Nr. 3 VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

In de voorlopige rekening worden aan het eind van het jaar de betaalstand en voorlopige eindejaarsmarge opgemaakt. Zoals gemeld in de brief van 3 maart jl. (Kamerstuk 32 500 X, nr. 87) ging het bij de voorlopige eindejaarsmarge om ongeveer € 85 miljoen. In de maanden die volgen zijn aanpassingen en correcties mogelijk, onder meer naar aanleiding van de accountantscontrole. In de Slotwet 2010 wordt de definitieve eindejaarsmarge vastgesteld op € 79,5 miljoen.

Deze definitieve eindejaarsmarge wordt in de Voorjaarsnota ten laste van de defensiebegroting in 2011 gebracht. Afhankelijk van de over- of onderschrijding op het artikel in 2010 en van gemaakte afspraken is de eindejaarsmarge op de volgende artikelen verwerkt (bedragen in miljoenen €):

CZSK	–3,3
CLAS	–10,9
CLSK	6
KMAR	5,3
DMO	15,4
CDC	–41,1
Nominaal, inclusief doorwerking ontvangsten	–24,7
Algemeen	–26,2

Door de overschrijding in 2010 was de eindejaarsmarge uiteindelijk per saldo negatief.

De maatregelen bij het Commando DienstenCentra (CDC) om de negatieve eindejaarsmarge op te vangen, hebben geleid tot uitstel van infrastructurele investeringsprojecten. Er zijn geen andere projecten uitgesteld als gevolg van de negatieve eindejaarsmarge.

In 2011 is € 9,6 miljoen gereserveerd voor de werving van nieuw personeel. De verdeling van dit bedrag naar operationele commando’s is als volgt:

Commando zeestrijdkrachten (CZSK):	€ 4,4 miljoen
Commando landstrijdkrachten (CLAS):	€ 1,8 miljoen
Commando luchtstrijdkrachten (CLSK):	€ 3,0 miljoen
Koninklijke marechaussee (CKMar):	€ 0,4 miljoen

De instroom van militair personeel in 2011 bedraagt 1 654 vte’n. Voor burgerpersoneel geldt een algemene vacaturestop. Voor het behoud van personeel is defensiebreed 1,5 procent van de salarisuitgaven gereserveerd voor aanstellings- en bindingspremies. Voor de verjonging van het personeelsbestand is in 2011 geen apart budget gereserveerd.

Het ministerie van Defensie heeft met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een convenant Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS) gesloten. In het kader van dit convenant heeft Defensie onder andere verschillende capaciteiten met een korte reactietijd gegarandeerd beschikbaar gesteld ter ondersteuning van het civiele gezag, waaronder capaciteit voor explosievenopruiming, detectie- en bestrijdingscapaciteit van chemische, biologische, radiologische en nucleaire rampen, een noodhospitaal, onbemande vliegtuigen voor bewaking en beveiliging en samengestelde eenheden voor havenbescherming. Er zijn heldere en korte aanvraagprocedures vastgesteld.

Deze maatregelen hebben ertoe geleid dat civiele autoriteiten vaker gebruik maken van deze defensiecapaciteiten, zowel voor inzet als bij oefening en training. In 2006 zijn voor ICMS extra middelen voor de defensiebegroting beschikbaar gesteld. Extra uitgaven die voortkomen uit de inzet in het kader van civiel-militaire samenwerking, zoals toelages voor inzet en brandstofkosten, worden bekostigd uit de extern gefinancierde begrotingspost Financiering Nationale Inzet Krijgsmacht (FNIK). Deze uitgaven zijn in 2011 ongewijzigd gebleven en derhalve niet opgenomen in de begrotingsstaten samenhangende met de Voorjaarsnota.

De versoberingsmaatregelen van eind vorig jaar waren noodzakelijk om binnen de budgettaire kaders te blijven. Zij hebben niet geleid tot budgetmutaties. In de memorie van toelichting van de eerste suppletoire begroting bent u geïnformeerd over de gevolgen van deze versoberingsmaatregelen voor de operationele gereedstelling van eenheden. Deze gevolgen waren alleen relevant voor het CZSK en het CLSK. Bij het CZSK werden twee in plaats van één fregat specifiek operationeel gereedgesteld terwijl één in plaats van twee fregatten organiek gereed werd gesteld. De versobering bij het CLSK betrof een verlaging van het aantal vlieguren bij zowel F-16»s als luchttransport. Bij het CLAS was door eerder in 2010 genomen maatregelen, zoals het stilzetten van 20 procent van de voertuigen, al sprake van negatieve gevolgen voor de operationele gereedstelling. Voor de KMar hadden de versoberingsmaatregelen geen gevolgen voor de operationele gereedstelling

Inmiddels zijn met de beleidsbrief van 8 april jl. (Kamerstuk 32 733, nr. 1) verdere maatregelen genomen. Voor een overzicht van de gevolgen daarvan voor de operationele gereedheid verwijs ik naar annex D van de beleidsbrief.

De verlaging van de investeringsbudgetten en de daarmee samenhangende selectieve verplichtingenstop van eind vorig jaar, alsmede de gevolgen van de maatregelen uit de beleidsbrief, komen tot uitdrukking in de mutaties op artikel 25 – DMO en artikel 26 – CDC:

Investeringen zeestrijdkrachten	– € 25 miljoen
Investeringen landstrijdkrachten	– € 25 miljoen
Investeringen luchtstrijdkrachten	– € 25 miljoen
Investeringen defensiebreed	– € 35,8 miljoen
Investeringen infra	– € 16,3 miljoen
Investeringen informatievoorziening	– € 4,3 miljoen

Dit heeft tot gevolg dat geplande investeringen naar latere jaren verschuiven of dat projecten zijn geschrapt of gereduceerd. In annex B van de beleidsbrief is een overzicht opgenomen van de gevolgen voor investeringsprojecten voor 2012 en daarna. De Kamer zal op Prinsjesdag met de ontwerpbegroting 2012 en het Materieelprojectenoverzicht nader worden geïnformeerd over de gevolgen per project.

Bij de volgende projecten zijn in 2011 de effecten het grootst:

• • Vervanging F-16 (€ 43 miljoen);

• • NH-90 (€ 16 miljoen);

• • AH-64 Upgrade (€ 8 miljoen);

• • Onderhoudsvoorziening Instandhoudingsbedrijf Land in Leusden (€ 7 miljoen);

• • Vervanging Compatriot (€ 6 miljoen).

De € 75 miljoen voor extra materiële exploitatie wordt in 2011 ingezet voor:

• • Instandhouding wapensystemen (€ 63 miljoen);

• • Kleding (€ 3,5 miljoen);

• • Brandstof (€ 7,5 miljoen);

• • Operationele zaken (€ 1 miljoen).

Defensie is onlangs verplichtingen aangegaan voor het tweede testtoestel. Zoals uiteengezet in de brief van 23 mei jl. (Kamerstuk 31 300, nr. 23) is met betrekking tot de verplichtingen een termijndollarcontract gesloten dat de risico’s van wisselkoersfluctuaties afdekt. De betalingen voor de onderdelen met een lange levertijd zijn grotendeels al in 2010 gedaan. De overige betalingen voor het tweede testtoestel worden gespreid over de jaren 2011 tot en met 2013. Als gevolg van de reeds gemelde vertraging bij de productie van beide testtoestellen en de besluitvorming is een deel van de uitgaven uitgesteld van 2011 tot 2012. In onder meer de brief van 23 mei is tevens de systematiek van de richtprijs en de plafondprijs van het tweede testtoestel toegelicht.

Zie het antwoord op vraag 10.

Zie het antwoord op vraag 11.

De projectkosten van C2000, het landelijke systeem voor mobiele spraakcommunicatie in de veiligheidssector, zijn destijds betaald door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als eigenaar van dit systeem. De exploitatiekosten van het huidige C2000-project worden op basis van een verdeelsleutel door het ministerie van Veiligheid en Justitie jaarlijks doorberekend aan de gebruikersorganisaties in de veiligheidssector; de politie, de brandweer, de ambulancezorg en Defensie.

De herziening van de vullingslijnen bestaat uit de verlaging van de vullingsgraad bij de defensieonderdelen. In 2011 is de instroom van militair personeel voor heel Defensie beperkt tot maximaal 1 654 vte’n. Voor burgerpersoneel geldt een algemene vacaturestop. Deze maatregelen liepen vooruit op de maatregelen die inmiddels zijn aangekondigd in de beleidsbrief.

Met het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn afspraken gemaakt over de bescherming van ambassadepersoneel voor een periode van drie jaar (2010–2012). Op verzoek van het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt dit gefinancierd door middel van een jaarlijkse overheveling. Voordat tot verlenging wordt overgegaan, wordt in 2012 eerst een evaluatie uitgevoerd.

Voor het twee jaar langer openhouden van Eygelshoven is zowel in 2011 als in 2012 € 1,5 miljoen nodig. De herstelwerkzaamheden aan het materieel dat is teruggekeerd uit Uruzgan worden grotendeels uitbesteed. De hiervoor benodigde budgetten zijn opgenomen in de raming voor de redeployment.

Naast Eygelshoven zijn de volgende eenheden betrokken bij de herstelwerkzaamheden:

• • Directie Materieel Organisatie (DMO):

  • − Defensie Bedrijf Grondgebonden Systemen te Leusden;

  • − Logistiek Centrum Woensdrecht;

  • − Marinebedrijf te Den Helder.

• • Logistieke eenheden van de operationele commando’s.

Geld dat in 2010 niet is gebruikt, is verwerkt in de eindejaarsmarge en met de Voorjaarsnota 2011 ten goede gekomen aan de voorziening voor crisisbeheersingsoperaties. Hierdoor zijn deze gelden beschikbaar voor missies in 2011. Ook toekomstige vrijval zal in principe ten goede komen aan de voorziening.

De additionele uitgaven voor de verlenging van de Nederlandse bijdrage aan Unified Protector worden gefinancierd uit de voorziening voor crisisbeheersingsoperaties op de defensiebegroting. De raming voor de additionele uitgaven van deze verlenging bedraagt € 15 miljoen.

Dit betreft een optelling van missies die wegens de geringe omvang niet afzonderlijk zijn toegelicht. Het betreft (bedragen in miljoenen €):

UNTSO	0,10
EUFOR	0,02
CFMCC	0,20
NLTC	0,18

De hogere raming van de Kustwacht Nederland heeft twee oorzaken. In verband met de Kustwacht »nieuwe stijl» zijn budgetten overgeheveld van de ministeries van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, Infrastructuur & Milieu en Financiën voor de hogere kosten van de Rijksrederij. Daarnaast is het project Uitbreiding Walradar vertraagd tot 2011.

Zie het antwoord op vraag 17.

In verband met de doorwerking van de eindejaarsmarge is het uitgavenbudget van het CLAS verlaagd. Hiervoor heeft het CLAS maatregelen genomen die onder andere betrekking hebben op de apparaatsuitgaven. Het gaat dan bijvoorbeeld om een verdere verlaging van de wervingsuitgaven. Daarnaast zijn de mutaties uit de Nota van Wijziging in eerste instantie bij de programma-uitgaven verwerkt. In de eerste suppletoire begroting is deze mutatie binnen het CLAS herschikt tussen programma en apparaat.

Het CLAS is een van de gebruikers van het Kromhout-complex. Omdat de betalingen hiervan worden gedaan bij het CDC zijn in de begroting 2011 huisvestingsuitgaven ontvlochten. Nader onderzoek heeft geleid tot een aanpassing van deze ontvlechting in de eerste suppletoire begroting.

Het CLSK heeft de budgetten herschikt tussen apparaat en programma omdat een aantal posten voor opleidingen en grafische zaken nu bij de apparaatsuitgaven tot betaling komt in plaats van bij de programma-uitgaven.

De hogere raming van de apparaatsuitgaven bij de DMO bestaat uit het saldo van de herziene vullingslijn die leidt tot een € 6 miljoen lagere raming en de doorwerking van de eindejaarsmarge (€ 10 miljoen) waarmee verhuis- en inrichtingsuitgaven en munitieonderzoeken doorschuiven van 2010 naar 2011. Daarnaast zijn er verschillende kleine herschikkingen.

Op 7 oktober 2010 is tijdens een vergadering van de Resources Policy and Planning Board, het financiële adviesorgaan van de Navo, het nieuwe investeringsplafond 2011–2015 vastgesteld. Nederland heeft daarmee ingestemd tijdens de Noord Atlantische Raad van 12 oktober 2010. Het Nederlandse aandeel in het nieuwe Navo-investeringsplan is groter dan oorspronkelijk in de begroting was opgenomen. Voor het verschil wordt daarom meerjarig een voorziening getroffen vanuit het investeringsbudget.

De raming van de apparaatsuitgaven wordt verhoogd omdat de betalingen voor het Kromhout-complex centraal op het uitgavenbudget van apparaat CDC worden gedaan. Daarnaast is de vullingslijn aangepast en zijn het budget van het CDC en de activiteiten met elkaar in overeenstemming gebracht. Dit geldt ook voor de in het uitgavenbudget van apparaat CDC opgenomen huisvestingsactiviteiten.

Naar aanleiding van de financiële problematiek bij het CDC in de afgelopen jaren heeft een task force maatregelen genomen om de activiteiten van het CDC in overeenstemming te brengen met de budgetten. Het betreft maatregelen zoals de aanpassing van het keuringsproces, vraagdemping van transport en facilitaire dienstverlening, de beperking van niet-legitieme civiele zorgconsumptie en de beperking van onderhoud aan legacy systemen. Omdat een groot deel van de besparing geen onmiddellijk effect heeft voor het uitvoeringsjaar 2011, is in de eerste suppletoire begroting een aanvulling van € 20,9 miljoen uit de investeringsbudgetten noodzakelijk. Voor 2011 worden wel besparingen bereikt bij transport (€ 9,75 miljoen) en facilitaire dienstverlening (€ 6 miljoen).

Naast een positieve eindejaarsmarge wordt de hogere raming voor de bestuursstaf vooral veroorzaakt door een herschikking ten behoeve van extra inhuur voor verbeteringen van de personeelsdossiers bij het Dienstencentrum Human Resources. De hogere raming voor milieu-uitgaven hangt samen met de doorwerking van de eindejaarsmarge vanuit 2010 ten behoeve van een aantal kleinere milieuprojecten. De raming voor subsidies en bijdragen is hoger doordat de uitgaven ten behoeve van Stichting de Basis niet langer onder «pensioenen en uitkeringen» worden gedaan, maar onder «subsidies».

In de eerste suppletoire begroting is een budgetoverheveling verwerkt van € 6 miljoen van beleidsartikel 20 – Uitvoeren crisisbeheersingsoperaties naar het ministerie van Veiligheid en Justitie voor de uitvoering van civiele politiemissies. In het bedrag van € 121,5 miljoen dat wordt genoemd op pagina 6 in de algemene toelichting is deze mutatie abusievelijk niet meegenomen. De voorgestelde verhoging van de begrotingsstaten bedraagt € 115,5 miljoen zoals in de begrotingsstaten is opgenomen.

Het betreft hier verplichtingen die doorlopen als gevolg van vertragingen bij het onderhoud en de reparatie van materieel dat is teruggekomen uit Afghanistan, zoals de Bushmaster en de Fennek. Het hiervoor benodigde budget voor 2010 is via de eindejaarsmarge doorgeschoven naar 2011.

De meeruitgaven 2010 die in 2011 in mindering zijn gebracht op het uitgavenbudget CZSK bedragen € 3,3 miljoen. Het betreft het saldo van € 7,9 miljoen hogere personele uitgaven en € 4,6 miljoen lagere materiële uitgaven, inclusief doorwerking van lagere ontvangsten. Het saldo is in 2011 in mindering gebracht op de personele uitgaven.

In mijn brief van 18 november 2010 (Kamerstuk 32 500 X, nr. 16) heb ik uiteengezet dat vanwege de financiële problematiek de vulling van de defensieonderdelen is verlaagd. De vullingsgraad wordt bepaald aan de hand van de gemiddelde jaarsterkte. In de tabel is voor de in de vragen genoemde defensieonderdelen de ontwikkeling van het personeelsbestand weergegeven.

	Gemiddelde jaarsterkte	Personeelsbestand nu	Personeelsbestand eind 2011
CZSK	8 951	9 148	8 720
CLAS	22 595	23 224	21 636
CLSK	8 331	8 507	8 133
CKmar	6 451	6 508	6 304
CDC	7 216	7 461	7 168

De meeruitgaven 2010 die in 2011 in mindering zijn gebracht op het uitgavenbudget CLAS bedragen € 10,9 miljoen. Het betreft het saldo van € 19,3 miljoen hogere personele uitgaven en € 8,4 miljoen lagere materiële uitgaven, inclusief doorwerking van hogere ontvangsten. Het saldo is in 2011 in mindering gebracht op de exploitatie, waaronder de posten oefeningen en werving.

Zie het antwoord op vraag 38.

De herschikking van € 2,18 miljoen bestaat voor € 1,55 miljoen uit de programma-uitgaven voor opleidingen, voor € 519 000 uit een bijstelling voor vastgoed en voor € 115 000 uit overige bijstellingen. De bijstelling voor de programma-uitgaven voor opleidingen hangt samen met extra uitgaven voor de uitbesteding van opleidingen.

Zie het antwoord op vraag 38.

De minderuitgaven 2010 die in 2011 ten gunste komen van het uitgavenbudget CLSK bedragen € 6,0 miljoen. Het betreft voor € 3,9 miljoen lagere personele uitgaven aan opleidingen en voor € 2,1 miljoen lagere materiële uitgaven, inclusief de doorwerking van hogere ontvangsten. Deze komen in 2011 ten gunste van de opleidingsuitgaven en van materiële uitgaven ten behoeve van het onderhoud aan wapensystemen.

Zie het antwoord op vraag 38.

De commerciële verwerving van een opleiding voor de uitvoering van scholing van bemanning en technici maakt deel uit van de vervanging van de Lynx-helikopter door de NH-90. Deze opleiding is gefinancierd uit het budget van het helikopterproject NH-90. De mutatie in de begroting betreft een vervolgopleiding die wordt betaald uit het exploitatiebudget van het CLSK. Hiervoor wordt het CLSK gecompenseerd vanuit het investeringsbudget van DMO. Daarnaast is een bedrag overgebracht naar het exploitatiebudget van het CLSK voor de financiering van de uitvoering van Search and Rescue (SAR-)taken bij nacht. Over de uitbesteding van de SAR-taken bij nacht is de Kamer eerder geïnformeerd met de brief van 22 februari jl. (Kamerstuk 25 928, nr. 47). Vanuit de investeringen, niet zijnde het budget van het helikopterproject NH-90, is € 4,25 miljoen overgeheveld naar de exploitatie. Hiervan komt € 3,5 miljoen ten laste van de begroting voor 2011. Dit is verwerkt in de eerste suppletoire begroting.

De minderuitgaven 2010 die in 2011 ten gunste komen van het uitgavenbudget KMar bedragen € 5,3 miljoen. Het betreft voor € 2,9 miljoen lagere personele uitgaven en voor € 2,4 miljoen lagere materiële uitgaven, inclusief doorwerking van hogere ontvangsten. Deze komen in 2011 ten gunste van uitgaven voor huren en de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) die eerder voor 2010 gepland waren.

Zie het antwoord op vraag 38.

Zie het antwoord op vraag 10.

De meeruitgaven 2010 die in 2011 in mindering zijn gebracht op het uitgavenbudget CDC bedragen € 41,1 miljoen. Het betreft voor € 11,4 miljoen hogere personele uitgaven en voor € 29,7 miljoen hogere materiële uitgaven, inclusief de doorwerking van hogere ontvangsten. Om deze hogere uitgaven te compenseren heeft het CDC verschillende maatregelen genomen, in het bijzonder de vermindering van de investeringen met € 20,5 miljoen en de inzet van het positieve resultaat uit 2010 van de baten-lastendienst IVENT (€ 20 miljoen).

Zie het antwoord op vraag 40.

Zie het antwoord op vraag 38.

Zie het antwoord op vraag 31.