

13

Bij de begrotingsartikelen 13 en 17 zijn de operationele doelstellingen weggelaten. Is de regering voornemens alle operationele doelstellingen in de begroting van 2013 weg te laten? Zo ja, betekent dit dat voor artikelen met betrekking tot Landbouw en Natuur het aantal operationele doelstellingen zal worden gereduceerd van 30 in de begroting 2011 van LNV tot nul in de begroting 2013 van EL&I? Zo ja, op welke wijze wordt bij de artikelen voor Landbouw en Natuur inzichtelijk gemaakt wat de regering met de beschikbare middelen en instrumenten wil bereiken? Op welke wijze kan de Kamer toetsen of de regering met de beschikbare instrumenten de in de begroting 2012 gepresenteerde operationele doelen haalt?

Bij de beleidsartikelen 13 en 17 zijn geen operationele doelstellingen opgenomen omdat de algemene doelstelling van deze artikelen voldoende uitdrukking geeft aan het streven van het kabinet. Daarnaast is het ingezette beleidsinstrumentarium duidelijk te relateren aan de algemene doelstelling. Afhankelijk van de breedte van het beleidsartikel en de diversiteit van het financiële instrumentarium zijn beleidsartikelen onderverdeeld in operationele doelstellingen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij artikel 16 en 18. Aan deze operationele doelstellingen worden vervolgens het beleidsinstrumentarium, het budget en de prestatie-indicatoren gekoppeld.

Hoewel de nieuwe begrotingspresentatie «Verantwoord Begroten» niet voorschrijft om operationele doelstellingen op te nemen, zal dit in de komende EL&I-begrotingen waar nodig wel gebeuren. Hierbij zal ik tevens prestatie-indicatoren opnemen die inzicht bieden in de resultaten van het beleid. Het blijft zo voor de Kamer mogelijk de resultaten van mijn beleid ook op dat niveau te toetsen.

14

Waarom is de begroting van het voormalige ministerie van LNV teruggebracht van zeven beleidsartikelen naar drie beleidsartikelen?

15

Welk oordeel vormt de regering op basis van het verminderen van het aantal operationele doelstellingen ten aanzien van de informatievoorziening aan de Tweede Kamer?

16

Welk oordeel vormt de regering op basis van het verminderen van het aantal beleidsartikelen ten aanzien van de informatievoorziening aan de Tweede Kamer?

17

Welke van de in de begroting van het voormalige ministerie van LNV van 2011 gepresenteerde prestatie-indicatoren zijn verdwenen als gevolg van aangepast beleid door het nieuwe regeerakkoord?

18

Kan voor de verdwenen prestatie-indicatoren die het gevolg zijn van «Verantwoord begroten» worden aangegeven waarom een maatschappelijk effect, of een verband tussen de bijdrage van de regering aan de algemene doelstelling, niet weer te geven is?

19

Klopt het dat door de methodiek «Verantwoord begroten» de focus meer komt te liggen op instrumenten en prestatie-indicatoren dan op beleidsdoelstellingen? Is dit wenselijk?

20

Wat gebeurt er met de informatie die ten behoeve van de nu verdwenen indicatoren wordt verzameld? Wordt deze bijvoorbeeld gebruikt bij beleidsdoorlichtingen en overig evaluatieonderzoek?

21

Vallen de nationale parken nog onder de operationele doelstellingen?

22

Vallen de nationale landschappen nog onder de operationele doelstellingen?

23

Valt kavelruil met het oog op gebiedsinrichting voor de glastuinbouw nog onder de operationele doelstellingen?

24

Vallen de landelijke routenetwerken onder de operationele doelstellingen?

25

Valt de reconstructie van de zandgebieden nog onder de operationele doelstellingen?

26

Welke subsidies met evaluatiedatum 2011 zijn sinds het debat over het jaarverslag 2010 van EL&I, onderdeel Landbouw en Natuur geëvalueerd? Hebben deze evaluaties geleid tot een aanpassing van de verstrekking of de hoogte van de subsidies? Kan de regering in het jaarverslag bij de begroting van EL&I hetzelfde subsidieoverzicht presenteren met daarin de raming en de realisatie per subsidieregeling, zodat de onderbenutting en de overbenutting per regeling zichtbaar wordt?

De evaluatie van de pilot Regeling draagvlak duurzaam voedsel is in juni naar uw Kamer gestuurd. De eerste resultaten van deze pilot zijn daarin opgenomen. In lijn met het kabinetsbesluit om het aantal subsidies te verminderen was al besloten voor deze regeling geen middelen te reserveren. Het budget voor deze regeling is opgevoerd als bezuiniging en niet aan andere doelen besteed.

Sinds het debat over het jaarverslag 2010 van EL&I, onderdeel Landbouw en Natuur in juni 2011 zijn verder geen subsidie evaluaties uitgekomen. In de maanden daarvoor is onder andere de Investeringsregeling Jonge Agrariërs geëvalueerd. De aanbevelingen uit deze evaluatie zijn benut voor de vormgeving van de regeling in 2011.

De volgende aanbevelingen hebben geleid tot aanpassing van de regeling:

• • Handhaaf het generieke karakter van de regeling.

• • Verlang meer zekerheid ten aanzien van de haalbaarheid van de projecten, er dient nu een offerte te worden meegestuurd.

• • Openstellingsperiode naar herfst/winter verplaatsen. Openstelling was dit jaar in oktober/november.

• • Geef meer duidelijkheid over de vestigingseis.

Vlak voor juni is een tussentijdse evaluatie afgerond van het Europees Visserij Fonds (EVF). De evaluatie had betrekking op alle onderdelen van het EVF. De uitkomsten van deze evaluatie waren zeer positief over de uitvoering en hebben niet geleid tot aanpassing van het EVF.

Het is geen wenselijke ontwikkeling om ook in het jaarverslag een subsidie-overzicht te publiceren. De informatie over raming en realisatie van subsidies staat met Verantwoord Begroten in de jaarverslagen. In de artikelen wordt dan inzicht gegeven in de subsidies. Een extra overzicht in de jaarverslagen voegt dan niets toe.

27

Kan de regering de raming voor de inhuur van externen voor de jaren 2012 tot en met 2016 geven? In hoeverre voldoen deze ramingen aan de norm van 10% waaraan de bewindspersonen van EL&I zich in de debatten over het jaarverslag 2010 van EL&I voor het grootste deel van hun organisatie hebben gecommitteerd? Kan de regering toezeggen een uitsplitsing van de inhuur van externen te maken vanaf de begroting voor 2013?

Het ministerie van EL&I stuurt voor de jaren 2012 tot en met 2016 op het realiseren van de rijksbreed vastgestelde inhuurnorm van 10% van de personele uitgaven. Conform de nieuwe richtlijn Verantwoord Begroten, onderdeel van de Rijksbegrotingsvoorschriften, zullen met ingang van 2013 de personele uitgaven nader gespecificeerd worden naar onder andere externe inhuur. Uiteraard zal ik in het jaarverslag verantwoording af blijven leggen over de feitelijke inhuuruitgaven, het inhuurpercentage en de vorderingen bij het reduceren hiervan.

In de brief van 22 november 2010 aan uw Kamer (Tweede Kamer, 32 504, nr. 6) is toegelicht hoe gestuurd wordt op de norm van 10% zoals die naar aanleiding van de motie Roemer is opgelegd. In deze brief is ook aangegeven dat de beperking van de inhuur tot de norm van 10% voor het grootste deel van de organisatie haalbaar is, abstraherend van inhuur uit hoofde van de flexibele schil bij Agentschap NL en Dienst Regelingen. Dit heb ik ook in het jaarverslag 2010 en de beantwoording van uw schriftelijke vragen hierover, toegelicht.

28

Waarom ontbreekt in de begroting 2012 van EL&I informatie over de voor 2011 geplande beleidsdoorlichtingen bij artikel 22 (agrarische ruimte), artikel 24 (landschap en recreatie) en artikel 27 (reconstructie)? Kan de regering aangeven wanneer de oplevering is voorzien? Waarom zijn er geen beleidsdoorlichtingen voor het jaar 2012 gepland? Kan de regering garanderen dat alle geplande beleidsdoorlichtingen nog binnen de regeerperiode afgerond worden?

Zoals in jaarverslag 2010 in de evaluatietabel weergegeven zijn de geplande beleidsdoorlichtingen bij artikel 22 (Agrarische ruimte), artikel 24 (Landschap en recreatie) en artikel 27 (Bodem, water en reconstructie in zandgebieden) ingevuld door middel van het Rapport Brede Heroverweging Leefomgeving en Natuur, TK 32 359, nr. 1. Daarmee was de 1e ronde beleidsdoorlichtingen afgerond. Deze 1e ronde betrof verder artikel 21 (Duurzaam Ondernemen) in 2010, artikel 23 (Natuur) in 2010, artikel 25 (Voedselkwaliteit en Diergezondheid) in 2009 en artikel 26 (Kennis en Innovatie) in 2007.

De volgende ronde beleidsdoorlichtingen gaat door op het niveau van de algemene doelstelling, dit ook in lijn met de nieuwe begrotingsaanpak Verantwoord Begroten, die vraagt om substantiële beleidsdoorlichtingen. Er worden 3 beleidsdoorlichtingen opgeleverd in de jaren 2013, 2014 en 2015. Dit betekent dat er op dit terrein niet elk jaar een beleidsdoorlichting plaatsvindt. Gezien de fusie van beide ministeries en de beleidsveranderingen vanwege het regeerakkoord komt het jaar 2012 te vroeg voor het opleveren van een beleidsdoorlichting. Overigens vindt de start van de volgende beleidsdoorlichting wel in 2012 plaats.

29

Zijn de resultaten van eerdere beleidsdoorlichtingen en beleidsevaluaties in de nieuwe beleidskeuzes verwerkt? Zo ja, welke? Is de regering bereid in komende begrotingen van EL&I op te nemen welke conclusies en aanbevelingen zijn getrokken uit de tot dan toe uitgevoerde beleidsdoorlichtingen en beleidsevaluaties?

30

Kan de regering aangeven welke vorderingen zijn gemaakt ten aanzien van het sanctiebeleid bij het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) om te voorkomen dat de Algemene Rekenkamer dit volgend jaar als onvolkomenheid zal aanmerken?

31

Bij welke beleidsterreinen komen de netto bezuinigingen die onder de decentralisatiekorting vallen terecht?

32

Welke juridische garanties heeft de regering dat de provincies de € 100 miljoen die het Rijk in het kader van het akkoord over natuurdecentralisatie in het provinciefonds stort, ook daadwerkelijk uitgeven aan natuurbeheer? En wat gebeurt er met de € 409 miljoen die al eerder door het Rijk in het provinciefonds was gestort ter bevordering van natuur en recreatie?

In het onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur is afgesproken dat op zo kort mogelijke termijn de verantwoordelijkheid voor het natuurbeleid en het landelijk gebied wordt overgedragen van rijk naar provincies. Daarbij is afgesproken dat provincies de beschikbare middelen gericht zullen inzetten op het realiseren van internationale verplichtingen via afronding van de herijkte EHS en het voeren van adequaat beheer.

In de nieuwe verdeling van het Provinciefonds per 2012 is er een verdeling gemaakt over de verschillende uitgavenclusters voor beheer- en ontwikkeltaken. Voor het uitgavencluster natuur en recreatie is in de nieuwe verdeling € 409 mln. beschikbaar (TK, 2010–2011, 2000112008, 29 maart 2011). De provincies zijn echter autonoom met betrekking tot het inzetten van deze middelen voor deze specifieke taak.

Vanwege de decentralisatie van het natuurbeleid zullen in 2011, 2012 en 2013 de middelen ter afronding van het ILG via een decentralisatie-uitkering aan de provincies worden uitgekeerd. Vanaf 2014 zal er vervolgens structureel € 100 mln. aan het Provinciefonds worden toegevoegd ten behoeve van natuur.

33

Wordt agrarisch en particulier natuurbeheer binnen en buiten de (herijkte) Ecologische Hoofdstructuur (EHS) op dezelfde wijze gefinancierd, gereguleerd, en beloond?

34

Kan de regering aangeven welke open-einde regelingen die voorheen bestonden beëindigd worden gedurende deze kabinetsperiode?

35

Krijgen de provincies de middelen, ingezet als voorfinanciering van ILG activiteiten, terug? Worden provincies die voortvarend te werk zijn gegaan hiervoor gestraft of juist beloond?

36

Het welzijn van dieren in het circus wordt niet genoemd. Wat is de inzet van de regering in 2012 op dit gebied?

Voor het welzijn van de dieren in het circus zet ik in op Europese minimumvoorwaarden. Hiervoor is herhaaldelijk gepleit bij de Europese Commissie. Eind dit jaar zal de Commissie haar Mededeling Strategie Dierenwelzijn (2011–2015) uitbrengen. Dan wordt bekend welke onderwerpen worden geagendeerd.

Tevens heeft de circussector toegezegd de eigen richtlijnen «Welzijn circusdieren, richtlijnen voor het houden en laten optreden van dieren in circussen», te willen verbeteren aan de hand van het circusrapport, «Welzijn van dieren in reizende circussen in Nederland, circuspraktijk in 2008», van Wageningen Universiteit en Researchcenter. In de loop van 2012 verwacht ik de verbeterde richtlijnen, die ik zal laten toetsen door deskundigen.

37

Klopt het dat de regering nog steeds geen plan ontvangen heeft van de transportsector voor verbetering van de transportcondities op veewagens voor lange afstandstransporten? Zo nee, waarom niet en valt dit plan nog te verwachten? Zo ja, wat houdt het plan van de transportsector in en wanneer krijgt de Kamer het ter bespreking aangeboden?

38

Klopt het dat Quality system Livestock Logistics (QLL) in de eerste helft van 2011, en ook nu nog, alleen nog maar bezig is met papieren ingangscontroles van veetransporteurs bij hen op kantoor en dat er nog geen controles onderweg hebben plaatsgevonden? Zo ja hoe beoordeelt de regering dit, mede in het licht dat de Kamer een motie heeft aangenomen die vroeg om deze controle in overheidshanden te nemen, die de regering weigerde uit te voeren omdat zelfregulering naar haar oordeel prima resultaten opleverde?

39

Deelt de regering de mening dat papieren controles geen garantie kunnen bieden voor het welzijn van dieren en dat hiervoor controles onder weg nodig zijn, zoals controles van veetransporten bij slachterijen en exportverzamelplaatsen in Nederland en controles op buitenlandse veetransporten door met behulp van GPS rij- en rusttijden, rijroutes, temperatuur aan boord en het openen van de laadklep van deze transporten?

40

Als QLL veetransporten nog niet daadwerkelijk controleert hoe is het dan mogelijk dat varkenstransporteurs die deelnemen aan QLL vrijstelling van de zogenoemde klepkeuring krijgen en in plaats daarvan met een stalkeuring mogen volstaan? Moet QLL zich niet eerst bewijzen en moet een dergelijke vrijstelling niet gebaseerd zijn op bewezen goed gedrag c.q. risicoprofielen gebaseerd op enige jaren scherp toezicht?

41

Hoe beoordeelt de regering de vrijstelling door QLL van controleregels, aangezien de regels er niet voor niks zijn, en in het specifieke geval van de klepkeuring het een Europees wettelijk vereiste betreft waarop de Europese verordening helemaal geen uitzonderingsmogelijkheid biedt? Deelt de regering de mening dat Nederland op deze manier de Europese wettelijke vereisten niet uitvoert? Zo ja, hoe beoordeelt de regering dat en welke consequenties verbindt de regering daaraan?

42

Laat de regering de vorderingen van de opbouw van QLL door de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) volgen en beoordelen? Wat zijn daarbij de bevindingen en kan de regering de Tweede Kamer hiervan regelmatig in kennis stellen? Zo nee, waarom niet en waar is dit vertrouwen op gebaseerd?

43

Kan de regering aangeven hoeveel controles sinds oktober 2008 tot oktober 2011 op veetransporten zijn uitgevoerd? Hoeveel overtredingen zijn daarbij geconstateerd? Wat was het karakter van deze overtredingen (zoals papieren niet in orde, overbelading, geen of onvoldoende water/voer aan boord, overtreding van rij- en rusttijden, etcetera)? Kan de regering aangeven hoeveel en welke bestuurlijke maatregelen, respectievelijk waarschuwingen, respectievelijk strafrechtelijke straffen er zijn opgelegd danwel hoeveel procedures er nog lopen tegen transporteurs? Kan de regering aangeven hoeveel bestuurlijke boetes er sinds de invoering van dit middel zijn opgelegd? Klopt het dat deze bestuurlijke boetes nu wel erg laat na de betreffende overtreding worden opgelegd? Wat wordt er aan gedaan om de tijd tussen overtreding en beboeting zo kort mogelijk te maken?

Zoals eerder toegezegd informeer ik u jaarlijks over de aantallen controles en overtredingen in het jaarverslag van de nVWA. Ik verwijs u daarom naar eerdere Kamerstukken (TK 26 991, nr. 279 en nr. 321).

Het instrument bestuurlijke boetes wordt door de nVWA toegepast sinds september 2010. In het begin was sprake van te lange doorlooptijden als gevolg van het inregelen van dit nieuwe instrument in de werkpraktijk van de nVWA. Inmiddels zijn deze opstartproblemen opgelost.

Tot nu toe zijn 150 bestuurlijke boetes opgelegd.

44

Kan de regering aangeven wat er de afgelopen vier jaar is uitgegeven aan specifiek beleid voor de biologische sector?

45

Komt er nog een evaluatie van het Beleidsplan biologische landbouwketen 2008–2011? Wordt hierin ook geanalyseerd in hoeverre de verschillende biologische sectoren en actoren nu voldoende omvang en kracht hebben om zonder specifieke overheidssteun verder te gaan, danwel welke specifieke steun zij nog zouden kunnen gebruiken in de komende jaren?

In de onderhavige periode is gewerkt aan de verzelfstandiging van de biologische landbouwketen en met succes. De ketenorganisatie Bionext is gevormd, gedragen door de LTO en de VBP (biologische producenten en handel). Ik heb toegezegd in 2012 een bedrag van € 140 000 beschikbaar te stellen voor beleidsrelevante projecten om hiermee de verdere ontwikkeling van de nieuwe ketenorganisatie te ondersteunen.

Overigens wordt de derde en laatste beleidsnota biologische landbouwketen 2008–2011 op dit moment geëvalueerd. Voor het overige zie het antwoord op vraag 46.

46

Hoe garandeert de regering dat er binnen de bestaande onderzoeks- en marktstimuleringsprogramma’s ook voldoende aandacht blijft voor onderzoek en stimulering van de biologische landbouw? Is de regering bereid tot het aanvullend stimuleren van biologische landbouw door bijvoorbeeld het oormerken van minimale budgetten voor biologische landbouw, verplichte opname van het onderdeel biologisch in elk programma, kwaliteitszetels voor vertegenwoordigers van de biologische sector, etcetera? Zo nee, waarom niet?

47

Welke doelen met betrekking tot het stimuleren van biologische landbouw streeft de regering na? Welke meetbare indicatoren kan de regering geven voor de impuls van het aanbod van biologische producten?

48

Wat zijn de afgelopen vier jaren de bijdragen van de verschillende partijen, inclusief de overheid, aan de Stichting Weidegang geweest? Wat zijn de concrete resultaten van deze stichting in deze jaren? Wat zijn de bijdragen en plannen voor de komende jaren? Is dit alles niet te mager en te vrijblijvend?

De doelstelling van de stichting Weidegang is het stimuleren van weidegang. Het is aan ketenpartijen en maatschappelijke organisaties om invulling te geven aan de doelstellingen van de stichting.

EL&I en het bedrijfsleven ondersteunen de stichting financieel in het verspreiden van kennis om koeien, vanuit een economische basis, in de wei te houden.

Het bedrijfsleven draagt € 0,2 mln. per jaar bij, EL&I draagt over 2011–2013 een totaalbedrag van € 0,2 mln. bij, dat gelet op de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven aflopend is.

49

Ziet de regering een rol voor de overheid om FrieslandCampina aan haar voornemen te houden dat al haar leden wat aan weidegang moeten doen?

50

Wat vindt de regering van de wens van de zuivelsector dat er in het nieuwe EU landbouwbeleid ruimte komt voor een weidepremie? Deelt de regering de mening dat weidegang niet blijvend (deels) afhankelijk kan zijn van EU-gelden? Wil de regering er op toezien dat er geen misleiding van publiek en consumenten rond weidegang ontstaat, bijvoorbeeld doordat wat jonge kalveren en droogstaande koeien in de wei zetten ook al als «iets aan weidegang doen» wordt verkocht? Ziet de regering mogelijkheden tot borging van weidegangclaims, bijvoorbeeld door hiervoor criteria op te laten nemen in de bestaande zuivelkwaliteitsborgingssystemen? En hoe om te gaan met weidegangclaims bij zuivel uit het buitenland? Gaat de regering dan de retail aanspreken dat zij moet kunnen aantonen dat deze claim klopt?

Weidegang is niet opgenomen in de vergroeningsopties in de GLB-wetsvoorstellen. In de kabinetsreactie hierop is aangegeven dat het kabinet streeft naar een Europees keuzemenu voor vergroening. Een overheidsbijdrage mag niet doorslaggevend zijn, de melkveehouder, de zuivelindustrie en de retail vervullen daarin de trekkersrol.

Er is pas sprake van misleiding van publiek, wanneer een melkveehouder die maar een deel van het vee weidegang geeft, alle op zijn bedrijf geproduceerde melk als weidemelk verkoopt. Het is de verantwoordelijkheid van de zuivelketen om de claim op melk die wordt verkocht als weidemelk te borgen en deze op te nemen in de bestaande kwaliteitsborgingssystemen. Dit geldt ook voor weidegangclaims bij zuivel uit het buitenland.

51

Hoe staat het met het onderzoek naar terugdringen van de incidentie van keizersneden in de dikbilhouderij? Hoeveel jaar is er nodig om de incidentie tot minder dan 10% terug te brengen en waarom duurt dit zo lang? Gaat dit niet veel te lang duren met uiteindelijk nog steeds een zeer hoge incidentie van keizersneden en is het niet beter dan nu maar te besluiten het gebruik van rundveerassen en lijnen binnen rundveerassen met een hoge incidentie van keizersneden te verbieden? Zo nee, waarom niet en op welke wijze is dit te rijmen met de uitgangspunten van de Wet Dieren waarin de intrinsieke waarde van het dier erkend wordt, en de uitgangspunten van de Nota Dierenwelzijn?

52

Hoe staat het met het opzetten van onderzoek naar een zachte ligplek voor vleeskalveren naar aanleiding van de aangenomen motie hierover?

53

Hoe staat het met het ontwikkelen van een welzijnsmonitor van kalveren? Wordt deze ook geschikt gemaakt voor toepassing in de praktijk en wanneer gaat deze daadwerkelijk in de praktijk gebruikt worden?

54

Is de regering bereid om onderzoek naar en inzet van innovatieve diervriendelijke middelen om schade aan gewassen door fauna te beperken financieel te ondersteunen en centraal georganiseerd te houden om te voorkomen dat datgene waarop men nu denkt kosten te besparen, uiteindelijk alleen maar meer geld zal kosten door gebrek aan innovatie op het gebied van voorkomen van landbouwschade?

55

Is een transitie van dierlijke eiwitten naar een substantieel deel aan plantaardige eiwitten in het menu nog steeds een prioriteit van deze regering? Zo ja, op welke wijze wordt daar invulling aan gegeven? Welk budget is daarvoor beschikbaar en waar is dit in de begroting opgenomen? Zo nee, waarom niet en welke nieuwe feiten hebben deze verandering bewerkstelligd?

De voortgang van de transitie van dierlijke eiwitten naar productie en consumptie van plantaardige eiwitten wordt in 2012 en verder voornamelijk ingevuld met de innovatiecontracten van de topsector agro&food. Het bedrijfsleven ziet de mogelijkheden en marktkansen in verduurzaming van de productie en consumptie van eiwitrijk voedsel en in het leveren van een bijdrage voor de mondiale voedselzekerheid.

Het budget van € 7 miljoen dat beschikbaar is voor het Programma Innovaties in Eiwitketens (2009–2012) is nu geheel aanbesteed. De verplichtingen in 2012 en verder zijn opgenomen in beleidsartikel 16 «Concurrerende, duurzame, veilige agro-, visserij- en voedselketens» en het betreft specifiek de operationele doelstelling 16.4 «Kennisontwikkeling en innovatie ten behoeve van het groene domein».

Voor de voortgang van het Programma Innovaties in Eiwitketens (PIEK) verwijs ik u naar de brief aan de TK van 21 oktober jl. betreffende de «Beantwoording schriftelijke vragen inzake de begroting 2012, deel Economie en Innovatie» (TK 33 000 XIII, nr. 3).

56

Kan de regering een zo veel mogelijk gespecificeerd overzicht geven van de subsidies op het gebied van visserij?

57

Wat zijn de extra kosten van het niet ontpolderen van de Hedwigepolder en ten koste waarvan gaan deze extra kosten?

58

Hoeveel geld wordt er uitgetrokken voor de subsidie aan de intensieve veehouderij, zoals luchtwassers en ammoniakarme stalsystemen en waar is dit in de begroting opgenomen? Welke emissiereductie wil de regering hiermee bereiken?

59

Zet de regering naast end-of-pipe-maatregelen zoals luchtwassers ook in op systeemverandering van de van de veehouderij, zoals een krimp van de veestapel en het gebruik van lokale duurzame eiwitten, om de uitstoot van broeikasgassen van de intensieve veehouderij te verminderen? Zo ja, welk budget is daarvoor beschikbaar en waar is dit in de begroting opgenomen?

Mijn beleid is gericht op het stellen van randvoorwaarden aan de veehouderijproductie, zodat deze op een duurzame wijze plaatsvindt en niet op het verminderen van de omvang van de veestapel. De topsector Agro-Food werkt aan een groene groei van de agrarische sector. Recent heb ik ook diverse Green Deals met de sector afgesloten om te werken een duurzame veehouderij.

In 2012 is budget voor duurzame veehouderij gereserveerd binnen het thema 16.1 Versterken concurrentiekracht en verduurzaming agroketens en visserij. Verder is er budget voor Voedselkwaliteit en transparantie in de keten binnen thema 16.2 Borgen voedselveiligheid en -kwaliteit en hebbe actuele maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaat een belangrijke sturende rol binnen thema 16.3 Kennisontwikkeling en innovatie ten behoeve van het groene domein.

60

Op welke wijze wordt de belasting van bestrijdingsmiddelen omlaag gebracht in afwachting op nieuwe regelgeving, nu de nota en het convenant gericht op duurzame gewasbescherming afgelopen zijn? Welk budget is daarvoor beschikbaar, en hoe wordt dit verdeeld?

Dit kabinet zet de doelstelling zoals verwoord in de Nota Duurzame Gewasbescherming, waarvan de looptijd eind 2010 is beëindigd, voort. Eind van het eerste kwartaal van 2012 zal een Nationaal Actieprogramma aan de TK worden aangeboden waarin de beleidsvoornemens op het gebied van het gewasbeschermingsmiddelenbeleid voor de komende jaren (vanaf 2013) zullen worden vastgelegd.

In de EL&I begroting is een bedrag van ca. € 1,5 miljoen gereserveerd voor projecten ter stimulering en promotie van geïntegreerde gewasbescherming,wat tot doel heeft de afhankelijkheid van chemische middelen te verminderen.

61

Hoeveel geld is beschikbaar voor de bescherming en het herstel van de bijen? Welke maatregelen gaat de regering nemen om de bijen te beschermen? Waar is dit opgenomen in de begroting?

62

Kan de regering aangeven welke prestaties in 2012 gerealiseerd zullen worden, vertaald in de verkoop van duurzame producten en andere zichtbare effecten als gevolg van het beleid gericht op het vergroten van de kennis over de productie van voedsel bij burgers? Kan de regering aangeven welke financiële investeringen daarmee zijn gemoeid en op welke wijze deze kennisvergroting wordt ingericht? Waar is dit opgenomen in de begroting?

In de jaarlijks herhaalde Monitor Duurzaam Voedsel staat dat de omzet van producten met een duurzaamheidskeur- of kenmerk is gestegen met bijna 30% in 2010 t.o.v. 2009 in de afzetkanalen supermarkten, horeca en catering. Dit komt overeen met een bedrag van bijna € 1,4 miljard. Denk hierbij aan producten met het fairtrade-label, biologisch keurmerk, Beter Leven Kenmerk en MSC-label.

Het vergroten van de kennis over de productie van voedsel bij burgers behoort tot de taken van het Voedingscentrum (VCN). Het VCN heeft daarvoor het programma voedselkwaliteit opgesteld en ingediend bij EL&I. De kosten daarvan zijn terug te vinden bij de financiering van het VCN. Voor het onderdeel voedselkwaliteit/kennisvergroting is € 850 000 begroot. Het betreft projecten die gericht zijn op zowel voorlichting aan volwassenen over de achtergronden van voedsel als educatieve projecten voor de jeugd.

De consumentenbestedingen in supermarkten aan deze producten is in het eerste halfjaar van 2011 t.o.v. het eerste half jaar van 2010 met bijna 40% gestegen naar ruim € 500 miljoen. Catering en horeca zijn hierin nog niet meegenomen.

63

Kan de regering aangeven of er ook aandacht zal worden gegeven aan de negatieve aspecten van de productie van vlees en de veehouderij met betrekking tot dierenwelzijn, klimaat en milieuproblemen? Zo ja, waaruit blijkt dat dan en welke budgetten worden voor deze specifieke kennis vrijgemaakt? Waar is dit opgenomen in de begroting?

• • Informatie over de milieuaspecten van voedsel wordt gegeven via het Voedingscentrum en Milieu Centraal. Daarnaast wordt er geïnvesteerd in kennis voor en marktontwikkeling van producten die duurzamer worden geproduceerd.

• • Het convenant Marktontwikkeling Verduurzaming Dierlijke Producten richtte zich in ketenverband op de marktontwikkeling van producten met een plus op dierenwelzijn in het segment tussen gangbaar en biologisch. Hiervoor was in de periode 2009–2011 € 1 miljoen per jaar beschikbaar. Het convenant loopt af op 31 december van dit jaar. De mogelijkheid om pilots voor diervriendelijker produceren in 2012 onder te brengen onder het Platform Verduurzaming Voedsel, tot een maximum van € 1 mln., wordt onderzocht.

• • Voor onderzoek is voor 2012 – als onderdeel van het brede kennisbudget – een vraaggestuurd onderzoeksprogramma van ongeveer € 700 000 beschikbaar voor mede door het bedrijfsleven gestelde onderzoeksvragen. In dit onderzoeksprogramma zijn ook onderzoeken opgenomen die kijken naar andere aspecten dan dierenwelzijn.

Dit onderzoeksprogramma is aangeboden aan de topsector agro&food en is onderdeel van de € 51 mln. kennisbudget die zijn vrijgemaakt voor de topsector agro&food en tuinbouw en uitgangsmaterialen.

64

Kan de regering aangeven of bij het bevorderen van het kwalitatief hoogwaardig voedselaanbod en consumptiepatroon ook de meest dieronvriendelijke producten worden aangepakt? Is de regering bereid om bijvoorbeeld een dierenwelzijnsbodem in de markt te leggen en deze geleidelijk verder op te trekken?

Het Convenant Marktontwikkeling Verduurzaming Dierlijke Producten (MVDP) heeft als inzet het bevorderen en laten toenemen van het aanbod van en de vraag naar producten die met meer aandacht voor dierenwelzijn geproduceerd zijn. Die plus op dierenwelzijn wordt gerealiseerd ten opzichte van wat gangbaar is en/of vanuit wet- en regelgeving verplicht is.

Deze regering werkt liever met belonen van goede initiatieven. In de periode 2009–2011 zijn 32 positieve keteninitiatieven vanuit het convenant MVDP ondersteund. Dit heeft een beweging in de markt op gang gebracht, (bijvoorbeeld VION-AH-Dierenbescherming met het Beter Leven Kenmerk varkensvlees). Daar moeten ook de verdere ontwikkelingen vandaan komen. Een basis voor dierenwelzijn wordt gevormd door de welzijnswetgeving neergelegd in de gezondheids- en welzijnswet voor dieren (vanaf 2013 Wet Dieren). De plus op de basis is de verantwoordelijkheid van de veehouderijketen.

65

Kan de regering aangeven of bij de bewustwording van consumenten ook aandacht wordt besteed aan de negatieve milieu- en gezondheidsaspecten van het eten van vlees en dierlijke eiwitten? Zo ja, op welke wijze worden deze aspecten van vlees onder de aandacht gebracht? Welke budgetten zijn hiervoor gereserveerd en welke afrekenbare doelen zijn hierover geformuleerd?

66

Waarom is de regering van mening dat de markt zelf verantwoordelijkheid kan dragen voor verduurzaming van productie en handel? Welke onderzoeken of duidelijke praktijkvoorbeelden steunen deze aanname? Hoe verhoudt zich dat tot het steeds maar goedkoper worden van onduurzaam voedsel en de blijvende meerprijs van duurzaam voedsel, waardoor in de praktijk van verduurzaming op het gebied van voedsel nog geen sprake is?

67

Welke acties worden er op het moment ondernomen en gepland om de fokkerijproblemen bij landbouwhuisdieren aan te pakken? Hoe wordt hierbij ingezet op het verbeteren van de natuurlijke weerstand van dieren tegen ziektes? Hoeveel geld is er in dit kader beschikbaar, en hoe wordt dit geld besteed? Waar is dit in de begroting opgenomen?

68

Kan de regering aangeven of er geld beschikbaar is voor het «integrated pest management systeem», wat uitgaat van het voorkomen in plaats van het bestrijden van dierplagen?

69

Met welke criteria wordt bepaald of visserij- en viskweekmethoden milieuvriendelijk zijn? Wordt hierbij het effect van het vistuig op het ecosysteem en de afvalstromen meegerekend?

Bij de visserij gaat het vooral om de selectiviteit van het vistuig, de mate van bodemberoering van het vistuig, en het energiegebruik van het vaartuig. Bij de viskweek gaat het om een range van factoren welke zijn samengebracht in de Maatlat Duurzame Aquacultuur, waarbij ook welzijnscriteria zijn inbegrepen.

De kweek van vis in Nederland vindt plaats in gesloten recirculatie systemen, waardoor de kweekmethode per definitie milieuvriendelijk is. In deze systemen wordt water hergebruikt door bijvoorbeeld het gebruik van biologische filters voor de afbraak van nutriënten. Hierdoor zijn er nauwelijks afvalstromen.

70

Is de regering bereid om in Europees verband de dieronvriendelijkheid van de vangst- en dodingsmethode in de zee- en kustvisserij te agenderen en te pleiten voor een transitie naar een meer diervriendelijker vangst- en dodingsmethode? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

Ik ben van mening dat diervriendelijkheid in de zee- en kustvisserij belangrijk is en dat we mede daarom ook in de toekomst het spoor van onderzoek en innovatie naar betere vangstmethoden moeten blijven bewandelen.

In het Europees beleid is selectieve visserij een belangrijk item. Hier zijn nog slagen te maken als het gaat om duurzaamheid in het algemeen wat ook ten goede komt aan de diervriendelijkheid. (BBR-P: deze alinea weglaten?)

In het kader van het Visserij Innovatie Platform(VIP) check of dit nog looptloopt momenteel een project voor proeven met welzijnsvriendelijke dodingsmethoden aan boord van een vaartuig. Concrete, bruikbare resultaten zal ik delen met de Europese Commissie. Uiteindelijk zal als er voldoende kennis en technische ontwikkeling aanwezig is op de verschillende terreinen, hier in de toekomst in Europees verband beleid voor opgesteld moeten worden.

71

Wordt er vanuit de overheid geld geïnvesteerd in Visstand Beheer Commissies (VBC’s)? Zo ja, hoeveel en waar is dit in de begroting opgenomen?

72

Op welke wijze wordt de naleving van de Visserijwet gecontroleerd? Hoeveel budget is hiervoor beschikbaar, is dit afdoende en waar is dit in de begroting opgenomen?

In de Kust-en Binnenvisserij is het toezicht gericht op de bestrijding van illegale visserij en visstroperij met behulp van stroperijteams, controle van de gesloten periode van de aalvisserij in het kader van het Aalherstelplan; en toezicht op gesloten gebieden voor aalvisserij in het kader van de dioxinenorm.

Hiermee was in 2010 een bedrag gemoeid van € 6,2 mln. Dit bedrag is opgenomen onder begrotingsartikel U 21.22 apparaatsuitgaven Baten-Lastendiensten.

73

Hebben de handhavingdiensten afgelopen jaar overtredingen van de Visserijwet geconstateerd? Zo ja, hoe vaak en wat voor soort overtredingen betrof dit?

In 2010 heeft de nVWA 250 overtredingen vastgesteld ten aanzien van de Visserijwet.

In de categorie zeevisserij betrof dit: 66 overtredingen logboek/vangstregistratie, 77 overtredingen technische maatregelen (vistuig, ondermaatse vis), 9 overtredingen motorvermogen, 8 overtredingen in verband met procedurele verplichtingen en 1 overtreding voor niet werkend VMS-systeem (satellietsysteem voor plaatsbepaling van de boot).

In de categorie kust- en binnenvisserij betrof dit: 11 overtredingen ten aanzien van het Aalherstelplan en 78 overtredingen in verband met stroperij.

74

Hoeveel geld is er beschikbaar voor agrarisch natuurbeheer? Waar is dit in de begroting opgenomen?

75

Is de regering bereid om met een plan van aanpak te komen om de lokale effecten op de biodiversiteit van de buitenlandse productie van agrarische producten, alsmede producten ten behoeve van de agrarische producten hier, op te stellen gezien onze verantwoordelijkheid inzake het afremmen van biodiversiteitverlies? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

76

Is de regering van plan invulling te geven aan de aanbeveling van de Balans voor de Leefomgeving om bij de verduurzaming van de landbouw en visserij zorg te dragen dat er op de productiegronden ruimte voor biodiversiteit blijft? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

77

Is de regering bereid een extra inspanning te verrichten om de voortdurende achteruitgang van kwetsbare soorten en kwetsbare ecosystemen te stoppen? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

78

Is de regering bereid een extra inspanning te verrichten om de bedreigde soorten die ook een lagere genetisch diversiteit hebben te beschermen? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

79

Is de regering bereid een extra inspanning te verrichten om voortdurende achteruitgang van open duin en heide ecosystemen te stoppen? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

80

Op welke wijze heeft de voortdurende achteruitgang van open duin en heidegebieden geleid tot het nemen van maatregelen volgens de Natura 2000-voorschriften?

81

Is de regering bereid een extra inspanning te verrichten om de matige en onvoldoende kwaliteit van het oppervlakte water volgens de meetlat van de Kaderrichtlijn Water (KRW) te verbeteren? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

Met de uitvoering van de maatregelen in de Stroomgebiedbeheerplannen 2009–2015 wordt reeds een forse inspanning geleverd voor het verbeteren van de kwaliteit van het oppervlaktewater conform de Kaderrichtlijn Water. Ik verwacht tegen 2015 dan ook een verbetering van de waterkwaliteit. Op grond van de taakstelling uit het regeerakkoord zullen niet alle maatregelen voor 2015 worden uitgevoerd, maar de ambitie is om uiteindelijk in 2027 wel de doelen te realiseren. U wordt jaarlijks met Water in Beeld geïnformeerd over de voortgang van de uitvoering.

De Europese Commissie vraagt om actualisatie van de Stroomgebiedbeheerplannen in 2015. Tegen die tijd bekijkt de regering welke maatregelen na 2015 nog moeten worden uitgevoerd.

82

Is er informatie of monitoring aangaande de aanwezige genetische diversiteit van kleine wilde populaties? Op welke wijze neemt de regering dat in het beleid aangaande biodiversiteit mee?

83

Op welke manier is de regering van plan om de hoeveelheid Natura 2000-habitats met een gunstige staat van instandhouding van 8% structureel te verbeteren? Kan de regering een overzicht geven van de passende maatregelen die sinds 2000 zijn genomen om de verslechtering tegen te gaan?

84

Kan de regering een overzicht geven van de gerealiseerde verbeteringen in 2011 ten behoeve van migratiemogelijkheden voor vissen? Zo nee, waarom niet?

85

Op welke wijze vindt er een landelijke coördinatie, afstemming of ondersteuning plaats met betrekking tot het leefgebiedenbeleid? Ziet de regering hier mogelijkheden voor verbetering?

86

Hoe beoordeelt de regering de conclusie van de Balans voor de Leefomgeving dat het agrarisch weidevogelbeheer niet effectief is? Is de regering van plan dit beleid aan te scherpen? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

87

Is de regering voornemens om de internationale aansluiting van gebieden te verbeteren zodat soorten beter kunnen migreren? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

88

Kan de regering aangeven of (leden van) het Koninklijk Huis landbouw- of natuursubsidies ontvangt? Zo ja, hoeveel en waar is dit in de begroting opgenomen?

89

Zijn gelden uit het budget voor duurzaam ondernemen beschikbaar voor het ontwikkelen van alternatieven die gewasschade op dier- en milieuvriendelijke wijze kunnen voorkomen?

90

Kan de regering aangeven hoeveel budget er is gereserveerd in het kader van beheer en schadebestrijding van soorten en waar dit in de begroting is opgenomen?

91

Kan de regering aangeven hoeveel geld er vorig jaar is uitgetrokken in het kader van beheer en schadebestrijding van soorten?

92

Hoe staat het met de geluidsbelasting van natuurgebieden? Is de regering bereid deze belasting terug te dringen? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

Geluidsbelasting valt onder de reikwijdte van de volgende wettelijke beschermingsregimes. Voor Natura 2000-gebieden en beschermde natuurmonumenten natuurgebieden geldt het beschermingsregime van de Natuurbeschermingswet 1998. Voor de ecologische hoofdstructuur – voor zover deze niet samenvalt met voornoemde gebieden – geldt de toets van de omgevingsvergunning (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en Wet milieubeheer). Voor de bescherming van soorten, in en buiten natuurgebieden, geldt bovendien het kader van de Flora- en faunawet.

Gezien de werkzaamheid van deze beschermingsregimes, zie ik geen aanleiding nadere eisen te stellen.

93

Is de regering bereid een extra inspanning te verrichten om de voortdurende verdroging van natuurgebieden aan te pakken? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

94

Op welke manier gaat de regering markten voor de zogenoemde ecosysteemdiensten zoals opslag van CO₂, waterberging, recreatie en gezondheid die de natuur momenteel vaak nog gratis ter beschikking stelt aan de maatschappij? Welke afrekenbare doelen worden hierbij opgesteld?

95

Op welke termijn verwacht de regering duidelijkheid van Brussel over de aanpassingen in het Europese beleid die nodig zijn voor de voorgestelde nieuwe mestaanpak, en wat is het alternatief als blijkt dat Brussel niet met de Nederlandse voorstellen akkoord gaat?

In principe zal de voorgestelde nieuwe mestaanpak, als het gaat om het stelsel van verantwoorde mestafzet en om het voerspoor, binnen vigerende Europese regelgeving vormgegeven worden. Aanpassing van het Europees beleid is op die punten dan ook niet aan de orde. Wel vergt de nieuwe mestaanpak een erkenning van kunstmestvervangers in het kader van de EU-verordening over anorganische meststoffen (Verordening 2003/2003). Een dergelijke erkenning vereist een gedegen technisch dossier en het doorlopen van een procedure van tenminste twee jaar. Daaropvolgend dient Nederland in te zetten op aanpassing van de Nitraatrichtlijn zodat dit soort producten, die gemaakt zijn uit dierlijke mest, niet langer onder de definitie van dierlijke mest vallen. Aanpassing van de Nitraatrichtlijn vergt nog meer tijd dan die benodigd is voor de erkenning.

Gezien de doorlooptijden die noodzakelijk zijn om kunstmestvervangers een formele status te geven als anorganische meststof en onder de definitie van dierlijke mest uit te krijgen, hebben ambtenaren van de Commissie aangegeven vooralsnog te denken aan het instrument van een derogatie, gekoppeld aan het vijfde actieprogramma Nitraatrichtlijn (vanaf 2014). Op die manier zijn kunstmestvervangers als nationale voorziening in te regelen voor de duur van de door de Commissie toegekende derogatie. Een nationale voorziening zonder Europese goedkeuring is niet mogelijk.

96

Kan de regering een overzicht geven van de kosten van de inzet van ambtenaren op de volgende gebieden:

• a) Mestbeleid, inclusief de inzet in Brussel om tot aanpassing van de Europese regels te komen

• b) Westerschelde en de verplichte natuurcompensatie van het uitdiepen daarvan

• c) Programmatische Aanpak Stikstof

• d) Ammoniak- en fijnstof regelgeving en (subsidie)maatregelen

• e) Genetisch gemodificeerde organismen (Ggo’s)?

97

Hoeveel geld is er begroot voor inbreukprocedures en boetes van de Europese Commissie wegens het niet nakomen van Europese verplichtingen en waar is dit in de begroting opgenomen?

98

Kan de regering aangeven onder welke begrotingsartikelen en daarbinnen op welke onderdelen, vrije ruimte is in de begroting? Welke middelen kan de Tweede Kamer, indien gewenst, op een andere manier bestemmen dan in deze begroting wordt voorgesteld?

99

Hoeveel belastinggeld gaat er naar de Wageningen Universiteit Researchcentrum (WUR), waar is dit in de begroting opgenomen, op welke wijze en aan welke onderzoeksgebieden wordt dit besteed en kan de regering deze bedragen zoveel mogelijk specificeren?

Wageningen Universiteit en Researchcentrum (Wageningen UR) bestaat uit 3 entiteiten;

• − Wageningen Universiteit

• − De HBO instelling Van Hall-Larenstein en

• − De Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO)

In artikel 17, Groen onderwijs van hoge kwaliteit, van de begroting EL&I zijn de bedragen opgenomen voor het groen onderwijs. Voor Wageningen Universiteit is in 2012 een bedrag van € 163 mln. opgenomen. Voor Van Hall-Larenstein is een bedrag opgenomen voor 2012 van circa € 30 mln. in het budget voor bekostiging HBO-groen.

In artikelonderdeel 16.4, Kennisontwikkeling en innovatie ten behoeve van het groene domein, zijn voor het onderzoek dat wordt uitgevoerd door de Dienst landbouwkundig Onderzoek voor 2012 de volgende budgetten opgenomen:

• − Kennisbasis € 43,1 mln.

• − Onderzoeksprogrammering € 60,8 mln.

• − Wettelijke onderzoekstaken € 51,9 mln.

Een nadere onderverdeling kan ik nu nog niet geven omdat de opdrachtverlening pas eind december 2011 zal plaatsvinden. De opdrachtverlening is afhankelijk van de nog op te stellen Innovatiecontracten van de topsectoren 1) Agro&food en 2) Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, die ik eind december 2011 zal ontvangen. Deze Innovatiecontracten worden opgesteld door het bedrijfsleven in samenspraak met de kennisinstellingen en vormen mede de basis voor de opdrachtverlening DLO 2012.

Voor een overzicht over het lopende onderzoek verwijs ik u naar de website http://www.kennisonline.wur.nl/.

100

Hoeveel geld wordt er uitgegeven aan de beoordeling en vergunningverlening van chemische bestrijdingsmiddelen?

101

Hoeveel geld is er uitgetrokken voor het stimuleren en promoten van alternatieven van chemische bestrijdingsmiddelen en waar is dit in de begroting opgenomen?

102

Hoeveel geld wordt er uitgetrokken voor het stimuleren en ondersteunen van GGO’s en waar is dit in de begroting opgenomen?

Ik verwijs u naar mijn brief van 9 november jl. In deze brief treft u een overzicht aan van gereserveerde middelen voor onderzoek naar traditionele (inclusief biologische) veredeling van planten, de veredeling van een genetisch gemodificeerde aardappel en plantengenomics waarvan de uitkomsten kunnen bijdragen aan alle vormen van plantenveredeling.

De overheid investeert naast vormen van biotechnologie, zoals genetische modificatie en genomics, ook in onderzoek naar nanotechnologie. Dit alles valt onder operationele doelstelling 16.2 «Borgen voedselveiligheid en -kwaliteit» onder het kopje «nieuwe technologieën».

103

Wat zijn de gevolgen van de bezuiniging op natuur voor de biodiversiteit en welke wetenschappelijke onderbouwing heeft de regering hiervoor?

Ik heb het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) gevraagd om een aantal scenario’s voor de herijking van de EHS uit te werken. De scenario’s die het PBL bekeken heeft, verschillen in aanpak en kosten.

Mijn reactie op de PBL rapportage hierover heb ik gegeven in mijn brief van 16 februari jongstleden (Kamerstuk 32 670, nr. 1) aan uw kamer.

Op dit moment loopt de doorrekening door het PBL van de gevolgen van het decentralisatie akkoord.

Daaruit zijn nu geen definitieve gegevens en conclusies beschikbaar. De uitkomsten van deze doorrekening worden rond 18 november 2011 aan uw Kamer toegestuurd.

104

Kan de regering een overzicht geven van de beheerkosten van natuurgebieden die gemaakt moeten worden om verzuring en vermesting tegen te gaan?

105

Wat is het totaalbedrag dat wordt uitgegeven aan de verbetering van dierenwelzijn en over welke posten is dat verdeeld? Welke afrekenbare prestaties worden aan de uitgaven verbonden?

Verbetering van het dierwelzijn van productiedieren en gezelschapsdieren is opgenomen in artikel 16. Concurrerende, duurzame, veilige agro-, visserij- en voedselketens.

Onder artikel 16.1 (Versterken concurrentiekracht en verduurzaming agroketens en visserij) vallen activiteiten gericht op verduurzaming van de veehouderij, met een totaal budget van € 27,2 mln. De activiteiten daarvan die dierenwelzijn als component bevatten zijn met name de Investeringsregeling Duurzame stallen en de Praktijknetwerken veehouderij. Daardoor zijn de uitgaven puur voor dierenwelzijnsverbetering niet te specificeren. Zie daarvoor antwoorden op de vragen 167, 168 en 169.

Onder artikel 16.3 (Plant- en Diergezondheid) zijn de voornaamste activiteiten ten behoeve van dierenwelzijn die in 2012 plaats zullen vinden met een budget van bijna € 2,1 mln.:

• • De Nota Dierenwelzijn en Diergezondheid die aan uw Kamer zal worden verzonden zal ingaan op een aantal speerpunten zoals transport, doden, misstanden in de fokkerij, verwaarlozing en mishandeling en het verhogen van de naleving van dierenwelzijnsregelgeving. Hiervoor wordt ca. € 700 000 gereserveerd.

• • Bijdrage Stichting Zeldzame Landbouwhuisdierrassen € 200 000

• • Bijdrage medebewindstaken fokkerij door PVE € 60 000

• • Bijdrage Meerjarenplan stoppen met castreren varkens € 200 000

• • Uitrol van RIO-trajecten in de praktijk € 500 000

• • Doorlopende projecten/acties uit Nota Dierenwelzijn € 300 000

Voor gezelschapsdieren wordt een bedrag van bijna € 2 mln. besteed. Voor de activiteiten die daar onder vallen verwijs ik naar het antwoord op vraag 209.

Voor activiteiten in het kader van diervriendelijker produceren verwijs ik naar het antwoord op vraag 63.

Artikel 16.4 gaat in op investeringen in kennisontwikkeling voor actuele maatschappelijke vraagstukken waaronder dierenwelzijn.

Voor het thema welzijn gezelschapsdieren, programma dierenwelzijn landbouwhuisdieren en additionele toezeggingen is € 3,5 mln. begroot (beleidsondersteunend en fundamenteel onderzoek).

Onder artikel 17. Groen onderwijs van hoge kwaliteit, wordt aan dierenwelzijn het volgende besteed:

Kennisverspreiding en innovatie groen onderwijs: € 0,3 mln.

Bekostiging HBO/MBO: € 0,1 mln., toegevoegd aan «Kennisverspreiding en innovatie groen onderwijs» door de onderwijsinstellingen.

Kennisverspreiding; € 1,3 mln. voor uitrol van het project Welfare Quality (Verbetering van management rond dierenwelzijn in de praktijk).

Daarnaast wordt nog € 0,6 mln. besteed aan het meerjarig onderzoek in samenwerking met NWO «Waardering van Dierenwelzijn».

Handhaving.

In 2012 gaat er naar handhaving, toezicht en uitvoering van het dierenwelzijnsbeleid door de NVWA en Dienst Regelingen ruim € 12 mln.

Daarnaast wordt voor in beslag genomen dieren een bedrag van € 1,7 mln. besteed. Voor wat betreft controles door de Landelijke Inspectiedienst en het verband met de Dierenpolitie verwijs ik naar het antwoord op vraag 117.

Fiscale regelingen.

Het kabinet stimuleert daarnaast investeringen in integraal duurzame en diervriendelijke stallen via de fiscale regelingen Milieuinvesteringsaftrek (MIA) en Willekeurige afschrijving milieuinvesteringen (VAMIL). De bedragen van MIA en VAMIL zijn niet gelabeld en staan op de begroting van het Ministerie van I&M.

Europese middelen.

De voorgenomen inzet voor 2012 uit artikel 68 GLB voor dierenwelzijn bedraagt € 17,5 mln, te verdelen over:

• • Investeringsregeling duurzame stallen (alle dierlijke sectoren) € 15 mln.

• • Subsidieregeling diervriendelijk produceren (leghennen, vleesrunderen, vleeskalveren, varkens en vleeskuikens; elk € 200 000) € 1,0 mln.

• • Stimulering managementmaatregelen (vleesvarkens, kalveren en vleeskuikens; elk € 500 000) € 1,5 mln.

106

Kan de regering per diergroep (landbouwhuisdieren, gezelschapsdieren, vissen, dieren in het wild, dieren in de vermaakindustrie) specificeren welk deel van de het budget ter verbetering van het dierenwelzijn aan hen wordt besteed?

107

Kan de regering aangeven op welke wijze invulling wordt gegeven aan het nationaal en internationaal optimaliseren van het welzijn en de gezondheid van dieren? Welke afrekenbare prestaties zijn daarbij geformuleerd? Welke budgetten worden hieraan besteed?

De wijze waarop ik invulling geef aan het nationaal en internationaal beleid voor het welzijn en de gezondheid van dieren is op hoofdlijnen beschreven in het regeerakkoord en in de begrotingstekst. In december doe ik u mijn nieuwe nota dierenwelzijn en diergezondheid toekomen. In deze nota ga ik uitvoerig in op hoe het welzijn en de gezondheid verder geoptimaliseerd gaan worden.

Dit kabinet zet in op een sterke, innovatieve en duurzame agro-foodsector waarbij ondernemers aandacht hebben voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dierenwelzijn en diergezondheid zijn integraal onderdeel van een dergelijke duurzame agro-foodsector. Ik steun maatschappelijk verantwoord ondernemen en faciliteren ondernemers bij diervriendelijker produceren. Daarnaast zal dit kabinet actief inzetten op hogere eisen aan dierenwelzijn in Europees verband. Ik verwijs hiervoor naar mijn brief inzake de Europese dierenwelzijnstrategie waarin ik de precieze inzet heb geduid (TK 28 286, nr. 526). Ook zet ik mij in voor de totstandkoming van de nieuwe Europese Diergezondheidswetgeving (Animal Health Law). Verder verwijs ik u naar het antwoord op vraag 209 (gezelschapsdieren).

In 2011 is een derde jaarlijkse voortgangsrapportage (TK 28 286, nr. 507) uitgebracht waarin de stand van zaken is beschreven van de uitvoering van de nota dierenwelzijn en de nationale agenda diergezondheid. Deze rapportage geeft inzicht in de ontwikkeling en het effect van het dierenwelzijns- en diergezondheidsbeleid. In de huidige begroting is één indicator als afrekenbare prestatie voor dierenwelzijn opgenomen, te weten: in 2012 moet 6% van de stallen integraal duurzaam zijn.

Voor de beschikbare budgetten voor de verbetering van dierenwelzijn in 2012 verwijs ik naar het antwoord op vragen 105 en 106.

108

Kan de regering aangeven wanneer zij zelf de regie gaat voeren over het beoogde dierenwelzijnsbeleid en het gepolder met betrokken sectoren achterwege zult laten zodat daadwerkelijk stappen gezet zullen worden die het welzijn van dieren daadwerkelijk vergroten?

109

Kan de regering aangeven hoe de doelstellingen ten aanzien van dierenwelzijn zullen leiden tot een daadwerkelijke verbetering van het welzijn van dieren in Nederland? Hoe worden deze ambities in cijfers gevat?

110

De regering streeft naar een koppeling van maatschappelijke waarden en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), hoe verhoudt zich dat tot accijnsvrije sierteelt en rode diesel? Vindt de regering dat deze subsidies op fossiele grondstoffen bijdragen tot de genoemde maatschappelijke waarden als milieu en natuur? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom worden deze subsidies dan verstrekt?

De koppeling van maatschappelijke waarden en het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid heeft geen relatie met accijnsvrije sierteelt en rode diesel. Overigens wijs ik u erop dat bij sierteelt geen sprake is van een accijnsvrijstelling en dat het bij rode diesel gaat om een verlaagd tarief. Deze lagere tarieven staan vermaatschappelijking niet in de weg.

Rode diesel heeft als achtergrond dat landbouwmachines geen of weinig gebruik maken van de openbare weg dus ook niet hoeven bij te dragen aan de kosten. Daarom is de accijns op rode diesel op een lager niveau vastgesteld. Het kabinet zal bij de onderhandelingen over het voorstel van de Europese Commissie tot herziening van de energiebelastingrichtlijn bekijken of er ruimte is voor verdere vergroening van de belasting op energieproducten en elektriciteit.

111

Op welke wijze wordt regeldruk verminderd? Welk effect wordt verwacht van het verminderen van het toezicht op economische activiteiten voor het milieu en voor dierenwelzijn? Op welke manier worden deze effecten gemonitord? Welk budget is daarvoor beschikbaar? Waar is dat in de begroting opgenomen?

Regeldruk wordt verminderd door naar meerdere aspecten van regeldruk te kijken. Het kabinet vermindert – bovenop eerdere reducties – de administratieve lasten met een kwart en introduceert daarnaast, als een van de eerste landen ter wereld, spelregels voor het beperken van nalevingskosten. Naast een algemene aanpak die verlichting voor alle ondernemers moet brengen, pakt dit kabinet de regeldruk domeinen sectorgericht aan om kleinere irritaties van ondernemers in verschillende branches op te sporen en aan te pakken. Belemmeringen komen niet alleen voort uit de wetten en regels zelf, maar ook uit de wijze waarop

deze worden uitgevoerd. Het kabinet wil bedrijven daarom ook -onder voorwaarden- meer ruimte geven bij de toepassing van regels, komen tot een efficiëntere digitale gegevensuitwisseling tussen overheid en bedrijven, goed presterende bedrijven belonen met minder inspecties en de kwaliteit van de dienstverlening van de overheid verbeteren (zie: «Voortgang Programma Regeldruk Bedrijven 2011–2015», Kamerstuk 29 515, nr. 333 van 19 september 2011).

Het verminderen van toezichtlasten zal gebeuren met voldoende waarborgen voor dierwelzijn, diergezondheid en voedselveiligheid. Daar waar minder risico’s zijn wordt minder gehandhaafd. En omgekeerd wordt meer gehandhaafd waar risico’s groot zijn. De verwachting is dan ook dat risico gebaseerd toezicht, bundeling van inspectiebezoeken, toenemend gebruik van kwalititeitssystemen en data van bedrijven zelf, en het aanbieden van nalevingshulp, de toezichtlast verminderen zonder dat de naleving van normen voor bijvoorbeeld het milieu en het dierenwelzijn in gevaar komt. Waar nodig worden nalevingsmetingen uitgevoerd. In de begroting zijn deze kosten niet separaat opgenomen.

112

Op welke wijze wordt het budget onder de post visserij uitgegeven? Op welke manier wordt de aangekondigde bezuiniging hierop in 2014 vormgegeven? Wat verklaart de toename van dit budget in 2013?

Het budget visserij wordt voor het grootste deel ingezet voor nationale cofinanciering van het Europese Visserijfonds, in de begroting 2012 € 6,2 mln. Het overige budget van € 1,5 mln. wordt ingezet voor de kenniskringen visserij en onderzoek in de binnenvisserij.

De nationale cofinanciering van het EVF loopt tot en met 2013. Dat verklaart de afname van het budget in 2014. Voor de nieuwe programmaperiode is er nog geen cofinanciering beschikbaar. Zie ook antwoord op vraag 177.

De toename van dit budget in 2013 is het gevolg van de kasraming bij het EVF.

De middelen voor de periode tot 2014 zijn toereikend om de gestelde EVF doelen te bereiken, mede omdat een deel van de middelen voor EVF vanuit de begrotingsreserve visserij wordt gefinancierd.

113

Welke bestaande wet- en regelgeving moet naar de mening van de regering vernieuwd worden en waarom?

Wet- en regelgeving is voortdurend in beweging. Dat betekent dat ook in 2012 gewerkt wordt aan vernieuwing van wet- en regelgeving. Voor de terreinen landbouw, natuur en visserij betreft dit onder meer de volgende wet- en regelgeving:

• • Wijziging van de Meststoffenwet (invoering nieuwe mestbeleid, voor de inhoud verwijs ik naar mijn brief van 28 september 2011, Kamerstukken II 2011/12, 33 037, nr. 1);

• • Wijziging van de Visserijwet 1963 (VBC-beleid, brief van 21 juni 2011, Kamerstukken II 2010/11, 29 664, nr. 103);

• • Voorstel voor de Wet natuur (vereenvoudiging en integratie van regelgeving op het vlak van de bescherming van gebieden, soorten en houtopstanden, en decentralisatie van taken overeenkomstig het decentralisatieakkoord natuur, Kamerstukken II 2011/12, 33 000 XIII, nr. 2, p. 18)

• • Wijziging van de Wet inrichting landelijk gebied (decentralisatie van het investeringsbudget landelijk gebied en afwikkeling van het lopende investeringstijdvak overeenkomstig het decentralisatieakkoord natuur, Kamerstukken II 2011/12, 33 000, nr, 2, p. 149)

• • Uitvoeringsregelgeving Wet dieren (brief van 15 juli 2011, Kamerstukken II, 2010/11, 31 389, nr. 90)

Het voornemen is om de wetsvoorstellen die hierboven genoemd zijn in 2012 bij uw Kamer in te dienen.

114

Welk budget is beschikbaar voor het verlagen van het fosfaat- en het stikstofoverschot? Welke maatregelen worden daarvoor genomen en welke concrete doelen worden nagestreefd? Waar is dit in de begroting opgenomen? Hoeveel dierrechten zouden er ongeveer in de concentratiegebieden uit de markt genomen worden voor dit budget en welke reductie in milieuverontreiniging zou dit kunnen betekenen?

115

Kan de regering aangeven op welke manier de bezuiniging op dierenwelzijn tot stand komt? Welke uitgaven zijn geschrapt en welke gevolgen heeft dit voor het dierenwelzijn?

116

Hoeveel geld kost de antibioticaresistentie uit de veehouderij de samenleving?

117

Hoeveel geld is er gereserveerd voor de toekomstige plannen ter bestrijding van verwaarlozing en mishandeling van gezelschapsdieren?

Jaarlijks wordt voor de afhandeling van meldingen € 300 000 subsidie verstrekt aan de Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID). In het kader van de oprichting van de dierenpolitie verandert de rol van deze organisatie. Zoals blijkt uit punt 5.8 van het Convenant samenwerking dierhandhaving (bijlage bij de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie Kamerstukken II, 2011–2012 29 628, nr. 275) wordt er voor eind 2011 een principebesluit genomen over de positionering van de LID en de bijbehorende financiering. In punt 5.6 van het convenant is de afspraak neergelegd over hoe om te gaan met extra benodigde capaciteit van de LID door de invoering van de dierenpolitie.

Mijn toekomstige inzet zal aandacht krijgen in de nota dierenwelzijn en diergezondheid die eind 2011 naar de Kamer zal worden gezonden.

118

Hoe is de agrarische sector vertegenwoordigd bij de geplande 17 economische handelsemissies voor 2012 en is de sector betrokken bij de selectie van bestemmingen van deze missies?

119

Als het beheer voor de Recreatie Om de Stad (RodS) gebieden niet meer vanuit de Rijksbegroting gedekt is, hoe gaan die gebieden vanaf nu dan beheerd worden?

120

Op welke wijze profiteert de agrarische sector van de 10% vermindering regeldruk in 2012?

121

Op welke wijze gaat de regering maatschappelijk verantwoord ondernemen onder de aandacht brengen van het bedrijfsleven en welke instrumenten worden daarbij gebruikt? Wat wordt verstaan onder het normatief kader voor bedrijven die in het buitenland ondernemen?

MVO Nederland is het belangrijkste instrument van de overheid om maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) onder de aandacht te brengen van individuele ondernemers. Specifiek voor de agribusiness ondersteunt EL&I het branche programma «MVO in de agribusiness». Dit programma brengt MVO o.a. via de brancheorganisaties onder de aandacht van het Nederlandse MKB dat actief is in de topsectoren Agro & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen.

Binnen dit programma is ook specifieke aandacht voor de OESO-richtlijnen. Nederland beschouwt deze herziene richtlijnen als de internationale normatieve standaard voor bedrijven.

122

Hoeveel Natura 2000-beheerplannen worden overgedragen door het Rijk of Staatsbosbeheer aan de provincies? Zijn zij toegerust qua kennis, ambtelijke ondersteuning en bevoegdheden om deze taak op zich te nemen?

123

Is de startdatum van de Programmatische Aanpak stikstof (PAS) opgeschoven ten aanzien van wat genoemd werd in begrotingsstukken van voorgaande jaren?

124

Hoe denkt de regering 6% integrale duurzame stallen in 2012 te bereiken en welk stappenplan wordt daarbij afgelopen? Hoeveel procent van de stallen is nu al integraal duurzaam?

Net als in voorgaande jaren stelt het kabinet verschillende instrumenten beschikbaar voor investeringen in integraal duurzame stallen:

• • De Investeringsregeling Duurzame Stal- en Houderijsystemen (IDSH). In 2012 wordt deze regeling geopend.

• • De Maatlat Duurzame Veehouderij gekoppeld aan de MIA en Vamil regeling. Deze regeling is opgenomen in de begroting van het ministerie van I&M.

• • De SBIR Integraal duurzame stal- en houderijsystemen in het landschap 2011. Zie ook vraag 126.

In mijn brief van 26 april 2011 heb ik u de derde monitoringsrapportage duurzame stallen toegestuurd (Kamerstuk 28 286, nr. 503). Dit is het meest recente overzicht van het percentage duurzame stallen. Op 1 januari 2011 was het gemiddelde percentage duurzame stallen 3.4% waarbij dit percentage uiteen liep van 2.3% in de melkveehouderij, tot 5.1% in de varkenshouderij en 8.6% in de pluimveehouderij.

125

Wat is de definitie van «integraal duurzaam» bij «integraal duurzame stallen»?

Voor integraal duurzame stallen wordt de volgende definitie gehanteerd:

«stallen en houderijsystemen die, op het terrein van dierenwelzijn, zijn uitgerust met maatregelen, die verder gaan dan hetgeen bij of krachtens wet is voorgeschreven en die tegelijkertijd tenminste voldoen aan maatschappelijke randvoorwaarden en wettelijke eisen ten aanzien van milieu, diergezondheid, arbeidsomstandigheden, landschappelijke inpasbaarheid en economische haalbaarheid».

126

Wat zijn de resultaten van de Small Business Innovation Research (SBIR) 2011, die in 2012 opnieuw wordt opengesteld en om hoeveel geld gaat het hier? Wat is het belang van de overheid in deze SBIR-projecten?

Een SBIR bestaat uit 2 fasen, namelijk fase 1 het haalbaarheidsonderzoek en fase 2, de research and development fase waarbij er bijvoorbeeld prototypen worden ontwikkeld. Met de SBIR Integraal duurzame stal- en houderijsystemen in het landschap is in totaal € 1.9 miljoen gemoeid. Dit budget wordt uitgegeven in de periode 2012–2015. In 2012 zal opdracht worden gegeven voor fase 1 en zal fase 1 worden uitgevoerd. Hiermee is € 450 000 gemoeid. De rest van het budget is beschikbaar voor fase 2 die zal lopen van 2013 tot 2015. Er zijn nog geen resultaten bekend voor deze SBIR doordat fase 1 pas in 2012 van start zal gaan.

Een SBIR is een research and development programma dat innovatieve oplossingen zoekt voor maatschappelijke vraagstukken. Doel is dat partijen uit het bedrijfsleven aan het einde van het SBIR programma een integraal duurzame stal ontwikkeld hebben, die verkocht kan worden op de markt. Met het uitschrijven van deze SBIR wil het kabinet het op de markt brengen van nieuwe integraal duurzame stalsystemen stimuleren.

127

Wordt in de evaluatie van de meststoffenwet de doorwerking van mestbeleid op waterkwaliteitsbeleid, zoals omschreven in de doorlichting van het waterkwaliteitsbeleid in 2011, expliciet meegenomen?

128

Wanneer wordt de evaluatie van de meststoffenwet naar de Kamer gestuurd?

129

Wat is de doelstelling voor antibiotica wanneer deze in absolute waarden wordt uitgedrukt in plaats van relatieve vermindering?

130

Hoe verhoudt de € 1 miljoen aan uitgaven bedoeld voor handhaving van de antibiotica regelgeving in de veehouderij zich tot de geschatte zorgkosten als gevolg van antibiotica resistentie?

131

Wat wordt bedoeld met «Nederland zet in op twee doelen: versterking van de concurrentiekracht en het belonen van (bovenwettelijke) maatschappelijke prestaties met betrekking tot natuur, milieu en dierenwelzijn»? Op welke manier wordt dit vormgegeven? Wat zijn bovenwettelijke prestaties op de genoemde gebieden? Is het de inzet van de regering om deze prestaties 100% met belastinggeld te belonen? Waarom wordt hiervoor gekozen en wordt niet ingezet op regelgeving om dierenwelzijn en milieu te verbeteren? Hoeveel geld is er voor deze maatregelen beschikbaar en op welke wijze wordt dit verdeeld onder deze gebieden? Wie zullen de ontvangers van dit geld zijn?

132

De stimuleringsregeling duurzame energie (SDE+) subsidieert het verschil tussen de kostprijs van duurzame energie en fossiele energie, de zogeheten onrendabele top. Wordt deze definitie gedeeld door de tuinbouwsectoren? Zo nee, waar zit het verschil?

133

Hoe wordt het begrip «kwalitatief beter» geoperationaliseerd en gemeten ten aanzien van de herijkte EHS?

134

Hoe verhoudt de evaluatie van de meststoffenwet zich tot de PAS?

135

Klopt het dat er geen middelen voor voortzetting van de PAS gereserveerd zijn na 2015? Is op dat moment de stikstofproblematiek in deze gebieden naar verwachting opgelost?

136

Hoeveel van de middelen die beschikbaar zijn gesteld voor topsectoren zijn bestemd voor de land- en tuinbouwsector?

137

Bij wie komt de regie en de eindverantwoordelijkheid voor de aanpak van verdroging te liggen na de decentralisatie van het natuurbeheer?

138

In 2011 wordt € 2,1 miljoen vrijgesteld voor de uitvoering van het project Bio Based Economy (BBE). Hoe zit dat in 2012? Welke activiteiten worden ontplooid? Wanneer vindt een evaluatie plaats?

139

Welk budget is beschikbaar ter bevordering van innovatie in relatie tot de Bio Based Economy? Waar is dit in de begroting opgenomen? Welke duurzaamheidscriteria worden er gesteld bij uitgaven ten behoeve van biobased economy?

Innovatie en onderzoek in de Biobased Economy vindt plaats in verschillende sectoren en is ondergebracht in verschillende begrotingsposten binnen EL&I. Hierin kan tevens een onderscheid worden gemaakt in een specifiek en generiek instrumentarium. Voor het specifieke instrumentarium geldt dat deze niet altijd volledig voor biobased gerichte innovatie bestemd zijn. Indicatief kan gezegd worden dat de door EL&I gefinancierde biobased onderzoeks- en innovatieactiviteiten voor de sectoren agro, chemie, energie, water en logistiek 60 miljoen euro voor 2012 bedraagt. Voor het generieke instrumentarium zoals WBSO en SDE⁺ zijn geen gegevens beschikbaar.

De innovatie en onderzoeksprogramma’s zijn ondergebracht bij artikel 12 innovatievermogen, artikel 13 ondernemingsklimaat, artikel 14 energie en artikel 16 concurrende agroketens.

Bij uitgaven ten behoeve van de biobased economy worden duurzaamheidscriteria gehanteerd zoals geformuleerd door de Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa van mevrouw Dorette Corbey.

Deze zijn goeddeels gebaseerd op de criteria van de Commissie Cramer van destijds.

140

Wanneer verwacht de regering duidelijkheid te kunnen geven over de business case die wordt opgesteld in het kader van BBE en wat wordt daarvan verwacht?

141

Waarom zijn de borgstellingsfaciliteit voor het Midden- en Kleinbedrijf en Landbouw niet geïntegreerd tot één regeling? Waarom is een onderscheid noodzakelijk? Hoe verhouden de verliespercentages van deze regelingen tot elkaar?

De garantstellingsregelingen voor land- en tuinbouw maken thans onderdeel uit van de Regeling LNV-subsidies; in deze integrale subsidieregeling zijn alle landbouw, natuur en visserij gerelateerde subsidies opgenomen. Voor de land- en tuinbouw geldt een ander EU staatssteunkader dan voor het (overige) midden- en kleinbedrijf. Dit maakt dat subsidies (in dit geval garantstellingen) aan land- en tuinbouwbedrijven aan andere voorwaarden moeten voldoen dan subsidies aan het midden- en kleinbedrijf.

De financiële gegevens van beide regelingen worden op verschillende wijze en in verschillende registers bijgehouden. Hierdoor zijn de verliespercentages van beide regelingen niet één op één met elkaar te vergelijken. Onder dit voorbehoud kan ik melden dat het verliespercentage van de Garantstelling Landbouw in de periode 1993 tot en met 2010 ongeveer 0,6% bedroeg. Voor de Borgstelling MKB kredieten geldt over dezelfde periode een verliespercentage van 2,0%. De percentages geven het nettoverlies weer van de regelingen. Dat wil zeggen, de verhouding van de uitbetaalde verliesdeclaraties minus de ontvangen provisies, ten opzichte van het uitstaand garantievermogen.

142

Op basis waarvan verwacht de regering in 2011 € 10 miljoen uit te betalen aan verliesdeclaraties van de borgstellingsfaciliteit? Wat is de verwachting voor 2012?

143

Aan welke activiteiten worden de beschikbare middelen ten behoeve van reductie van het antibioticagebruik veehouderij besteed?

144

Hoeveel vroegtijdige schoolverlaters worden er geholpen van school naar werk voor de € 1 miljoen die daarvoor beschikbaar is en hoeveel jongeren vinden dan ook daadwerkelijk werk? Hoe verhoudt dit zich tot de doelstelling vermindering voortijdig schoolverlaters van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)?

De Subsidieregeling schoolmaatschappelijk werk in het mbo is een OCW conforme regeling, waarvan de middelen ten behoeve van het groen onderwijs sinds 2011 op de begroting van EL&I staan. De regeling is uit 2009 en heeft tot doel dat deelnemers met psychosociale problemen die een voorspoedige schoolloopbaan in de weg staan tijdig en professioneel worden geholpen dan wel doorverwezen naar gespecialiseerde hulp. De middelen worden naar rato van het leerlingenaantal binnen de BVE sector toegekend. De instellingen zelf bepalen op basis van de behoefte en urgentie de feitelijke inzet van de middelen gericht op de specifieke doelgroep.

Door het wegnemen van problemen die de schoolloopbaan in de weg staan wordt mede voortijdig schoolverlaten voorkomen. De regeling past daarmee in de doelstelling van vermindering voortijdig schoolverlaten van de ministeries van OCW en EL&I. Aangezien echter deze middelen op meer problemen kunnen worden ingezet dan alleen dreigend voortijdig schoolverlaten kan niet precies worden aangegeven welk aandeel deze regeling in de vermindering van voortijdig schoolverlaten heeft.

145

Voor welke activiteiten in het kader van de handhaving van de Europese wetgeving wordt de bijdrage aan de nVWA met € 5 miljoen verhoogd in 2012?

146

Op basis van welk beleid worden de vrijkomende middelen op de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) expliciet ingezet voor EHS-projecten (Hart voor Dieren en Renkumse Beekdal) en het opruimen van verspreid liggend glas?

147

Op basis van welk beleid vindt intensivering van verdrogingsbestrijding plaats?

148

Waar bestond de restproblematiek Rijksbegroting uit waarvoor het ministerie van EL&I ook is aangeslagen?

149

Welke toezichtstaken ten aanzien van de natuurwetgeving verschuiven met de decentralisatie naar de provincies? Hoeveel ambtelijke ondersteuning hebben zij voor het uitvoeren van deze bevoegdheden?

In het onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur staat dat de volgende taken met betrekking tot toezicht zullen worden gedecentraliseerd:

(voor de volledigheid zijn in deze opsomming taken op het gebied van vergunningverlening en ontheffingen ook meegenomen):

• − de beoordeling van de toelaatbaarheid van activiteiten die schadelijk zijn voor de instandhouding van dier- of plantensoorten. Hierbij gaat het om de uitvoering van verschillende regimes: 1) een stelsel van verboden ter bescherming van vogels (Vogelrichtlijn) en andere dieren en planten (Habitatrichtlijn, verdragen Bonn en Bern), met de mogelijkheid tot verlening van ontheffing of vrijstelling, 2) een verbod op het doden van gewervelde dieren, met de mogelijkheid tot verlening van ontheffing en vrijstelling. Dit in aanvulling op de huidige provinciale bevoegdheden in het kader van beheer en schadebestrijding – m.n. ruimtelijke ingrepen. Voor een aantal gevallen blijft het Rijk evenwel het bevoegd gezag; het gaat hier om gevallen, opgenomen in het Besluit vergunningen Natuurbeschermingswet 1998, en om activiteiten inzake handel van exemplaren van bedreigde soorten en producten daarvan);

• − de volgende onderdelen van het jachtregime: het toestaan van drijfjacht (toezicht, bestuurlijke handhaving) en het verlenen van ontheffingen van het verbod op bijvoederen van Edelherten, damherten, reeën en bejaagde dieren;

• − het verlenen van ontheffing van het verbod op het uitzetten van dieren of eieren in de vrije natuur, met uitzondering van invasieve exoten;

• − de behandeling van meldingen van voorgenomen houtkap, het stellen van regels terzake, het verbieden van houtkap, het verlenen van ontheffingen van de meldings- en herbeplantingsplicht (besluiten, toezicht, bestuurlijke handhaving).

De decentralisatie van deze taken zal worden geïmplementeerd in de Nieuwe Natuurwet. Het is aan de provincies om prioriteiten te stellen binnen de verantwoordelijkheden die zij hebben. Ik kan u daarom niet melden hoeveel ambtelijke ondersteuning zij beschikbaar hebben voor deze taken.

150

Welke activiteiten worden ontplooid om de knelpunten op het gebied van mestregelgeving ten behoeve van ontwikkeling van groen gas en energie uit mestvergisting op te lossen?

151

Op welke typen projecten hernieuwbare warmte productie wordt gedoeld?

152

Staat bij de uitvoering van de activiteiten onder artikel 15 (Een sterke internationale concurrentiepositie) de motie 21 501-32, nr. 460 centraal? Zo nee, waarom niet?

153

Op welke wijze draagt de regering bij aan de oplossing voor mondiale maatschappelijke uitdagingen?

154

Hoe staat de daling van het budget op artikel 15.1 in verhouding tot het voornemen om de positie van Nederland bij de top 5 grootste exporteurs te behouden?

155

Kan de regering aangeven wat wordt verstaan onder adequaat beheer zoals bedoeld in de operationele doelstelling? Wordt dit met het oog op de afspraken met de provincies op een soberdere manier ingevuld binnen de EHS dan buiten de EHS? Welke gevolgen heeft dat voor de kwalitatieve beleidsdoelen?

156

Welke instrumenten heeft de regering ter beschikking om te streven naar internationaal toonaangevende concurrerende, sociaal verantwoorde, veilige en dier- en milieuvriendelijke agro-, visserij- en voedselketens?

In artikel 16 van de Rijksbegroting van EL&I wordt dit beleid uitgewerkt.

In dit artikel zijn 5 operationele doelen geformuleerd. Voor het bereiken van deze operationele doelen worden per doel diverse instrumenten ingezet die in totaal vorm en inhoud gegen aan het beleid voor concurrerende, sociaal verantwoorde, veilige dier- en milieuvriendelijke agro-, visserij- en voedselketens.

Voor een volledig overzicht van de instrumenten verwijs ik naar artikel 16 van de EL&I-begroting 2012. onder artikel 16 vallen.

157

Op welke manier geeft de regering vorm aan het zorg dragen voor hoogwaardig groen onderzoek? Wat is hierbij de definitie van groen onderzoek? Hoeveel geld is hiervoor beschikbaar? Wie zijn hiervan de ontvangers? Welke operationele doelen zijn hieraan gekoppeld?

Het ministerie draagt via strategische agendavorming en funderend onderzoek voor instandhouden kennisbasis bij aan een goed functionerend, internationaal hoogwaardig kennissysteem voor het agro&foodcomplex en de groene ruimte. In 2012 is € 184 mln. beschikbaar voor groen onderzoek. Groen onderzoek wordt gedefinieerd als onderzoek voor het groene domein (het beleidsterrein van voormalig LNV). Het budget wordt voor een belangrijk deel besteed bij DLO, onderdeel van Wageningen UR. Een deel wordt via open aanbesteding uitgezet bij tal van andere kennisinstellingen, waaronder universiteiten.

Het operationele doel binnen de begroting voor het groen onderzoek is 16.4 (Kennisontwikkeling en innovatie ten behoeve van het groene domein).

158

Hoe is een maatschappelijke waardering van de agrarische sector van 8 tot stand gekomen? Hoe scoort de veehouderij hier binnen? Hoe is dit te rijmen met de al vele jaren voortslepende discussies over de negatieve aspecten van de intensieve veehouderij?

159

Het resterende budget dat niet juridisch verplicht is bedraagt € 48 miljoen en is bestemd voor projecten. Deze projecten betreffen veelal incidentele opdrachtverleningen. Wat voor soort opdrachtverleningen en projecten zijn dit? Kan de regering een overzicht en specificatie van de opdrachtverleningen en projecten maken en hierin de bijdrage van het ministerie van EL&I betrekken?

De nog niet juridisch verplichte posten betreffen met name de Fijnstofregelingen (€ 11,4 mln.), Vamil (€ 6 mln.), Bilateraal economische samenwerking (€ 3,4 mln.), Storting in de interne begrotingsreserve borgstellingsfaciliteit (€ 2 mln.), Precisielandbouw (€ 1,4 mln.), Europees Visserij Fonds (€ 1,9 mln.), Risicomanagement voedselproductie (€ 2,5 mln.), Voedselkwaliteit en transparantie in de keten (€ 5,2 mln.) en Diergezondheid (€ 1,5 mln.).

Deze posten zijn (gedeeltelijk) nog niet juridisch verplicht maar hebben wel een duidelijke bestemming.

160

Wat is het laatste moment waarop de Kamer uitspraken kan doen over de bestemming van uitgaven onder artikel 68 voor de jaren 2012 en 2013?

De bestemming van uitgaven moest uiterlijk 1 augustus 2011 worden gemeld aan de Europese Commissie. Wijziging van de bestemming is na deze datum niet mogelijk. Zo kunnen bijvoorbeeld geen nieuwe maatregelen worden geïntroduceerd.

Wel is er enige flexibiliteit mogelijk tussen al gemelde maatregelen die binnen eenzelfde subonderdeel van artikel 68 vallen. Zo is er bijvoorbeeld bij onderuitputting wel flexibiliteit van de steunplafonds mogelijk tussen de onderdelen die vallen onder artikel 68.1.a (dierenwelzijn en precisielandbouw). Er is geen flexibiliteit mogelijk tussen maatregelen die onder verschillende onderdelen van artikel 68 vallen, bijvoorbeeld onder artikel 68.1.a enerzijds (dierenwelzijn en precisielandbouw) en artikel 68.1.d anderzijds (risicobeheer).

161

Zijn er precedenten voor het later herbestemmen door lidstaten van de uitgaven onder artikel 68 van het GLB?

162

Mocht bij de verdere verbetertrajecten van de nVWA blijken dat hier structureel meer budget voor nodig is, is de regering dan bereid verhoging van het budget te bezien? Zo nee, waarom niet? Kan de regering garanderen dat de bezuinigingen op de nVWA niet ten koste gaan van de zogenoemde vliegende teams voor toezicht en controle op veetransporten en slachterijen?

163

Op welke manier wordt de bezuiniging op het borgen van voedselveiligheid en -kwaliteit gerealiseerd? Wat zijn de gevolgen hiervan voor producent en consument?

In 2012 wordt er nog niet op het budget voor het verduurzamen van voedsel gekort. Vanaf 2013 zal het budget minder worden, vanwege het beëindigen van het Platform Verduurzaming Voedsel. Het Platform zal in 2012 nog pilots en onderzoeken van bedrijven ondersteunen.

Het budget voor informatievoorziening aan de consument via het Voedingscentrum zal jaarlijks in beperkte mate terug worden geschroefd. De tv-campagnes over duurzaam voedsel zijn beëindigd.

164

Vanaf 2014 staat er geen geld meer begroot voor bijdragen aan derogatie. Waar is dit op gebaseerd, mede omdat het nieuwe mestbeleid zonder derogatie al helemaal niet haalbaar is?

165

Hoe wordt er invulling gegeven aan de grote bezuiniging op het borgen van voedselzekerheid en internationaal en Europees landbouwbeleid? Welke consequenties heeft dit? Welke onderbouwing heeft de regering hierbij?

166

Waarom heeft de regering gekozen voor sterke afbouw van het budget voor de post «duurzame veehouderij» binnen begrotingsartikel 16.1?

Ik verwijs naar de antwoorden op de vragen 173 t/m 175. Daarnaast investeert het kabinet via artikel 68 van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in integraal duurzame stallen. Recent is het beschikbare budget uit artikel 68 van het GLB opgehoogd. Dit wordt volledig met Europese middelen gefinancierd. (zie bijlage 4.2, de Europese geldstromen)

In 2009 en 2010 heeft het toenmalige kabinet – in het kader van het aanvullend beleidsakkoord – 20 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor onder andere investeringen in duurzame stallen. Voor duurzame veehouderij lag het zwaartepunt hiervan in 2010. Dit aanvullend beleidsakkoord is inmiddels beëindigd en deze middelen zijn daarmee niet meer beschikbaar.

167

Kan de regering een nadere specificatie geven van het budget «Duurzame veehouderij» in de komende vier jaar?

De volgende tabel bevat de bedragen, die worden uitgegeven aan verduurzaming van de veehouderij.

De beschreven doelstellingen en acties uit de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij (UDV) worden gedragen door partijen uit bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheid. Het ministerie van EL&I is een van de partijen. Het bedrijfsleven is primair verantwoordelijk voor de verduurzaming van de veehouderij. Met de introductie van de Top sector Agro&Food wordt deze inzet bestendigd.

168

Hoe vallen de kansen op verduurzaming te rijmen met het uiteindelijk drastisch verlagen van het budget voor duurzame veehouderij van € 11 miljoen in 2010, naar € 37,6 miljoen in 2011, € 27,2 miljoen in 2012 naar € 6,4 miljoen in 2014? Moet er niet veel meer jaren fors geïnvesteerd worden in verduurzaming van de veehouderij? Is de regering bereid dit van jaar tot jaar te bezien en zo nodig het budget voor 2014 en latere jaren naar boven bij te stellen?

169

Op welke wijze wordt het budget voor duurzame veehouderij besteed? Hoeveel geld is daaruit beschikbaar voor dierenwelzijn en waaraan zal dat uitgegeven worden? Kan de regering concreet aangeven waaraan het budget in 2012 wordt besteed?

170

Hoe wordt de aangekondigde bezuiniging voor het mestbeleid, vooral na 2014, bereikt? Waarom is het budget tussen 2010 en 2011 zo hard gestegen? Waaraan wordt het geld onder deze post besteed? Kan dat zo veel als mogelijk gespecificeerd worden?

De stijging van het budget tussen 2010 en 2011 wordt veroorzaakt door de bijdrage van derogatiebedrijven aan de kosten van de derogatiemonitoring. Deze kosten worden sinds de start van het vierde actieprogramma in 2010 gedragen door bedrijven die gebruik maken van een derogatie. In de begroting van 2010 waren deze inkomsten nog niet opgenomen aangezien de voor het doorberekenen benodigde wijziging van wet- en regelgeving op dat moment nog niet bekrachtigd was. De daling van het budget na 2014 vindt eveneens zijn oorzaak in de bijdrage van bedrijven aan de derogatiemonitoring. Aangezien de huidige derogatie gekoppeld is aan het vierde actieprogramma Nitraatrichtlijn is zowel aan de inkomsten- als aan de uitgavenkant in de begroting deze post tot en met 2013 opgenomen (zie ook antwoord op vraag 164).

Het geld onder de post mestbeleid wordt voor het overgrote deel gebruikt voor monitoring van de milieukwaliteit. Jaarlijks wordt circa € 5 mln. ingezet voor monitoring op derogatiebedrijven door het Landbouw Economisch Instituut (LEI) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Circa € 0,5 mln. wordt ingezet voor monitoring van de milieukwaliteit binnen het basismeetnet van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM). De rest van het budget onder deze post wordt ingezet voor ondermeer de Evaluatie van de Meststoffenwet 2012, onderzoek aan de pilots mineralenconcentraat, langjarige veldproeven naar de effecten van evenwichtsbemesting met fosfaat en een aantal kleinere beleidsondersteunende onderzoeken.

171

Welke uitgaven vallen onder de post «Agrarische innovatie en overig»? Waar wordt dit geld aan uitgegeven? Wat verklaart de piek in uitgaven onder deze post in 2011 en wat wordt er de jaren hierna dan niet meer uitgegeven?

Onder de post «Agrarische innovatie en overig» vallen de volgende uitgaven:

• − Innovatieve projecten gericht op verdergaande verduurzaming van land- en tuinbouw in het kader van de nieuwe uitdagingen van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid en innovatieve projecten van het bedrijfsleven die aansluiten bij innovatieagenda’s.

• − Kennisontwikkeling, kennistoetsing in de praktijk en kennisverspreiding inzake functionele agrobiodiversiteit over zowel bovengrondse als ondergrondse aspecten.

• − VAMIL (regeling willekeurige afschrijving milieu-investeringen).

De piek in 2011 ten opzichte van 2012 wordt met name verklaard door de VAMIL (verschil € 6 mln.), de afbouw in de multifunctionele landbouw (verschil € 2,3 mln.), de afbouw in de innovatieregelingen melkveehouderij en open teelten (verschil € 1,8 mln.) en de Groene grondstoffen die in de begroting 2012 naar beleidsartikel 13 is overgeheveld (verschil € 3,3 mln.).

172

Welke operationele doelen zijn gekoppeld aan de verschillende posten onder artikel 16.1? Kunnen de antwoorden hierbij zo concreet mogelijk geformuleerd worden?

173

Hoeveel geld is er uitgetrokken voor maatregelen in de veehouderij om zo snel mogelijk over te stappen naar huisvestingsvormen waarbij het dier centraal staat, dieren zonder ingrepen gehouden kunnen worden en antibioticagebruik tot het minimum beperkt is en waar is dit in de begroting opgenomen?

Evenals in voorgaande jaren stelt het kabinet verschillende instrumenten beschikbaar voor investeringen in integraal duurzame stallen:

• 1. De Investeringsregeling Duurzame Stal- en Houderijsystemen (IDSH). In 2012 wordt deze regeling geopend.

• 2. De Maatlat Duurzame Veehouderij gekoppeld aan de Vamil en MIA regeling. De Vamil en MIA regeling is opgenomen in de begroting van het ministerie van I&M.

• 3. De SBIR Integraal duurzame stal- en houderijsystemen in het landschap 2011. Zie ook vraag 126.

In 2012 is in de Rijksbegroting € 1,825 miljoen opgenomen voor de Investeringsregeling Integraal Duurzame Stallen (IDSH). Dit geld is bestemd voor de afhandeling van de openstellingen in 2009 t/m 2011.

Daarnaast investeert het kabinet via artikel 68 van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in integraal duurzame stallen. Recent is het beschikbare budget uit artikel 68 van het GLB opgehoogd van € 9.5 miljoen in 2011 naar € 15 miljoen in 2012 en € 14 miljoen in 2013. Aangezien dit volledig met Europees geld gefinancierd wordt zijn de bedragen terug te vinden in bijlage 4.2 van de begroting, Europese geldstromen.

Zie ook de antwoorden op vragen 167 t/m 169.

174

Kan de regering toelichten hoe het afbouwen van overheidsinvesteringen voor de ontwikkeling van een duurzame en biologische veehouderij zich verhoudt tot de ambities om de sector over te laten schakelen naar huisvestingssystemen waarbij het dier centraal staat?

175

Waarom zijn er ten opzichte van 2011 vanaf 2013 aanzienlijk minder middelen gereserveerd om te komen tot een duurzame veehouderij, terwijl tot 2023 acties zijn beschreven? Zijn de gereserveerde middelen meerjarig toereikend genoeg om de doelstellingen en acties te halen?

176

Vanaf 2012 en verder zijn aanzienlijk minder middelen beschikbaar voor agrarisch ondernemerschap en ondernemersklimaat, mestbeleid en visserij. Zijn de gereserveerde middelen toereikend genoeg om de doelstellingen en acties te halen op de genoemde beleidsgebieden?

Voor het instrument agrarisch ondernemerschap en ondernemersklimaat zijn vanaf 2012 minder middelen beschikbaar. Oorzaak hiervan is dat voor 2011 inmiddels het oorspronkelijke budget bij ontwerpbegroting 2011 van € 13,1 mln. inmiddels opgehoogd is door toevoeging van ruim € 10 mln. aan verliesdeclaraties vanuit de garantstelling Landbouw. Hierdoor is een groot verschil waarneembaar tussen de beschikbare budgetten in 2011 en 2012. De voor de komende jaren (2012 en 2013) gereserveerde gelden lijken toereikend te zijn voor het bereiken van de gestelde doelen.

Voor visserij is met name vanaf 2014 sprake van minder middelen. Dit hangt samen met de programmaperiode 2007–2013 van het Europees Visserij Fonds (EVF). Zie antwoord op vraag 177.

De middelen voor de periode tot 2014 zijn toereikend om de gestelde EVF doelen te bereiken, mede omdat een deel van de verplichtingen voor EVF vanuit de begrotingsreserve visserij wordt gedekt.

Voor wat betreft het mestbeleid verwijs ik naar het antwoord op vraag 170. Overigens wijs ik erop dat de doelstellingen van het mestbeleid vooral bereikt moeten worden door een efficiënte inzet van meststoffen in de praktijk, dus door de ondernemers zelf.

177

Hoe verhoudt de afbouw van het budget voor de visserijsector zich tot de beleidsdoelstelling van de regering voor een concurrerende en duurzame visserijketen?

178

Heeft het nieuwe mestbeleid en de kabinetsvisie op de intensieve veehouderij consequenties voor de beschikbare budgetten binnen en de invulling van begrotingsartikel 16.1? Zo ja, welke?

179

Op welke wijze wordt de streefwaarde van % integraal duurzame nieuw gebouwde stallen met een streefwaarde van 100% in 2015 met een dalend budget bereikt?

180

Het aandeel duurzame energie glastuinbouw valt tegen, maar de energie-efficiency index gaat omhoog. Hoe is dat te verklaren?

181

Waarom wordt het percentage duurzame stallen als streefwaarde vervangen door het percentage duurzame nieuwbouw van stallen? Welke stalsystemen worden geschaard onder de doelstelling van «integraal duurzaam»? Welk percentage stallen wordt er gemiddeld per jaar nieuw gebouwd? Hoe verhoudt zich het cijfer van het percentage duurzame stallen tot het percentage duurzame nieuwbouw? Kan de regering een staatje geven waaruit blijkt hoe deze cijfers zich tot 2015 tot elkaar verhouden? Hoeveel is het percentage vertaald in duurzame stallen naar beneden geschroefd door de doelstelling te wijzigen in duurzame nieuwbouw? Kan inzichtelijk worden gemaakt welke bedragen aan welke soort stalsystemen zijn besteed? Wordt onder de doelstelling 100% duurzame nieuwbouw van stallen, ook verbouw, ombouw, renovatie en of uitbreiding verstaan?

Voor de definitie van een integraal duurzame stal zij verwezen naar het antwoord op vraag 125. Onder de huidige definitie van «integraal duurzame stal» worden de volgende typen integraal duurzame stallen onderscheiden.

• • Stallen op biologische veebedrijven

• • Stallen die voldoen aan de Maatlat Duurzame Veehouderij

• • Stallen die voldoen aan de Investeringsregeling Integraal Duurzame Stallen

• • Stallen die voldoen aan het Milieukeur certificaat

Het grootste deel van de veehouders investeert eens in de 15 à 30 jaar, afhankelijk van de levensduur van de stal. Grofweg kan gesteld worden dat dit 3 tot 6% is van de stallen die jaarlijks gebouwd wordt. Ondernemers die investeren in een nieuwe stal zijn ondernemers die zich klaarmaken voor de toekomst. Door te kiezen voor een ambitie voor 100% integraal duurzame nieuw gebouwde stallen vanaf 2015 kan ik deze ondernemers gericht ondersteunen. Deze ambitie en verantwoordelijkheid delen het bedrijfsleven en de maatschappelijke organisaties met mij, zie ook vraag 179.

Voor de bedragen die het kabinet besteedt aan duurzame stallen zij verwezen naar de antwoorden op vragen 173 t/m 175.

182

Hoeveel geld is beschikbaar voor de uitvoering van de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij en welke voortgang wil de regering geboekt hebben aan het eind van 2012 bij het bereiken van het einddoel? Welke indicatoren zijn hiervoor opgenomen?

183

Welke acties worden er in 2012 ondernomen om het behoud en ontwikkeling van het platteland te ondersteunen?

Insteek van het kabinet is dat de primaire verantwoordelijkheid voor specifiek plattelandsontwikkelingsbeleid en leefbaarheid in de regio's ligt.

Ondersteuning van de partijen die zich in de regio's inzetten voor het platteland gebeurt via het nationale Netwerk Platteland dat in elk geval tot en met 2013 (gedurende de huidige POP periode) door het Ministerie van EL&I samen met de provincies wordt gefaciliteerd.

Vanzelfsprekend blijft het kabinet verantwoordelijk voor het creëren van randvoorwaarden voor duurzame economische ontwikkeling in heel Nederland en voor actieve inzet in Europa met het oog op een hernieuwd GLB gericht op een duurzame, sterke en innovatieve agrosector in een vitaal platteland.

184

Vormt de investeringsregeling jonge agrarische ondernemers geen oneerlijke concurrentie ten opzichte van bestaande agrarische bedrijven?

185

Welke projecten in de biologische sector worden in 2012 vanuit het ministerie van EL&I gefinancierd? Is hier sprake van een bijdrage of een volledige financiering? Kan de regering dit per project specificeren en hierbij de bijdrage van EL&I expliciteren?

Vanaf 2012 heeft het kabinet geen specifiek beleid voor de biologische landbouw geformuleerd, deze sector valt daarmee onder het reguliere beleid op het gebied van verduurzaming van de agrosector. Zie ook het antwoord op de vragen 45 en 47.

De specifieke middelen die beschikbaar zijn voor zowel de uitfinanciering van het convenant Marktontwikkeling Biologische Landbouw als diverse projecten biologisch, staan genoemd in de tabel onder vraag 167. Van 2012 tot en met 2014 co-financiert EL&I nog een aantal regionale projecten (maximaal 50% totale overheidsbijdrage). Dit betreft doorloop van acht projecten in 2012, waarvan enkele zeer recent gestart zijn. Het totale subsidiebedrag van EL&I voor deze projecten is € 249 900, waarvan € 150 000 in 2012. In totaal is er € 264 000 beschikbaar voor de uitfasering van de regelingen certificeringskosten en de demoregeling.

Van 2012 tot en met 2015 is er € 260 000 beschikbaar voor beleidsrelevante projecten uit de sector, waarvan in 2012 € 140 000 voor Bionext. Daarnaast kunnen voorstellen van biologische ondernemers ook meelopen met andere regelingen, zoals de Regeling samenwerking bij innovatie of de Investeringsregeling duurzame stallen.

186

In 2012 is sprake van een uitfinanciering Convenant Biologische Landbouw 2008–2011. Hoe is de uitfinanciering opgebouwd? Zijn er meerjarige verplichtingen door EL&I aangegaan in het kader van het convenant? Zo ja, kan de regering dan een overzicht geven van de verplichtingen en de meerjarige budgettaire gevolgen?

187

Welke middelen zijn er beschikbaar voor subsidies aan de biologische landbouw? Hoe hebben de subsidiebedragen voor biologische landbouw zich de afgelopen jaren ontwikkeld en waarom?

188

In hoeverre wordt aan de steun voor jonge agrariërs voorwaarden verbonden om hun bedrijf duurzamer, waaronder diervriendelijker te maken? Wat zijn de minimumvoorwaarden om in aanmerking te komen voor steun?

189

Hoeveel geld wordt er in 2012 uitgegeven aan fijnstofmaatregelen en naar hoeveel bedrijven gaat dit geld naar verwachting? Is dit nodig om de Europese normen te halen? Welke andere mogelijkheden zijn er om deze normen te halen?

In 2012 is er € 18,6 mln. beschikbaar voor de subsidieregeling fijnstofmaatregelen. Hiervan kunnen ongeveer 110 bedrijven worden gesubsidieerd uitgaande van een gemiddelde van € 0,17 mln. per bedrijf. Beoogd wordt deze regeling in de loop van 2012 open te stellen; daaraan voorafgaand zal de regeling in het kader van de staatssteuntoets aan de Europese Commissie ter goedkeuring worden voorgelegd.

Het beschikbare bedrag zal worden gebruikt voor het behalen van bovenwettelijke normen via het uitbetalen van toegewezen subsidie en voor het verlagen van de achtergrondconcentratie van fijn stof via een openstelling in 2012.

Daarnaast is voorzien in het aanvullen van het bestaande Besluit huisvesting veehouderij met emissienormen voor fijn stof (conform Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit) (Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 33 000 XII, artikel 54.26).

190

Waarom wordt er onder concrete acties ter verduurzaming van de veehouderij de bijdrage aan diverse projecten biologische sector en uitfinanciering Convenant Biologische landbouw 2008–2011 opgenomen? Betekent dit dat de regering bereid is om bij te blijven dragen aan de biologische landbouw, ook na afloop van dit convenant? Zo ja, hoeveel en op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

191

De gebruiksnormen voor stikstof en fosfaat worden geleidelijk verlaagd. Wat zijn de huidige gebruiksnormen en met hoeveel werkzame stikstof en fosfaat worden deze normen verlaagd? Vanaf wanneer gelden de aangepaste normen voor stikstof en fosfaat?

In de looptijd van het vierde actieprogramma (2010 t/m 2013) is voorzien in een geleidelijke verlaging van de fosfaatgebruiksnormen voor gronden met hoge en neutrale fosfaattoestand.

De omvang van de verlaging en de data waarop deze ingaan zijn weergegeven in tabel 11 van het vierde actieprogramma Nitraatrichtlijn, zoals aan uw Kamer aangeboden per brief van 29 maart 2009 (Kamerstukken II, 2008–2009, 28 385, nr. 132).

Het vierde actieprogramma voorziet niet in een verlaging van de stikstofgebruiksnormen voor teelten op klei- en veengronden. Voor enkele belangrijke gewassen op kleigrond, zoals wintertarwe en zaaiuien zijn ze daarentegen juist verhoogd, evenals voor fritesaardappelen en suikerbieten indien ondernemers bovengemiddelde opbrengsten kunnen aantonen. Voor de teelt van vruchtbomen op klei- en zandgrond is de norm eveneens verhoogd.

Een beperkte verlaging van de stikstofgebruiksnormen is slechts voorzien in 2012 voor uitspoelingsgevoelige teelten op zand- en lössgronden. De verlaging bedraagt gemiddeld circa 5 procent. Bijlage 1 in het vierde actieprogramma geeft een overzicht per gewas. In mijn brief van 28 september (Kamerstukken II, 2011–2012, 33 037, nr. 1) heb ik aangegeven voor de periode na 2013 uit te gaan van stabiele gebruiksnormen.

192

Wat is de rol van de overheid in het verlagen van de productiekosten van de vloot in de visserijsector?

193

Hoeveel geld wordt er uitgegeven aan de duurzame ontwikkeling van de visserij in de binnenwateren en het bevorderen van aquacultuur en welke operationele doelstellingen zijn hieraan verbonden? Aan welke criteria moeten ondernemers voldoen om in aanmerking te komen voor financiële steun?

In vervolg op het Actieplan aquacultuur is voor 2012 een bedrag van € 1,8 mln. gereserveerd voor investeringen in de aquacultuursector. Een beoordelingscommissie beoordeelt de projecten op basis van de volgende criteria:

• • Economisch of technisch perspectief in toepassing op praktijkschaal;

• • Uitvoering in ketenverband;

• • Toepasbaarheid andere aquacultuurbedrijven;

• • Verhoging productkwaliteit en kwantiteit en

• • Bijdrage verbetering dierenwelzijn.

Daarnaast heb ik voor 2012 een bedrag van € 1,5 mln. beschikbaar voor onder meer het project Kenniskringen in de visserij (onder meer de kenniskring IJsselmeer en binnenvisserij) en onderzoeken (zoals het onderzoek naar het optimaliseren van viskweek in gesloten recirculatiesystemen). Ook ondersteun ik verduurzaming door middel van certificering via een eenmalige steun aan activiteiten die het ASC uitvoert (totaal € 0,6 mln. periode 2012–2013).

194

Wat wordt bedoeld met duurzame investeringen aan boord van vissersvaartuigen? Hoeveel geld wordt hieraan uitgegeven? Op welke manier draagt de afzetbevordering van vis bij aan een duurzame visserij en hoe is dit te rijmen met de duidelijke ecologische noodzaak om de visconsumptie te beperken?

Duurzame investeringen aan boord betreffen technieken of materialen die bijdragen aan een selectievere, brandstofbesparende (CO₂-reductie) en minder bodemberoerende visserij.

Met maatregelen uit het Europees Visserij Fonds worden deze technieken financieel ondersteund. In de maand november van 2011 heb ik een investeringsregeling opengesteld waarmee een bedrag van € 2 mln. is gemoeid. Voor 2012 is op dit moment geen nieuwe openstelling van een investeringregeling voorzien.

Ook biedt de recent door mij openstelde garantstellingregeling aan ondernemers die investeren in meer duurzame vistechnieken, een extra zekerheid in de financiering. Tot op heden hebben er onder deze regeling nog uitgaven plaatsgevonden.

Beperking van de visconsumptie is geen doel op zich. Wel acht ik het van belang dat het aandeel duurzaam gevangen of gekweekte vis in de totale visconsumptie groeit. Hieraan draagt de overheid bij via afzetbevorderende maatregelen uit het Europees Visserij Fonds. Maatregelen waarvoor het EVF voorschrijft dat het slechts duurzame gevangen en gekweekte vis mag betreffen.

195

Hoe groot is de eerste bijdrage in de interne begrotingsreserve voor het verbod op de pelsdierhouderij en hoe verhoudt deze storting zich tot de eisen uit de Comptabiliteitswet 2001 rondom de interne begrotingsreserves?

196

Welke resultaten heeft het beleid duurzaam voedsel opgeleverd?

Uit de jaarlijks herhaalde Monitor Duurzaam Voedsel kan ik opmaken dat de omzet van producten met een duurzaamheidskeur- of kenmerk is gestegen met bijna 30% in 2010 t.o.v. 2009 in de afzetkanalen supermarkten, horeca en catering. Dit komt overeen met een bedrag van bijna € 1,4 miljard. Denk hierbij aan producten met het fairtrade-label, biologisch keurmerk, Beter Leven Kenmerk en MSC-label.

De consumentenbestedingen in supermarkten aan deze producten zijn in het eerste halfjaar van 2011 t.o.v. het eerste half jaar van 2010 nog verder gestegen met bijna 40% naar ruim € 500 miljoen. Catering en horeca zijn hierin niet meegenomen.

Daarnaast zijn in het jaar 2011 tot september 15 innovatiepilots door het Platform Verduurzaming Voedsel goedgekeurd. Over heel 2010 waren dat er 19.

Onder het Convenant Marktontwikkeling Verduurzaming Dierlijke producten zijn over de periode 2009–2011 32 projecten goedgekeurd.

Het aantal scholen dat deelneemt aan de schoolfruitregeling, is jaarlijks toegenomen. In voorgaande twee schooljaren (2009/2010–2010/2011) hebben ruim 2 200 basisscholen meegedaan. Voor het lopende schooljaar hebben zich ruim 2 100 scholen aangemeld.

In september 2011 hadden 2 300 basisscholen hun medewerking verleend aan Smaaklessen.

Op het gebied van het tegengaan van voedselverspilling zijn diverse activiteiten ontplooid: er is i.s.m. het bedrijfsleven een No waste Network opgericht, een award uitgereikt en er is een SBIR rond voedselverspilling gestart. Deze activiteiten zijn er op gericht om in samenwerking met de keten voedselverspilling met 20% te reduceren.

197

Welke vervolgacties zullen door de overheid in het kader van de evaluatie van de Europese regels voor voedselveiligheid worden genomen?

198

Wat moet onder informatievoorziening aan consumenten door het Voedingscentrum in Nederland worden verstaan?

199

Kan de regering een overzicht geven van de samenwerkingsverbanden met ketenpartners om duurzame voedselinnovaties op de markt te brengen en hierin opnemen wie de deelnemers zijn, wat de overheid heeft bijgedragen, hoeveel het bedrijfsleven heeft geïnvesteerd en welke duurzame voedselinnovaties hieruit zijn voortgekomen? Wat verstaat de regering onder het verregaand terugtrekken van de overheid? Wat deed de overheid in het verleden dat in de toekomst niet meer wordt gedaan?

Voor marktontwikkeling van duurzame voedselproducten zijn op dit moment actief het Convenant Marktontwikkeling Verduurzaming Dierlijke Producten (MVDP) (tot eind 2011) en het Platform Verduurzaming Voedsel. Het convenant marktontwikkeling biologische producten is dit jaar al afgelopen.

Aan het Convenant MVDP nemen deel: EL&I, LTO Nederland, Nederlandse Organisatie van Pluimveehouders, Centraal Bureau Levensmiddelenhandel, Vereniging Nederlandse Cateringorganisaties, Centrale Organisatie voor de Vleessector, Vereniging Nederlandse Pluimveeverwerkende industrie, Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren, Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie en de Dierenbescherming.

Aan het Platform Verduurzaming Voedsel nemen deel: EL&I, ZLTO (namens LTO-Nederland), Federatie Nederlandse LevensmiddelenIndustrie, Centraal Bureau Levensmiddelenhandel, Vereniging Nederlandse Cateraars en Koninklijke Horeca Nederland.

Voor wat betreft pilotprojecten (in ketenverband of branchebreed) zijn er bij het Platform Verduurzaming Voedsel in 2010 19 innovatiepilots gehonoreerd waarbij de overheid € 1,8 miljoen heeft bijgedragen en het bedrijfsleven ca € 2 miljoen. In 2011 is het toegekende bedrag tot en met september € 950 000, waarbij de bijdrage vanuit het bedrijfsleven minimaal het dubbele is. Bij het convenant MVDP zijn de afgelopen twee-en-een-half jaar 32 pilots gehonoreerd waar ca. € 2,1 miljoen overheidsgeld aan bijgedragen is en als minimale inschatting € 3,7 miljoen aan eigen investering door het bedrijfsleven. In een aantal gevallen zijn nog aanvullende investeringen gedaan na afloop van de projectperiode. De feitelijke omvang van de eigen investeringen ligt dus hoger.

Daarnaast wordt bij Convenant MVDP en Platform Verduurzaming Voedsel de secretaris, voorzitter, secretariaat en communicatiemedewerker en ketenmanager door de overheid betaald. Voor het Convenant betrof dit ongeveer 18% van het totaal beschikbare budget en voor het Platform 21%. De monitor duurzaam voedsel kost jaarlijks bijna € 300 000.

Het huidig convenant MVDP loopt af op 31 december 2011. Er is een evaluatie uitgevoerd waarvan het resultaat op korte termijn beschikbaar komt. Er zijn geen initiatieven om het Convenant in de huidige vorm voort te zetten. Voor het Platform Verduurzaming Voedsel geldt een nog lopende bestuurlijke afspraak tot eind 2012. Daarna stopt ook deze vorm van samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Wel blijkt uit de agenda van de topsectoren Agro&Food en Tuinbouw&Uitgangsmaterialen dat het bedrijfsleven de overheid graag betrokken houdt bij het thema duurzaamheid in de agro-foodketen. De vormgeving hiervan is nog onderwerp van gesprek met de leden van de genoemde samenwerkingsverbanden en de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij.

200

Uit welke samenwerkingsverbanden zal het Platform Verduurzaming Voedsel bestaan? Welke rol neemt de overheid concreet in deze samenwerkingsverbanden? Wordt het Consumentenplatform en het Platform Verduurzaming Voedsel gefinancierd door het ministerie van EL&I? Zo ja, hoe ziet de financieringsstroom er uit?

201

Hoe wordt het level playing field op het gebied van verduurzaming van het voedselsysteem vormgegeven door de overheid?

De regering heeft een «level playing field» bij de verduurzaming van voedselsystemen bevorderd door ook op internationaal niveau aandacht te vragen voor de noodzaak van verduurzaming van voedselketens. Inmiddels heeft de Europese Commissie het voornemen om in 2013 een Mededeling over Duurzaam Voedsel uit te brengen. Verder streeft de regering naar een hoger Europees niveau van dierenwelzijn wat meer in lijn is met de Nederlandse aanpak.

Verder is er een bilaterale overeenkomst met het Verenigd Koninkrijk gesloten om tot kennisuitwisseling en harmonisatie te komen.

Verder is in een recente bijeenkomst van een informeel Europees netwerk met de Europese Commissie uitgesproken dat éénduidige indicatoren en methoden voor agro en food gewenst zijn. Hierdoor kan ook een duidelijker «level playing field» ontstaan in Europa. Overigens zien vele partners in het bedrijfsleven in verduurzaming vooral marktkansen en minder «een last» waarvoor een level playing field aanwezig moet zijn.

202

Hoeveel onderzoeken en studies worden in opdracht van het ministerie van EL&I gestart in 2012 naar nanotechnologie in relatie tot voedselproductie? Kan de regering een overzicht van deze onderzoeken plus de financiële bijdrage van het ministerie van EL&I hieraan geven?

In de meerjarige strategische onderzoeksprogramma’s van Wageningen UR (WUR) worden in opdracht van EL&I de volgende onderzoeken bij het RIKILT in 2012 uitgevoerd: risico's nanotechnologie ad € 185 000, NanoNext NL database ad € 60 000 en Nanolyse ad € 70 000. Omdat bij deze onderzoeksprogramma’s sprake is van internationale samenwerking en contrafinanciering uit de EU, wordt de feitelijke financiële omvang van de projecten veelal met een factor 2 vergroot.

Verder wordt in 2012 de volgende onderzoeksprojecten uitgevoerd: scheiding en detectie van nanodeeltjes (RIKILT), in vivo en in vitro studie naar effecten van nanodeeltjes (RIKILT) en risicocommunicatie acceptatie nanodeeltjes (WUR Food & Biobased Research). Voor deze projecten is totaal ca. € 555 000 nodig. Hiervoor is momenteel zeker € 350 000 beschikbaar. De resterende benodigde € 205 000 zijn onderdeel van het WUR-budget, dat ter beschikking gesteld is aan de topsector Agro&Food. Deze topsector is gevraagd deze projecten op te nemen in haar Innovatiecontracten en hier, bij voorkeur, extra middelen uit het bedrijfsleven aan toe te voegen. Dit beoordelingsproces loopt momenteel.

203

Wat zijn de nieuwe technologieën waarvan de toepassing een belangrijke voedingsbodem vormt voor veilig en goed voedsel? In hoeverre neemt de regering in de toetsing van deze nieuwe technologieën het aspect proefdieren mee? Is de regering op de hoogte van het rapport «Het proefdier voorbij» waarin een paradigmashift rond gezondheidsbescherming wordt voorgesteld? Is de regering bereid actief het gesprek met de opstellers van dit rapport aan te gaan om na te gaan hoe deze benadering mogelijk kan worden geïmplementeerd in het huidige beleid? Welke inspanning doet de regering om te komen tot een systeem van risicobeoordeling waarbij het gebruik van dierexperimenteel onderzoek niet langer noodzakelijk is?

Er is een breed palet aan nieuwe technologieën die impact kunnen hebben op de wijze waarop ons voedsel geproduceerd wordt. Hierbij kan gedacht worden aan verpakkingstechnologieën, conserveringstechnologieën, detectietechnologieën, ICT, veredelingstechnieken etc. Dit strekt zich uit van fundamenteel onderzoek, tot toegepast onderzoek en valorisatietrajecten die leiden tot nieuwe producten die op de markt komen.

Het kabinet vraagt in de Bedrijfslevenbrief om aandacht voor maatschappelijke factoren. In de huidige onderhandelingen met de partners over de innovatiecontracten worden verschillende maatschappelijke elementen ingebracht. Deze procedure zal aan het eind van dit jaar moeten zijn afgerond.

Voor de vragen over het rapport«het proefdier voorbij» verwijs ik naar de eerdere beantwoording van de schriftelijke vragen van 21 oktober j.l. (TK 33 000 XIII, nr. 3).

De regering zal daarom naast de uitvoering van het Actieplan Dierproeven en Alternatieven 2011–2021 (zie boven), een discussie voeren over het gebruik van proefdieren bij risicobeoordeling in het kader van het beleid inzake proefdieren en alternatieven voor proefdieren. Het Regulier Overleg Dierproeven en Alternatieven ( RODA) (wetenschap, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheid) heeft hierin een belangrijke rol.

204

Hoeveel subsidie wordt er gegeven voor de ontwikkeling van genetisch gemodificeerde aardappelen? Hoeveel jaar loopt deze subsidie en om welke bedragen gaat dit in welk jaar? Is de betreffende subsidie al toegekend? Wat zijn de doelstellingen en wat de criteria van de subsidiepot? Worden ook andere zaken dan genetische modificatie gesubsidieerd onder nieuwe technologieën?

205

Hoeveel geld is uitgetrokken voor uitbreiding van de capaciteit van de nVWA om de volledige transparantie van het antibioticagebruik in de veehouderij te kunnen realiseren?

206

Hoe wordt de sector betrokken bij het op te stellen Nationaal Actieplan Duurzame Gewasbeschermingsmiddelen?

Het Platform Duurzame Gewasbescherming, met daarin betrokken maatschappelijke organisaties rond dit beleid, wordt nadrukkelijk bij de opstelling van het Nationaal Actieprogramma (NAP) betrokken.

Daarnaast wordt de sector betrokken door deelname aan werkgroepen die de overheid adviseren over de inhoud van het NAP.

207

Waarom moet «eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven» vast onderdeel worden in internationale regelgeving en verdragen? Hoe moet dit volgens de regering worden verwerkt in wet- en regelgeving?

In de Memorie van Toelichting is inzake de borging van Plantgezondheid aangegeven dat één van de acties in 2012 zal zijn: «Internationaal bevorderen dat de eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven vast onderdeel wordt in internationale regelgeving en verdragen». De huidige kaders leggen een sterk accent op de verantwoordelijkheid van overheden voor het voorkomen en bestrijden van fytosanitaire risico's. Ik ben van mening dat hierbij ook de eigen verantwoordelijkheid van ondernemers een plaats moet krijgen zodat een betere balans ontstaat met de rol van de overheid. Ik verwacht dat als ondernemers zich meer bewust zijn van fytosanitaire risico's en ze hierdoor meer preventieve maatregelen nemen als geheel een effectiever en efficiënter stelsel zal ontstaan om de plantgezondheid te borgen. Effectiever omdat meer gebruik kan worden gemaakt van de kennis en ervaringen van ondernemers zelf, efficiënter omdat minder overheidsingrijpen nodig zal zijn en dit, indien toch nodig, beter kan aansluiten bij de bestaande productie en logistiek van plantaardig materiaal. Het bedrijfsleven deelt deze visie.

De ruimte voor het geven van eigen verantwoordelijkheid aan ondernemers wordt in belangrijke mate bepaald door de Europese en internationale juridische kaders. De Europese kaders voor de borging van plantgezondheid en de handel in planten en plantaardige materialen zijn neergelegd in Richtlijn 2000/29 van 8 mei 2000 betreffende de beschermende maatregelen tegen het binnenbrengen en de verspreiding in de Gemeenschap van voor planten en voor plantaardige producten schadelijke organismen (Fytorichtlijn). Deze richtlijn wordt thans herzien. De eerste voorstellen voor nieuwe Europese voorschriften worden na de zomer van 2012 verwacht.

208

Waarom worden de Nota Dierenwelzijn en Agenda Diergezondheid samengevoegd tot de Nota Dierbeleid en wanneer wordt deze aan de Kamer toegestuurd?

209

Kan de regering een gedetailleerde opsomming geven van de maatregelen die de regering gaat nemen om het dierenwelzijn van gezelschapsdieren te verbeteren?

• • Er is regelgeving in voorbereiding voor een verplichte identificatie en registratie van honden. De verplichte identificatie zal het toezicht op de hondenhandel vergemakkelijken. Tevens verkort een I&R plicht naar verwacht de gemiddelde verblijfsduur in asielen van «verloren» honden (zie ook het antwoord op vraag 213);

• • Met het in voorbereiding zijnde besluit gezelschapsdieren worden welzijnsregels voor de bedrijfsmatige handel en fokkerij in gezelschapsdieren uitgebreid van alleen honden en katten naar een veel grotere groep gezelschapsdieren;

• • Met het «Besluit Houders van dieren» waaraan nu wordt gewerkt, ter uitvoering van de Wet dieren zullen enkele algemene welzijnseisen worden gesteld aan het houden van dieren. Deze eisen gelden ook voor houders van gezelschapsdieren. Tevens wordt het verbod op dierenmishandeling nader verduidelijkt in deze AMvB waardoor handhaving van het verbod op dierenmishandeling eenvoudiger wordt;

• • Met de inzet van de dierenpolitie komt een grotere handhavingcapaciteit beschikbaar voor de aanpak van mishandeling en verwaarlozing van onder andere gezelschapsdieren;

• • Met «144 red een dier» verbetert de signalering van mishandeling en verwaarlozing van dieren, waaronder gezelschapsdieren;

• • Er wordt gewerkt aan de opstelling van een positieflijst met zoogdieren waarmee dieren die niet goed zijn te houden in beginsel niet meer mogen worden gehouden door particulieren;

• • EL&I ondersteunt voorlichting aan houders en potentiële kopers van gezelschapsdieren via het Landelijk Informatie Centrum Gezelschapsdieren (LICG);

• • Er is een onderzoeksprogramma welzijn gezelschapsdieren. Dit programma is gestart in 2009 en wordt in 2012 voortgezet

In de brief aan de Tweede Kamer van 27 september 2011 (TK 28 286, nr. 525) is de visie op fokkerij met betrekking tot dierenwelzijn en diergezondheid uitgebreid toegelicht.

210

Hoeveel geld is er beschikbaar voor de uitbreiding van de opvangcapaciteit van in beslag genomen dieren en waar is dit in de begroting opgenomen?

211

Kan de regering een gedetailleerde opsomming geven hoe en waar de inspecteurs van de nVWA zullen worden ingezet ter verhoging van de naleving van de dierenwelzijnsregelgeving?

212

Welke competenties en vaardigheden moeten de inspecteurs van de nVWA hebben om deze dierenwelzijnsregels te kunnen gaan controleren?

213

Kan de regering uiteenzetten wat het plan van aanpak is ter bestrijding van de malafide en illegale hondenhandel na de invoering van de verplichte Identificatie en Registratie (I&R) voor honden?

Voor een effectieve handhaving van de illegale en malafide hondenhandel is het nodig te beschikken over een sluitend en betrouwbaar traceringssysteem, waarmee nagegaan kan worden wat de herkomst is van een hond. Het I&R systeem voor honden kan hierin voorzien. Wanneer niet wordt voldaan aan deze I&R verplichting zal dit strafbaar zijn. Daarnaast komt er door I&R meer zicht voor potentiële kopers op de herkomst van de honden en is daarmee de afzet door de malafide en illegale handel in Nederland minder interessant.

De aanpak van illegale en malafide hondenhandel heeft internationale dimensies en daarom staat samenwerking en internationale focus voorop. Aanpak van illegale en malafide hondenhandel zal daarom ook in internationale gremia geagendeerd worden om te bevorderen dat internationaal een level playing field ontstaat, waardoor de mogelijkheden voor illegale handel in honden zullen afnemen.

Handhaving en opsporing vergen een doelgerichte benadering. Samenwerking met andere handhavende instanties, nationaal maar ook internationaal, is daarbij van belang.

214

Hoeveel geld is er gereserveerd voor de controle en handhaving van de verplichte I&R voor honden in 2012 en waar is dit in de begroting opgenomen?

Identificatie & Registratie (I&R) hond is een extra instrument voor de handhaving dat kan worden ingezet bij onder andere de controle op de handel in honden (bijvoorbeeld het honden- en kattenbesluit, veterinaire handelsregels) en bij het achterhalen van de eigenaar indien een hond wordt aangetroffen.

Er zullen geen specifieke controles alleen gericht op het nakomen van de I&R-plicht worden gehouden door de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit.

In de begroting is geen apart budget voor controle en handhaving van de I&R Hond.

215

Kan de regering een gedetailleerde opsomming geven van de maatregelen die de regering gaat nemen om het dierenwelzijn van productie dieren te verbeteren?

216

Welke initiatieven lopen er om ook voor andere diergroepen dan varkens, pluimvee en rundvee Welfare Quality (WFQ) welzijnsmonitors te ontwikkelen? Waarvoor wil de regering WFQ gaan gebruiken: preventieve toetsing van nieuwe stal- en verzorgingssystemen, het laten onderbouwen van dierenwelzijnsclaims om onterechte claims tegen te gaan, gebruik bij modernisering van wetgeving, opname in programma’s voor kwaliteitsborging, of nog anderszins, en op welke termijn zal dit plaatsvinden? Wat gaat de regering concreet doen om de huidige protocollen van WFQ voor de praktijk hanteerbaar te maken en het gebruik in de praktijk te stimuleren? Welke initiatieven lopen er op Europees niveau en in andere EU-lidstaten voor verdere uitbouw van WFQ en in hoeverre wordt hiermee samengewerkt dan wel vindt afstemming van activiteiten plaats?

Het kunnen meten van dierenwelzijn op het bedrijf is waardevol en belangrijk. Ik beschouw welzijnsmonitors zoals Welfare Quality als een managementinstrument voor de veehouder om inzicht te krijgen in het niveau van dierenwelzijn op zijn bedrijf. Hierdoor kan hij gericht het welzijn verbeteren. Welfare Quality is ook bruikbaar voor de verwerkende industrie, catering en retail om claims op dierenwelzijn te ontwikkelen en te onderbouwen. Het kan daarbij gaan om etikettering van diervriendelijke producten maar ook om een «Business to Business» aanpak. Het is de verantwoordelijkheid van de marktpartijen om hun claims op dierenwelzijn te onderbouwen.

Ik heb in mijn brief van 3 oktober jl. aan de Europese Commissie over de EU strategie voor dierenwelzijn aangegeven de voorkeur te geven aan doelvoorschriften op basis van diergerichte indicatoren, bij voorkeur gebaseerd op het WFQ systeem.

Welfare Quality is niet ontworpen voor de preventieve toetsing van nieuwe stal- en verzorgingssystemen.

Om de huidige protocollen van WFQ praktijkrijp te maken en de toepassing te stimuleren heb ik dit jaar onderzoek gefinancierd naar de mogelijkheden om de huidige meetprotocollen te vereenvoudigen. Voor de meeste sectoren zullen de resultaten daarvan eind 2011 en begin 2012 beschikbaar worden. Verder zal ik, onder voorwaarden van cofinanciering van de sector, in 2012 meerjarige praktijkprojecten financieren waarin veehouders uit de verschillende sectoren aan de slag gaan om het welzijn op hun bedrijf te meten en te verbeteren. Ik wil deze praktijkprojecten organiseren met betrokken partijen uit de sector, de Dierenbescherming en onderzoeksinstellingen.

Naast de protocollen die zijn ontwikkeld voor varkens, pluimvee en (volwassen) rundvee, is in de afgelopen jaren ook voor vleeskalveren (zie antwoord op vraag 53) en voor paarden een Welfare Quality (WFQ) welzijnsmonitor ontwikkeld. Ook wordt er gewerkt aan een welzijnsmonitor voor konijnen. Begin 2011 is een door de Europese Commissie gefinancierd project gestart waarin specifiek gewerkt wordt aan welzijnsprotocollen voor andere diersoorten. Dit project («Animal Welfare Indicators» of AWIN) richt zich op schapen, geiten, kalkoenen, paarden en ezels. Het project duurt vier jaar. In internationaal verband wordt er daarnaast gewerkt aan een welzijnsmonitor voor pelsdieren, gebaseerd op het systeem van Welfare Quality.

Begin 2011 liepen in 10 verschillende EU landen en een tweetal Latijns Amerikaanse landen initiatieven op het gebied van Welfare Quality. Veel van deze projecten zijn internationale samenwerkingsverbanden, zoals de ontwikkeling van de welzijnsmonitor in de kalversector: hier aan nemen onderzoekers en stakeholders uit Nederland, Frankrijk en Italië deel. De diverse onderzoekers hebben geregeld contact met hun collega’s in andere landen, en hebben zich verenigd in het Welfare Quality Network. Het Nederlandse onderzoek (WUR) is vertegenwoordigd in de stuurgroep van dit WQN naast onderzoekers uit Frankrijk, Zweden en het VK. Er is regelmatig contact tussen de stuurgroep en het ministerie van EL&I. Het netwerk houdt zich bezig met onderhouden en updaten van het Welfare Quality systeem en zorgt voor uitwisseling van kennis en ervaringen tussen verschillende stakeholders en landen.

217

Hoe leidt een calamiteitenreserve bij destructiebedrijf Rendac direct tot voldoende beschikbaarheid van verwerkingscapaciteit bij een uitbraak van besmettelijke dierziekten?

218

Hoeveel geld is beschikbaar voor onderzoek naar management aanpassingen, die antibioticagebruik en het aantal preventieve vaccinaties kunnen terugdringen?

Het budget voor onderzoek naar bedrijfsgebonden diergezondheid ten behoeve van het verminderen van het antibioticumgebruik is overgedragen aan de topsectoren. EL&I had voor de aanpak van bedrijfsgebonden diergezondheid ongeveer € 300 000 gereserveerd voor 2012 en het programma omvatte aspecten als «het gezond houden van dieren op risicovolle transitiemomenten», het «monitoren en ondersteunen van het diergezondheidsmanagement door de veehouder». Het is nu aan de topsectoren om een goed programma op te stellen.

EL&I investeert in 2012 ongeveer € 190 000 in het innovatieprogramma antibioticumvrije ketens, waarin onder andere protocollen worden opgesteld voor het werken met «best practices» op het gebied van diergezondheidsmanagement.

Tot slot financiert EL&I in 2012 twee pilotstudies (totaal voor € 45 000) naar de invloed van drinkwaterkwaliteit op diergezondheid en het effect van een ondernemersspecifieke aanpak van antibioticumreductie. Na afronding van deze pilotstudies is het aan de topsectoren om te besluiten of zij doorgaan met deze onderzoeksrichtingen.

219

Hoeveel geeft het ministerie van EL&I op jaarbasis aan onderzoek ten behoeve van kennisontwikkeling uit? Wat voor soort onderzoeken worden hiermee gefinancierd? Hoe worden uitkomsten gebruikt beleidsontwikkeling? Hoe participeren en profiteren private partijen hiervan?

220

Kan de regering concreet aangeven waar het budget voor «kennisbasis» binnen artikel 16.4 aan wordt besteed?

Het Kennisbasis onderzoek is bedoeld voor het ontwikkelen van funderende kennis.

Kennis en expertise die nodig zijn voor de maatschappelijke vraagstukken die zich in de nabije toekomst op het beleidsterrein van het voormalige LNV voordoen. Het gaat daarbij om modellen en mechanismen, scenario’s, systeemontwerpen en -innovaties theorievorming, methodiekontwikkeling, risicoanalyses etc. Daarnaast is een doel het bevorderen, en het behoud, van unieke maatschappelijk relevante basiskennis bij Wageningen UR (DLO) en een internationaal vooraanstaande positie van Wageningen UR op haar expertisegebieden.

221

Kan de regering concreet aangegeven waar het budget voor «wettelijke onderzoekstaken» aan wordt besteed?

222

Waarom is op de posten «kennisbasis» en «wettelijke onderzoekstaken» binnen begrotingsartikel 16.4 geen bezuiniging ingeboekt?

223

Hoe gaan de constructies voor de Publiek Private Samenwerking (PPS) er uitzien? Wat is de rol van EL&I en het Landbouw-Economisch Instituut (LEI-DLO) hierin? Welke middelen zijn er gemoeid met deze PPS-constructies?

224

Wat is de reden achter de dalende lijn voor de onderzoeksprogrammering en het vernieuwen van de onderzoeksinfrastructuur in de begrotingsreeks (van € 60,8 miljoen in 2012 naar € 53,3 miljoen in 2015 en van € 8,4 miljoen naar € 1,9 miljoen)? Is filosofie daarachter dat men meer naar toepassingsgericht onderzoek voor de agenda’s van de topsectoren gaat en/of over gaat naar PPS of bedrijfsleven?

De daling van het budget voor onderzoeksprogrammering is een gevolg van de algehele rijksbrede bezuiniging op subsidies die ook is verwerkt in dit begrotingsonderdeel.

De post vernieuwen van de onderzoeksinfrastructuur omvat budget dat gereserveerd is voor een aantal speerpuntprogramma’s die destijds uit de FES-middelen tijdelijk werden gefinancierd. Bij beëindiging van deze programma’s vervalt derhalve het budget.

225

Hoe ziet de rol van de overheid eruit bij het doel «vernieuwen onderzoeksinfrastructuur» en hoe verhoudt dit zicht tot het doel «ontwikkeling kennisbeleid»?

De post «vernieuwen onderzoeksinfrastructuur» omvat in het recente verleden geïnitieerde speerpuntprogramma’s gefinancierd met FES-middelen. Het betreft hier publiek private samenwerkingsprogramma’s. De rol van overheid beperkt zich hier tot initiëren en volgen van nieuwe multidisciplinaire inhoudelijke ontwikkelingen in combinatie met nieuwe organisatieverbanden.

De post «ontwikkelen kennisbeleid» is doorlopend en gericht op innovaties van kennisinstrumenten en het groene kennisbeleid zelf (bijvoorbeeld om te experimenteren met nieuwe methoden als SBIR). Het gaat daarbij om eigen initiatieven vanuit de overheid.

226

Welke rol speelt het Innovatienetwerk in het ontwikkelen van een nieuwe aanpak agro-innovatie en het uitvoeren van programma's en projecten die voortkomen uit de agenda's van de topsectoren Agro & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen?

Over de rol en aanpak van het InnovatieNetwerk bij de uitvoering van de programma’s en projecten uit de agenda’s van de topsectoren ben ik nog in overleg met het InnovatieNetwerk. Besluitvorming hierover zal pas plaatsvinden nadat ik de Innovatiecontracten vanuit genoemde topsectoren heb ontvangen.

De nu lopende projecten van InnovatieNetwerk zijn gericht op een belangrijk doorsnijdend thema, in zowel Tuinbouw en Uitgangsmaterialen als Agro&Food, namelijk duurzaamheid. Het InnovatieNetwerk richt zich niet op stapsgewijze vernieuwingen maar op het initiëren van doorbraakinnovaties, zoals antibioticavrije productie in de varkenshouderij. De genoemde thema’s sluiten aan bij de agenda van de topsectoren, de aanpak vormt een toevoeging aan wat in het gangbare kennis- & innovatietraject gebeurt. Het InnovatieNetwerk doet dit in alliantie met verschillende sectoren, m.n. de akkerbouw (Kiemkracht), de glastuinbouw (SIGN) en de melkveehouderij (Courage).

227

Is het waar dat het InnovatieNetwerk nog steeds tracht Agroproductieparken, in het bijzonder zogenaamde varkensflats, te realiseren, terwijl samenlevingsbreed, inclusief binnen het betrokken landbouwbedrijfsleven, afwijzend gereageerd is op varkensflats en dergelijke? Hoe kan het dat het InnovatieNetwerk hier toch mee door blijft gaan? Hoeveel is hier door het InnovatieNetwerk en door anderen in de afgelopen tien jaar aan overheidsgeld uitgegeven? Deelt de regering de mening dat vee houden op het platteland en niet op bedrijventerreinen thuis hoort? Wil de regering het InnovatieNetwerk opdragen te stoppen met promoten van het houden van vee in industriële settings op bedrijventerreinen? Zo nee, waarom niet?

Het InnovatieNetwerk werkt op dit moment niet aan het realiseren van zgn. agroproductieparken .

De rol van het Innovatienetwerk is om partijen tot innovaties te inspireren en deze innovaties vervolgens op gang te helpen. In de afgelopen jaren heeft InnovatieNetwerk vooral gekeken naar de mogelijkheden om de voortgaande schaalvergroting in de land- en tuinbouw te accommoderen in speciaal hiervoor ingerichte agroproductieparken. Eén van de voorbeeldontwerpen was het concept Deltapark, een clustering van varkenshouderij en glastuinbouw in een havengebied. Dit ontwerp is bekend geworden als «de varkensflat». Doelstelling van dit ontwerp was het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit in het landelijk gebied en het sluiten van kringlopen (mineralen, energie, water). Ook zijn er voorbeeldontwerpen opgesteld van agroproductieparken zonder veehouderij. De potenties van een duurzaam varkenscluster zijn door het InnovatieNetwerk in kaart gebracht in een rapport dat in februari 2011 is verschenen. Met dit rapport heeft InnvovatieNetwerk dit traject afgesloten. In de volle breedte van de agroproductieparken, dus veel breder dan het Deltapark, is vanaf 2006 tot begin 2011 door het InnovatieNetwerk € 427 469,– besteed.

Voor het overige verwijs ik naar de visie veehouderij, die ik u in november zal toesturen naar aanleiding van de maatschappelijke dialoog over dit thema.

228

Kan er inzicht gegeven worden in het totale bedrag aan subsidies dat vanuit Nederland dan wel vanuit Europa naar viskweek gaat?

229

Hoe is de daling van de bijdrage aan productschappen te verklaren?

230

In de internetbijlage bij de Miljoenennota 2012 wordt op pag. 99 gemeld dat er reeds € 80 miljoen is terugbetaald aan de Europese Commissie wegens «apurement». Welke bedragen verwachten de regering aanvullend op deze € 80 miljoen aan «apurement» te besteden? Komen de in de begroting 2012 van EL&I (pag. 122) geraamde bedragen van € 102,2 miljoen en € 60 miljoen volledig tot besteding? Houdt de interne begrotingsreserve van € 60 miljoen in dat deze over de jaargrens meegenomen kan worden naar latere jaren, indien deze in 2011 niet tot besteding komt? Zo ja, waarom zijn er in de begroting 2012 van EL&I (pag. 122) daarnaast nog andere meerjarige reeksen geraamd voor «apurement»?

De Europese Commissie heeft Nederland voor € 80 mln. aan correcties opgelegd op de declaraties van Nederland bij de Europese Commissie. In aansluiting hierop is bij Voorjaarsnota het artikel met € 60 mln. verhoogd ten behoeve van een storting in de interne begrotingsreserve apurement ter dekking van mogelijke vervolgcorrecties.

In deze fase gaat het om voorgenomen correctievoorstellen van de Europese Commissie die nog niet in een definitief besluit zijn omgezet. Over deze correctievoorstellen is Nederland in onderhandeling met de Europese Commissie. De verwachting is dat de Europese Commissie in 2012 een definitief besluit neemt over de voorgenomen correcties.

Het geraamde bedrag van € 102,2 mln. op de begroting 2011 komt voor € 52 mln. tot besteding. Het restant van € 50,2 mln. komt in de begrotingsreserve tezamen met de eerdergenoemde € 60 mln. De reserve wordt over de jaargrens meegenomen om mogelijk toekomstige correcties van de Europese Commissie te kunnen betalen.

De meerjarige reeks in de begroting voor apurement is het gevolg van de afspraak in de Ministerraad van het vorige kabinet dat correcties inzake apurement procedures in principe niet meer uit de generale middelen worden gefinancierd, maar uit de eigen EL&I-begroting. Ter compensatie is daarom destijds bij de besluitvorming over de Voorjaarsnota 2010 besloten de apurementreeks meerjarig te verhogen.

231

Waarop zijn de meerjarige ramingen voor apurement gebaseerd? Worden er reeds boetes verwacht in 2016 voor het bedrag van exact € 7,2 miljoen? Op welke wijze en met welke frequentie is de regering voornemens de Kamer te informeren over de correctiebesluiten, opgelegd door de Europese Commissie en de bedragen die daarbij horen?

Onder apurement vallen financiële correcties door de Europese Commissie op de uitkering van Europese subsidies. Het gaat hier dus niet om «forfaitaire sommen» (boetes) of dwangsommen in het kader van inbreukprocedures. Zie hiervoor het antwoord op vraag 97.

De meerjarige reeks in de begroting voor apurement is het gevolg van de afspraak in de Ministerraad van het vorige kabinet dat correcties inzake apurement procedures in principe niet meer uit de generale middelen worden gefinancierd, maar uit de eigen EL&I-begroting. Ter compensatie is daarom destijds bij de besluitvorming over de Voorjaarsnota 2010 besloten de apurement reeks meerjarig te verhogen met een reeks van € 25 mln. in 2010 tot aflopend € 5 mln. in 2014 en volgende jaren.

Daarnaast was er al structureel € 2,2 mln. jaarlijks begroot voor apurement. Dit leidt dus tot een bedrag van € 7,2 mln. in 2016.

De Tweede Kamer wordt via het reguliere begrotings- en verantwoordingscyclus over opgelegde correctiebesluiten geïnformeerd. Opgelegde correctiebesluiten en ontvangen correctievoorstellen maken voorts onderdeel uit van de toelichting bij de jaarlijkse Nationale Verklaring van de minister van Financiën over het beheer van EU-middelen aan de Tweede Kamer.

232

Welke verwachte en feitelijke uitgaven behelst de post «Apurement», waarvoor in 2011 € 102 miljoen en € 60 miljoen voor de aanleg van reserve staan genoteerd? Waar is het grote verschil in hoogte van het bedrag van 2011 met voorgaande en toekomstige jaren uit te verklaren? Hoe wordt een bedrag van € 162 miljoen op de begroting voor «foutjes» in tijden van ernstige bezuinigingen gerechtvaardigd? Worden er reeds boetes verwacht in 2016 voor het bedrag van exact € 7,2 miljoen?

Voor het laatste deel van de vraag wordt verwezen naar het antwoord op vraag 230 en 231.

Door de Commissie is een aantal forfaitaire correcties opgelegd voor regelingen met een grote omzet zoals de Bedrijfstoeslagregeling (BTR), GMO Groente en fruit en de aardappelzetmeelregeling. Dit heeft geresulteerd in hoge correcties voor deze regelingen. Indien er sprake is van aanvullende correcties in latere jaren op dezelfde regeling legt de Commissie forfaitair een hogere correctie op. Dit geldt voor de BTR. Hoewel de nodige verbeteringen zijn gerealiseerd, wordt rekening gehouden met vervolgcorrecties over latere jaren. Dit geldt overigens voor de aardappelzetmeelregeling.

233

Worden boetes vanuit Brussel voor falend natuurbeleid vanuit het apurement betaald? Zo ja, welk gedeelte van het apurement is hiervoor in de toekomst gereserveerd en welke boetes worden verwacht? Zo nee, uit welke post dan wel?

234

Komen de in de begroting 2012 van EL&I voor 2011 geraamde bedragen van € 102,2 en € 60 miljoen volledig tot besteding?

235

Houdt de interne begrotingsreserve van € 60 miljoen in dat deze over de jaargrens meegenomen kan worden naar latere jaren, indien deze in 2011 niet tot besteding komt? Zo ja, waarom zijn er in de begroting 2012 van EL&I daarnaast nog andere meerjarige reeksen geraamd voor «apurement»?

236

Omvat het apurement ook subsidies aan het bedrijfsleven die achteraf terugbetaald moesten worden? Zo ja, welke en waarom moesten deze terugbetaald worden?

237

Waarop zijn de meerjarige ramingen voor apurement (die zeer exact zijn) gebaseerd?

238

Op welke wijze en met welke frequentie is de regering voornemens de Kamer te informeren over de correctiebesluiten, opgelegd door de Europese Commissie en de bedragen die daarbij horen?

239

Geeft Nederland meer uit aan apurement dan landen als Denemarken, Duitsland of België?

240

Hoe zit het met de apurement-uitgaven? Klopt het dat apurement ook op de begroting van het ministerie van Financiën is opgenomen? Hoe verhouden deze boetes zich tot elkaar? Gaat de regering dit terugvorderen?

In 2010 is de afspraak voor generale compensatie van EU-correcties komen te vervallen. Voorheen werden deze financiële correcties slechts voor een klein deel betaald uit de EL&I (LNV) begroting, het merendeel werd door het Ministerie van Financiën uit de Algemene middelen gefinancierd. Om het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie in de gelegenheid te stellen toekomstige financiële correcties vanuit de EU op te kunnen vangen is in 2010 een interne begrotingsreserve aangelegd en een bedrag vrijgemaakt op de aanvullende post. Het betreft correcties op Nederlandse declaraties bij Europese fondsen voor die gevallen, waarbij de uitvoering naar de mening van de Commissie niet conform Europese regelgeving heeft plaatsgevonden en waarbij Nederland geen verdere mogelijkheden meer heeft om het correctiebesluit ongedaan te maken.

Financiën (Douane) voert controles uit in het kader van het Gemeenschappelijk landbouwbeleid. Het betreft controles bij export naar derde landen. In het verleden heeft het ministerie van Financiën door de Europese Commissie correcties opgelegd gekregen voor niet juiste uitvoering van deze EU-controles. Deze zijn door het ministerie van Financiën betaald. Deze zullen ook in de toekomst door het Ministerie van Financiën worden betaald.

241

Welke oorzaken liggen er aan ten grondslag dat Nederland de afgelopen periode is geconfronteerd met besluiten van de Europese Commissie over ingediende declaraties bij Europese fondsen waarbij aanzienlijke bedragen moeten worden terugbetaald? Welke maatregelen heeft de regering genomen om de risico's op toekomstige financiële correcties zoveel mogelijk te verkleinen? Op basis van welke berekeningen en scenario's zijn de bedragen in het financieel overzicht bij apurement en interne begrotingsreserve tot stand gekomen?

Implementatie en uitvoering van EU-regelgeving wordt veelal bemoeilijkt door verschillende interpretaties van definities van begrippen in EU-subsidieregelgeving en betrokkenheid van meerdere partijen bij de uitvoering. Dat kan soms leiden tot voorgestelde financiële correcties. In het merendeel van de gevallen gaat Nederland hiertegen in beroep bij het Gerecht in Luxemburg.

Ik heb daarom de volgende maatregelen genomen:

• • Actief participeren in overleg met de Europese Commissie bij de totstandkoming van vereenvoudigde EU-subsidieregelgeving;

• • Het doen van voorstellen inzake geharmoniseerde en éénduidige definities van begrippen in EU-subsidieregelgeving;

• • Het tijdig voorleggen van interpretatievragen aan de Commissie;

Implementatie en uitvoering van EU-regelgeving wordt veelal bemoeilijkt door het ontbreken van éénduidige definities van begrippen in EU-subsidieregelgeving en betrokkenheid van meerdere partijen bij de uitvoering. Dat kan soms leiden tot voorgestelde financiële correcties.

Nederland maakt hierbij zoveel mogelijk gebruik van bestaande verweerinstrumenten zoals een gang naar het Bemiddelingsorgaan of het Gerecht in Luxemburg. In de gevallen van de opgelegde financiële correcties inzake de aardappelzetmeelregeling en het GMO groenten en fruit is Nederland in beroep gegaan tegen het besluit van de Commissie bij het Gerecht in Luxemburg.

Om de financiële correcties door de Europese Commissie voor de toekomst te minimaliseren heb ik de volgende maatregelen genomen:

• • Meewerken met de Europese Commissie bij de totstandkoming van vereenvoudigde EU-subsidieregelgeving;

• • Het doen van voorstellen inzake geharmoniseerde en éénduidige definities van begrippen in EU-subsidieregelgeving;

• • Het tijdig voorleggen van interpretatievragen aan de Commissie;

Verbetering van de interne organisatie ter zake van het beheer van EU-middelen.

242

Waarom ontbreken bij begrotingsartikel 17 (groen onderwijs van hoge kwaliteit) de streefwaarden voor het jaar 2012? Waarom wordt slechts een streefwaarde voor het einde van de kabinetsperiode weergegeven?

243

Waarom is bij artikel 17 het aantal indicatoren verminderd van 15 naar 9? Waarom zijn voor de verdwenen indicatoren geen kengetallen in de plaats gekomen? Op welke wijze kan de Kamer de uitvoering van dit artikel controleren?

Slechts twee indicatoren, opgenomen in de begroting 2011, die betrekking hebben op artikel 17, komen in de begroting 2012 niet meer terug.

Het betreft de indicatoren «Aantal groene maatschappelijke stageplaatsen» en «Aantal leerlingen VMBO-groen dat de maatschappelijke stage heeft gevolgd». «Aantal groene maatschapelijke stageplaatsen» is niet meer opgenomen omdat de doelstelling van het voorgaand kabinet Balkenende inmiddels is bereikt. Ook de doelstelling «Alle leerlingen VMBO-groen volgen de maatschappelijke stage» is inmiddels bereikt.

Voor de overige indicatoren begroting 2011 met betrekking tot artikel 17 zijn vergelijkbare indicatoren opgenomen in de begroting 2012.

Uw Kamer kan de uitvoering van artikel 17 ook controleren door middel van de in de jaren 2012–2013 uit te voeren beleidsdoorlichting van dit artikel.

Zes indicatoren met betrekking tot onderzoek die in de begroting 2011 onder artikel 36 waren opgenomen, zijn in de begroting 2012 opgenomen onder de operationele doelstelling 16.4.

244

Bij het begrotingsartikel dat «verantwoord begroten»-proof is (artikel 17) zijn de operationele doelstellingen weggelaten. Is de regering voornemens alle operationele doelstellingen weg te laten in 2013?

245

Waarom is bij het artikel 17 het aantal prestatie-indicatoren sterk verminderd?

246

Welke voornemens heeft de regering ten aanzien van de prestatie-indicatoren bij de overige begrotingsartikelen «Landbouw en Natuur» (artikel 16 en 18)? Welke indicatoren zullen in de begroting 2013 van EL&I blijven, welke zullen verdwijnen? Kan de regering de voornemens uitleggen en toelichten?

247

Waarom ontbreken bij het verantwoord begroten aangepaste begrotingsartikel 17 de streefwaarden voor het jaar 2012? Waarom wordt slechts een streefwaarde voor het einde van de kabinetsperiode weergegeven?

248

Kan de regering aangeven wat de ambitie is bij het aanspreken van het bedrijfsleven op mogelijkheden voor beroepspraktijkvorming en maatschappelijke stageplaatsen? Kan dit meetbaar gemaakt worden? Zo nee, waarom niet?

In de agro- en foodsector is nu reeds sprake van knelpunten op de arbeidsmarkt. In de nabije toekomst zijn grote tekorten voorzien. Het is dus van belang jongeren te interesseren voor de beroepsmogelijkheden in de sector. Het bedrijfsleven is hier aan zet. Dit zal haar uitwerking krijgen in de zgn. Human Capital Agenda’s welke eind december dit jaar tezamen met de Innovatiecontracten verschijnen in het kader van het topsectorenbeleid.

Voor de kwaliteit en beroepsgerichtheid van groene opleidingen is het van groot belang dat er vanuit het bedrijfsleven voldoende plaatsen voor beroepspraktijkvorming beschikbaar zijn. Via instrumenten als beroepsoriëntatie (o.a. snuffelstage) en maatschappelijke stages krijgen leerlingen in het niet groene onderwijs een goed beeld van de sector.

In de sector is er groeiende interesse in het betrekken van de jeugd vanuit maatschappelijk betrokken ondernemen. Op kleine schaal worden reeds maatschappelijke stageconcepten toegepast in de sector.

249

Welk bedrag is gemoeid met het beleidsonderdeel «aantal studenten uit ontwikkelingslanden opgeleid door het groene onderwijs» en hoe staat dit in relatie tot het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid?

Het gaat hier om studenten uit niet-EER landen die in het hoger onderwijs bekostigd worden uit de opslag op de lump sum uit de rijksbijdrage. Universiteiten en hogescholen ontvangen een historisch bepaald bedrag om beursen te verstrekken aan niet EER-studenten. Daarnaast kunnen instellingen ook collegegeld vragen aan deze studenten. Het aandeel van studenten uit ontwikkelingslanden hierbinnen is niet te bepalen.

De scholing van studenten uit ontwikkelingslanden en de overdracht van kennis over voedsel, water en landbouw, terreinen waarop Nederland excelleert, sluit aan bij het actuele ontwikkelingsbeleid.

250

Klopt het dat de regering met de provincies heeft afgesproken om een uitvoeringstoets conform artikel 2 van de Financiële verhoudingswet uit te voeren ten aanzien van het onder artikel 18 te decentraliseren natuurbeleid? Worden bij deze uitvoeringstoets ook ecologische criteria gehanteerd? Zo nee, waarom niet?

251

Hoe wordt de latere termijn van afronding voor de EHS uit het akkoord met de provincies (2021) vertaald naar het tempo van realisatie van de EHS en het tempo van bezuinigingen?

252

Welke planologische status en bescherming krijgen gebieden binnen de herijkte EHS die tussen 2018 en 2021 worden aangekocht en ingericht tussen nu en 2018?

253

Klopt het dat de werking en het benodigde aantal EHS hectares in 2016 worden geëvalueerd?

254

Kan de regering alle berekeningen die opgesteld zijn in het kader van de werkzaamheden van de voorzitter van de interbestuurlijke ambtelijke regiegroep ten behoeve van de onderhandelingen over de het te decentraliseren natuurbeleid openbaar maken?

255

Kan de regering aangeven of en zo ja welke afspraken er in het kader van het akkoord met het Interprovinciaal Overleg (IPO) gemaakt zijn ten aanzien van de onderlinge verdeling tussen de provincies van de te realiseren, in te richten of te schrappen EHS hectares?

256

Kan de regering aangeven hoe de nog te kopen en in te richten natuur in het kader van de herijkte EHS zich verhoudt tot de aanpak van beleidsdoelstellingen zoals de verdroging en de KRW doelen? Zijn of worden er afspraken gemaakt over de wijze waarop de provincies aan deze nationale beleidsdoelen bijdragen?

257

Hoeveel middelen zijn er in 2011 en daarna structureel onder de te decentraliseren middelen voor natuur beschikbaar voor de wateropgave van de Natura 2000 gebieden, de niet Natura 2000-gebieden (in de rest van de EHS) en de prioritaire anti-verdrogingsgebieden?

258

Kan de regering bevestigen dat volgens eerdere berekeningen van de herijkingswerkgroep beheer (IPO-Rijk) er € 250–€ 300 miljoen per jaar nodig is voor een adequaat beheer van de te decentraliseren natuur? Kan de regering de onderliggende berekeningen openbaar maken?

259

Kan de regering aangeven welke activiteiten er gefinancierd kunnen of zullen worden met de naar aanleiding van het akkoord met de provincies na 2014 beschikbaar komende aanvullende € 100 miljoen voor gedecentraliseerd natuurbeleid.

260

Kan de regering aangeven hoeveel middelen er na afrekening van het ILG overblijven voor natuurbeheer en hoe deze verdeeld worden?

261

Hoeveel overheidsbudget is nodig voor natuurbeheer binnen de EHS verdeeld over agrarisch natuurbeheer, particulier natuurbeheer, terrein beherende organisaties, ganzenbeheer en Faunafonds?

In het onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur is opgenomen dat provincies vanaf 2014 verantwoordelijk zijn voor de financiering van het beheer. Het is dan aan hen dit budget te verdelen over de verschillende onderdelen.

Ook het benodigde budget voor de eerdere jaren is afhankelijk van provinciale besluitvorming. In 2012 en 2013 worden de ILG-middelen die resteren ingezet voor het beheer 2011–2013 en ter financiering van harde juridische verplichtingen die zijn aangegaan voor 20 oktober 2010. Dit is conform afspraken in het onderhandelingsakkoord.

262

Welke middelen heeft het Rijk om provinciaal beleid bij te sturen als de internationale doelen in het provinciale natuurbeleid onvoldoende prioriteit krijgen?

263

Hoe is de decentralisatiekorting ten aanzien van alle onder artikel 18 vallende uitgaven verdeeld?

264

Kunnen de kaders die het Rijk stelt voor natuurkwaliteit van gebieden op grond van internationale verplichtingen concreet uiteengezet worden?

265

Wat zijn de criteria om soorten wel of niet op de rode lijst voor bedreigde dier- en plantensoorten te plaatsen? Wat is de rol van internationale biodiversiteitverplichtingen in het opstellen van de rode lijst?

266

Zijn bepaalde minimale resultaten van het gedecentraliseerde natuurbeleid onmisbaar voor het realiseren van de internationale natuurverplichtingen? Zou de regering kunnen aangeven welke dit dan zijn?

267

Kan de regering aangeven wat voor prestaties en inspanningen er formeel juridisch vastgelegd zijn of worden in het kader van het decentralisatieakkoord natuur?

268

Klopt het dat de leefgebiedenbenadering vervalt als Rijkstaak? Zo ja, op welke wijze wordt het behalen van de nationale en internationale natuurdoelen dan afhankelijk van de provinciale keuze om leefgebieden voor specifieke soorten te beschermen?

269

Welk aandeel van de jachttaken komt bij de provincies na de decentralisatie te liggen? Draagt het Rijk ook eventuele inkomsten uit de jacht over?

270

Kan de regering een gedetailleerde opsomming geven wat zij gaat doen om wilde dieren in Nederland voldoende ruimte te bieden, zodat afschot van wilde dieren tot een minimum beperkt kan worden? Hoeveel geld is er beschikbaar voor omheining van natuurgebieden, wildroosters en dergelijke om wilde dieren zoveel mogelijk binnen de grenzen van hun beschermd gebied te kunnen houden en waar in de begroting is dit opgenomen?

271

Waaruit bestaan de bestuurlijk gebonden afspraken en de juridische verplichtingen ten aanzien van de regionale ontwikkelingsmaatschappijen?

272

Welke van de beschikbare middelen in operationele doelstelling 18.2. zijn bestuurlijk gebonden en/of juridisch verplicht? Kan de regering een uitsplitsing geven van de middelen die juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden zijn? Waarom is het restant van de middelen die noodzakelijk zijn voor de uitfasering van bestaand, aflopend beleid niet juridisch verplicht en/of bestuurlijk gebonden?

Nationaal ruimtelijke opgaven € 131 mln.

• • Project Mainport Rotterdam

• • FES-projecten Westerschelde, Veenweidegebieden, Nieuwe Hollandse Waterlinie, Recreatie Haarlemmermeer, Waterkwaliteit en Synergiegelden Water.

Overig € 3,9 mln.

• • Afbouw Kenniscentrum Recreatie

• • Veelzijdig platteland

Uitfinanciering regelingen Natuur € 0,5 mln.

• • Versterking natuur- en bosbeheer bij bos- en landgoedeigenaren (VNBL)

• • Leren voor Duurzaamheid

Nationaal ruimtelijke opgaven € 4,9 mln.

• • NURG en Maaswerken

• • Waddenzee

• • Deltaprogramma

Nieuwe natuurwetgeving € 2,3 mln.

• • Milieu Effectrapportage (MER)

Programmatische aanpak stikstof (PAS) € 39,5 mln.

Een deel van de flexibele ruimte op art. 18.2 is bij het opmaken van de definitieve begroting 2012 ingezet voor het budgettair tekort in 2012 op de reeds aangegane verplichting voor het project Westerschelde (FES) en is hiermee niet langer vrij inzetbaar, maar valt onder de categorie juridisch verplicht.

Zoals in de begroting reeds is vermeld zijn de overige flexibele middelen noodzakelijk voor het aangekondigde programma Natuurlijk! Ondernemen als onderdeel van de blijvende stelselverantwoordelijkheid. Over de aanpak van dit programma en de inzet van beschikbare middelen ten behoeve van de blijvende stelselverantwoordelijkheid zal de Tweede Kamer na 13 december 2011 separaat per brief worden geïnformeerd.

273

Wat wordt verstaan onder blijvende stelselverantwoordelijkheid? Welke middelen worden ingezet ten behoeve van de blijvende stelselverantwoordelijkheid? Waar staan de budgetten verantwoord? Waarom wordt een programma ontwikkeld dat gericht is op het stimuleren van investeringen in natuur en biodiversiteit die tegelijkertijd bijdragen aan het vestigingsklimaat en de concurrentiepositie van Nederland?

Met stelselverantwoordelijkheid wordt bedoeld dat het rijk verantwoordelijk blijft voor de internationale inzet in verplichtingen en het wettelijk kader op het vlak van biodiversiteit en natuur.

de operationele doelen 18.2 en 18.3 hebben betrekking op middelen die worden ingezet ten behoeve van de blijvende systeemverantwoordelijkheid. De koppeling van investeringen kan leiden tot meer economische draagkracht onder de instandhouding en het beheer van natuur en biodiversiteit.

274

Gaat het beheer van Staatsbosbeheer over naar de provincies? Hoe is dit juridisch en financieel geregeld?

275

Wat is de definitie van «cultuurgrond» in het kader van de bijbehorende vrijstelling?

276

Welke van de beschikbare middelen in operationele doelstelling 18.3 zijn bestuurlijk gebonden en/of juridisch verplicht? Graag een nadere uitsplitsing van de middelen die juridisch verplicht én bestuurlijk gebonden zijn.

277

Hoe verbindt de regering agenda's van de regio's met die op nationaal en Europees niveau? Welke ruimtelijke knelpunten zijn er op het vlak van vestigingsklimaat en hoe worden deze aangepakt door Rijk en regio?

Alle topsectoren kennen een ruimtelijke concentratie in clusters. Decentrale overheden kunnen goed beoordelen wat clusters nodig hebben voor een concurrerend bedrijfsleven. Rijk en regio vergroten het effect van de topsectorenaanpak door hun krachten te laten aanvullen. Decentrale overheden zijn daarom betrokken bij deze topsectorenaanpak om het bedrijfsleven maximaal te faciliteren. Dit is dus gunstig voor Nederland en voor de regio’s. De bijdrage van de regio’s aan de (nationale) topsectorenagenda staat beschreven in de kabinetsreactie van deze zomer.

Op Europees niveau is voor de aansluiting tussen Rijk en regio voor de clusters met name het cohesiebeleid van belang, maar ook het Europees Kaderprogramma voor Onderzoek en Technologische ontwikkeling met het deelprogramma Kennisregio’s. Het cohesiebeleid in de huidige periode sluit in het algemeen aan op de topsectorenaanpak en dit is ook de invalshoek van Nederland op de Commissievoorstellen voor het cohesiebeleid na 2014. Ook de grensoverschrijdende programma’s moeten gaan bijdragen aan grensoverschrijdende clustersamenwerking.

Niet alleen voor de afzonderlijke topsectoren is winst te boeken door de samenwerking tussen rijk en regio te optimaliseren. Die winst is ook te behalen op meer overkoepelende thema’s. De overheid als launching customer en een integrale reisagenda van rijk en regio zijn hiervan enkele voorbeelden.

Met de provincies en relevante steden worden afspraken gemaakt om beleid van Rijk en regio elkaar te doen versterken, af te stemmen en versnippering tegen te gaan. Hiervoor is in januari bestuurlijk overleg per landsdeel gepland, waarbij landsdelige actieagenda’s zullen worden vastgesteld. Tevens zullen daarbij afspraken worden gemaakt over het vervolg. De landsdelige actieagenda’s worden opgesteld door rijk, provincies en betrokken steden in overleg met de topsectoren.

Naast deze overleggen over landsdelige actieagenda’s heeft het Rijk en de regio twee keer per jaar overleg in het kader van het MIRT. Hier worden meerjarige infrastructurele en ruimtelijke opgaven besproken.

278

Zijn de (voorlopige) resultaten van de landsdelige structuurfondsprogramma's en de grensoverschrijdende programma's al bekend? Zo ja, graag een uitsplitsing van de resultaten per programma.

De uitvoering van de landsdelige structuurfondsprogramma’s en de grensoverschrijdende programma’s (EFRO Doelstelling 2 en 3) is nog volop gaande, de meeste projecten zijn daarmee nog volop bezig. Voor de landsdelige programma’s (doelstelling 2) is recentelijk een midterm evaluatie uitgevoerd waarin o.a. is onderzocht in hoeverre de programma’s inhoudelijk en financieel op koers liggen. Conclusie van de midterm evaluatie is dat de EFRO middelen goed worden benut om bestaand nationaal en regionaal beleid te versterken. Conform de ambitie wordt ruim 60% van de middelen besteed aan innovatieve projecten. Alle regio’s zijn in staat gebleken om veelbelovende projecten te verwerven, ondanks het feit dat men hier aanvankelijk gematigd optimistisch over was vanwege de economische recessie. Ook is het positief dat ten opzichte van de vorige programmaperiode er over het algemeen grotere projecten gesubsidieerd worden met een gemiddelde EFRO bijdrage tussen de € 0,6 mln. en € 1,6mln.. Het betreft vooral samenwerkingsprojecten gericht op innovatie maar ook fysieke projecten zoals de herstructurering van bedrijventerreinen en stedelijke vernieuwing.

Ook voor de grensoverschrijdende programma’s (doelstelling 3) geldt dat de focus van de projecten is gericht op innovatie en versterking van de regionale concurrentiekracht. Zo wordt bijvoorbeeld binnen het programma Euregio Maas-Rijn 65% van de EFRO middelen besteed aan innovatieve projecten. Ook de tendens dat gemiddeld genomen wat grotere projecten gehonoreerd worden, is zichtbaar in de grensoverschrijdende programma's.

279

Hoe wil de regering concreet inzetten op minder regels en minder lasten en «natuurondernemerschap» stimuleren?

280

Is de streefwaarde van 100 voor de soortenindicator een reële streefwaarde met voortschrijdend inzicht?

281

Kan de regering concrete voorbeelden geven hoe het innovaties door Nederlandse bedrijven wil uitlokken om de impact van Nederlandse bedrijven op internationale biodiversiteit verder terug te dringen?

De overheid stimuleert op verschillende wijzen het bedrijfsleven tot innovatief handelen op het gebied van internationale biodiversiteit.

Allereerst zet de regering zich met het topsectorenbeleid in op het stimuleren van duurzame innovaties. Belangrijk hierbij is de publiek-private samenwerking. De overheid financiert in dit verband het Initiatief Duurzame handel (IDH), gericht op het verduurzamen van een groot aantal ketens, zoals soja, palmolie, cacao, hout, koffie, thee, aquacultuur. Hierin zijn afspraken over biodiversiteit opgenomen. Recent zijn daarbij gekomen de zgn. green deals, zoals degene die gericht is op een zgn. Community of Practice «Bedrijven en biodiversiteit».

Certificering is een belangrijk instrument om handelsketens te verduurzamen, inclusief het behoud van biodiversiteit wereldwijd. Er lopen tal van initiatieven op dit terrein (denk aan bijv. FLEGT, PEFC- en FSC-keurmerken voor hout en MSC voor vis). De overheid financiert kennisontwikkeling en communicatie over zowel proces als inhoud (zie publicaties Ulucus en WUR-DLO over biodiversiteit en handelsketens uit 2010). In de zgn. round tables, overlegfora tussen producenten, afnemers en overheden ter bevordering van duurzaam grondstoffen gebruik en handel, is het behoud van biodiversiteit geagendeerd. Af te sluiten convenanten of overeenkomsten tussen de verschillende partijen ter bevordering van een duurzame productie komen zo ook ten goede aan het behoud van internationale biodiversiteit.

De overheid bevordert tevens de ontwikkeling en toepassing van innovatieve kennis op het snijvlak van biodiversiteit en bedrijven. Zo worden samen met bedrijven zgn. business cases onderzocht voor biodiversiteit bevorderend ondernemen. Er worden tevens kansrijke pilots uitgewerkt waarin ecosysteemdiensten door het bedrijfsleven worden gecofinancierd. Ook communicatie en educatie over biodiversiteit worden door de overheid gefinancierd met als doel het bedrijfsleven door het «biodiversiteit inclusief» denken en handelen een voorsprong te geven op hun concurrenten.

Tot slot stimuleert de overheid het in stand houden van de genetische biodiversiteit bij de vermeerdering van plantmateriaal en zaai- en pootgoed. Door autochtoon plantmateriaal en zaaigoed te vermeerderen wordt voorkomen dat enkele soorten dominant worden over grote delen van de wereld en de plaatselijke biodiversiteit aantasten. De overheidsbijdrage aan inhoud en communicatie over de gecertificeerde rassenlijst stimuleert het bedrijfsleven tot duurzaam gebruik van genetische bronnen.

282

Hoe wil de regering in het kader van de PAS achteruitgang van de biodiversiteit in Natura 2000 bewerkstelligen en er tegelijkertijd zorg voor dragen dat de economische ontwikkeling in gebieden doorgang kan blijven vinden? Is al bekend welke gebieden nog ontwikkelingsruimte krijgen via de PAS? Graag een overzicht van deze gebieden.

283

De regering is voornemens om de projecten Mooi en Vitaal Delfland, Nieuwe Hollandse Waterlinie, Veenweidegebieden en Haarlemmermeer gefaseerd te decentraliseren. Hoe ziet de fasering er per project uit?

284

Hoeveel projecten en gelden worden uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) gedecentraliseerd naar de provincies? Wie heeft de eindverantwoordelijkheid? Om welke projecten en hoe veel geld gaat het?

Een deel van de ILG middelen uit het FES fonds zijn toegevoegd aan de EL&I begroting. Uiterlijk 2014 zijn de volgende voormalige FES-projecten en de bijbehorende middelen gedecentraliseerd, waarmee:

De eindverantwoordelijkheid gaat over naar de provincies

285

Wanneer wordt in 2012 het wetsvoorstel voor de nieuwe Wet Natuur ingediend in de Tweede Kamer?

286

Hoeveel hectare EHS moeten er nog worden verworven om te kunnen voldoen aan de internationale verplichtingen op gebied van water?

287

Wat was de deadline voor het aanmelden van de aanwijzigingsbesluiten Natura 2000 gebieden?

288

Is het gereserveerde budget voor de PAS voldoende, gelet op de stand van zaken van de opzet en afronding van de PAS?

289

Met welk standaard kostenmodel worden de kosten van de administratieve lasten van regelgeving voor natuur, specifiek de Natuurbeschermingswet en de Flora- en faunawet, berekend?

290

Wanneer wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de aanpak en de inzet van beschikbare middelen ten aanzien van het Programma «Natuurlijk! Ondernemen»?

291

Kan een uiteenzetting worden gegeven van de middelen die worden ingezet voor onderzoek naar de wetenschappelijke onderbouwing van natuur- en biodiversiteit?

Globaal zijn er middelen voor een aantal kennissporen te onderscheiden voor het beleidsveld natuur en biodiversiteit. Dit zijn

• 1. Middelen voor internationaal verplichte rapportages.

• 2. Middelen voor onderbouwing beleid en vragen ten aanzien van specifieke problematiek zoals de Programmatische Aanpak Stikstof.

• 3. Funderend lange termijn onderzoek door DLO;

• 4. Middelen voor monitoring. Het voornaamste deel wordt uitgevoerd door de Particuliere gegevensinwinnende organisaties (PGO’s).

• 5. Middelen voor het Kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit, specifiek voor beheer en natuurherstel (tot 2014).

• 6. Ook de capaciteit die het PBL ter beschikking bij DLO heeft horen tot de kennismiddelen.

• 7. Veel onderzoeksvragen hebben betrekking op het grensvlak van natuur en landbouw, natuur en visserij, natuur en economie. Er worden geen middelen ingezet voor fundamenteel ecologisch onderzoek.

292

Uit welke middelen wordt de Rijksadviseur gefinancierd?

293

Wanneer worden het natuurbeleidsplan en de bescherming van de Sababank geïmplementeerd?

In oktober is gestart met de ontwikkeling van het Natuurbeleidsplan Caribisch Nederland 2012–2017. Het voornemen is om het plan gereed te hebben in april 2012 waarna met de implementatie gestart kan worden.

In december 2010 heeft de Staatssecretaris de Sababank aangewezen als natuurpark op grond van de Wet grondslagen natuurbeheer en bescherming BES. Tegelijk met de aanwijzing is een ankerverbod ingesteld voor de bescherming van de Sababank. Daarnaast is dit jaar gestart met de uitvoering en implementatie van het beheerplan mariene biodiversiteit en visserij voor de exclusieve economische zone (EEZ) in Caribisch Nederland. Het beheer en de bescherming van de Sababank maakt hier een onderdeel van uit.

294

Kan de regering een verklaring geven voor het bijzondere kasritme van de middelen van doelstelling 18.3. «Behouden van de internationale/nationale biodiversiteit en versterken van onze natuur» in het financieel overzicht met een daling in 2013 en een toename in 2015?

295

Waarom zijn voor Staatsbosbeheer buiten EHS vanaf 2014 geen middelen meer gereserveerd voor beheer? Worden deze middelen overgedragen naar de provincies? Waar bestaan uitgaven bij Staatsbosbeheer/Publieksvoorlichting en organisatiekosten precies uit?

In het regeerakkoord is afgesproken dat gronden van Staatsbosbeheer buiten de Ecologische Hoofdstructuur in beginsel worden verkocht. Om die reden heeft Staatsbosbeheer geen middelen meer nodig voor het beheer van die gebieden. Het is aan de provincies of zij het beheer van die gebieden in de toekomst nog wil financieren.

Bij publieksvoorlichting gaat het om gastheerschap, natuurinfocentra, publiekscommunicatie, aanwezigheid van voorlichters in het veld, excursies en educatie. De organisatiekosten bestaan vooral uit de kosten die Staatsbosbeheer maakt op het gebied van algemene sturing, innovatie, beleidsondersteuning- en advisering, waterschapslasten, schouwkosten, OZB en tenslotte indirecte kosten zoals bosontsluitingswegen, infrastructuur, bedrijfsgebouwen, enzovoorts.

296

In het Financieel overzicht is de meerjarenreeks Regelingen Natuur opgenomen. Uit welke regelingen bestaat deze reeks?

297

Waarom is er een structurele reeks van 0,0 opgenomen van de BTW-compensatie in het financieel overzicht?

298

Heeft de regering een voorziening opgenomen in de begroting als de verkoop van grond van Staatsbosbeheer buiten de EHS niet wordt gehaald voor 2014? Zo ja, hoeveel middelen zijn er gereserveerd en waar is deze post opgenomen in de begroting?

299

Welke beheersplannen zijn een Rijksaangelegenheid en hoe ver zijn deze? Kan de regering een stand van zaken per beheerplan geven?

300

Waarom stijgen de subsidies voor beheer Kroondomeinen van € 0,4 miljoen in 2011 naar € 0,6 miljoen in 2012? Wat valt hieronder? In welke mate wordt de jacht hiermee gesubsidieerd, welke vormen van jacht betreft dit (plezierjacht, beheersjacht) en wie zijn de uitvoerders?

301

Zijn er al resultaten bekend van de evaluatie Biodiversiteit 2008–2011? Zo ja, wanneer wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over een eventuele voortzetting van dit programma en de inzet van beschikbare middelen? Op basis van welke criteria wordt besloten of dit programma wordt voortgezet?

302

Welke middelen zijn na de decentralisatie van het natuurakkoord beschikbaar vanuit het Rijk en voor welke doeleinden?

303

In de begroting zijn nauwelijks operationele doelen neergezet, kan de regering aangeven wat de operationele doelen zijn die worden beoogd met de begroting voor aankomend jaar, op het gebied van:

• a) Behoud aan biodiversiteit;

• b) Afname van bedreigde soorten;

• c) Verduurzaming van productie van voedsel;

• d) Verduurzaming van consumptie van voedsel;

• e) Afname van gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen;

• f) Sluiten van kringlopen;

• g) Bevordering van agrobiodiversiteit;

• h) Verduurzaming houtketen?

In de begroting staan op het gebied van natuur en biodiversiteit twee operationele doelen die invulling geven aan a) behoud van biodiversiteit, b) afname van bedreigde soorten en h) verduurzaming van de houtketen. Het betreft operationeel doel 18.2 «Wederzijds versterken van ecologie en economie» en operationeel doel 18.3 «Behouden van de inter-/nationale biodiversiteit en versterken van onze natuur». Onder deze doelen staan de maatregelen beschreven die bijdragen aan het realiseren van die operationele doelen.

Met operationeel doel 16.1 «Versterking concurrentiekracht en verduurzaming agroketens en visserij», 16.2 «Borgen voedselveiligheid en -kwaliteit» en 16.3 «Plant- en Diergezondheid» wordt invulling gegeven aan c) Verduurzaming van productie van voedsel, d) Verduurzaming van consumptie van voedsel, e) Afname van gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en g) Bevordering van agrobiodiversiteit.

Het sluiten van kringlopen is een algemeen uitgangspunt voor duurzame ontwikkeling en behoud van biodiversiteit. Hier zijn in de begroting van EL&I geen operationele doelen aan verbonden.

304

Op welke manier worden de 20 aanbevelingen van de COP10 van het Biodiversiteitsverdrag geïmplementeerd en welke planning hanteert de regering hiervoor?

Het kader voor de Nederlandse bijdrage aan het bereiken van de doelen van het Strategisch Plan van het Biodiversiteitsverdrag wordt gevormd door het vigerende Beleidsprogramma Biodiversiteit 2008–2011. Het kabinet wil bereiken dat de maatschappelijke en economische waarde van het behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit meer wordt meegewogen bij het (economisch) handelen. Daarom legt het kabinet extra accenten op het verduurzamen van handelsketens, het inzichtelijk maken van de waarden van ecosysteemdiensten, de vergroening van het Gemeenschappelijk Landbouw- en Visserijbeleid en de voorzieningszekerheid van grondstoffen en natuurlijke hulpbronnen.

In de EU biodiversiteitsstrategie wordt de Europese bijdrage aan de implementatie van het Strategisch Plan vormgegeven. Naar verwachting zal de Milieuraad van 19 december aanstaande conclusies aannemen over die strategie. De Nederlandse inzet hiervoor is eerder aan uw Kamer gestuurd (Vergaderjaar 2010–2011, 26 407, nr. 58).

305

Welk budget is er beschikbaar voor de terreinbeherende organisaties in het kader van Natura 2000 en EHS? Aan welke voorwaarden is dit verbonden en waar is dit in de begroting opgenomen?

306

Hoeveel geld is er beschikbaar voor de uitvoering van Natura 2000? Waar in de begroting zijn deze budgetten opgenomen?

In 2012 zijn voor de uitvoering van Natura 2000 binnen de begroting van het Ministerie van EL&I € 9,2 mln. aan programmagelden begroot (op artikel 18.3) en € 39,5 mln. begroot voor de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), op artikel 18.2.

Dit laatste bedrag vloeit voort uit de 120 mln. uit het regeerakkoord die voor de realisatie van de PAS zijn opgenomen. Deze middelen zijn bedoeld voor een versnelling van de aanpak van de stikstofproblematiek en achterstallig onderhoud op dit vlak.

De beheersmaatregelen voor Natura 2000 worden in 2012, conform het decentralisatieakkoord, evenals de overige beheersmaatregelen natuurbeleid door het rijk gefinancierd uit de restant-middelen uit het ILG.

307

Kan er uiteenzetting worden gegeven van de succesvolle aanvragen van LIFE+ aanvragen in Nederland? In hoeverre maakt Nederland gebruik van de mogelijkheid tot het aanvragen van LIFE+ subsidie in verhouding tot andere lidstaten?

Voor een overzicht van toegekende Nederlandse LIFE+ aanvragen zie:

http://ec.europa.eu/environment/life/countries/thenetherlands.html. Elke lidstaat heeft een nationale enveloppe die indicatief is maar niet automatisch aan de lidstaat wordt toegekend. Voor Nederland is deze indicatieve allocatie circa 8 miljoen euro per jaar. De feitelijk toegekende subsidies fluctueren van jaar tot jaar maar Nederland weet haar enveloppe gemiddeld over de jaren genomen maximaal te benutten. Er zijn daarbij geen significante verschillen aan te geven tussen het succes van de lidstaten onderling.

308

Hoe ziet in het kader van decentralisatie van natuur de samenwerking tussen Staatsbosbeheer en de provincies eruit? Worden provincies opdrachtgever van Staatsbosbeheer op het gebied van beheer van Staatsbosbeheergebieden? Welke rol neemt het ministerie van EL&I in dit geheel, aangezien het ministerie van EL&I eigenaar is van Staatsbosbeheer?

Er wordt sprake van een subsidierelatie met de provincies in plaats van een opdrachtrelatie. Staatsbosbeheer komt in dezelfde positie t.o.v. de provincies als andere, particuliere terreinbeherende organisaties.

Het Ministerie van EL&I blijft verantwoordelijk voor de organisatie Staatsbosbeheer. Vanuit die rol financiert het Ministerie de organisatiekosten en zaken die van rijksbelang zijn, zoals voorlichting en educatiekosten. Voor het beheer zal Staatsbosbeheer, net als de andere terreinbeheerders, subsidie moeten aanvragen bij de Subsidieregeling Natuur en Landschap (SNL) bij de provincies.

309

Welke eigendomsgronden beheert Staatsbosbeheer in de EHS, buiten de EHS en Natura 2000? Kan de regering een nader overzicht gespecificeerd naar eigendomsgronden in de EHS, buiten de EHS en Natura 2000 geven? Hoe ziet het budget voor de eigenaarslasten van Staatsbosbeheer er precies uit? Kan de regering een kostenoverzicht van de eigenaarslasten van Staatsbosbeheer geven?

310

Op welke manier wordt de Kaderrichtlijn Mariene Strategie geïmplementeerd en welke planning hanteert de regering hiervoor?

311

Wat is de stand van zaken in het ecologisch onderzoek naar de neveneffecten van windenergie op zee, wat wordt hier in 2012 mee gedaan en wanneer ontvangt de Kamer de resultaten ervan?

312

Kan de regering aangeven hoeveel geld er beschikbaar is voor de handhaving van de regelgeving omtrent de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna (CITES)? Welke kennis is vereist van de ambtenaren die zich bezig houden met de handhaving van CITES regelgeving?

313

Wanneer verwacht de minister dat de Europese regelgeving over invasieve exoten gereed is?

314

Hoe gaat de regering bewerkstelligen dat de illegale handel in exotische dieren effectiever zal worden bestreden, aangezien er in de begroting geen enkele activiteit staat waaruit deze verhoogde effectiviteit concreet blijkt?

315

Op welke wijze wordt de naleving van de Natuurbeschermingswet gecontroleerd? Hoeveel budget is hiervoor beschikbaar, is dit afdoende en waar is dit in de begroting opgenomen?

316

Hebben de handhavingdiensten afgelopen jaar overtredingen van de Natuurbeschermingswet geconstateerd? Zo ja, hoe vaak en wat voor soort overtredingen betrof dit?

317

Op welke wijze wordt de naleving van de Boswet gecontroleerd? Hoeveel budget is hiervoor beschikbaar, is dit afdoende en waar is dit in de begroting opgenomen?

318

Hebben de handhavingdiensten afgelopen jaar overtredingen van de Boswet geconstateerd? Zo ja, hoe vaak en wat voor soort overtredingen betrof dit?

In het convenant nalevingsstrategie natuurwetgeving wordt de naleving van de Boswet als hoog beoordeeld. De afgelopen jaren zijn geen extra risico’s op overtredingen vastgesteld. Daarom is er geen geoormerkt budget in de begroting opgenomen.

De naleving van de Boswet op andere terreinen dan die van de rijksoverheid is een verantwoordelijkheid van de provincies. Ik heb geen inzage in het aantal overtredingen dat door provinciale handhavers is geconstateerd. Bij de nVWA worden jaarlijks slechts enkele meldingen gedaan over mogelijke overtredingen op rijksgronden. Die meldingen hebben de afgelopen jaren niet geleid tot strafrechtelijk of bestuursrechtelijk optreden door de nVWA.

319

Hoeveel geld is er voor 2011 aangemerkt voor de uitvoering van de verbetering van de samenwerking tussen betrokken diensten bij de handhaving van de regelgeving omtrent de handel in flora en fauna en natuurwetgeving?

320

Is er geld beschikbaar voor het natuurbeheer op de BES-eilanden? Zo ja, hoeveel, waar is dit in de begroting opgenomen en is dit geld gelabeld? Zo nee, op welke wijze wordt dan verwacht dat er een effectieve natuurbescherming kan plaatsvinden?

321

Is de regering voornemens om de regeling voor de Nationale Nederlandse Parken aan te passen opdat natuurtypes die voorkomen op de BES-eilanden ook onder deze regeling kunnen vallen? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

322

Is de regering van plan de problemen als erosie, exoten en een te hoge begrazingsintensiteit op de BES-eilanden op te lossen door kennisuitwisseling of beleid? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

323

Op welke wijze gaan de Natuurbeschermingswet en de Flora- en faunawet op de BES-eilanden worden geïmplementeerd?

324

Op welke wijze wordt de visserij gereguleerd op de BES-eilanden?

De visserij van de BES eilanden wordt op dit moment gereguleerd op grond van de Visserijwet BES (Stb. 2010, 566), het Visserijbesluit BES (Stb. 2010, 572) en geldt daarnaast voor de territoriale wateren van Saba, de Visserijverordening Saba 1996. (AB 1996 nr. 1)

De regelgeving voorziet onder andere in een vergunningstelsel, beheermaatregelen en de instelling van een visserijcommissie.

In 2010 is een beheerplan gemaakt voor een integraal beleid en beheer ten aanzien van visserij en mariene biodiversiteit voor de Exclusieve Economische Zone en de territoriale wateren. Voor de implementatie is in oktober 2010 een commissie ingesteld waarin naast Nederland, de eilanden vertegenwoordigd worden.

325

Hoe worden de lopende verplichtingen betaald aangezien er geen middelen zijn gereserveerd voor de jaren 2014–2016? Hoe ziet de voorgenomen wetswijziging eruit die er toe moet leiden dat er geen middelen nodig zijn voor bevoorschotting? Om hoeveel middelen gaat het? Hoe zullen deze middelen worden ingezet indien zij beschikbaar komen?

Onder voorbehoud van instemming van alle provinciale staten zijn met het akkoord alle bestuursovereenkomsten Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) vervallen en zijn er afspraken gemaakt over de rijksbijdrage binnen het financieel kader van het regeerakkoord. In het akkoord zijn afspraken gemaakt over de financiering van verplichtingen en de rijksbijdrage aan het structurele beheer. Van een verlenging van de wettelijke betalingstermijn is daarmee geen sprake meer. Het ILG wordt per 1 januari 2011 afgerekend. De resterende middelen worden, na bezuinigingen, ingezet ter dekking van de afspraken in het akkoord.

Het wetsvoorstel strekkende tot wijziging van de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG), houdende de weerslag van de afspraken uit het onderhandelingsakkoord ten aanzien van het ILG, ligt momenteel voor ter consultatie bij het IPO. Het voorstel zal naar verwachting in het voorjaar van 2012 bij uw Kamer worden ingediend.

326

Hoe vindt de budgettaire decentralisatie van het Faunafonds plaats? Is er sprake van een overgangsregeling?

327

Kan de regering de raming voor de inhuur van externen voor de jaren 2012 t/m 2016 geven?

328

In hoeverre voldoen deze ramingen aan de Roemernorm van 10% waaraan de bewindspersonen van EL&I zich in de debatten over het jaarverslag 2010 van ELI voor het grootste deel van hun organisatie hebben gecommitteerd?

329

Welke verantwoordelijkheidsverdeling is er ten aanzien van de Dienst Landelijk Gebied (DLG) tussen het Rijk en de provincies, naar aanleiding van de gemaakte afspraken in het akkoord met de provincies en welke financiële gevolgen heeft dit?

330

Wat is precies de efficiencytaakstelling voor DLG die het Rijk dient te effectueren?

331

Welke natuurtaken kan DLG na 2014 nog uitvoeren?

332

Kan de regering de raming voor de inhuur van externen voor de jaren 2012 t/m 2016 geven?

333

In hoeverre voldoen deze ramingen aan de norm van 10% waaraan de bewindspersonen van EL&I zich in de debatten over het jaarverslag 2010 voor het grootste deel van hun organisatie hebben gecommitteerd?

334

Kan de regering toezeggen een uitsplitsing voor inhuur externen te maken vanaf de begroting 2013?

335

Bij artikel 40, tabel 2 (totaaloverzicht apparaatsuitgaven) ontbreken de totale meerjarige apparaatsuitgaven bij verschillende zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s) en rechtspersonen met een wettelijke taak (RWT’s), terwijl de apparaatstaakstelling wel meerjarig bekend is. Op basis van welke grondslag heeft de regering de apparaatstaakstelling berekend, als de gegevens over de grondslag (de totale apparaatsuitgaven van deze organisaties) ontbreken?

De nieuwe richtlijn Verantwoord Begroten, onderdeel van de Rijksbegrotingsvoorschriften 2012 van het Ministerie van Financiën, schrijft voor dat de begrote apparaatskosten en -uitgaven 2012 in de betreffende tabel 2 worden vermeld.

Als grondslag voor de berekening van de apparaattaakstelling voor de ZBO’s en RWT’s is de gerealiseerde bijdrage 2008 in de apparaatskosten vanuit voorheen LNV en Voorheen EZ gehanteerd.

336

Kan de regering aangeven welke vorderingen gemaakt zijn ten aanzien van het sanctiebeleid bij het Investeringsbudget Landelijk Gebied om te voorkomen dat de Algemene Rekenkamer dit volgend jaar als onvolkomenheid zal aanmerken?

337

Hoeveel ha agrarisch natuurbeheer buiten de herijkte EHS wil de regering realiseren? Hoeveel jaarlijkse subsidie is daarvoor nodig? Welk deel daarvan komt uit het GLB?

338

Kan de regering een meerjarig cijfermatig overzicht geven van de taakstellingen uit het regeerakkoord die bij Staatsbosbeheer neerslaan? Op basis van welke gegevens wordt de taakstelling berekend, als de regering geen meerjarige ramingen in de begroting weergeeft voor de apparaatskosten bij Staatsbosbeheer?

339

Waarom ontbreken bij artikel 40 in de tabel de gerealiseerde apparaatskosten bij Staatsbosbeheer en waarom ontbreken eveneens de ramingen voor de apparaatskosten bij Staatsbosbeheer? Kan de regering deze alsnog verstrekken? Hoe verhouden de apparaatskosten zich in de periode 2008 t/m 2015 tot de totale uitgaven en ontvangsten van Staatsbosbeheer?

Voor de ontbrekende cijfers zie het antwoord op vraag 335/342.

Overigens valt de bijdrage aan Staatsbosbeheer (SBB) onder de programma-uitgaven van de rijksbegroting en niet onder de apparaatsuitgaven. In de beantwoording hier spreek ik dan ook over de personele en materiële lasten, zoals die zijn opgenomen in de begroting en verantwoording van SBB. Deze lasten betreffen zowel beheer als overhead.

De gerealiseerde resp. geprognosticeerde personele en materiële lasten 2010 en 2011 bedragen € 67,3 mln. en € 69,4 mln..

Met ingang van 2012 wordt een groot deel van het budget gedecentraliseerd naar de provincies. Het deel dat nog via de rijksbegroting gefinancierd wordt betreft de organisatiekosten en publieksvoorlichting.

340

Kan de regering de geldstromen van het ministerie van EL&I aan Staatsbosbeheer inzichtelijk maken voor de jaren 2008 t/m 2011 en voor de jaren in het regeerakkoord? Hoe groot is de bijdrage van EL&I en welke andere inkomsten kent Staatsbosbeheer? Welke bijstellingen in de bijdrage van EL&I aan Staatsbosbeheer hebben gedurende de uitvoeringsjaren 2008 t/m 2011 plaatsgevonden? Wat waren de redenen daarvoor?

341

Kan de regering over de jaren 2009-2010-2011-2012 laten zien hoeveel de bijdrage aan Staatsbosbeheer bedraagt in de vorm van beheerskosten, apparaatskosten en personeelskosten?

342

Waarom zijn de ramingen van de ZBO’s en RWT’s in artikel 40, tabel 2 niet meerjarig inzichtelijk gemaakt? Kan de regering de bijdrage van het ministerie van EL&I aan deze organisaties alsnog verstrekken?

343

Kan de regering toelichten welke vorderingen hij heeft gemaakt ten aanzien van het sanctiebeleid bij het Investeringsbudget Landelijk Gebied om te voorkomen dat de Algemene Rekenkamer dit volgend jaar als onvolkomenheid zal aanmerken?

344

Kan er inzicht gegeven worden in de beloningen en salarissen van het college van bestuur en de directie van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb)?

345

Voor de Dienst Regelingen en de nVWA heeft het rijk middelen gereserveerd tot 2015. Hoe hoog worden de additionele lasten voor de provincies?

346

Wat waren de gemiddelde kosten over de afgelopen 4 jaar voor het Faunafonds? Heeft de regering aanwijzingen over hoe deze kosten zullen veranderen naar aanleiding van de veranderingen in de natuurwetgeving?

347

Welke geschatte uitgaven komen na 2012 als gevolg van de decentralisatie van de taken van het Faunafonds bij de provincies te liggen? Zijn de uitgaven gelijk verdeeld over de provincies, of bijvoorbeeld hoger in gebieden met veel zwijnen of ganzen? Zijn er ook specifieke middelen gedecentraliseerd om deze kosten te dekken?

348

Het bijdrage-artikel van de Dienst Regelingen wordt in 2008, 2009 en 2010 verschillende malen opwaarts bijgesteld. Kan de regering per jaar aangeven welk deel van de opwaartse bijstelling wordt veroorzaakt door extra taken van de baten-lastendienst, welk deel wordt veroorzaakt door bijdragen van andere departementen, en wat de overige oorzaken zijn (vergelijking stand ontwerpbegroting en stand jaarverslag)? Kan de regering een toelichting geven op de hierboven genoemde mutaties? Kan de regering verklaren waarom bij de Dienst Regelingen in de periode 2008–2010 de stijging van de materiële kosten veel groter is dan de stijging van de totaal geraamde lasten (stand ontwerpbegroting ten opzichte van stand jaarverslag)?

349

In 2009 heeft het toenmalige ministerie van LNV samen met provincies gewerkt aan een vereenvoudiging van de regelgeving voor het programma Beheer, waardoor de administratieve lasten en uitvoeringskosten bij de Dienst Regeling op termijn zouden dalen (zie tweede suppletoire begrotingswet 2009 van LNV). Kan de regering aangeven welk financieel effect deze operatie heeft gehad op de apparaatskosten van de Dienst Regelingen?

Een belangrijke doelstelling bij de invoering van het Subsidiestelsel natuur en landschap (SNL) was dat dit stelsel behoort te leiden tot een verhoging van de ecologische effectiviteit, en een vermindering van administratieve en uitvoeringslasten. In 2009 is op basis van de «Adviezen uitvoering (agrarisch) natuurbeheer», zoals opgesteld door de heer Brabers e.a. november 2008, een pakket investeringsmaatregelen afgesproken, waarmee vanaf 2013 de uitvoeringskosten SNL taakstellend worden teruggebracht tot een niveau van € 20 mln. per jaar. Tot 2013 liggen de uitvoeringskosten rond de € 30 mln. per jaar. Dit wordt, naast het feit dat het investeringsprogramma nog niet is afgerond, veroorzaakt door de tijdelijke samenloop van de stelsels Programmabeheer(PB) en SNL.

Met het onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur is mijn inzet om de uitvoeringskosten SNL versneld terug te brengen tot het niveau van € 20 mln. In het licht van het bovengenoemde akkoord is het echter aan provincies om de adviezen te vertalen naar concrete maatregelen.

350

Hoe ziet de feitelijke bijdrage van het ministerie van EL&I voor 2012 aan Dienst Regelingen eruit?

351

De bijdragen van het ministerie van EL&I (voorheen het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij/LNV) aan de Dienst Regelingen, de Dienst Landelijk Gebied en de (voorgangers van de) nVWA worden in de periode 2008–2010 constant opwaarts bijgesteld. De opwaartse bijstelling is vooral significant bij de Dienst Regelingen en de (voorgangers van de) nVWA. Kan de regering dit verklaren?

De bijstelling wordt in het geval van de nVWA grotendeels veroorzaakt door bijdragen in de fusiekosten van AID, PD en VWA en compensatie voor het vertraagd beschikbaar komen van met de fusie beoogde besparingen. Daarnaast bestaat de bijstelling uit een bijdrage voor gederfde inkomsten ten gevolge van niet-kosten dekkende tarieven en uit additionele opdrachten (zoals bv. ten behoeve van Q koorts).

Wat betreft de toelichting op de bijstelling Dienst Regelingen verwijs ik u naar mijn antwoord op vraag 348.

352

In 2012 wordt € 12 miljoen geïnvesteerd in ICT-systemen. In 2010 is € 17,5 miljoen geïnvesteerd in ICT-systemen. Wat voor type ICT-systemen zijn dit? Waarom is er een dergelijke grote investering nodig aangezien in 2010 al dermate grote uitgaven hebben plaatsgevonden?

De ICT-systemen betreffen met name uitvoeringssystemen om aanvragen te behandelen en af te handelen (o.a. bedrijfstoeslag, mest en Programmabeheer/SNL), systemen voor e-dienstverlening, registers om informatie te verzamelen en te verwerken, en financiële systemen om te betalen en zowel nationaal als ook Europees te verantwoorden.

Jaarlijks zijn investeringen nodig om deze bestaande systemen up to date te houden en te laten voldoen aan nieuwe eisen die gesteld worden. Daarnaast doen zich jaarlijks ontwikkelingen voor die aanvullende investeringen vergen, zoals nieuw beleid, rijksbrede ontwikkelingen en/of nieuwe functionaliteiten die gevraagd worden. In dat kader zijn in 2010 aanvullende investeringen gedaan op het perceelsregister, omvorming programmabeheer naar SNL, Identificatie en Registratie (I&R) van Schapen en Geiten en de vernieuwing van het financieel systeem voor administratie en verantwoording (departementsbreed). Voor 2012 zijn aanvullende investeringen begroot voor rijksbrede ontwikkelingen zoals Rijksincasso en Kamer van Koophandel nummers, uitvoering van de SNL en realisatie van het regelingsplatform. Dit platform is nodig om Dienst Regelingen technisch voor te bereiden op belangrijke ontwikkeling op het gebied van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na 2013 en het mestbeleid na 2013.

353

Kunnen natuurgebieden, beheerd door particulieren en terreinbeheerders, buiten de herijkte EHS ook onder het Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) vallen? Om hoeveel hectare gaat dat?

354

Welk jaarbudget is afgesproken voor SNL tot 2014 en daarna?

355

Zal vanuit Dienst Regelingen agrarisch natuurbeheer buiten de EHS worden betaald, als vanaf 2013 vanuit het GLB hiervoor middelen beschikbaar komen?

356

Waarom verwacht DLG vanaf 2013 meer uren te maken voor overige departementen en derden dan in 2012?

357

Hoe groot blijft de handhavingscapaciteit voor het waarborgen van respectievelijk dierenwelzijn, diergezondheid en voedselveiligheid bij de nVWA?

358

Hoe valt de bezuiniging op de nVWA van € 118 miljoen naar € 71 miljoen in 2015 te rijmen met de noodzakelijke verbeteringen die nodig zijn bij de nVWA volgens Vanthemsche II? Moet niet eerst het kwaliteitsniveau op orde worden gebracht, om vervolgens te kijken welke jaarlijkse bijdrage daar bij hoort?

359

Is de regering bereid een onafhankelijke audit op de kwaliteit van de nVWA regelmatig, bijvoorbeeld eens in de drie jaar, te laten plaatsvinden en dan niet alleen voor het toezicht op slachtplaatsen en exportverzamelplaatsen, maar ook voor het toezicht op veehouderijen en veetransporten? Zo nee, waarom niet?

360

Wordt het rapport van Vanthemsche met de EU en haar lidstaten gedeeld en is de regering bereid in te zetten op permanent toezicht bij kleine en middelgrote slachterijen in heel Europa?

361

Als vleeskeuring en toezicht op de slachterijen aan het bedrijfsleven worden overgelaten, hoe gaat de regering dan op de kwaliteit hiervan toezien? Hoe zorgt de regering dat de nVWA hiervoor de nodige kennis en vaardigheden op peil houdt? Als het in een slachterij niet in orde blijkt te zijn hoe schaalt de regering dan, op kosten van die slachterij, het toezicht van de nVWA op?

362

Kan de regering verklaren waarom bij sommige begrotingen van baten en lasten in de begrotingen van LNV en EL&I de onderliggende posten niet optellen tot de in de begroting gepresenteerde totale baten en/of totale lasten? Het gaat hierbij om baten-lastendiensten in de LNV begroting 2008, pag. 131 (jaar 2007), de LNV-begroting 2009, pag. 195 (jaar 2013), LNV-begroting 2010, pag. 205 (jaar 2009), LNV-begroting 2010, pag. 209 (jaar 2010), en EL&I-begroting 2012, pag. 183 (jaren 2011 en 2014). Is het juist dat de gepresenteerde begrotingen van baten en lasten en bovenstaande gevallen niet in balans zijn? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat de regering eraan doen om de begrotingen van baten en lasten te verbeteren?

363

Hoe gaat de forse inzet op innovatie van Europese regelgeving en toezicht leiden tot een besparing?

Uitgangspunt voor de vernieuwing van het toezicht is dat de handhavingstrategie er in toenemende mate van uitgaat dat bedrijven meer verantwoordelijkheid nemen in het naleven van wet en regelgeving. Bij deugdelijke (certificering) en beter «risicogericht» handhaven kan met minder inspectieonderzoeken per bedrijf worden volstaan.

Tegelijkertijd wordt in de nationale wetgeving onderzocht of aanpassing daarvan mogelijk is om de handhavingsinzet te kunnen verminderen. Ook analyseren de nVWA en EL&I momenteel de geldende EU verplichtingen. Op basis hiervan wordt bezien welke aanpassing op de inzet van de nVWA mogelijk is.

364

Wat zijn de reorganisatiekosten voor de nVWA tot nu toe en welke kosten worden nog verwacht?

365

Wat is het percentage inhuur externen bij de nVWA?

366

Waar zijn de fte's bij de nVWA bezuinigd, bij welke diensten en op welke niveau (uitvoerders, managers etcetera) slaan de bezuinigingen neer?

367

Hoeveel geld is er beschikbaar voor integraal duurzame stallen? Worden de voorwaarden om in aanmerking te komen voor subsidie aangescherpt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer en op welke wijze? Hoeveel middelen worden hiervoor extra beschikbaar gesteld?

Zie ook de antwoorden onder vraag 173 t/m 175.

Aanvragen die worden gedaan onder de Investeringsregeling Duurzame Stal- en Houderijsystemen (IDSH) worden getoetst en gerangschikt door een commissie van deskundigen. De aanvragen die het hoogst gerangschikt zijn krijgen subsidie tot het plafond bereikt is. Uitgangspunt is daarbij dat de investering bovenwettelijk of boven de gangbare praktijk ligt. Als een bepaalde investering na een paar jaar gangbaar is geworden, telt deze niet meer mee voor de subsidieregeling.

De Maatlat Duurzame Veehouderij gekoppeld aan de Vamil en MIA regeling wordt jaarlijks herzien. Zo nodig wordt daarbij het ambitieniveau bijgesteld.

368

Op welke wijze kunnen stallen waarbij de dieren nooit buiten komen, waar zij ingrepen moeten ondergaan en waarbij de dieren gevoerd worden met geïmporteerd veevoer «integraal duurzaam» genoemd worden?

Zie de antwoorden op de vragen 125 en 181.