Nr. 1 JAARVERSLAG VAN WONEN, WIJKEN EN INTEGRATIE (XVIII)

Realisaties van de uitgaven naar artikelen voor 2010 (x € 1 000)

Realisaties van de ontvangsten naar artikelen voor 2010 (x € 1 000)

A. ALGEMEEN

Dechargeverlening

AAN de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik het jaarverslag met betrekking tot de begroting van Wonen, Wijken en Integratie (XVIII) over het jaar 2010 aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties decharge te verlenen over het in het jaar 2010 gevoerde financiële beheer.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden. Het rapport bevat de bevindingen en het oordeel van de Rekenkamer met betrekking tot:

• a. het gevoerde financieel beheer en materieelbeheer;

• b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• c. de financiële informatie in het jaarverslag;

• d. de betrokken saldibalans;

• e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

• f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen verder de volgende, wettelijke voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

• a. het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2010;

• b. het voorstel van de slotwet over het jaar 2010 die met het onderhavige jaarverslag samenhangt;

• c. het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2010 met betrekking tot het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijksschatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk;

• d. de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2010 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2010 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2010 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

LEESWIJZER

Met ingang van 2008 is voor de programmagelden van Wonen, Wijken en Integratie een apart begrotingshoofdstuk (XVIII) ingesteld. De verantwoording hierover vindt plaats in het jaarverslag van Wonen, Wijken en Integratie (XVIII). De apparaatsbudgetten van Wonen, Wijken en Integratie (XVIII) worden volledig verantwoord in het jaarverslag van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI).

Verantwoordelijkheid Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Experiment verantwoording nieuwe stijl

Dit jaarverslag is evenals het jaarverslag over 2009 opgemaakt onder de condities en doelstellingen vanuit het «Experiment verbetering verantwoording en begroting».

Opbouw jaarverslag

De opbouw van het jaarverslag 2010 volgt de Rijksbegrotingvoorschriften 2011. Het jaarverslag bestaat uit vier delen:

• a. een algemeen deel met de aanbieding en dechargeverlening;

• b. het beleidsverslag 2010;

• c. de Jaarrekening 2010;

• d. de bijlagen.

Het beleidsverslag 2010

De afgelopen jaren werd het beleidsverslag opgebouwd aan de hand van de kabinetsdoelstellingen van het Kabinet Balkenende IV. Met de val van dit kabinet en het aantreden van het huidige kabinet komt deze indeling te vervallen. Het begrotingsjaar 2010 kende het grootste deel van het jaar een demissionair kabinet. Alleen de eerste zeven weken regeerde het vorige kabinet missionair. Concreet betekent dit dat de initiatieven die waren aangekondigd in de beleidsagenda 2010 niet volledig tot uitvoering zijn gebracht. De afspraak om de begroting en het jaarverslag aan elkaar te spiegelen blijft echter overeind. In een tabel aan het einde van het verslag over de beleidsprioriteiten wordt op hoofdlijnen informatie over het afloop van het vorige kabinetsprogramma verschaft.

Het beleidsverslag bestaat uit vier onderdelen: het verslag over de beleidsprioriteiten, de beleidsartikelen, de niet-beleidsartikelen en de bedrijfsvoeringsparagraaf.

Beleidsprioriteiten

In de paragraaf over de beleidsprioriteiten wordt verantwoording over de bereikte resultaten van de beleidsagenda in de begroting 2010 afgelegd. De beleidsmatige conclusie is net als vorig jaar, steeds apart na iedere prioriteit opgenomen. Het onderwerp Huurtoeslag wordt als overige beleidsprioriteit ook beleidsmatig toegelicht. Dit omdat met dit onderdeel een relatief groot financieel belang is gemoeid.

Beleids- en niet beleidsartikelen

In de paragraaf over de beleids- en niet-beleidsartikelen wordt verantwoording over de realisatie van verplichtingen, uitgaven en ontvangsten afgelegd. Daarbij zijn de budgettaire en financiële consequenties te vinden waarbij de opmerkelijke verschillen tussen de begroting en realisatie worden toegelicht. Voor het toelichten van de verschillen wordt een ondergrens van € 3,0 mln gehanteerd, met dien verstande dat waar politiek relevant ook posten onder deze grens zijn toegelicht.

Bedrijfsvoeringsparagraaf

In de bedrijfsvoeringsparagraaf wordt verslag gedaan over de bedrijfsvoering van Wonen, Wijken en Integratie. In deze uitzonderingsrapportage wordt verslag gedaan als de rapporteringstolerantie uit de Rijksbegrotingsvoorschriften met betrekking tot de totstandkoming van beleidsinformatie en de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering wordt overschreden. De informatie over het financieel- en materieelbeheer en de overige aspecten van de bedrijfsvoering komen terug in de bedrijfsvoeringsparagraaf van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI).

De Jaarrekening 2010

In de Jaarrekening zijn de volgende onderdelen opgenomen: de verantwoordingsstaat 2010 van het begrotingshoofdstuk Wonen, Wijken en Integratie (XVIII), de saldibalans met toelichting en de jaarrekening van de baten-lastendiensten Rijksgebouwendienst (RGD) en de Dienst van de Huurcommissie. In de jaarrekening van de RGD en de Dienst van de Huurcommissie wordt voor deze diensten, middels een balans, een staat van baten en lasten en een kasstroomoverzicht, financieel verantwoording afgelegd over 2010. Conform de Rijksbegrotingsvoorschriften wordt inzicht geboden in verschillen, de ontwikkeling van het Eigen Vermogen, de specificatie van de omzet en een overzicht verstrekt van de doelmatigheidsindicatoren.

De bijlagen

Dit jaarverslag bevat twee bijlagen:

• 1. extra-comptabel overzicht Grotestedenbeleid;

• 2. een overzicht van de toezichtrelaties en ZBO’s/RWT’s.

De bijlagen «Inkoop van adviseurs en tijdelijk personeel (inhuur externen)» en «Publicatie Personele Topinkomens» zijn niet opgenomen in het jaarverslag van Wonen, Wijken en Integratie (XVIII). Binnen WWI gerealiseerde inhuur en eventuele meldingen personele topinkomens zijn verantwoord in het jaarverslag van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI).

Groeiparagraaf

De opzet van het jaarverslag is nagenoeg onveranderd ten opzichte van het jaarverslag 2009. De Algemene Rekenkamer heeft over 2009 geoordeeld dat ten opzichte van het jaar daarvoor, er een betere aansluiting gemaakt is tussen de doelen van het beleid, de geleverde prestaties en de ingezette middelen. De ingezette verslagleggingslijn is in dit jaarverslag gecontinueerd. Ook is naar aanleiding van opmerkingen van onder andere de Algemene Rekenkamer in dit jaarverslag extra aandacht besteed aan de totstandkoming van de saldibalans.

B. BELEIDSVERSLAG 2010

Beleidsprioriteiten

In deze paragraaf wordt verantwoording afgelegd over de resultaten van de in de beleidsagenda 2010 vermelde beleidsprioriteiten. Het onderwerp Huurtoeslag wordt vanwege de (financiële) omvang ook beleidsmatig toegelicht.

1 Inleiding

De afgelopen jaren is de beleidsagenda in de begroting en het daaraan gelieerde beleidsverslag van het jaarverslag opgebouwd aan de hand van de kabinetsdoelstellingen van het kabinet Balkenende IV. Met het aantreden van het kabinet Rutte-Verhagen komt deze indeling te vervallen. De afspraak om de begroting en het jaarverslag aan elkaar te spiegelen blijft echter overeind.

Het begrotingsjaar 2010 kende het grootste deel van het jaar een demissionair kabinet. Concreet betekent dit dat de initiatieven die waren aangekondigd in de beleidsagenda 2010 niet volledig tot uitvoering zijn gebracht. Dit betekent niet dat er in 2010 niets is gebeurd; de tabel aan het einde van dit hoofdstuk geeft hierin inzicht.

2 Werken aan leefbare wijken, krachtige steden en vitale regio’s

Doel:

• 1. Ontwikkelen van krachtige, vitale steden;

• 2. Verbeteren van de leefbaarheid en inlopen van de achterstand van wijken;

• 3. Bevorderen van productie en kwaliteit nieuwbouw;

• 4. Voorkomen van neerwaartse spiraal in regio’s met bevolkingsdaling;

• 5. Realiseren van de klimaat- en energiedoelstellingen in de bestaande bouw (tot 2020 2,4 mln bestaande gebouwen tenminste 30% energiezuiniger) en nieuwbouw (nieuwe woningbouw in 2020 energieneutraal en nieuwe utiliteitsgebouwen in 2017 50% energiezuiniger);

• 6. Mogelijkheden bieden voor het beheersen van de energielasten voor bewoners en bedrijven.

Doelbereik

In het kader van de verantwoording over GSB III is de rijksbijdrage voor de drie brede doeluitkeringen (sociaal, fysiek, economie) vastgesteld voor de G31. De vaststelling is gebaseerd op de door de steden via «single information/single audit» ingediende verantwoording over zowel de rechtmatige besteding van de BDU’s, als over de realisatie van de met het Rijk overeengekomen meerjaren resultaatafspraken. Voor het afronden van enkele afspraken (o.a. inburgeringstrajecten) is de termijn verlengd tot en met 2011; de verantwoording hiervan en de vaststelling van de rijksbijdrage op deze onderdelen vindt in 2012 plaats.

Ad 4: Ter voorkoming van een negatieve spiraal in regio’s met bevolkingsdaling is uitvoering gegeven aan het Actieplan bevolkingsdaling (zie verder ad 7 in onderstaand overzicht).

Ad 5: In 2010 is in de bestaande bouw in 112 000 woningen additioneel energiebesparing behaald (minimaal 20 tot 30% energiebesparing, hetgeen overeenkomt met ongeveer twee labelstappen). Voor de nieuwbouw geldt dat er ten opzichte van vorige jaren sprake is van een stijgende trend in het aantal vergunningen met een EPC die significant lager is dan de eis. In 2010 is bijna 6% van de afgegeven woningbouwvergunningen minimaal 25% lager dan de referentie-eis van 2007. Bij de utiliteitsbouw wordt met name bij de onderwijssector en de kantorensector al op grote schaal lager dan de referentie-eis van 2007 gebouwd (in de onderwijssector was bijvoorbeeld in 2010 10% van de afgegeven vergunningen zelfs minimaal 50% lager).

Beleidsconclusie

Na drie jaar wijkaanpak zijn de resultaten en de vooruitgang zichtbaar. Lokale partners worden ondersteund met kennis en kunde. Het Rijk faciliteert zonder dat het verantwoordelijkheden overneemt. Het integraal werken, de bewoner centraal stellen, vitale coalities smeden en het vraaggericht werken zijn lessen die worden verspreid en gedeeld met de 40+wijken. Burgers zelf worden in staat gesteld en ondersteund bij het nemen van verantwoordelijkheid. Waar de problemen te complex zijn, springen gemeente en professional in met adequate hulp. De aanpak wordt geconsolideerd en breder ingezet. Het Kabinet blijft de uitvoering en verankering van de aanpak in deze nieuwe fase, van bouwen naar borgen, op lokaal niveau ondersteunen.

Als gevolg van de economische crisis is de woningproductie in 2010 teruggevallen naar 62 003 woningen. In het eerste kwartaal van 2011 verschijnt de monitor van de convenanten energiebesparing gebouwde omgeving met de gegevens over 2010. Dan kan worden vastgesteld of de eerdere trend is vastgehouden.

3 Een solide en solidaire woningmarkt

Doel

• 1. Betaalbaarheid voor iedereen;

• 2. Een brede en actieve inzet van corporaties ten dienste van het publiek belang: bij het aanpakken van de fysieke en sociale problematiek in steden en wijken en het zorgen voor voldoende betaalbare woningen voor lagere inkomens;

• 3. Een heldere en scherpe verantwoording van deze inzet naar de overheid die het publieke belang bepaalt.

Doelbereik

De huren zijn in 2010 gestegen met 1,2 %. Dit is gelijk aan het inflatiepercentage van het voorgaande jaar.

In 2010 zijn de doelen met betrekking tot de Wet Bevordering Eigenwoningbezit (BEW) en startersleningen gerealiseerd. In totaal zijn in 2010 5 875 BEW bijdragen en 3 968 VROM startersleningen verstrekt. Met name vanwege budgettaire redenen en beschikbare alternatieven ter ondersteuning van starters op de woningmarkt zijn beide regelingen nu gesloten. Bestaande BEW toekenningen worden wel gecontinueerd. In de beleidsevaluatie van de BEW die in het voorjaar 2011 naar de Tweede Kamer is verzonden wordt nader ingegaan op gerealiseerde doelstellingen van de BEW over de periode 1 januari 2007 tot eind maart 2010.

In 2010 zijn de werkzaamheden om te komen tot een vernieuwing van het corporatiebestel voortgezet. Via aanpassing van wet- en regelgeving wordt de verhouding tussen het Rijk en de corporatiesector zodanig aangescherpt, dat woningcorporaties hun maatschappelijke prestaties beter kunnen laten aansluiten op lokale, regionale en landelijke prioriteiten in de volkshuisvesting. De eind 2009 afgeronde bespreking met de Europese Commissie over staatssteun voor corporaties heeft eind 2010 geleid tot publicatie van de Tijdelijke regeling diensten van algemeen economisch belang toegelaten instellingen volkshuisvesting, van kracht met ingang van 1 januari 2011.

Beleidsconclusie

4 Integratie en inburgering van nieuwe Nederlanders en hun kinderen

Integratie

Doel

Voor 2010 waren maatregelen aangekondigd om de overlast, criminaliteit en schooluitval en werkloosheid van Marokkaans-Nederlandse en Antilliaans-Nederlandse jongeren te verminderen. Daarnaast zouden de maatregelen ter bestrijding van rassendiscriminatie uit de Integratiebrief (Kamerstukken II, 2009–2010, 31 268, nr. 25) worden uitgevoerd en zouden er maatregelen worden genomen op het terrein van de huwelijksmigratie.

Doelbereik

De voor 2010 aangekondigde maatregelen zijn gerealiseerd. In nauwe samenwerking met de (voormalige) ministeries van BZK, Justitie en Jeugd & Gezin zijn gemeenten ondersteund die ervoor kiezen via een speciale aanpak de overlast, criminaliteit en schooluitval en werkloosheid van Marokkaans-Nederlandse en Antilliaans-Nederlandse jongeren te verminderen. Op het terrein van huwelijksmigratie is uitvoering van de voorstellen in de Aanpak huwelijks- en gezinsmigratie van 2 oktober 2009 (Kamerstukken II, 2009–2010, 32 175, nr. 1) in gang gezet. Ook de uitvoering van de acties inzake rassendiscriminatie is in gang gezet.

Beleidsconclusie

Zoals ook het Centraal Bureau voor de Statistiek aangeeft in het Jaarrapport Integratie 2010 (www.cbs.nl en Kamerstukken II 2010–2011, 31 268, nr. 43) is er nog altijd sprake van een gedifferentieerd beeld: positieve en zorgwekkende ontwikkelingen gaan hand in hand, met vaak grote verschillen tussen en binnen groepen. Verbetering moet komen uit (verbetering/effectiever maken van) het generieke beleid, zodat dit beleid ook echt voor iedereen gaat werken.

Inburgering

Doel

In de ontwerpbegroting 2010 was de ambitie dat 60 000 inburgeringsvoorzieningen zouden worden aangeboden, waarvan 60% duaal, dat wil zeggen in de vorm van een inburgeringstraject dat gekoppeld is met reïntegratie, werk, ondernemerschap (een beroepsopleiding), vrijwilligerswerk of opvoedingsondersteuning.

Doelbereik

Eind 2009 is met de gemeenten afgesproken dat zij in 2010 56 000 trajecten zouden aanbieden (TK, 2009–2010, 31 143, nr. 73). Op basis van de gegevens uit het Informatiesysteem Inburgering (ISI) van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) per begin februari 2011 kan geconcludeerd worden dat deze doelstelling nagenoeg is gehaald. De doelstelling voor de duale trajecten is eveneens gehaald.

Beleidsconclusie

Zoals ook uit het onderzoek van de Tweede Kamer naar de inburgering (Kamerstukken II, 2010–2011, 32 321 nr. 2) en uit de evaluatie van de Wet Inburgering (Kamerstukken II, 2009–2010, 31 143, nr. 84) blijkt, is in 2010 het inburgeringsbeleid te kwalificeren als succesvol, zowel kwalitatief als kwantitatief. In de komende jaren zal een overgang plaatsvinden van een stelsel waarbij de gemeente cursussen aanbiedt naar een stelsel waarin de inburgeraar zelf zoveel mogelijk de kosten van de inburgering draagt.

Prioriteit: Garanderen van de betaalbaarheid van het wonen voor lage inkomensgroepen (vraaggericht): huurtoeslag

Doel

Om de betaalbaarheid van het zelfstandig wonen voor alle bevolkingsgroepen te garanderen en het effect van stijgende woonlasten voor specifieke groepen te beperken hanteert de overheid onder meer het instrument van de huurtoeslag.

Doelbereik

Met behulp van het kengetal netto-huurquote wordt het effect van de huurtoeslag op de betaalbaarheid van het huren voor de huishoudens met lage inkomens zichtbaar gemaakt. De in onderstaande tabel opgenomen netto huurquote geeft aan welk deel van het belastbaar inkomen wordt besteed aan netto-huurlasten (huur minus huurtoeslag). Daarbij is gerekend met de gemiddeld geldende huur voor de betreffende groep.

De tabel laat naast de in de begroting 2010 verwachte ontwikkeling van de netto-huurquote de gerealiseerde ontwikkeling van de netto-huurquote over 2010 zien.

Beleidsconclusie

Voor alle gepresenteerde huishoudens komt de huurquote hoger uit dan in de begroting 2010 vanwege een iets hogere gerealiseerde huurontwikkeling. Overigens blijkt, ook met deze bijstelling, de meerjarige ontwikkeling van de huurquote evenwichtig.

De bedragen in deze tabel illustreren het financieel belang van een kabinetsdoel of –project. De begroting is ingericht op beleidsartikelen en niet op kabinetsdoelen. Deze bedragen zijn daarom indicatief en niet een op een uit de departementale administratie te herleiden. Het is in dit overzicht mogelijk dat een bedrag ten goede komt aan meerdere doelstellingen en dus meerdere keren wordt genoemd.

BELEIDSARTIKELEN

Artikel 1. Stimuleren krachtige steden, vitale wijken en voldoende woningbouw

1.1. Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Verplichtingen

De totale verplichtingen over 2010 vallen € 994,2 mln hoger uit dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd. De belangrijkste verschillen betreffen:

• • In 2010 zijn in het kader van de wet ISV voor stedelijke vernieuwing (ISV 3) meerjarige verplichtingen (voor de periode 2010 tot en met 2014) met gemeenten en provincies aangegaan. Om die meerjarige verplichtingen te dekken zijn bij 1^e suppletoire begroting 2010 de volgende middelen aan dit artikel toegevoegd:

  • – € 242,0 mln voor bodemsanering van het begrotingshoofdstuk Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) naar het instrument «BDU-Fysiek Investeringen Stedelijke vernieuwing»;

  • – € 671,9 mln door middel van een verplichtingschuif van 2011–2014 naar 2010 binnen het instrument «BDU-Fysiek Investering Stedelijke vernieuwing»;

• • In 2010 is voor de derde (en tevens laatste) tranche van de Tijdelijke stimuleringsregeling woningbouwprojecten € 100,0 mln vanuit het stimuleringsbudget aan het instrument «Bijdragen stimulering woningproductie» toegevoegd. Aan dit budget is tevens toegevoegd de door de gemeenten terugbetaalde middelen eerste, tweede en derde tranche omdat niet tijdig met de bouw kon worden gestart. Deze middelen zijn ingezet om als gevolg van de crisis stilgevallen of niet gestarte woningbouwprojecten te ondersteunen. In 2010 is uiteindelijk op dit instrument € 140,9 mln verplicht.

Tegenover deze toevoegingen staat een overheveling van € 31,0 mln vanuit het budget «Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS)» naar het Gemeente- en Provinciefonds voor de rijksbijdrage voor het interbestuurlijke actieplan «Krimpen met kwaliteit» en de vrijval van een deel van het resterende budget BLS. Deze vrijval komt doordat een deel van de beschikbare BLS middelen (€ 24,7 mln) niet aan de budgethouders is uitgekeerd omdat niet voldaan is aan de afgesproken woningbouwopgave dan wel aantallen eigenbouw.

Uitgaven

BDU Fysiek Investeringen Stedelijke vernieuwing

De realisatie is hoger (€ 14,6 mln) dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd, dit komt met name door de verstrekte voorschotten voor bodemsanering.

Innovatiebudget Stedelijke vernieuwing

Het bij de ontwerpbegroting 2010 vastgestelde uitgavenbudget van € 15,1 mln is bij 1^e suppletoire begroting 2010 verlaagd naar nihil. Dit was mogelijk omdat:

• • De voor de afwikkeling van het Innovatieprogramma Stedelijke Vernieuwing beschikbare uitgavenbudgetten voortaan onderdeel uitmaken van de verzameluitkering WWI. Verantwoording hiervan vindt plaats op artikel 95 «Algemeen»;

• • In 2009 enkele projecten van het Innovatieprogramma Stedelijke Vernieuwing versneld tot uitvoering zijn gekomen. Als gevolg hiervan is het uitgavenbudget 2010 aangepast.

Budget BLS

De realisatie is lager (€ 89,9 mln) dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd, dit komt met name door:

• • De overheveling van € 31,0 mln bij 2e suppletoire begroting 2010 als rijksbijdrage voor het interbestuurlijke actieplan «Krimpen met kwaliteit» naar het Gemeentefonds (€ 16,3 mln – voor Parkstad Limburg en Zeeuws Vlaanderen) en naar het Provinciefonds (€ 14,7 mln – voor Noord-Oost Groningen),

• • Het niet uitkeren van een deel van de beschikbare BLS middelen aan de budgethouders. In niet alle gevallen is aan de afgesproken woningbouwopgave dan wel aantallen eigenbouw voldaan.

Bijdragen stimuleren woningbouwproductie

In 2010 is voor de derde (en tevens laatste) tranche van de Tijdelijke stimuleringsregeling woningbouwprojecten € 100,0 mln vanuit het stimuleringsbudget aan het instrument «Bijdragen stimulering woningproductie» toegevoegd. Aan dit budget is tevens toegevoegd de door de gemeenten terugbetaalde middelen eerste, tweede en derde tranche omdat niet tijdig met de bouw kon worden gestart. Deze middelen zijn ingezet om als gevolg van de crisis stilgevallen of niet gestarte woningbouwprojecten te ondersteunen.

FES NICIS

Als gevolg van een wijziging in het tempo van de aan het NICIS toe te kennen bijdragen is de realisatie € 3,4 mln hoger uitgekomen dan bij de vastgestelde begroting is geraamd.

Ontvangsten

De totale ontvangsten over 2010 vallen € 66,8 mln hoger uit dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd. De belangrijkste verschillen betreffen:

• • de terugontvangen bijdragen aan gemeenten vanwege het niet (tijdig) kunnen starten van projecten en daarmee niet kunnen voldoen aan de Regeling bijdrage stimulering woningproductie;

• • In samenhang met de hogere uitgaven voor de aan het NICIS toegekende bijdragen zijn ook de hieraan gerelateerde ontvangsten uit het FES verhoogd.

1.2 Overzicht afgeronde onderzoeken

1.3 Slotwet

Toelichting

Verplichtingen

De overschrijding van de verplichtingen is onder andere het gevolg van:

• • De terugontvangen middelen eerste, tweede en derde tranche Tijdelijke stimuleringsregeling woningbouwprojecten. Gemeenten hebben deze middelen (€ 47,2 mln) terugbetaald omdat niet tijdig met de bouw kon worden gestart. Van deze middelen is uiteindelijk op grond van artikel 8 van deze regeling € 38,0 mln opnieuw ingezet om als gevolg van de crisis stilgevallen of niet gestarte woningbouwprojecten voor het einde van het begrotingsjaar te ondersteunen;

• • Een deel van de beschikbare BLS middelen (€ 24,7 mln) is niet aan de budgethouders uitgekeerd omdat niet voldaan is aan de afgesproken woningbouwopgave dan wel aantallen eigenbouw, daarmee is de verplichting lager vastgesteld.

Uitgaven

De overschrijding van de uitgaven is met name het gevolg van het herinzetten van de hiervoor genoemde terugontvangen middelen eerste, tweede en derde tranche Tijdelijke stimuleringsregeling woningbouwprojecten en die heringezet zijn in de nadien opengestelde tranche. Deze herinzet is aangekondigd en goedgekeurd met de 2^e suppletoire begroting 2010.

Ontvangsten

De hogere ontvangsten worden eveneens verklaard door de terugontvangen middelen eerste, tweede en derde tranche Tijdelijke stimuleringsregeling woningbouwprojecten.

Artikel 2. Stimuleren van een duurzame kwaliteit van woningen, gebouwen en bouwwerken

2.1 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Verplichtingen

De totale verplichtingen over 2010 vallen € 8,3 mln hoger uit dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd. De belangrijkste verschillen betreffen:

• • Verplichtingen aangegaan voor de stimulering van glasisolatie. In de ontwerpbegroting was nog geen budget hiervoor opgenomen;

• • Een aanpassing van de fasering van de overige budgetten voor energiebesparing in de gebouwde omgeving. Het in 2010 verlaagde budget van € 5,0 mln is doorgeschoven naar 2011–2014.

Uitgaven

Programma Energiebudgetten

De aan het AgentschapNL betaalde kosten voor de uitvoering van dit programma worden verantwoord op het begrotingshoofdstuk Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI), instrument «Bekostiging van externe uitvoeringsorganisaties». Met name hierdoor is op het onderhavige instrument € 7,4 mln minder gerealiseerd dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd.

Subsidies Energiebesparing (CO₂-reductie) gebouwde omgeving

Subsidies innovatie energiebesparing gebouwde omgeving (FES)

De realisatie van de uitgaven komt € 10,2 mln lager uit, vergeleken met de raming in de oorspronkelijk vastgestelde begroting 2010. Dit is o.a. het gevolg van een actualisatie van de raming van projecten op het gebied van innovatieve energiebesparing, vooral in samenhang met de in het Regeerakkoord afgesproken opheffing van het FES.

Ontvangsten

In samenhang met de lagere uitgaven bij het instrument «Subsidies innovatie energiebesparing gebouwde omgeving (FES)» zijn ook de hieraan gerelateerde ontvangsten uit het FES lager dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd.

2.2 Overzicht afgeronde onderzoeken

2.3 Slotwet

Toelichting

Verplichtingen

De onderuitputting van de verplichtingen wordt verklaard door een te hoge raming van het budget Tijdelijke regeling glasisolatie.

Ontvangsten

In samenhang met de in 2010 lagere uitgaven op het instrument «subsidies innovatie energiebesparing gebouwde omgeving (FES)» zijn ook de hieraan gerelateerde ontvangsten uit het FES verlaagd.

Artikel 3. Garanderen van keuzemogelijkheden en betaalbaarheid op de woningmarkt

3.1 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Verplichtingen

De totale verplichtingen over 2010 vallen € 260,3 mln hoger uit dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd. De belangrijkste verschillen betreffen:

• • De hogere realisatie aan verplichtingen en uitgaven van de huurtoeslag met € 239,9 mln – zie de toelichting bij de uitgaven;

• • Meer verplichtingenruimte op het instrument «Bevorderen eigen woningbezit», benodigd voor de toekenningen tot aan het sluiten van de regeling (€ 15,2 mln);

• • De hoger uitvallende kosten voor de Dienst van de Huurcommissie (DHC) – zie hiervoor de toelichting bij de uitgaven.

Uitgaven

Huursubsidie en huurtoeslag

De verplichtingen en uitgaven van de huurtoeslag zijn € 239,9 mln hoger uitgevallen dan in de vastgestelde begroting 2010 is voorzien. Voor zo’n € 100,0 mln betreft dit een boekhoudkundige verschuiving. Ook de ontvangsten zijn met € 100,0 mln gestegen, zodat dit geen effect heeft op het per saldo budget huurtoeslag. Deze verschuiving hangt samen met een andere opstelling van de jaarverantwoording door de belastingdienst, zodat verrekeningen van vorderingen met uit te betalen toeslagen beter in beeld worden gebracht. Het verdere deel van de overschrijding hangt samen met hoger dan verwachte voorlopige toekenningen. Dit heeft voor een deel te maken met het feit, dat bij het voorlopig toekennen door de belastingdienst regelmatig meer wordt uitgekeerd dan waar de ontvangers uiteindelijk recht op hebben. Dit wordt mede veroorzaakt doordat een hoger inkomen niet of te laat wordt doorgegeven aan de belastingdienst. Bij definitief toekennen worden te hoge voorlopige toekenningen gecorrigeerd wat in latere jaren leidt tot hogere ontvangsten.

Bekostiging huurcommissie

De uitgaven voor de bekostiging van de Dienst van de Huurcommissie (DHC) zijn € 9,8 mln hoger uitgevallen dan in de vastgestelde begroting is voorzien. Dit houdt met name verband met:

• • Het met ingang van 2010 via de begroting voor WWI lopen van de bekostiging van DHC. Hiervoor zijn budgetten structureel overgeboekt van de begroting van VROM;

• • Additionele kosten als gevolg van de inrichting van de nieuwe organisatie met bijbehorende infrastructuur en een verhoogde zaaklast.

Kosten uitvoeringsorganisaties

De in de vastgestelde begroting 2010 geraamde uitgaven zijn omgeboekt naar het instrument «Bevorderen eigen woningbezit», hiermee zijn de uitgaven zoveel als mogelijk gekoppeld aan de beleidsdoelstellingen.

Ontvangsten

De hogere ontvangsten betreffen een saldo van hogere ontvangsten in verband met de bij de uitgavenmutaties toegelichte wijziging in de opstelling van de jaarverantwoording door de belastingdienst en een kleine daling van de ontvangsten door een vertraging in het invorderingstempo.

3.2 Overzicht afgeronde onderzoeken

Toelichting

In het kader van de Brede Heroverwegingen is er veel onderzoek gedaan waarin het ingezette beleidsinstrumentarium aan bod is gekomen. Dit heeft ertoe geleid dat enkele beleidsdoorlichtingen zijn opgeschort (zie ook begroting XVIII, Kamerstukken II, 2010–2011, 32 500, nr. 2).

3.3 Slotwet 2010

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Ontvangsten

Artikel 4. Integratie niet-westerse migranten

4.1 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Verplichtingen

Bij de verplichtingen is het verschil tussen de stand vastgestelde begroting 2010 en de realisatie € 182,9 mln. De belangrijkste oorzaken worden bij de uitgaven toegelicht.

Uitgaven

Facilitering inburgering

De belangrijkste verschillen tussen ontwerpbegroting 2010 en gerealiseerde uitgaven betreffen:

• • De overheveling van € 121,7 mln naar het Gemeentefonds voor de uitvoeringskosten van inburgeringstrajecten, de kwaliteitsimpuls en projecten in het kader van het Deltaplan;

• • Het beroep op de leenfaciliteit voor inburgeringsplichtigen om hun inburgeringscursussen te financieren was € 4,0 mln minder dan geraamd.

Facilitering remigratie

In 2010 is € 4,6 mln minder uitgegeven omdat uit hoofde van de Remigratiewet minder uitkeringen zijn verstrekt dan verwacht.

Overige instrumenten

Het verschil van € 19,4 mln wordt voornamelijk verklaard door de overheveling van € 11,5 mln naar het Gemeentefonds voor de uitvoering van de lokale aanpak van Marrokkaans-Nederlandse en Antiliaanse risicojongeren. Daarnaast is voor de uitvoering van het onderzoek Survey Integratie Minderheden 2010 een budget van € 1,0 mln overgeboekt naar het beleidsartikel 5 «Kennis en Ordening Wonen, Wijken en Integratie».

Ontvangsten

In het kader van de afrekening van de BDU-SIV 2005–2009 was voor een budget van € 100,0 mln aan ontvangsten begroot in 2010. Het betreft de terugvordering van inburgeringsmiddelen waarvoor geen prestatie door de gemeenten is geleverd. Dat wil zeggen, van projecten die niet zijn aangeboden, of trajecten die zijn gestart maar waarbij geen examen is afgelegd. Door vertraging in de verantwoordingsprocedure worden de middelen niet in 2010 maar in 2011 ontvangen.

4.2 Overzicht afgeronde onderzoeken

4.3 Slotwet

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

De onderuitputting van de verplichtingen en uitgaven heeft met name te maken met de kabinetswisseling. Daardoor zijn er geen nieuwe initiatieven ontplooid c.q. bestaande initiatieven afgeremd. Daarnaast wordt de onderuitputting van de uitgaven verklaard doordat uit hoofde van de Remigratiewet minder uitkeringen zijn verstrekt dan was verwacht.

Ontvangsten

De meerontvangsten van € 14,6 mln worden met name verklaard door:

• • terugbetaling van het CFI voor de uitvoering van de regeling nieuwkomers (€ 7,4 mln), omdat een aantal gemeenten minder heeft gepresteerd dan verwacht;

• • afrekening/teruggave van de SVB (€ 1,0 mln);

• • afrekening UWV-bijdrage 2009 (€ 2,1 mln);

• • teruggave omdat er minder gebruik gemaakt is van de regeling nalatenschap oude vreemdelingenwet (€ 2,1 mln).

Artikel 5. Kennis en Ordening Wonen, Wijken en Integratie

5.1 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Uitgaven

Onderzoek

De realisatie van de uitgaven is hoger dan geraamd, vooral omdat voor de uitvoering van het onderzoek Survey Integratie Minderheden 2010 een budget van € 1,0 mln is overgeboekt vanuit het beleidsartikel 4 «Integratie niet-westerse migranten».

5.2 Overzicht afgeronde onderzoeken

Toelichting

Ad 1

In 2010 is het onderzoek «Analyse van de prestatieovereenkomsten tussen gemeenten en corporaties in 2010» afgerond. Het onderzoek is in maart 2011 naar de Tweede Kamer verzonden. In het rapport wordt een landelijk (en regionaal) beeld geschetst van de verschillende soorten en aantallen prestatieovereenkomsten die rechtskracht hebben voor 2010. Nieuw is dat dit jaar voor het eerst ook gemeenten en corporaties zijn geënquêteerd over de samenwerking, onderlinge verhoudingen, het proces van tot stand komen van de overeenkomsten, de zich daarbij voordoende knelpunten en de invloed van externe omstandigheden op de onderhandelingen.

5.3 Slotwet

Artikel 6. Rijkshuisvesting

6.1 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Energiebesparing rijkshuisvesting

Vergeleken met de vastgestelde begroting komen de uitgaven lager uit, omdat € 3,3 mln is doorgeschoven van 2010 naar 2013 teneinde uitvoering te geven aan een programma van energiebesparende maatregelen in de rijkshuisvesting.

Instrument: Huisvesten van het Koninklijk Huis, Hoge Colleges van Staat en het ministerie van Algemene Zaken

Binnen dit operationeel doel is een systeemwijziging toegepast bij de financiering van de objecten van de Hoge Colleges van Staat, het ministerie van Algemene Zaken en de huisvesting van het Koninklijk Huis, voor zover vallend onder de verantwoordelijkheid van de Staat. Bij de huisvesting van het Koninklijk Huis gaat het om de 3 staatspaleizen: Paleis Noordeinde, Huis ten Bosch en het Koninklijk Paleis te Amsterdam.

De objecten van deze diensten en het Koninklijk Huis zijn met ingang van 2010 op een analoge wijze als in het rijkshuisvestingstelsel behandeld. Voor investeringen voor deze objecten wordt gebruik gemaakt van de leenfaciliteit. Naar analogie van het rijkshuisvestingstelsel is voor de investeringen een gebruiksvergoeding bepaald. De vergoedingen over 2010 zijn verantwoord bij de posten «Huisvestingskosten HCvS/AZ» en «Huisvestingskosten Paleizen».

Afdracht Agentschap

In de afgelopen jaren (voor 2010) zijn uitgaven voor investeringen in en onderhoud en beheer aan huisvesting van Hoge Colleges van Staat, het ministerie van AZ en het Koninklijk Huis rechtstreeks ten laste van de begrotingen van VROM en WWI geboekt. Vanaf 2010 wordt gebruik gemaakt van de systematiek die gangbaar is binnen het huisvestingstelsel: voor investeringen en onderhoud wordt door de Rgd een beroep gedaan op de leenfaciliteit van het ministerie van Financiën en ten laste van de begroting voor WWI worden gebruiksvergoedingen geboekt die aan de Rgd worden betaald ter dekking van rente en aflossing van de lening en apparaatskosten van de Rgd.

Om te zorgen dat huisvestingsprojecten die in 2009 of eerder al in uitvoering waren genomen, maar nog niet volledig afgerond voor 1 januari 2010, voor de volledige waarde geactiveerd zouden worden en niet alleen het deel dat na 1 januari 2010 is uitgevoerd, is een conversielening afgesloten met het ministerie van Financiën. De Rijksgebouwendienst heeft op die manier eenmalig € 157,0 mln via de leenfaciliteit ontvangen.

Volgens de gangbare procedure van het ministerie van Financiën bij dergelijke conversieleningen wordt met het bedrag van de lening betaald voor de waarde van de onderliggende activa aan het ministerie van Financiën. De afdracht door de batenlastendienst verloopt via het moederdepartement aan het ministerie van Financiën. In dit geval is het bedrag teruggestort naar het moederdepartement (VROM) en daar in zijn geheel verantwoord bij artikel 91 van de VROM begroting op het daartoe bestemde instrument «Afdracht agentschap». De lening en terugbetaling is bij de 2^e suppletoire begroting 2010 geregeld.

6.2 Overzicht afgeronde onderzoeken

Geen nadere toelichting.

6.3 Slotwet

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Als gevolg van een desaldering van ontvangsten die ten onrechte in mindering van bezwaar waren geboekt bij de definitieve vaststellingen van de jaren 2007, 2008 en 2009, zijn de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten verhoogd met een bedrag van € 14,9 mln.

NIET-BELEIDSARTIKELEN

Artikel 95. Algemeen

95.1 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Verplichtingen

De totale verplichtingen over 2010 vallen € 3,3 mln hoger uit dan in de vastgestelde begroting 2010 is geraamd. Dit is met name het gevolg van de in 2010 toegekende bijdragen voor de projecten Enschede Lage Bothof (€ 2,1 mln) en nieuw Den Helder (€ 1,0 mln), die op het instrument «Verzameluitkering» worden verantwoord.

Uitgaven

Betaalbare woonkeuze koop- en huursector

In 2010 is € 3,0 mln meer uitgegeven als gevolg van minder intrekkingen dan geraamd bij de Eigen woningen regeling 1984 (EW 1984).

LVS en WI

De uitgaven komen € 2,9 mln lager uit dan oorspronkelijk geraamd omdat voor de afwikkeling van de resterende projecten in het kader van de werkgelegenheidsimpuls (WI) in 2010 minder budget benodigd was.

Verzameluitkering

Op dit instrument vallen de uitgaven bijna € 25,1 mln hoger uit dan geraamd in de vastgestelde begroting 2010. Dit is met name het gevolg van:

• • De in de 1e suppletoire begroting 2010 vanuit beleidsartikel 1 overgeboekte budgetten voor de Impulsregeling Stedelijke vernieuwing 2005 en het Innovatieprogramma Stedelijke vernieuwing (in totaal € 18,6 mln);

• • De in 2010 toegekende bijdragen voor het project «Stedelijk Museum Amsterdam», Enschede Lage Bothof, Deventer Colmschate en nieuw Den Helder;

• • Aan de verzameluitkering toegevoegde bijdragen aan gemeenten op het gebied van inburgering.

95.2 Slotwet

Artikel 96. Onverdeeld

96.1 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Dit artikel is een administratief artikel hetgeen betekent dat er geen daadwerkelijke uitgaven ten laste van dit artikel worden gedaan.

96.2 Slotwet

BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Inleiding

In de bedrijfsvoeringsparagraaf wordt verslag gedaan van relevante aandachtspunten in de bedrijfsvoering van begrotingshoofdstuk XVIII (WWI). De bedrijfsvoeringsparagraaf heeft in overeenstemming met de Comptabiliteitswet het karakter van een uitzonderingsrapportage. Conform de Rijksbegrotingsvoorschriften wordt in deze paragraaf verantwoording afgelegd over achtereenvolgens de totstandkoming beleidsinformatie en de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering. Op het gebied van de bedrijfsvoering, managementinformatie en het financieel- en materieel beheer zijn in 2010 veel verbeteringen doorgevoerd, zoals de invoering van dashboards met managementinformatie als sturingsinstrument. De opmerkelijke zaken zijn opgenomen in de bedrijfsvoeringsparagraaf van begrotingshoofdstuk XI (VROM).

In het verslagjaar is besloten tot een departementale herindeling. In de bedrijfsvoeringsparagraaf van VROM zal hier op worden ingegaan.

De bedrijfsvoeringsparagraaf is opgesteld door WWI. Daarbij is onder meer gebruik gemaakt van de ontvangen controlebevindingen van de Rijksauditdienst. Een speciaal daartoe eenmalig ingericht Audit Committee heeft een advies uitgebracht aan de bewindspersoon om in overeenstemming met de regelgeving al dan niet ingebrachte bevindingen in deze paragraaf op te nemen. Bij de advisering is gebruikt gemaakt van de criteria zoals vastgesteld door het voormalige Audit Committee van VROM: financieel belang, belang voor de burger, (kans op) tolerantie-overschrijding en rechtmatigheid en imago/publicitair risico.

De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de huurtoeslag ligt bij de Belastingdienst. De minister van BZK is verantwoordelijk voor het beleid en het begrotingsbeheer. De minister van Financiën verantwoordt zich, als verantwoordelijk minister voor het beheer van de Belastingdienst, in zijn bedrijfsvoeringparagraaf over de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering van de toeslagregelingen door de Belastingdienst. De hoofdlijnen daaruit, voor zover deze betrekking hebben op de huurtoeslag, staan hieronder opgenomen.

Totstandkoming beleidsinformatie

De totstandkoming van de beleidsinformatie voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld in de Rijksbegrotingsvoorschriften van het ministerie van Financiën.

De Algemene Rekenkamer heeft over het boekjaar 2009 geoordeeld dat ten opzichte van het jaar ervoor, er een betere aansluiting gemaakt is tussen de doelen van het WWI-beleid, de geleverde prestaties en de ingezette middelen. De ingezette verslagleggingslijn is daarom gecontinueerd in 2010. Dat betekent dat in het begrotingshoofdstuk XVIII (WWI) – mede als gevolg van de deelname aan het experiment «Verbeteren verantwoording en begroting», alle kabinetsprioriteiten uit de begroting beleidsmatig worden toegelicht. Ook wordt de operationele doelstelling «Garanderen van de betaalbaarheid van het wonen voor lage inkomensgroepen (vraaggericht): huurtoeslag» beleidsmatig toegelicht. De huurtoeslag wordt toegelicht omdat deze doelstelling een relatief groot financieel belang heeft. De rapportagewijziging zoals bedoeld in het experiment is erop gericht om de politieke discussie meer op de hoofdlijnen (beleidsprioriteiten) te voeren.

Naar aanleiding van de opmerking van de Algemene Rekenkamer, dat niet altijd in de opgenomen beleidsconclusies in het Jaarverslag 2009 is aangegeven of er een reden is om het beleid voort te zetten dan wel aan te passen is daar extra aandacht aan besteed. Hierbij is er rekening mee gehouden dat er een nieuw kabinet is aangetreden, terwijl de doelstellingen in de begroting 2010 de doelstellingen van het vorige kabinet waren.

Rijksgebouwendienst

Over de totstandkoming van beleidsinformatie zijn er geen bijzonderheden te melden.

Dienst van de Huurcommissie

Over de totstandkoming van beleidsinformatie zijn er geen bijzonderheden te melden.

Rechtmatigheid

Onder rechtmatigheid wordt conform de Rijksbegrotingvoorschriften comptabele rechtmatigheid verstaan. Dit houdt in dat een financiële transactie waarvan de uitkomst in het departementale jaarverslag dient te worden verantwoord in overeenstemming is met de begrotingswetten en met de in internationale regelgeving, Nederlandse wetten, algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen opgenomen bepalingen die de uitkomst van die financiële transactie beïnvloeden.

In dit onderdeel wordt gerapporteerd als de overeengekomen tolerantiegrenzen voor zowel fouten als onzekerheden die betrekking hebben op de rechtmatigheid en de getrouwheid uit de Rijksbegrotingvoorschriften worden overschreden.

Opmerkingen en aanbevelingen Algemene Rekenkamer

Artikel 4 Integratie niet-westerse migranten

In het kader van inburgering is in 2010 € 7,5 mln compensatie betaald aan de gemeente Amsterdam in het kader van de afrekening van de Wet Inburgering Nieuwkomers 2006. Daarnaast is er voor circa € 1 mln nadeelcompensatie nabetaald aan gemeenten voor exploitatieverliezen van taalaanbieders, geleden onder minister Vogelaar in 2008.

De in 2008 betaalde nadeelcompensatie werd door de Algemene Rekenkamer als onrechtmatig beschouwd. In reactie hierop heeft de Algemene Rekenkamer criteria opgesteld waaraan moet worden voldaan bij toekomstige betalingen van nadeelcompensatie. Hoewel bovenstaande twee verschillende kwesties betreft, zijn deze toetsingscriteria toegepast bij de betaling aan de gemeente Amsterdam. WWI concludeerde dat de betaling rechtmatig was conform de criteria. Ook de afdeling juridische zaken adviseerde positief.

Overige onderzoeksbevindingen

Artikel 2 Stimuleren van een duurzame kwaliteit van woningen, gebouwen en bouwwerken

Europese aanbestedingen

Het Audit Committee VROM van 6 maart 2009 heeft besloten dat afwijkingen van Europese Aanbestedingen door de Portefeuillehouders van het kerndepartement vooraf worden voorgelegd aan de Bestuursraad (BR). Alle afwijkingen van Europese aanbestedingen zijn in 2010 vooraf door de BR beoordeeld en goedgekeurd. Hierbij heeft het management bewust de keuze voor het niet Europees aanbesteden gemaakt.

Voor begrotingshoofdstuk XVIII (WWI) is er in 2010 in twee gevallen voor een totaal bedrag van € 220 519 niet Europees aanbesteed. Dit totaalbedrag is het bedrag dat verplicht is in het boekjaar 2010. (De totale verplichtingen kunnen door de jaargrensoverschrijding hoger zijn). De tolerantiegrenzen zijn hiermee niet overschreden.

Resterende onrechtmatigheden

Naast de voorgenoemde rechtmatigheidsfouten zijn op de uitgaven van artikel 2 nog voor een bedrag van area € 0,9 mln onrechtmatigheden geconstateerd bij het programma energiebudgetten.

Artikel 3 Garanderen van keuzemogelijkheden en betaalbaarheid op de woningmarkt: Huurtoeslag

De Comptabiliteitswet en onderliggende regelgeving schrijven voor dat, indien de tolerantiegrenzen op het begrotingshoofdstuk worden overschreden, in de bedrijfsvoeringparagraaf expliciet verantwoording wordt afgelegd over de naleving van wet- en regelgeving. Voor 2010 is de tolerantiegrens voor de voorschotten huurtoeslag vastgesteld op 1,37% in het geval van fouten.

De conclusie voor de uitbetaalde voorschotten huurtoeslag 2010 luidt dat deze tolerantiegrens met circa € 10 mln (circa 0,38 procent) is overschreden.

Het totaalbedrag van de onrechtmatigheden in de uitbetaalde voorschotten komt daarmee op circa € 45 mln. De afwijkingen worden vooral veroorzaakt door systeemtechnische beperkingen van het huidige toeslagensysteem. Voor de huurtoeslag is de vastgestelde afwijking bij het definitief toekennen 2008/2009 (circa € 21 mln) wel binnen de tolerantiegrenzen gebleven.

Rijksgebouwendienst

Over de comptabele rechtmatigheid zijn er geen bijzonderheden te melden.

Dienst van de Huurcommissie

Over de comptabele rechtmatigheid zijn er geen bijzonderheden te melden.

C. JAARREKENING

Saldibalans

Toelichting op de saldibalans (x 1 000)

Ad 1 en 2. Uitgaven en ontvangsten resp. € 3 832 858 en € 560 610

Bij de begrotingsuitgaven en -ontvangsten zijn de gerealiseerde uitgaven en ontvangsten opgenomen met betrekking tot het jaar waarvoor de Rijksrekening nog niet door de Staten-Generaal is goedgekeurd.

Ad 3. Liquide middelen € 0

Geen nadere toelichting.

Ad.4. Rekening-courant RHB € 3 271 270

Op de rekening-courant met de Rijkshoofdboekhouding (RHB) is de financiële verhouding met de Rijksschatkist geadministreerd. Opgenomen is het bedrag overeenkomstig het laatste verstuurde saldobiljet van de RHB.

Ad 5. Uitgaven buiten begrotingsverband € – 978

Het bedrag van € 978 aan uitgaven buiten begrotingsverband is als volgt opgebouwd:

De uitgaven buiten begrotingsverband betreffen met name de nog te verrekenen uitgaven met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in verband met de Tijdelijke woonzorgstimuleringsregeling.

Ad 6. Ontvangsten buiten begrotingsverband € 0

Geen nadere toelichting.

Ad 8. Extra-comptabele vorderingen € 35 951

Ad 8a. Tegenrekening Extra-comptabele vorderingen

Het saldo per 31 december 2010 wordt hieronder gespecificeerd:

Toelichting op de omvangrijke vorderingen

Ten opzichte van ultimo 2009 is het vorderingensaldo met 15 % (€ 4,9 mln) gestegen.

Artikel 1

In verband met niet (tijdig) gestarte projecten is voor een totaal bedrag van € 8,6 mln aan verstrekte subsidies in het kader van de Tijdelijke stimuleringsregeling woningbouwprojecten bij gemeenten teruggevorderd.

Artikel 3

In het kader van het project Afbouw Huursubsidie is de incasso van de overige vorderingen met betrekking tot de oude huursubsidie medio 2007 opgedragen aan het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB). Het CJIB draagt zorg voor de verdere inning van deze vorderingen. Eind 2010 was de stand aan openstaande vorderingen € 19,3 mln. Het betreffen met name openstaande vorderingen uit 2006 of eerder (€ 18,8 mln).

Artikel 4

De omvang van het vorderingensaldo betreft met name vorderingen op gemeenten in verband met minder inburgeringstrajecten die zijn aangeboden (€ 1,8 mln), vorderingen op derden in verband met het inburgeringtraject allochtone vrouwen (€ 2,1 mln) en vorderingen in het kader van de Brede Doel Uitkering SIV.

Ad 9. Extra-comptabele schulden € 2

Ad 9a. Tegenrekening extra-comptabele schulden

Het saldo is bepaald aan de hand van de openstaande facturen met een factuurdatum tot en met 31 december 2010 en geregistreerd tot en met 14 januari 2011 waarvoor het «verplichtingen = kas beginsel» geldt. Hierop zijn de nog niet verrekende creditnota’s die betrekking hebben op facturen uit deze categorie in mindering gebracht.

Ad 10. Voorschotten € 5 277 915

Ad 10a. Tegenrekening Voorschotten

Op deze rekening staat het saldo gebaseerd op de Regeling Departementale Begrotingsadministratie (voorschotten, vooruitbetalingen en voorlopige betalingen). Voorschotten zijn betalingen aan derden vooruitlopend op een later definitief vast te stellen c.q. af te rekenen bedrag. Deze vaststelling c.q. afrekening gebeurt indien de prestatie is geleverd en indien aan alle financiële voorwaarden is voldaan.

Toelichting

Omvangrijke voorschotten

Artikel 1

Artikel 2

Artikel 3

Artikel 4

Artikel 5

Artikel 6

Op dit artikel staat een bedrag van € 20,7 mln open, dat te maken heeft met inputfinanciering van de Rijksgebouwendienst (RGD). Het voorschotsaldo is ontstaan door de nog openstaande voorschotten 2009 en het nieuwe voorschot voor het jaar 2010.

Artikel 95

Ad 11. Garantieverplichtingen € 0

Ad 11a. Tegenrekening garantieverplichtingen

Dit betreft de garantieverplichtingen die door WWI zijn aangegaan.

Toelichting:

Specifieke garanties

Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)

In onderstaande tabel wordt inzicht gegeven in de ontwikkeling van de vermogenspositie van de stichting WSW.

Het WSW heeft tot op heden uit hoofde van haar borgstellingsfunctie nooit schadebetalingen gedaan. Belangrijke reden hiervan is dat het CFV in de praktijk aan financieel noodlijdende corporaties saneringssteun geeft voordat ze niet meer kunnen voldoen aan hun betalingsverplichtingen en de borgstelling van het WSW zou kunnen worden aangesproken.

Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW)

Het garantievermogen van de stichting is gegroeid naar € 610 mln ultimo 2009 en is ook in 2010 verder gegroeid naar € 637 mln. De verwachting is dat hiermee de financiële buffer bij het WEW ook de komende periode toereikend zal zijn en de kans dat het WEW een beroep moet doen op de achtervangers wordt klein geacht.

In de onderstaande tabel wordt inzicht gegeven in de ontwikkeling van de vermogenspositie van het WEW.

Ad 12. Openstaande verplichtingen € 1 561 819

Ad 12a. Tegenrekening openstaande verplichtingen

Toelichting verlaging/intrekkingen voorgaande jaren

De negatieve bijstellingen (intrekkingen) hebben met name betrekking op vrijgevallen verplichtingenruimte in verband met afgeronde subsidies. Een belangrijk deel van de intrekkingen heeft betrekking op de regelingen die door Agentschap NL worden uitgevoerd. Het betreffen onder andere de regelingen:

• • Besluit Locatiegebonden Subsidies € 58,1 mln;

• • CO₂-reductie in de gebouwde omgeving € 13,1 mln;

• • Wet bevordering eigen woning bezit-plus € 9,2 mln;

• • Geldelijke steun eigen woningen 1984 € 1,3 mln.

Baten-lastendienst: Rijksgebouwendienst (Rgd)

A. Beleidsdeel bij jaarverslag van de baten-lastendienst Rgd

Inleiding

De Rijksgebouwendienst ziet het als zijn missie bij te dragen aan het succesvol functioneren van zijn klanten, door het bieden van efficiënte en effectieve huisvestingsoplossingen. Met het in stand houden van monumenten draagt de Rijksgebouwendienst bij aan het behoud van ons cultureel erfgoed. Sinds 1 januari 1999 heeft de Rijksgebouwendienst de status van baten – lastendienst. Deze status vloeit voort uit het destijds vernieuwde rijkshuisvestingsstelsel. Het rijkshuisvestingsstelsel is in deze opzet ingevoerd met als doel een rijksbrede vergroting van de doelmatigheid in de huisvesting van de rijksoverheid.

In 2008 is het Besluit Rijksgebouwendienst 1999 gewijzigd (Stb. 2008, 381). Daarmee is onder andere besloten om de verantwoordelijkheid voor de kaderstelling voor het rijksbrede beleid op de terreinen van personeel en organisatie, informatie en ICT, inkoop, facilitaire zaken én rijkshuisvesting bij het DG Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DGOBR) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) te beleggen. Per 14 oktober 2010 ressorteert ook de Rijksgebouwendienst onder het ministerie van BZK.

De Rijksgebouwendienst levert de producten huisvesting, services, adviezen en beleidsondersteuning. Gezien het grote belang van het product Huisvesting wordt onderstaand ingegaan op de indicatoren die hiermee samenhangen. Het product Huisvesting bestaat uit het ontwikkelen, realiseren en leveren van huisvesting. De Rijksgebouwendienst handhaaft de afgesproken kwaliteit van de geleverde huisvesting volgens de Regeling Taakverdeling Beheer Rijkshuisvesting.

Rapportage over de doelmatige uitvoering van het rijkshuisvestingsstelsel

In 2010/2011 wordt het rijkshuisvestingsstelsel opnieuw geëvalueerd. Omdat ook de doelmatige werking en uitvoering van het stelsel deel uit maakt van die evaluatie, wordt daarover thans geen afzonderlijke rapportage opgesteld.

Systeemwijziging inputfinanciering

De systeemwijziging behelst met name een operatie binnen de begroting van WWI/Rijksgebouwendienst, met terugwerkende kracht tot 1 januari 2010. Bij de systeemwijzing worden investeringen in de voormalige inputgefinancierde panden van de Hoge Colleges van Staat, het ministerie van Algemene Zaken en de 3 staatspaleizen (Paleis op de Dam, Paleis Huis ten Bosch en Paleis Noordeinde) middels de leenfaciliteit gefinancierd.

De objecten zelf zijn in het kader van de systeemwijziging niet geactiveerd. De activering van de investeringen in projecten geschiedt overeenkomstig hetgeen gebruikelijk is in het rijkshuisvestingsstelsel.

De begrotingsmiddelen voor de gebruiksvergoedingen (waaronder de 1-opslag, rente, afschrijving en markthuur) zijn in 2010 een onderdeel van de begroting van WWI/Rijksgebouwendienst en hebben de middelen voor onderhoud en investeringen vervangen. Voor de lopende projecten, de investeringsuitgaven tot en met 2009, is in 2010 een conversielening afgesloten.

Rapportage aan Nederlandse Mededingingsautoriteit

De Rijksgebouwendienst heeft in 2008 een meldpunt mededinging ingesteld dat fungeert als aanspreekpunt voor de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Bij dat meldpunt kunnen zowel medewerkers van de Rijksgebouwendienst als externe partijen vermoedens van prijs- of marktverdelingsafspraken of andere overtredingen van de Mededingingswet melden.

In het periodiek overleg met de NMa is ingegaan op de algemene wijze waarop de NMa met signalen vanuit de Rijksgebouwendienst omgaat. Er zijn geen concrete resultaten uit onderzoek door de NMa aan de Rijksgebouwendienst verstrekt. De Rijksgebouwendienst heeft geen formele meldingen gedaan aan de NMa over signalen van onregelmatigheden.

Overige prestaties

Brandveiligheid

Het scannen van de overige voorraad (niet zijnde justitiële inrichtingen) is eind 2010 afgerond. Op grond van de brandscan is bepaald of een brandveiligheidsproject met voorrang wordt gestart of dat de brandveiligheidsmaatregelen in het reguliere onderhoudsproces worden ingepland.

In ruim 90% van de gevallen kunnen de benodigde maatregelen en projecten in het reguliere onderhoudsproces worden ingepland. De laatste tranche projecten met voorrang wordt naar verwachting in 2014 opgeleverd. Daar waar nodig zijn en worden in overleg met de gebruiker compenserende maatregelen getroffen.

Duurzaamheid: 100% duurzaam inkopen

Voortgang programma Energieambitie 2020

Inspecties monumenten

In 2010 heeft de Rijksgebouwendienst voor de eerste keer een landelijke overeenkomst voor inspecties op bouwkundige aspecten afgesloten met de monumentenwachten in de diverse provincies. De bouwkundige inspecties zijn uitgevoerd door gecertificeerde inspecteurs conform de NEN 2767 methodiek.

Klanttevredenheid

De Rijksgebouwendienst heeft in 2010 afgezien van de opstelling van een nieuwe methode voor het meten van klanttevredenheid. Wel is een proces in gang gezet om met de stakeholders (waaronder de klanten) te komen tot geobjectiveerde prestaties op de sleutelmomenten die in het primaire proces van de Rijksgebouwendienst echt relevant zijn. In 2011 zullen deze geobjectiveerde prestaties worden vastgesteld in nauwe afstemming met de verschillende stakeholders van de Rijksgebouwendienst.

Leegstand

De leegstand voor rekening van de Rijksgebouwendienst (3,8%) is hoger dan begroot (3,6 %), omdat er verschillende contractbeëindigingen zijn geweest. De verwachting is dat de leegstand in 2011 verder zal oplopen. De totale huisvestingsbehoefte zal de komende jaren minder worden als gevolg van de afslanking bij de Rijksoverheid. Daarnaast ontstaat behoefte aan andersoortige huisvesting waardoor de huisvestingsmutaties zullen toenemen. Tevens is het Rijksvastgoed en -ontwikkelingsbedrijf verantwoordelijk voor het afstoten van door de Rijksgebouwendienst aangemelde objecten. Zowel het tijdstip waarop, als de opbrengstwaarde, is niet door de Rijksgebouwendienst te beïnvloeden.

ITK

De indicator technische kwaliteit (ITK) geeft in een cijfer de technische kwaliteit van de vastgoedportefeuille weer op een bepaald tijdstip. Het cijfer loopt van 1 (nieuwbouw) tot 6 (zeer slecht). De ITK is een gewogen gemiddelde van de technische condities van alle gebouwelementen. Deze technische condities worden bepaald door inspecties. De realisatie voldoet aan de doelstelling doordat deze tussen de 2,1 en 2,6 blijft.

Bezetting in fte’s

De gemiddelde bezetting was in 2010 927 fte. De werkelijke bezetting per 31 december 2010 was 906 fte (ten opzichte van 959 fte per 31 december 2009).

Gemiddelde loonkosten

Onder de loonkosten ambtelijk personeel vallen de salarissen, inclusief aanspraken op vakantiegeld en eindejaarsuitkering, alsmede incidentele beloningen. De stijging van de kosten is met name het gevolg van de doorwerking van de CAO-afspraken.

Omzet

De omzet is in 2010 licht gedaald ten opzichte van 2009. Dit is met name te verklaren doordat de investeringssom voor investeringen in de huisvesting van de Hoge Colleges van Staat, het ministerie van Algemene Zaken en de 3 staatspaleizen voorheen onderdeel van de omzet vormde. Met ingang van 2010 is de investeringssom vertaald in een gebruiksvergoeding als gevolg van de systeemwijziging input. Per saldo leidt deze stelselwijziging tot hogere opbrengsten departementen (€ 22,8 mln) en lagere opbrengsten moederdepartement (€ 76,8 mln).

Saldo baten en lasten

Het saldo van baten en lasten van de Rijksgebouwendienst is licht positief over 2010.

Apparaatsindicatoren

B. Financieel deel bij het jaarverslag van de baten-lastendienst Rgd

Deze jaarrekening is opgesteld volgens de voorschriften van de Comptabiliteitswet (CW2001) en de nadere uitwerking hiervan in de Rijksbegrotings- en verantwoordingsvoorschriften (RBV), de Regeling Departementale Begrotingsadministratie 2007 (RDB 2007) en de Regeling Baten-lastendiensten 2011. De Rijksgebouwendienst heeft bij de invoering van het rijkshuisvestingsstelsel met het ministerie van Financiën nadere afspraken gemaakt omtrent bepaalde onderdelen van de jaarrekening. Deze afspraken zijn herijkt in het kader van de Regeling Baten-lastendiensten 2007 (en daarna in 2011). In deze Regeling is in beginsel het Burgerlijk Wetboek 2 (BW 2), titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ) van toepassing verklaard. De afwijkingen van BW 2 titel 9 en RJ zijn goedgekeurd door het ministerie van Financiën en FEZ van het moederdepartement. De afwijkingen zijn nader toegelicht bij de betreffende posten van de balans en de staat van baten en lasten. De aard en omvang van deze afwijkingen hebben ertoe geleid dat er bij de financiële overzichten in het interne jaarverslag van de Rgd een getrouwbeeldverklaring onder toepassing van een stelsel voor bijzondere doeleinden is afgegeven (met een goedkeurende strekking).

Balans baten-lastendienst Rgd per 31 december 2010