Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Op 15 januari 2010 heeft de Hoge Raad voor het regime van resultaat uit overige werkzaamheden uit de Wet inkomstenbelasting 2001 een arrest gewezen over de toerekening van een ter beschikking gesteld vermogensbestanddeel bij een belastingplichtige die in algehele gemeenschap van goederen was gehuwd.6 De Hoge Raad oordeelde dat dit vermogenbestanddeel moest worden toegerekend aan de belastingplichtige die de bestuursmacht over dit vermogensbestanddeel heeft.

Aan dit arrest zijn ongewenste gevolgen verbonden. Als wordt aangeknoopt bij de bestuursbevoegdheid is de regeling gemakkelijk te manipuleren.7 Het aanknopen bij de bestuursbevoegdheid zou voorts leiden tot een budgettaire derving van € 10 miljoen per jaar. Daarom wordt voorgesteld om wettelijk te bepalen dat het ter beschikking gestelde vermogensbestanddeel in geval van een algehele of beperkte gemeenschap van goederen moet worden toegerekend aan beide partners, ieder voor de helft (50/50%-toerekening). Er wordt dan aangesloten bij de economische gerechtigdheid van beide partners. Het standpunt in het beleidsbesluit van 1 december 2008 wordt hiermee gecodificeerd.8 Deze wetswijziging was al aangekondigd in de notitie Fiscale positie directeur-grootaandeelhouder van 29 april 2009.9

Thans zijn personenauto’s die niet zijn bestemd voor het beroepsvervoer over de weg op grond van artikel 3.45, eerste lid, onderdeel e, van de Wet IB 2001 uitgezonderd van de milieu-investeringsaftrek (MIA). Op grond van het onderhavige wetsvoorstel wordt in artikel 3.45 van de Wet IB 2001 geregeld dat ook deze personenauto’s kunnen worden aangewezen als bedrijfsmiddelen die onder de reikwijdte van de MIA vallen. Dat maakt het mogelijk om – zoals reeds aangekondigd – de aanwijzing van volledig elektrische personenauto’s en zogenoemde plugin hybridepersonenauto’s met een actieradius van ten minste 50 kilometer op een volle accu, op de Milieulijst uit te breiden tot alle personenauto’s die aan dat criterium voldoen. De aanwijzing is dan niet langer beperkt tot personenauto’s die zijn bestemd voor beroepsvervoer over de weg en voldoen aan het genoemde criterium.

Vanwege het huidige vijfde lid dat – op grond van artikel VI van de wet van 1 juli 2009, houdende Fiscaal stimuleringspakket en overige fiscale maatregelen (Stb. 280) – vervalt met ingang van 1 december 2010, is er om wetstechnische redenen voor gekozen bovengenoemde verruiming tot en met 30 november 2010 in het zesde lid (artikel I, onderdeel B) en pas vanaf 1 december 2010 in het gelet op de indeling van artikel 3.45 van de Wet IB 2001 meer logische derde lid (artikel I, onderdeel C) op te nemen. De in onderdeel B opgenomen wijziging werkt terug tot en met 1 januari 2010 en de in onderdeel C opgenomen wijziging tot en met 1 december 2010.

Op grond van artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001 wordt sinds 1 januari 2010 de lening voor meegefinancierde kosten ter verkrijging van de schulden die zijn aangegaan ter verwerving van een eigen woning (een eigenwoningschuld als bedoeld in artikel 3.119a, eerste lid, van de Wet IB 2001) tot de eigenwoningschuld (EWS) gerekend. Echter, ook voor een EWS die ontstaat op grond van artikel 3.119a, derde lid, van de Wet IB 2001 (schulden voor verbetering en onderhoud) worden financieringskosten gemaakt. Er is geen goede reden om een lening die is aangegaan ter betaling van de financieringskosten van een dergelijke verbouwingsschuld fiscaal anders te behandelen dan de lening die ziet op financieringskosten van een verwervingsschuld. Daarom wordt voorgesteld om, met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2010, in artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001 ook een verwijzing naar het derde lid van genoemd artikel op te nemen.

De verhoging van de EWS op grond van artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001 geldt niet alleen voor leningen die op of na 1 januari 2010 worden afgesloten, maar ook voor reeds op 31 december 2009 bestaande leningen. Tot 2010 viel een dergelijke lening in box 3 en was de rente daarover niet aftrekbaar. Voor de aftrek over die jaren verandert niets. Vanaf 2010 valt een dergelijke lening echter onder de EWS waarover renteaftrek kan worden verkregen24.

In artikel 3.119a, vijfde lid, van de Wet IB 2001 is de afboeking van de eigenwoningreserve (EWR) binnen de bijleenregeling geregeld. De EWR wordt onder andere afgeboekt met de verwervingsprijs van de woning verminderd met de EWS. Tot en met 31 december 2009, toen de goedkoperwonenregeling nog van kracht was, kon de EWS worden bepaald aan de hand van artikel 3.119a, eerste lid, van de Wet IB 2001 (hoofdregel) of op basis van het tweede lid (goedkoperwonenregeling) van dat artikel. In artikel 3.119a, vijfde lid, onderdeel a, van de Wet IB 2001 werd daarom naar beide voornoemde leden verwezen. Met het vervallen van de goedkoperwonenregeling per 1 januari 2010 is dit abusievelijk niet aangepast. Om die reden komt de onjuiste verwijzing naar het tweede lid alsnog te vervallen.

De EWR wordt op grond van artikel 3.119a, vijfde lid, onderdeel c, van de Wet IB 2001 ook afgeboekt met aflossingen op de EWS. Bij toepassing van de per 1 januari 2010 vervallen goedkoperwonenregeling resteerde er een EWR. Wanneer men dan vervolgens overging tot aflossing werd die aflossing afgeboekt op de EWR, omdat men alsnog het geld dat beschikbaar was gekomen uit de vervreemding van de vorige eigen woning aan de nieuwe eigen woning besteedde. Met het vervallen van de goedkoperwonenregeling heeft artikel 3.119a, vijfde lid, onderdeel c, van de Wet IB 2001 in beginsel zijn belang verloren. De vaststelling van de EWS op basis van artikel 3.119a, eerste lid, van de Wet IB 2001, leidt er immers toe dat de combinatie van een EWS en een EWR zich vrijwel niet meer voor kan doen. De bepaling is uitsluitend nog van belang voor belastingplichtigen op wie de goedkoperwonenregeling is toegepast en van wie als gevolg daarvan de EWR nog niet is vervallen. Daarom wordt voorgesteld de bepaling, in combinatie met het treffen van een overgangsregeling (zie artikel XXIV) voor de hiervoor genoemde groep, te laten vervallen.

De eerste twee wijzigingen van artikel 3.119a, achtste lid, van de Wet IB 2001 houden verband met de voorgestelde wijziging van artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001. Door voornoemd tweede lid ook van toepassing te laten zijn op schulden als bedoeld in artikel 3.119a, derde lid, van de Wet IB 2001, dient de hernieuwde toepassing van voornoemd tweede lid in artikel 3.119a, achtste lid, van de Wet IB 2001 plaats te vinden na hernieuwde toepassing van zowel het eerste als derde lid van artikel 3.119a van de Wet IB 2001. Door de hernieuwde toepassing van artikel 3.119a, eerste en derde lid, van de Wet IB 2001 kan de hoogte van de daar bedoelde verwervings- of verbouwingsschulden wijzigen en als gevolg daarvan kunnen ook de daaraan gekoppelde financieringskostenschulden van artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001 wijzigen.

De derde wijziging van artikel 3.119a, achtste lid, van de Wet IB 2001 betreft een technische aanpassing als gevolg van de hiervoor toegelichte wijziging van artikel 3.119a, vijfde lid, van de Wet IB 2001.

Ingevolge de Fiscale vereenvoudigingswet 2010 (artikel I, onderdeel J) is artikel 5.2 van de Wet IB 2001 met ingang van 1 januari 2010 gewijzigd waardoor de toerekening van vermogen in box 3 tussen partners niet langer per vermogensbestanddeel, maar voor de gezamenlijke grondslag sparen en beleggen plaatsvindt. Daarbij is tevens de tekst «voor zover het gemiddelde meer bedraagt dan het heffingvrije vermogen» vervangen door de tekst «verminderd met het heffingvrije vermogen». Eenzelfde wijziging is opgenomen in de eveneens in de Fiscale vereenvoudigingswet 2010 opgenomen wijziging van artikel 5.2 van de Wet IB 2001 per 1 januari 2011 (artikel III, onderdeel Q) die verband houdt met de overgang van twee peildata naar één peildatum in box 3.

Met de hiervoor aangegeven tekstuele aanpassing is géén inhoudelijke wijziging beoogd. Deze aanpassing is dan ook niet nader toegelicht in de memorie van toelichting bij de Fiscale vereenvoudigingswet 2010. Toch is over de gewijzigde formulering ophef ontstaan in de media. Er is gesuggereerd dat deze aanpassing tot gevolg zou kunnen hebben dat de grondslag in box 3 negatief kan worden. Dit laatste is uiteraard niet het geval.

Naar aanleiding van contact met onder andere de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) in het kader van het zogenoemde becon-overleg wordt voorgesteld om de desbetreffende tekstpassage ter verduidelijking terug te brengen naar de tot en met 2009 geldende formulering met «voor zover». Hoewel men met mij van mening is dat duidelijk is dat met de huidige wettekst niet een dergelijke ingrijpende wijziging kan zijn beoogd, ziet men het risico voor massaal bezwaar en (proef)procedures. Leden van de NOB zouden zich genoodzaakt kunnen zien hieraan mee te werken ter voorkoming van mogelijke claims van cliënten. Het is te prefereren een dergelijke gang van zaken te voorkomen. De wijziging wordt met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2010 aangebracht in de voor 2010 geldende tekst van artikel 5.2 van de Wet IB 2001 en wordt (zie artikel I, onderdeel M) eveneens aangebracht in de per 1 januari 2011 in te voeren tekst van artikel 5.2 van de Wet IB 2001.

De wijzigingen in artikel I, onderdeel M, onder 1 en onder 2, zijn reeds toegelicht bij de wijziging in artikel I, onderdeel L.

Ter toelichting op de in het derde lid opgenomen wijziging geldt het volgende. In het algemeen deel van deze memorie is beschreven hoe de heffing verloopt bij invoering van één peildatum in box 3 per 1 januari 2011 in buitenlandsituaties. In het nieuwe artikel 5.2, derde lid, van de Wet IB 2001 wordt de toegelichte wijze van heffing geregeld voor personen die een deel van het jaar binnenlands belastingplichtig zijn, alsmede voor personen die een deel van het jaar buitenlands belastingplichtig zijn en in die periode op grond van artikel 2.5 van die wet kiezen voor behandeling als binnenlands belastingplichtige. In artikel 7.7, vierde lid, van de Wet IB 2001 wordt de toegelichte wijze van heffing geregeld voor personen die in (een deel van) het kalenderjaar buitenlands belastingplichtige zijn en een deel van het jaar ten aanzien van een of meer bezittingen belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in Nederland genieten.

Op grond van het nieuwe artikel 5.2, derde lid, van de Wet IB 2001 wordt het voordeel uit sparen en beleggen bij immigratie of emigratie naar tijdsgelang herrekend, waarbij gedeelten van kalendermaanden worden verwaarloosd. Ook in die situatie wordt uitgegaan van de rendementsgrondslag aan het begin van het kalenderjaar (peildatum).

Indien een belastingplichtige in een kalenderjaar immigreert, wordt de rendementsgrondslag derhalve vastgesteld naar zijn vermogen per 1 januari van dat jaar. Vervolgens wordt het voordeel uit sparen en beleggen herrekend naar tijdsgelang, waarbij alleen volledige maanden in aanmerking worden genomen.

Indien aansluitend op het einde van de binnenlandse belastingplicht artikel 5.2 van de Wet IB 2001 als gevolg van de keuze voor toepassing van artikel 2.5 van die wet van kracht blijft, vindt geen tijdsgelange herrekening plaats.

De regeling voor belastingplichtigen die slechts gedurende een deel van het jaar binnenlands belastingplichtige zijn is tot nu toe opgenomen in artikel 5.3, vierde lid, van de Wet IB 2001. Omdat de bepaling echter niet zozeer ziet op de wijze waarop de rendementsgrondslag wordt bepaald, maar op de wijze waarop het voordeel uit sparen en beleggen wordt berekend, is van de gelegenheid gebruik gemaakt de bepaling te verplaatsen naar artikel 5.2 van de Wet IB 2001, waar zij wetssystematisch beter op haar plaats is.

Aan de hand van het volgende voorbeeld kan de werking van de nu voorgestelde maatregel worden geïllustreerd.

A woont in Nederland. Op 1 januari 2011 bestaat zijn vermogen uit:

• • een eigen woning met WOZ-waarde van € 500 000 en een eigenwoningschuld van € 200 000),

• • effecten met een waarde van € 300 000, en

• • een vakantiewoning in Zeeland met een WOZ-waarde van €150 000.

Op 1 juli verhuist hij voor 5 jaar naar Engeland. Met ingang van die datum verhuurt hij zijn eigen woning voor 5 jaar.

In 2011 is A gedurende het eerste halfjaar binnenlands belastingplichtig en gedurende het tweede halfjaar buitenlands belastingplichtig.

De rendementsgrondslag in box 3 bestaat voor de binnenlandse belastingplicht uit de som van de waarde van de effecten en de waarde van de vakantiewoning op 1 januari 2011. In totaal is dat dus € 300 000 + € 150 000 = € 450 000. De eigen woning en de eigenwoningschuld worden naar de situatie op de peildatum niet in box 3 maar in box 1 in aanmerking genomen en maken dus in 2011 geen deel uit van de rendementsgrondslag. Op basis van deze rendementsgrondslag wordt eerst volgens de gewone regels het voordeel uit sparen en beleggen berekend en het aldus berekende voordeel wordt, omdat de binnenlandse belastingplicht van A op 1 juli eindigt, naar tijdsgelang herleid en gesteld op 6/12 deel van het voljaars voordeel uit sparen en beleggen.

Gedurende het tweede halfjaar van 2011 is A buitenlands belastingplichtig. Voor het bepalen van zijn rendementsgrondslag in Nederland wordt uitgegaan van de waarde van zijn bezittingen in Nederland op de peildatum, 1 januari 2011. Bij deze bezittingen gaat het in het voorbeeld enkel om de vakantiewoning in Zeeland met een waarde van € 150 000. De, inmiddels voormalige, eigen woning wordt naar de toestand op 1 januari 2011 immers in box 1 in aanmerking genomen en de toestand op die datum is bepalend voor het antwoord op de vraag of een bezitting onderdeel uitmaakt van de rendementsgrondslag. De effecten zijn geen bezittingen in Nederland en maken om die reden geen deel uit van de rendementsgrondslag bij buitenlandse belastingplicht. Op basis van deze rendementsgrondslag wordt eerst volgens de gewone regels het voordeel uit sparen en beleggen in Nederland berekend en het aldus berekende voordeel wordt, omdat de buitenlandse belastingplicht van A pas op 1 juli 2011 aanvangt, naar tijdsgelang herleid en gesteld op 6/12 deel van voljaars voordeel uit sparen en beleggen in Nederland.

In 2012 is A gedurende het gehele jaar buitenlands belastingplichtig. In dat jaar bestaat zijn rendementsgrondslag in Nederland uit de som van de waarde van de vakantiewoning en de waarde van de voormalige eigen woning, verminderd met de schuld in verband met die woning (de voormalige eigenwoningschuld). In totaal dus € 150 000 + (€ 500 000 – € 200 000) = € 450 000.

In artikel 5.3, derde lid, eerste volzin, onderdeel b, van de Wet IB 2001 zijn belastingschulden uitgesloten van de grondslag in box 3. De buitenlandse belastingschulden zijn hierbij abusievelijk niet opgenomen. Met de in artikel I, onderdeel O, onder 1, opgenomen wijziging wordt deze onjuistheid hersteld.

De in artikel I, onderdeel O, onder 2, opgenomen wijziging van artikel 5.3, derde lid, eerste volzin, onderdeel d, van de Wet IB 2001 betreft een tekstuele aanpassing met betrekking tot buitenlandse heffings- of invorderingsrente waarmee overigens geen inhoudelijke wijziging is beoogd.

Ingevolge de in artikel I, onderdeel O, onder 3, opgenomen wijziging komt het vierde lid van artikel 5.3 van de Wet IB 2001 te vervallen. Dat lid zag op gevallen waarin een belastingplichtige slechts gedurende een deel van het jaar binnenlands belastingplichtige is. Deze materie wordt nu geregeld in het nieuwe derde lid van artikel 5.2 van die wet, waar zij wetsystematisch beter op haar plaats is.

In de Wet IB 2001 zijn in de artikelen ter zake van de groene beleggingen (artikel 5.14), de sociaal-ethische beleggingen (artikel 5.15) en de culturele beleggingen (artikel 5.18a) en de daarop berustende artikelen in de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001 bepalingen opgenomen omtrent de aanwijzing van banken en beleggingsinstellingen als groenfonds, sociaal-ethisch fonds en cultuurfonds. Een van de bepalingen is dat het doel en de feitelijke werkzaamheden van de fondsen hoofdzakelijk bestaan in het verstrekken van kredieten ten behoeve van groenprojecten, sociaal-ethische onderscheidenlijk culturele projecten, dan wel het direct of indirect beleggen van vermogen daarin. Hoofdzakelijk betekent ten minste 70%. In de bancaire praktijk komt het voor dat de verhouding tussen aangetrokken middelen en uitgezette middelen gemeten naar volume kwalificerende – niet kwalificerende uitzettingen en gemeten naar looptijd varieert. Om die reden en omdat de fondsen steeds aan de 70%-eis moeten voldoen, worden soms tussen fondsen onderling transacties gesloten en vindt er vervolgens – met toestemming van de inspecteur – een indirecte kredietverstrekking plaats. Het is niet geheel duidelijk of indirecte kredietverstrekking kan kwalificeren op grond van de huidige wettekst. Om elke twijfel buiten te sluiten, wordt daarom voorgesteld om bij het verstrekken van kredieten de woorden «direct of indirect» in de wettekst op te nemen, net zoals nu bij beleggen al het geval is.

Bij indirecte kredietverstrekking mag bij de berekening van de 70%-grens echter niet de situatie ontstaan dat de ingelegde kwalificerende (bijvoorbeeld groene) gelden meer dan één keer worden geteld. Daarom zullen op grond van het in de desbetreffende artikelen voorgestelde zevende lid (nieuw) bij ministeriële regeling regels worden gesteld die leiden tot een duidelijke, transparante rapportagesystematiek van de fondsen aan de inspecteur. In de regeling zal worden vastgelegd op welke wijze fondsen onderlinge uitzettingen en inleningen van gelden moeten verantwoorden. Om dubbeltelling van gelden te voorkomen, zal hierbij onder meer worden geregeld dat voor de bepaling van het 70%-criterium, het uitlenende fonds de uitgeleende middelen als voor 100% kwalificerende (bijvoorbeeld groene) uitzetting meetelt en het inlenende fonds het geleende bedrag elimineert alsmede een gelijk bedrag in mindering brengt op de kwalificerende uitzettingen voor de bepaling van het balanstotaal.

In het algemeen deel van deze memorie is beschreven hoe de heffing verloopt bij invoering van één peildatum in box 3 per 1 januari 2011 in buitenlandsituaties. In artikel 5.2, derde lid, van de Wet IB 2001 wordt de toegelichte wijze van heffing geregeld voor personen die een deel van het jaar binnenlands belastingplichtig zijn, alsmede voor personen die een deel van het jaar buitenlands belastingplichtig zijn en in die periode op grond van artikel 2.5 van de Wet IB 2001 kiezen voor behandeling als binnenlands belastingplichtige. In artikel 7.7, vierde lid, van die wet wordt de toegelichte wijze van heffing geregeld voor personen die in (een deel van) het kalenderjaar buitenlands belastingplichtige zijn en een deel van het jaar ten aanzien van een of meer bezittingen belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in Nederland genieten.

Op grond van het in artikel I, onderdeel V, onder 2, opgenomen nieuwe artikel 7.7, vierde lid, van de Wet IB 2001 wordt het voordeel uit sparen en beleggen in Nederland naar tijdsgelang herrekend indien de belastingplichtige ten aanzien van een of meer vermogensbestanddelen niet het gehele jaar belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in Nederland geniet, waarbij gedeelten van kalendermaanden worden verwaarloosd. Ook in die situatie wordt uitgegaan van de rendementsgrondslag aan het begin van het kalenderjaar (peildatum).

In het geval dat buitenlandse belastingplicht in een kalenderjaar ontstaat, en niet volgt op een periode van binnenlandse belastingplicht, is de rendementsgrondslag derhalve nihil. Immers, per 1 januari van dat kalenderjaar had de belastingplichtige geen relevante bezittingen in Nederland. De herrekening vindt alsdan plaats over een grondslag van nihil. Materieel betekent dit dat een belastingplichtige die in de loop van een kalenderjaar bezittingen in Nederland verkrijgt die leiden tot een rendementsgrondslag in Nederland, en die in de voorafgaande periode niet binnenlands belastingplichtig was, in dat jaar een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in Nederland geniet van nihil.

Voor de buitenlands belastingplichtige worden voor de vaststelling van zijn belastbaar inkomen uit sparen en beleggen vermogensbestanddelen individueel gevolgd. Als bijvoorbeeld een buitenlands belastingplichtige twee panden in Nederland bezit, en hij een van die panden op 1 juli van dat kalenderjaar verkoopt, wordt het voordeel uit sparen en beleggen in Nederland ten aanzien van dat pand herleid, zodat 6/12 maal het voordeel dat de belastingplichtige geniet uit dat pand in het kalenderjaar in aanmerking wordt genomen.

Zoals in het algemeen deel van deze memorie is aangegeven, verhoogt het kabinet de aanslaggrens van de inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen voor het kalenderjaar 2009 eenmalig naar € 50. Hiermee wordt voorkomen dat alleenstaanden met enkel een AOW-uitkering in 2009, in tegenstelling tot voorgaande jaren, een aanslag wordt opgelegd.

De oorzaak van het verschil tussen 2009 en voorgaande jaren ligt in de wettelijk vastgestelde systematiek van de tabel bijzondere beloningen die de inhoudingsplichtige moet toepassen op de vakantie-uitkering. Bepalend voor het niveau vanaf waar loonheffing moet worden ingehouden, is het loon van de belastingplichtige in het voorafgaande kalenderjaar. Voor de vakantie-uitkering in mei 2009 is dat dus het loon over 2008. Als gevolg van deze systematiek is in 2009 bij de loonheffing over de vakantie-uitkering bij alleenstaande AOW’ers, geen rekening gehouden met de verhoging van de AOW-uitkering per 1 januari 2009 met een bedrag van € 437 in verband met de invoering van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten. Daardoor is in 2009 geen loonheffing ingehouden. Voor de heffing van inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen hebben die aanpassingen uiteraard al wel direct effect. Dit effect vindt uitsluitend plaats over het kalenderjaar 2009 waardoor een eenmalige verhoging van de aanslaggrens toereikend is. Voor de kalenderjaren 2010 en verder blijft – afgezien van de gebruikelijke indexatie en eventuele beleidsmatige wijzigingen – de oorspronkelijke aanslaggrens van toepassing.

Het inkomen van een alleenstaande AOW-gerechtigde met enkel een AOW-uitkering bedraagt in 2009 € 13 173. De daarover berekende heffing – vóór toepassing van de heffingskortingen – bedraagt € 2054 terwijl de heffingskortingen in totaal € 2006 belopen. Daarmee is de verschuldigde inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen € 48 en dat ligt net boven de aanslaggrens van € 43. Aanslagen inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen met een verschuldigd bedrag van € 43 of minder worden ingevolge het huidige artikel 9.4 van de Wet IB 2001 niet opgelegd. Met de onderhavige wijziging wordt bewerkstelligd dat de aanslaggrens van de inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen, bedoeld in artikel 9.4, eerste lid, onderdeel a, van de Wet IB 2001 voor het kalenderjaar 2009 met terugwerkende kracht eenmalig wordt verhoogd naar € 50.

In het geval een belastingplichtige reeds een uitnodiging tot het doen van aangifte van de Belastingdienst toegezonden heeft gekregen, is hij verplicht die aangifte in te leveren. Ook in dat geval zal als gevolg van de voorgestelde maatregel echter geen te betalen aanslag worden opgelegd bij een alleenstaande AOW-er met alleen een AOW-uitkering.

In artikel 13, derde lid, aanhef en onderdeel a, van de Wet LB 1964 is een delegatiebevoegdheid opgenomen op grond waarvan kan worden bepaald dat de waarde van voorzieningen die geheel of gedeeltelijk op de werkplek worden gebruikt of verbruikt op een lager bedrag wordt gesteld dan het uit het eerste en tweede lid van dat artikel voortvloeiende bedrag. Daarbij is tevens bepaald dat in dit kader niet als werkplek wordt aangemerkt de werkruimte gelegen in een woning, een duurzaam aan een plaats gebonden schip of woonwagen in de zin van artikel 1 van de Woningwet, de aanhorigheden daaronder begrepen, van de werknemer. Door deze bepaling zou het niet mogelijk zijn om verstrekkingen voor de thuiswerkplek die rechtstreeks voortvloeien uit de Arbeidsomstandighedenwet lager te waarderen. Deze niet bedoelde uitkomst van artikel 13, derde lid, onderdeel a, van de Wet LB 1964 wordt met de onderhavige wijziging voorkomen.

Voor andere aan de werkplek gekoppelde voorzieningen moet wel de uitsluiting van in de woning van de werknemer gelegen werkplekken blijven gelden. Hiertoe zal in de per 1 januari 2011 in te voeren Uitvoeringsregeling loonbelasting 2011 (URLB 2011) een definitie worden opgenomen waarin werkplekken in de woning in lijn met de in de Fiscale vereenvoudigingswet 2010 opgenomen bepaling worden uitgesloten, maar die vervolgens voor wat die uitsluiting betreft niet van toepassing wordt verklaard op verstrekkingen die rechtstreeks voortvloeien uit de Arbeidsomstandighedenwet 1998. Deze vormgeving van deze onderdelen van de Uitvoeringsregeling loonbelasting 2011 zou niet mogelijk zijn bij handhaving van de in de Fiscale vereenvoudigingswet 2010 opgenomen tekst van artikel 13, derde lid, onderdeel a, Wet LB 1964.

Naar aanleiding van de motie Jurgens c.s. wordt aan artikel 27 van de Wet LB 1964 een zesde lid toegevoegd, waarin een delegatiebevoegdheid is opgenomen voor een ministeriële regeling, waarin nadere regels kunnen worden gesteld ten aanzien van een van de hoofdregel afwijkend tijdstip van inhouding en een van de hoofdregel afwijkende loonbelastingtabel voor meewerkende kinderen. Het betreft de thans nog in artikel 10g van het Uitvoeringsbesluit loonbelasting 1965 (UBLB 1965) geregelde situatie dat een kind meewerkt in de onderneming van zijn ouder en behoort tot het huishouden van die ouder en dat niet verzekerd is ingevolge enige andere sociale verzekering dan een volksverzekering in de zin van de Wet financiering sociale verzekeringen of de zorgverzekering in de zin van de Zorgverzekeringswet. Meewerkende kinderen vallen alleen onder de werknemersverzekeringen als sprake is van een «echte» dienstbetrekking, niet wanneer sprake is van de fictie van artikel 3, eerste lid, onderdeel f, van de Wet LB 1964.

De nadere regels omtrent meewerkende kinderen zullen worden opgenomen in de per 1 januari 2011 in te voeren URLB 2011. Dit betekent een verplaatsing van artikel 10g van het UBLB 1965 naar de URLB 2011, zodat aansluiting wordt gevonden met de overige nadere voorwaarden met betrekking tot hoofdstuk IV van de Wet LB 1964. Met deze wijziging is geen inhoudelijke wijziging beoogd.

Artikel 28 van de Wet LB 1964 wordt op een aantal punten aangepast.

Artikel 28, onderdeel c, van de Wet LB 1964 wordt aangepast aan de invoering van de werkkostenregeling per 1 januari 2011, waarbij de administratieve verplichtingen omtrent de tot die datum in artikel 11, eerste lid, onderdeel a en onderdeel b, van de Wet LB 1964 vermelde vrije vergoedingen en verstrekkingen, dienen te vervallen.

Voorts kan de in artikel 28, onderdeel f, van de Wet LB 1964 opgenomen delegatiebevoegdheid vervallen omdat er gelet op de in aanhef opgenomen delegatiebevoegdheid op dit punt sprake was van een doublure.

Ten slotte wordt aan artikel 28 van de Wet LB 1964 een onderdeel toegevoegd om bij ministeriële regeling regels te kunnen stellen omtrent het melden van het einde van de inhoudingsplicht. Het betreft een verduidelijking van de bestaande praktijk, waarbij in artikel 73 van de Uitvoeringsregeling loonbelasting 2001 is bepaald dat degene die op enig tijdstip, anders dan tijdelijk, ophoudt inhoudingsplichtige te zijn daarvan binnen een maand mededeling doet aan de inspecteur. Een vergelijkbare bepaling zal worden opgenomen in de per 1 januari 2011 in te voeren URLB 2011.

Artikel 31a van de Wet LB 1964, dat ingevolge de Fiscale vereenvoudigingswet 2010 op 1 januari 2011 in werking treedt, wordt op een aantal punten gewijzigd. In de eerste plaats wordt alsnog in de wettekst tot uitdrukking gebracht dat de grondslag die ingevolge artikel 31a, derde lid, van de Wet LB 1964 onder voorwaarden kan worden verminderd met vaste vergoedingen, niet altijd alleen bestaat uit vergoedingen en verstrekkingen als bedoeld in artikel 31, eerste lid, onderdeel f, van de Wet LB 1964, maar ook mede kan bestaan uit vergoedingen en verstrekkingen als bedoeld in artikel 31, eerste lid, onderdeel g, van genoemde wet. Ook artikel 31a, vijfde lid, van die wet wordt alsnog in die zin aangepast. Voorts wordt het tweemaal in artikel 31a, vijfde lid, van de Wet LB 1964 opgenomen percentage van de zogenoemde vrije marge (of forfaitaire ruimte) in de werkkostenregeling in overeenstemming gebracht met het in het tweede lid van dat artikel met betrekking tot die vrije marge in de werkkostenregeling opgenomen percentage. Tenslotte wordt aan artikel 31a van de Wet LB 1964 een zesde lid toegevoegd waarin is bepaald dat loon in een tweetal situaties niet in aanmerking wordt genomen bij de bepaling van het loon dat de grondslag vormt van de forfaitaire ruimte van de werkkostenregeling. Daarbij gaat het om de situatie dat de inhoudingsplichtige niet alleen loon uit tegenwoordige dienstbetrekking aan actieve werknemers uitkeert, maar ook in meer dan bijkomstige mate loon uit vroegere dienstbetrekking verstrekt (in die situatie wordt alleen het loon uit vroegere dienstbetrekking niet in aanmerking genomen bij de bepaling van het loon dat de grondslag vormt van de forfaitaire ruimte van de werkkostenregeling), dan wel om de situatie dat de inhoudingsplichtige loon verstrekt ter zake waarvan hij uitsluitend ingevolge artikel 6, eerste lid, onderdeel c, van de Wet LB 1964 inhoudingsplichtige is (in die situatie wordt het gehele loon ter zake waarvan de inhoudingsplichtige uitsluitend ingevolge artikel 6, eerste lid, onderdeel c, van de Wet LB 1964 inhoudingsplichtige is niet in aanmerking genomen bij de bepaling van het loon dat de grondslag vormt van de forfaitaire ruimte van de werkkostenregeling.

Met deze aanpassingen wordt voorkomen dat de grondslag voor de bepaling van de forfaitaire ruimte voor de actieve werknemers op onbedoelde wijze wordt vergroot. Ingeval de inhoudingsplichtige op meer dan incidentele basis loon uit vroegere dienstbetrekking aan niet-actieven verstrekt, zoals dat bij bijvoorbeeld gemeenten, die zowel loon aan het eigen personeel als uitkeringen ingevolge de Wet werk en bijstand verstrekken, het geval is, blijft dit loon op grond van de thans voorgestelde bepaling buiten de grondslag voor de forfaitaire ruimte. Het genoemde zesde lid, onderdeel a, geldt niet in de situatie dat de werkgever slechts incidenteel loon uit vroegere dienstbetrekking verstrekt, zoals dat bijvoorbeeld bij onrechtmatig deblokkeren van spaarloon. In het zesde lid, onderdeel b, is geregeld dat eveneens loon ter zake waarvan de inhoudingsplichtige uitsluitend op grond van artikel 6, eerste lid, onderdeel c, van de Wet LB 1964 inhoudingsplichtig is, buiten de grondslag voor de forfaitaire ruimte blijft. Dat is het geval in situaties waarin uitkeringen of verstrekkingen uit een aanspraak die niet tot het loon behoort, worden gedaan door een ander dan de eigen werkgever, zoals dat bijvoorbeeld bij uitkeringsinstanties voorkomt.

Een inhoudingsplichtige die wel onder het zesde lid valt kan de administratieve gevolgen van deze maatregel voorkomen door een separaat loonbelastingnummer – gericht op uitkeringen van loon uit vroegere dienstbetrekkingen – bij de Belastingdienst aan te vragen, zoals voor pensioenfondsen of uitkeringsinstanties al gebruikelijk is.

Voorgesteld wordt artikel 33 van de Wet LB 1964 in lijn te brengen met de motie Jurgens c.s. Artikel 33 fungeert door zijn ruime, algemene formulering als kapstokbepaling voor een groot aantal bepalingen in het UBLB 1965. Het voorstel richt zich op het opnemen van een aantal gerichte delegatiebepalingen om bij algemene maatregel van bestuur, ter vermijding van praktische moeilijkheden, aanvullende regels te stellen voor bepaalde groepen.

De aanpassingen zien op delegatiebepalingen voor regelingen, geldend voor een beperkte kring van personen. Inhoudelijke wijzigingen worden niet beoogd.

Het betreft:

• – de regeling bijstandsuitkeringen;

• – de regeling uitvoerders van aangenomen werk en hun hulpen;

• – de regeling thuiswerkers en hun hulpen.

De plaatsing van de (elementen van de) bijzondere regelingen in één artikel in het hoofdstuk aanvullende regelingen moet versnippering over de algemene hoofdstukken voorkomen.

Waar de delegatiebevoegdheid van het eerste lid niet zozeer gericht is op een beperkte kring van (pseudo-) werknemers, maar meer ziet op een uitzondering op heffingsregels in het algemeen, is gekozen voor verplaatsing naar het desbetreffende artikel in het algemene deel van de wet. Het betreft de aanpassing van de artikelen 10, 27 en 29, alle opgenomen in dit wetsvoorstel.

In het tweede lid wordt een delegatiebepaling opgenomen die thans in het UBLB 1965 staat.

In artikel 33, eerste lid, onderdeel b, van de Wet LB 1964 wordt de mogelijkheid opgenomen om bij of krachtens algemene maatregel van bestuur loon van hulpen van uitvoerders van aangenomen werk en van thuiswerkers toe te kunnen rekenen aan de uitvoerder van aangenomen werk respectievelijk de thuiswerker zelf. Dit laatste is thans geregeld in artikel 5 van het UBLB 1965. Wanneer aanneming van werk als bedoeld in artikel 750 Burgerlijk Wetboek niet geschiedt in het kader van een onderneming is de aannemer, evenals zijn hulp, in fictieve dienstbetrekking bij de opdrachtgever. De opdrachtgever mag alleen met een verklaring van de aannemer en zijn hulp(en) omtrent de hoogte van het aan de hulp(en) toe te rekenen loon komen tot een loonberekening op persoonsniveau. Zonder verklaring mag de aanbesteder het gehele bedrag als loon aan de aannemer toerekenen.

Ook de thuiswerker en zijn hulp(en) kunnen onder voorwaarden bij fictie in dienstbetrekking zijn. Wanneer de thuiswerker doorgaans uitsluitend voor dezelfde opdrachtgever werkt is deze ook inhoudingsplichtig voor het loon van de hulp(en). Anders is de thuiswerker inhoudingsplichtig.

Zonder getekende verklaring omtrent de hoogte van het aan de hulp(en) toe te rekenen loon rekent de opdrachtgever het gehele bedrag als loon toe aan de thuiswerker.

Voor aannemers van werk en thuiswerkers zijn vereenvoudigde loonbelastingtabellen beschikbaar waarin al rekening is gehouden met de belaste vergoeding inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekering. Het voorgestelde artikel 33, tweede lid, onderdeel c, onder 2°, van de Wet LB 1964 maakt het mogelijk om bij ministeriële regeling deze loonbelastingtabellen vast te stellen. Het voorgestelde artikel 33, eerste lid, onderdeel c, van de Wet LB 1964 maakt het mogelijk in het UBLB 1965 de berekening van het tabelloon verder uit te werken. Analoge bepalingen zijn opgenomen als delegatiegrondslag ten aanzien van de tabellen voor en het tabelloon van gelijkgestelden en sekswerkers.

Met deze aanpassingen zijn geen inhoudelijke wijzigingen beoogd.

De wijziging van artikel 12, derde lid, onder 1°, van de Successiewet 1956 betreft een correctie in verband met de wijziging per 1 januari 2010 van artikel 33, onder 5°, van de Successiewet 1956 en met de invoering per die datum van artikel 33, onder 6°, van die wet.

Het huidige artikel 12, derde lid, onder 1°, van de Successiewet 1956 verwijst onder meer naar artikel 33, onder 5°, tweede alinea. Die verwijzing is met ingang van 1 januari 2010 onjuist omdat artikel 33, onder 5°, van de Successiewet 1956 per die datum is gewijzigd en nog slechts uit een alinea bestaat. De onjuiste verwijzing beoogt de eenmalige verhoogde vrijstelling voor schenkingen door ouders aan kinderen tussen 18 en 35 jaar, uit te zonderen van de toepassing van de fictie van artikel 12, eerste lid, eerste volzin. Met ingang van 1 januari 2010 is die eenmalige verhoogde vrijstelling uitgebreid en opgenomen in artikel 33, onder 5° en onder 6°, van de Successiewet 1956. In de aangepaste verwijzing wordt daarom zowel verwezen naar 5° als 6° van artikel 33.

De in dit onderdeel opgenomen wijziging van artikel 33, onder 5°, van de Successiewet 1956 geeft uitvoering aan de toezegging gedaan in het kader van de behandeling van de wijziging van de Successiewet 1956.25 De strekking van de toezegging en de wijziging is te bewerkstellingen dat de in artikel 33, onder 5°, van de Successiewet 1956 opgenomen voor één kalenderjaar tot een bedrag van € 50 000 verhoogde vrijstelling, ook van toepassing wordt voor schenkingen ter dekking van kosten voor verbetering of onderhoud van een eigen woning, afkoop van een recht van erfpacht, opstal, of beklemming en een aflossing van de eigenwoningschuld..

Verder is aan artikel 33, onder 5°, toegevoegd dat de verhoogde vrijstelling niet alleen geldt voor een eigen woning als bedoeld in artikel 3.111, eerste lid, van de Wet IB 2001, maar ook voor een eigen woning als bedoeld in het derde lid van dat artikel. Het eerste lid ziet op een woning waarin de begiftigde zijn hoofdverblijf heeft. Het zal echter niet vaak voorkomen dat bij de aanschaf van een nieuwe woning deze woning nog dezelfde dag door de koper wordt betrokken. Met de toevoeging van artikel 3.111, derde lid, van de Wet IB 2001 is de vrijstelling uitgebreid tot een woning die leeg staat of in aanbouw is en uitsluitend bestemd is om de begiftigde in het lopende kalenderjaar of de twee kalenderjaren daarna als een eigen woning als bedoeld in het eerste lid ter beschikking te staan.

De wijziging van artikel 33, onder 6°, van de Successiewet 1956 strekt ertoe de verruiming van de eenmalig verhoogde vrijstelling ter zake van een schenking voor de aanschaf van een eigen woning, zoals voorgesteld voor artikel 33, onder 5°, van de Successiewet 1956, ook te laten gelden voor de overgangsregeling ter zake van die verhoogde vrijstelling. Verder wordt een omissie hersteld door in de aanhef van artikel 33, onderdeel 6°, toe te voegen dat de vrijstelling wordt verleend onder bij ministeriële regeling te stellen voorwaarden. Een dergelijke delegatiebepaling is wel opgenomen in artikel 33, onderdeel 5°, maar abusievelijk nog niet in onderdeel 6°. Het is de bedoeling dat voor het verlenen van deze vrijstelling dezelfde voorwaarden worden gesteld als voor de vrijstelling in artikel 33, onderdeel 5°. De voorwaarden die momenteel gelden voor vrijstelling in het genoemde onderdeel 5° voor een schenking ter zake van de aanschaf van een eigen woning zijn opgenomen in artikel 5 van de Uitvoeringsregeling schenk- en erfbelasting. Deze houden momenteel in dat de schenking moet worden aangegaan bij notariële akte en moet worden gedaan onder de opschortende voorwaarde dat door de begiftigde een eigen woning wordt verworven.

Als gevolg van een amendement op het Belastingplan 201030 is artikel 71e in de Wet op de accijns ingevoegd (artikel XIXA van het Belastingplan 2010). Ingevolge de regeling van de Staatssecretaris van Financiën van 17 december 2009, houdende Herplaatsing samenloop fiscale wetten 2010 (Stcrt. 20625) is artikel 71e vernummerd tot artikel 71h. Artikel XXXIX, vierde lid, van het Belastingplan 2010 voorziet in inwerkingtreding van artikel XIXA op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip waarbij terugwerkende kracht kan worden verleend tot en met 1 januari 2010. Bij koninklijk besluit van 13 februari 2010 tot vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van artikel XIXA van het Belastingplan 2010 (Stb. 102) is bepaald dat artikel XIXA van het Belastingplan 2010 in werking treedt met ingang van 1 april 2010.

Artikel 71h, vierde lid, van de Wet op de accijns bepaalt dat «de teruggaaf wordt verleend aan degene die de accijns ter zake van de uitslag of de invoer van E85 verschuldigd is geworden». Deze terminologie was correct ten tijde van het indienen van het amendement, mede omdat de datum van inwerkingtreding nog niet vaststond. Nu artikel 71h van de Wet op de accijns in werking is getreden op 1 april 2010 is de gebruikte terminologie niet meer correct. Als gevolg van de wet van 23 december 2009 tot wijziging van de Wet op de accijns in verband met Richtlijn nr. 2008/118/EG van de Raad van 16 december 2008 (PbEU L 9) (Implementatie horizontale richtlijn accijns) (Stb. 608), die ook in werking is getreden met ingang van 1 april 2010, moet de terminologie «ter zake van de uitslag of de invoer» worden vervangen door: ter zake van de uitslag tot verbruik.

Zoals in het algemeen deel van deze memorie is aangegeven, beoogt de wijziging van artikel 2, tweede lid, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer de gevolgen van het arrest van de Hoge Raad van 11 december 200931 te repareren. In dat arrest heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de verkrijging in economische eigendom van een bestanddeel (opstal) van een onroerende zaak, waarvoor geen beperkt recht (recht van opstal) is gevestigd, niet belast is met overdrachtsbelasting. De tekst en het systeem van de wet laten volgens de Hoge Raad niet toe dat een verkrijging van een samenstel van rechten en verplichtingen met betrekking tot een bestanddeel van een onroerende zaak wordt aangemerkt als de verkrijging van de economische eigendom van dat bestanddeel. Dat kan volgens de Hoge Raad alleen dan anders zijn «indien dat bestanddeel zakenrechtelijk ten opzichte van (de eigendom van) de hoofdzaak is verzelfstandigd door een beperkt recht – in het bijzonder een recht van opstal – of een appartementsrecht.» De nu voorgestelde wijziging van artikel 2, tweede lid, van de wet beoogt de gevolgen van het arrest te repareren.

Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat een ruime definitie ter zake van de economische eigendomsverkrijging van beperkte rechten werd beoogd. Onder economische eigendomsverkrijging dient aldus eveneens te worden verstaan de situatie dat partijen de vestiging van een beperkt recht overeenkomen en aldus handelen, zonder dat deze vestiging juridisch is of wordt geformaliseerd.32 Het oordeel van de Hoge Raad is dus niet conform de bedoeling van de wet. Met name in situaties van gelieerde partijen – zoals ook het geval was in de casus waarover de Hoge Raad heeft beslist – zou overdrachtsbelasting kunnen worden ontgaan.

De voorgestelde wijziging beoogt de gevolgen van het arrest te repareren. Uit de huidige tekst en het systeem van de wet blijkt niet voldoende te kunnen worden afgeleid dat bedoeld is om een samenstel van rechten en verplichtingen met betrekking tot een bestanddeel van een onroerende zaak in de heffing te betrekken zonder dat dit bestanddeel ten opzichte van (de eigendom van) de hoofdzaak is verzelfstandigd door een recht. Om die reden wenst het kabinet uitdrukkelijk op te nemen dat onder de verkrijging van de economische eigendom van onroerende zaken of van rechten waaraan deze zijn onderworpen, eveneens wordt verstaan de verkrijging van een samenstel van rechten en verplichtingen dat het belang vertegenwoordigt bij een bestanddeel van een onroerende zaak dat zelfstandig aan een recht kan worden onderworpen.

Met de wijziging wordt een forse budgettaire derving als gevolg van het genoemd arrest voorkomen. Bij een eerste grove schatting van het aantal gevallen waarin deze situatie zich ook voor kan doen, wordt gedacht aan een duizendtal gelijksoortige gevallen. Bij een gelijke omvang van de derving als in de casus waarover de Hoge Raad zich heeft uitgesproken (€ 40 000), bedraagt de budgettaire derving derhalve ten minste tientallen miljoenen euro’s.

Op 1 augustus 2008 is de ADW in werking getreden. Eén van de wetsvoorstellen die van invloed waren op de ADW betrof het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen. Om de aanpassingen bij de verschillende en nog onbekende inwerkingtredingstijdstippen goed te laten verlopen, zijn in de Aanpassingswet ADW ter zake samenloopbepalingen opgenomen. Dit betrof een tweetal wijzigingen van artikel 8:1 van de ADW.

Doordat de Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen veel later dan beoogd, namelijk pas per 1 oktober 2009, in werking is getreden, is er mogelijk onduidelijkheid ontstaan over de wijze waarop artikel 8:1 ADW nu luidt. Deze mogelijke onduidelijkheid hangt samen met een tijdelijke toevoeging van artikel 8.55a in de Algemene wet bestuursrecht, welke toevoeging met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2009 ook weer is vervallen. Om elke onduidelijkheid over de wijze waarop artikel 8.1 ADW nu luidt weg te nemen, wordt het gehele artikel opnieuw vastgesteld.

De in het eerste lid opgenomen wijziging van artikel 25, achtste lid, onderdeel a, van de Invorderingswet 1990 houdt verband met het volgende. In de Invorderingswet 1990 is een regeling voor uitstel van betaling opgenomen voor conserverende aanslagen inkomstenbelasting ter zake van aandelen die tot een aanmerkelijk belang behoren. Het uitstel van betaling vervalt wanneer de aandelen worden vervreemd in de zin van de aanmerkelijkbelangregeling. In bepaalde gevallen kan het uitstel bij een vervreemding toch worden voortgezet. Met ingang van 1 januari 2010 is als situatie waarin het uitstel kan worden voortgezet, toegevoegd de aandelenfusie die voldoet aan de voorwaarden die in artikel 3.55 van de Wet IB 2001 zijn gesteld. Voor de juridische splitsing en de juridische fusie was reeds geregeld dat het uitstel van betaling onder nader te stellen voorwaarden kan worden voortgezet, zij het zonder een expliciete verwijzing in de Invorderingswet 1990 naar de voorwaarden die in artikel 3.56 en 3.57 van de Wet IB 2001 worden gesteld aan respectievelijk een juridische splitsing en een juridische fusie. Uit signalen vanuit de Belastingdienst blijkt dat deze twee verschillende formuleringen onduidelijkheden met zich brengen. Het voorstel is dan ook om voor de juridische splitsing en de juridische fusie eveneens te verwijzen naar het betreffende artikel in de Wet IB 2001 waarin de faciliteit van de juridische splitsing en de juridische fusie is geregeld, zodat er geen misverstand over kan bestaan dat zowel voor de situatie van de aandelenfusie als voor de situaties van de juridische splitsing en de juridische fusie moet zijn voldaan aan de respectievelijk in de artikelen 3.55, 3.56 en 3.57 van de Wet IB 2001 opgenomen voorwaarden.

De overige wijzigingen van artikel 25 van de Invorderingswet 1990 houden verband met een uitstelfaciliteit voor belastingaanslagen betreffende de schenk- of erfbelasting.

De wijziging van artikel 25, twaalfde lid, betreft het volgende. In artikel 25, twaalfde lid, van de Invorderingswet 1990 is de mogelijkheid opgenomen om uitstel van betaling te verlenen voor belastingaanslagen betreffende de schenk- of erfbelasting, bedoeld in artikel 37, tweede lid, van de Successiewet 1956. In artikel 37, tweede lid, van de Successiewet 1956 wordt zowel verwezen naar artikel 35b van die wet, als naar – het vanaf 1 januari 2011 geldende – artikel 35g van die wet. Vanaf 1 januari 2011 treedt er echter voor de in artikel 35g van de Successiewet 1956 beschreven situatie een specifieke uitstelfaciliteit in werking, te weten artikel 25, twintigste lid, van de Invorderingswet 1990. Voorgesteld wordt om de verwijzing in artikel 25, twaalfde lid, van de Invorderingswet 1990 met ingang van 1 januari 2011 te beperken tot een verwijzing naar artikel 35b, derde lid, van de Successiewet 1956. Zo wordt een onbedoelde samenloop voorkomen.

Daarnaast worden enkele wijzigingen aangebracht in artikel 25, twintigste lid, van de Invorderingswet 1990 zoals dat met ingang van 1 januari 2011 komt te luiden ingevolge de wet van 17 december 2009 tot wijziging van de Successiewet 1956 en enige andere wetten (vereenvoudiging bedrijfsopvolgingsregeling en herziening tariefstructuur in de Successiewet 1956, alsmede introductie van een regeling voor afgezonderd particulier vermogen in de Wet inkomstenbelasting 2001 en de Successiewet 1956) (Stb. 564). Abusievelijk zijn in genoemd artikel 25, twintigste lid, van de Invorderingswet 1990 een grond voor verlening en een grond voor beëindiging van het uitstel van betaling niet opgenomen. Op grond van artikel 35g van de Successiewet 1956, dat met ingang van 1 januari 2011 in werking treedt, geldt de regeling niet alleen bij zogenoemde vruchtgebruiktestamenten, maar bijvoorbeeld ook bij een wettelijke verdeling of een testament met ouderlijke boedelverdeling. In die gevallen verkrijgen de erfgenamen een onderbedelingsvordering. Voorgesteld wordt dit als grond voor uitstel toe te voegen. Tevens wordt het geheel of gedeeltelijk aflossen van de onderbedelingsvordering toegevoegd als grond om het uitstel geheel onderscheidenlijk voor een gedeelte te beëindigen. Een soortgelijke beëindigingsgrond is al opgenomen in artikel 25, derde lid, van de Invorderingswet 1990 bij de in die bepaling opgenomen uitstelregeling in het kader van de bedrijfsopvolgingsregeling in de schenk- en erfbelasting.

De wijziging van artikel IX, onderdeel A, van het Belastingplan 2008 is van technische aard en bewerkstelligt dat het voor de loonbelasting geldende bedrag van de algemene heffingskorting ook voor het kalenderjaar 2011 in overeenstemming is met het voor dat jaar beoogde bedrag, zoals dat ingevolge artikel XXIII, onderdeel B, van het Belastingplan 2009, in verbinding met artikel IV, onderdeel A, van het Belastingplan 2008, voor dat jaar ook wordt opgenomen in artikel 8.10, tweede lid, van de Wet IB 2001. Hiertoe is vóór 1 januari 2011 een aanpassing nodig van de ingevolge het Belastingplan 2008 per 1 januari 2011 aan te brengen wijziging in artikel 22 van de Wet LB 1964. Daarom wordt voorgesteld de onderhavige aanpassing met ingang van 31 december 2010 aan te brengen.

Hiermee wordt een omissie hersteld die is ontstaan bij de eerste Nota van wijziging op het Belastingplan 2009.

Abusievelijk wordt in artikel XII, derde lid, van de wet van 17 december 2009 tot wijziging van de Successiewet 1956 en enige andere belastingwetten (vereenvoudiging bedrijfsopvolgingsregeling en herziening tariefstructuur in de Successiewet 1956, alsmede introductie van een regeling voor afgezonderd particulier vermogen in de Wet inkomstenbelasting 2001 en de Successiewet 1956) (Stb. 564), verwezen naar artikel 24, achtste lid, van de Invorderingswet 1990. Dit moet zijn artikel 24, zevende lid, van de Invorderingswet 1990. Deze onder 1 opgenomen wijziging werkt terug tot en met 1 januari 2010.

Ingevolge de onder 2 opgenomen wijziging vervalt de verwijzing naar het recht van schenking in artikel XII, vierde lid, van meergenoemde wet van 17 december 2009 tot wijziging van de Successiewet 1956 en enige andere belastingwetten. Genoemd artikel XII bevat een overgangsregeling waarmee werd beoogd te bewerkstelligen dat ook in het verleden geheven recht van schenking en recht van overgang in de gevallen, bedoeld in artikel 7 van de Successiewet 1956, in mindering komen op de verschuldigde erfbelasting. Voor in het verleden geheven recht van overgang is deze bepaling noodzakelijk omdat deze belasting met ingang van 1 januari 2010 is vervallen. Voor het recht van schenking is deze bepaling echter overbodig en kan zij aanleiding geven tot onjuiste a contrario redeneringen. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op de in artikel XX opgenomen wijziging van het Belastingplan 2010.

Dat voor erfbelasting en schenkbelasting ook recht van successie en recht van schenking gelezen kan worden is met name ook van belang voor bepalingen waarin rekening wordt gehouden met belastingheffing of een vermindering van belasting in het verleden (bijvoorbeeld de artikelen 7 en 13 van de Successiewet 1956 en de artikelen 9, vierde lid, en 13, eerste lid, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer) en voor de toepassing van enkele bepalingen in de AWR en in de Invorderingswet 1990. Ook het omgekeerde doet zich voor. In artikel 40, tweede lid, van de Grondwet staat nog «de rechten van successie, overgang en schenking». Deze bepaling geldt evenzeer voor de erfbelasting en de schenkbelasting.

In verband met het bovenstaande worden thans twee wijzigingen met betrekking tot het Belastingplan 2010 voorgesteld.

Sinds 1 januari 2010 worden belastingschulden en vorderingen die voortvloeien uit de heffing van erfbelasting in box 3 in aanmerking genomen. Artikel XXXIV van het Belastingplan 2010 bevat een overgangsregeling waarmee wordt beoogd te bewerkstelligen dat ook belastingschulden en vorderingen die voortvloeien uit de heffing van het recht van successie in box 3 in aanmerking worden genomen. Deze bepaling is overbodig en kan aanleiding geven tot onjuiste a contrario redeneringen.

Bij de modernisering van de namen van de belastingen die krachtens de Successiewet 1956 worden geheven is het uitgangspunt geweest dat de verandering van de namen niet tot een inhoudelijke wijziging zouden leiden. Daarom zijn overgangsbepalingen of naamswijzigingen onnodig geacht en achterwege gebleven. Dit uitgangspunt is alleen in het onderhavige geval abusievelijk niet gevolgd. Artikel XXXIV van het Belastingplan 2010 impliceert immers – onterecht – dat wettelijke bepalingen waarin de naam erfbelasting wordt gebruikt niet zouden kunnen zien op het recht van successie tenzij dat expliciet is geregeld. Daarom wordt voorgesteld deze bepaling te laten vervallen. Dit heeft, gelet op het voorstaande, geen inhoudelijke gevolgen.

Omdat de naamswijziging van schenkings- en successierecht in schenk- en erfbelasting zoals uit het voorgaande volgt geen inhoudelijke gevolgen heeft, is daarnaast een wijziging nodig met betrekking tot de in artikel XXV, onderdeel A, van het Belastingplan 2010 opgenomen bepalingen inzake het berekenen van heffingsrente ter zake van belastingaanslagen ingevolge de Successiewet 1956. Het is steeds de bedoeling geweest dat het berekenen van heffingsrente niet plaats dient te vinden ter zake van belastingaanslagen erfbelasting die zijn opgelegd naar aanleiding van belastbare feiten die zich hebben voorgedaan voor 1 januari 2010. Dat in de wettekst wordt gesproken over aanslagen erfbelasting, die per definitie alleen betrekking kunnen hebben op belastbare feiten die zich hebben voorgedaan op of na 1 januari 2010, is gelet op hetgeen hiervoor met betrekking tot de gevolgen van de naamswijziging is vermeld niet voldoende om te bewerkstelligen dat de bepalingen uitsluitend zien op belastbare feiten die zich hebben voorgedaan op of na 1 januari 2010. Om dit alsnog te bewerkstelligen, wordt het overgangsrecht van artikel XXXIX van het Belastingplan 2010 in deze zin aangevuld.

In artikel XXI, elfde lid, van Overige fiscale maatregelen 2010 (OFM 2010) is voorzien in overgangsrecht voor gevallen waarin op grond van artikel 25, negende lid, van de Invorderingswet 1990 – zoals die bepaling luidde op 31 december 2009 – uitstel van betaling is verleend. Abusievelijk was niet voorzien in de situatie waarin de overdracht krachtens schenking van de aandelen of winstbewijzen heeft plaatsgevonden voor 1 januari 2010 en de belastingaanslag na 31 december 2009 is opgelegd. Artikel 25, negende lid, van de Invorderingswet 1990 gaat er namelijk van uit dat de belastingaanslag al is opgelegd. In artikel XXI, onder 1, wordt voorgesteld om te voorzien in overgangsrecht zodat belastingschuldigen die aandelen of winstbewijzen hebben overgedragen voor 1 januari 2010 en pas na 31 december 2009 de belastingaanslag hebben opgelegd gekregen, uitstel van betaling kunnen krijgen op grond van artikel 25, negende lid, van de Invorderingswet 1990 zoals die bepaling luidde op 31 december 2009. Deze wijziging werkt terug tot en met 1 januari 2010.

De in artikel XXI, onder 2, opgenomen wijziging strekt ertoe terugwerkende kracht tot en met 1 april 2008 te verlenen aan artikel XIII, onderdeel G, van OFM 2010. Artikel XIII, onderdeel G, van OFM 2010 betreft een wijziging van artikel 87c van de Wet belastingen op milieugrondslag op grond waarvan het met ingang van 1 januari 2010 ook voor buitenlandse ondernemers mogelijk is exportvermindering te verkrijgen in het kader van de verpakkingenbelasting. Deze mogelijkheid voor exportvermindering voor buitenlandse ondernemers is in OFM 2010 opgenomen omdat er anders rechtsongelijkheid zou bestaan tussen buitenlandse ondernemers en ondernemers die in Nederland gevestigd zijn. Ondernemers die in Nederland gevestigd zijn hebben namelijk al sinds 1 april 2008 de mogelijkheid om exportvermindering te verkrijgen. Om de rechtsongelijkheid tussen ondernemers die in Nederland gevestigd zijn en buitenlandse ondernemers geheel weg te nemen, wordt door het verlenen van terugwerkende kracht tot en met 1 april 2008 het voor buitenlandse ondernemers mogelijk gemaakt alsnog aanspraak te maken op teruggaaf exportvermindering over de jaren 2008 en 2009.

Vooruitlopend op onderhavige wijziging was de mogelijkheid tot het toepassen van de exportvermindering door buitenlandse ondernemers over de jaren 2008 en 2009 goedgekeurd bij beleidsbesluit van 16 december 2009, nr. CPP2009/2405M, Stcrt. 20169.

Artikel XXIII bevat overgangsrecht met betrekking tot ter beschikking gestelde vermogensbestanddelen waarop het inkomstenbelastingregime van het resultaat uit overige werkzaamheden van toepassing is.

In het eerste lid is overgangsrecht opgenomen voor de situatie dat belastingplichtigen ervoor hebben gekozen om een ter beschikking gesteld vermogensbestanddeel in een belastingjaar van vóór deze wetswijziging geheel toe te rekenen aan de bestuursbevoegde echtgenoot. Bij deze belastingplichtige en zijn echtgenoot vindt bij inwerkingtreding van de voorgestelde wetswijziging een overgang naar een 50/50%-toerekening plaats. Op grond van het eerste lid leidt de overgang naar deze 50/50%-toerekening niet tot afrekening bij de bestuursbevoegde partner. Voorts moet de niet-bestuursbevoegde partner als startwaarde nemen de helft van de boekwaarde van de bestuursbevoegde partner aan de vooravond van de wetswijziging. Het tweede lid verduidelijkt dat voor oude jaren ook een doorschuiving van de boekwaarde plaatsvindt bij de overgang van de 50/50%-toerekening op grond van het beleidsbesluit van 1 december 200836 naar een toerekening aan de bestuursbevoegde partner op grond van het arrest van de Hoge Raad van 15 januari 2010.22 Op grond van het derde lid vindt in beide overgangssituaties ook een doorschuiving plaats van eventueel aanwezige reserves en voorzieningen.

Het wetsvoorstel treedt ingevolge artikel XXV, eerste lid, in werking met ingang van 1 januari 2011. Artikel XVII, onderdeel A, treedt in werking met ingang van 31 december 2010. Voor een toelichting wordt verwezen naar de artikelsgewijze toelichting bij dat artikel. De in artikel XIV, in de WIB voorziene hogere bestuurlijke boete wegens de eenmalige inhaalindexatie, en de bestuurlijke boete voor de feiten die nu strafbaar zijn, kunnen ingevolge het eerste lid alleen worden opgelegd voor verzuimen die zijn begaan na het tijdstip waarop deze wet in werking is getreden.

Voor een aantal bepalingen is voorzien in terugwerkende kracht hetgeen hierna wordt toegelicht.

In het tweede lid is voor de in artikel I, onderdeel I, opgenomen wijziging van artikel 3.111, vijfde lid, van de Wet IB 2001 terugwerkende kracht opgenomen tot en met 1 januari 2006 aangezien de in dat opgenomen verwijzing sinds 1 januari 2006 niet meer klopt.

De in het derde lid opgenomen terugwerkende kracht van de artikelen I, onderdeel D, en XII hangt samen met de datum van inwerkingtreding van de in die artikelen genoemde Richtlijn nr. 2009/133/EG. De eveneens genoemde Richtlijn nr. 90/434/EEG is per 15 december 2009 vervangen door Richtlijn nr. 2009/133/EG. Daarom is voor de artikelen I, onderdeel D, en XII terugwerkende kracht voorzien tot en met 15 december 2009.

Het vierde lid regelt dat de door de Staat opgerichte holding ABN AMRO Group N.V. met ingang van de datum van oprichting (18 december 2009) Vpb-plichtig wordt.

Voor artikel I, onderdeel N, is ingevolge het vijfde lid terugwerkende kracht opgenomen tot en met 30 december 2009, aangezien het een herstel van foutieve verwijzingen in de van 30 december 2009 tot en met 31 december 2009 geldende tekst betreft.

Voor artikel I, onderdelen B, J, K, L, O, onder 1 en 2, en S, artikel III, onderdelen A, onder 1, en D, artikel IV, onderdelen C, D, E en F, artikel V, artikel VI, onderdeel A, artikel VII, artikel VIII, artikel XIII, onder 1, artikel XIX, artikel XX, artikel XXI en artikel XXIV is in het zesde lid terugwerkende kracht opgenomen tot en met 1 januari 2010. Het betreft hier voornamelijk het herstel van foutieve verwijzingen in de per 1 januari 2010 geldende teksten. Ook de uitbreiding van de milieu-investeringsaftrek tot volledig elektrische personenauto’s en plugin hybridepersonenauto’s met een actieradius van ten minste 50 kilometer op een volle accu zoals dit mogelijk wordt door de wijziging in artikel I, onderdeel B, werkt terug tot en met 1 januari 2010. Voor een toelichting wordt verwezen naar het algemeen deel van deze memorie. Met de in artikel VII opgenomen wijziging wordt artikel 8a, vierde lid, van de Natuurschoonwet 1928 aangepast aan de wijziging van de Successiewet 1956 die per 1 januari 2010 heeft plaatsgevonden. In dat verband wordt ook aan artikel VII terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2010 toegekend. Voor een toelichting wordt verwezen naar het algemeen deel van deze memorie. De in artikel XIII, onder 1, opgenomen wijziging van artikel 25, achtste lid, van de Invorderingswet 1990 werkt terug tot en met 1 januari 2010, zijnde de datum waarop in de Invorderingswet 1990 is opgenomen dat het uitstel van betaling voor conserverende aanslagen inkomstenbelasting ter zake van aandelen die tot een aanmerkelijk belang behoren onder voorwaarden kan worden voortgezet bij een aandelenfusie. De in de artikelen XIX, onder 2, en XX opgenomen wijzigingen hangen samen met de verandering van de namen «recht van schenking» en «recht van successie» in «schenkbelasting» onderscheidenlijk «erfbelasting». De alhier voorziene terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2010 hangt samen met het moment waarop de genoemde naamsverandering is ingegaan.

In het zevende lid is voor artikel IX, onderdelen A en B, terugwerkende kracht tot en met 1 april 2010 opgenomen, aangezien het redactionele verbeteringen betreft als gevolg van de wet van 23 december 2009 tot wijziging van de Wet op de accijns in verband met Richtlijn nr. 2008/118/EG van de Raad van 16 december 2008 (PbEU L 9) (Implementatie horizontale richtlijn accijns) (Stb. 608), die in werking is getreden met ingang van 1 april 2010.

Voor artikel I, onderdeel C, is in het achtste lid terugwerkende kracht opgenomen tot en met 1 december 2010. Voor een toelichting wordt verwezen naar de artikelsgewijze toelichting bij artikel I, onderdelen B en C.