Nr. 8 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

De implementatie van het geïntegreerde zorgmodel bij het Commando landstrijdkrachten (CLAS) verloopt langzamer dan bij de andere operationele commando’s, onder meer vanwege uitzendingen en een tekort aan (para) medisch personeel is er onvoldoende tijd voor bijscholing. In mijn brief van 18 mei jl. (Kamerstuk 32 500 X, nr. 101) heb ik uiteengezet dat Defensie de bijscholing van het medisch personeel ter hand heeft genomen. Met de herziening van de gezondheidszorg die ik heb aangekondigd in de beleidsbrief Defensie na de kredietcrisis van 8 april jl. (Kamerstuk 32 733, nr. 1) zullen de verschillen in werkwijze en de problemen met de beschikbaarheid van artsen op de gezondheidcentra van de operationele commando’s tot het verleden behoren.

Na de reorganisatie van de militaire gezondheidszorg zal sprake zijn van een defensiebrede zorgorganisatie die bestaat uit twintig regionale gezondheidscentra en zeven regionale tandheelkundige centra. Van deze centra kunnen militairen van alle defensieonderdelen gebruikmaken.

Voor de uitvoering van operationele taken beschikken de operationele commando’s over de volgende middelen:

Commando zeestrijdkrachten (CZSK):

• – personeel en materieel voor vier hulpposten en enkele gewondentransportvoertuigen;

• – geneeskundig personeel voor de schepen; personeel voor het role 2 hospitaal wordt geleverd door het CLAS.

CLAS:

• – personeel en materieel voor zestien hulpposten en ongeveer 175 gewondentransportvoertuigen;

• – een role 2 hospitaaleenheid.

Commando luchtstrijdkrachten (CLSK):

• – personeel en materieel voor vier hulpposten en enkele gewondentransportvoertuigen;

• – een op te richten eenheid ten behoeve van het luchttransport van gewonden.

Het Commando Koninklijke marechaussee (Kmar) beschikt niet over eigen medische voorzieningen voor operationeel optreden. In voorkomend geval maken Kmar-militairen gebruik van de voorzieningen van de uitgezonden eenheid.

Voor de operationele inzet van Defensie blijven ook na de reorganisatie van de militaire gezondheidszorg voldoende operationele geneeskundige elementen voor role 1 en role 2 hospitalen behouden.

Neen. Tijdens de opleidingen van leidinggevenden wordt aandacht besteed aan hun verantwoordelijkheden voor de zorg aan militairen. In de praktijk worden commandanten voldoende ondersteund door professionele zorgverleners.

Naast de commandant hebben de eerstelijnsgezondheidszorg en bedrijfsmaatschappelijk werker een taak op het gebied van uitzendgerelateerde klachten. Van groot belang is echter ook de directe omgeving van de militair, de zogenoemde nuldelijn, waar geestelijke verzorgers, collegiale netwerken, thuisfront en leidinggevenden deel van uitmaken.

Bij de selectie van leidinggevenden wordt rekening gehouden met competenties die bijdragen aan de interpersoonlijke effectiviteit.

Het loopbaanbeleid voor militaire oorlogs- en dienstslachtoffers is maatwerk. In overeenstemming met de wensen en mogelijkheden van de militair wordt besloten of hij als militair in dienst kan blijven dan wel als burger binnen of buiten Defensie aan het werk kan. Het re-integratiebeleid is vastgelegd in de nota «herzien re-integratiebeleid defensiepersoneel».

De verantwoordelijkheid van commandanten voor de zorg is in meerdere documenten vastgelegd. Er is geen noodzaak deze vast te leggen in een aparte code. Zoals ik heb uiteengezet in de Veteranennota 2011 (Kamerstuk 30 139, nr. 92) bereidt Defensie een nieuw integraal zorgconcept voor. Hierin worden de rollen en de taken van de commandant nader uitgewerkt.

Neen. Alleen bij een complexere zorgvraag van een militair wordt een zorg- of casecoördinator aan hem of haar toegewezen.

In het jaarverslag zijn per inspectiebezoek de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen uiteengezet. Na een inspectiebezoek doet de IMG gedetailleerde aanbevelingen aan de plaatselijke militaire zorgverlener om in bepaalde situaties verbeteringen aan te brengen. Bovendien gaat de IMG na wat er met de aanbevelingen wordt gedaan. Voorbeelden daarvan worden gegeven in de antwoorden op de vragen 43 en 45. Zoals uit het jaarverslag blijkt is het merendeel van de aanbevelingen van vorig jaar reeds opgevolgd en zijn bovendien inmiddels alle aanbevelingen opgevolgd die de IMG in 2009 heeft gedaan. Alleen bij zeer ernstige tekortkomingen of het hardnekkig negeren van de aanbevelingen zal de IMG hierover de ambtelijke leiding van Defensie of mijzelf informeren. Van deze bevoegdheid heeft de IMG in 2010 geen gebruik gemaakt.

Defensie gebruikt sinds 2006 het Geneeskundig Informatiesysteem Defensie (GIDS). Dit elektronisch patiëntendossier wordt bij Defensie in binnen- en buitenland gebruikt door artsen en het ondersteunend personeel in de eerstelijns militaire gezondheidszorg. Voor tandheelkunde, fysiotherapie en tweedelijns specialistische zorg bestaan aparte elektronische systemen. Defensie streeft ernaar het GIDS steeds te verbeteren. Tot aan de invoering van het GIDS gebruikte Defensie papieren dossiers van de medische instelling in de plaats waar de militair was gelegerd. Deze dossiers zijn deels gedigitaliseerd en toegevoegd aan het GIDS. Bij de overplaatsing van een militair komt het voor dat papieren dossiers niet worden meegezonden en daarom niet zijn opgenomen in het GIDS. Het is niet bekend hoeveel medische dossiers niet op orde zijn. Defensie werkt aan de ontwikkeling van een dossiervolgsysteem. Indien het medisch dossier van een militair niet op orde is, heeft dat voor hem of haar geen nadelige rechtspositionele gevolgen.

Ook in het uitzendgebied is de arts verplicht het GIDS te gebruiken voor de vastlegging van eerstelijnszorg. In het geval dat GIDS tijdelijk niet beschikbaar is kan op papier(de groene kaart) worden geregistreerd. Zodra het systeem weer beschikbaar is, moeten deze gegevens in GIDS worden overgenomen. Omdat gebleken is dat deze registratie niet altijd op juiste wijze wordt uitgevoerd, is het medisch personeel in het inzetgebied gewezen op deze procedure. Andere knelpunten zijn de vastlegging van medische gegevens en de dossieroverdracht bij de medische repatriëring van militairen uit een uitzendgebied. Onlangs is vastgelegd dat bij de overdracht van patiënten vanuit het inzetgebied naar Nederland alleen een afschrift van de medische gegevens met de patiënt mag worden mee gezonden. Het origineel wordt na de voltooiing van de behandeling in het inzetgebied ter archivering naar het centraal medisch archief gestuurd. Voor de tweedelijnszorg wordt in Navo-verband een elektronisch medisch dossier en een systeem voor traumaregistratie ontwikkeld. De eerste resultaten hiervan worden in 2012 verwacht.

In de op 28 september jl. naar de Kamer verzonden evaluatie ISAF (kenmerk DVB/CV-312/11) zijn aanbevelingen opgenomen voor de verbetering van de zorgketen. In de Veteranennota 2011 heb ik uiteengezet dat Defensie een integraal zorgconcept voorbereidt waarin de volledige zorgketen voor militairen en hun relaties wordt beschreven. De lessen van ISAF worden hierin verwerkt.

Het convenant tussen de IGZ en de IMG is intussen getekend en zal op korte termijn door mij worden bekrachtigd. In het convenant is de samenwerking tussen beide inspecties vastgelegd. Voorts zijn de toezichtsdomeinen afgebakend en zijn werkwijzen, kwaliteitsindicatoren en procedures met elkaar in overeenstemming gebracht. De rol van de IMG als specifieke toezichthouder wordt door het convenant helder gedefinieerd. Ik zal een afschrift van het convenant naar de Kamer sturen.

De medische zorg berust op het document «Grondslagen, Hoofdlijnen en Systeemeisen voor de Militaire Gezondheidszorg». Voor de – intussen beëindigde – operatie in Bosnië-Herzegovina werd voor geneeskundige ondersteuning en de geneeskundige afvoer gebruikgemaakt van de aanwezige medische faciliteiten van EUFOR en van civiele faciliteiten. Het niveau van de civiele gezondheidszorg is lager dan in Nederland maar de geneeskundige risico’s waren beperkt. Voor noodsituaties was een Oostenrijkse medevac-helikopter in Sarajevo beschikbaar. De meeste Nederlandse locaties waren binnen een uur per helikopter bereikbaar en bij een locatie was die tijdsuur 80 minuten. ‘s Nachts was de reactietijd maximaal een uur langer en waren de mogelijkheden voor medische ondersteuning met de inzet van de helikopter beperkt. Dit wordt internationaal geaccepteerd als een aanvaardbaar risico, gelet op de geringe dreiging en het optreden laag in geweldsspectrum. Indien de medevac-helikopter moet uitwijken naar een ziekenhuis in Kroatië wordt het gebruik van het Kroatische luchtruim altijd toegestaan. Er is geen aanleiding geweest om deze afspraken in een memorandum of understanding vast te leggen.

De controleachterstand van röntgenapparatuur zal het eerste kwartaal van 2012 zijn weggewerkt.

De mogelijkheid om het gewenste niveau van hygiëne te behalen, wordt beïnvloed door de staat waarin de infrastructuur verkeert, de kwaliteit van geleverde schoonmaakdiensten en de inzet en discipline van het personeel. Strengere normen en personele en budgettaire krapte leiden er toe dat van het beschikbare personeel een steeds grotere inspanning wordt gevraagd om de gewenste hygiënische standaard te bereiken.

Tijdens het notaoverleg Veteranenbeleid van 20 juni jl. (Kamerstuk 30 139, nr. 94) heb ik uiteengezet dat politiefunctionarissen gebruik maken van de EUPOL-voorzieningen voor gezondheidszorg. Na de uitzending kunnen zij een beroep doen op de reguliere Nederlandse gezondheidszorg. Indien dit nodig is kan na de missie een beroep worden gedaan op de militaire (geestelijke) gezondheidszorg.

De arbeidsmarkt voor medisch personeel is gespannen. Mede als gevolg van de inspanningen voor de werving en behoud van gespecialiseerd personeel is het vullingpercentage van de medische functies bij Defensie echter niet gedaald. Voor uitzending in 2011 en 2012 is voldoende medisch personeel beschikbaar. Ook is de medische en tandheelkundige zorg voor het defensiepersoneel gegarandeerd. Door de voorgenomen veranderingen in de militaire gezondheidszorg zal de behoefte aan medisch personeel afnemen. Dit kan bijdragen aan een hogere vullingsgraad.

Het onderzoek naar het beheer van de Kernenergiewetdossiers in de militaire tandheelkundige praktijken is bijna voltooid. Zodra het rapport gereed is, zal ik het naar de Kamer sturen.

De meest voorkomende klachten en gezondheidsproblemen bij dienstslachtoffers die in het Centraal Militair Hospitaal (CMH) worden verzorgd, hebben betrekking op het houdings- en bewegingsapparaat. Het CMH heeft een grote deskundigheid op dit gebied en biedt – waar nodig – een multidisciplinaire benadering aan door een chirurg, orthopeed, neuroloog en fysiotherapeut gericht op de operationele inzetbaarheid van de militair. Vanwege deze deskundigheid worden patiënten met rugklachten vanuit de eerstelijnszorg verwezen naar het CMH.

De centrale klachtencommissie behandelt sinds 1 juli jl. alle klachten betreffende de gezondheidszorg binnen Defensie. De klachtenregeling is gepubliceerd op 19 april jl. (Stc. 2011, nr. 6809). De behandeling van klachten in de gezondheidszorg is in de Wet Klachtrecht Cliënten Gezondheidszorg (Stb. 1995, nr. 308) opgedragen aan de klachtencommissie. De IMG houdt toezicht op het functioneren van de klachtencommissie en zal hiervan, en van gesignaleerde trends, verslag doen in het jaarverslag.

De centrale klachtencommissie bestaat uit veertien personen. Zeven van hen – onder wie de voorzitter en diens plaatsvervanger – zijn niet werkzaam bij Defensie. Drie leden zijn afkomstig van het CLAS, twee van het Commando DienstenCentra (CDC), een van het CZSK en een van het CLSK. Verder zijn binnen het CLAS dertien patiëntencontactpersonen werkzaam die voor de eerste opvang van patiënten met een klacht zorgen. Zij kunnen hem of haar doorverwijzen naar de centrale klachtencommissie. Op de gezondheidscentra is foldermateriaal beschikbaar waarin de bereikbaarheid van de klachtenfunctionaris en de procedure voor de klachtenregeling wordt beschreven. In deze folders worden ook de contactgegevens van de lokale patiëntencontactpersoon vermeld.

Defensie heeft geen structurele afspraken met de GGD’n. De hoofden van gezondheidscentra hebben wel contactpersonen bij de regionale GGD. De gezondheidscentra melden infectieziekten waarvoor een meldingsplicht bestaat bij de lokale GGD op grond van de Wet Publieke Gezondheid. Ook voeren zij overleg met de lokale GGD over maatregelen bij een dreigende of reële uitbraak van infectieziekten, alsmede over de voorbereiding van grote evenementen zoals Open Dagen.

De IMG heeft bij de inspectie van het gezondheidscentrum Mons / Casteau aanbevelingen gedaan met betrekking tot de patiënteninformatie in de vorm van een praktijkfolder, na- en bijscholing op pediatrisch gebied, een klachtenprotocol, een prikaccidentenprotocol, het volledige gebruik van GIDS, een controlesysteem voor sterilisatie van instrumenten, de ijking van apparatuur, de houdbaarheid van geneesmiddelen, de receptcontrole en de afsluiting van dossierkasten. Alle aanbevelingen zijn intussen uitgevoerd.

De aanbevelingen van de IMG ten aanzien van het gezondheidscentrum Amersfoort zijn uitgevoerd. De communicatie met de GGD en de werkdruk blijven punten van aandacht. De werkdruk in dit gezondheidscentrum houdt verband met personeelstekorten.

Naar aanleiding van de aanbevelingen ten aanzien van het gezondheidscentrum Vught zijn maatregelen genomen met betrekking tot de beschrijving van de werkprocessen, het interne overleg, de staat van de fysiotherapieruimte, de sterilisatie-routing, het bijhouden van een overzicht van hepatitis B-vaccinaties, het inwerken van nieuw personeel en scholing.

Tijdens het notaoverleg Veteranennota van 20 juni jl. (Kamerstuk 30 139, nr. 94) heb ik uiteengezet dat ik de eerste resultaten van de CQ-index in 2012 verwacht.

In de brief van 22 maart jl. (Kamerstuk 30 139, nr. 91) heb ik uiteengezet dat de evaluatie van de MGGZ in 2012 wordt uitgevoerd. Zodra de resultaten beschikbaar zijn, zal ik de Kamer daarover informeren.

In april 2011 is door de IMG en de IGZ opnieuw een inspectie van Bronbeek uitgevoerd. Bij deze inspectie is geconstateerd dat de eerder geconstateerde punten ter verbetering voorvarend ter hand zijn genomen. Bronbeek zal over enkele jaren weer worden bezocht voor een reguliere inspectie.

In de brief van 26 november 2010 (Kamerstuk 32 500 X, nr. 44) is een onderzoek aangekondigd naar vliegtuigmotoren die Defensie beschikbaar heeft gesteld aan onder meer Regionale Opleidingscentra (ROC’s). Uit het onderzoek van de J79-motoren is gebleken dat voor leerlingen en docenten bij ROC's de dosislimieten die gelden voor de bevolking, niet zijn overschreden. Het aantal leerlingen dat met de motoren heeft gewerkt, is niet bekend. Ik zal de Kamer over het onderzoek op korte termijn nader informeren.

De regels voor bruikleen van overtollige goederen zijn verduidelijkt en de bij bruikleen en afstoting betrokken medewerkers zijn hier op gewezen. Dit moet voorkomen dat een situatie zoals met de J79-motoren zich opnieuw voordoet.

Het aantal klachten per defensieonderdeel is relatief laag. Dit bemoeilijkt het onderzoek naar de ontwikkelingen op het gebied van klachten. De instelling van de centrale klachtencommissie maakt onderzoek beter mogelijk. De centrale klachtencommissie zal de in de klachtenbehandeling waargenomen trends rapporteren aan de IMG, die aanwijzingen kan geven aan zorgverleners in geval van specifieke kwaliteitstekorten.

De centrale klachtencommissie maakt een jaarverslag met onder meer het aantal en de aard van de behandelde klachten en de strekking van de oordelen en aanbevelingen. Deze aanbevelingen worden door de IMG in het eigen jaarverslag verwerkt.

De aanbeveling van de IMG betreffende de behandeling van onderbeenklachten is ter hand genomen. Binnen de militaire gezondheidszorg wordt een behandelrichtlijn over dit onderwerp voorbereid.

De verantwoordelijkheidsverdeling tussen de Raad voor civiel-militair Zorg en Onderzoek (RZO) en de IMG is uiteengezet in het convenant Landelijk Zorgsysteem Veteranen dat ik de Kamer op 2 maart jl. heb toegestuurd (Kamerstuk 30 139, nr. 88). Jaarlijks voeren de IGZ, de IMG en de RZO gezamenlijk overleg. Verder is er regelmatig tussentijds overleg als daar aanleiding toe is.

Tussen de IMG en de IGK wordt overlegd over de planning voor werk- en inspectiebezoeken aan militair-geneeskundige instellingen. Gezamenlijke bezoeken zijn in beginsel mogelijk, maar liggen niet voor de hand omdat hun taken en aandachtsgebieden uiteenlopen.

Ik acht het niet opportuun de IMG onder te brengen bij de IGZ vanwege in de eerste plaats het specifieke karakter van de militaire gezondheidszorg waarbij ook zorg verleend moet worden onder operationele omstandigheden in binnen- en buitenland, en in de tweede plaats het afwijkende juridisch kader. Zoals gesteld in het antwoord op vraag 15 is de samenwerking tussen beide inspecties intussen met een convenant geregeld.