Vanuit dit perspectief bieden we u hierbij drie actieplannen aan1: Basis voor presteren voor het primair onderwijs, Beter presteren voor het voortgezet onderwijs en Leraar 2020 – een krachtig beroep! voor het lerarenbeleid in alle onderwijssectoren.

Met de uitwerkingen per sector doen we recht aan de verschillen tussen primair en voortgezet onderwijs en leggen we sectorspecifieke accenten. Verder maken we op die manier duidelijk hoe de maatregelen in een sector samenhangen. Dat vergroot de herkenbaarheid voor leraren, schoolleiders en besturen in het primair respectievelijk voortgezet onderwijs. Het actieplan voor leraren maakt juist de bovensectorale samenhang inzichtelijk in de maatregelen voor leraren.

In deze begeleidende brief geven we aan wat de samenhang is tussen de doelen en maatregelen in de actieplannen.

Om onze ambities te realiseren, zetten we in op de volgende speerpunten:

• – Scholen kunnen beschikken over goed geschoolde en professionele leraren en worden geleid door opbrengst gerichte schoolleiders en besturen.

• – Scholen werken opbrengstgericht en creëren een ambitieus leerklimaat.

• – Scholen en docenten maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties.

Leerlingen en leraren gedijen in een omgeving die in het teken staat van hoge verwachtingen en hoge ambities, en waarin doelgericht en stelselmatig wordt gewerkt aan het bereiken daarvan. In de internationale literatuur wordt dat «data driven education» genoemd, in Nederland noemen we dat opbrengstgericht werken. We zien dat scholen die hun ambities en hun opbrengsten duidelijk in beeld hebben en daar naar handelen hogere prestaties behalen dan scholen die daarin achterblijven. Daarom streven we ernaar dat aan het einde van deze kabinetsperiode (2015) zowel in het primair als voortgezet onderwijs het aantal scholen dat opbrengstgericht werkt, is verdubbeld. De scholen zijn daarbij vooral zelf aan zet maar wij zullen hen daarbij ondersteunen. De Inspectie volgt de voortgang van het opbrengstgericht werken.

Opbrengstgericht werken is geen doel in zichzelf maar een effectief middel om de prestaties naar een hoger plan te brengen. En daaraan geeft de overheid richting.

De overheid wil de prestaties verbeteren door het zichtbaar maken van resultaten zodat docenten en scholen zich met elkaar kunnen vergelijken, leren van elkaar en zich verbeteren. Zodat ouders, leerlingen, de samenleving en de overheid zich een oordeel kunnen vormen over de kwaliteit van scholen en deze kunnen vergelijken. De ontwikkeling van de leerling staat daarbij centraal.

Hiervoor stellen we het gebruik van leerlingvolgsystemen op alle scholen in het funderend onderwijs verplicht: in het PO met ingang van het schooljaar 2012/2013 en in het VO vanaf het schooljaar 2014/2015.

Daarnaast komt er een centrale eindtoets in het basisonderwijs in het voorjaar van 2013. Het speciaal (basis)onderwijs volgt in het voorjaar van 2015. In het VO voeren we met ingang van 2014/2015 een verplichte landelijke tussentijdse toets in voor de vakken Nederlands, Engels en rekenen/wiskunde.

Verder werken we gericht toe naar het realiseren van een methode om de toegevoegde waarde (leerwinst) van scholen systematisch in kaart te brengen. In pilots wordt dit vanaf het komend schooljaar beproefd, zodat die zwaarder kan meewegen bij de beoordeling van scholen en zo mogelijk van leraren. Daarin is ook de rol en de vormgeving van een begintoets PO aan de orde. In 2014/2015 willen we duidelijkheid bieden hoe dit ingevuld gaat worden.

Voor het voortgezet onderwijs komen tussendoelen voor de vakken Nederlands, wiskunde/rekenen en Engels. Deze tussendoelen vloeien voort uit de exameneisen en zijn gebaseerd op de referentieniveaus taal en rekenen en het Europees Referentiekader. De exameneisen worden vanaf 2012 aangescherpt.

Het kabinet zet voorts in op het nog verder terugdringen van het aantal zeer zwakke scholen. Uitblinkende scholen gaan we expliciet waarderen door ze het predicaat «excellent» toe te kennen.

Verder zullen we stimuleren dat scholen ouders actief betrekken bij het leerproces van hun kind, bijvoorbeeld in de vorm van overeenkomsten met ouders.

Vanuit zijn verantwoordelijkheid voor het stelsel formuleert de overheid ambitieuze streefdoelen en creëert randvoorwaarden voor scholen en leraren om die doelen te kunnen bereiken. Het echte werk aan kwaliteitsverbetering vindt dagelijks plaats op school en in de klas. Opbrengstgericht werken vraagt om de intrinsieke motivatie van professionals. Een ambitieus leerklimaat drijft op geïnspireerde en inspirerende leraren, schoolleiders, besturen en ouders. Ons perspectief is een stelsel dat gedragen wordt door een sterke beroepsgroep en door besturen en schoolleiders die gericht zijn op de onderwijsprestaties van hun school of instelling. Die zelf de verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteitszorg, en die door te leren van elkaar voortdurend streven naar verbetering. Daarbij gaat het om meer dan cognitieve vakken. Op school worden leerlingen veel breder gevormd. Juist ook in deze brede vormende opdracht krijgt de vrijheid van onderwijs gestalte. Besturen hebben de verantwoordelijkheid en de ruimte om aan deze bredere vorming een eigen invulling te geven en een missie en profiel te kiezen dat leerlingen, leraren en andere betrokkenen inspireert en in beweging zet. Het kabinet kiest hier voor een terughoudende opstelling die ruimte laat aan scholen. Besturen versterken de legitimiteit van de school als ze hun missie formuleren en realiseren in samenspraak met ouders en andere betrokkenen in en rond de school.

Van het onderwijs bestaan hoge verwachtingen. Alleen met een gezamenlijke inspanning kunnen die in de komende jaren worden waar gemaakt.