32 123 VII
Vaststelling van de begrotingsstaat van de Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2010

nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor het jaar 2010 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2010. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2010.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2010 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze Memorie van Toelichting toegelicht (de zgn. Begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendiensten)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendiensten Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR), Centrale Archief Selectiedienst (CAS), P-Direkt, Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) en de Werkmaatschappij (WM) voor het jaar 2010 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze Memorie van Toelichting en wel in de paragraaf inzake de diensten die een baten-lastenstelsel voeren.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Algemeen

In deze leeswijzer wordt kort ingegaan op de beleidsagenda, wijziging begrotingsstructuur en de baten-lastendiensten. Daarnaast wordt stilgestaan bij enkele specifieke onderwerpen zoals de budgetflexibiliteit, prestatiegegevens en kengetallen en de planning beleidsdoorlichtingen.

Beleidsagenda

In de beleidsagenda staan de ambities en doelstellingen voor het jaar 2010. Het betreft de doelstellingen uit het beleidsprogramma van het kabinet en beleidsprioriteiten van BZK. Verder is in de beleidsagenda een financieel overzicht opgenomen van de belangrijkste beleidsmatige mutaties.

Begrotingsstructuur

Zoals aangekondigd in de begroting van 2009 en bij brief aan de Tweede Kamer in het voorjaar van 20091 is de artikelindeling met ingang van 2010 aangepast. Met de nieuwe artikelindeling zijn de beleidsartikelen opeenvolgend genummerd, wat de lezing van de begroting vergemakkelijkt. Tevens zijn de beleidsartikelen geactualiseerd om meer informatie te kunnen geven over de kabinetsdoelstellingen waarvoor BZK verantwoordelijk is. Zo maakt de ontwikkeling van de regionale veiligheidsaanpak en specifiek die van de veiligheidsregio’s het zinvol om deze samenvoeging ook in de begroting door te voeren. Dit leidt tot een artikel waarin de Politie en de Veiligheidregio’s samengaan. Hiernaast wordt het onderwerp burgerschap en democratie integraal in een nieuw artikel behandeld. Tevens zijn er een aantal operationele doelstellingen samengevoegd. In bijlage 8.3 is een tabel «Is-was» van de artikelindeling opgenomen. In het verdiepingshoofdstuk is inzichtelijk gemaakt hoe de budgetten van de oude artikelonderdelen in de begroting 2009 zijn overgeboekt naar de nieuwe artikelonderdelen.

Het ministerie van BZK was, zoals eerder aangekondigd in genoemde brief aan de Tweede Kamer, ook voornemens het apparaatbudget te centraliseren op een niet-beleidsartikel om zodoende het flexibel inzetten van personeel te faciliteren en stimuleren. Voor de begroting van 2010 is hier nu van afgezien. Het ministerie van Financiën en BZK treden in nader overleg met de Tweede Kamer over de mogelijkheden van een centraal apparaatbudget.

Diensten die een baten-lastenstelsel voeren

Het ministerie van BZK kent in 2010 zes baten-lastendiensten. Beleidsmatig zijn de baten-lastendiensten terug te vinden bij de operationele doelstellingen van de verschillende beleidsartikelen. De paragraaf over de baten-lastendiensten presenteert de voorgeschreven financiële overzichten ter toelichting op de begrotingsstaat van deze diensten.

Budgetflexibiliteit

In de begroting is de informatie over de budgetflexibiliteit opgenomen in de tabellen betreffende de budgettaire gevolgen van beleid. In deze tabellen is aangegeven welk deel van de totale programma-uitgaven op een beleidsdoelstelling juridisch verplicht is, maar ook per operationele doelstelling welk deel juridisch verplicht is.

Prestatiegegevens en kengetallen

Met de nieuwe artikelindeling is extra aandacht gegeven aan de koppeling meetbare gegevens (prestatie-indicatoren en kengetallen) met de kabinetsdoelstellingen waarvoor het ministerie van BZK verantwoordelijk is. Dit heeft een aantal nieuwe meetbare gegevens opgeleverd. Voor zover mogelijk zijn bij alle beleidsartikelen meetbare gegevens opgenomen. Waar er geen meetbare gegevens zijn opgenomen wordt uitgelegd waarom dit het geval is. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer meerdere partijen betrokken zijn bij de verwezenlijking van de doelstelling. Het ministerie van BZK is in die situatie slechts in beperkte mate betrokken en financiert in sommige gevallen alleen een onafhankelijke organisatie. Ook wanneer er sprake is van uitvoering van specifieke wet- en regelgeving, zijn geen meetbare gegevens opgenomen. In sommige gevallen zijn meetbare gegevens zowel van toepassing op een algemene doelstelling als op een operationele doelstelling. In dat geval worden deze één keer vermeld en wordt op andere plekken een verwijzing opgenomen.

Planning beleidsdoorlichting

Het ministerie van BZK heeft de integrale planning van evaluatieonderzoek voor 2010 verbeterd. De planning van beleidsdoorlichtingen is in dit proces meegenomen. Door de planning van de beleidsdoorlichting aan te passen op de evaluaties die op instrumentniveau worden uitgevoerd, krijgt de beleidsdoorlichting een logischere positie in de tijd. Er kan meer gebruik gemaakt worden van de uitkomsten van de evaluaties en beleidsdoorlichtingen in het beleidsvormingsproces. Dit komt de kwaliteit en zeggingskracht van de beleidsdoorlichting ten goede. Voor 2010 heeft dit geleid tot drie beleidsdoorlichtingen. De meerjarenplanning evaluatieonderzoek (en dus ook beleidsdoorlichtingen) wordt voor de jaren 2011 en verder nog vervolmaakt en opgenomen in de begroting van 2011.

Opbouw van de memorie van toelichting

2. BELEIDSAGENDA

2.1 Waarmaken van onze ambities

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties staat voor een goed functionerend openbaar bestuur, een veilige samenleving en een overheid waarop burgers kunnen vertrouwen. Daarmee borgen wij de kernwaarden van onze democratie. Vanuit deze missie werken wij aan onze doelstellingen.

De afgelopen twee jaar lag onze focus op het maken van nieuw beleid en het ter hand nemen van de uitvoering daarvan. Nu komt het aan op merkbare resultaten. Of het nu gaat om de dienstverlening aan burgers of om de veiligheid op straat: mensen moeten merken dat er iets verandert. Het jaar 2010 staat daarom in het teken van het waarmaken van onze ambities.

Dat doen we deels met eigen instrumenten en middelen. Daarnaast zorgen wij dat anderen over voldoende middelen en over de goede instrumenten beschikken om de problemen in de lokale situatie aan te pakken. Veel wetgevingsprocessen zijn of worden binnenkort afgerond. Daarmee kunnen wij in 2010 bijvoorbeeld overlastgevende jongeren beter aanpakken en de rampenbestrijding beter organiseren.

Gemeenten, provincies en veiligheidsregio’s kunnen daarbij op onze steun rekenen en wij zullen hen op hun verantwoordelijkheid aanspreken. Waar de voortgang stagneert, zorgen wij door extra maatregelen voor een versnelling. Dat geldt zeker ook voor die terreinen, waarop we zélf als eerste aan zet zijn: een kleinere en betere overheid, de diversiteit van het rijkspersoneel, de inrichting van het verkiezingsproces. Wij houden vast aan de doelstellingen, zorgen waar nodig voor extra impulsen en maken resultaten zichtbaar.

De gewijzigde omstandigheden maken dat niet altijd gemakkelijk. De financieel-economische crisis stelt onze samenleving voor nieuwe uitdagingen. Er zijn directe en concreet zichtbare gevolgen, zoals stijgende werkloosheid. Eveneens hebben sluimerende gevoelens van onzekerheid, onbehagen en onvrede onze aandacht. Waar dergelijke gevoelens leiden tot een scherpere polarisatie langs sociaal-culturele breuklijnen, is er alle reden tot zorg.

Om de beleidsdoelstellingen te realiseren, is een nog grotere inzet en creativiteit van alle betrokkenen vereist. Juist deze tijd van onzekerheid vraagt om een overheid die als eenheid optreedt en zichtbare oplossingen biedt voor maatschappelijke problemen. Het pakket maatregelen van de rijksoverheid om de economie te stimuleren wordt door gemeenten en provincies aangevuld met hun investeringsprogramma’s. Alleen met een gezamenlijke inzet slagen we er in het vertrouwen van mensen in de overheid verder te vergroten.

2.2 Een veilige samenleving

Het kabinet streeft naar een samenleving met minder criminaliteit, minder sociale overlast en minder verloedering van de woonomgeving. Een samenleving waarin respect de norm is en waarin mensen zich veilig voelen.

Het zijn de gezamenlijke inspanningen van overheid, maatschappelijke organisaties en burgers die Nederland veiliger maken. BZK voert daarbij landelijke regie door stimulering van het presterende vermogen van politie, brandweer en geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (GHOR). BZK stelt gemeenten in staat lokaal de regie te voeren en krachtig op te treden.

Het kabinet kiest in haar aanpak voor een combinatie van preventie en bestuurlijke en strafrechtelijke handhaving. Criminaliteit voorkomt en bestrijdt zij met een op de persoon gerichte aanpak, waarbij continuïteit in de aanpak en aansluiting van (na-)zorg moeten leiden tot een vermindering van recidive.

Veiligheid begint bij voorkomen (project 10)

Deze aanpak komt onder meer tot uitdrukking in het project Veiligheid begint bij Voorkomen waarin naast de ministers van Binnenlandse Zaken en van Justitie ook de ministers voor Wonen, Wijken en Integratie, voor Jeugd en Gezin en van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap betrokken zijn. Immers; opvoeding, scholing, werk, een gezonde economie en leefbare wijken dragen bij aan een veiligere samenleving.

2.3 Een kwart minder criminaliteit, overlast en verloedering

Verschillende cijfers laten zien dat Nederland veiliger wordt. Niet iedereen beleeft dit als zodanig. Het blijft hard nodig om – ook waar beleidsdoelstellingen al zijn gehaald – te werken aan een merkbaar veiligere samenleving en het voorkomen van maatschappelijke instabiliteit.

Reductie criminaliteit, overlast en verloedering

Bron: Veiligheidsmonitor 2008,TK 28 684, nr. 209

Criminaliteit met 25% reduceren in 2010 ten opzichte van 2002 (doel 50)

De tabel laat zien dat het doel van het kabinet om de criminaliteit met 25% te verminderen op koers ligt. Het aantal geweldsdelicten is ten opzichte van 2006 met 14,5% afgenomen en moet in 2010 nog verder worden gereduceerd met 5,5%. Het aantal vermogensdelicten daalde in die periode met maar liefst 20%. Steeds minder mensen werden slachtoffer van een misdrijf. Eind 2008 gaf één op de vier burgers aan de afgelopen 12 maanden slachtoffer te zijn geweest van een misdrijf. In 2005 was dit nog bijna één op de drie. Ook het percentage bedrijfsvestigingen dat het slachtoffer werd van criminaliteit nam af. Vooral winkelcriminaliteit en het aantal overvallen moeten omlaag. Overheid en bedrijven werken samen aan de bestrijding van diefstal in vooral de detailhandel, en van overvalcriminaliteit.

Om het oplossingspercentage verder te verhogen, worden voor eind 2010 bij de regionale korpsen en het KLPD 375 extra forensisch assistenten aangesteld. In 2011 moet dit aantal zijn opgelopen tot 500, waarvoor vanaf dan een budget van € 32,5 miljoen beschikbaar is.

100 000 minder gestolen fietsen in 2010 ten opzichte van 2006 (doel 51)

Fietsendiefstal is een hinderlijke vorm van criminaliteit. Het doel om het aantal fietsendiefstallen met 100 000 terug te dringen, is eind 2008 gehaald. In 2010 gaan wij onverminderd door met de aanpak van fietsendiefstal. Om de handel in gestolen fietsen te bemoeilijken en gestolen fietsen beter te kunnen opsporen, wordt een uniek framenummer voor alle fietsen ingevoerd.

25% minder fysieke verloedering en ernstige sociale overlast in 2010 ten opzichte van 2002 (doel 52)

Ergernissen dicht bij huis, zoals overlast op straat, zwerfvuil, hondenpoep en graffiti, beïnvloeden het veiligheidsgevoel van mensen. Halverwege de regeerperiode van het kabinet kan worden geconstateerd, dat er nog veel werk verzet moet worden om de beoogde reductie van overlast en verloedering te realiseren. De fysieke verloedering van de woonomgeving is in 2008 licht verminderd. De door burgers ervaren sociale overlast is niet verder teruggedrongen. Op een aantal weerbarstige onderdelen zijn extra inspanningen nodig.

Om de ambitieuze doelstellingen op beide terreinen te realiseren, pakt het kabinet overlast en verloedering samen met de gemeenten verder met kracht aan. Dit richt zich vooral op de aanpak van overlast door dronken mensen op straat, drugsoverlast en overlast door groepen jongeren. Extra aandacht gaat uit naar de bestrijding van overlast door Marokkaans-Nederlandse probleemjongeren.

Voor een stevige lokale aanpak worden in 2010 en 2011 de Van Montfransmiddelen en de middelen voor leefbaarheid ingezet. De ministers van BZK en voor WWI hebben op 7 september met 40 gemeenten en de Vereniging Nederlandse Gemeenten een manifest ondertekend om in 2010 en 2011 de overlast en verloedering terug te dringen. De gemeenten krijgen hiervoor achtereenvolgens € 89 miljoen en € 64 miljoen extra.

In het manifest is afgesproken dat elke gemeente zich maximaal inspant om de doelstelling te realiseren. Elke gemeente treft minimaal 5 maatregelen, zoals: een maataanpak van groepen en personen met de partners uit het veiligheidshuis, extra toezicht en de inzet van straatcoaches en gezinsmanagers. In het voorjaar van 2010 en 2011 doen de bij het manifest betrokken gemeenten mee aan een landelijke schoonmaakdag. Het kabinet en de gemeenten roepen alle andere gemeenten op om hier ook aan mee te doen.

Naar verwachting treedt de wet «Maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast» in 2010 in werking. Die biedt de gemeenten concrete mogelijkheden problemen aan te pakken, zoals groeps- en straatverboden voor overlastgevende jongeren.

500 extra wijkagenten (doel 53)

Met extra wijkagenten pakt het kabinet overlast en verloedering aan. Het streven is dat er in 2011 500 extra wijkagenten zijn, waarvan 375 eind 2010.

De sterkte bij de politie zal zich in 2010 positief ontwikkelen als gevolg van de instroom van het huidige aantal aspiranten. Oudere politiemedewerkers stromen momenteel later uit dan voorzien.

Aanpak overmatig alcoholgebruik door jongeren (doel 55)

Te vaak is er bij overlast een relatie met alcoholgebruik. In 2010 gaat het kabinet door met de aanpak van alcohol als risicofactor bij overlast en geweld. Door middel van een wetswijziging van de Drank- en Horecawet krijgen gemeenten de mogelijkheid om toezicht te houden op de naleving van de Drank- en Horecawet, omdat zij het toezicht efficiënter kunnen inzetten en vaker kunnen uitoefenen. Het wetsvoorstel wordt in het najaar 2009 in de Tweede Kamer behandeld.

De wetswijziging maakt het moeilijker voor jongeren onder de 16 om aan alcoholische dranken te komen. De burgemeester krijgt de mogelijkheid om supermarkten te verbieden alcohol te verkopen, indien de supermarkt meer dan drie keer binnen een jaar alcoholhoudende dranken aan jongeren heeft verkocht. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om als experiment de leeftijdsgrens voor het verstrekken van alcohol van 16 naar 18 jaar te verhogen. Na evaluatie van dit experiment wordt een besluit genomen over een landelijke verhoging van de leeftijdsgrens. Naar aanleiding van het rapport «Geen deuren maar daden; nieuwe accenten in het Nederlandse drugsbeleid» (rapport commissie Van de Donk) worden in de evaluatie ook de gevolgen voor overlast en criminaliteit meegenomen.

Een specifiek onderdeel van het lokaal alcoholbeleid is het hokken- en ketenbeleid. Onder andere met een door ons departement opgestelde handreiking (verschijnt najaar 2009) kunnen gemeenten specifiek beleid ontwikkelen voor de aanpak van hokken en keten.

Tegengaan polarisatie en radicalisering (doel 59)

In 2010 wordt het derde operationeel actieplan Polarisatie en Radicalisering uitgevoerd. Het plan wordt nog in 2009 aan de Tweede Kamer aangeboden. De lokale aanpak staat centraal. In 2010 zullen concrete lokale projecten worden gesubsidieerd die polarisatie en radicalisering tegengaan. Dierenrechtenextremisme bestrijden wij in 2010 met verschillende bestuurlijke en strafrechtelijke instrumenten.

2.4 Een veilige publieke taak

Stevige aanpak van geweld tegen werknemers met een publieke taak; 15% minder incidenten (doel 49)

Teveel werknemers met een publieke taak kunnen hun werk niet altijd veilig uitvoeren. Dat blijkt uit verscheidene incidenten bij bijvoorbeeld ambulancepersoneel. In 2007 kreeg 66 procent van de werknemers te maken met agressie en geweld. Geweld tegen mensen met een publieke taak accepteert het kabinet niet; het gezag verdient ons ontzag en dienstverleners ons respect. In 2011 moet het geweld tegen mensen met een publieke taak aanzienlijk zijn teruggebracht (van 66% naar 51%1 ). In 2009 meten wij of wij op koers liggen. Voorlopige cijfers wijzen op te weinig resultaat. Nog voor de behandeling van de begroting (medio oktober) ontvangt de Tweede Kamer hierover meer informatie.

Bestrijding van dit geweld doet het kabinet met een sterke dadergerichte aanpak. Hierbij ligt het accent op een snel vervolg op de aangifte, een lik-op-stuk-beleid en een hogere strafeis. Verder stimuleren wij de werkgevers om zelf veiligheidsmaatregelen te nemen. Het signaal moet helder zijn: niemand staat er in de publieke dienst alleen voor.

Agressie en geweld mogen nooit lonen. Daarom moet de pakkans groot zijn en moeten daders verantwoordelijk worden gesteld voor hun gedrag en de door hen veroorzaakte schade. Dat kan zowel strafrechtelijk als civielrechtelijk. In 2010 sporen wij werkgevers en verzekeringsmaatschappijen extra aan om vaker de schade op de dader te verhalen. Wij maken de procedure voor de strafrechtelijke behandeling van voorvallen van agressie en geweld tegen werknemers eenduidiger en effectiever. Er komen in 2010 landelijke afspraken voor de politie en het Openbaar Ministerie. Nu al geldt de regel dat de politie sneller reageert op meldingen, aangifte doen stimuleert en zich extra inzet om de verdachte op te sporen.

In 2009 evalueren wij het effect van het gebruik van camera’s op ambulances op de pakkans van daders. Mede op basis daarvan besluit het kabinet over de uitbreiding van het gebruik van camera’s in 2010. Om werkgevers beter in staat te stellen om agressie en geweld te voorkomen, komt er in 2010 een diagnose-instrument. Hiermee krijgen werkgevers zelf beter zicht op de effectiviteit van hun aanpak.

2.5 Efficiënte en effectieve veiligheidsorganisaties

Veiligheidsregio’s zijn georganiseerd en de rampenbestrijding voldoet eind 2009 aan de basisvereisten (doel 63)

Burgers verwachten dat de overheid slagvaardig optreedt in geval van crises en rampen. Het kabinet wil dat de rampenbestrijding en crisisbeheersing eind 2009 aan de vastgestelde normen voldoen. Daarmee worden belangrijke knelpunten opgelost in de basisprocessen, die liggen op het gebied van melding en alarmering, op- en afschaling, leiding en coördinatie en informatievoorziening. De Wet veiligheidsregio’s en de daarop gebaseerde regelingen moeten in 2010 in werking treden. De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid toetst of de regio’s voldoen aan de nieuwe wettelijke basisvereisten.

Meer eenheid en doelmatigheid Nederlandse politie (doel 61)

Grotere eenheid, betere samenwerking tussen de regionale politiekorpsen en daadkrachtiger aansturen van de politie verbeteren de prestaties van de politie. De doorontwikkeling van de politieorganisatie maakt dit mogelijk. Het regionaal bestel blijft behouden, maar veel ondersteunende bedrijfsvoeringstaken van de politie worden op landelijk niveau gebundeld in de dienst Concernstaf en Bedrijfsvoering.

Door betere samenwerking tussen politiekorpsen en grotere efficiëntie zal het aantal politiemedewerkers in de ondersteuning minder kunnen worden ten gunste van het aantal executieve medewerkers. «Meer blauw op straat, minder achter het bureau» is het motto. De voorgestelde maatregelen ten aanzien van de politie leiden niet tot minder agenten op straat of minder rechercheurs. De komende jaren neemt het aantal agenten zelfs nog toe. Het streefaantal voor 2010 (52 200 Fte) werd eind 2008 al gerealiseerd (52 321 Fte).

Samenwerkingverbanden binnen de organisatie van de veiligheid worden versterkt met betrokkenheid van de burger (doel 61)

Overheid en burgers zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor veiligheid. De slagvaardigheid wordt vergroot doordat politie en gemeenten burgers daarbij actiever betrekken. Bijvoorbeeld met Burgernet, waarin na een melding direct contact wordt gelegd tussen politie en burgers. Burgernet vergroot de kans op aanhoudingen, evenals de kans om vermiste kinderen of gestolen auto’s terug te vinden. In 2010 en 2011 wordt in minimaal 50 gemeenten Burgernet ingevoerd.

2.6 De nationale veiligheid

Borging van de nationale veiligheid

Ontwikkelingen als de economische crisis, grieppandemie, klimaatverandering, grondstoffentekorten en internationale spanningen, zetten de nationale veiligheid onder druk. Ook in 2010 worden mogelijke dreigingen op de nationale veiligheid geïdentificeerd en beoordeeld. De Nationale Risicobeoordeling maakt het mogelijk om prioriteiten te stellen in het beleid, ons voor te bereiden op crises, capaciteiten te ontwikkelen om dreigingen tegen te gaan en waar nodig voorzorgsmaatregelen te treffen, bijvoorbeeld ter voorkoming van uitval van de Nederlandse vitale infrastructuur. In navolging van de voorbereiding op de grieppandemie zal BZK samen met het ministerie van Economische Zaken een voortrekkersrol nemen om de weerbaarheid van de vitale infrastructuur tegen ICT verstoring en elektriciteitsuitval te helpen vergroten en de respons op mogelijke uitval van ICT en elektriciteit te versterken.

De recent versterkte nationale crisisstructuur maakt een slagvaardige respons mogelijk. Zo zal het kabinet het komende jaar de Landelijke Operationele Staf een formele plaats geven in het systeem van crisisbeheersing. Om meer slagkracht en eenduidigheid te creëren bij crisisbesluitvorming op nationaal niveau zal het Ministerieel Beleidsteam de status van een ministeriële commissie krijgen. Op deze manier kan op adequate wijze worden gereageerd op dreigingen en actuele crises. Eind 2010 zullen tijdens een oefening de resultaten van de inzet op het terrein van ICT-verstoring en respons beproefd worden.

Effectieve AIVD

De effectiviteit van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) willen wij in 2010 verder versterken. Extra aandacht krijgt in 2010 hoe afnemers met door de AIVD verstrekte informatie omgaan en hoe deze door hen wordt opgevolgd. De onderzoeken van de AIVD richten zich in 2010 vooral op het onderkennen van spionage op economisch en technologisch terrein, dierenrechtenextremisme en het tijdig onderkennen van nieuwe dreigingen en risico’s door middel van verkennend onderzoek. Ook in 2010 handelt de AIVD de A-veiligheidsonderzoeken binnen de daarvoor gestelde norm af en wordt de versterking van de informatiehuishouding afgerond1. De internationale positionering van de AIVD wordt versterkt door te investeren in de intensiteit en kwaliteit van de relatie met toonaangevende buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Ook in 2010 is het handelen van de AIVD zo transparant en controleerbaar als mogelijk. Verantwoording aan de Tweede Kamer wordt in het openbaar afgelegd en – waar dat niet kan wegens de noodzaak tot geheimhouding – via de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) van de Tweede Kamer. Daarnaast toetst de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) de rechtmatigheid van het handelen van de AIVD.

2.7 Een goed functionerend openbaar bestuur

De overheid is nooit af. Door complexe maatschappelijke problemen is de organisatie van het openbaar bestuur vaak gecompliceerd en voor burgers niet altijd even toegankelijk. Het is daarom noodzakelijk dat de wijze waarop de overheid zichzelf organiseert steeds kritisch wordt getoetst en wordt aangepast aan veranderende omstandigheden.

Een sleutelbegrip hierbij is dat burgers vertrouwen stellen in de overheid. Daarbij gaat het niet alleen om de overheid als dienstverlener, maar ook om de overheid als institutie waar publieke belangen worden behartigd en deelbelangen worden afgewogen. Teveel burgers herkennen zich niet in het openbaar bestuur als behartiger van het publiek belang. Deze vervreemding tussen burger en bestuur hangt nauw samen met de eerder gesignaleerde gevoelens van onzekerheid, onvrede en onbehagen bij een aanzienlijk deel van de bevolking. Het kabinet ervaart deze ontwikkeling als zorgelijk, omdat zij gemakkelijk kan leiden tot verstoring van de politieke stabiliteit.

Dit alles vraagt om een open en kritische blik op het functioneren van de overheid, haar instituties, politieke ambtsdragers en ambtenaren. De publieke besluitvorming en de effectiviteit en de kwaliteit van de dienstverlening moeten daarom verder worden verbeterd. Op dat vlak lopen de nodige acties. De integriteit van het openbaar bestuur is eveneens van groot belang. De Nederlandse Code voor Goed Openbaar Bestuur, die recent tot stand is gekomen, onderstreept dit belang en draagt bij aan het scheppen van heldere regels op dit punt.

2.8 De burger en de overheid

Een goed functionerend openbaar bestuur draagt op een doelmatige en doeltreffende wijze bij aan het oplossen van problemen van mensen, is toegankelijk voor mensen, levert adequate dienstverlening en vormt een goede afspiegeling van de samenleving. Kortom: een goed functionerend bestuur is democratisch, representatief en dienstverlenend.

Een democratische overheid

Versterken van burgerschapsvorming en van de grondwet (doel 67)

Een democratische overheid is er niet alleen voor de burgers, zij is vooral van de burgers. Dat vraagt ook van burgers betrokkenheid. Actief en democratisch burgerschap is echter niet vanzelfsprekend. Met het Handvest verantwoordelijk burgerschap, het Huis voor democratie en rechtsstaat en de staatscommissie Grondwet willen wij democratisch burgerschap stimuleren.

Het Handvest omvat de belangrijkste democratische normen, waarden en beginselen en de bijbehorende verantwoordelijkheden voor individuele burgers. Het Handvest wordt gebaseerd op de uitkomsten van een brede discussie in de tweede helft van 2009 en krijgt in 2010 definitief gestalte.

Het Huis voor democratie en rechtsstaat levert een bijdrage aan bevordering van politieke betrokkenheid en kennis over het politieke stelsel. Begin 2010 gaat de stichting, die verantwoordelijk wordt voor de exploitatie van het Huis, van start.

De Grondwet is in 1983 geheel herzien. Sindsdien is er veel veranderd op het terrein van de grondrechten en in het internationale recht. Daarom is de staatscommissie Grondwet ingesteld. Deze adviseert in de zomer van 2010 over mogelijke en relevante wijzigingen in de Grondwet.

Nieuwe inrichting van het verkiezingsproces

Geen democratie zonder verkiezingen en geen verkiezingen zonder kiezers. Om de drempel om te stemmen verder te verlagen, geldt bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2010 voor het eerst overal het principe van «stemmen in een willekeurig stemlokaal». Ook verbeteren wij de transparantie, de controleerbaarheid en de integriteit van het verkiezingsproces. Daartoe komen wij in 2010 met het wetsvoorstel tot wijziging van de inrichting van het verkiezingsproces.

Een representatieve overheid

De overheid is van en voor iedereen. Om die reden is het van belang dat het overheidspersoneel divers is samengesteld. De overheid kan beter voeling houden met wat er in de samenleving speelt als zij door een diverse personele samenstelling daarin goed is geworteld.

De rijksoverheid heeft in 2011 een divers samengesteld personeelsbestand. Het aandeel vrouwen in de Algemene Bestuursdienst is ten minste 25% (doel 65)

Het kabinet streeft naar een evenwichtige personeelssamenstelling naar leeftijd, etniciteit en geslacht. Ook moet de overheid voldoende plaats bieden voor arbeidsgehandicapten. Het kabinet stuurt direct op een (beperkt) aantal sectoren: rijksoverheid, politie, Defensie, primair onderwijs en rechterlijke macht. Hier is het Rijk werkgever of heeft directe invloed. BZK stimuleert en maakt waar mogelijk afspraken met de rest van de overheidswerkgevers. Dit geldt voor de sectoren gemeenten, provincies, waterschappen en de onderwijssectoren.

Omdat mensen met een biculturele achtergrond in veel overheidssectoren nog steeds zijn ondervertegenwoordigd, treffen wij in 2010 aanvullende maatregelen. Bij het Rijk wordt diversiteit onderdeel van de rijksbrede ontwikkel- en loopbaantrajecten voor nieuwe medewerkers, trainees en managers. Voor managementposities binnen het Rijk zien ministers er persoonlijk op toe dat de departementale diversiteitsdoelstellingen worden gehaald. De Algemene Bestuursdienst zorgt dat managers die van buiten het Rijk komen, gebruik kunnen maken van het ontwikkelingsprogramma «Leiderschap externe instromers». Voor diversiteit bij de politie zijn resultaatsafspraken met de korpsbeheerders gemaakt.

Samen met het Nederlands Genootschap van Burgemeesters proberen wij ook onder burgemeesters de diversiteit te vergroten. Wij gaan nog actiever samenwerken met de partijen die een rol spelen in de benoemingsprocedures, zoals de commissarissen van de Koningin en de politieke partijen. De burgemeesterscouts, die zoeken naar getalenteerde vrouwen en biculturele kandidaten, blijven ook in 2010 actief. De Vereniging van Gemeentesecretarissen gaat met onze steun actief de diversiteit onder gemeentesecretarissen bevorderen.

Een dienstverlenende overheid

Betere publieke dienstverlening

Een goede dienstverlening draagt bij aan een groter vertrouwen van burgers in de overheid. In 2008 gaven burgers een kleine 7 voor publieke dienstverlening. Dat cijfer moet omhoog.

De gerichte inzet van de elektronische overheid is daarbij onmisbaar. Het doel is simpel: mensen moeten meer gemak en minder last hebben van de overheid. Verschillende overheden moeten meer samenwerken en hun bedrijfsvoering en gegevenshuishouding meer op elkaar af te stemmen. In het Nationaal Uitvoeringsprogramma Betere Dienstverlening en e-overheid hebben rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen afspraken gemaakt om de infrastructuur van de e-overheid gerichter te benutten voor betere dienstverlening.

In 2010 kunnen burgers steeds meer diensten via het digitale kanaal afnemen. Ook hoeven burgers niet steeds opnieuw hun persoonlijke gegevens aan de overheid op te geven. Meer overheden krijgen toegang tot het handelsregister, waardoor digitaal beschikbare gegevens van bedrijven kunnen worden geraadpleegd en hergebruikt. Dat bespaart de gang naar de Kamer van Koophandel, is snel en voorkomt dat dezelfde gegevens steeds weer aan bedrijven worden gevraagd. Bij de realisatie hiervan voeren wij de regie, maar staan er samen met andere overheden voor om het te realiseren.

Oplossen van de 10 meest gevoelde knelpunten bij administratieve lasten (doel 69)

De 10 meest in het oog springende knelpunten inzake administratieve lasten worden versneld aangepakt. Niet in 2011 maar in 2010 moeten alle knelpunten zijn opgelost. De vermindering van administratieve lasten voor burgers verloopt volgens schema, maar in deze periode van economische tegenspoed investeren wij extra in het versneld wegnemen van administratieve belemmeringen en kosten. Overigens doet ook Financiën dat bij de aanpak van AL voor bedrijven.

Ook brengen wij in 2010 verdere verbeteringen aan ter vermindering van de administratieve lasten van gemeenten, professionals en overheden onderling. Bij elkaar moet dit leiden tot het voltooien van de reductie van de administratieve lasten met 25% in tijd en kosten.

1 persoon - 1 paspoort

Medio juni 2012 is het niet meer mogelijk om kinderen in het paspoort van de ouders bij te schrijven en vervalt de geldigheid van alle bijschrijvingen. Om de financiële gevolgen hiervan voor gezinnen te beperken, verlagen wij vanaf 1 januari 2010 de prijs van de Nederlandse identiteitskaart voor kinderen tot 14 jaar tot een prijs vergelijkbaar met de prijs van de bijschrijving.

Modernisering GBA

In 2010 wordt in samenwerking met de VNG en gemeenten de betrouwbaarheid van de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) op een hoger niveau gebracht. Eén van de maatregelen is het programma modernisering GBA: het 24 uur per dag online beschikbaar maken van actuele en betrouwbare persoonsgegevens voor geautoriseerde gebruikers, een gestandaardiseerde en moderne uitwisseling van die gegevens en een betere controle op de kwaliteit.

2.9 Overheden onderling: bestuurlijke en financiële verhoudingen

Bestuurlijke verhoudingen

Een goed functionerende overheid is gebaat bij goede (inter)bestuurlijke verhoudingen. Dat betekent een goede en herkenbare taakverdeling tussen de drie bestuurslagen en goede en effectieve samenwerkingsrelaties tussen de rijksoverheid en de medeoverheden. Op het vlak van de taakverdeling tussen overheidslagen zijn goede afspraken gemaakt in de bestuursakkoorden met VNG en IPO. Het is nu zaak hieraan nader invulling te geven.

Een goede taakverdeling veronderstelt dat alle overheidslagen feitelijk in staat zijn hun taken adequaat uit te voeren. Daarbij is de gemeentelijke bestuurslaag van groot belang. Gemeenten staan dicht bij de burger en hebben goed zicht op de maatschappelijke opgaven waarvoor zij staan. Op het gemeentelijk bestuursniveau kan goed ingeschat worden welke beleidsinstrumenten daarbij het meest effectief zijn.

In 2010 werken wij op verschillende niveaus aan de versterking van de gemeentelijke bestuurskracht. Aan concrete knelpunten op dit terrein wordt door middel van interbestuurlijke teams gewerkt. Dit gebeurt op het terrein van de arbeidsmarkt, het interbestuurlijke toezicht en het vraagstuk van bevolkingsdaling. In 2010 wordt samen met WWI het «Interbestuurlijk actieplan bevolkingsdaling biedt nieuwe kansen» uitgevoerd. Door interbestuurlijke samenwerking en partnerschap met maatschappelijke organisaties wordt dit complexe probleem vernieuwend aangepakt. Het proces van gemeentelijke herindeling wordt van onderop voortgezet. Er wordt gewerkt aan het versterken van de huidige intergemeentelijke en interbestuurlijke samenwerking.

De provinciale overheid vervult een belangrijke rol op het fysieke domein en zal in het kader van het effectueren van een nieuw stelsel van bestuurlijk toezicht een grotere verantwoordelijkheid gaan dragen. De Commissaris van de Koningin zal als rijksorgaan een grotere rol gaan spelen bij het waarborgen van de integriteit van gemeentelijke bestuurders. Dergelijke aspecten komen aan de orde in het verantwoordingsgesprek dat de minister jaarlijks met de Commissarissen van de Koningin voert.

Meer beleidsvrijheid voor medeoverheden (doel 68)

De rijksoverheid streeft voortdurend naar goede en effectieve samenwerkingsrelaties met de medeoverheden. Nadrukkelijk zal in 2010 gewerkt worden aan de uitvoering van de bestuursakkoorden die in 2007 met de gemeenten en in 2008 met de provincies zijn gesloten. Uit de eerste voortgangsrapportage blijkt dat gemeenten, provincies en de rijksoverheid goed op weg zijn om uitvoering te geven aan de beide bestuursakkoorden. De Raad van State heeft, op verzoek van rijksoverheid, provincies en gemeenten, een tweede beschouwing naar de staat van de interbestuurlijke verhoudingen uitgebracht. De Raad constateert dat het beter gaat met de interbestuurlijke verhoudingen, maar geeft ook suggesties ter verbetering. In 2010 worden de suggesties van de Raad zoveel mogelijk ter hand genomen. Wij zetten in op betere toepassing van de omgangsregels en gaan in gesprek met de Raad van State over de wijze van geschilbeslechting tussen overheden.

Financiële verhoudingen

In tijden van economische tegenslag wordt het nog belangrijker dat de verschillende overheden elkaar weten te vinden om de publieke middelen verantwoord en effectief in te zetten. In het voorjaar van 2009 zijn hierover afspraken gemaakt met de medeoverheden. Met de provincies zal op basis van nader overleg in 2010 gewerkt worden aan duurzame afspraken over de financiële verhoudingen tussen de rijksoverheid en provincies. Dit naar aanleiding van het advies van de «Raad voor de financiële verhoudingen» van maart 2009. Daarin constateert de Raad dat provincies in staat zijn meer te bekostigen uit eigen middelen dan bij de bepaling van de algemene uitkering uit het provinciefonds werd verondersteld. Mede op basis van dit advies heeft het kabinet besloten om het provinciefonds met ingang van 2011 structureel te verlagen met € 300 miljoen.

Terugdringen interbestuurlijke lasten

Ook het terugdringen van interbestuurlijke lasten blijft in 2010 onverminderd onderwerp van aandacht. Om het oplossend vermogen van de overheid te vergroten ontdoen wij deze zoveel mogelijk van verantwoordingsbureaucratie. Naast een lastenvermindering zijn er kwalitatieve doelstellingen. Zo worden taken en verantwoordelijkheden zo veel mogelijk op het decentrale niveau gelegd. Informatiestromen tussen overheden worden zo veel mogelijk beperkt en gestroomlijnd. De nieuwe instrumenten verzameluitkering en decentralisatie-uitkering hebben hun wettelijk beslag gekregen. De omzetting van kleine specifieke uitkeringen in een verzameluitkering per departement is vanaf begrotingsjaar 2010 verplicht. De decentralisatie-uitkeringen hebben al een hoge vlucht genomen. Aandachtspunt voor de komende jaren is het voorkomen van extra procedures en regels.

In de afgelopen jaren is door de invoering van single information en single audit (verantwoordingsinformatie) een aanzienlijke interbestuurlijke lastenvermindering geboekt. Bovendien blijft de informatie-uitvraag beperkt tot het noodzakelijke voor de verantwoordelijkheid van iedere bestuurslaag. Sinds 2009 geldt single information en single audit ook voor de relatie tussen provincies en gemeenten, zodat ook tussen deze bestuurslagen een lastenvermindering wordt gerealiseerd. In 2010 wordt ingezet op het verminderen van informatie voor rijksverantwoordelijkheden in het kader van doelmatigheid en doeltreffendheid (beleidsinformatie) en in het kader van (het stelsel van) toezicht (toezichtinformatie).

2.10 Organisatie van de Rijksdienst

Overheid levert beter werk met minder mensen (doel 64)

Het kabinet wil een betere en kleinere rijksoverheid: effectiever en efficiënter. De gedachte van het Rijk als één concern met een duidelijk herkenbare uitstraling staat daarbij centraal. De Nota Vernieuwing Rijksdienst uit 2007 bevat de bouwstenen voor deze verbeterslag. Een breed scala aan interdepartementale plannen en projecten leidt tot een beter functionerende overheid enerzijds en de afslanking van de rijksdienst anderzijds. Verbetering vinden we in beter beleid, betere bedrijfsvoering, minder administratieve lasten en in de overheid voor de toekomst.

De vernieuwing gaat gepaard met een taakstelling in geld en in personele aantallen. Deze taakstelling op het apparaat van de rijksdienst dwingt tot het maken van keuzes en het zoeken naar nieuwe, meer efficiënte werkwijzen. Met de door het kabinet vastgestelde begrenzing van de externe inhuur voorkomen wij dat het verminderen van het aantal ambtenaren wordt gecompenseerd met meer externe inhuur. Eind 2011 moet het aantal ambtenaren bij de rijksoverheid ten opzichte van 2006 met 12 800 fte zijn verminderd. Eind 2010 is de helft van de taakstelling gerealiseerd. Vanuit de optiek van verantwoord werkgeverschap willen wij gedwongen uitstroom voorkomen met een actieve uitvoering van het Sociaal Flankerend Beleid. Van werk naar werk is hier het uitgangspunt.

Versteviging van de bedrijfsvoering van het Rijk

Bij de bedrijfsvoering van het Rijk heeft BZK een rijksbrede, sturende en initiërende rol: het bevorderen van de kwaliteit van het personeel, het management en de organisatie van het Rijk, het inkoopmanagement, de informatievoorziening en automatisering, de facilitaire dienstverlening en het huisvestingsbeleid. Duurzaamheid en efficiëntie van de bedrijfsvoering zijn daarbij centrale thema’s. Door invoering van onder andere categoriemanagement, elektronisch bestellen en factureren, en een centrale huisvestingstrategie willen wij vanaf 2014 een structurele besparing van ongeveer € 250 miljoen realiseren.

Categoriemanagement is een werkwijze waarbij een departement de rijksbrede taak op zich neemt om voor een groep producten die elk departement nodig heeft de inkoop en alles wat daarmee te maken heeft slimmer aan te pakken. Alle departementen dragen bij aan de concrete invulling van dit nieuwe inkoopbeleid en profiteren hier ook van mee. Schaalvergroting gecombineerd met expertise zal leiden tot de besparingen die naar verwachting met ingang van 2010 zullen gaan optreden.

Een andere uitwerking van de concerngedachte betreft de vorming van 4FM. De ministeries van SZW, VenW, VROM en BuZa hebben in 2008 besloten een gezamenlijk bedrijf voor facilitair management te vormen. Bundeling en standaardisatie van dienstverlening met ruimte voor maatwerk leiden tot een meer efficiënte, effectieve en flexibele facilitaire dienstverlening. Ook leidt het tot een forse reductie van de personeelskosten bij de betrokken departementen ter invulling van de aan hen opgelegde taakstelling. 4FM wordt in 2010 bij BZK ondergebracht.

Wij beginnen in 2010 met de inrichting van één archieforganisatie voor het Rijk om de aanwas van papier in te dammen en om de toegankelijkheid van de overheidsinformatie te verbeteren. Daarbij gaan wij versneld de papieren archiefachterstanden aanpakken en documentenstromen digitaliseren.

Verantwoorde bedrijfsvoering vraagt ook om een zorgvuldig ICT-beleid. Belangrijk aandachtspunt is de vergroting van de beheersbaarheid van ICT-projecten binnen het Rijk. Om de departementen meer greep te laten krijgen op hun eigen projecten, ontwikkelen we instrumenten op het terrein van architectuur, business case en reviewmethodieken, zoals Gateway. De departementen hebben de functie van chief information officer (CIO) ingericht, die zich richt op kwaliteitsverbetering. Met de digitale werkomgeving voor de rijksoverheid gaan we ervoor zorgen dat rijksambtenaren tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken.

2.11 Schakeltabel

De beleidsdoelstellingen van het kabinet en van BZK zijn nader uitgewerkt in de begrotingsartikelen van deze begroting. Onderstaande tabel geeft aan onder welk artikel de beleidsdoelstellingen zijn uitgewerkt.

* Is nummer kabinetsdoelstelling

2.12 Belangrijkste uitgaven- en ontvangsten mutaties

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste beleidsmatige uitgaven- en ontvangstenmutaties. (x € mln.)

3. DE BELEIDSARTIKELEN

Veiligheid

Artikel 21. Nationaal crisis- en veiligheidsbeleid

Algemene doelstelling 21

Het voorkomen van en prepareren op dreigingen tegen de nationale veiligheid en zorgen dat burger, bedrijfsleven en overheidsorganisaties goed voorbereid zijn op mogelijke crises.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het nationale veiligheidsbeleid is gericht op het kunnen identificeren en beoordelen van, en het omgaan met dreigingen die onze maatschappij kunnen ontwrichten. Dit met het doel om te voorkomen dat crises zich voordoen en als een crisis zich voordoet, moet de maatschappij daar goed op voorbereid zijn.

De nationale veiligheid is in het geding als de Nederlandse vitale belangen zodanig worden bedreigd of uitvallen, dat sprake is van potentiële maatschappelijke ontwrichting. Kenmerkend voor deze dreigingen is dat ze een bovenregionaal karakter hebben en de nationale veiligheid aantasten. De aanpak van deze dreigingen vereist daarom eenheid in visie en optreden in de verschillende regio’s en op nationaal niveau. Een aantal vragen staat hierbij centraal: Wat komt er mogelijk aan dreigingen op Nederland af, wat moeten we doen om dreigingen te voorkomen en hoe gaan we er mee om mocht een dreiging zich manifesteren?

In alle fases van de veiligheidsketen vereist de aanpak van deze dreigingen eenheid in visie en in het optreden in de verschillende regio’s en op nationaal niveau. De rijksoverheid heeft hierin een belangrijke taak. Maar ook de burgers en het bedrijfsleven hebben een verantwoordelijkheid in het kader van de nationale veiligheid. Verwacht mag worden dat zij zich bewust zijn van de risico’s die aan de orde zijn en dat zij beschikken over een zeker vermogen tot zelfredzaamheid. Ook de bescherming van de vitale infrastructuur en het omgaan met de bedreigingen van de vitale infrastructuur is voor de nationale veiligheid van groot belang. Tenslotte is het van belang om ook binnen de internationale context alert te zijn op ontwikkelingen, kennis te delen en samen te werken met instellingen zoals de Europese Unie, NAVO, OECD, maar ook individuele landen.

Sleutelelement van het beleid is dan ook samenwerken: van het signaleren van dreigingen, via het versterken van de benodigde capaciteiten om deze dreigingen het hoofd te kunnen bieden tot aan de respons door burgers, bedrijfsleven en overheidsorganisaties.

Verantwoordelijkheid

De minister van BZK heeft een coördinerende verantwoordelijkheid voor de nationale veiligheid en de crisisbeheersing op nationaal niveau. Daarbij hoort:

• De agendering van thema’s op het terrein van de nationale veiligheid.

• De regie op de uitvoering van de strategie nationale veiligheid.

• De kwaliteit en effectiviteit van de crisisbeheersing op nationaal niveau.

• De bestuurlijke en operationele coördinatie, regie en aansturing van de crisisbeheersing op nationaal niveau en de zorg voor de aansluiting van de nationale op de decentrale verantwoordelijkheden en bevoegdheden.

• De kwaliteit van de informatievoorziening vóór, tijdens en ná een crisis of de dreiging ervan.

• De minister van BZK is, samen met de minister van Justitie, verantwoordelijk voor de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding. In de brief van 5 oktober 2007 (Kamerstukken II 29 754, nr. 105) is de verantwoordelijkheidsverdeling voor terrorismebestrijding tussen de ministers van Justitie en BZK uiteengezet.

Externe factoren

De steun, inzet en samenwerking van en tussen de partners in veiligheid is belangrijk voor het realiseren van een samenleving waarin de burgers goed worden beschermd tegen grootschalige dreigingen. Zo ontstaat er een samenleving die goed is voorbereid op crises. Daarbij hoort:

• Goed functionerende (inter-)nationale veiligheidsstructuren en organisaties.

• Structurele en actieve betrokkenheid van alle partners.

• Het vermogen tot (tijdelijke) zelfredzaamheid van de bevolking.

• Het treffen van adequate veiligheidsmaatregelen door het bedrijfsleven.

• De ontwikkeling van technologie die van invloed is op het beheersen van crises.

• De continuïteit van vitale producten en diensten, omdat deze van fundamenteel belang is om crises te voorkomen dan wel in te perken.

Meetbare gegegevens

Door het grote aantal activiteiten en instrumenten in dit beleidsartikel en de afhankelijkheid van derden bij de realisatie van de doelstellingen is het lastig om (overkoepelende) meetbare gegevens op te nemen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 21.1

Het systematisch identificeren en beoordelen van mogelijke dreigingen op de nationale veiligheid en het in kaart brengen en waar nodig versterken van de strategische capaciteiten die nodig zijn om de dreigingen op de nationale veiligheid te voorkomen dan wel om er mee om te gaan.

Motivering

Om dreigingen te voorkomen en adequate voorbereidingen te treffen is inzicht nodig in de aard en omvang van dreigingen die Nederland mogelijk kunnen treffen. Niet alles kan worden gedaan, er moeten keuzes worden gemaakt bij de inzet van mensen en middelen. Daarom is het belangrijk te weten (voor overheid, bedrijfsleven, maar ook in het licht van de internationale samenwerking) welke dreigingen met voorrang aandacht verdienen. Ook de mate van kwetsbaarheid van de vitale infrastructuur wordt meegenomen in het identificeren en beoordelen van de dreigingen. Dit kan immers van invloed zijn op wat de impact van bepaalde dreigingen zal zijn.

Op basis van de uitkomsten van de nationale risicobeoordeling wordt voor de belangrijkste maatschappelijke capaciteiten inzichtelijk gemaakt waar en hoe concreet versterking moet plaats vinden. Dit gebeurt in samenwerking met bedrijfsleven, medeoverheden, operationele partners, maatschappelijke organisaties en internationale partners. Maatschappelijke capaciteiten worden hierbij in de breedte bezien: mensen, middelen, kennis en expertise, wetgeving en/of plannen en procedures.

Burger, bedrijfsleven en overheidsorganisaties hebben elk een eigen rol binnen de nationale veiligheid. Eén ieder heeft eigen capaciteiten om een dreiging het hoofd te kunnen bieden. Zo spelen de vitale sectoren een essentiële rol als het gaat om de bescherming van vitale infrastructuur. Ook het niet-vitale deel van het bedrijfsleven zal tijdens crisismomenten capaciteiten moeten inzetten, om de eigen continuïteit te beschermen en maatschappelijke ontwrichting te voorkomen. Zelfredzaamheid is daarom ook voor het bedrijfsleven een belangrijke capaciteit. De burger dient ook zoveel mogelijk voorbereid te zijn op een mogelijke crisis. Dit kan door ons als samenleving in te zetten op een versterking van de zelfredzaamheid van de burger.

Instrumenten

De rijksbrede analyse en strategische verkenningen zijn belangrijke onderdelen voor de signalering en vaststelling van de dreigingen voor de nationale veiligheid.

• Medio 2010 wordt de derde nationale risicobeoordeling aangeboden aan de Tweede Kamer. Hierin wordt systematisch in kaart gebracht hoe mogelijke dreigingen worden beoordeeld op kans en impact, inclusief een advies waar extra inzet op moet plaatsvinden. Dit heeft betrekking op alle dreigingen (all hazard) voor de nationale veiligheid.

• Het ontwikkelen van scenario’s van de verschillende dreigingen op de nationale veiligheid, die tevens als input dienen voor de ontwikkeling van het beleid op aan nationale veiligheid gerelateerde beleidsterreinen, zoals crisisbeheersing. In 2010 worden bestaande scenario’s geactualiseerd en nieuwe scenario’s ontwikkeld voor de thema’s: digitale onveiligheid, internationaal georganiseerde criminaliteit, economische onveiligheid, natuurbrand en terrorisme.

De overige instrumenten zijn voornamelijk gericht op het implementeren en uitvoeren van de te versterken strategische capaciteiten uit de Nationale Risicobeoordeling.

• Met de vitale sectoren worden in 2010 afspraken gemaakt over de continuïteit van de levering van vitale producten en diensten en waar nodig worden waakvlamovereenkomsten met de vitale sectoren afgesloten. Met voorrang is hierbij aandacht voor de continuïteit van elektriciteit en ICT.

• De zelfredzaamheid van de burger zal verder worden versterkt. Zo wordt in 2010 de burger geïnformeerd over de handelingsperspectieven bij de verschillende typen van dreigingen van de nationale veiligheid, o.a. via de Denk Vooruit Campagne. Ook worden in 2010 pilots gehouden over hoe burgerparticipatie verder kan worden uitgewerkt. Daarbij wordt gedacht aan nieuwe manieren en instrumenten voor burgerparticipatie.

• Het ontwikkelen van landelijke strategieën voor de verdeling van schaarste voor de thema’s verschuivende machtsverhoudingen en aanpassing economische structuren.

• De strategische samenwerking tussen de veiligheidsregio’s, de vitale sectoren en de rijksoverheid wordt in 2010 gecontinueerd in het Strategisch Overleg Vitale Infrastructuur (SOVI). De vitale sectoren kunnen binnen dit platform met elkaar en met de overheid afspraken maken over de continuïteit van de vitale infrastructuur.

• Het bijdragen aan de onderhandelingen over en de uitwerking van het Europese programma voor de bescherming van vitale infrastructuur (EPCIP), zodat dit goed aansluit bij het Nederlandse beleid voor de bescherming van vitale infrastructuur. Daarnaast wordt in 2010 mogelijke Europese vitale infrastructuur geïdentificeerd en aangemerkt in Nederland, zoals vereist door de Europese richtlijn voor de bescherming van vitale infrastructuur (Kamerstukken II 29 668, nr. 793). Hiervoor is een interdepartementaal samenwerkingsverband opgericht: het CIPcontactpuntNL.

• De uitvoering van de eind 2009 vastgestelde conclusies van de Raad van de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ-raad) n.a.v. het Action Plan van de Europese Commissie om de weerbaarheid van de Europese Unie en haar lidstaten tegen Chemische, Biologische, Radioactieve of Nucleaire incidenten (CBRN) te vergroten.

• Het bijdragen aan de onderhandelingen over en uitwerking van een EU-brede risico-analyse, met aandacht voor preventie en met het oog op de versterking van de regionale samenwerking, conform de Nationale Risicobeoordeling in Nederland. Dit is eind 2009 opgenomen in het Europese vierjarige Stockholmprogramma.

• Het versterken van de landelijke aanpak van veiligheidsregio’s met betrekking tot de bescherming van vitale infrastructuur en de continuïteit tijdens grieppandemie.

• Het ontwikkelen van een trendrapportage in het kader van ICT en Veiligheid. Tevens de beleidsaansturing van de samenwerking op het gebied van security.

• Het financieel en beleidsmatig bijdragen aan het implementatietraject van het programma Intensivering Civiel-Militaire Samenwerking (ICMS) gericht op de verdere samenwerking met de defensieorganisatie ten behoeve van de nationale veiligheid.

• Het verder uitwerken van de «nafase» met aandacht voor de deelprocessen «opvang en zorg voor getroffenen» en «herstel en wederopbouw», op basis van de aanbevelingen van de Taskforce Management Overstromingen (TMO) uit 2009. Daarbij zal het eerder ontwikkelde Modelplan Nafase worden herzien.

• Samen met het ministerie van VROM wordt een grootschalige nucleaire oefening voorbereid en gedraaid. Tevens worden samen met de Veiligheidsregio Zuid-Limburg voorbereidingen getroffen voor«Voyager II».

Meetbare gegevens

Zie toelichting bij de algemene doelstelling.

Operationele doelstelling 21.2

Een effectieve nationale crisisresponsorganisatie voor de aansturing van crisisbeheersing.

Motivering

Het ministerie van BZK draagt zorg voor een kwalitatieve en effectieve crisisrespons op het nationale niveau en schept de noodzakelijke voorwaarden daarvoor. Wanneer er een crisis plaats vindt, is de respons daarop goed georganiseerd. Deze bestaat uit bestuurlijke en operationele coördinatie, regie en aansturing van de crisisbeheersing op nationaal niveau en de zorg voor de aansluiting van de nationale op de decentrale verantwoordelijkheden en bevoegdheden en de kwaliteit van de informatievoorziening vóór, tijdens en ná een crisis of de dreiging ervan. Meer specifiek is het ministerie van BZK verantwoordelijk voor het openbaar bestuur en de openbare orde en veiligheid. Dit brengt met zich mee dat bijstandsprocedures goed worden afgehandeld en dat de coördinatie op rijksniveau op het terrein van informatievoorziening, advisering en crisiscommunicatie goed geregeld is. Om die diensten te kunnen leveren is een goede voorbereiding noodzakelijk.

In 2009 is gestart met de verbetering en herinrichting van een rijksbrede crisisstructuur voor de departementale crisiscentra (DCC’s) en het Nationaal CrisisCentrum (NCC). In 2010 wordt hier verder op ingezet. De functie van crisisinformatievoorziening, analyse en advies voor de diverse ministeries én voor het kabinet staat hierbij centraal. Er is gewerkt aan de inrichting van het NCC als het informatieloket voor bestuurlijke en operationele partners. Verder is een bundeling van opleidings- en oefenactiviteiten op dit gebied georganiseerd.

Zeker in crisissituaties verwachten burgers van de overheid dat zij tijdig en goed worden geïnformeerd. Dat vraagt om een overheid die voorbereid is, de beschikking heeft over de benodigde middelen en ook bereid is snel en adequaat burgers te informeren. Een proactieve houding naar de burgers en de media is daarbij van wezenlijk belang. Het ontwikkelen van gedegen crisiscommunicatieplannen, het systematisch oefenen zowel op bestuurlijk als voorlichtingsniveau zijn voorwaardenscheppend voor een effectievere crisiscommunicatie. Een gedegen risicocommunicatie vormt een opmaat voor vertrouwenwekkende crisiscommunicatie.

Instrumenten

De volgende instrumenten worden hiervoor ingezet:

• De verdere doorontwikkeling van de crisisstructuur op rijksniveau, waarbij sprake is van een goede informatievoorziening tussen de betrokken organisaties en naar de besluitvormende gremia. Daarnaast is het belangrijk dat de advisering uit de strategische en politieke optiek scherp is, waarvoor interdepartementale samenwerking cruciaal is. Hiertoe wordt verder gegaan met de ontwikkeling van een rijksbrede één-loketfunctie voor crisismeldingen, een verbeterde gezamenlijke advisering van ministers en kabinet, een duidelijk producten- en dienstenaanbod richting de crisispartners, en interdepartementaal opleiden, trainen en oefenen (kennis en competenties).

• Inzet van bijbehorende bestaande en in ontwikkeling zijnde ICT-voorzieningen om informatie-uitwisseling te optimaliseren.

• Het implementeren, evalueren en aanpassen van het nationaal crisisplan, de landelijk operationele staf en het nationaal handboek crisisbesluitvorming. Daarbij gaat het met name om het maken van afspraken over aandachtsgebieden als regie en aansturing (leiding en coördinatie), aansluiting nationaal – decentraal/nationaal – internationaal, op- en afschaling, alertering, informatievoorziening, risico- en crisiscommunicatie, nafase (nazorg, wederopbouw, financiële afwikkeling, schade-afhandeling, inspectie, onderzoek) en afspraken met vitale sectoren.

• Een continuering van de ontwikkeling van het instrument risico-signalering en alertering waarbij ook de dreigingen uit de nationale risicobeoordeling beoordeeld worden op kans en effect op korte tot de middellange termijn.

Meetbare gegevens

Zie toelichting bij de algemene doelstelling.

Operationele doelstelling 21.3

Wegnemen van structurele veiligheidstekorten binnen het Koninkrijk door de uitvoering van onafhankelijk onderzoek naar ernstige ongevallen, rampen of dreiging daartoe.

Motivering

De Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv) verricht op grond van de Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid onafhankelijk onderzoek en stelt op grond daarvan aanbevelingen op voor het structureel vergroten van de veiligheid. De Ovv besluit op eigen gezag en in volledige onafhankelijkheid tot het doen van onderzoek naar de oorzaak van (ernstige) ongevallen en rampen of een dreiging daartoe. Uitzonderingen hierop zijn de bij wet of internationaal voorgeschreven onderzoeken die door de Ovv worden verricht (waaronder luchtvaart en scheepvaart). De financiering van de Ovv verloopt via de begroting van het ministerie van BZK.

Meetbare gegevens

De Onderzoeksraad voor veiligheid besluit op eigen gezag en volledige onafhankelijkheid welk voorval de raad in onderzoek neemt en op welke wijze de raad dat onderzoek doet. Daarom worden in de begroting van het ministerie van BZK geen meetbare gegevens opgenomen.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

* De beleidsdoorlichting van het crisisplan wordt in het najaar van 2009 naar de TK gestuurd.

Artikel 23. Veiligheidsregio’s en Politie

Algemene doelstelling 23

Een veilige samenleving met behulp van goed functionerende politie-, brandweer- en geneeskundige hulpverleningsorganisatie.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Voor de samenleving is veiligheid een basisvoorwaarde. De politie, brandweer en geneeskundige hulpverlening (GHOR) leveren een essentiële bijdrage aan het voorkomen en oplossen van veiligheidsproblemen, van zowel strafrechtelijke, openbare orde of hulpverlenende aard, soms ook in crisissituaties. Gemeentebesturen en de besturen van politiekorpsen en veiligheidsregio’s stellen de voorwaarden vast waaronder dit gebeurt. Op rijksniveau ligt de politieke eindverantwoordelijkheid voor een kwalitatief en kwantitatief goede politiezorg.

Het presterende vermogen van politie, brandweer en GHOR wordt langs drie (hoofd)lijnen bevorderd:

a. Een kwart minder criminaliteit, overlast en verloedering in 2010 ten opzichte van 2002.

Voor elk politiekorps heeft de minister samen met de minister van Justitie in «landelijke doelstellingen op regionaal niveau» vastgesteld welk aandeel dat korps levert in de verwezenlijking van de landelijke prioriteiten. Voor 2008 – 2011 gaat het om de aanpak van jeugdcriminaliteit en van geweld, veilige wijken, opsporing en de aanpak van criminaliteit zowel kwantitatief als kwalitatief (Landelijke prioriteiten 2008–2011, Kamerstukken 2006–2007,29 628, nr. 50).

b. Meer eenheid, samenwerking en doelmatigheid bij de Nederlandse politie. Een grotere eenheid, betere samenwerking tussen de regionale politiekorpsen en een slagvaardiger aansturing van de politie op landelijk niveau om de prestaties van de politie verder te verbeteren. Dit zijn de hoofddoelen van de voorgestelde wijzigingen van de Politiewet (Kabinetsstandpunt samenwerkingsafspraken en Politiewet 1993, Kamerstukken 2008–2009, 29 628, nr. 110).

c. De organisatie van de crisis- en rampenbestrijding eind 2009 op orde en de veiligheidsregio’s functioneren naar behoren.

Hierbij hoort het onder regionale aansturing brengen van de zorg voor fysieke veiligheid. Het wetvoorstel Veiligheidsregio’s vormt hiervoor de wettelijke basis. Daarnaast zijn met 19 veiligheidsregio’s convenanten gesloten met aanvullende afspraken.

Verantwoordelijkheid

De minister van BZK heeft de verantwoordelijkheid om veiligheid te (helpen) bieden. De minister stelt daartoe kaders en normen, zet ontwikkelingen in gang en geeft ondersteuning. De zelfredzaamheid van burgers en bedrijven wordt gestimuleerd.

De minister van BZK is voor wat betreft politie verantwoordelijk voor de beheersmatige kaders voor de regionale politiekorpsen, de vts PN (voorziening tot samenwerking Politie Nederland), het KLPD (Korps Landelijke Politiediensten) en de Politieacademie (beleidsmatig, financieel, juridisch, organisatorisch). Daar waar het strafrechtelijke rechtshandhaving betreft, doet zij dat in overeenstemming met de minister van Justitie. De minister van BZK is tevens de beheerder van het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD).

Bij de verantwoordelijkheid worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• het borgen van een kwalitatief hoogwaardig optreden van politie (waar het gaat om het optreden van de politie op het terrein van de strafrechtelijke handhaving en overige taken ten dienste van de justitie is dat primair een verantwoordelijkheid van de minister van Justitie), brandweer en GHOR;

• het via wet- en regelgeving zorgen voor beleidsuitvoering en standaardisering/normering;

• het rechtvaardig verdelen van de rijksmiddelen;

• het doelmatig en effectief beheer van de politieorganisatie;

• het samen met de minister van Justitie vaststellen van de hoofdlijnen van beleid ten aanzien van het beheer van en de taakuitvoering door de politie.

Externe factoren

Bestuurders van andere overheden: die bestuurlijke verantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering.

Complexiteit veiligheidsdomein: Politie, brandweer en GHOR zijn mede afhankelijk van inzet van bijvoorbeeld burgers, bedrijven en gemeenten.

Meetbare gegegevens

Voor politie gelden de volgende indicatoren (zie ook Landelijke prioriteiten 2008–2011, Kamerstukken 2006–2007,29 628, nr. 50).

Bron: kerngegevens Nederlandse Politie 2008 en Landelijke prioriteiten 2008–2011.

Toelichting

• Jeugdcriminaliteit (Kalsbeeknorm): Het percentage processen-verbaal veelplegers en harde-kernjongeren dat binnen 30 dagen na het eerste verhoor wordt aangeboden bij het Openbaar Ministerie.

• Verdachten OM: Het aantal aan het Openbaar Ministerie aangeleverde verdachten.

• De definitie geweld in de verdachtenratio geweld heeft betrekking op de geweldscategorieën openlijke geweldpleging, bedreiging en mishandeling. Deze verdachtenratio geeft een maat voor de pakkans. Voor de categorieën bedreiging en mishandeling is een norm vastgesteld van 60%.

Voor brandweer gelden de volgende kengetallen. De cijfers voor 2008 komen in november 2009 ter beschikking.

Bron: CBS Brandweerstatistiek

* Niet operationeel personeel is personeel met een functie op het terrein van pro-actie en/of preventie en personeel in een ondersteunende functie.

Budgettaire gevolgen van beleid

* Enkel 2010 is juridisch verplicht; de jaren 2011 en verder zijn bestuurlijk verbonden.

Toelichting

De garantieverplichtingen betreffen de garantstellingen die door het vakdepartement voor de politieregio’s voor het geïntegreerd middelenbeheer bij het ministerie van Financiën zijn afgegeven. Dit legt geen beslag op het beschikbare kasbudget. Op 1 juli 2009 is een bedrag aan garanties afgegeven van afgerond € 802 mln; hiervan staat daadwerkelijk voor afgerond € 256 mln aan leningen open. Volgens de raming wordt nog aanvullend voor afgerond € 398 mln aan garanties afgegeven in 2009 in 2010 (sinds de begroting 2007 is er jaarlijks ruimte voor maximaal € 300 mln garantieverplichtingen per jaar). Het bedrag in bovenstaande tabel van € 1 200 mln betreft het daadwerkelijk afgegeven bedrag aan garanties per 1 juli 2009 waarbij deze ramingen (cumulatief) zijn opgeteld. In deze ramingen is nog geen rekening gehouden met de gevolgen van een (eventuele) vermogensconversie waarbij de regiokorpsen eigen vermogen omzetten naar vreemd vermogen.

De belangrijkste budgettaire mutaties worden toegelicht in het verdiepingshoofdstuk.

Operationele doelstelling 23.1

Voorzien in middelen die nodig zijn voor adequate politiezorg door de regionale politiekorpsen op regionaal en bovenregionaal niveau

Motivering

De politie is een belangrijke factor in het bieden van veiligheid en bescherming aan de burger. De politie houdt toezicht op straat en handhaaft de openbare orde, in het uiterste geval met inzet van geweldsmiddelen, geeft hulp aan burgers en spoort strafbare feiten op. Voor een goede uitvoering van hun diverse en omvangrijke takenpakket dienen de regionale politiekorpsen over voldoende middelen te kunnen beschikken. De minister van BZK stelt hiertoe per regiokorps een algemene en een aantal bijzondere bijdragen beschikbaar. De bovenregionale politiezorg betreft onder meer de bovenregionale recherche voorzieningen, de arrestatie- en ondersteuningseenheden (AOE-en) en het Financieel Expertisecentrum (FEC). Het regionale college is verantwoordelijk voor het vaststellen van het organisatieplan, de formatie(verdeling), de begroting, de jaarrekening, het beleidsplan en het jaarverslag. De politie-inzet is een verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag. Voor wat betreft de openbare orde en hulpverlening is dat de burgemeester en voor de strafrechtelijke rechtshandhaving de officier van justitie. In de praktijk worden hierover in de lokale driehoek afspraken gemaakt.

Het is maatschappelijk onaanvaardbaar dat een politieregio om financiële redenen een adequaat niveau van politiezorg in een regio niet langer zou kunnen garanderen. Daarom houdt het Rijk toezicht op het financiële beheer van een politieregio. Dit gebeurt op een vergelijkbare wijze als het toezicht dat het Rijk houdt op het financiële beheer van de gemeenten.

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende bijdragesoorten die de minister van BZK ter beschikking staan om de regionale politiekorpsen te kunnen voorzien van voldoende middelen.

* De algemene bijdrage wordt verdeeld over de regiokorpsen via het Budgetverdeelsysteem (BVS).

Toelichting

Totaal is voor de regionale politiekorpsen in 2010 € 3,927 mld. beschikbaar aan algemene en bijzondere bijdragen De verdeling over de korpsen is in onderstaande grafiek weergegeven. Deze gegevens zijn gebaseerd op de junicirculaire 2009.

Instrumenten

• Preventief toezicht

  Preventief toezicht moet worden ingesteld wanneer de begroting van een regionaal politiekorps een tekort vertoont en het evenwicht in de drie daarop volgende jaren niet tot stand komt óf als de begroting op het oog sluitend is, maar na nadere bestudering blijkt dat er toch geen sprake van evenwicht is. Preventief toezicht kan worden ingesteld als er sprake is van een tekort in de jaarrekening of er sprake is van een termijnoverschrijding bij de inlevering van begroting en jaarrekening. Preventief toezicht kan leiden tot een aantal bezuinigingen bij het regionale politiekorps, maar ook tot de gedeeltelijke besteding van het eigen vermogen binnen de gestelde grenzen.

• Repressief toezicht

  De minister houdt toezicht op het financiële beheer van de regionale politiekorpsen. Uitgangspunt is dat de begroting in principe niet aan preventief toezicht onderworpen is. Dus zolang een regionaal politiekorps een evenwichtig en verantwoord financieel beleid voert, behoeft de begroting geen goedkeuring van de minister en kan worden volstaan met repressief toezicht.

• De cyclus rondom landelijke prioriteiten

  Zoals beschreven onder de algemene beleidsdoelstelling hebben de ministers van BZK en Justitie de gezamenlijke landelijke prioriteiten 2008–2011 vastgesteld, te weten: de aanpak van jeugdcriminaliteit en van geweld, veilige wijken, opsporing en de aanpak van criminaliteit (zowel kwantitatief als kwalitatief). De voortgang op de landelijke prioriteiten worden jaarlijks gemonitord; ook op regionaal niveau.

• Toekenning bijdragen

  Voor het kunnen toekennen van de diverse bijdragen ontwikkelt en houdt de minister van BZK adequate bekostigingsstelsels in stand. Daarnaast zorgt de minister voor het ontwikkelen en in stand houden van een systeem van monitoring, dat adequate sturingsinformatie oplevert.

Meetbare gegevens

Bron: Junicirculaire 2009

Operationele doelstelling 23.2

Voorzien in middelen die nodig zijn voor adequate politiezorg op landelijk niveau.

Motivering

De minister van BZK realiseert samen met de politiekorpsen, de politievakorganisaties, de politieberaden en de Politieacademie een verhoging van de professionaliteit van de politie. Dit wordt bereikt door te investeren in voldoende, gekwalificeerd en gemotiveerd personeel. Daarnaast wordt uit oogpunt van doelmatigheid, effectiviteit, kwaliteit en gemeenschappelijk functioneren van de politie een aantal bedrijfsvoeringstaken op landelijk niveau (o.a. bij het KLPD) georganiseerd.

Instrumenten

• Politieacademie

  Met de bekostiging van de Politieacademie stelt de minister van BZK de Politieacademie in staat om:

– het benodigd aantal aspiranten op te leiden, passend in de strategische personeelsvoorziening en -planning van de regionale politiekorpsen. Uitvoeren van de actiepunten naar aanleiding van de gezamenlijke werkgeversvisie, met als doel de kwaliteit van het personeel verder te verhogen.

– politiepersoneel op te leiden en bij te scholen, rekening houdend met de resultaten van de «evaluatie politieonderwijs en in lijn met de noties die voortvloeien uit de «evaluatie bekostigingsstelsel Politieacademie,«de summatieve evaluatie» en de besluitvorming over doorontwikkeling van het politiebestel.

  Met de korpsbeheerders zullen afspraken moeten worden gemaakt, in het bijzonder over 2010, om de instroom van 1600 aspiranten te garanderen. Er zijn de komende 3 jaar gemiddeld namelijk 1600 aspiranten nodig om ook na 2014 op de beoogde sterkte van 52 200 fte’s te blijven (Ontwikkeling Politiesterkte, Kamerstukken 2008–2009, 29 628, nr. 137).

• Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD)

  Met de bekostiging van het KLPD stelt de minister van BZK dit onderdeel in staat om de politietaken op een adequaat niveau uit te voeren. Voor specifieke informatie over het KLPD wordt verwezen naar de toelichting in het hoofdstuk baten-lastendiensten van deze begroting.

Meetbare gegevens

Deze operationele doelstelling betreft met name de bekostiging van de Politieacademie en het KLPD. Deze organisaties hebben een grote mate van vrijheid om beleid vorm te geven en uit te voeren. Dit maakt het niet zinvol om bij deze operationele doelstelling aparte meetbare gegevens op te nemen. Bij de algemene doelstelling zijn meetbare gegevens opgenomen over het functioneren van politie Nederland, het beleid onder deze operationele doelstelling draagt hieraan bij.

Operationele doelstelling 23.3

Verhogen van het prestatievermogen en de professionaliteit van de politie-, brandweer- en geneeskundige hulpverleningsorganisatie.

Motivering

Het verhogen van het prestatievermogen van de politie, brandweer en GHOR (doelmatigheid en doeltreffendheid) vraagt om permanente aandacht. De minister van BZK en de minister van Justitie ondersteunen dit met een aantal maatregelen en randvoorwaarden die bijdragen aan een hogere veiligheid in Nederland.

Instrumenten

1. Sturen op prestaties van politie via landelijke prioriteiten

Met de korpsbeheerders zijn voor de periode 2008–2011 kwantitatief en kwalitatief landelijke prioriteiten vastgesteld op het terrein van jeugdcriminaliteit, geweld, veilige wijken, opsporing en de aanpak van criminaliteit (Landelijke prioriteiten 2008–2011, Kamerstukken 2006–2007,29 628, nr. 50). De afspraken met de gemeenten zijn vastgelegd in het bestuursakkoord.

• Jeugdcriminaliteit

De politie intensiveert haar bijdrage aan de persoonsgerichte aanpak van criminele jeugd. Daarnaast intensiveert de politie het vroegtijdig signaleren van en adviseren over risicojeugd, waaronder 12-minners. De risicojeugdgroepen worden via een eenduidige methode in kaart gebracht.

• Geweld

De politie versterkt de opsporing van geweldplegers en levert een bijdrage aan het voorkomen van geweldsmisdrijven.

• Veilige wijken

Om de veiligheid in de wijk te vergroten draagt de politie zorg voor een versterkte inzet van gebiedsgebonden politiewerk. Het kabinet heeft afgesproken dat de politie hiervoor met 500 wijkagenten wordt uitgebreid. Peildatum hiervoor is 31 december 2011.

• Opsporing

De politie zal de criminaliteitsaanpak zowel kwalitatief als kwantitatief versterken. Hiervoor levert zij 250 909 verdachten per jaar aan bij het openbaar ministerie. Daarnaast zal de politie haar bijdragen leveren aan het uitvoeren van de programma’s Versterking Aanpak Georganiseerde Misdaad, Cybercrime, Financieel-Economische misdaad en Versterking Opsporing en Vervolging.

In 2011 werken 500 extra forensisch assistenten bij de politie, die vooral bij inbraken in woningen en bedrijven sporenonderzoek doen. Daardoor zullen meer daders worden gevonden, bijvoorbeeld aan de hand van DNA dat zij achterlieten op de plaats van het delict.

De volgende intensiveringen/programma’s zijn verbonden aan de landelijke prioriteiten 2008–2011:

• Intensiveren aanpak van cybercrime

Deze kabinetsperiode vindt een stevige impuls van de aanpak van cybercrime plaats. Dit betekent versterking van de aanpak op regionaal en bovenregionaal niveau en verdere professionalisering op landelijk niveau. Voor de bredere impuls hebben de betrokken partijen (politie, OM, Justitie en BZK) het versterkingsprogramma Cybercrime opgesteld. Dit programma wordt in 2010 verder uitgevoerd en zal leiden tot een stevige intensivering van de aanpak van cybercrime. Er wordt in 2010 een fors aantal rechercheurs bijgeschoold.

• Intensiveren aanpak financieel-economische criminaliteit

De ministers van BZK en van Justitie, het OM en de politie hebben het programma versterking aanpak financieel-economische criminaliteit (Kamerstukken 2007–2008,29 911, nr. 10) vastgesteld (onder meer witwassen, ontnemen, fraude en corruptie). De hoofdlijnen van dit versterkingsprogramma zijn: versterking van de preventie (aanpak fraude, corruptie), intensivering en gericht inzetten van de strafrechtelijke handhaving (aanpak fraude, witwassen, corruptie) en bevorderen van het afnemen van onverklaarbaar vermogen, dat alles met inbegrip van de internationale dimensie van deze problematiek. In 2010 zal de aanpak van financieel-economische criminaliteit bij een aantal pilotkorpsen worden geïntensiveerd en wordt de nationale-, bovenregionale en regionale recherche verder versterkt. Deze maatregelen bij de politie zullen naar verwachting leiden tot een toename van de aanpak van fraudezaken en het afnemen van crimineel vermogen.

• Intensiveren aanpak georganiseerde criminaliteit

De ministers van BZK en van Justitie hebben een versterkingsprogramma Georganiseerde Misdaad opgesteld. Onderdeel van dit programma is de intensivering van de aanpak van georganiseerde hennepteelt. Ook in 2010 zal de politie (maar ook het bestuur) onverminderd aandacht hebben voor het oprollen van hennepplantages en de daarmee gepaard gaande geldstromen. Ander onderdeel van het versterkingsprogramma is het programma intelligence. Het programma intelligence politie Nederland heeft tot doel de Nederlandse politie te ontwikkelen naar één intelligence gestuurde organisatie. Gewerkt wordt aan het verbeteren van de sturing: beslissers sturen meer met en op intelligence. Dat betekent dat op basis van informatie sneller en beter verbanden kunnen worden gelegd tussen delicten, dadergroepen, incidenten en problemen en dat de samenwerking en kennis- en informatie uitwisseling binnen de politie en met haar partners worden verbeterd.

• Versterking opsporing

Het geld dat voor het programma versterking opsporing en vervolging door het kabinet beschikbaar is gesteld, wordt ondermeer besteed aan een verdere verbetering van de auditieve en audiovisuele registratie van verhoren, kwaliteitsverhoging van de forensisch-technische opsporing, het extra opleiden van het recherchepersoneel en de werving, selectie en opleiding van medewerkers van buiten de politie met een hbo of academische opleiding (zij-instroom) voor de opsporing.

2. Verhogen van het prestatievermogen van de politieorganisatie

• Doorontwikkeling Politieorganisatie

Ter bevordering van de samenwerking en het gemeenschappelijk functioneren van de politie zal de Politiewet 1993 (Kabinetsstandpunt samenwerkingsafspraken en Politiewet, Kamerstukken 2008–2009,29 628, nr. 110) worden aangepast.

Om te komen van een input gerichte sturing naar een output georiënteerde sturing, wordt de beheerregelgeving herzien.

Besluitvorming over de bovenregionale samenwerking is voorzien na het advies van het korpsbeheerdersberaad op 15 september 2009. Voorts zal nog deze kabinetsperiode een besluit worden genomen over de beoogde schaalvergroting.

Op basis van een feasibilitystudie wordt bepaald welke taakvelden in een shared service organsiatie worden opgenomen. Het betreft onderdelen van de taakvelden personeel, informatievoorziening, organisatie, financiën, automatisering, communicatie en huisvesting die om redenen van doelmatigheid en kwaliteitsverbetering op landelijk niveau worden georganiseerd. Voor ieder taakveld wordt een business case opgesteld. Hierin wordt onder andere aangegeven wat de verwachte verbetering is van kwaliteit, effectiviteit en doelmatigheid van het onderbrengen van het taakveld bij de shared service organisatie.

• Politietop divers

Het gaat hier om een samenwerkingsprogramma van het Korpsbeheerdersberaad, De Raad van Hoofdcommissarissen, het Openbaar Ministerie, Directoraat Generaal Veiligheid, de Algemene Bestuursdienst, het Bureau Landelijk Management Development en de School voor Politie Leiderschap van de Politieacademie. Het programma heeft als doel te komen tot een meer diverse top bij de politie, waarbij wordt ingezet op de instroom, doorstroom en behoud van vrouwen en allochtonen in de politietop en op nationale en internationale carrièrekansen voor de huidige top. Tevens ondersteunt het programma de nieuwe stijl van leidinggeven bij de politie. In 2010 zal de aandacht gaan naar borging van de in 2008 en 2009 bereikte resultaten en zullen de voorwaarden worden gecreëerd om in 2011 tot een duurzame verankering in de organisatie te komen.

• Havank

In 2009 is het vingerafdrukkensysteem Havank aanbesteed. Het nieuwe systeem is technisch superieur aan het oude systeem en maakt het bijvoorbeeld mogelijk om sneller naar vingerafdrukken en geautomatiseerd naar handpalmsporen te zoeken. Ook kan de nieuwe machine worden aangesloten op livescan apparatuur, waardoor het op termijn mogelijk wordt direct de identiteit van een verdachte te verifiëren bij bijvoorbeeld grote evenementen en voetbalwedstrijden.

• Burgernet

In het regeerakkoord is opgenomen dat Burgernet deze kabinetsperiode landelijk wordt uitgerold. In de periode eind 2008-medio 2009 is Burgernet beproefd in negen gemeenten in vijf politieregio’s. De evaluatie is positief verlopen. Burgernet levert een bijdrage aan de opsporing en vermindert de onveiligheidsgevoelens onder burgers. Besluitvorming over (de wijze van) landelijke uitrol zal eind 2009 plaatsvinden.

• Versterking criminaliteitsaanpak/prestatiebekostiging

De landelijke prioriteiten zijn (zie hierboven) voor elk korps nader uitgewerkt in – door de ministers vastgestelde – landelijke doelstellingen op regionaal niveau. Korpsen die de doelstellingen realiseren komen in aanmerking voor prestatiebekostiging.

• Veiligheid Bonaire, St. Eustatius en Saba (BES-eilanden)

In het licht van de toekomstige staatkundige verhoudingen op de Nederlandse Antillen wordt een substantiële inspanning gepleegd om een verbetering in de organisatie van de veiligheidsketen op de BES-eilanden te faciliteren(politie, brandweer en rampenbestrijding).

• Bewapening en uitrusting politie

De bewapening en uitrusting van de politie worden altijd bezien in relatie tot een proportioneel geweldgebruik. Hierbinnen past een verdergaande ontwikkeling op het gebied van de zogenaamde «less lethal» wapens. Daarnaast zullen bestaande wapens, waaronder het huidige dienstpistool, moeten worden vervangen.

• Diversiteit

De samenwerkingafspraken die de minister gemaakt heeft met de politiekorpsen over een divers samengesteld personeelsbestand van de politie lopen tot en met 31 december 2010. Onderdeel hiervan is het ontwikkelen van beleid om de behaalde resultaten goed te kunnen borgen binnen de politieorganisatie en in te kunnen spelen op een eventuele nadere behoefte aan ondersteuning van de korpsen vanaf 2011. Dit geldt zowel ten aanzien van het percentage allochtonen als het percentage vrouwen dat werkzaam is bij de politie. In 2010 zal het beleid gericht zijn op deze borging van resultaten.

• Personele capaciteit van de politie

De landelijke sterktedoelstelling voor 2010 bedraagt circa 52 200 fte’s in 2010. Op basis van de definitieve sterktecijfers over 2008 blijkt dat dit aantal eind 2008 landelijk al gerealiseerd is. De Tweede Kamer is medio 2009 in de jaarlijkse sterktebrief over de ontwikkeling van de politiesterkte geïnformeerd (Ontwikkeling Politiesterkte, Kamerstukken 2008–2009, 29 628, nr. 137). Het is belangrijk dat de kwaliteit van het politiepersoneel verder wordt verbeterd, zodat korpsen optimale resultaten kunnen bereiken. Door meer te sturen op prestatie wordt de focus gericht op waar het politiewerk echt om draait: een politie die goed presteert en zichtbaar is voor de burgers. Korpsen hebben daarbij flexibiliteit nodig om eigen keuzes te maken. Naast meer of minder personeel kan ook gekozen worden voor bijvoorbeeld hoger opgeleid personeel, inzet van slimme technologieën of een andere werkwijze. Onder een andere werkwijze valt ook een verdergaande samenwerking tussen korpsen op het vlak van beheer. Verder is het voornemen om de korpsen steeds meer af te rekenen op hun prestaties en minder op de exacte aantallen fte’s die men in dienst heeft. Met de politiekorpsen zijn afspraken gemaakt over de presentatie van de sterktecijfers van de korpsen en gerelateerde politieorganisaties en over de wijze van verantwoording afleggen.

• CAO-Politie

Conform de gemaakte afspraken in de lopende CAO-Politie vindt in 2010 invoering plaats van een nieuw landelijk functiegebouw, een nieuw functiewaarderingssysteem en een vereenvoudiging van het loongebouw. In 2010 wordt ook begonnen met de voorbereiding van een nieuwe CAO vanaf 2011.

• Integriteit

De korpsen stimuleren integriteitsbeleid te voeren conform de basisnormen uit de modelaanpak «Integriteitsbeleid, openbaar bestuur en politie», zodat de politiemedewerkers weerbaarder worden voor schendingen van de integriteit.

De positie van klokkenluiders wordt verbeterd door uitvoering van in 2009 aangepaste regelgeving voor ambtenaren in de sector Politie.

Politie zet zich in voor de aanpak van geweld en agressie tegen medewerkers met een publieke taak. Politie en Openbaar ministerie maken in het najaar van 2009 afspraken over een eenduidige strafrechtelijke aanpak van daders. In 2010 worden deze afspraken uitgevoerd.

3. Verhogen van het prestatievermogen van de brandweer- en geneeskundige hulpverleningsorganisatie

• Wetsvoorstel veiligheidsregio’s

Het wetsvoorstel veiligheidsregio’s dat de wettelijke basis vormt voor een slagvaardige rampenbestrijdings- en crisisbeheersingsorganisatie is in april 2009 door de Tweede Kamer aangenomen. De verwachte invoeringsdatum van de wet is 1 januari 2010.

• Basisvereisten veiligheidsregio’s

De basisvereisten, waaraan de veiligheidsregio’s moeten voldoen, zijn in het ontwerpbesluit veiligheidregio’s vastgelegd. Het zijn eisen die aan de organisatie en prestaties van de veiligheidsregio’s worden gesteld. Deze zijn noodzakelijk om een minimum niveau van veiligheid voor alle burgers te realiseren.

• Veiligheidsberaad

Het besluit treedt tegelijkertijd met de wet in werking. Het veiligheidsberaad, waarin de voorzitters van de veiligheidsregio’s zitting hebben, zal als gesprekspartner dienen voor overleg met de minister.

• Oprichting Organisatie Fysieke Veiligheid

Een op te richten landelijke ondersteuningsorganisatie fysieke veiligheid biedt de regio’s ondersteuning op materieel, personeel en organisatorisch gebied. In deze gemeenschappelijke organisatie worden de taken op het terrein van brandweeronderwijs en examinering, kennis- en expertiseontwikkeling w.o. documentenbeheer, en beheer van landelijk rampenbestrijdingsmaterieel ondergebracht. Het NIFV, de NBBE en de LFR gaan onder meer op in deze organisatie. Het streven is erop gericht de gemeenschappelijke organisatie in 2011 geformaliseerd te hebben. De bevoegdheid tot het geven van opdrachten ten aanzien van het landelijk rampenbestrijdingsmaterieel blijft voorbehouden aan BZK tot aan het moment waarop de gemeenschappelijke organisatie is geformaliseerd. De bevoegdheid gaat dan over naar de voorzitters van de veiligheidsregio’s verenigd in het Veiligheidsberaad.

• Het verhogen van het prestatievermogen van de brandweer

De minister van BZK ondersteunt dit door het model dat het RIVM heeft ontworpen voor spreiding en beschikbaarheid van ambulancezorg over te nemen voor de brandweer en met een positief advies voor te leggen aan het Veiligheidsberaad. Zo wordt een betere spreiding van kazernes bereikt.

• Nationaal Brandweermonument

Het ministerie van BZK heeft tezamen met de veiligheidsregio’s een subsidie gegeven om een nationaal monument te realiseren.

• Het ministerie van BZK is voornemens op incidentele basis een aantal subsidies te geven, onder meer aan het Nationaal Brandweermuseum, het Nederlandse Rode Kruis (NRK) en de KNBRD (Reddingsbrigades).

• CBRN

Op het gebied van Chemische, Biologisch, Radioactieve en Nucleaire (CBRN) respons faciliteert BZK de ontwikkeling van een multidisciplinaire aanpak en de samenwerking tussen de multidisciplinaire partners. Ten behoeve van een adequate informatievoorziening voor de hulpdiensten bij CBRN-incidenten ondersteunt BZK een meetcapaciteit via het Ministerie van VROM.

• Geneeskundige hulpverleningsorganisatie (GHOR)

Betere verbinding veiligheid en reguliere zorg. De Veiligheidsregio’s zijn gebaat bij continuïteit en stabiliteit van de «witte» kolom door onder andere optimalisering opkomsttijd GHOR-organisatie bij een ramp of crises.

4. Verbeteren prestatievermogen politie, brandweer en GHOR via ICT

Naast bovengenoemde trajecten en instrumenten wordt het prestatievermogen politie, veiligheidsregio’s, brandweer en GHOR ondersteund door het inzetten van ICT en het uniformeren van de ICT-infrastructuur. Daarbij wordt ook de rechtshandhavingsketen in beschouwing genomen.

• Beleid Infrastructuur en meldkamerdomein

Met de politie- en veiligheidsregio’s worden afspraken gemaakt over de voorbereiding van de vervanging of aanpassing van het huidige Geïntegreerd Meldkamer Systeem (GMS).

• C2000

Het beheer van deze systemen is belegd bij de Voorziening tot samenwerking Politie Nederland (VtsPN). Met het oog op het verbeteren van de toekomstvastheid van het systeem zal in 2010 een nieuwe softwareversie, inclusief de daarvoor noodzakelijke hardware in het netwerk, worden geïmplementeerd.

• Datainterceptie en dataretentie

De Staat der Nederlanden heeft met een vijftal providers afspraken gemaakt over de wijze van aanleveren van gegevens en het verwerken van tapbevragingen. Deze afspraken worden in 2009 en 2010 verder uitgevoerd. Ook wordt gekeken wat de mogelijkheden zijn voor een werkbaar sturingsarrangement voor de providers waarmee geen afspraken zijn of worden gemaakt. Het wetsvoorstel Bewaartermijn Telecommunicatiegegevens is op 7 juli 2009 aangenomen door de Eerste Kamer.

Meetbare gegevens

* Voor 2010 is het niveau van de politiesterkte vastgesteld op 52 200 fte’s, inclusief de afspraak over de wijkagenten. (Kamerstukken 2008–2009,29 628, nr. 137).

Operationele doelstelling 23.4

Voorzien in middelen die nodig zijn voor adequate brandweerzorg en geneeskundige hulpverlening.

Motivering

Samenwerkingsverbanden van gemeenten onder één regionale, bestuurlijke regie bieden betere mogelijkheden voor een effectievere organisatie en aanpak van brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening, rampenbestrijding en crisisbeheersing. Hiermee kunnen de burgers beter worden beschermd tegen risico’s en kan een betere hulpverlening worden geboden bij branden, rampen en crises. Ook het overhevelen van de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van taken op het gebied van brandweerzorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing van de rijksoverheid naar de besturen van de veiligheidsregio’s hoort hierbij. Dit geheel versterkt de bestuurlijke en operationele slagkracht.

Instrumenten

• Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen (BDUR)

  Met een financiële bijdrage op grond van het Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen (BDUR) worden de veiligheidsregio’s mede in staat gesteld uitvoering te geven aan het beleid met betrekking tot brandweer, geneeskundige hulpverlening, rampenbestrijding en crisisbeheersing. Het BDUR is vanaf 1 januari 2010 deel van het Besluit Veiligheidsregio’s. De omvang van de brede doeluitkering neemt op grond van het bestuursakkoord tussen rijk en gemeenten de komende jaren toe.

• Bommenregeling

  Naar verwachting wordt de bijdrage aan gemeenten conform het Bijdragebesluit kosten opsporing en ruiming conventionele explosieven Tweede Wereldoorlog 2006 per 1 januari 2010 overgeheveld naar het gemeentefonds.

Meetbare gegevens

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Toelichting

De planning van de beleidsdoorlichting op de operationele doelstellingen 23.1, 23.2 en 23.4 wordt nog bezien en in de begroting 2011 opgenomen (zie ook toelichting in de leeswijzer).

Artikel 25. Veiligheid en bestuur

Algemene doelstelling 25

Een veiligere samenleving door de bestuurlijke kracht van de decentrale overheden en hun partners in veiligheid te versterken.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Een belangrijke kerntaak van de lokale overheid is het aanpakken van maatschappelijke veiligheidsvraagstukken zoals het terugdringen van overlast en verloedering, de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit, het indammen van polarisatie en radicalisering en het bevorderen van de fysieke en brandveiligheid. Dit doet zij samen met hulpverleningsdiensten, maatschappelijke organisaties, bedrijven én burgers. Om deze kerntaak adequaat te kunnen uitvoeren hebben de lokale overheden voldoende bestuurlijke ruimte, mogelijkheden tot regievoering, bevoegdheden en instrumenten nodig. Het ministerie van BZK voorziet hierin door middel van wetgeving, expertise en financiële middelen, maar ook door goede informatievoorziening tussen hulpverleningsdiensten mogelijk te maken en innovatie te stimuleren.

Verantwoordelijkheid

De minister van BZK is verantwoordelijk voor:

• De wet- en regelgeving.

• Het ontwikkelen van instrumenten.

• Het mogelijk maken van de regievoering door het lokale bestuur.

• De samenhang in het veiligheidsbeleid.

Externe factoren

De bestuurlijke verhoudingen en de steun, inzet en samenwerking van en tussen de partners in veiligheid zijn belangrijke externe factoren in het realiseren van een veiliger samenleving.

Meetbare gegevens

Het ministerie van Justitie (projectministerie) heeft samen met de ministeries van BZK, OCW, WWI en Jeugd en Gezin het project Veiligheid begint bij Voorkomen gestart. De hoofddoelstelling van het project is een reductie van criminaliteit (geweld- en vermogensdelicten), fysieke verloedering en ernstige sociale overlast met 25% ten opzichte van 2002. Bij dit project horen de onderstaande indicatoren. De instrumenten die worden ingezet voor operationele doelstelling 25.1 dragen ook bij aan de realisatie van de doelstelling.

Reductie criminaliteit, overlast en verloedering

Bron: Veiligheidsmonitor 2008

* Nog te realiseren= herijkte doelstelling 2010 t.o.v. 2006

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 25.1

De veiligheidspartners in staat stellen om hun werk efficiënt en effectief uit te kunnen oefenen.

Motivering

Het Rijk en de gemeenten zijn samen met hun partners verantwoordelijk voor de integrale (sociale en fysieke) veiligheid. Op lokaal niveau wordt in hoge mate de veiligheid en het veiligheidsgevoel van de burger bepaald. De gemeenten vervullen hierbij een regierol en worden daarbij, net als de overige partners in veiligheid, door het ministerie van BZK ondersteund. Een geïntegreerde en effectieve aanpak van de veiligheidsproblematiek op alle bestuurlijke niveaus is van belang. Dat vereist een goed gevulde «gereedschapskist», waarin het ministerie van BZK voorziet met ondersteuning in de vorm van expertise, instrumenten en geld.

Instrumenten

De nadruk ligt in 2010 op de uitvoering van al in gang gezet beleid, het toepassen van het instrumentarium, de uitwisseling van kennis en ervaring en de afronding van wetgeving.

• De algemene regierol van gemeenten wordt in 2010 verankerd in wetgeving (Wet Integraal Veiligheidsplan).

• De uitvoering van het Actieplan Overlast en Verloedering (Kamerstukken 2007–2008, 28 684, nr. 130) ligt op schema en wordt in 2010 vervolgd en waar nodig geïntensiveerd.

Kernelementen bij integrale veiligheid zijn: De aanpak van overlast en verloedering,het tegengaan van alcoholgebruik onder jongeren, en het voorkomen van huiselijk geweld.

– De Van Montfransgelden worden samen met de Leefbaarheidsmiddelen van WWI voor de aanpak van overlast en verloedering ingezet. Daarover zijn met 40 gemeenten voor de jaren 2010 en 2011 afspraken gemaakt. Deze gemeenten spannen zich maximaal in om de reductie van overlast en verloedering te realiseren en er wordt een landelijke schoonmaakactie in het voorjaar van 2010 en 2011 gehouden.

– Daarnaast zijn ook in 2010 praktijkteams actief en worden gemeenten ondersteund bij hun voorlichting en publiciteit over hun maatregelen inzake overlast en verloedering. Er treden nieuwe bevoegdheden richting overlastgevers in werking, zoals het groeps- en gebiedsverbod en de meldplicht.

– De voorziene wijziging van de Drank- en Horecawet treedt in 2010 in werking, waardoor de handhaving overgaat naar gemeenten. Dit zal bijdragen aan het tegengaan van alcoholgebruik. Het toezicht op alcoholgebruik wordt daarmee verscherpt en lokaal maatwerk wordt mogelijk gemaakt

– Het terugdringen van het aantal fietsendiefstallen blijft onverminderd aandacht krijgen. Zo zullen in 2010 twee readers per politiekorps beschikbaar worden gesteld waarmee fietsen kunnen worden gescand om te zien of ze gestolen zijn.

– Het ministerie van BZK zorgt voor een adequaat bestuurlijk instrumentarium (waaronder bevoegdheden) op het gebied van handhaving van de openbare orde en toezicht en handhaving op het gebied van sociale veiligheid. Zo wordt in 2010 door middel van een wettelijke verplichting gezorgd dat het lokale bestuur bindende afspraken maakt met onder andere veiligheids-, zorg- en onderwijspartners over ieders aandeel in het verbeteren van de veiligheid (in een wijk) en het tegengaan van overlast en verloedering.

– veel gemeenten is sprake van drugsgerelateerde overlast en verloedering (handel, wietteelt, enz). De leefbaarheid staat daardoor onder druk. De ministers van BZK en voor WWI stellen daarom voor de jaren 2010 en 2011 budget beschikbaar voor pilots om drugsgerelateerde overlast en verloedering tegen te gaan.

• De intensivering van de bestuurlijke aanpak van ernstige criminaliteit en criminaliteit in het bedrijfsleven wordt voortgezet. Gemeentebesturen en hun partners worden in positie gebracht om criminaliteit effectief te reduceren en te voorkomen door de verdere opbouw van de regionale informatie- en expertisecentra. In 2010 is hiervoor € 4,235 mln beschikbaar. Door een wijziging in de wet BIBOB, waarmee het toepassingsbereik van de wet (meer branches) wordt vergroot, wordt in 2010 het BIBOB-instrumentarium versterkt.

• Binnen het actieplan veilig ondernemen III stimuleert en faciliteert het ministerie van BZK partijen om de lokale samenwerking tussen ondernemers en lokaal bestuur een meer structureel karakter te geven en de gemaakte afspraken te realiseren.

• In 2010 wordt een landelijk uniform wettelijk kader ingevoerd dat betrekking heeft op alle vormen van prostitutie. Dit leidt onder andere tot het prostitutieregistratiesysteem.

• De uitvoering van het actieplan Polarisatie en Radicalisering 2007–2011 (Kamerstukken 2006–2007,29 754, nr. 103) wordt met kracht voortgezet. Centraal in het actieplan staat de ondersteuning van gemeenten en professionals bij het voorkomen en terugdringen van polarisatie en radicalisering in Nederland door het versterken van de weerbaarheid van met name jongeren, ouders en professionals en het vergroten van de sociale verbinding in de samenleving.

In samenwerking met betrokken ministeries, het lokale bestuur en verschillende maatschappelijke organisaties, wordt in 2010 het derde operationele actieplan uitgevoerd. Belangrijk hierin is de financiële ondersteuning voor de aanpak van polarisatie en radicalisering via de decentralisatie-uitkering voor gemeenten en subsidie voor maatschappelijke instellingen, en het bevorderen van het uitwisselen van kennis en good practices (o.a. door het Kennis- en Adviescentrum Nuansa). Verder wordt de intensieve aanpak van dierenrechtenextremisme in 2010 gecontinueerd. De bewustwording bij publiek, bedrijven en gemeenten vormt daarbij een essentieel onderdeel.

In 2010 wordt tevens de derde trendanalyse polarisatie en radicalisering uitgebracht. Deze trendanalyse vormt de basis voor het operationeel plan 2011.

• De implementatie van de brandveiligheidsvisie wordt in 2010 verder voortgezet. Dat betekent onder andere dat een registratiesysteem van branden en oorzaken wordt opgezet en begonnen wordt met doelkwantificering op het terrein van brandveiligheid. Ook zullen brandveiligheidseisen voor niet-bouwwerken (evenementen e.d.) uniform worden vastgelegd bij AMvB.

• De verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheid, burgers en bedrijven op het terrein van fysieke veiligheid en de zelfredzaamheid van burgers worden verder versterkt door uitvoering van de maatregelen opgenomen in de kabinetsreactie op het WRR-rapport over «Onzekere Veiligheid». In dit verband wordt ook de bestaande bedrijfshulpverlening (BHV) verruimd door aanpassing van de betreffende AMvB, zodat deze ook beschikbaar komt voor niet-werknemers.

• De veiligheidsregio’s worden ondersteund om taken die de schaal van een regio te boven gaan gezamenlijk op te pakken, bijvoorbeeld bij het toezicht op bedrijven die vallen onder het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO) en de aanpak met betrekking tot grootschalige infrastructurele projecten.

Meetbare gegevens

De instrumenten onder deze operationele doelstelling (25.1) dragen bij aan de realisatie van de indicatoren onder de algemene doelstelling. Er zijn hier dan ook geen aparte meetbare gegegevens opgenomen.

Operationele doelstelling 25.2

De veiligheidspartners in staat stellen efficiënt en effectief gebruik te maken van informatie en technologie

Motivering

Informatie en innovatie zijn belangrijke middelen voor de veiligheidspartners om hun presterend vermogen en daarmee de fysieke, sociale en nationale veiligheid van burgers te verbeteren. Door de veiligheidspartners te ondersteunen bij het op orde krijgen van hun informatievoorziening en het stimuleren van innovatieve ontwikkelingen worden zij hiertoe in staat gesteld.

Instrumenten

• Het project Veilig door Innovatie levert nieuwe technologieën en werkwijzen op ter verhoging van het presterend vermogen van de veiligheidspartners. Het ministerie van BZK heeft ervoor gezorgd dat het EU-onderzoeksprogramma optimaal aansluit op het nationale onderzoeksprogramma. Dat wordt in 2009 en 2010 aangewend, bijvoorbeeld voor de Webcrawler (geautomatiseerd zoeken naar kinderporno op het internet) en Cobra: blussysteem waarmee de brandweer in staat is venijnige branden op moeilijk of niet bereikbare plaatsen (zoals schepen, containers, winkelpanden met afgesloten rolluiken) doeltreffend aan te pakken

• Het Informatie Beleid Veiligheid (IBV) staat voor het verbeteren van het hebben en delen van informatie tussen de veiligheidspartners (primair politie, brandweer en GHOR, maar ook vele andere betrokken partijen). Het ontbreekt op dit moment vooral aan afspraken over en technische mogelijkheden voor het uitwisselen van informatie, zoals blijkt uit rapporten over oefeningen en daadwerkelijke grootschalige incidenten, waaronder rapporten van de Inspectie OOV. Daartoe worden de volgende activiteiten uitgevoerd:

• Invoering netcentrisch werken in combinatie met geografische informatie

Voor een open en gemeenschappelijke communicatie en informatievoorziening wordt gewerkt aan de implementatie van het netcentrisch werken in de veiligheidsregio’s. Implementatie begint in 2010 en loopt door tot 2011. Hiervoor zal het door het ministerie van BZK ontwikkelde crisismanagement systeem Cedric aangeboden worden aan de veiligheidsregio’s. Daarnaast vindt in 2010 en 2011 implementatie plaats van de toegang tot landelijk kaartmateriaal voor de regio’s die netcentrisch werken.

• Samenhangende informatievoorziening voor de brandweer, GHOR en politie

In 2010 zal door de hulpverleningsdiensten verdere uitvoering worden gegeven aan landelijke informatie(beleids-)plannen van de hulpverleningsdiensten. Het ministerie van BZK faciliteert de hulpverleningsdiensten bij de vertaling van de wet- en regelgeving, het rijksbrede overheidsbeleid (e-overheid) en het algemene politiebeleid in hun regionale beleidsplannen.

• Implementatie van Europese besluiten en intergouvernementele verdragen. Het ministerie van BZK stimuleert de stapsgewijze implementatie van het verdrag van Prüm en het Zweeds kaderbesluit door de politie en andere rechts-handhavingsdiensten.

• In 2010 wordt de locatie-informatie mobiele nummers en het terugbrengen van het misbruik van 112 geoptimaliseerd door de inzet van een aantal technische voorzieningen (voicebommen, SMS-bommen en voice-respons voor SIMkaartloze 112 oproepen).

• Het kabinet zet de komende jaren sterk in op innovatie en veiligheid om de weerbaarheid tegen terrorisme, criminaliteit en rampen te verbeteren. Onder andere via de maatschappelijke innovatieagenda Veiligheid. Hiervoor is voor de periode 2008–2012 € 54 miljoen beschikbaar vanuit de ministeries van BZK, Justitie en Defensie. Vanuit deze agenda is er eens subsidieregeling opgesteld waarmee ondernemers worden gestimuleerd om technologische vernieuwingen te ontwikkelen en bestaande technologieën op een innovatieve wijze toe te passen. De vernieuwingen kunnen zich richten op samenwerken en informatie uitwisselen binnen een netwerk van organisaties, op het opleiden en trainen met behulp van simulatoren en op de fysieke bescherming van hulpverleners.

Meetbare gegevens

Bron: Korps Landelijke Politiediensten (KLPD)

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Artikel 27. Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst

Algemene doelstelling 27

Tijdige onderkenning van niet direct waarneembare dreigingen en risico’s voor de (inter-)nationale veiligheidsbelangen van de Nederlandse staat en samenleving en daarop gebaseerde informatieverstrekking aan de partners van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), die daardoor worden aangezet om passende maatregelen te nemen.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

De (inter-)nationale veiligheidsbelangen van de Nederlandse staat en samenleving worden voortdurend bedreigd. Die bedreigingen zijn veelal heimelijk van karakter en dus niet direct waarneembaar. Het is de taak van de AIVD om die niet direct waarneembare dreigingen tijdig te onderkennen en zichtbaar te maken. De AIVD doet dit door middel van onderzoek in binnen- en buitenland. Het onderzoek wordt verricht met de inzet van zowel algemene inlichtingenmiddelen (open bronnen) als bijzondere inlichtingenmiddelen. De AIVD wordt in zijn werkzaamheden geconfronteerd met een aantal trends: zowel de nationale veiligheidsbelangen van de Nederlandse staat en samenleving als de bedreigingen daarvan krijgen in toenemende mate internationale, technologische en economische dimensies. De behoefte bij de afnemers van de AIVD aan onderbouwde dreiginginformatie neemt toe en manifesteert zich op een steeds breder terrein. Zo wordt de dienst bevraagd over dierenrechtenactivisme, economische en technologische spionage, ongewenste inmenging vanuit andere landen, informatie- en verbindingsbeveiliging en de gevolgen van de mondiale financieel-economische crisis voor de nationale veiligheid. Dit betekent voor de AIVD dat er in toenemende mate moet worden samengewerkt met nationale en internationale partners, dat moet worden geïnvesteerd in nieuwe technologieën en in het versterken van verkennend onderzoek.

Op basis van de resultaten van zijn onderzoeksactiviteiten zet de AIVD bestuurders, beleidsmakers en andere belanghebbenden op lokaal, nationaal en internationaal niveau aan tot handelen. Hiertoe informeert en adviseert de AIVD zijn afnemers met ambtsberichten, analyses (waaronder openbare publicaties) en gericht relatiemanagement. Zo werkt de AIVD aan een intensieve relatie met het lokale bestuur met betrekking tot het onderkennen en tegengaan van radicalisering en extremisme. Op internationaal niveau probeert de AIVD door middel van het inbrengen van analyses en adviezen in internationale gremia bij te dragen aan beleid en beleidsmaatregelen, bijvoorbeeld met betrekking tot het tegengaan van terrorisme of de proliferatie van massavernietigingswapens.

Strategische doelstellingen

De AIVD ontwikkelt zich tot een dienst die gezaghebbend, invloedrijk en offensief is. De AIVD excelleert in de uitvoering van (operationeel) onderzoek, het duiden van de verzamelde informatie, het mobiliseren van anderen en het handelen in het voorkomende geval dat zelfstandig risico’s moeten worden gereduceerd (zoals het weigeren van een Verklaring van Geen Bezwaar bij veiligheidsonderzoeken of het actief verstoren van acute dreigingen). Om de realisatie in 2010 van deze strategische doelen inzichtelijk te maken, zijn de onder meetbare gegevens opgenomen indicatoren ontwikkeld. Daarnaast zijn indicatoren ontwikkeld, die aangeven wat de inlichtingenpositie van de dienst op diverse onderzoekterreinen is. Ook is de mate van samenwerking met toonaangevende buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten vervat in een prestatie-indicator. Vanwege het staatsgeheime karakter van deze indicatoren worden de streef- en realisatiewaarden hiervan niet openbaar gepubliceerd. Ze vormen wel onderdeel van het interne managementcontrolsysteem en de informatievoorziening aan de minister van BZK en aan de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten van de Tweede Kamer.

Verantwoordelijkheid

De minister van BZK is verantwoordelijk voor een goede taakuitvoering door de AIVD en de vaststelling van de prioriteiten van de AIVD, zoals op hoofdlijnen opgenomen in deze begroting. De prioriteiten worden nader geconcretiseerd in het Jaarplan 2010 van de AIVD.

Externe factoren

• De mogelijkheden voor partners van de AIVD om AIVD-producten en -adviezen op te volgen.

• Onvoorziene internationale of maatschappelijke ontwikkelingen of trendbreuken.

• Sterk toenemende (over)bevraging met betrekking AIVD-analyses, veiligheidonderzoeken, adviezen op het terrein van informatie- en verbindingsbeveiliging in relatie tot de beschikbare capaciteit.

Meetbare gegegevens

Bron: AIVD

Toelichting

• Opvolging van AIVD-producten: In 2010 leiden alle door de AIVD uitgebrachte ambtsberichten en producten ten behoeve van het stelsel Bewaken & Beveiligen tot gekende besluitvorming door de afnemers van die producten.

• Versterking informatiehuishouding: In 2010 zijn de in de brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de Tweede Kamer van 8 juli 2008 (Kamerstukken 2007–2008, 30 977, nr. 10) genoemde IT-systemen (dossiervorming mede ten behoeve van targetregistratie, Bravo ten behoeve van de veiligheidsonderzoeken en Victis ten behoeve van de CT Infobox) geïmplementeerd.

• Terugdringen doorlooptijden A-veiligheidsonderzoeken: Norm: 90% van de A-veiligheidsonderzoeken wordt binnen de wettelijke termijn van acht weken uitgevoerd (TK 30 805, nr. 13).

De volgende kengetallen zijn opgenomen om meer inzicht te verschaffen in de activiteiten van de dienst.

Bron: AIVD

¹ Dit aantal is relatief hoog vanwege het grote aantal producten met betrekking tot het International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia.

² In het Jaarverslag 2008 van de AIVD is in de paragraaf over het Stelsel Bewaken en Beveiligen gesteld dat er 213 dreigingsinformatieproducten voor diverse afnemers zijn opgesteld. Hierin zijn de 29 dreigingsinformatieproducten in het kader van de beveiligingsbevorderende taak abusievelijk meegeteld.

³ Waarvan 21 producten t.b.v. het Alerteringssysteem Terrorismebestrijding en 7 producten t.b.v. vitale sectoren.

⁴ Waarvan 25 producten t.b.v. het Alerteringssysteem Terrorismebestrijding en 4 producten t.b.v. vitale sectoren.

⁵ Hiervan hebben 825 weigeringen betrekking op B-vertrouwensfuncties in de burgerluchtvaart.

⁶ Hiervan hebben 1377 weigeringen betrekking op B-vertrouwensfuncties in de burgerluchtvaart.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 27.1

Algemene inlichtingen- en veiligheid

Motivering

Nadere operationalisering van de algemene beleidsdoelstelling heeft betrekking op de uitvoering van de wettelijke taken van de AIVD conform de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de Wet veiligheidsonderzoeken. Over de geheime uitgaven (artikelonderdeel 27.2) kunnen geen nadere mededelingen worden gedaan.

Instrumenten

Voor de AIVD zijn onderzoeksprioriteiten in 2010 geformuleerd:

• Terrorisme

Contraterrorisme blijft een prioriteit in 2010 door de ernst en waarschijnlijkheid van de terroristische dreiging. De AIVD richt zijn aandacht met name op de internationale terroristische dreiging en de terroristische dreiging vanuit het buitenland.

• Rechts-, links- en dierenrechtenextremise

Op het terrein van extremistisch activisme ligt in 2010 het zwaartepunt op het dierenrechtenactivisme; het operationeel diepte-onderzoek hiernaar wordt geïntensiveerd.

• Radicalisering

In 2010 verschuift de aandacht op het gebied van islamitisch radicalisme enigszins van de concrete dreiging vanuit de salafistische centra naar het onderkennen en duiden van de meer sluipende en heimelijke dreigingen vanuit het niet-gewelddadige moslimradicalisme.

• Heimelijke activiteiten van andere landen

De AIVD richt zijn onderzoeken in 2010 vooral op het onderkennen van spionage op economisch en technisch-wetenschappelijk terrein en op de aantasting van vitale overheidssectoren en ICT-infrastructuren. Tevens heeft de AIVD in 2010 aandacht voor beïnvloeding van migrantengemeenschappen en aantasting van politieke en ambtelijke integriteit.

• Internationaal-politieke ontwikkelingen

Zowel de nationale veiligheidsbelangen van de Nederlandse staat en samenleving als de bedreigingen daarvan krijgen steeds meer een internationale en internationaal-economische dimensie. Door internationaal-politieke en mondiaal-economische ontwikkelingen is de internationale rechtsorde aan verandering onderhevig en is er internationale concurrentie om schaarse grondstoffen. In 2010 zet de AIVD zijn onderzoek naar de intenties van andere landen voort om de regering in staat te stellen de Nederlandse belangen te behartigen.

• Proliferatie van massavernietigingswapens

In 2010 zet de AIVD, samen met de MIVD, zijn onderzoeken op het gebied van de verwerving van kennis en middelen voor massavernietigingswapens en hun overbrengingsmiddelen voort. Door trends als technologiesering en internationalisering wordt het risico dat statelijke en niet-statelijke actoren de beschikking krijgen over chemische, biologische, radiologische of nucleaire wapens vergroot.

• Veiligheidsonderzoeken, informatie- en verbindingsbeveiliging en veiligheidsbevordering

De vraag naar producten en diensten van de AIVD op deze gebieden neemt toe. In 2010 streeft de AIVD naar tijdige levering van relevante, op maat gesneden producten en diensten aan zijn afnemers. De vorming van een interdepartementale basisvoorziening is daarvoor een eerste stap komend jaar.

De AIVD voert deze onderzoeksprioriteiten uit met nieuw elan. De strategische doelstelling is immers dat de AIVD zich ontwikkelt tot een dienst die gezaghebbend, invloedrijk en offensief is. Halverwege 2009 is de dienst gereorganiseerd. Na de sterke focus op de politieke opdracht te groeien in de afgelopen jaren, is met het reorganisatieprogramma KOERS een nieuwe weg ingeslagen: de nadruk wordt gelegd op de te bereiken resultaten en het contact daarover met de afnemers.

Randvoorwaardelijk voor succes is de informatiehuishouding die, zoals in 2008 is toegezegd (Kamerstukken 2007–2008,30 977, nr.10) in 2010 op orde is. Grootschalige dienstbrede ICT-vernieuwingstrajecten als dossiervorming mede ten behoeve van targetregistratie, Bravo ten behoeve van de veiligheidsonderzoeken en Victis ten behoeve van de CT-Infobox zijn in 2010 afgerond en geïmplementeerd in de werkprocessen op de diverse onderzoeksterreinen. Om deze slag te maken wordt vanaf 2010 € 1,6 mln. toegevoegd aan dit artikelonderdeel voor onder meer de beheer- en onderhoudskosten van deze nieuwe systemen.

Een andere randvoorwaarde is de beschikbare capaciteit van de dienst. Het Kabinet streeft er naar op het terrorismeterrein de samenwerking tussen de rijksonderdelen te vergroten en tegelijkertijd de overlap en inefficiency te verlagen. Hierdoor wordt het budget van de AIVD verlaagd met € 4 mln. vanaf 2011. Door deze taakstelling is de oorspronkelijke streefsterkte van 1504 fte niet meer van toepassing. Het nieuwe sterkteplafond van de AIVD wordt naar beneden bijgesteld tot een nieuw sterkteplafond van 1450 fte vanaf 2010.

Meetbare gegevens

Indicatoren en kengetallen die inzicht verschaffen in de activiteiten van dienst zijn onder de algemene doelstelling opgenomen.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is eindverantwoordelijk voor de adequate taakuitvoering van de AIVD, waaronder de doeltreffendheid en de doelmatigheid daarvan. De AIVD rapporteert periodiek over deze aspecten aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze legt hierover verantwoording af aan de Tweede Kamer, zo veel mogelijk in het openbaar, en waar dat niet kan vanwege geheimhoudingsnoodzaak, via de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) van de Tweede Kamer. Gegeven de geheimhouding wordt in deze begroting geen overzicht van onderzoeken naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het beleid opgenomen. De Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) doet onderzoek naar de rechtmatigheid van de taakuitvoering van de AIVD. Als de CTIVD in zijn rechtmatigheidonderzoek bemerkingen heeft ten aanzien van het doelmatig functioneren, dan kan de CTIVD de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties daarover informeren en haar verzoeken deze informatie ter kennis van het parlement te brengen.

Artikel 29. Inspectie OOV

Algemene beleidsdoelstelling 29

Een bijdrage leveren aan een veilige samenleving en het vertrouwen van de burger in de overheid vergroten door onafhankelijk toezicht en onafhankelijk onderzoek en het doen van aanbevelingen die verantwoordelijken in staat stellen de veiligheid te verbeteren.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Toezicht en onderzoek is een belangrijk onderdeel van de beleidscyclus. Het is een schakel tussen beleid en regelgeving enerzijds en uitvoering anderzijds. Op basis van informatie die toezicht en onderzoek leveren over de uitvoering, kan bestaand beleid worden aangepast of nieuw beleid worden geïnitieerd. Dit levert een bijdrage aan een veiligere samenleving. De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV) houdt effectief, efficiënt en onafhankelijk toezicht op het domein openbare orde en veiligheid.

Verantwoordelijkheid

De minister van BZK is, waar nodig in overeenstemming met de minister van Justitie (politie- en politieonderwijs), verantwoordelijk voor het rijkstoezicht ten aanzien van openbare orde en veiligheid. De verantwoordelijkheid voor het toezicht wordt ingevuld door onderzoek te laten verrichten naar en te rapporteren over de kwaliteit waarmee politie, brandweer, GHOR, rampenbestrijdings- en crisisbeheersingsorganisaties hun publieke taken invullen.

Externe factoren

Het behalen van de doelstelling van de Inspectie OOV hangt af van (brede) opvolging van de aanbevelingen van de Inspectie OOV door de eerstverantwoordelijke bestuurders en betrokken organisaties.

Meetbare gegevens

Het effect van het toezicht door de Inspectie OOV wordt uiteindelijk zichtbaar in een kwaliteitsverbetering van de taakuitvoering van de politie, brandweer, GHOR en rampenbestrijding- crisisbeheersingsorganisaties. Het directe causale verband tussen toezicht en kwaliteitsverbetering is niet in meetbare gegevens uit te drukken. Door middel van vervolgonderzoek meet de Inspectie OOV in hoeverre aanbevelingen zijn opgevolgd.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 29.1

Het vergroten van de kwaliteit van de taakuitvoering en de organisatie van politie, brandweer, Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) en rampenbestrijdings- en crisisbeheersingsorganisaties door toezicht en onderzoek.

Motivering

De Inspectie OOV oefent toezicht uit op de besturen en organisaties die verantwoordelijk zijn voor de openbare orde en veiligheid. De Inspectie OOV toetst daarnaast met onderzoek of wet- en regelgeving en beleid in de praktijk daadwerkelijk tot de gewenste resultaten leiden. Op basis van de uitkomsten van professioneel en onafhankelijk uitgevoerde inspecties stelt de Inspectie OOV de verantwoordelijken in staat de veiligheid te verbeteren.

Instrumenten

• Systematisch toezicht op de voorbereiding van de rampenbestrijding en crisisbeheersing door veiligheidsregio’s.

• Thematisch onderzoek naar risico’s in de taakuitvoering binnen de verschillende domeinen van openbare orde en veiligheid.

• Incidenteel onderzoek naar aanleiding van politieke of maatschappelijke actualiteiten of incidenten.

De Inspectie OOV hanteert een risicoanalyse als instrument om keuzes te maken voor het onderzoeksprogramma, binnen de kaders van de vigerende wet- en regelgeving en de te realiseren beleidsdoelen. De Inspectie OOV betrekt haar omgeving bij de uitvoering van de risicoanalyse en de totstandkoming van het Werkplan 2010. Het Werkplan is in november 2009 aan de Tweede Kamer aangeboden.

De Inspectie OOV zoekt waar nodig actief samenwerking met beleidsmakers, uitvoerders en toezichthouders, op zowel het OOV-domein als op aanverwante terreinen. Daarnaast adviseert de Inspectie OOV, als onderdeel van de beleidscyclus, over de mate waarin beleidsdoelen toetsbaar en publieke taken uitvoerbaar zijn.

In het kader van de beleidsprioriteiten van de minister van BZK richt de Inspectie OOV zich in de periode tot en met 2011 onder meer op de prioriteiten «rampenbestrijding en veiligheidsregio’s op orde» en «meer eenheid en doelmatigheid bij de politie».

• Rampenbestrijding en veiligheidsregio’s op orde

  In 2010 toetst de Inspectie OOV de regio’s op nog resterende onderwerpen uit de het veiligheidsregio’s in het algemeen en uit de kwaliteits-AMvB (basisvereisten) in het bijzonder. Aan de hand van deze resultaten en de resultaten uit de toetsing «Rampenbestrijding op orde» informeert en rapporteert de Inspectie OOV eind 2010 aan de minister van BZK over de stand van zaken in de veiligheidsregio’s.

• Meer eenheid en doelmatigheid bij de politie

  In het coalitieakkoord heeft het kabinet een heldere ambitie neergelegd voor de politieorganisatie: de samenwerking en het gemeenschappelijk functioneren van de politiekorpsen moeten worden verbeterd. Om de samenwerking te bevorderen, hebben de ministers van BZK en Justitie met de korpsbeheerders samenwerkingsafspraken gemaakt (2007) waarop eind 2009 resultaat behaald moet worden. De realisatie van de samenwerkingsafspraken is in 2008 tussentijds getoetst. Begin 2010 rapporteert de Inspectie OOV op verzoek van het kabinet over de samenwerkingsafspraken die in 2008 nog niet waren gerealiseerd.

Meetbare gegevens

Zie toelichting bij de algemene doelstelling.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Aangezien de Inspectie OOV geen beleid ontwikkelt vindt er geen evaluatieonderzoek plaats naar de effecten van beleid (beleidsdoorlichting, effectenonderzoek ex post en overig evaluatieonderzoek). De effectmetingen van het toezicht en onderzoek van de Inspectie OOV komen aan de orde in de vervolg rapporten van de Inspectie OOV.

Bestuur en democratie

Artikel 31. Bestuur en democratie

Algemene doelstelling 31

Een betere overheid door een goed functionerend openbaar bestuur en democratie.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Voor burgers vormen rijksoverheid, gemeenten en provincies één overheid. De burger verwacht een slagvaardig democratisch openbaar bestuur. Dit vraagt om een duidelijke taakverdeling, goede bestuurlijke en financiële verhoudingen en een goede informatie-uitwisseling met de medeoverheden. Ook betekent dit dat de gemeenten en provincies in staat worden gesteld hun taken zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren, door hen bestuurskrachtig te maken, voldoende beleidsruimte te creëren, de beschikbare middelen adequaat te verdelen en randvoorwaarden te scheppen. Een goed functionerend openbaar bestuur betekent bovendien dat burgers mee kunnen doen en kunnen meebeslissen. Dit is een wezenlijk onderdeel in onze democratische rechtsstaat. Essentieel is daarnaast dat het politieke systeem goed werkt waardoor draagvlak ontstaat bij de burgers voor het openbaar bestuur.

Om haar taken goed te kunnen uitvoeren en om de burger te faciliteren bij zijn deelname aan het maatschappelijk verkeer, moet de overheid zorgen voor een betrouwbare bevolkingsadministratie en voor betrouwbare reis- en identiteitsdocumenten. Ook moet de positie van de burgers, ten opzichte van het openbaar bestuur, goed geregeld zijn. De grondrechten van de burgers moeten gewaarborgd zijn, zodat de betrouwbaarheid van het openbaar bestuur niet in het geding komt. Daarnaast is iedere burger zelf verantwoordelijk voor zijn bijdrage aan het functioneren van de democratische rechtsstaat. Het kabinet streeft in dat kader naar het stimuleren van verantwoordelijk burgerschap, waarbij de vertegenwoordigende democratie leeft bij de burgers en waar de Grondwet gekend en begrepen wordt.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• Het bevorderen van goede bestuurlijke, financiële en informatieverhoudingen met de medeoverheden.

• Het openbaar bestuur als systeem en het scheppen van randvoorwaarden voor de goede werking hiervan.

• Gemeenten en provincies in staat stellen om hun wettelijke taken te kunnen uitvoeren.

• Gemeenten en provincies in staat stellen hun eigen inkomsten te genereren door middel van een eigen belastinggebied.

• Toezicht op gemeenten en provincies.

• Het waarborgen van de Grondwet en daarmee samenhangende beleid en wetgeving.

• Het zorgdragen voor een betrouwbare bevolkingsadministratie.

• Het zorgdragen voor betrouwbare reis- en identiteitsdocumenten.

Externe factoren

• Autonome beleidskeuzen van gemeenten en provincies.

• Grondwettelijke aspecten van internationale en Europese verdragen.

• Financieel-economische ontwikkelingen.

• Technologische ontwikkelingen.

• Veranderende voorkeuren en eisen van burgers.

Meetbare gegegevens

Alle doelstellingen in het thema bestuur hebben als doel dat de burger uiteindelijk tevreden is over het presteren van de overheid en er voldoende draagvlak voor democratisch genomen overheidsbesluiten blijft bestaan. Een goede indicator voor de eerste doelstelling is het oordeel over de overheidsdienstverlening. Voor de operationele doelstellingen worden specifieke indicatoren benoemd (zie verderop).

Bron: voortgangsrapportage administratieve lasten

De behaalde waarde in 2008 betreft een gemiddelde waarde van de afzonderlijke overheden.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 31.1

Bestuurskrachtige gemeenten en provincies, die op basis van goede interbestuurlijke, financiële en informatieverhoudingen, hun taken zo goed mogelijk kunnen uitvoeren.

Motivering

Onder bestuurskracht wordt verstaan het vermogen om maatschappelijke opgaven te kunnen realiseren. Gemeenten en provincies moeten in staat worden gesteld hun wettelijke en autonome taken adequaat te kunnen uitvoeren. Vergroting van beleidsruimte, vermindering van bestuurlijke drukte en vermindering van interbestuurlijke lasten moeten deze opgaven vergemakkelijken. Voor het goed functioneren van het openbaar bestuur is van groot belang dat er goede onderlinge verhoudingen tussen bestuurslagen zijn. Daarbij wordt rekening gehouden met de groter wordende invloed op het functioneren van gemeenten en provincies van de vierde bestuurslaag, Europa (Kamerstukken 2007–2008,31 200, nr. 4). Het ministerie van BZK waarborgt dat de algemene middelen voor gemeenten en provincies op een rechtvaardige manier via het Gemeente- en Provinciefonds worden verdeeld. Verder zorgt het ministerie van BZK voor een voor alle bestuurslagen werkbare kaderstelling en verantwoordelijkheidsverdeling.

Instrumenten

Bestuurlijke en financiële verhoudingen met de medeoverheden

• Economische crisis. Op 15 april 2009 is met de medeoverheden een aanvullend akkoord gesloten over de gezamenlijke aanpak van de economische crisis. Onderdeel van de afspraken is een versnelling van investeringen in 2009 en 2010, waarvoor de medeoverheden ruimte is geboden. Een deel van de rijksintensiveringen komt mede ten goede aan de medeoverheden. De afspraken in de Bestuursakkoorden zijn met deze aanvullende afspraken – ondanks de verslechterde omstandigheden veilig gesteld.

• Decentralisatieagenda/uitvoering bestuursakkoorden VNG en IPO. De afspraken over decentralisatieagenda zijn in uitvoering.

  Interbestuurlijke informatieverhoudingen. Tijdens de kabinetsperiode wordt single information en single audit voor specifieke uitkeringen ingevoerd, Verslaggevingvoorschriften en andere informatiestromen worden waar mogelijk verminderd, verhelderd en gestroomlijnd. 2010 zal in het teken staan van:

– de invoering van een soepelere aansluiting van de verslaggevingvoorschriften voor het Rijk op die van de medeoverheden. ontwikkeling van afwegingskaders voor het bepalen van welke informatie het Rijk onder welke voorwaarden nodig heeft om beleid te kunnen ontwikkelen en evalueren.

• Eind 2009 wordt het kabinetsstandpunt geformuleerd over de provinciale financiën (hoogte en verdeling) naar aanleiding van het Rfv-rapport «Naar een herijking van de financiële verhouding tussen Rijk en provincies». In 2010 zal dit kabinetsstandpunt worden geïmplementeerd. Dit zal onder andere leiden tot de voorbereiding van wetgeving voor een nieuw provinciaal belastinggebied. Hierbij zal ook een relatie worden gelegd met de taken van de provincies.

• Onderzoeken of het samenvoegen van enkele kleine gemeentelijke belastingen tot efficiencywinst kan leiden.

• Samen met de medeoverheden monitoren of de aanscherping van de regels voor het uitzetten van middelen tot het gewenste effect leidt.

Financieel toezicht

• Begin 2010 vind er een evaluatie plaats over het financiële toezicht van provincies op gemeenten. Dit naar aanleiding van bestuurlijke afspraken welke in 2005 zijn gemaakt. In de Provincie Limburg zijn de gemeenten de afgelopen vier jaar onderworpen aan een vorm van zwaarder toezicht. De Provincie Noord-Brabant heeft geëxperimenteerd met een sterke vermindering van het financiële toezicht. Afhankelijk van de uitkomsten hiervan zal worden bekeken of het wetsvoorstel «Duurzaam financieel evenwicht provincies en gemeenten» aanpassing behoeft dan wel ingetrokken kan worden.

Bestuurskracht

• Vereenvoudiging Interbestuurlijk Toezicht. In 2010 concentreert het ministerie van BZK zich op de uitvoering van het kabinetsstandpunt op de commissie Oosting. De wetten die de commissie Oosting niet heeft onderzocht worden ook doorgelicht. Een verzamelwet waarin de uit die doorlichting voortvloeiende wijzigingen zijn opgenomen, wordt ingediend in het voorjaar van 2010.

• In 2010 wordt een aantal wetsvoorstellen van herindeling aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

• Leren om te verbeteren (kwaliteitstraject bestuurskrachtonderzoek). In 2010 werkt het ministerie van BZK samen met gemeenten, provincies en ministeries aan de verdere ontwikkeling van het bestaande instrumentarium.

• Wijziging Wet Gemeenschappelijke regelingen. In 2010 zal, na consultatie van de Raad van State, de wet gewijzigd worden op basis van praktijkvoorbeelden. Het primaire doel van de voorgenomen wijziging is versterking van de samenwerkingspraktijk op publiekrechtelijke grondslag, dat wil zeggen een betere aansluiting van de wet bij de behoeften van de gebruikers van de wet.

• Actieve aanpak gevolgen bevolkingsdaling. Het kabinet komt, samen met VNG en IPO eind 2009 met een «Interbestuurlijk actieplan bevolkingsdaling biedt nieuwe kansen». Dit plan is erop gericht de bewustwording van de bevolkingsdaling te bevorderen. Voor de voornaamste terreinen waar bevolkingsdaling het eerst voelbaar is (wonen en woonomgeving, onderwijs, arbeidsmarkt, zorg en leefbaarheid en voorzieningenniveau in het algemeen) worden schetsen gegeven van een mogelijke aanpak. In februari 2009 is een Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling van start gegaan waarin vertegenwoordigers van gemeenten, provincies, ministeries en maatschappelijke organisaties werken aan het uitwerken van de verschillende onderdelen van het Actieplan. In 2010 ligt de nadruk op communicatie over het Actieplan en de stimulering van de ontwikkeling van een beleidsaanpak voor de gevolgen van bevolkingsdaling in de lokale praktijk. Hiertoe worden in het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling goede voorbeelden in kaart gebracht. Ook hier staan de interbestuurlijke aanpak en de samenwerking met maatschappelijke organisaties centraal.

• Aanpassing Mededingingswet gedragsregels overheid (Markt en Overheid). Wanneer de Eerste Kamer het wetsvoorstel aanvaardt zal het ministerie van BZK samen met het ministerie van EZ een handreiking opstellen en uitgeven met uitleg over de gevolgen van de wet voor met name decentrale overheden.

Binnenlandse bestuur en Europa

• Uitvoering afspraken bestuursakkoorden Europa.

• Op basis van de uitkomsten van het EIPA onderzoek naar impact EU-regels op decentrale overheden zal op initiatief van het ministerie van BZK in 2009/ 2010 een kopgroep van landen worden gevormd. Deze kopgroep zal de mogelijkheden verkennen voor effectievere analyses voorafgaand aan de besluitvorming in Europa, waarin aandacht wordt geschonken aan de gevolgen voor decentrale overheden.

• Actieprogramma Grensoverschrijdende bestuurlijke samenwerking (GROS). In 2010 is de implementatie voorzien van een gemeenschappelijke agenda met knelpunten en oplossingen op het terrein van grensoverschrijdende samenwerking die met Duitse en Belgische federale en gewestelijke regeringen is opgesteld.

• Staatssteun en aanbestedingen. In 2010 wordt gemonitord op welke onderwerpen overkoepelende nationale steunmeldingen nodig zijn. Afhankelijk van de uitkomst van het onderzoek naar de toepassing van de Europese regels bij diensten van algemeen economisch belang, beziet het ministerie van BZK of acties voor betere uitvoerbaarheid van die regels mogelijk zijn in 2010. Wat betreft de Europese aanbestedingsregels zal het ministerie van BZK de naleving en uitvoerbaarheid daarvan door decentrale overheden blijven monitoren in 2010. In 2010 zal specifiek het aanbesteden bij publiek-private samenwerking en gebiedsontwikkeling een onderwerp van aandacht zijn.

Meetbare gegevens

Bron: Toezichtverslag 2009 van provincies op gemeenten

Operationele doelstelling 31.2

Het stimuleren van de politieke participatie en de betrokkenheid van de burger bij het democratisch proces.

Motivering

Politieke partijen zijn voor de democratie van groot belang. Als meer burgers participeren in de politiek draagt dit bij aan de legitimiteit van het openbaar bestuur. De bevordering van sociale samenhang en van verantwoordelijk gedrag van burgers tegenover elkaar en tegenover de overheid is van essentieel belang in een goed werkend openbaar bestuur.

Instrumenten

De volgende instrumenten worden in 2010 ingezet:

• Stimuleren van de politieke participatie door:

– Subsidiëring van politieke partijen.

– Het aanbieden van een rekruteringstool ten behoeve van de besturen en selectiecommissies van politieke partijen dat als hulpmiddel dient om de rekrutering van volksvertegenwoordigers te verbeteren.

– Oprichting van het Huis voor Democratie en Rechtsstaat.

• Bevorderen burgerparticipatie door:

– Het verspreiden van het Handvest Verantwoordelijk Burgerschap.

– Het via de VNG oprichten van een helpdesk en expertisenetwerk burgerparticipatie.

– Circa 40 voorhoedegemeenten wisselen regelmatig leerervaringen uit over omgaan met burgerinitiatieven.

Meetbare gegevens

Bron: Financiële administratie ministerie van BZK

* Inclusief subsidie voor politiekwetenschappelijk instituut en politieke jongerenorganisatie.

Operationele doelstelling 31.3

Het in stand houden en optimaliseren van de reisdocumentenketen en het stelsel van de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA).

Motivering

Het is nodig de burger van een eenduidige administratieve identiteit te voorzien, zodat de overheid op adequate wijze met burgers kan communiceren en hun belangen goed kan behartigen. Een betrouwbare bevolkingsregistratie speelt daarin een cruciale rol, doordat zij deze identiteit vastlegt. Als basisregistratie voor andere overheidsorganisaties zorgt zij voor een goede dienstverlening van de overheid, zonder de burger voordurend om dezelfde gegevens te vragen. De burger kan met het paspoort en de Nederlandse identiteitskaart zijn identiteit aantonen, zowel in het binnen- als buitenland. Daarmee dragen ook deze documenten in belangrijke mate bij aan het faciliteren van de contacten tussen burgers en overheid. Doordat deze documenten door buitenlandse overheden als bewijs van identiteit en nationaliteit worden geaccepteerd, stellen zij de burger tevens in staat om te reizen. Voor een juiste toekenning van overheidsmiddelen en -diensten beschermt de overheid de documenten, de reisdocumentenketen en de GBA tegen fraude en misbruik.

Voor de nieuwe staatkundige structuur van de Nederlandse Antillen treft de overheid maatregelen voor de bevolkingsadministratie en de reis- en identiteitsdocumenten.

Instrumenten

De volgende instrumenten worden in 2010 ingezet:

GBA

• Het verbeteren van de kwaliteit van de GBA. Het actieplan kwaliteit GBA heeft als doel de betrouwbaarheid van de GBA op een beter niveau te brengen in samenwerking met VNG en gemeenten (motie Heijnen en Bilder, Kamerstukken 2007–2008, 31 200, nr.34).

• Het programma modernisering GBA: realiseert het 24 uur per dag online beschikbaar maken van actuele en betrouwbare persoonsgegevens voor geautoriseerde gebruikers. Dit levert een gestandaardiseerde en moderne uitwisseling van de persoonsgegevens en een betere controle op de kwaliteit van de GBA, zoals is vastgelegd in het bestuurlijk akkoord met de VNG op 5 maart 2009 (Kamerstukken 2008–2009, 27 859, nr. 17).

• De overgang van de bevoegdheid voor de bijhouding van de bevolkingsadministraties op Bonaire, Sint Eustatius en Saba van de eilandsbesturen naar het ministerie van BZK. Wetgeving terzake treedt volgens planning van de transitie op 1 januari 2011 in werking.

Reisdocumenten

• Invoering van een verbeterd paspoortuitgifte systeem. Onderdeel daarvan is een centrale reisdocumentenadministratie die plaatsonafhankelijke aanvraag en uitgifte van reisdocumenten mogelijk moet maken.

• Landelijke uitrol van de resultaten van regionale proeven inzake andere procedures bij aangifte van vermissing en vermoeden van fraude met reisdocumenten. In 2010 wordt de regelgeving aangepast. Hierdoor kunnen de administratieve lasten voor burgers en professionals verminderen en kan anderzijds fraude effectiever worden bestreden.

• De Paspoortwet wordt aangepast zodat Bonaire, Sint Eustatius en Saba zoveel mogelijk op één lijn met Nederlandse gemeenten komen. Ook gaat de verantwoordelijkheid voor uitgifte van de lokale identiteitskaart (sédula) over naar het ministerie van BZK.

Meetbare gegevens

In de paragraaf van het Agentschap Basisregistratie, Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR) (hoofdstuk 6) zijn diverse meetbare gegevens opgenomen. De wijze waarop de kwaliteit van de GBA in meetbare gegevens wordt gegoten is in 2009 ontwikkeld.

Operationele doelstelling 31.4

Het waarborgen van de grondrechten en zorgen voor een goed functionerend constitutioneel bestel.

Motivering

Het vergroten van het vertrouwen van de burger in de democratische rechtsstaat is van groot belang. Daarom moet het constitutioneel bestel goed worden onderhouden. Burgers moeten zich kunnen herkennen in onder andere de Grondwet en verdragsbepalingen met constitutionele inslag. Burgers hebben rechten tegenover de staat en (in mindere mate) tegenover elkaar. Het waarborgen van de grondrechten garandeert burgers hun vrijheden en rechten.

Ons constitutioneel bestel is een groot en onmisbaar goed, zowel voor individuele burgers en de samenleving, als voor de instituties; het vormt de basis voor de inrichting en het functioneren van het staatsbestel en garandeert de grondrechten van burgers. Het moet daarom goed functioneren: kwaliteit en vertrouwen zijn daarvoor van cruciaal belang.

Instrumenten

De volgende instrumenten worden in 2010 ingezet:

• Het Nederlands Instituut voor de Rechten van de Mens in oprichting (NIRM). De betreffende wetsvoorstellen worden in 2010 ter besluitvorming aan het parlement aangeboden.

• In het najaar van 2010 brengt de staatscommissie Grondwet advies uit over de toegankelijkheid en de betekenis van de Grondwet voor burgers. Daarnaast zal de staatscommissie het kabinet onder meer adviseren over de verhouding tussen de opgenomen grondrechten en de uit internationale verdragen voortvloeiende rechten, zoals het recht op een eerlijke procesgang en het recht op leven, en over grondrechten in het digitale tijdperk.

• Het kabinet bereidt een voorstel voor herziening van de grondwet voor, waarin de positie van de Nederlandse taal wordt opgenomen. Bij de ontwikkeling van dat voorstel komt ook de positie van het Fries, het Papiaments en het Engels aan de orde.

• In samenwerking met het Huis voor Democratie en Rechtstaat worden er verschillende educatieve producten ontwikkeld. Door middel van deze producten wordt er informatie over de betekenis van de Grondwet ontsloten voor burgers in het algemeen en jongeren in het bijzonder.

• In samenwerking met andere verantwoordelijke ministeries, de landelijke expertisebureau’s op het terrein van antidiscriminatie, de politie, de Commissie gelijke behandeling, het OM en de VNG wordt verder gebouwd aan de ontwikkeling van het antidiscriminatiebeleid. De antidiscriminatiebureau’s spelen daarbij een eerstelijnsfunctie. In dat kader zal in 2010 wederom bij het publiek aandacht worden besteed aan de mogelijkheden discriminatie te melden. Hiernaast zal naar verwachting ook in 2010 in de Raad van de Europese Unie een voorstel worden behandeld voor een EU-Richtlijn inzake gelijke behandeling ongeacht geloof/overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid buiten de arbeidssfeer.

Meetbare gegevens

De mate waarin de grondrechten zijn geborgd en het constitutioneel bestel functioneert, vergt m.n. een kwalitatieve beoordeling en is niet uit te drukken in kengetallen en / of prestatie-indicatoren.

Operationele doelstelling 31.5

Een zodanige toerusting van de Kiesraad dat een goede organisatie en begeleiding van het verkiezingsproces en een kwalitatief hoogwaardige advisering over het kiesrecht en de verkiezingen zijn gewaarborgd.

Motivering

De Kiesraad fungeert als centraal stembureau voor de verkiezingen van de Tweede en de Eerste Kamer en het Europese Parlement en stelt de officiële verkiezingsuitslagen vast. Nieuwe politieke partijen dienen zich bij de Kiesraad te registreren voordat ze als partij kunnen deelnemen aan verkiezingen. De Kiesraad biedt gemeenten, provincies, politieke partijen en burgers ondersteuning bij de verkiezingen. Deze ondersteuning wordt vooral geboden in de vorm van mondelinge, schriftelijke en digitale informatie. De Kiesraad is adviesorgaan voor regering en parlement op het terrein van het kiesrecht en de organisatie en uitvoering van verkiezingen.

Instrumenten

De Kiesraad voert in 2010 zijn adviestaak uit en brengt gevraagd en mogelijk ook ongevraagd adviezen uit. In maart 2010 vinden de Gemeenteraadsverkiezingen plaats. Tevens worden eind 2010 de eerste voorbereidingen getroffen voor de verkiezingen van de Provinciale Staten in 2011. De Kiesraad fungeert bij beide verkiezingen als adviesorgaan en verleent desgevraagd ondersteuning. De wijze waarop de Kiesraad zijn taken uitoefent, is – gelet op zijn onafhankelijkheid – ter beoordeling aan de Kiesraad zelf. De Kiesraad opereert vanzelfsprekend binnen de wettelijke kaders die daarvoor zijn gesteld. Deze onafhankelijkheid wordt in 2010 verder geborgd door het op afstand plaatsen van het secretariaat van de Kiesraad van het kerndepartement.

Meetbare gegevens

De onafhankelijkheid van de Kiesraad maakt het niet zinvol om de werking en doelstelling van (het secretariaat van) de Kiesraad in meetbare gegevens uit te drukken.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Toelichting

De planning van de beleidsdoorlichting op de operationele doelstellingen 31.2 en 31.3 wordt nog bezien en in de begroting 2011 opgenomen (zie ook toelichting in de leeswijzer).

Voor wat betreft de operationele doelstelling 31.5 geldt dat de Kiesraad een onafhankelijke positie heeft en alleen vanuit het ministerie van BZK wordt gefinancierd. Een beleidsdoorlichting op deze operationele doelstelling heeft dan ook weinig zin.

Artikel 33. Dienstverlenende en innovatieve overheid

Algemene doelstelling 33

Een betere overheid door goede dienstverlening en minder regeldruk

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Burgers moeten kunnen rekenen op goede en betrouwbare dienstverlening door de overheid. Dit gaat om alle soorten dienstverlening via verschillende kanalen, zoals internet, telefoon, balie, e-mail en brief. «Goed» betekent dat burgers met zo weinig mogelijk inspanningen en lasten een zo goed mogelijk product en/of dienst van (mede)overheden kunnen afnemen. Kortom: open en toegankelijke loketten en weinig rompslomp. De overheid moet daarom ook innovatief zijn met ict-toepassingen.

«Betrouwbaar» betekent dat de overheid de fysieke en digitale informatiehuishouding op orde heeft en de basisvoorzieningen goed borgt

Verantwoordelijkheid

Het realiseren van een goede dienstverlening is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van Rijk, medeoverheden en uitvoeringsorganisaties. De medeoverheden vormen meestal het loket voor de burger. Daar ligt de uitvoering. De minister van BZK heeft de verantwoordelijkheid om de samenwerking te regisseren. Deze verantwoordelijkheid wordt ingevuld door:

• Het maken van afspraken met medeoverheden en uitvoeringsorganisaties (zie ook artikel 31).

• Het ter beschikking stellen van voorzieningen.

• Het stimuleren van innovatie.

• Het maken van informatiebeleid.

• Het formuleren van regels.

• Het monitoren van de dienstverlening van de overheid (inclusief mede-overheden en uitvoeringsorganisaties).

Externe factoren

• De medeoverheden en uitvoeringsorganisaties zijn, binnen de gestelde kaders, autonoom in hun taakuitvoering.

• De voorkeuren en eisen van burgers evolueren, waardoor ook de eisen aan de dienstverlening constant veranderen.

Meetbare gegegevens

Alle doelstellingen in het thema bestuur hebben als doel dat de burger uiteindelijk tevreden is over het presteren van de overheid. Een goede indicator voor al deze doelstellingen is het oordeel van de burger over de overheidsdienstverlening, met name waar deze dienstverlening in samenwerking door meerdere overheden wordt verleend. Voor de operationele doelstellingen worden specifieke indicatoren benoemd.

Bron: voortgangsrapportage administratieve lasten

De behaalde waarde in 2008 betreft een gemiddelde waarde van de afzonderlijke overheden.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 33.1

Het verminderen van de regeldruk voor burgers, professionals en medeoverheden.

Motivering

Burgers ergeren zich soms aan de lasten die de overheid veroorzaakt. Ze ervaren dat het verkrijgen van zaken als reisdocumenten en vergunningen soms teveel tijd en moeite vergt. Deze lasten, en dan specifiek de grootste knelpunten, moeten mede door innovatie geminimaliseerd worden. Dit verhoogt het draagvlak bij de burger voor de overheid. Professionals in de publieke dienstverlening zijn teveel tijd en energie kwijt met het voldoen aan administratieve eisen. Onnodige administratieve lasten moeten worden aangepakt, zodat publieke dienstverleners hun werk optimaal en op een prettige manier kunnen uitvoeren, dit verhoogt ook de kwaliteit van de dienstverlening. Daarnaast is het belangrijk om de administratieve lasten voor burgers opgelegd door de gemeenten te verlichten. Ook de interbestuurlijke administratieve lasten moeten dalen, artikel 31 gaat hier verder op in.

Instrumenten

Aanpak administratieve lasten burgers

In 2010 zullen de administratieve lasten van burgers versneld aangepakt worden. Deze versnelling is vastgelegd in een versnellingsagenda. Uit de lijst van verbeteringen is een selectie gemaakt met maatregelen die versneld moeten worden doorgevoerd vanwege de gevolgen van de economische crisis. Deze maatregelen richten zich met name op kwetsbare groepen burgers maar ook worden succesvolle trajecten voor de burger algemeen versneld uitgerold. Zo wordt in 2010:

• De automatische kwijtschelding van gemeentelijke belastingen verder uitgerold.

• Gemeenten versneld aangesloten op regelhulp en wordt gegevensuitwisseling vaker toegepast om het indicatieproces (van o.a. WMO, AWBZ, WIA en andere (zorg)voorzieningen) te vereenvoudigen.

• De bewijslast bij uitkeringen verlaagd op basis van risicoprofielen.

• De invoering van de basisregistraties GBA versneld.

• De proef minder aangiftes bij vermissing reisdocumenten uitgebreid.

• Versneld gewerkt aan plaatsonafhankelijke dienstverlening.

• Gemeenten ondersteund bij de modernisering van vergunningen bij bouwtrajecten waardoor aanvragen eenvoudiger afgehandeld kunnen worden.

• Trajecten waarbij de overheid mediationvaardigheden in haar dienstverlening inzet fors uitgebreid.

In het najaar van 2009 stelt de VNG een verbeterplan op om de administratieve lasten van burgers bij gemeenten te verminderen.

Aanpak administratieve lasten professionals

Professionals ervaren regelmatig een grote regeldruk en onnodige bureaucratie. Door de administratieve lasten te verminderen van de professionals in de domeinen veiligheid, sociale zekerheid, zorg en onderwijs komen zij meer toe aan hun eigen werk In de begrotingen van VWS, J&G, OCW, SZW en BZK (veiligheidsartikelen) vindt u de specifieke maatregelen op deze domeinen. In 2010 wordt in samenwerking met ministeries, brancheorganisaties en professionals gewerkt aan het oplossen van verbeterpunten in deze sectoren. Eind 2010 zal gemeten worden welke lastenvermindering is bereikt. In 2010 worden onder andere de volgende projecten uitgevoerd:

• Gebruik van ICT toepassingen door professionals binnen zorginstellingen stimuleren (project e-awaraness in de zorg).

• Stimuleren gebruik digitaal klantendossier (DKD) in de sociale zekerheid.

• Vereenvoudiging klachtenafhandeling politie en formulier tijdelijk huisverbod.

• Ondersteuning bij vervanging Landelijk Overdrachtsformulier (LOF) door eenvoudiger formulier Proces Verbaal Minderjarigen (PVM).

• Vereenvoudiging melding en registratie van verzuim in het onderwijs.

• Ontwikkelen standaard formulier voor verwijzingen door de huisarts.

• Stroomlijnen indicatieprocessen in de Zorg en de Sociale Zekerheid.

• Stroomlijnen informatievraag ten behoeve van PGB (persoonsgebonden budget) en leerlinggebonden financiering (rugzakje) binnen het speciaal onderwijs.

• Landelijke implementatie vereenvoudigde aangifte verlies reisdocumenten (aangifte alleen bij gemeente en niet ook bij politie).

• Pilot vereenvoudigen formulierenstroom tussen huisartsen en zorgverzekeraars

Opschaling top 10 innovaties

In 2009 zet BZK zich in door het selecteren van tien succesvolle innovaties van publieke dienstverlening, die bijdragen aan het oplossen van de 10 knelpunten van dienstverlening en administratieve lasten. In 2010 zullen zes van deze innovaties opgeschaald worden naar andere publieke dienstverleners.

Ook op het terrein van de interbestuurlijke lasten zet BZK zich volop in. U treft de instrumenten aan op artikel 31.1.

Meetbare gegevens

Het resultaat wordt afgemeten aan het oplossen van de tien grootste knelpunten van burgers in 2010 en het oplossen van de vijf grootste knelpunten bij professionals in 2011. Daarnaast gelden de volgende kwantitatieve meetbare gegevens.

Bron: Voortgangsrapportage Regeldruk

Operationele doelstelling 33.2

Een betere dienstverlening door goed informatiebeleid, innovatie en de ontwikkeling van e-overheidsvoorzieningen.

Motivering

Een betere dienstverlening van de gehele overheid houdt in dat er samenhang is tussen de producten en diensten die de overheden via verschillende kanalen aanbieden. Dat kan alleen als de informatie op orde is. Dit betekent dat er een goed informatiebeleid is waardoor het mogelijk wordt dat de informatie goed uitgewisseld wordt. Uiteindelijk moet informatie eenvoudig bereikbaar zijn: transparant en toegankelijk, ook dankzij ICT-mogelijkheden. Ook omvat een goed informatiebeleid adequate voorzieningen die misbruik en oneigenlijk gebruik tegengaan. Ook innovatie op het gebied van nieuwe ICT-mogelijkheden (web 2.0) dragen bij aan de verbetering van dienstverlening.

Instrumenten

In 2010 wordt ingezet op de volgende zaken:

Toegang tot overheidsinformatie en diensten

• Naar analogie met Antwoordvoor bedrijven wordt in 2010 de voorziening Antwoordvoor burgers opgezet waar burgers alle informatie over producten en diensten van de overheid kunnen vinden. Antwoordvoor burgers wordt ingericht door bestaande bouwstenen als MijnOverheid (voor gepersonaliseerde dienstverlening) Postbus 51 (callcenter en website) Antwoord (t.b.v. overheidsbrede vraagbeantwoording) en het meldpuntwww.lastvandeoverheid.nlte integreren. Deze integratie zal ook ten goede komen aan de gemeentelijke Klant Contact Centra (KCC) die daarmee nog beter als aanspreekpunt van de burger zullen kunnen functioneren.

• Gemeenten, provincies en waterschappen worden ondersteund bij het op internet publiceren van alle decentrale regelgeving in geconsolideerde vorm, zodat alle bestuursorganen dit eind 2010 kunnen hebben afgerond. De voorgenomen datum waarop deze publicatie wettelijk wordt verplicht is 1 januari 2011.

• In 2010 wordt een handboek opgeleverd waarmee organisaties die gezamenlijk diensten verlenen, op gestructureerde wijze afspraken over dienstverlening en informatie-uitwisseling kunnen maken.

• Een wetsvoorstel wordt voorbereid dat ertoe strekt om hergebruik van openbare overheidsinformatie kosteloos te maken. Dit wetsvoorstel zal in 2010 aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

Persoonsinformatiebeleid

• Persoonsinformatiebeleid is de zorg voor een doeltreffend en doelmatig gebruik van persoonsgegevens door overheidsinstellingen voor het uitvoeren van hun taken met inachtneming van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. De genetwerkte informatiesamenleving en de «digitale rechtsstaat» zorgen voor nieuwe uitdagingen op dit gebied. Daarbij gaat het zowel om het gebruik van persoonsgegevens in de publieke sector als de risico’s van misbruik van persoonsgegevens door anderen In de beleidsnota Persoonsinformatiebeleid die in aan de Tweede Kamer zal worden aangeboden, zal dit verder worden uitgewerkt. Voorts wordt samen met het ministerie van Justitie gewerkt aan versterking van de identiteitsketen in de publieke sector. Onderdeel daarvan is de realisatie van een meldpunt ID-fraude als opvolger van de pilot Centraal meldpunt Identiteitsfraude.

Informatie-infrastructuur

• In 2010 wordt de opbouw van het stelsel van basisregistraties grotendeels afgerond. De eerste tranche van de basisregistraties (waaronder GBA, Kadaster, BAG, RDW) is dan beschikbaar plus de daarbij behorende voorzieningen met betrekking tot gegevensuitwisseling. Dat betekent dat het mogelijk wordt dat de gegevens eenmaal worden aangeleverd en vervolgens meervoudig worden gebruikt in de publieke sector. Dat is een revolutionaire verandering in de informatiehuishouding van de overheid. Dit maakt het mogelijk de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren, de administratieve lasten te verlagen en in algemene zin de efficiency en betrouwbaarheid van de overheid te verhogen. De samenwerking door overheidsketens kan daardoor veel beter worden vormgegeven. Standaardisatie is daarvoor nodig. De prioriteiten hiervoor zijn beschreven in het Nationale Uitvoeringsprogramma (NUP) en e-overheid. Rondom identiteitsmanagement wordt de inzet van DigiD verder uitgebreid en er wordt een machtigingsvoorziening vormgegeven. Hierdoor kunnen burgers namens andere burgers zaken doen met de overheid.

• De vormgeving van de registratie van niet-ingezetenen als onderdeel van de nieuwe basisregistratie Personen, wordt in 2010 voortgezet. Daartoe wordt het technische systeem gerealiseerd, met gemeenten en deelnemers de benodigde afspraken gemaakt en wordt de conversie van de bestaande deelregistraties van niet-ingezetenen gerealiseerd.

• Rondom identiteitsmanagement wordt de inzet van DigiD verder uitgebreid en voorzien van nieuwe functionaliteiten zoals de machtigingsvoorziening. Hierdoor kunnen burgers namens andere burgers zaken doen met de overheid. Tevens voert BZK regie op eventueel nog te ontwikkelen andere middelen, zoals elektronische functionaliteit op de Nederlandse identiteitskaart. Hierbij worden de mogelijkheden en initiatieven van andere partijen maximaal benut.

Beleidscoördinatie en monitoring

• De staatssecretaris draagt er, als coördinerend bewindspersoon voor betere dienstverlening aan de burger en e-overheid, zorg voor dat de Regiegroep Dienstverlening en e-overheid haar regisserende en besluitvormende rol m.b.t. het Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP) goed vervult.

• Overeenkomstig de afspraken in het NUP worden in 2010 ondermeer de volgende resultaten geboekt:

• overheden hebben een beleid uitgewerkt voor open standaarden en open source;

• alle websites voldoen aan de webrichtlijnen;

• overheden maken gebruik van de basisregistraties en van de standaarden en voorzieningen van de Overheidsservicebus (OSB), de voorziening waarmee gestandaardiseerde uitwisseling van gegevens mogelijk wordt;

• alle gemeenten zijn aangesloten op Regelhulp;

• overheidsorganisaties met gepersonaliseerde webfunctionaliteiten, stellen deze beschikbaar viawww.mijnOverheid.nl.

• Ten behoeve van regie en besluitvorming wordt de voortgang van NUP-afspraken nauwgezet gemeten.

• Door de i-teams en door het Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten (KING) worden bestuursorganen ondersteund bij de uitvoering van het NUP.

Meetbare gegevens

Bron: GBO.overheid

Operationele doelstelling 33.3

Betere dienstverlening door het beschikbaar stellen, optimaliseren en stimuleren van het gebruik van overheidsbrede infrastructurele ICT-voorzieningen.

Motivering

Een efficiënte uitwisseling van gegevens tussen overheidsorganisaties, burgers en bedrijven verbetert de dienstverlening aan de burger. Met overheidsbrede infrastructurele voorzieningen zorgt GBO.Overheid hiervoor. De toepassing van generieke ICT-voorzieningen draagt bij aan de verlaging van de administratieve lasten. En de overheid bespaart kosten doordat beheer centraal (in gemeenschappelijkheid) plaatsvindt. Naast de producten van GBO.Overheid wordt het beheer van overheidsinformatie (de elektronische) wettenbank, officiële publicaties en de (samenwerkende) productencatalogi) in opdracht van het ministerie van BZK uitgevoerd door het programma overheid.nl van de stichting ICTU.

Instrumenten

De producten die GBO.Overheid beheert, zijn gegroepeerd in de productlijnen Toegang, Gegevensuitwisseling, Informatiebeveiliging en Standaardisatie.

• Toegang: DigiD is hét authenticatiesysteem waarmee overheidsinstellingen de identiteit kunnen verifiëren van burgers die gebruik maken van haar elektronische diensten. PKIoverheid, de Public Key Infrastructure, stelt de overheid in staat betrouwbaar elektronisch te kunnen communiceren binnen en met de Nederlandse overheid.

• Gegevensuitwisseling: Overheidstransactiepoort (OTP) is een generieke gemeenschappelijke infrastructuur die de elektronische communicatie, op basis van eenmalig aan te leveren informatie, tussen bedrijfsleven en burgers enerzijds en overheden anderzijds ondersteunt en bevordert. Koppelnet Publieke Sector voorziet in een koppeling tussen de bedrijfsnetwerken van publieke organisaties, waardoor er één virtueel overheidsnetwerk ontstaat. Daarmee vervalt in veel situaties de noodzaak om voor elke toepassing aparte netwerkvoorzieningen aan te leggen. Bovendien ondersteunt zo’n netwerk de uitwisseling van informatie tussen publieke organisaties op een veilige en effectieve wijze. De Haagse Ring is het eerste netwerk dat gebruik maakt van de standaarden van KPS. Ook de Haagse Ring is in beheer bij GBO.Overheid.

• Informatiebeveiliging: GOVCERT.nl, het Computer Emergency Response Team van de Nederlandse overheid, ondersteunt de overheid bij preventie en afhandeling van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten.

• Standaardisatie: Het Bureau Forum Standaardisatie verzorgt het secretariaat voor het Forum en College Standaardisatie. Forum en College bevorderen het gebruik van (open) standaarden voor de gegevensuitwisseling tussen overheden, burgers en bedrijven waardoor gegevens door meerdere partijen kunnen worden gebruikt.

GBO. Overheid optimaliseert haar producten door wensen van afnemers zo mogelijk te verwerken in nieuwe releases. GBO.Overheid stimuleert het gebruik van haar voorzieningen onder meer door afnemers voor te lichten in persoonlijke gesprekken, op haar jaarevenement, in diverse workshops en door actief deel te nemen aan andere evenementen.

Meetbare gegevens

Bron: GBO.overheid

Toelichting

Voor de voorzieningen DigiD voor Burgers, PKIoverheid en Overheidstransactiepoort is het de bedoeling tweejaarlijks een zogeheten Third Party Mededeling (TPM) te verkrijgen. Een TPM is een goedkeurende verklaring van een onafhankelijke certificerende instantie dat de processen in een organisatie voldoen aan vooraf opgestelde criteria.

Bron: GBO.overheid

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Toelichting

De eerste beleidsdoorlichting voor 2010 richt zich op de vermindering van administratieve lasten voor burgers. Deze zal in de tweede helft van 2010 van start gaan en worden afgerond in 2011. Dit loopt synchroon met de planning van het beleidsprogramma op dit terrein waardoor er optimaal gebruik gemaakt kan worden van de uitkomsten van de doorlichting. Dit geldt ook voor de tweede beleidsdoorlichting, informatievoorziening overheid, waarvoor een vergelijkbare planning voor het beleidsprogramma wordt gehanteerd.

De planning van de beleidsdoorlichting op de operationele doelstellingen 33.3 wordt nog bezien en in de begroting 2011 opgenomen (zie ook toelichting in de leeswijzer).

Artikel 35. Arbeidszaken overheid

Algemene doelstelling 35

Een beter presterende overheid door voldoende inzet van en de zorg voor een competent, divers samengesteld en integer personeelsbestand en bestand van politieke ambtsdragers.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Een beter presterende overheid werkt doeltreffend en doelmatig. Voldoende en ook goed geschoold personeel is hierbij van doorslaggevende betekenis. Naast het bepleiten van slimmer werken -waardoor het feitelijke beroep op de arbeidsmarkt wordt verkleind – wordt langs twee wegen aan dit beleidsvraagstuk gewerkt. Met een gericht arbeidsmarkt- en arbeidsvoorwaardenbeleid wordt de aantrekkelijkheid van de overheid als werkgever bevorderd. De activiteiten die een veilige taakuitoefening garanderen moeten ook in dat perspectief worden gezien. Daarnaast wordt met participatiebevorderende maatregelen beoogd het potentieel aan werknemers te vergroten. De mate waarin burgers de overheid vertrouwen wordt onder andere bevorderd als overheidsorganisaties zich integer gedragen, divers zijn samengesteld en in hun functioneren nadrukkelijk aandacht besteden aan transparantie. Op al deze, ook arbeidsgerelateerde, aspecten wordt beleid ontwikkeld en geïmplementeerd.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• Het tegengaan van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak.

• Het vergroten van de diversiteit in het personeelsbestand van de overheid.

• De beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel tegen verantwoorde loonkosten.

• Het bevorderen van integriteit en transparantie binnen de overheid.

• Het scheppen van randvoorwaarden voor het functioneren van politieke ambtsdragers.

• De normering en maximering met betrekking tot de topinkomens in de publieke en de semi-publieke sector.

Externe factoren

• De loonontwikkeling in de markt.

• De economische situatie.

• De demografische ontwikkeling.

• Het opleidingsniveau van werkzoekenden, waaronder met name het aanbod van voldoende gekwalificeerde mensen van onder andere allochtone afkomst.

Deze factoren beïnvloeden het arbeidsaanbod bij de overheid en het politieke ambt en daarmee de mate waarin voldoende en gekwalificeerd personeel kan worden aangenomen en behouden.

Meetbare gegevens

Op het niveau van de operationele doelstellingen worden meerdere meetbare gegevens geformuleerd, die goed weergeven wat de uitkomsten van de inspanningen van het ministerie van BZK zijn.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 35.1

Mede zorgen voor een voldoende aanbod van goed geschoold overheidspersoneel en voor een betrouwbare, herkenbare overheid door het bevorderen van integriteit, diversiteit, transparantie en kostenbewustzijn van overheidsorganisaties.

Motivering

Voor een adequate personeelsvoorziening is het noodzakelijk dat de overheid een aantrekkelijke werkgever is en blijft. Daarbij richt de aandacht zich op goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden, op het bevorderen van een veilige publieke taakuitoefening en op het geven van voldoende ruimte aan de professionals bij de overheid.

Verder richt de aandacht zich op het vergroten van het arbeidsaanbod door het stimuleren van de arbeidsparticipatie en op het verminderen van de vraag naar arbeid door het verhogen van de arbeidsproductiviteit te stimuleren.

De herkenbaarheid en betrouwbaarheid van overheidspersoneel en politieke ambtsdragers dragen bij aan de legitimiteit van de overheid. Om de herkenbaarheid van de overheid te vergroten wordt gewerkt aan het realiseren van een divers samengesteld personeelsbestand. De aandacht richt zich daarbij op het bevorderen van de instroom, het behoud en de doorstroom van vrouwen en allochtonen en het beperken van de voortijdige uitstroom van oudere werknemers.

De betrouwbaarheid van de overheid wordt verbeterd door veel aandacht te besteden aan het bevorderen van integriteit en transparantie, het normeren van de topinkomens in de (semi-) publieke sector, het afleggen van rekenschap aan de politiek en de burgers en het kostenbewust en verantwoord omgaan met publieke middelen.

Instrumenten

Voldoende aanbod van voldoende gekwalificeerd personeel

• Het toedelen van de arbeidsvoorwaardenruimte aan de sectoren.

• Het maken van bestuurlijke afspraken met de ZPW (Zelfstandige Publieke Werkgevers) over de prioriteiten van het kabinet in het kader van het arbeidsvoorwaardenoverleg.

• Het in overleg met de betreffende sectoren bijdragen aan mogelijke oplossingen voor gesignaleerde specifieke arbeidsmarktknelpunten.

• Het via het houden van rondetafelgesprekken vorm geven aan het arbeidsmarktbeleid voor de langere termijn.

• Het voeren van overleg met de sectoren over het aantrekkelijk houden van het arbeidsvoorwaardenpakket.

• Het in stand houden van een adequaat overlegstelsel door het subsidiëren van de Stichting Verdeling Overheidsbijdragen, het Verbond Werkgevers Overheid en de Stichting Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel.

Een divers samengesteld personeelsbestand

• Het aanjagen van diversiteit binnen de overheidssectoren.

• Het actief monitoren van de resultaten van de door de sectoren gemaakte bestuurlijke afspraken op het terrein van diversiteit.

• Het via de Trendnota 2011 inzichtelijk maken van de sectorale kwalitatieve en kwantitatieve ontwikkelingen op het terrein van de diversiteit in 2010.

• Het (door) ontwikkelen van een ondersteuningspakket voor overheidswerkgevers om de doelstellingen te halen.

• Het doorontwikkelen van de diversiteitsindex.

• Het met de AenO-fondsen gemeenten, provincies en waterschappen gezamenlijk uitvoeren maatregelen om diversiteit binnen deze drie sectoren te bevorderen.

• Het uitvoeren van de aanvullende maatregelen culturele diversiteit (Kamerstukken 2008–2009,31 701, nr. 20), onder andere op het gebied van werving.

• Het ondersteunen van de uitvoering van het plan van de Vereniging van Gemeentesecretarissen om het percentage vrouwelijke en het aantal allochtone gemeentesecretarissen te vergroten.

Het diversiteitbeleid van het Rijk treft u aan op artikel 37. Voor politie betreft dit artikel 23.

Integriteit

• Het bevorderen van het gebruik van integriteitsprotocollen en integriteitsscans. door het aanbieden van voorbeeldmodellen en best practises;

• Het tot stand brengen van een «klokkenluidersregeling» en het realiseren van een landelijk instituut voor klokkenluiders; de voorbereiding hiervoor is in 2009 gestart.

• Het onderhouden van het meldpunt integriteitsschendingen.

• Het onderhouden van de uniforme registratie van integriteitsschendingen.

Transparantie/afleggen rekenschap

• Het bevorderen van het gebruik van benchmarks.

• De jaarlijkse rapportage aan de Kamer op basis van de Wet Openbaarheid Publieke Topinkomens over de hoogte van de publiek gefinancierde topinkomens.

• Het bevorderen van het gebruik van codes door voorbeelden beschikbaar te stellen.

• Het verspreiden van informatie over topinkomens, integriteit en benchmarks via diverse websites.

Bevordering van arbeidsparticipatie en arbeidsproductiviteit mede in relatie tot kostenbeheersing/-beperking

• Het voeren van bestuurlijk overleg met de sectorwerkgevers om hen te stimuleren voortijdige arbeidsuitval tegen te gaan, door het terugdringen van vervroegde uittreding en door het terugdringen van arbeidsongeschiktheid door leeftijdsbewust personeelsbeleid en het doelmatig gebruik maken van re-integratiemaatregelen.

• Het stimuleren van overheidswerkgevers tot het terugdringen van het ziekteverzuim.

• Het bevorderen van de afstemming tussen de sectoren over een verantwoorde loonontwikkeling en op het terrein van de pensioenen, o.a. door het subsidiëren van het Verbond Sectorwerkgevers overheid.

• Het bieden van instrumenten aan de overheidswerkgevers (zoals benchmarking en best practises), om de arbeidsproductiviteit te kunnen vergroten, bijvoorbeeld via «slimmer werken».

• Het bevorderen van prestatievergelijking, bijvoorbeeld op het terrein van overhead.

• Het verminderen van overbodig toezicht door concrete voorstellen t.a.v. de af te leggen verantwoording.

Tegengaan en bestrijden agressie en geweld tegen de publieke taak

• De campagne over wat burgers zèlf kunnen doen aan een veilige leefomgeving, loopt door in 2010. Deze campagne wordt na afloop geëvalueerd. Daarnaast komt er een postbus 51-campagne.

Aanpakken van daders van geweld tegen de publieke taak

• Samen met andere betrokken ministers voortzetten van de aanpak van agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak. De aanpak richt zich op verschillende sectoren, waaronder de zorg, veiligheid en het openbaar vervoer. Het gaat in veel gevallen om contactfunctionarissen op straat of aan de balie (zoals politieagenten en ambulancemedewerkers) en bijvoorbeeld van inspecties (denk aan medewerkers van Voedsel- en warenautoriteit en de Algemene Inspectiedienst).

• Een eenduidig en effectief optreden door politie en Openbaar Ministerie is essentieel voor een krachtige dadergerichte aanpak. De afspraken hierover worden in 2010 verder uitgevoerd.

• Op basis van de zogenaamde Polaris-richtlijn eist het Openbaar Ministerie een verhoogde straf tegen daders van geweld ten opzichte van werknemers met een publieke taak. De uitvoering en invoering van de gemaakte afspraken op basis van de evaluatie van deze richtlijn worden gemonitord.

• In 2009 is een proef gedaan met camera’s op ambulances. Op basis van de evaluatie van de pilot wordt in 2010 besloten over voortzetting hiervan en over het al dan niet uitbreiden tot andere doelgroepen. Begin 2010 komen de evaluatieresultaten beschikbaar van de pilot bij de politie, waarbij technische hulpmiddelen zijn ingezet voor het opsporen en vervolgen van verdachten. Deze uitkomsten gaan in ieder geval leiden tot meer standaardisering van het gebruik van camera’s bij de politie. De inspanningen gericht op politie, werkgevers en werknemers om de aangiftebereidheid te verhogen, lopen door in 2010. Hiervoor worden meerdere pilots gestart.

• Het beleid inzake het daadwerkelijk verhalen van schade op de dader door de werkgevers wordt in 2010 gestimuleerd en gemonitord.

• In 2010 wordt het Kennis- en expertisecentrum dat werkgevers adviseert en ondersteunt ten aanzien van schadeverhaal op de dader verder uitgebouwd.

Faciliteren en ondersteunen van werkgevers inzake geweld tegen de publieke taak

• Ook in 2010 wordt gemonitord in hoeverre werkgevers met een publieke taak uitvoering geven aan de acht maatregelen voor een effectieve aanpak van agressie en geweld, zoals aanbevolen door het ministerie van BZK in de voortgangsrapportage van december 2008. Daarnaast wordt de voortgang van het pakket maatregelen van de Taskforce Veilig Openbaar Vervoer gemonitord. Ook zal in 2010 extra aandacht worden besteed aan het daadwerkelijke gebruik door werkgevers met een publieke taak van de eerder ontwikkelde en verspreide instrumenten.

• In 2010 komen er uit onderzoek nieuwe inzichten ten aanzien van de motieven van daders beschikbaar, die gebruikt kunnen worden bij de interventiestrategieën vanuit onder meer werknemers, politie en openbaar ministerie.

• Het inventariseren en verspreiden van aanbevelingen voor een effectieve aanpak wordt voortgezet.

Meetbare gegevens

* 2) De uitstroom naar inactiviteit ligt in 2006 en 2007 lager dan het streefcijfer voor 2006 (7%) en 2007 (6%). Voor 2006 en 2007 is sprake van een neerwaartse vertekening, doordat in 2004 en 2005 extra vroegtijdige uitstroom heeft plaatsgevonden door de taakstellingen van het vorige kabinet en vooruitlopend op de versobering van de pensioenregeling per 1 januari 2006. Dit effect loopt in een reeks van jaren langzaam weg.

Operationele doelstelling 35.2

Het scheppen van voorwaarden voor een brede toegang tot politieke en bestuurlijke functies en voor het verbeteren van de kwaliteit van de functie-vervulling van politieke ambtsdragers

Motivering

Het realiseren van een zo breed mogelijke toegang tot de bestuursorganen draagt bij aan de herkenbaarheid en daarmee aan de legitimiteit van de overheid en aan het goed functioneren van het politieke en bestuurlijke systeem.

Voor een slagvaardig openbaar bestuur is de kwaliteit van de functievervulling door politieke ambtsdragers een belangrijke factor.

Het is van belang dat gebruik wordt gemaakt van al het talent dat beschikbaar is. Daarom strekt de prioriteit van het kabinet om de diversiteit te bevorderen zich ook uit tot politieke ambtsdragers. In deze functies is sprake van een achterblijvend aandeel van vrouwen en allochtonen. De aandacht is vooral gericht op burgemeesters en commissarissen van de koningin.

Instrumenten

Rechtspositie en voorstellen Dijkstal

• Uitvoeren van de voorstellen die voortvloeien uit de adviezen van de Commissie Dijkstal.

• Onderzoek naar de inrichting van een pensioenfonds voor politieke ambtsdragers en aansluiting bij het ABP.

• Invoeren van een transparante en goed te handhaven normeringssystematiek voor de inkomens van bestuurders in de publieke, maar ook in de semi-publieke sector, met een maximum dat is afgeleid van de Dijkstaladviezen.

• Moderniseren en harmoniseren van de rechtspositieregelingen voor de verschillende groepen politieke ambtsdragers in het verlengde van de Dijkstalvoorstellen.

Diversiteit

• Vergroten van de interesse en beschikbaarheid van vrouwelijke en allochtone kandidaten voor het ambt van burgemeester. Dit gebeurt door gerichte benadering door een groep «scouts» in samenwerking met het NGB en met steun van de CdK’s.

• Ondersteunen van talentvolle vrouwen en allochtonen om de stap naar een (succesvolle) sollicitatie te maken door begeleiding, coaching, training, e.d.

Personele zorg

• De jaarlijkse bijdrage aan het Professionaliseringsfonds voor burgemeesters wordt gecontinueerd. Dit fonds is gericht op professionalisering van burgemeesters maar ook op mogelijkheden van mobiliteit.

• Het ondersteunen van raadsgriffiers die betrokken zijn bij het benoemingsproces.

• Het stimuleren van functioneringsgesprekken in de jaren na de benoeming, gericht op goede samenwerking en zo mogelijk op het voorkomen van bestuurlijk crisissituaties waarbij burgemeesters zijn betrokken.

• In relatie tot de sollicitatieplicht die in de APPA wordt opgenomen, worden de mogelijkheden tot ondersteuning bij reïntegratie uitgewerkt voor de burgemeester en alle politieke ambtsdragers die het ambt op enig moment moeten verlaten.

• Verbreden van de ervaringen met personele zorg naar andere groepen politieke ambtsdragers binnen de context van die functies.

Meetbare gegevens

Bron: database BZK en VNG. Gepubliceerd op de website en o.a. in de Emancipatimonitor 2008 (CBS en SCP).

Operationele doelstelling 35.3

Uitvoeren van pensioenregelingen van Nederlandse ambtenaren uit de (voormalige) overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen

Motivering

De verantwoordelijkheid voor de pensioenen van Nederlandse ambtenaren uit de (voormalige) overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen liggen van oudsher bij het ministerie van BZK. Het gaat hierbij om de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en het beheer van de regelingen, de financiering en de controle op de uitvoering ervan. Het uitkeren van de pensioenen zelf is uitbesteed aan de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP).

Instrumenten

• Inhoudelijke en beleidsmatige ondersteuning aan de SAIP.

• Het beschikbaar stellen van voldoende financiële middelen voor het kunnen uitvoeren van de betreffende uitkeringsregelingen.

Meetbare gegevens

Voor deze operationele doelstelling zijn geen meetbare gegevens beschikbaar. Het betreft hier alleen de uitvoering van een regeling op basis waarvan bepaalde groepen mensen aanspraak kunnen maken op een geldsom.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Toelichting

De planning van de beleidsdoorlichting op de operationele doelstellingen 35.1 en 35.2 wordt nog bezien en in de begroting 2011 opgenomen (zie ook toelichting in de leeswijzer). Onder de operationele doelstelling 35.3 valt het uitvoeren van een pensioenregeling van Nederlandse ambtenaren uit de (voormalige) overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen. Een beleidsdoorlichting op deze operationele doelstelling heeft dan ook weinig zin.

Kwaliteit Rijksdienst

Artikel 37. Kwaliteit Rijksdienst

Algemene doelstelling 37

Een goed presterende rijksoverheid op het gebied van management development en bedrijfsvoering.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Voor een optimale beleidsvoorbereiding en -uitvoering moet de interne beheersing en sturing van de bedrijfsprocessen op orde zijn. De bedrijfsprocessen moeten naast dienstbaar aan het beleid, ook effectief en doelmatig zijn. Om de bedrijfsvoering binnen de rijksoverheid zo optimaal mogelijk te laten functioneren zijn heldere kaders nodig. Het ministerie van BZK bepaalt in samenwerking met de andere ministeries de kaders voor de bedrijfsvoering en brengt daarin meer samenhang, met als doel een beter bestuurbare en efficiëntere bedrijfsvoering binnen de rijksdienst en samenwerking bij de strategische inzet en ontwikkeling van talent. Voor de rijksbrede bedrijfsvoering zijn vier hoofdprioriteiten vastgesteld: betere bestuurbaarheid van de bedrijfsvoering, uitbouw van shared service centra, vormgeving van de rijkswerkplek en toekomstvast organisatie- en personeelsbeleid.

Verantwoordelijkheid

De vakministers zijn verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering op hun ministerie. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het rijksbrede beleid en de rijksbrede kaders op terreinen als management development en personeel, ICT, organisatie, huisvesting-, inkoop, facilitaire dienstverlening en beveiliging. Tevens is de minister verantwoordelijk voor de primaire arbeidsvoorwaarden van het Rijk en de uitvoering van het werkgeverschap van de topmanagementgroep.

Externe factoren

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties werkt voor de uitvoering van het beleid op het terrein van de bedrijfsvoering nauw samen met alle ministeries en is afhankelijk van het draagvlak bij die ministeries.

Meetbare gegegevens

De kwaliteit van de rijksdienst betreft in sterke mate het interne functioneren. Onder de operationele doelstellingen wordt het brede begrip kwaliteit nader geoperationaliseerd. Daar zijn diverse gegevens opgenomen over concrete prestaties op dit terrein.

Budgettaire gevolgen van beleid

De uitvoering van de Garantieregelingen

In 1974 is door de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken de mogelijkheid geschapen om een hypotheekgarantie te verlenen. Voor het burgerlijke rijkspersoneel is deze met ingang van 8 december 1990 ingetrokken, zodat deze regeling in principe geen uitvoeringskosten meer met zich meebrengt. Wel is er sprake van een theoretisch risico op de al toegekende garanties. Daarom wordt de voortgang van de aflossingen van de hypotheken en het uitstaan nog gevolgd. Aangenomen wordt dat indien niet aan een aflossingsverplichting wordt voldaan, de opbrengst van gedwongen verkoop voldoende is om de resterende schuld te voldoen. Daarom wordt € 0,4 miljoen als totaal theoretisch risico beschouwd per 1-1-2010.

Operationele doelstelling 37.1

Het bevorderen van de kwaliteit van het management van het Rijk

Motivering

Voor vernieuwing van de overheid en voor het borgen van haar kwaliteit is de ontwikkeling van een compacte en bevlogen ambtelijke leiding van wezenlijk belang. De ambtelijke leiding heeft een toonaangevende rol bij het realiseren van resultaten en bij het geven van richting in maatschappelijke vraagstukken. In een uitgestrekt netwerk van betrokkenen komt de rol van ambtelijk leidinggevenden neer op kwaliteit organiseren, dialoog regisseren en daadkracht optimaliseren: met oog voor diversiteit, voor samenwerking over grenzen heen en voor de toekomst.

De ambtelijk leidinggevenden zelf, de management development (MD) professionals op de ministeries en bij Bureau ABD werken samen aan de kwaliteit van het management in dienst van het Rijk. Dat betekent investeren in het concernbrede zicht op talent en in specifieke ontwikkeltrajecten voor managers. Maatwerk is daarin leidend: kwaliteit ontstaat uit de unieke match tussen opdracht en individu. Daarnaast zijn er op systeemniveau drie perspectieven in MD:

1. diversiteit: de ambtelijke leiding is een evenredige afspiegeling van de arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden;

2. samenwerking over grenzen heen: leidinggevenden worden vrij van organisatiegrenzen ingezet binnen het concern Rijk en er is een vruchtbare uitwisseling met andere sectoren in binnen- en buitenland;

3. toekomstgerichtheid: managementtalenten volgen goed afgestemde leerlijnen en ontwikkelprogramma’s.

In 2010 zullen Bureau ABD en de ministeries de samenwerking in het rijksbrede MD verder intensiveren. Doel is een centraal afgestemde werving en selectie van managers op strategische posities bij het Rijk en de optimale ontwikkeling van leidinggevende kwaliteiten in alle fasen van een loopbaan: van trainee tot topmanager, en van topmanager tot het verzilveren van ervaring.

Instrumenten

In het licht van organisatieontwikkelingen en hervormingen van de rijksoverheid adviseren bij de werving, selectie en ontwikkeling van managers op strategische posities. Basis is de ABD-schouw 2010: de inventarisatie van de behoefte aan managers en de kwaliteit en het ontwikkelingspotentieel van aanwezige managers.

• Uitvoeren van het diversiteitbeleid: evenredige vertegenwoordiging van vrouwen en leidinggevenden met een multiculturele achtergrond.

• Uitvoeren van de rol van werkgever voor de topmanagementgroep, daar waar het gaat om benoeming, arbeidsvoorwaarden en ontslag.

• Coördineren programma managementleerlijnen: verbinden van departementale MD-programma’s, verbeteren MD-kennisinfrastructuur en organiseren talentinfrastructuur voor schalen 10 t/m 15.

• Uitvoeren van programma verzilvering: het langer en op flexibele wijze benutten van mensen met managementervaring.

• Intensiveren van de samenwerking met o.a. de vier grote gemeenten en de ZBO’s van de handvestgroep.

• Coördineren en bevorderen van de plaatsing van Nederlanders op (top-)posities in Europese instellingen. Samen met het ministerie van Buitenlandse Zaken zal Bureau ABD de uitvoering van het Europees personeelsbeleid coördineren en bewaken.

• Bevorderen van politiek-ambtelijk samenspel, door bijeenkomsten en publicaties.

Meetbare gegevens

Bron: BZK / Algemene bestuursdienst

Toelichting

Aantal vrouwen in de ABD als percentage van het totaal; met dit prestatiegegevens wordt nog meer aandacht gegeven aan het streven om het aantal vrouwen in de ABD te vergroten.

Bron: BZK / ABD

Toelichting

De verhouding van het aantal benoemingen vanuit de ABD, van onder de ABD en instroom in de ABD van buiten de rijksoverheid.

Operationele doelstelling 37.2

Het bevorderen van de kwaliteit van de organisatie en het personeel van het Rijk.

Motivering

Een goede organisatie en goed personeel zijn wezenlijke onderdelen van een goede bedrijfsvoering. Organisatie en personeelsbeleid scheppen voorwaarden voor een eigentijdse rijksdienst, waar het goed werken is.

Instrumenten

De volgende instrumenten worden ingezet om de operationele doelstelling te bereiken.

Bestuurbaarheid van de bedrijfsvoering

• De externe inhuur blijft een belangrijk aandachtspunt, waarvoor een sturingsinstrument is ontwikkeld. Het sturingsinstrument gaat uit van een verhouding tussen de uitgaven voor externe inhuur en uitgaven voor ambtelijk personeel van maximaal 13%. Wanneer de uitgaven voor inhuur uitkomen boven 13% moeten deze worden toegelicht in het jaarverslag van het betreffende ministerie. In 2010 zullen de eerste ervaringen met dit nieuwe stelsel worden opgedaan en rijksbreed uitgewisseld.

Uitbouw van de shared servicecentra

• Er wordt in 2010 een door de ministeries gedeeld plan van aanpak met tijdpad gemaakt voor de totstandkoming van een Shared Service Centrum HRM Rijk. Daarin krijgen de al bestaande gezamenlijke organisaties op dit terrein een plaats.

• In januari 2010 opent het Contactcenter van P-Direkt formeel haar deuren en worden minimaal 6 ministeries aangesloten op de gebruikersgerichte dienstverlening van P-Direkt. Ook zullen in 2010 de voorbereidingen worden gestart voor de aansluiting van de overige ministeries in de loop van 2010 en 2011.

Realisatie van de rijkswerkplek

• In de vorm van een programma wordt gewerkt aan het verminderen van de administratieve lasten bij de overgang van personeel van het ene naar het andere ministerie.

• Er wordt een functiegebouw ontwikkeld, waardoor de overstap van het ene naar het andere ministerie wordt vergemakkelijkt.

Toekomstvast organisatie – en personeelsbeleid

• Er wordt in 2010 een toekomstbestendige visie op de overheid en het personeelsbeleid van de rijksdienst ontwikkeld. Het ministerie van BZK sluit met deze visie aan op ontwikkelingen en trends in de omgeving van de overheid en doet voorstellen voor een wendbare overheid die ook toekomstige generaties inspireert een functie bij de rijksoverheid te aanvaarden. Zij zullen zich daar eerder thuis voelen wanneer de rijksdienst in staat is snel en goed te reageren op nieuwe maatschappelijke vraagstukken. Voor alle medewerkers geldt dat het de bedoeling is hen in de toekomst duurzaam gemotiveerd en gezond aan het werk te hebben. Ook moeten medewerkers hun werk veilig en respectvol kunnen uitoefenen. In 2010 wordt een systeem ingevoerd dat agressie en geweld tegen medewerkers in de rijksdienst registreert.

• Het vergroten, behouden en benutten van de diversiteit van het personeel bij het Rijk blijven belangrijk. Diversiteit draagt bij aan de kwaliteit van de rijksoverheid. Het gaat er daarbij niet alleen om te zorgen voor het op peil blijven van de instroom, maar vooral om de zorg voor het behoud en de doorstroom van de betrokken medewerkers. Instroom bevorderen heeft immers minder zin, wanneer het merendeel van de nieuwe medewerkers na verloop van tijd vertrekt. Dit vraagt om een nieuwe aanpak, die samen met de ministeries zal worden ontwikkeld. Bijeenkomsten van het interdepartementale netwerk diversiteit en andere rijksbrede initiatieven zullen daaraan in 2010 een bijdrage leveren.

Meetbare gegevens

In 2010 wordt, zoals in voorgaande jaren, aandacht gegeven aan de instroom, het behoud van en de doorstroom van vrouwen en personen met een biculturele achtergrond. Dit diversiteitbeleid levert een bijdrage aan een rijksdienst die een afspiegeling is van de samenleving en die gebruik maakt van alle daar aanwezige talenten.

Bron: Sociaal Jaarverslag

Operationele doelstelling 37.3

Het bevorderen van de kwaliteit van de ICT en Informatievoorziening binnen de rijksoverheid.

Motivering

Dit doel kan uitsluitend bereikt worden met een flexibele en duurzame inzet van Informatievoorziening- en Communicatietechnologie (ICT). Door de kracht van ICT en Informatievoorziening kan het Rijk zijn taken richting burger en bedrijfsleven sneller, beter en transparanter vormgeven.

Instrumenten

De volgende instrumenten worden ingezet om de operationele doelstelling te bereiken.

Betere bestuurbaarheid van de bedrijfsvoering

• Kaders voor architectuur en standaarden, stuurinformatie, opdrachtgeverschap, kwaliteitsverbetering en informatiebeveiliging worden opgesteld op basis van de visie op kaders en kwaliteit voor informatievoorziening en ICT. Er vindt jaarlijks een rapportage over de grote ICT-projecten plaats.

• Kwaliteitsbevordering I-functie door opleidingen en kennisnetwerken (o.a. architectuur, projectmatig werken en opdrachtgevers van projecten), verbeteren portfoliomanagement, inrichting Chief Information Officer (CIO)-offices en shared ICT-services en het vastleggen van een curriculum voor de functie van Chief Information Officers Rijk.

• Oprichting van een bureau Gateway (methodiek voor review van projecten in de publieke sector).

• Op het gebied van ICT dienstverlening wordt voor het ontwikkelen van sourcingsstrategieën een afwegingskader opgesteld. Een sourcingsstrategie is een middel om af te wegen om zelf iets te doen, samen te doen, te laten doen of uit te besteden. Van wat binnen de rijksdienst gezamenlijk wordt ontwikkeld en beheerd, zal een producten- en dienstenoverzicht worden opgesteld.

Uitbouw van de shared servicecentra

• De voorgenomen vorming van één archiefbewerkingsorganisatie voor de rijksoverheid, mede ten behoeve van het wegwerken van de archiefachterstanden.

Realisatie van de rijkswerkplek

• Doorontwikkeling naar volgende versies van de Digitale Werkomgeving Rijk (als onderdeel van de rijkswerkplek) en verder kaders ontwikkelen voor de digitale werkplek en voor de organisatie en het gebruik van informatie van de rijksoverheid.

• Doorontwikkeling visie voor het gebruik van rijksoverheidsinformatie en het ondersteunen van de ministeries bij de invoering van de kaders en standaarden voor een optimale informatiehuishouding.

Meetbare gegevens

Operationele doelstelling 37.4

Het bevorderen van de kwaliteit van facilitaire dienstverlening, huisvesting en inkoop binnen de rijksoverheid.

Motivering

Facilitaire dienstverlening, huisvesting en inkoop vormen een belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering van de rijksoverheid. Het streven is om deze onderdelen zo doelmatig en doeltreffend mogelijk te laten functioneren.

Instrumenten

De volgende instrumenten worden ingezet om de operationele doelstelling te bereiken.

Betere bestuurbaarheid van de bedrijfsvoering

• Rijksbrede benchmarks op het terrein van de bedrijfsvoering worden ontwikkeld en uitgevoerd; ook hulpmiddelen bij het verzamelen van inkoopinformatie worden ontwikkeld en ingezet.

• Het rijkshuisvestingsstelsel wordt geëvalueerd.

• Er komt een afwegingskader voor het ontwikkelen van sourcingsstrategieën op het gebied van facilitaire dienstverlening en inkoop.

• Er komt een monitor ter bewaking van de voortgang bij de ministeries van het realiseren van hun bijdrage aan het behalen van de kabinetsdoelen op duurzame bedrijfsvoering.

Uitbouw van de shared servicecentra

• De samenwerkingsverbanden die in de afgelopen jaren binnen de rijksoverheid zijn ontstaan op facilitair gebied, worden uitgebouwd en versterkt.

• Categoriemanagement als inrichtingsprincipe voor het gezamenlijk inkopen wordt verder uitgebouwd. Categoriemanagement is een werkwijze op inkoopgebied die leidt tot rijksbrede strategieën voor de verwerving van diensten en goederen en tot meer aandacht voor de gehele levenscyclus van het product of de dienst: van behoefteformulering aan het begin tot contractbeheer en evaluatie aan het einde. Kortom, door slim samenwerken efficiency, duurzaamheid en kostenbesparing realiseren. In 2012 zal het merendeel van de inkoop van generieke productcategorieën, dat wil zeggen groepen producten en diensten die meerdere ministeries regelmatig gebruiken, vanuit dit beginsel zijn georganiseerd.

Realisatie van de rijkswerkplek

• De programmatische aanpak van de invoering van de rijkswerkplek wordt voortgezet. De rijkswerkplek is een gestandaardiseerde en geüniformeerde plaats- en tijdsonafhankelijke werkplek, bedoeld om een flexibel primair proces te faciliteren.

• Na de huisvestingsstrategie voor Den Haag is er een huisvestingsstrategie voor de rijkspanden in het land ontwikkeld.

• De rijkspas is in 2010 bij de Haagse vestigingen van de ministeries ingevoerd.

• Het rijksbrede programma duurzame bedrijfsvoering is erop gericht om op strategisch niveau aandacht te genereren voor de lange termijneffecten van de eigen bedrijfsactiviteiten en duurzaamheid als criterium mee laten wegen in de afwegingen die worden gemaakt in het besluitvormingsproces over investeringen in de bedrijfsvoering. Door het betrekken van rijksambtenaren bij deze besluitvormingsprocessen – in de vorm van interactieve beleidsvorming – kan duurzaamheid zich ontwikkelen tot een inspirerend en aansprekend onderdeel van de strategie en identiteit van de rijksoverheid.

Meetbare gegevens

Toelichting

• Het programma duurzame bedrijfsvoering faciliteert ministeries om de 100% duurzaam inkopen te realiseren vanaf 2010 en om jaarlijks 2% energiebesparing te realiseren, met als einddoel 25% reductie in 2020.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

* De beleidsdoorlichting «Bevorderen kwaliteit van de rijksdienst» wordt in het najaar van 2009 aangeboden aan de Tweede Kamer.

Toelichting

De planning van de beleidsdoorlichting op de operationele doelstellingen 37.3 wordt nog bezien en in de begroting 2011 opgenomen (zie ook toelichting in de leeswijzer).

4. DE NIET-BELEIDSARTIKELEN

4.1 Algemeen (artikel 39)

Algemene doelstelling 39

Op dit artikel worden de apparaatuitgaven begroot van de beheersmatige ondersteuning van het BZK-beleid door de ambtelijke staf. Tevens wordt op dit artikel de onderzoeksbudgetten van de stafdirectie kennis en de werkzaamheden van internationale zaken begroot.

Toelichting

Omdat het hier een zogenaamd niet-beleidsartikel betreft, gaat deze toelichting niet in op de samenhang van het beleid, verantwoordelijkheid van de minister, externe factoren en meetbare gegevens.

Budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstelling 39.1

Apparaat algemeen

Onder deze operationele doelstelling zijn de apparaatbudgetten van de departementale staf opgenomen. Deze apparaatuitgaven zijn niet specifiek toe te rekenen aan de beleidsdoelstellingen. Daarnaast worden op dit artikelonderdeel de uitgaven begroot voor de dienstverlening die de staforganisatie aan het kerndepartement verleent. Deze dienstverlening kenmerkt zich door een integrale, vraaggerichte aanpak waarbij resultaatgericht en kostenbewust opereren centraal staan. Enkele van de stafdiensten richten zich tevens op de beleidsaspecten en nemen zodoende een bijzondere positie in.

Operationele doelstelling 39.5

Kennis en onderzoek

De keuze voor een centraal georganiseerde kennisfunctie, die eindverantwoordelijk is voor alle onderzoeken bij het ministerie van BZK, brengt met zich mee dat er onderzoeksbudget is samengevoegd van decentrale en centrale onderzoeksbudgetten. Het budget wordt aangewend voor strategisch, beleidsondersteunend en evaluatief onderzoek.

Operationele doelstelling 39.6

Internationale zaken

Onder deze operationele doelstelling zijn de budgetten opgenomen voor het onderhouden en uitbreiden van internationale relaties op het gebiedvan bestuur en veiligheid. Het betreffen de uitgaven voor het voorbereiden, effectueren en uitbreiden van de inzet van politiefunctionarissen voor vredesmissies (internationale vredesmissies); het (doen) uitvoeren van landenprogramma’s, ondersteunen van grensoverschrijdende of bilaterale samenwerkingsprojecten en het plaatsen van ambassaderaden (bilaterale samenwerking en projecten); het coördineren en voorbereiden van de Raad voor Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ Raad); gevolg geven aan de verplichtingen die voortvloeien uit internationale verdragen, het opstellen en (mede) implementeren van besluiten, programma’s en projecten in het kader van de samenwerking binnen de Europese Unie en de NAVO; coördinatie van hoog (ambtelijke) internationale bezoeken; en ontwikkeling en uitvoering ten aanzien van informatie uitwisseling, Schengen Informatie Systeem II, politie samenwerking, Europol, terrorismebestrijding, crisisbeheersing en drugs (internationale en Europese processen).

Operationele doelstelling 39.10

Verzameluitkering

De verzameluitkering kent zijn wettelijke grondslag in de Financiële-verhoudingswet. Hij keert uit aan de decentrale overheden. In de verzameluitkering zijn de beleidsthema’s gebundeld die maximaal 10 miljoen euro voor de medeoverheden beslaan. Aanleiding voor de invoering van de verzameluitkering is de behoefte aan een wijze van middelenverstrekking aan de medeoverheden die ruimte biedt voor lokaal maatwerk en onnodige administratieve lasten voorkomt. Dit te meer gezien de geringe omvang van de middelen.

4.2 Nominaal en onvoorzien (artikel 41)

4.3 VUT-Fonds (artikel 43)

In de zomer van 2005 hebben de sociale partners bij de overheid een akkoord gesloten over VUT/prepensioen/levensloop (VPL). Een belangrijke afspraak uit dit akkoord vormde het gegeven dat de toekomstige premie van het fonds zoveel mogelijk stabiel zou moeten blijven. Hierdoor ontstond wél een liquiditeitsbehoefte bij het fonds voor een korte periode. Als oplossing voor dit tijdelijke liquiditeitstekort is destijds gekozen voor een lening van de Staat aan het fonds ter waarde van € 2 miljard, uit te keren in drie tranches tussen 2007 en 2009.

Op grond van nadere analyses blijkt dat steeds meer mensen besluiten om later gebruik te maken van FPU. De liquiditeitsbehoefte van het fonds is daardoor sterk gewijzigd. Dit heeft geleid tot een nieuwe aangepaste leenovereenkomst tussen de Staat en het VUT-fonds. Kern van deze nieuwe afspraken is dat de lening is teruggebracht tot € 1,8 miljard. De lening wordt omgezet in een leningplafond waarbinnen het fonds gedurende kortere perioden geld kan lenen. Het VUT-fonds kan nu op ieder gewenst moment een beroep doen op uitbetaling van een tranche van deze lening. Daarnaast is zij bevoegd een tranche geheel of gedeeltelijk vervroegd af te lossen. Deze werkwijze stelt het fonds beter in staat in te spelen op actuele liquiditeitsbehoeften. In onderstaande tabel zijn de huidige ramingen op grond van de nieuw vastgestelde leenovereenkomst opgenomen.

Vooruitlopend op de nieuwe leenconstructie is de laatste tranche (€ 900 miljoen) aan het VUT-fonds in 2009 niet uitgekeerd.

5. DE BEDRIJFSVOERINGPARAGRAAF

In de bedrijfsvoeringparagraaf melden wij relevante kwaliteitsverbeteringen en ontwikkelingen in de bedrijfsvoering van het ministerie van BZK.

Voorschottenbeheer

De Algemene Rekenkamer heeft in het rapport bij het jaarverslag 2008 van BZK een onvolkomenheid geconstateerd met betrekking tot het voorschottenbeheer (Kamerstukken 2008–2009,31 924, nr. 2). De conclusie van de Algemene Rekenkamer is dat er een structurele achterstand bestaat in afwikkeling van voorschotten. Naar aanleiding hiervan is een plan van aanpak opgesteld en extra capaciteit vrijgemaakt om die achterstand in te lopen. Maandelijks wordt de voortgang hiervan gemonitord. Daarnaast bekijken wij ook hoe nieuwe achterstanden kunnen worden voorkomen. Waar nodig zal het voorschottenbeheer daartoe worden aangescherpt. Eind 2009 is het voorschottenbeheer op orde.

Duurzaam inkopen

In het kabinet is afgesproken dat in 2010 voor 100% duurzaam zal worden ingekocht. Dat wil zeggen dat de kerndepartementen en de departementale diensten in 2010 bij hun inkoop in beginsel de vastgestelde duurzaamheidseisen toepassen. Indien er in uitzonderlijke situaties bij een specifieke inkoop goede redenen zijn om duurzaamheidseisen niet toe te passen, zal dat worden verantwoord. Ook zullen ingevolge de motie Koopmans/De Krom de vastgestelde duurzaamheidswensen zwaarwegend worden meegenomen bij de inkoop. Binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties worden de nodige maatregelen genomen om de doelstelling van 100% duurzaam inkopen te kunnen realiseren.

Personeel

Om aan de kabinetsbrede doelstelling «een kleinere en betere overheid» te voldoen is BZK in 2008 gereorganiseerd. In 2009 heeft de nieuwe organisatie zich gezet. Naast een nieuwe structuur is ook de werkwijze aangepast. Medewerkers worden meer flexibel ingezet voor programma’s en projecten, aansluitend bij de diverse prioriteiten. In 2010 blijven wij investeren in de versterking van leiderschap, de verdere professionalisering van projectmatig- en programmatisch werken en in teamontwikkeling op MT-niveau. Daarnaast wordt het HRM-instrumentarium aangepast om de ontwikkeling van de organisatie optimaal te ondersteunen. Voor het gedeelte «kleiner» gaan wij verder met de invulling van de taakstelling die uiterlijk in 2011 moet zijn ingevuld. Een monitorteam taakstelling houdt ons op de hoogte van de voortgang invulling van de taakstelling door het ministerie van BZK. Jaarlijks wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de stand van zaken van de taakstelling voor het Rijk. Het tegengaan van agressie en geweld tegen onze medewerkers krijgt extra aandacht. Zo krijgen medewerkers van de bewakings/receptiediensten standaard een training over hoe om te gaan met agressie. Medewerkers van het Centraal Informatie Punt worden hier ook op geschoold. Ook wordt onderzoek gedaan naar «verwarden en lastige klanten», die moet leiden tot soort de-escalatie handleiding.

Externe inhuur

In 2009 is voor externe inhuur een rijksbreed sturingsinstrument ontwikkeld. De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd in een brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 24 juni 2009. Het sturingsinstrument gaat uit van een verhouding tussen de uitgaven voor externe inhuur en de uitgaven voor ambtelijk personeel van maximaal 13%. Wanneer de uitgaven voor externe inhuur uitkomen boven 13%, dient dit te worden toegelicht in het jaarverslag. Intern heeft het ministerie van BZK per organisatieonderdeel een plafond externe inhuur vastgesteld. De ontwikkeling van de externe inhuur wordt per kwartaal gemonitord. De ervaringen met het nieuwe sturingsinstrument worden in 2010 rijksbreed uitgewisseld.

Niet financiële informatie

De Algemene Rekenkamer merkte in haar rapport bij het jaarverslag BZK 2008 (Kamerstukken 2008–2009,31 924, nr. 2) op dat er onvoldoende informatie in de begroting en dientengevolge het jaarverslag is opgenomen over de kabinetsdoelstellingen. De opmerkingen betroffen vooral de doelstellingen ten aanzien van extra wijkagenten en forensisch assistenten en de doelstelling vernieuwing rijksdienst. De Algemene Rekenkamer acht het opnemen van deze informatie in het jaarverslag mede van belang, omdat de totstandkoming van de niet financiële informatie in het jaarverslag door de Rijksauditdienst wordt getoetst, wat een extra waarborg biedt voor de betrouwbaarheid van de informatie. Naar aanleiding hiervan hebben wij besloten om het aantal wijkagenten en forensisch assistenten als meetbaar gegeven op te nemen in de begroting.

Over de doelstelling vernieuwing rijksdienst wordt twee keer per jaar een voortgangsrapportage aangeboden aan de Tweede Kamer. Tijdens het wetgevingsoverleg over het jaarverslag BZK 2008 op 11 juni 2009 uitte de Tweede Kamer de wens om ook de informatie in deze rapportage te laten controleren door de Rijksauditdienst. In de vierde voortgangsrapportage Vernieuwing Rijksdienst zal hierop nader worden ingegaan.

6. DE BATEN-LASTENDIENSTEN

6.1 Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR)

Inleiding

De Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR) is de spil in de identiteitsinfrastructuur voor het vastleggen, beheren, verstrekken en gebruiken van persoonsgegevens voor burgers en organisaties met een publieke taak. BPR is een professionele beheerorganisatie. De belangrijkste producten zijn het beheer van het GBA-stelsel (Gemeentelijke Basisadministratie), het beheer van de reisdocumentenketen en de beheervoorziening voor het Burger Service Nummer (BSN).

Voor deze producten voert BPR onder andere de volgende taken uit:

• het inrichten en uitvoeren van het beheer voor het GBA-netwerk, de beheervoorziening BSN en de reisdocumentenketen;

• het bijhouden van een basisregister en signaleringsregister voor reisdocumenten;

• het autoriseren van afnemers voor het gebruik van gegevens uit de GBA;

• het geven van voorlichting en ondersteuning aan burgers en overheden over GBA, BSN en reisdocumenten.

De kosten voor het beheren van de GBA worden doorberekend aan de gebruikers in de vorm van een kostendekkend tarief. Vanaf 2008 is het grootste deel van de overheid overgestapt op budgetfinanciering. Budgetfinanciering betekent dat de kosten voor het gebruik van GBA worden betaald door de rijksoverheid en niet meer door de afzonderlijke overheidsinstellingen – als gebruiker – zelf. De aangesloten overheidsinstellingen ontvangen om deze reden vanaf 2008 geen factuur meer. Voor de overige overheidsinstellingen en private partijen wordt het systeem van tarieffinanciering gecontinueerd. BSN wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van BZK. De kosten komen voor rekening van de begroting van BZK. De kosten voor het beheren van de reisdocumentenketen en de kosten van de productie en distributie van de reisdocumenten worden gedekt uit het tarief dat BPR in rekening brengt bij de uitgevende instanties.

Vermogensontwikkeling

Eigen vermogen ten opzichte van gemaximeerde omvang: [exploitatiereserve + onverdeelde reserve/5% van de gemiddelde jaaromzet, berekend over de laatste 3 jaar] * 100

Percentage materiele vaste activa gefinancierd met leningen: [Leningen bij MvF/boekwaarde MVA] * 100

Toelichting

Het eigen vermogen van BPR blijft in absolute termen in de komende jaren gelijk, doordat wordt uitgegaan van een sluitende exploitatie. Procentueel gezien stijgt in 2010 het eigen vermogen ten opzichte van de gemaximeerde omvang omdat de gemiddelde jaaromzet afneemt.

Met uitzondering van de inventaris worden alle materiële vaste activa voor de modernisering GBA (mGBA) en de Reisdocumenten Aanvraag en Afgifte Station (RAAS) gefinancierd met een lening. Vanaf 2009 daalt het percentage van de activa dat is gefinancierd met een lening omdat de activa in de komende jaren worden afgeschreven. In 2013 zal door de investering in de Online Raadpleegbare Reisdocumentenadministratie (ORRA) dit percentage wijzigen.

BPR heeft geen voorzieningen op de balans opgenomen.

Investeringen

N.B.: Maximale roodstand is € 0,5 miljoen

Er is in 2009 en voorgaande jaren geïnvesteerd in de vervanging van de infrastructuur voor de RAAS en de modernisering GBA. Voor de financiering van deze investeringen wordt gebruik gemaakt van de leenfaciliteit bij het ministerie van Financiën. Deze investeringen worden in de komende jaren afgeschreven. De investeringen in de RAAS en de modernisering GBA zijn in respectievelijk 2011 en 2012 volledig afgeschreven.

In 2013 wordt € 27,5 miljoen geïnvesteerd in de ORRA (voorheen CRA). De investering wordt als materiële activa opgenomen op de balans op het moment van ingebruikname van de ORRA. De afschrijvingstermijn van de ORRA is vijf jaar. Voor de financiering van deze investeringen wordt gebruik gemaakt van de leenfaciliteit bij het ministerie van Financiën. Deze leningen worden in de jaren na 2013 afgelost.

Voor de eigen organisatie wordt jaarlijks € 0,4 miljoen geïnvesteerd in kantoorautomatisering. Deze investeringen worden uit het eigen vermogen gefinancierd.

Exploitatie

* In september 2008 is besloten om naast de overheveling van de beleidsfuncties van het agentschap BPR naar de directie Openbaar Bestuur en Democratie van dg Bestuur en Koninkrijksrelaties, tevens de verantwoordelijkheid voor de ontwikkelingsprogramma’s van BPR naar deze directie te verplaatsen. Het gaat om de programma’s modernisering GBA, Elektronische reisdocumenten en herinrichten van het Verkiezingsproces. De cijfers ontwerpbegroting 2009 zijn als gevolg van deze overheveling neerwaarts bijgesteld.

Uitgangspunt voor de begroting van baten en lasten van BPR is een kostendekkende exploitatie. De baten en lasten bedragen in 2010 € 98,9 miljoen. Het grootste gedeelte van de lasten betreft materiële kosten (€ 85,1 miljoen). Dit zijn de kosten die worden gemaakt voor de productie en distributie van de reisdocumenten, het in stand houden van het GBA-netwerk, het beheer van de centrale verstrekkingsvoorziening van de GBA (GBA-V) en de beheervoorziening BSN. De personele lasten bedragen € 7,5 miljoen. Hierin is rekening gehouden met de personele taakstelling die aan BPR is opgelegd. De rentelasten bedragen in 2010 € 0,3 miljoen. Op de materiële activa wordt in 2010 € 6 miljoen afgeschreven. Dit betreft de afschrijving op de investeringen in de modernisering GBA, de RAAS en de kantoorautomatisering.

In 2011 en 2012 dalen de lasten en daarmee ook de baten. De daling van de lasten komt, bij ongewijzigd beleid, tot uitdrukking in een verlaging van de tarieven. De daling wordt mede veroorzaakt door:

• de afschrijvingskosten voor de investeringen in de RAAS en de modernisering van de GBA die na respectievelijk 2011en 2012 komen te vervallen;

• de taakstelling die leidt tot lagere personele kosten.

In 2013 stijgen de lasten en baten door de investering voor de ORRA.

De opbrengst van het moederdepartement (€ 23,8 miljoen) bestaat uit:

• de vergoeding van de kosten voor het gebruik van de GBA door de afnemers die met ingang van 1 januari 2008 onder de budgetfinanciering vallen (€ 11,4 miljoen);

• de vergoeding voor de verstrekking van gratis identiteitskaarten aan 14-jarigen (€ 8,5 miljoen);

• de bijdrage in de kosten van de beheervoorziening BSN (€ 3,9 miljoen).

De opbrengsten van derden (€ 75,0 miljoen) bestaat uit:

• de opbrengsten van de afnemers van de GBA die niet onder budgetfinanciering vallen (€ 11,6 miljoen);

• de leges voor de reisdocumenten die de uitgevende instanties aan BPR afdragen (€ 63,4 miljoen).

Doelmatigheid

De doelmatigheid van BPR wordt inzichtelijk gemaakt door het opnemen van de tarieven voor de reisdocumenten en de GBA en indicatoren met betrekking tot de kwaliteit van deze producten.

Reisdocumenten

De hoogte van de leges is gelijk aan de kostprijs van de documenten die BPR in rekening brengt bij de uitgevende instanties, zoals de gemeenten, de buitenlandse posten en de Nederlandse Antillen en Aruba. De gepresenteerde kostprijs is exclusief de gemeentelijke leges en eventuele spoedtoeslagen. Een indicator voor de kwaliteit van het proces van aanvraag, productie en distributie van de reisdocumenten is het aantal geretourneerde documenten per 1 000 uitgegeven documenten. Een document wordt geretourneerd indien de kwaliteit niet voldoet aan de gestelde normen, bijvoorbeeld omdat de foto niet voldoet aan de gestelde eisen, er fouten zijn gemaakt bij het invoeren van de aanvraag of het document is beschadigd tijdens de productie. Voor 2009 en 2010 wordt uitgegaan van 3 miljoen uitgegeven documenten per jaar. Het tarief van het paspoort en de NIK is in 2009 2,5% toegenomen ten opzichte van 2008. De verwachting is dat het tarief voor het paspoort en de identiteitskaart per 1 januari 2010 als gevolg van prijsindexering met 2,3% zal toenemen. Het streven is om het aantal geretourneerde documenten onder het niveau van 2007 te houden. De voorschriften en procedures voor de uitgevende instanties en de controles daarop als onderdeel van de kwaliteitszorg dragen daaraan bij.

GBA

Het GBA-tarief is in 2009 gedaald ten opzichte van 2008. Voor 2010 wordt een stabilisering van het tarief op 18 cent verwacht. Het aantal raadplegingen van de GBA dat online wordt afgehandeld neemt toe. De doelstelling is dat van het geraamde aantal berichten (130 miljoen) in 2009 35% over het netwerk gaat. Voor de eerste maanden van 2009 ligt dat percentage op ongeveer 30% (10 miljoen berichten online op het totaal van 32 miljoen berichten). De doelstelling voor de beschikbaarheid van het GBA netwerk is het halen van de gestelde norm (99,9%).

6.2 Centrale Archief Selectiedienst (CAS)

Inleiding

De Centrale Archief Selectiedienst (CAS) waardeert, verrijkt en beheert overheidsinformatie en draagt eraan bij, dat de overheid voldoet aan haar archiefwettelijke verplichtingen. De CAS is hiermee de belangrijkste archiefbewerker voor de rijksoverheid en heeft als taak in opdracht van de zorgdragers, zijnde alle ministeries en Hoge Colleges van Staat, «werkzaamheden te verrichten in verband met archiefbewerking» (KB CAS, 12 december 1996).

Vermogensontwikkeling

Eigen vermogen ten opzichte van gemaximeerde omvang: [exploitatiereserve + onverdeelde reserve/5% van de gemiddelde jaaromzet, berekend over de laatste 3 jaar] * 100

Percentage materiele vaste activa gefinancierd met leningen: [Leningen bij MvF/boekwaarde MVA] * 100

Toelichting

Door een incidenteel verlies in 2008 is het eigen vermogen minder dan de gemaximeerde omvang geworden. Aangezien de CAS werkt op basis van tarieven tegen integrale kostprijs zonder winstoogmerk zal het Eigen Vermogen in de komende jaren enkel door incidentele, niet geprognosticeerde resultaten beïnvloed worden.

Sinds 2008 worden investeringen gefinancierd vanuit de leenfaciliteit, waardoor het percentage materiele vaste activa, gefinancierd met leningen, zal gaan oplopen naar 100%.

Investeringen

De investeringen van de CAS zijn gericht op de continuïteit van de bedrijfsvoering. Zij richten zich vooral op inventaris- en automatiseringsbehoefte.

N.B.: Maximale roodstand is € 0,5 miljoen

Sinds 2008 worden investeringen gefinancierd vanuit de leenfaciliteit. Voor de jaren na 2010 is nog geen leenfaciliteit aangevraagd en derhalve is dit nog niet verwerkt in het kasstroomoverzicht.

Exploitatie

De CAS werkt met een kostendekkende exploitatie, dus zonder winstoogmerk. Financiering van de exploitatie vindt voor ca. 55% plaats door het moederdepartement. De zorgdragers hebben trekkingsrecht op het door het moederministerie beschikbaar gestelde budget. Hieraan wordt invulling gegeven door middel van het stelsel van raamconvenanten. Het resterende deel van de exploitatie genereert de CAS door middel van activiteiten, die niet onder het raamconvenantenstelsel vallen. Deze activiteiten richten zich hoofdzakelijk op opslag- en beheer van archiefbescheiden van alle ministeries en het verrichten van archiefbewerkingactiviteiten, die buiten het raamconvenantenstelsel om worden aangenomen.

Productiecapaciteit en tarifering

De capaciteit bij de CAS is voor 2010 vastgesteld op een formatieve bezetting van 88 fte, waarvan 18,3 fte ondersteuning en 69,9 fte productief personeel, aangevuld met ca. 12 fte tijdelijke inhuurkrachten. De gemiddelde productiviteit wordt begroot op 1 450 uur per direct productieve formatieplaats, dan wel 1 700 uur per inhuur fte. De inhuur wordt in 2010 meer dan gehalveerd. Door de lagere bezetting stijgen de vaste kosten per fte. Voorts bestaat ca. 80% van de niet-personele lasten uit vaste kosten (voornamelijk huisvesting) en deze vaste kosten zijn niet op korte termijn beïnvloedbaar. Hierdoor moeten de tarieven voor 2010 en verder worden verhoogd.

De CAS hanteert sinds 2007 drie verschillende tarieven voor haar te verrichten bedrijfsactiviteiten, afhankelijk van de aard van de werkzaamheden.

N.B. van de groep formatieplaatsen a 1 450 uur maken 2 medewerkers gebruik van de Regeling Arbeidsparticipatie Senioren (PAS-regeling), vandaar minder dan 59,86 x 1 450 uur bij deze groep.

Budget in relatie tot productiecapaciteit voor het jaar 2010

Het convenantenstelsel impliceert een relatie tussen het budget van de CAS en de beschikbare productiecapaciteit ten behoeve van het moederministerie. Voor het jaar 2010 is een budget beschikbaar ter hoogte van € 4,731 mln. Afgezet tegen de verschillende tariefgroepen, op basis van de verwachte complexiteit van de aan te leveren archieven, vertaalt dit zich in een beschikbaar productievolume van in totaal ruim 78 000uur.

Doelmatigheid

Hoewel archiefbewerking schijnbaar is uit te drukken in homogene eenheden, blijkt geen project gelijk te zijn. Derhalve is een bewerkingssnelheid per meter niet eenduidig te benoemen. Volstaan zal moeten worden met het benoemen van productiviteit op basis van te declareren uren en een uurtarief. De productiviteit van de grootste tariefgroep, de archiefbewerking, is verhoogd van 1 400 uur naar 1 450 uur.

De invloed van de taakstelling op basis van het verminderen van het aantal fte laat zich vertalen in een stijging van de uurtarieven, aangezien de vaste lasten, die niet op korte termijn zijn te beïnvloeden, slechts verdeeld kunnen worden over minder uren.

6.3 Korps landelijke politiediensten (KLPD)

Inleiding

Sinds 1998 heeft het Korps landelijke politiediensten (KLPD) de status van agentschap. Sinds 2000 maakt zij als zodanig onderdeel uit van de begroting van het ministerie van BZK. Tevens is het KLPD onderdeel van de Nederlandse politie.

Het KLPD heeft een eigen zelfstandige positie als landelijk politiekorps binnen het totale politiebestel. Zij voert taken uit op nationaal, internationaal en expertise gebied. In de uitvoering van deze taken werkt het KLPD samen met de politieregio’s.

Op hoofdlijnen houden de diensten van het KLPD zich bezig met veiligheid op het water (Dienst Waterpolitie), in de lucht (Dienst Luchtvaartpolitie), in het verkeer (dienst Verkeerspolitie) en De diensten Nationale Recherche, Dienst specialistische interventie houden zich bezig met de bestrijding van criminaliteit en terrorisme. De beveiligingsaspecten worden uitgevoerd door de Dienst Koninklijk en Diplomatieke Beveiliging. Verder bestaat het werkterrein de (internationale) inlichtingen en informatie voorzieningsdiensten.

Deze begroting is opgesteld met inachtneming van de volgende financiële doelstellingen:

• duurzaam evenwicht in baten en lasten;

• jaarlijks sluitende exploitatiebegroting;

• opbouwen c.q. handhaven van weerstandvermogen van minimaal 2 %.

Maatregelen politie