Nr. 57 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Koninkrijksrelaties1 en de vaste commissie voor Financiën2 hebben op 30 januari 2012 overleg gevoerd met staatssecretaris Weekers van Financiën over:

• – de brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties d.d. 15 december 2011 betreffende Stand van zaken m.b.t. aangenomen moties begrotingsbehandeling BES-fonds (33000-IV) op 25 en 26 oktober 2011 en over de consultatie met de eilandbesturen (33000-IV, nr. 43).

Van dit overleg brengen de commissies bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Van der Burg

Griffier: De Lange

De heer Bosman (VVD): Voorzitter. Dank aan de staatssecretaris, die proactief de zaken oppakt. Wij hebben dat gehoord op de eilanden en dat is zeer positief ontvangen. Het is alleen maar goed om te horen dat actief wordt ingezet op de problematiek van de eilanden zelf.

In de discussies die wij op de eilanden hebben gevoerd, was er vooral de discussie over de dubbele belasting die overal geheven wordt. Alles wordt via een eiland aangevoerd en daarover wordt belasting geheven. Zodra iets moet worden doorgevoerd, wordt er weer belasting over geheven. In de brief naar aanleiding van een algemeen overleg op 14 september 2011 aan de vaste commissie voor Financiën lees ik dat de staatssecretaris een convenant met Curaçao heeft gesloten. Dat is heel positief. Welke ontwikkelingen zijn er wat dat betreft? Gaat dit echt gebeuren en levert dit financieel voordeel op voor Bonaire? Kan de staatssecretaris een percentage eraan verbinden?

Ik zie Sint-Maarten niet in het verhaal, maar de problematiek is eigenlijk identiek zodra je praat over goederen die naar Sint-Maarten gaan en die verder moeten gaan naar Statia of Saba. Wordt naar Sint-Maarten op dezelfde manier gekeken als naar Curaçao wat betreft de doorvoer van goederen in Caraïbisch Nederland?

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Ook ik spreek mijn waardering uit voor deze staatssecretaris, die inderdaad heel voortvarend bezig is. Hij is gekomen met verbetermaatregelen, gebaseerd op quick winst. Hij heeft gezorgd voor een inflatiecorrectie per eiland. Wij zouden namelijk eerst uitgaan van een gemiddelde. Het is allemaal goed, maar we zijn er nog niet.

Ik leg de staatssecretaris graag nog een aantal zaken voor waarover ik ook zijn mening wil weten. Allereerst de werkgeversbijdrage en de vlaktaks. Die kent geen plafond. Waarom niet? Is dit wel het geval in Nederland?

Voor de startende ondernemers en zzp'ers bestaat in Nederland een aantal fiscale voordelen, zoals zelfstandigenaftrek, startersaftrek en meewerkaftrek. Is de staatssecretaris van plan om daarmee iets te doen om het zelfstandigondernemerschap te stimuleren?

Hetzelfde geldt voor de opwekking van duurzame energie in particuliere huishoudens. Beziet de staatssecretaris ook de mogelijkheden voor bijvoorbeeld een energie-investeringsaftrek?

De keuze voor de importbelasting blijkt toch een ongelukkige keuze te zijn. Daarover heb ik in het algemeen overleg van 14 september gesproken. Bij de behandeling van het fiscaal stelsel heeft toenmalig staatssecretaris De Jager mij toegezegd dat er twee jaar na de inwerkingtreding van de wet een tussenevaluatie zou komen.

Op het punt van de AOV zijn inderdaad maatregelen genomen, maar het is nog steeds niet genoeg. De mensen zijn er netto maar 31 dollar op vooruitgegaan. Overweegt de staatssecretaris om de ouderenkorting te verhogen?

Ik krijg ook graag een reactie van de staatssecretaris op de brief van Saba over mogelijke oplossingen voor de problemen met de dubbele belasting.

Ten slotte. Wij hebben de bilaterale belastingregeling voor het Koninkrijk tussen Nederland en Curaçao, maar hoe zit het met het voorkomen van dubbele belastingheffing in verband met de BES-eilanden?

Mevrouw Hachchi (D66): Voorzitter. Als derde op rij dank ik de staatssecretaris voor zijn actie. Ik vind het te ver gaan om die «proactief» te noemen. Laten we zeggen dat de staatssecretaris een stimulans nodig heeft gehad in de vorm van Kamervragen, maar hij is wel als één van de eerste bewindspersonen voortvarend aan de slag gegaan. Mijn complimenten daarover. Maar zoals de collega's ook al zeiden, we zijn er nog niet.

Ik weet dat er een onderzoek loopt naar het koopkrachtverlies. Wanneer kunnen wij het resultaat van dat onderzoek verwachten? Kan de staatssecretaris misschien al wat van de inhoud met ons delen?

Mijn tweede vraag gaat over de gepensioneerden op Bonaire, Saba en Statia. Is de staatssecretaris bekend met de problemen van deze groep? De situatie van deze groep, ook in het licht van het koopkrachtverlies, dreigt bijna schrijnend te worden. Is de staatssecretaris daarvan op de hoogte en wat gaat hij eraan doen?

Wat de belastingheffing betreft heb ik waardering voor de aandacht van het ministerie van Financiën voor de BES-eilanden, maar ik heb nog wel een aantal punten. Een van die punten is Sint-Maarten als doorvoerhaven die extra importbelasting heft, waardoor de producten duurder worden. Is de staatssecretaris bekend met het probleem en wat gaat ermee gebeuren?

Ik heb samen met mijn collega Koolmees vragen gesteld over de belasting op Saba. In brede zin heeft de staatssecretaris een pakket fiscale maatregelen gemaakt om de levensstandaard te verbeteren. Heeft dat resultaat gehad? Heeft de staatssecretaris berichten ontvangen dat de eilanden wat meer lucht hebben gekregen? Heeft de staatssecretaris zicht op de meeropbrengst van de belastinginkomsten? In het belastingplan staat dat ingezet wordt op belastingverlichting. Is daarover meer duidelijkheid?

De heer Van Dam (PvdA): Voorzitter. Deze staatssecretaris is zelf Kamerlid geweest. Wat vond hij er altijd van als hij vlak voor een algemeen overleg nog de laatste brieven kreeg? Vast hetzelfde als ik, namelijk dat dat meestal niet zo prettig is, omdat je dan op het laatste moment nog even snel moet scannen of er iets bijzonders in staat. Dat was het geval met de brief die wij vandaag kregen over het fiscale stelsel van Caraïbisch Nederland. Daarin staat iets wat raakt aan vragen die mevrouw Hachchi net ook stelde, bijvoorbeeld over de prijsverhogingen in delen van het BES-gebied. In dit geval betreft het goederen die via Curaçao vervoerd worden. Daarover zegt de staatssecretaris dat het op de Koninkrijksconferentie besproken is, en: «In dat kader is tevens afgesproken dat er een verkennend en inventariserend overleg ten aanzien van het interlandelijke verkeer komt en dat daartoe door de vier landen een ambtelijke werkgroep zal worden ingesteld. Die werkgroep zal zich ook gaan buigen over het vraagstuk van het interlandelijke goederenverkeer.» Als ik dat soort teksten lees, denk ik meestal: er is ruzie; er is heibel in de tent. Als het is besproken op de conferentie en er vervolgens deze afspraak is gemaakt, moet het wel heel ernstig zijn geweest. Er gebeurt dus voorlopig niets. Het wordt weggeparkeerd in een ambtelijke werkgroep, maar het had ook kunnen worden opgelost. Hoe staat het er nu echt voor? Waarom is er niet meer beweging?

Hetzelfde geldt natuurlijk voor het andere deel van Caraïbisch Nederland, de twee bovenwindse BES-eilanden. Mensen hebben hier de prijzen heftig zien stijgen, onder andere door de dubbele invoerbelasting, eerst die van Sint-Maarten en daarna hun eigen invoerbelasting. De staatssecretaris zou deze situatie kunnen verlichten. Het kost hem een klein beetje geld. Hij zou kunnen zeggen: totdat we deze situatie netjes hebben opgelost, hef ik even geen belasting over de goederen die op Saba en Sint-Eustatius worden ingevoerd.

De staatssecretaris verwachtte ongeveer 20% meer belastinginkomsten, maar het was de vraag of deze inkomsten daadwerkelijk zouden binnenkomen. De staatssecretaris zou deze terugploegen. Wat is de stand van zaken? Komt er daadwerkelijk 20% meer belasting binnen dan was geraamd en verwacht? Zo ja, hoe staat het met de plannen van de staatssecretaris om deze inkomsten weer terug te sluizen?

De mensen op de eilanden zijn benauwd voor de Nederlandse vermogensbelasting. Vaak hebben ze met veel moeite een huisje bij elkaar gespaard en gebouwd. Nu is dat huis ineens vermogen, terwijl ze zelf geen inkomen hebben. Wat kan de staatssecretaris tegen deze mensen zeggen? Is er enige coulance van zijn kant te verwachten?

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Voorzitter. Er zijn al veel vragen gesteld, maar ik heb zelf ook nog een paar vragen. Op de eilanden bestaat er een soort vlaktaks. Ik heb begrepen dat het CDA deze ook weer heel interessant vindt. Kan de staatssecretaris mij voorrekenen hoe de belastingdruk uitvalt voor de laagste inkomens, de modale inkomens en de bovenmodale inkomens? Er zit wel iets in de vlaktaks waardoor de laagste inkomens worden gespaard, maar ik heb geen goed inzicht in de wijze waarop de belastingdruk evenwichtig is verdeeld. Je hoort er veel klachten over. Eerdere sprekers gaven al aan dat er koopkrachtconsequenties zijn.

Het valt mij op dat een groot bedrijf als NuStar helemaal geen winstbelasting of iets dergelijks hoeft te betalen over zijn winst. Op de eilanden wordt gezegd dat het bedrijf er voor een koopje zit. Het maakt voor miljoenen winst, maar de eilanden zien er niets van terug. Er is wel een vastgoedbelasting, maar ik heb begrepen dat deze te veel is toegespitst op Bonaire en voor de andere eilanden veel minder aantrekkelijk is. De staatssecretaris heeft al veel complimenten gekregen voor zijn doortastende gedrag. Daar wil ik me graag bij aansluiten. Ik zou deze complimenten zelfs extra willen aanzetten als hij mij toezegt echt iets te doen aan de winstbelasting. De grote bedrijven die daar zitten en geld genoeg hebben, betalen namelijk niet wat ze zouden moeten betalen. Ik vind het een goede zaak als dit wel gebeurt.

De heer Van Bochove (CDA): Voorzitter. Ik geloof dat deze staatssecretaris bij de meet-and-greet met Nederlandse politici bovenaan stond in de populariteitspoll. Dat heeft alles te maken met het feit dat hij kwam, zag, iets aanpaste en weer vertrok. Dat werd nadrukkelijk zeer gewaardeerd. De staatssecretaris heeft echter meteen een valkuil voor zichzelf gecreëerd. Binnenkort zal hij namelijk de minst populaire politicus zijn, omdat een aantal knelpunten, waaronder de dubbele lasten, niet wordt aangepakt. De collega's zijn hier ook al op ingegaan. Waarom is er bijvoorbeeld geen nultarief voor het transport van de eerste levensbehoeften van eiland naar eiland? De levensstandaard is tamelijk opgelopen door al die dubbele lasten. Deze brengen voor de bevolking een groot aantal nadelen met zich mee.

Wij krijgen signalen dat de vastgoedbelasting voor de individuele burger, maar ook voor ondernemers, behoorlijk nadelige consequenties heeft. Ik geloof dat de heer Van Dam hieraan ook al refereerde. Ondernemers denken na over de vraag of ze nog wel op de eilanden willen en moeten investeren. Dat is volgens mij een belangrijk signaal. Het uitgangspunt van de regering is een sociaaleconomische versterking van de eilanden. Als je dat wilt, moet je ook voorwaardenscheppend zijn in je belastingregime en dergelijke. Ik zeg helemaal niet dat je die belasting niet moet hebben. Ik wil best naar een zorgvuldige afweging kijken. Wat vindt de staatssecretaris hiervan? Komt er een zorgvuldige afweging?

Vanochtend hadden we een discussie met de minister van EL&I over bedrijven die graag op de eilanden willen investeren en die zelfs al grond toegezegd hebben gekregen waar ze nieuwe bedrijven kunnen bouwen. Je kunt er echter op geen enkele manier komen. Er ligt geen weg naartoe. Als de ondernemer aan het eilandsbestuur vraagt om ontsluiting te realiseren, zegt dat eilandsbestuur: dat zouden we wel willen, maar we hebben er geen financiële middelen voor. Dan kunnen die ondernemers twee dingen doen. Ze kunnen naar een ander eiland of een andere plek in de regio gaan. Dat is heel jammer, want dat scheelt veel werkgelegenheid. Sommige ondernemers stellen voor om de ontsluiting zelf te financieren en vragen ervoor te zorgen dat er een belastingregime is waardoor dat geld weer naar hen terugkomt. Hiermee ontlasten ze het eiland en heeft uiteindelijk iedereen er voordeel van. Kan de staatssecretaris een zienswijze geven op de punten investeren en belastingaftrek? Het is een mogelijkheid om ervoor te zorgen dat eilanden met weinig geld voor dit soort zaken toch hun doel en dat van de regering, namelijk versterking van de sociaaleconomische situatie, bereiken.

Staatssecretaris Weekers: Voorzitter. Ik bedank de Kamer voor de vragen en voor de interesse die de Kamer heeft voor de overzeese gebiedsdelen van Nederland en voor de relatie die de drie BES-eilanden in Caraïbisch Nederland hebben met de andere landen van het Koninkrijk.

Niet alleen op fiscaal terrein is er behoorlijk wat veranderd. Dat merkte ik toen ik vorig jaar op werkbezoek ging naar alle eilanden. Voor de mensen is er ongelooflijk veel veranderd. Er waren heel veel hervormingen ineens. Ik kan me herinneren dat de Eerste Kamer begin december de nieuwe belastingwetten, een gigahervorming, had goedgekeurd. Vervolgens moesten deze op 1 januari worden ingevoerd. Het absorberen van dergelijke majeure hervormingen vraagt nogal wat van mensen. Natuurlijk gaat niet alles onmiddellijk goed. Als je een buitengewoon complex belastingstelsel, zoals dat gold op de Nederlandse Antillen, vereenvoudigt, heb je winnaars en verliezers. Ik heb vanaf het begin gezegd dat je niet kunt verwachten dat het vanaf dag één goed loopt of dat vanaf dag één iedereen er blij en tevreden mee zal zijn. Het systeem heeft even tijd nodig om zich te zetten. Tegelijkertijd wil ik wel een open oog en oor houden voor de gevoelens die er in de lokale samenleving op de eilanden leven, bij bewoners, ondernemers en bestuurders. Daarom ben ik voor het afgelopen zomerreces naar alle eilanden gegaan. Ik heb me uiteraard in de tussentijd goed op de hoogte laten stellen door de ambtenaren van Financiën en de Belastingdienst, en ik heb natuurlijk de correspondentie goed tot mij genomen.

Ik ben vorig jaar ernaartoe gegaan en heb geïnventariseerd wat de problemen en de uitdagingen waren. Waar dat mogelijk was, heb ik quick wins voorgesteld. Deze gingen uiteindelijk al heel snel in. Als staatssecretaris van Financiën heb ik de mogelijkheid goedkeurende beleidsbesluiten te nemen om knelpunten weg te nemen. Uiteindelijk hebben deze beleidsbesluiten, voor zover deze in de wet moesten worden vertaald, hun vertaling gevonden in het Belastingplan en Overige fiscale maatregelen. Dat is dus geregeld.

Mevrouw Ortega-Martijn vraagt of ik de toezegging van mijn ambtsvoorganger gestand zal doen dat er na twee jaar wordt geëvalueerd. Aan die toezegging wil ik niets afdoen. Die doe ik zeker gestand. Daarnaast zal ik mij tussentijds open blijven stellen voor zinvolle suggesties om de zaak te verbeteren. Niet voor niets heb ik afgelopen zomer aangekondigd dat er een interdepartementaal onderzoek zal plaatsvinden, niet alleen naar de belastingen, maar ook breder, naar de economische situatie op de eilanden, naar koopkrachtmutaties en naar inflatie. Als de prijzen namelijk ineens fors zijn verhoogd, kan dat deels komen doordat we inmiddels een algemene bestedingsbelasting heffen. Dat was ook de bedoeling. We wilden een hogere belasting op consumptie, maar tegelijkertijd een lagere belasting op arbeid en winst uit onderneming. Daarnaast hebben de eilanden de dollarisatie meegemaakt. Bovendien zijn de prijzen op de wereldmarkt voor een aantal grondstoffen fors gestegen. We kunnen de prijsverhogingen dus niet allemaal toeschrijven aan de belastingen of aan de dollar. We zullen goed in beeld moeten brengen waar deze aan liggen. Dat onderzoek vindt nu plaats.

Mevrouw Hachchi heeft gevraagd of de Kamer een tussentijds verslag kan krijgen. Dat kan ik helaas nog niet geven, simpelweg omdat ik dat zelf nog niet heb. Ik verwacht dat de eerste resultaten ergens in de loop van de volgende maand komen. Dan zal ik ze eerst zelf goed moeten bestuderen om te bezien welke reactie ik daarop moet geven. Dus ik verwacht ergens aan het einde van dit kwartaal daarover wat meer te kunnen zeggen. Datzelfde geldt voor de belastingopbrengsten. Ik heb er nu ook nog geen beeld van wat die opbrengsten zijn over het jaar 2011. Halverwege het jaar was al wel duidelijk dat er meer werd opgehaald dan oorspronkelijk geprognosticeerd. Ons uitgangspunt is dat er vanuit de eilanden een fair share wordt betaald. Tegelijkertijd moet het nieuwe belastingsysteem eenvoudiger en uitdagender zijn. Het moet uiteindelijk ook ondernemerschap stimuleren. Dat nieuwe belastingsysteem behoeft echter niet meer geld te genereren. Waar wij zagen dat er meer werd opgehaald dan verwacht, zijn er vervolgens maatregelen getroffen om de desbetreffende 6 mln. dollar onmiddellijk terug te sluizen. Mocht wanneer de kas over 2011 is opgemaakt blijken dat er nog meer is opgehaald, dan zullen we met het interdepartementaal onderzoek in de hand bekijken op welke manier we die belastingopbrengsten het beste kunnen terugsluizen, dus op een manier die het meeste recht doet aan de noden die er zijn op de eilanden.

Door vrijwel alle leden van de Kamer zijn vragen gesteld over de dubbele belastingen op de overige Koninkrijksdelen en op de BES-eilanden. Dubbele belastingen moeten we zien te voorkomen. Het is niet de bedoeling dat mensen op het ene eiland belasting betalen over een product en vervolgens over datzelfde product belasting betalen op het andere eiland. Volgens de internationale standaard wordt belasting geheven op de plek van bestemming. Dus wanneer een goed zijn doorvoer vindt via Sint-Maarten, Curaçao of Aruba, behoren die eilanden terug te treden als het gaat om belastingheffing. Het land van de bestemming heft dan de belasting. Jammer genoeg zijn we nog niet met alle eilanden zo ver dat het eiland dat eigenlijk volgens de internationale regels niet bevoegd is om belasting te heffen, ook terugtreedt. Waar er douane-entrepots zijn, is dat goed te regelen maar het is nog niet op alle punten geregeld. Dit is een kwestie die vorig jaar stevig aan de orde kwam toen ik de eilanden bezocht. Ik heb toen ook onmiddellijk aan een van mijn degelatiegenoten gevraagd om nog maar even na te blijven in de West om in elk geval met Sint-Maarten verdere gesprekken te voeren. Uiteindelijk heeft dat toen wat betreft Sint-Maarten nog niet tot een oplossing geleid. In november of begin december heb ik met de minister van Financiën van Sint-Maarten, de heer Shigemoto, hierover een gesprek gehad op mijn departement waarbij ik hem dit probleem opnieuw onder de aandacht heb gebracht. Hij begreep het probleem. Hij gaf aan bereid te zijn mee te denken over een oplossing en zei daarbij: laat ambtenaren ook maar een praktische oplossing uitwerken. Dat laatste is overigens helemaal niet zo moeilijk, als er maar een wil is. Tevens gaf hij aan dat er nog een aantal dossiers was dat tot een oplossing gebracht moest worden en dat hij graag een totaaloplossing wilde. Ik heb hem toen gezegd dat het verstandig zou zijn om van tijd tot tijd met elkaar om de tafel te gaan zitten en om ambtelijk uit te werken wat de knelpunten en vooral wat de uitdagingen zijn. Het zijn namelijk niet alleen maar knelpunten die aan de orde zijn. Het is ook zo dat het ene eiland wat kan bieden voor de bewoners van een ander eiland. Tegelijkertijd hebben we tegen elkaar gezegd dat we ook niet moeten wachten totdat het laatste dossier tot een oplossing is gebracht. We hadden wat dat betreft een understanding in de zin dat wanneer al stappen kunnen worden gezet ten voordele van de bewoners van beide eilanden, die ook gezet moeten worden. Een paar dagen later kreeg ik een telefoontje van de collega, waarin hij aangaf vernomen te hebben dat de kwestie GEBE, de ontvlechting van het elektriciteitsbedrijf, zou zijn opgelost, zodat de kwestie van de dubbele belasting snel zou kunnen worden opgepakt. Maar helaas bleek de GEBE-kwestie nog niet te zijn opgelost, dus wacht die kwestie van de dubbele belasting ook nog even op een oplossing. Dus zaken zijn met elkaar verknoopt. Ik denk dat ook de Kamer hierin een belangrijke rol kan spelen door aan te geven dat niet gewacht moet worden met een oplossing totdat het laatste probleem is opgelost. Wanneer het gaat om dubbele belastingen waarbij een van de landen moet terugtreden, geldt uiteraard wel het uitgangspunt «it takes two to tango». Met andere woorden: ik kan dat niet in mijn eentje beslissen. Ook kan ik niet zeggen: dan heffen we op de eilanden maar geen belasting. Ik ben in ieder geval in gesprek met de collega's van Sint-Maarten en Curaçao. Ik heb ook goede gesprekken gehad met de collega op Aruba afgelopen zomer. Minister De Meza heeft mij toen al toegezegd dat daar waar handelsstromen ook via Aruba kunnen verlopen er gezorgd wordt voor een douane-entrepot zodat goederen belastingvrij door kunnen naar Bonaire. Alleen, die handelsstromen lopen vaak langs traditionele lijnen en die heb je niet van vandaag op morgen omgelegd. Het zijn dan de ondernemers op Bonaire zelf die een handelsstroom zouden moeten omleggen.

Op Curaçao kon ik toen niet met de collega spreken. Ik heb vervolgens daarover gerapporteerd in een Kamerdebat dat in september heeft plaatsgehad. Naar aanleiding daarvan heb ik een brief naar mijn collega op Curaçao geschreven. Het antwoord heeft de Kamer vanmiddag per brief gekregen. Tegen de heer Van Dam zeg ik: excuses dat u die brief op zo'n laat moment hebt gekregen. Dat had natuurlijk eerder gemoeten want de informatie die daarin stond had ik al eerder op papier naar u kunnen sturen. Dus er is iets in de communicatie niet goed gelopen. In elk geval heb ik met de collega van Curaçao in de tweede helft van december een gesprek gehad. Hij gaf aan bereid te zijn om dit probleem te helpen oplossen, maar dat het ook gekoppeld moest worden aan nog wat andere zaken. Vervolgens hebben we beiden onze fiscale mensen de boodschap meegegeven om er proberen uit te komen. En dat is vervolgens ook gelukt. Na het gesprek dat ik met de collega heb gehad, is men de volgende dag nog ambtelijk gaan doorpraten. Uiteindelijk heeft dat geresulteerd in contouren voor een conceptbelastingregeling voor het Koninkrijk betreffende de relatie tussen Curaçao en Nederland. Dat wordt op dit moment verder uitgewerkt. Daarin wordt tevens uitgewerkt het punt van de dubbele belasting evenals de douane-entrepots. Het streven is om dat per 1 mei allemaal geregeld te hebben. Dus ik heb goede hoop dat we over een paar maanden dit probleem getackeld hebben.

In de richting van Sint-Maarten zal ik opnieuw actie ondernemen opdat de besprekingen in ieder geval doorgang vinden. Want de mensen op de eilanden mogen er natuurlijk geen last van hebben, maar dat hebben ze wel. Dus we zetten er op een positieve manier druk op. Het heeft namelijk geen zin om er op een negatieve manier druk op te zetten.

Staatssecretaris Weekers: Er is welbewust een keuze gemaakt voor een totaal ander belastingregime op de eilanden, namelijk om de consumptie te belasten en om veel minder het inkomen te belasten. Dat brengt met zich dat mensen alleen al uit dien hoofde een hogere belastingdruk ervaren wanneer ze spullen kopen. Netto hebben ze echter wel meer in de portemonnee, als het goed is. Als ik zolang het probleem met Curaçao en Sint-Maarten inzake dubbele belastingen nog niet is opgelost, terug zou treden en er dan dus maar geen belasting wordt geheven, zal dat mijns inziens niet goed werken. Bij de dubbele belasting die in ons eigen systeem zat, bijvoorbeeld bij de restaurantdiensten of de bouw, heb ik maatregelen getroffen om de cumulatie van belastingen te schrappen. Het lijkt mij in ieder geval niet verstandig om terug te treden terwijl de hele internationale doctrine aangeeft dat dit niet de goede weg is. Dan is er namelijk ook geen enkele prikkel meer voor de landen eromheen om zich te conformeren aan de internationale regels. De Kamer kan van mij verwachten dat ik er alles aan doe om de collega's ervan te overtuigen. Toen ik vorig jaar juni in Aruba was, is het meteen besproken en bezegeld. Ik heb toen in Oranjestad direct de stukken voor de belastingregeling met Aruba getekend. Met Curaçao zijn wij inmiddels al echt heel ver. Ik heb een buitengewoon constructief gesprek gehad met collega Jamaloodin. Dus ik ga ervan uit dat de problemen met Curaçao wat betreft de dubbele belasting snel zijn opgelost. Met Sint-Maarten zal ik met dit overleg in mijn achterhoofd op de kortst mogelijke termijn opnieuw contact opnemen om de zaak daar vlot te trekken.

De heer Van Bochove heeft gevraagd het het zit met de handel tussen de eilanden zelf. Mij zijn daar geen concrete problemen over bekend. Als die er wel zijn, hoor ik die graag. Welke handelsstromen vinden er plaats? Wat gaat verder dan wat in het kader van de reizigersvrijstelling of andere vrijstellingen die wij hebben, al is opgelost? Als er concrete knelpunten zijn, hoor ik dat graag. Het is niet de bedoeling dat wanneer bijvoorbeeld op Saba al algemene bestedingsbelasting is betaald en als dat goed vervolgens door gaat naar Statia, dat er dan nog een keer over wordt geheven. Dat kan natuurlijk niet. Ik hou mij dus zeer aanbevolen voor de voorbeelden. Voor zover het een probleem is, wil ik het oplossen, maar het moet niet zo zijn dat de uitvoering daarmee buitengewoon complex wordt. Wij moeten dus kijken op welke manier wij tot heel simpele oplossingen kunnen komen. Zo nodig kom ik er schriftelijk op terug, om de Kamer het comfort te geven dat het wordt opgelost.

Over bepaalde eerste levensbehoeften wordt geen algemene bestedingsbelasting geheven. Vrijgestelde producten zijn: brood, rijst, aardappelen en graan. Voor de kleine eilanden die geen eigen water hebben, maar waar dat moet worden aangeleverd, is water ook vrijgesteld.

Ik denk dat ik hiermee het thema dubbele belasting, zowel binnen Caraïbisch Nederland als binnen de landen van het Koninkrijk heb besproken.

Mevrouw Ortega-Martijn heeft gevraagd hoe het zit met de werkgeversbijdrage en waarom die geen plafond kent. Deze vraag moet ik doorspelen. De werkgeversbijdrage is een bijdrage voor de Zorgverzekeringswet. Beleidsverantwoordelijke is de collega van VWS. In het kader van de efficiency is de Belastingdienst degene die het geld voor de collega ophaalt. Dus als de Kamer een beleidswijziging zou willen ten aanzien van het niet hebben van een plafond in de werkgeversbijdrage, dan zou ik u willen vragen om dat met de collega van VWS te bespreken.

Verder heeft mevrouw Ortega-Martijn nog gevraagd of het zelfstandig ondernemerschap kan worden gestimuleerd en of er geen energie-investeringsaftrek kan komen. De heer Van Bochove heeft er ook vragen over gesteld. Er zijn ondernemers die willen investeren, bijvoorbeeld in wegen. Een van die ondernemers die voor een forse investering op Bonaire staat, heeft mij onlangs ook al eens gezegd dat hij best bereid is om daar een weg aan te leggen, maar dat hij dan wel graag een fiscale credit zou krijgen. Dat laatste is wat lastig, simpelweg vanwege het feit dat het nieuwe belastingsysteem dat wij daar hebben neergezet, daar niet geschikt voor is. Winstbelasting kennen wij namelijk niet meer. Die is afgeschaft en in de plaats daarvan is er een vastgoedbelasting gekomen. Wij zijn bezig om die te implementeren. Als er een winstbelasting is, kun je een aftrek bieden om minder winstbelasting te betalen. In het kader van die andere belastingen is dat niet zo logisch om te doen.

Staatssecretaris Weekers: Daar waar ik de eilanden kan helpen en ik suggesties met ze kan bespreken en de eilandbestuurders in contact kan brengen met hetzij collega's hetzij instanties waarmee ze verder kunnen komen, doe ik dat graag. Ik heb in de afgelopen maanden niet voor niets op terreinen die niet de fiscaliteit raken, de nieuwe gedeputeerde van Bonaire ontvangen. Wij hebben gesproken over ideeën die er leven voor een containerterminal. Ik heb gesproken met de gedeputeerde van Statia. Zij weten mij te vinden en daar waar ik creatief kan meedenken, doe ik dat. Wij moeten alleen oppassen dat wij niet voor elk probleem of elke uitdaging de fiscaliteit gaan hanteren.

Er is verder gevraagd naar investeringspremies via de fiscaliteit voor duurzame energie enzovoort. Dat is strijdig met het uitgangspunt dat het simpel moet zijn. Het zijn heel kleine economieën, micro-economieën. Op een enkel eiland zelfs nog wat kleiner dan een micro-economie. Als ik kijk naar de uitvoeringskosten van de Belastingdienst in relatie tot de belastingopbrengst die gegenereerd wordt, dan zijn die uitvoeringskosten bijzonder hoog. Voor elke verbijzondering of uitzondering of elk specifiek doel dat je verder nog wilt nastreven, buiten het vullen van de schatkist, heb je extra mensen nodig. Dat maakt de Belastingdienst als uitvoeringsorganisatie dan veel te duur. Ik zou er dus echt voor willen waken om, oneerbiedig gezegd, allerlei toeters en bellen in de fiscaliteit te gaan beleggen, want daarmee maak je het systeem alleen maar complexer.

Daar waar het op een vrij simpele manier kan, bijvoorbeeld in de sfeer van de autobelastingen, heb ik al per 1 januari jongstleden een aanpassing doorgevoerd, waarbij de duurdere, in de regel meer vervuilende, zwaardere auto zwaarder wordt belast dan een goedkope, lichte auto. Dus daar waar ik het op een heel simpele manier kan doen, ben ik bereid om alle creativiteit te betrachten, maar du moment de uitvoering daardoor ingewikkelder wordt, zou ik graag enige terughoudendheid willen betrachten.

Er bestaat volgens mij bij de heer Van Dam wat verwarring over belasting op vermogen. De heer Van Dam sprak over mensen die net genoeg kapitaal hadden vergaard om een huisje te kunnen bezitten. Als het huisje is afbetaald, komen zij dan niet in de knel met een vermogensheffing of een vermogensrendementsheffing? Er geldt geen Box 3-heffing op de eilanden. Er geldt geen vermogensrendementsheffing. Wel is er – en daarover bestaat misschien de verwarring – de vastgoedbelasting. Sommige mensen maken zich zorgen dat zij straks onder de vastgoedbelasting vallen. Die vastgoedbelasting wordt echter niet geheven over het eerste huis, het huis dat mensen zelf bewonen. Dus als zij dat hebben afbetaald na een levenlang hard werken, hoeven zij geen vastgoedbelasting te betalen. Hebben zij daarnaast nog een klein huisje op het platteland onder de $ 50 000, dan hoeft daar ook geen belasting over betaald te worden. De vastgoedtaks heeft betrekking op de wat duurdere huizen, met name vakantiehuizen die in de regel in het bezit zijn van buitenlanders, ook Nederlanders. Het gaat ook over commercieel vastgoed. Men moet bedenken dat de vastgoedtaks mede in de plaats is gekomen van de winstbelasting. Ondernemers betalen dus geen winstbelasting. Mevrouw Van Gent heeft in dit verband wat bedrijven genoemd. Het is jammer dat zij er niet meer is, maar zij zal ongetwijfeld oppikken wat ik nu zal zeggen. Ik laat mij natuurlijk niet uit over de specifieke fiscale situatie van een enkel bedrijf. Men moet er maar van uitgaan dat bedrijven die over behoorlijk wat vastgoed beschikken met een behoorlijke waarde, die vastgoedbelasting niet kunnen ontlopen, terwijl dat met een winstbelasting een stuk gemakkelijker is. Mevrouw Van Gent hoeft zich wat dat betreft geen zorgen te maken.

Mevrouw Van Gent heeft ook vragen gesteld over de flat tax. Het is een twee-taks, want er zit ook een toptarief in. Ik geef toe dat het toptarief pas veel later inhaakt dan het toptarief in Nederland. Bovendien is het een stuk lager. Er zit echter een belangrijke progressie in, namelijk Benthamse progressie, omdat de eerste $ 10 000 vrijgesteld zijn. Daarmee zit er een progressiefactor in het systeem.

Het lijkt mij goed om in het departementaal onderzoek, waarin de koopkracht, de economische effecten, de prijzen et cetera worden benaderd, in te gaan op de verdeling van die belastingbetaling, zodat de Kamer kan beoordelen of die al dan niet fair uitpakt.

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): De staatssecretaris zegt dat dit het gevolg is van het gekozen uitgangspunt. Dat klopt. Dit is iets nieuws. In het begin waren we er allemaal razend enthousiast over dat dit een simpele manier is, maar ik ben het met mijn collega Bosman eens dat dit de kleine ondernemers treft. Zij kunnen wel vermogen hebben, maar dat kunnen zij niet omzetten in liquide middelen. Sowieso zal het probleem ontstaan dat zij niet kunnen betalen. Het is een gegeven dat zij op de eilanden bijna geen winst maken.

Ik heb nog een vraag over het tweede huis. Ik heb van mensen op Saba begrepen dat zij met bloed, zweet en tranen een tweede huis hebben gebouwd als een soort investering voor hun oude dag, omdat zij dat willen verhuren aan bijvoorbeeld studenten.

Staatssecretaris Weekers: Nee, dat is geen toezegging. Dat staat gewoon in de wet. In de wet staat dat ten aanzien van onroerend goed beneden de $ 50 000, bijvoorbeeld als het gaat om de kunukuhuisjes. Die zijn vrijgesteld. Inderdaad, als de waarde hoger is, betaalt men wel vastgoedbelasting over de volledige waarde, die dus nog vastgesteld moet worden. Daar staat tegenover dat de opbrengsten die daarmee gegenereerd worden niet in de heffing worden betrokken. Het is altijd moeilijk om een vergelijking te maken, maar je zou het kunnen vergelijken met een forfaitaire rendementsheffing. Je betaalt een vast percentage aan belasting over de waarde van je bezittingen, maar als je daar wel meer rendement op weet te behalen, komt de Belastingdienst niet nog een keer langs om belasting over dat rendement af te rekenen. Zo zit het systeem in elkaar.

Over dat systeem is goed nagedacht maar nog niet elk element is daadwerkelijk ingevoerd. De beschikkingen over de vastgoedbelasting zijn nog niet de deur uit. Ik begrijp heel goed dat mensen zich zorgen maken, aangezien zij nog geen aanslag hebben gekregen en nog niet precies weten wat zij moeten betalen. Het is niet anders. Ik verwacht dat die beschikkingen medio 2012 de deur uitgaan. Mensen hebben over 2011 in elk geval nog geen vastgoedtaks betaald. De aanslag 2011 wordt medio 2012 opgelegd. Wat dat betreft hebben we een enorme achterstand. Ik heb besloten om de aanslag 2012 niet onmiddellijk de volgende maand op de deurmat te laten vallen. Dan zou je mensen in de problemen brengen. Ik heb besloten om daar periodes van elf maanden tussen te laten zitten. Dus dan haal je dat in een aantal jaren in. Mensen weten waarschijnlijk zelf heel goed wat de waarde van hun onroerend goed is. Ik zou tegen iedereen willen zeggen: wacht niet tot de aanslag op de deurmat valt om daarvoor te reserveren, maar loop vooruit op de mogelijke belastingclaim. Als mensen het vanwege de huidige economische situatie wat slechter hebben, hebben ze nu in ieder geval in de praktijk veel meer tijd dan normaal om zich erop voor te bereiden. Ik wil de zaak daarmee niet bagatelliseren. Als er straks echt problemen blijken te zijn, zal ik mij buigen over mogelijke oplossingen. Dat zeg ik hierbij toe. Het lijkt mij echter prematuur om nu, vlak voordat de beschikkingen de deur uitgaan, een complete tournure te maken.

De leden Ortega en Hachchi vroegen wat ik kon doen voor arme ouderen. Mijn instrumentarium voor hen is uitgeput. De ouderen aan de onderkant van het inkomensgebouw betalen geen belasting. Ik heb de belastingvrije voet en de ouderenkorting, c.q. -toeslag fors verhoogd. De belastingvrije voet zit nu op ruim $ 10 000. De ouderentoeslag, ofwel de extra vrijstelling voor ouderen, was $ 200 en heb ik opgeschroefd naar $ 1222. Wat ik aan de onderkant heb kunnen doen, heb ik dus al gedaan. Mochten er nog steeds knelpunten bestaan, dan zijn die meer iets voor mijn collega van Sociale Zaken; je praat dan eigenlijk over de hoogte van de AOV en daar ga ik niet over.

Staatssecretaris Weekers: Dat was per 1 oktober 2011. Ik heb dat onder andere gedaan vanwege de inflatie, die tussentijds enorm hoog is gebleken. Ik heb hem ook nog aanvullend verhoogd, omdat met name de algemene bestedingsbelasting meer opbracht dan aanvankelijk was verwacht. Als die meer opbrengt en je geld wilt terugsluizen via de inkomstenbelasting, moet je met name aan de onderkant teruggeven, en met name aan de ouderen die te maken hebben gehad met de hoge kosten van levensonderhoud.

De heer Van Dam heeft nog een vraag gesteld over de interdepartementale werkgroep interinsulaire personen en goederen. Het is niet zo dat daar heibel is uitgebroken en dat er een ambtelijke commissie is ingesteld om zaken vooruit te schuiven; zeker niet op het terrein waarvoor ik verantwoordelijk ben. Een ambtelijke commissie bekijkt zaken die te maken hebben met goederenverkeer en personenverkeer. Ik ben verantwoordelijk voor het goederenverkeer; althans voor de douane, die toeziet op het goederenverkeer. Eerder in dit overleg heb ik gezegd dat ik met de collega's van Curaçao, Aruba en Sint-Maarten heb gesproken en voortvarend met hen bezig ben. Ook de ambtelijke contacten zijn goed. Het gaat hier echter over personen, een wat gevoeliger thema. Het goederenverkeer kun je nog wat zakelijker oplossen, maar over personenverkeer bestaan ook in de Kamer de nodige gevoeligheden. Dit zit niet in mijn portefeuille, dus ik ga dit niet verder bespreken. Het is wel de achtergrond van deze werkgroep.

Volgens mij heb ik nu alle vragen beantwoord. Als dit niet het geval is, hoor ik dat graag.

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. De staatssecretaris zei dat zijn mogelijkheden zijn uitgeput en dat we bij de minister van Sociale Zaken moeten zijn. Maar deze mensen met AOV zijn er met de invoering van het fiscale stelsel netto op achteruitgegaan. We moeten dit probleem dus echt niet gaan leggen bij de minister van Sociale Zaken. Ik wil dat best doen en daarbij zeggen dat we fors omhoog moeten, maar dat de AOV'ers netto minder hebben te besteden, komt echt door de invoering van het fiscale stelsel.

De staatssecretaris heeft ook gesproken over de nultarieven op fruit, groente et cetera. Hij heeft echter niets gezegd over de mogelijkheid van een nultarief op de vrachtkosten, dus op het transport. Ik weet dat de Belastingdienst heel erg bezig is met communicatie aan ondernemers en burgers, maar bestuurders hebben ons deze vraag voorgelegd. Dat zij niet weten dat er sprake is van een nultarief, vind ik een beetje vreemd.

Staatssecretaris Weekers: Ja, prima. Ik zal opschrijven wat de situatie is en wat er wel en niet kan worden gedaan, voorzien van argumentatie. Daar kom ik dus op terug, ik ken de discussie.

Nu de hoogte van de AOV-uitkering. Mevrouw Ortega-Martijn zei dat mensen als gevolg van het belastingstelsel erop achteruit zijn gegaan. Het was de bedoeling dat er niemand op achteruit zou gaan. Dit gaat uiteindelijk altijd over gemiddelden; je kunt nooit garanderen dat het voor elke persoon en elk bedrijf beter wordt. Dat is ook logisch: als je een hervorming doorvoert en het systeem een heel stuk eenvoudiger maakt, en het nieuwe systeem ongeveer evenveel moet opbrengen als het oude systeem, zijn er altijd winnaars en verliezers. Het is echter niet de bedoeling dat grote groepen er fors op achteruitgaan, zeker niet de kwetsbare groepen. In het kader van de fiscaliteit met betrekking tot ouderen heb ik er daarom voor gezorgd dat niet alleen de belastingvrije voet, maar ook de ouderentoeslag fors is verhoogd. Maar ja, mensen die alleen AOV hebben en geen belasting betalen, kun je niet helpen met een verdere belastingkorting. Daarom heb ik gezegd dat dit toch met collega Kamp zal moeten worden besproken. Als mensen geen belasting betalen, kan ik er immers niet voor zorgen dat het er voor hen beter op wordt.

Het lijkt mij verstandig dat wij even bezien wat het interdepartementaal beleidsonderzoek gaat opleveren; daarin wordt ook naar koopkracht gekeken. De resultaten zullen vrij snel beschikbaar zijn. Wij zullen nog eens goed focussen op de problematiek van de ouderen, met name aan de onderkant van het inkomensgebouw. Ook moeten wij overwegen of wij dit effect maar voor lief moeten nemen, of dat het gaat om echt schrijnende gevallen van mensen die wij moeten helpen. Het aardige van dat interdepartementale beleidsonderzoek is dat het ook van een reactie moet worden voorzien door een aantal van mijn collega's in het kabinet. De Kamer zal van hen dus ook een reactie krijgen.

De voorzitter: Ik bedank de staatssecretaris en zijn staf voor de uitgebreide beantwoording. Ik bedank verder de Kamerleden voor hun inbreng.

Voordat ik het overleg sluit, som ik uiteraard, net als bij de andere drie overleggen, de toezeggingen op.

De staatssecretaris van Financiën zegt toe, de Kamer uiterlijk 31 maart 2012 te zullen informeren over de eerste resultaten van het interdepartementale draagkrachtonderzoek, een onderzoek dat op dit moment op de BES-eilanden wordt uitgevoerd. Daarbij zal ook worden gekeken naar de inkomenspositie van ouderen.

De voorzitter: Dan de volgende toezeggingen.

• – De staatssecretaris zegt toe, het internationale uitgangspunt om belasting op goederen alleen op de eindbestemming te heffen nadere invulling te zullen geven, met name voor wat betreft de afspraken met Sint-Maarten en Curaçao. In Aruba heeft het al plaatsgevonden. De staatssecretaris zal de Kamer hierover uiterlijk 1 mei 2012 informeren.

• – Bij gebleken dubbele belasting binnen de BES-eilanden zal de staatssecretaris van Financiën deze dubbeling zo veel en zo snel mogelijk opheffen en de Kamer hierover schriftelijk informeren.

• – De heer Van Bochove zal ten slotte zijn concrete voorbeelden aanleveren. De staatssecretaris zal daarop schriftelijk terugkomen.

Volgens mij waren dit de toezeggingen.

De voorzitter: De staatssecretaris komt uiterlijk 3 februari schriftelijk terug op het nultarief voor de transportkosten.

Nu heb ik de toezeggingen echt compleet. Ik sluit de vergadering.