31 700 IXB
Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Financiën (IXB) voor het jaar 2009

nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE blz.

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsartikel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het ministerie van Financiën voor het jaar 2009 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2009. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2009.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2009 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendienst)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendienst Domeinen Roerende Zaken en Onroerende Zaken voor het jaar 2009 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de diensten die een baten-lastenstelsel voeren.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Welke beleidsdoelstellingen worden nagestreefd op het gebied van de fiscaliteit, de financiële markten of op het gebied van de Staatsdeelnemingen? Hoe gaat de Staat om met roerende en onroerende zaken? Hoeveel bedragen de uitgaven van de Staat aan internationale financiële instellingen? In de begroting IXB (IXB) wordt antwoord gegeven op deze en vele andere vragen. IXB is opgebouwd uit zeven beleidsartikelen met uiteenlopende beleidsterreinen en twee niet-beleidsartikelen. Deze beleidsartikelen weerspiegelen bijna het gehele werkterrein van het ministerie van Financiën; het beheer van de staatsschuld en het kasbeleid zijn opgenomen in begrotingshoofdstuk IXA.

De beleidsartikelen zijn:

1. Belastingen

2. Financiële markten

3. Financieringsactiviteiten publiek-private sector

4. Internationale financiële betrekkingen

5. Exportkredietverzekering en investeringsgaranties

7. Beheer materiële activa

8. Begrotingsbeleid.

De niet-beleidsartikelen zijn:

9. Algemeen

10. Nominaal en onvoorzien.

Artikel 6 Staatsloterij is met ingang van 2005 als zelfstandig beleidsartikel komen te vervallen, omdat de beleidsverantwoordelijkheid ten aanzien van de Staatsloterij is overgegaan naar het ministerie van Justitie. Het aandeelhouderschap van de Staatsloterij is bij Financiën gebleven. De budgettaire aspecten daarvan (de afdracht) zijn geïntegreerd in artikel 3.

De begrotingstoelichting is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 2 bevat de beleidsagenda, waarin het werkterrein van het ministerie, de beleidsprioriteiten en de begroting op hoofdlijnen beschreven worden. Ook wordt in hoofdstuk 2 op de beleidsartikelen en de niet-beleidsartikelen ingegaan, waarvan de budgettaire mutaties toegelicht worden in het verdiepingshoofdstuk (hoofdstuk 5). Hoofdstuk 3 bevat de paragraaf betreffende de bedrijfsvoering. In hoofdstuk 4 is de paragraaf inzake de baten-lastendiensten Domeinen Roerende Zaken en Domeinen Onroerende Zaken opgenomen. Als bijlagen zijn de bijlage moties en toezeggingen en de bijlage ZBO’s en RWT’s opgenomen, waarna ten slotte een lijst met afkortingen en een begrippenlijst volgen.

In 2008/2009 zal de opzet en de samenhang van de begrotingsstukken van het ministerie van Financiën worden bezien (betreft begrotingen IXA, IXB en BTW-compensatiefonds). Hierbij zal worden ingegaan op de (beleids)artikelstructuur en de formulering van de doelstellingen van het ministerie van Financiën. De mogelijke consequenties voor de structuur van de ontwerpbegroting(en) 2010 van Financiën zullen tijdig worden voorgelegd aan de beide Kamers der Staten-Generaal.

Maatschappelijke effecten en meetbare gegevens in IXB

Financiën streeft ernaar zijn begrotingsdoelstellingen zoveel mogelijk in outcome-termen te formuleren. Het aantal doelstellingen van Financiën waarbij directe maatschappelijke effecten wordt beoogd, is echter beperkt. Een aanzienlijk deel van de begrotingsdoelstellingen op begrotingshoofdstukken IXA en IXB is gericht op de bedrijfsvoering van het Rijk. Voorbeelden daarvan zijn de doelstellingen ten aanzien van de Belastingdienst, de publiek-private financiering van overheidsinvesteringen (pps) en het beheer van de materiële activa van het Rijk. Het streven van Financiën hierbij is doelmatigheid. Het zijn daarbij de prestaties (output) die centraal staan. Om inzicht te geven in de mate van doelbereiking wordt gebruik gemaakt van meetbare gegevens ten aanzien van output. Er zijn bij veel van deze doelstellingen overigens wel maatschappelijke neveneffecten. Deze behoren echter niet primair tot de beleidsdoelstelling van Financiën, maar kunnen een grote maatschappelijke impact hebben. Deze indirecte impact komt tot uitdrukking in de kengetallen welke opgenomen zijn in de Miljoenennota (bijvoorbeeld de economische ontwikkeling van ons land, lastendruk etc.).

Tevens streeft Financiën ernaar om bij elke doelstelling zogenaamde prestatie-indicatoren op te nemen. Dit zijn meetbare gegevens, die inzicht geven in de mate van doelbereiking binnen de verantwoordelijkheid van Financiën. Voorbeelden zijn het aantal afgehandelde telefoongesprekken van de Belastingtelefoon of de doorlooptijden van aanvragen voor exportkredietverzekeringen.

Soms is het niet mogelijk om indicatoren op te nemen, bijvoorbeeld wanneer Financiën niet één op één de uitkomst van het beleid kan beïnvloeden. Voorbeelden hiervan zijn de Nederlandse rol binnen de EU of het IMF en de invloed van Financiën op het wel of niet verkopen van deelnemingen. Om toch middels kwantitatieve gegevens inzicht te geven in de ontwikkeling van dit beleid, zijn hier (voor zover mogelijk) zogenaamde kengetallen opgenomen.

Wanneer het niet mogelijk is om een prestatie-indicator of kengetal op te nemen, wordt dit bij de desbetreffende operationele doelstelling uitgelegd.

2. HET BELEID

2.1 DE BELEIDSAGENDA

2.1.1 Het werkterrein van het Ministerie van Financiën op hoofdlijnen

Het ministerie van Financiën draagt de verantwoordelijkheid voor de voorbereiding en uitvoering van onder meer:

a) het algemeen financieel-economische en internationale financiële beleid

b) het begrotingsbeleid en doelmatig beheer van ’s-Rijks financiën

c) het financieringsbeleid

d) het fiscale beleid

e) het heffen, controleren en innen van de belastingen

f) het beheer van materiële eigendommen van het Rijk.

Het begrotingsbeleid wordt toegelicht in de Miljoenennota en komt beknopt aan de orde in de IXB-begroting. Voor het algemeen financieel-economische beleid geldt eveneens dat een groot deel in de Miljoenennota is opgenomen. Ook de belastingontvangsten worden toegelicht in de Miljoenennota.

Voor het financieringsbeleid wordt verwezen naar begroting IXA Nationale Schuld. De financiën van decentrale overheden, waarvoor de Minister van Financiën medeverantwoordelijk is, komen aan de orde in de Miljoenennota en in de begrotingen van het Gemeente- en Provinciefonds.

2.1.2 Beleidsprioriteiten

2.1.2.1 Houdbare financiering van beleidsprioriteiten

Het kabinet streeft naar duurzame ontwikkeling, waarbij rekening gehouden wordt met de gevolgen van financieel, economisch, sociaal en ecologisch beleid voor komende generaties (zie hoofdstuk 1 van de Miljoenennota 2009 voor een uitgebreide beschouwing). Bij de keuze voor duurzaamheid is een houdbaar pad van de overheidsfinanciën cruciaal. Om dit te bereiken streeft het kabinet naar een structureel (geschoond voor de conjunctuur) begrotingsoverschot van 1,0% BBP in 2011. De maatregelen van het kabinet dragen ook na 2011 bij aan het opvangen van de kosten van vergrijzing.

Voor 2009 wordt een structureel saldo geraamd van 1,1% BBP. Daarmee ligt het kabinet op koers om de doelstelling in 2011 te realiseren.

Nederland ziet er op toe dat de begrotingsregels in Europa worden nageleefd, kaders niet worden overschreden, en dat voortgang wordt geboekt op verantwoording van de EU gelden. Uitgangspunt voor EU uitgaven moet de toegevoegde waarde zijn die beleid op EU niveau heeft boven beleid op nationaal niveau.

2.1.2.2 Minder regels, minder instrumenten en minder loketten (kabinetsdoelstelling 16)

Voor het borgen van publieke belangen is veelal wet- en regelgeving nodig. Ook economische activiteiten kunnen vaak niet zonder regulering. Tegelijkertijd kan de naleving van te veel of te complexe regels onnodige regeldruk veroorzaken, die de ruimte om te ondernemen verkleinen en de welvaartsgroei beperken.

In het beleidsprogramma heeft dit kabinet aangekondigd stevig te willen inzetten op minder regels, minder instrumenten en minder loketten (kabinetsdoelstelling 16).

Uit gesprekken met bedrijven en de recente nulmeting administratieve lasten bedrijven komen als grote veroorzakers van regeldruk-irritatie bijvoorbeeld naar voren:

– Wet milieubeheer. Met name het aanvragen van een milieuvergunning brengt hoge administratieve lasten met zich.

– Keuringen en rapportages. Irritatie is dat te vaak en te veel (onnodig) gekeurd en gerapporteerd moet worden.

– Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden. De hier geldende informatieverplichtingen behoren tot de top 10 van irritaties bij ondernemers.

– Loonaangifte/premieheffing werknemersverzekeringen. De regelingen voor belastingvrije vergoedingen en loon in natura worden door het hoge detailniveau als belastend ervaren.

– Verplichtingen voor kleinste werkgevers. Irritatie is dat kleinste werkgevers aan dezelfde verplichtingen onderworpen worden als grote bedrijven. Betreft bijvoorbeeld verplichtingen op het vlak van premies, belastingen en pensioenen.

– Wet op de Jaarrekening. Hoge administratieve lasten, vooral ook waar het gaat om zeer kleine ondernemingen.

– AWBZ. Het «verstrekken van alle inlichtingen en gegevens, waaronder persoonsgegevens, die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van deze wet» en het «verstrekken van persoonsgegevens aan het indicatieorgaan door de zorgaanbieder» brengen de AWBZ in de top 10 van grootste ergernissen uit de recente nulmeting administratieve lasten bedrijven.

– Zorgverzekeringswet. De aanvraag instellingssubsidie, de verstrekking van inlichtingen en (persoons-)gegevens tussen zorgverzekeraars en publiekrechtelijk uitvoerders, de frequente gegevensverstrekking en de verstrekking van gegevens in het kader van betalingen bijdragen CVZ leiden tot veel irritatie.

– NIWO-vervoerenquête. Het bijhouden en overdragen van «rittenboekjes» is een informatieverplichting die bij ondernemers een hoge ontevredenheid scoort (in de top 10).

Het kabinet stelt zich tot doel om in de komende jaren dit soort problemen merkbaar te verminderen door in wet- en regelgeving geslopen ondoelmatigheden te verwijderen.

Het stimuleren van het ondernemerschap in Nederland door de vermindering van regeldruk levert op termijn meer welvaart, werkgelegenheid en consumptie per hoofd van de bevolking op. De staatssecretarissen van Financiën en EZ zijn samen verantwoordelijk voor de politieke regie op dit kabinetsprogramma.

De beleving van de ondernemer staat centraal bij het identificeren van problemen en het formuleren van oplossingen op het terrein van onder meer administratieve lasten, nalevingskosten, toezicht, subsidies en dienstverlening. In halfjaarlijkse voortgangsrapportages geeft het kabinet een actueel beeld van de realisatie van maatregelen en een meerjarig overzicht van voorgenomen reductiemaatregelen bij alle ministeries. In deze voortgangsrapportages wordt niet alleen ingegaan op de inspanningen op nationaal niveau, maar ook op de reductie-inspanningen vanuit Europese regelgeving (supranationaal) en de gemeenten (decentraal).

Hieronder wordt een paar voorbeelden van maatregelen benoemd, die het kabinet op dit moment voor het komend jaar voorziet:

• Invoering van de nieuwe Dienstenwet; Deze wet maakt het voor ondernemers aanmerkelijk simpeler om vergunningen aan te vragen, bijvoorbeeld elektronisch. Ook worden meer vergunningen voor onbepaalde tijd verstrekt en hoeven ze niet meer elk jaar opnieuw aangevraagd te worden.

• Mogelijkheid tot digitale polisverstrekking (via wijziging van het Burgerlijk Wetboek).

• Bundeling van zes oude vergunningstelsels in één watervergunning (via de nieuwe Waterwet).

• Wijziging van de Drank- en Horecawet; Voordeel van deze wetswijziging voor (horeca)ondernemers is onder meer dat de verplichting om een vaste telefoon te hebben vervalt, er géén nieuwe vergunning hoeft te worden aangevraagd bij wijziging van een leidinggevende van een horeca-instelling (dit wordt een melding) en dat de sociale hygiëne verplichting voor niet-operationeel leidinggevenden zal komen te vervallen.

• Verhoging van de grens voor het doen van kwartaalaangifte voor de btw van € 7 000 tot € 15 000 waardoor een grote groep bedrijven per kwartaal in plaats van per maand btw-aangifte kan doen.

Regeldrukreductie op het terrein van Financiën

Naast de regierol op het programma, levert het ministerie van Financiën ook een inhoudelijke bijdrage aan het behalen van de programmaresultaten door kritisch naar haar eigen wet- en regelgeving te kijken. Dat is van groot belang voor het welslagen van het reductieprogramma omdat de administratieve lasten van het bedrijfsleven conform de nieuwe nulmeting voor bijna 40 procent op het terrein van de fiscaliteit liggen.

In de eerste integrale voortgangsrapportage is een aantal onderwerpen op het terrein van het ministerie van Financiën genoemd die voor een groot deel nog in bewerking of in onderzoek waren. Inmiddels hebben enkele maatregelen zoals de afschaffing van correctieberichten loonheffing over het lopende jaar en de automatische verlening van verklaringen arbeidsrelatie al een plaats gevonden in het Belastingplan 2009/Overige fiscale maatregelen 2009/Fiscale Onderhoudswet 2009. Andere onderwerpen hebben inmiddels tot rapportages geleid. Het totale wetgevingspakket Belastingplan 2009 c.a. leidt op het terrein van de fiscaliteit per saldo tot een structurele reductie administratieve lasten bedrijfsleven van ca. 23 mln. In de tweede integrale voortgangsrapportage dit najaar zal het reductiebeeld op het terrein van Financiën zijn aangevuld met maatregelen die vanaf juli 2008 kunnen gaan bijdragen aan de beoogde reductiedoelstelling. Een belangrijk vraagstuk daarbij is hoe elektronisch factureren kan worden bevorderd omdat meer dan 10% van de totale nulmeting wordt opgeroepen door het fiscale aspect van factureren. Het ministerie van Economische Zaken heeft hiervoor het Actieplan Elektronisch Factureren opgesteld.

In nauwe samenwerking tussen het ministerie van Financiën, de financiële sector en de financiële toezichthouders wordt een doorlichting verricht van de bestaande Europese richtlijnen en verordeningen die lasten met zich brengen voor financiële instellingen. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek zullen concrete voorstellen tot vermindering van de regeldruk worden geformuleerd en aan de Europese Commissie worden gepresenteerd. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan de realisatie van de doelstelling in het «Actieplan betere regelgeving» van de Commissie om in de periode 2007–2011 de lasten voor het Europese bedrijfsleven met 25 procent te reduceren.

2.1.2.3 Het stimuleren van duurzame consumptie en productie (kabinetsdoelstelling 22)

Een duurzame leefomgeving is één van de speerpunten van dit Kabinet. De druk op het milieu moet namelijk omlaag. Het klimaat verandert en natuurlijke hulpbronnen raken uitgeput. Om verdere aantasting van het milieu te voorkomen, moet anders worden geproduceerd en geconsumeerd. Het kabinet wil dit stimuleren door daar waar de mate van milieuvervuiling onvoldoende in de marktprijzen tot uiting komt, positieve en/of negatieve financiële prikkels in te voeren. Belastingheffing is één van de instrumenten die de overheid kan inzetten om duurzame productie en consumptie te stimuleren. In 2008 is op dit punt al een aantal maatregelen ingevoerd, in 2009 wordt een verdere fiscale vergroening doorgevoerd en ook na 2009 zijn maatregelen mogelijk.

Met de vergroeningsmaatregelen wordt nagestreefd dat het principe de vervuiler betaalt een nog grotere rol gaat spelen in de Nederlandse belastingmix. Tevens kunnen de wijzigingen van het belastingstelsel als gevolg van de vergroening ondersteunend werken aan de milieu- en klimaatdoelen van dit Kabinet.

De verdere fiscale vergroening in 2009 omvat de volgende maatregelen: de introductie van een vrijstelling in de belasting personenauto’s en motorrijwielen (BPM) voor zeer zuinige auto’s en en aanscherping van de CO₂-toeslag; de introductie van een extra verlaagde bijtellingcategorie van 20 procent voor zuinige auto’s van de zaak; verhoging van de motorrijtuigenbelasting (MRB) voor de meer vervuilende vrachtauto’s; verlaging van de MRB voor zeer zuinige auto’s en aardgasauto’s, en een gunstige fiscale behandeling van waterstof. Vanaf 2010 wordt de grondslag van de BPM in stappen omgezet van catalogusprijs naar CO₂-emissie.

2.1.2.4 Toezicht Belastingdienst

Bij burgers en bedrijven ligt de verantwoordelijkheid om uit eigen beweging datgene te doen wat democratisch tot stand gekomen wetgeving vraagt. De Belastingdienst gaat uit van vertrouwen in de belastingplichtige, maar als de Belastingdienst misbruik en oneigenlijk gebruik van regels constateert, dan zal hij door zijn optreden de grenzen van toelaatbaarheid ondubbelzinnig markeren.

Wanneer er sprake is van bereidheid van belastingplichtigen en toeslaggerechtigden om wettelijke verplichtingen na te komen (compliance), dan zijn de activiteiten van de Belastingdienst erop gericht die bereidheid te onderhouden en te versterken. Overigens is een bereidheid alleen niet voldoende: deze moet zich ook manifesteren in daadwerkelijk compliant gedrag. Het is, anders gezegd, niet genoeg dat een burger verklaart bereid te zijn een bijdrage aan de schatkist te leveren; hij moet dat ook feitelijk doen en niet op basis van een door hem zelf gekozen grondslag, maar op basis van wat de wet van hem verlangt (de materieel verschuldigde belasting). Onderzoek (o.a. de fiscale monitor) wijst uit dat de meeste burgers en bedrijven ook echt doen wat ze zeggen.

Indien nodig bevordert de Belastingdienst compliance door correctieve actie en, in het uiterste geval, door strafrechtelijk afgedwongen naleving.

De handhavingsstrategie van de Belastingdienst is gebaseerd op deze twee pijlers: vertrouwen waar mogelijk, repressie waar nodig. Burgers en bedrijven die het vertrouwen waard zijn, hebben recht op het snel krijgen van duidelijkheid over hun fiscale positie; de anderen hebben er «recht» op dat ze snel worden gecorrigeerd (lik op stuk). Onlosmakelijk verbonden aan de handhavingsstrategie van de Belastingdienst is dus de wil (en de noodzaak) om in de actualiteit te werken. Zo is het uit een oogpunt van compliance het meest effectief het gedrag van nieuwe belastingplichtigen, bijvoorbeeld jongeren die zich op de arbeidsmarkt begeven of startende ondernemers, positief te beïnvloeden. Dienstverlening is daarvoor het aangewezen instrument: bijvoorbeeld door jongeren te wijzen op de mogelijkheid van het indienen van een Tj-biljet of door bij startende ondernemers op bezoek te gaan.

Voor de compliante belastingplichtigen betekent dat werken op basis van vertrouwen en afspraken vooraf, en minder met controles achteraf. Daarom wordt sterk ingezet op horizontaal toezicht, waarbij afspraken worden gemaakt met overheden, individuele grote ondernemingen en brancheorganisaties. Dit gebeurt in de vorm van certificering en het afsluiten van handhavingsconvenanten.

Voor de belastingplichtigen waar repressieve actie vereist is, is het van belang de juistheid van gegevens zo snel en zo actueel mogelijk vast te stellen; boekenonderzoeken zijn daarvoor een belangrijk instrument. Bij repressieve actie hoort ook het opsporen van ontbrekende gegevens en van onbekende belastingplichtigen. Verder wordt het aantal uren opgevoerd voor thematische acties (zoals vastgoed, loonheffingen en illegale arbeid). Acties zullen vaak in samenwerking met andere handhavingsorganisaties worden uitgevoerd, zoals politie, Arbeidsinspectie, UWV, Sociale Verzekeringsbank en Openbaar Ministerie.

Mede door het hiervóór beschreven handhavingsbeleid kan, ondanks de enorme volumegroei van belastingplichtigen, douaneklanten en toeslaggerechtigden, het handhavingsniveau ten minste op peil blijven. Het investeren in horizontaal toezicht, het investeren in de relatie met belastingplichtigen zal zich op den duur terugverdienen: de aandacht in het handhavingsproces kan zich nog meer concentreren op die belastingplichtigen die slechts via repressie aan hun verplichtingen zullen voldoen.

2.1.2.5 Vereenvoudiging

De beleidsprioriteit vereenvoudiging betreft fiscale wet- en regelgeving en de vereenvoudigingsoperatie Belastingdienst.

Complexe uitvoering vindt deels zijn oorzaak in omvangrijke en complexe wetgeving. Vereenvoudiging daarvan helpt burgers en bedrijven, maar ook de uitvoeringsorganisaties. In 2009 wordt verder invulling gegeven aan een aantal trajecten dat tot vereenvoudiging van (fiscale) wetgeving moet leiden. Het gaat daarbij om de vereenvoudiging van de fiscale wetgeving ten aanzien van de loonheffingen, arbeidsrelaties en de Successiewet. Dit gebeurt waar nodig in samenwerking met de betrokken beleidsdepartementen.

Daarnaast wordt gestreefd naar vereenvoudiging van de wetgeving ten aanzien van de verschillende toeslagen. Daarbij geldt dat voor de vereenvoudiging van de wetgeving van de verschillende toeslagen zowel de Belastingdienst als de betrokken departementen doordrongen zijn van de urgentie van deze wijzigingen. In een interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) wordt onderzocht hoe de verschillende toeslagen kunnen worden vereenvoudigd. Dit onderzoek zal voor 1 april 2009 worden afgerond. Het streven is erop gericht om openbaarmaking van het onderzoeksrapport tezamen met het kabinetsstandpunt vóór de zomer te doen plaatsvinden.

Wat betreft vereenvoudiging van de fiscale wetgeving geldt dat over de vereenvoudiging van de loonheffingen bij brief van 3 juli 2008 (Kamerstukken II 2007/08, 31 236, nr. 3) een verkenning naar de Tweede Kamer is gestuurd, met meerdere varianten tot vereenvoudiging waaronder als meest vergaande mogelijkheid een loonsomheffing. Het kabinet heeft besloten onderzoek te doen naar een gesplitste heffing, waarbij de inhouding van loonbelasting, premie volksverzekeringen en inkomensafhankelijke bijdrage ZVW plaatsvindt bij de werknemers, terwijl de premies werknemersverzekeringen en de werkgeversbijdragen in de ZVW door de werkgevers worden betaald. Belangrijk is dat de huidige verschillen tussen de loonbegrippen voor de loonheffingen (de discoördinatiepunten) worden weggenomen. De heffingen worden over hetzelfde loon berekend. Het wegnemen van de discoördinatiepunten heeft echter belangrijke gevolgen (budgettair, koopkracht, lastenbeeld, beleidsinstrumenten). De Kamer zal hierover in het voorjaar van 2009 worden geïnformeerd. In 2009 zal er al een stap worden gezet door de bereidheid van het kabinet om de AWF-premies tot nul terug te brengen. Hierover zal met de sociale partners worden gesproken. Dit gebeurt in samenhang met verantwoorde loonontwikkeling, bevordering van participatie en andere structurele versterkingen van de economie.

Ook ten aanzien van arbeidsrelaties is vereenvoudiging mogelijk. Fiscaal kunnen deze relaties namelijk op verschillende manieren gekwalificeerd worden. De hoofdvormen zijn werknemerschap, ondernemerschap en het genieten van resultaat uit overige werkzaamheden. Binnen deze vormen bestaan weer subgroepen, bijvoorbeeld de directeur grootaandeelhouder. Onderzocht wordt of de fiscale kwalificaties beter kunnen aansluiten bij de maatschappelijke beleving. Eind 2008 wordt een verkenning van oplossingsrichtingen aan de Tweede Kamer gestuurd. In 2009 krijgt de verkenning een vervolg.

Ten slotte is de honderdvijftigjarige Successiewet dringend aan herziening toe. Door de vele reparaties en aanvullingen is in de loop der jaren namelijk een ontoegankelijke lappendeken ontstaan. Vormgeving en systematiek van de wet zijn ook achterhaald. Bovendien is de huidige wet erg ingewikkeld. In 2009 wordt gestart met het wetgevingstraject. De herziening omvat onder andere vereenvoudiging van de tariefstructuur, stroomlijning van verschillende vrijstellingen en vereenvoudiging van de bedrijfsopvolgingsregeling.

Wat betreft de vereenvoudigingsoperatie Belastingdienst (Kamerstukken II, 2006 – 2007, 31 066, nr. 2) is in juni 2007 een Plan van aanpak aan de Tweede Kamer aangeboden.

Dit plan van aanpak legt een aantal problemen van de Belastingdienst bloot:

– de automatisering in traditionele zin is aan het eind van zijn levenscyclus.

– invoering van nieuwe wet- en regelgeving kent vaak een lange doorlooptijd en de nodige kinderziektes.

– burgers en bedrijfsleven zijn soms niet tevreden over de dienstverlening.

– uitvoeringsadviezen over complexe wijzigingen kennen een lange doorlooptijd.

De aanpak van de vereenvoudigingsoperatie is een vijfluik.

Het eerste luik bevat de processen voor Toeslagen en SUB/Walvis: burgers en bedrijven hebben problemen ondervonden bij de toekenning van toeslagen en bij de verwerking van loonaangiften. Beide processen worden ingrijpend vernieuwd. Zo is begin 2007 besloten een nieuw toeslagensysteem te gaan bouwen. Dit nieuwe systeem moet per 1 januari 2009 in gebruik worden genomen.

Het tweede luik beschrijft de vereenvoudigingsoperatie huidige organisatie: op een aantal terreinen moeten de prestaties van de Belastingdienst in de ogen van burgers en bedrijven verbeteren. Dit deel bevat maatregelen om de grootste irritaties bij burgers en bedrijven weg te nemen.

Het derde luik bevat de vereenvoudigingsoperatie toekomstige organisatie: de Belastingdienst moet met zijn procesinrichting inspelen op de eisen die de maatschappij stelt. De vereenvoudigingsoperatie zet een aantal stappen om een duurzame en tegelijkertijd flexibele inrichting te realiseren. In de eerste fase wordt het fundament gelegd voor de voorzieningen die nodig zijn om burgers en bedrijfsleven in de toekomst goed te kunnen bedienen. In deze fase wordt een aantal basisvoorzieningen gerealiseerd dat nodig is om huidige en toekomstige processen te ondersteunen (bijvoorbeeld de digitale poort, een servicebus en een gegevenshuishouding). In de tweede fase gaat het om het blijvend verhogen van het prestatieniveau van de Belastingdienst door een andere procesinrichting: niet langer zijn de afzonderlijke belastingwetten leidend, maar bedrijfsfuncties die voor meer processen bruikbaar zijn. Hierdoor worden automatiseringssystemen vergaand gestandaardiseerd en toekomstbestendig. Daardoor wordt het ook mogelijk marktoplossingen aan te schaffen.

Het vierde luik bevat de vereenvoudiging van (fiscale) wetgeving in de sfeer van vereenvoudiging loonheffingen, vermindering aantal regimes arbeidsrelaties en vereenvoudiging toeslagen. Deze onderdelen staan aan het begin van deze paragraaf reeds beschreven.

In de loop van 2008 is een vijfde luik toegevoegd aan de vereenvoudigingsoperatie; dat luik bevat de sturing op de ICT-organisatie van de Belastingdienst. Daarnaast gaat dit luik over het formuleren, vaststellen en vervolgens onderhouden van de bedrijfsarchitectuur van de Belastingdienst op strategisch niveau.

Aan de Tweede Kamer wordt halfjaarlijks, ook in 2009, gerapporteerd over de voortgang van de Vereenvoudigingsoperatie. De vereenvoudigingsoperatie is veelomvattend en complex. Dat betekent dat niet alle stappen tegelijkertijd kunnen worden gezet. De luiken een, twee en vijf bevatten maatregelen die op korte termijn tot verbeteringen moeten leiden (en deels in 2007/2008 al hebben geleid). Naar hun aard zijn de werkzaamheden voor het derde luik het meest ingrijpend. Als einddatum voor deze fundamentele wijziging in de procesinrichting geldt, indicatief, het jaar 2015. In 2009 mogen concrete resultaten worden verwacht van het operationeel worden van de basisvoorzieningen. Beperkte praktijkproeven moeten in 2009 uitwijzen of het concept van de bedrijfsfuncties werkt. Op basis daarvan kunnen keuzes gemaakt worden over tempo en maatvoering.

De Belastingdienst wil de processen voor burgers en bedrijfsleven versnellen. Daartoe wordt sterk geïnvesteerd in digitale dienstverlening. Met de geleidelijke invoering van het stelsel van basisregistraties hoeven burgers en bedrijven nog maar één keer gegevens te verstrekken. De invoering van de basisregistratie inkomen is voorzien in 2009. Verder biedt de Belastingdienst in 2009 als service voor burgers die digitaal aangifte doen, de mogelijkheid gegevens voor in te laten vullen in de aangifte inkomstenbelasting. In de aangifte over 2008 kunnen onder meer de NAW-gegevens, de loongegevens, WOZ-gegevens, diverse heffingskortingen en het bedrag van de voorlopige teruggaaf worden vooringevuld. Tenslotte investeert de Belastingdienst in de jaren 2009 tot en met 2011 in de Belastingtelefoon om de telefonische bereikbaarheid te verbeteren en te kunnen garanderen (zie paragraaf 2.2.1.2.2.1).

2.1.2.6 Stabiele en internationaal concurrerende financiële markten, effectief toezicht en verantwoord ondernemingsbestuur

De minister van Financiën ziet erop toe dat de Nederlandse financiële markten goed functioneren en internationaal kunnen concurreren. Hiervoor is stabiliteit van het financiële stelsel en de financiële instellingen noodzakelijk – samen met een goede werking van de effectenmarkten. Op deze manier wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het functioneren van de Nederlandse economie.

Stabiele internationale financiële markten en effectief toezicht

Problemen op de Amerikaanse subprime hypotheekmarkt vormden in de zomer van 2007 de aanleiding tot wereldwijde onrust in de financiële sector. Onzekerheid over de waarde van Amerikaanse hypotheekportefeuilles leidde tot onrust op de – veel omvangrijkere – markt voor afgeleide financiële producten. De onrust sloeg om in onderling wantrouwen toen financiële instellingen onvoldoende in staat bleken om openheid van zaken te geven over de blootstelling aan dergelijke producten. Op basis van de lessen die in internationale gremia – zoals het Financial Stability Forum – zijn getrokken, worden thans in Europees en internationaal verband maatregelen genomen om de effectiviteit van het toezicht te vergroten.

De belangrijkste lessen richten zich op de noodzaak tot meer transparantie, aanpassing van het toezichtskader en betere grensoverschrijdende samenwerking tussen toezichthouders. De in dit kader in internationaal verband gedane aanbevelingen worden door het ministerie van Financiën actief ondersteund en waar nodig verwerkt in wet- en regelgeving. Meer transparantie op markten kan worden bereikt door meer en betere informatie voor en door marktpartijen. Daarnaast is meer transparantie gewenst omtrent rating agencies. In Europees verband zal een aanscherping van de Europese kapitaaleisen-richtlijn plaatsvinden. Ook is er meer aandacht voor liquiditeitsrisicobeheer en versterking van de samenwerking tussen toezichthouders.

Bij de versterking van de samenwerking tussen toezichthouders staan het invoeren van zogenaamde Colleges of Supervisors1 voor álle grensoverschrijdende financiële instellingen, en het versterken van de zogenaamde Europese Comités van Toezichthouders2 centraal.

Concurrerende financiële markten: Nederland als vestigingsplaats

Nederland moet als vestigingsplaats voor financiële instellingen behouden blijven. Om zich te handhaven als financieel centrum zal Nederland geduchte concurrentie van onder andere Frankfurt, Parijs, Milaan en Barcelona het hoofd moeten bieden.

De ambitie is om Nederland algemeen aantrekkelijk te houden als vestigingsplaats (als competitief secundair financieel centrum) en om een nichespeler van wereldklasse te worden door profijtelijke niches, zoals bijvoorbeeld op het gebied van pensioendiensten of betalingsverkeer, tijdig te identificeren en te benutten.

Het verbeteren van het vestigingsklimaat en de internationale concurrentiepositie van de Nederlandse financiële sector is een meerjaren plan. Na de start in 2007 zal een aantal jaren flink de schouders moeten worden gezet onder de uitvoering van de verschillende plannen door markt en overheid. Nederland heeft een goede uitgangspositie, maar zal aan een aantal knelpunten moeten wegwerken om zo de juiste vestigingsvoorwaarden te creëren. Zo zal de aandacht in 2009 vooral uitgaan naar:

• de invoering van de Premie Pensioen Instelling (PPI): Met de Europese richtlijn betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening (de IORP-richtlijn) heeft de Europese Commissie een eerste stap gezet richting een interne Europese pensioenmarkt. Hoewel er vooralsnog weinig sprake is van grensoverschrijdende uitvoering van pensioenregelingen, onderzoeken multinationaal opererende ondernemingen in toenemende mate de mogelijkheden om de verschillende pensioenregelingen van hun werknemers die zich overal in Europa bevinden, te bundelen in één instelling. Verschillende lidstaten (België, Ierland, Luxemburg) hebben de implementatie van de IORP-richtlijn benut om zich te positioneren als aantrekkelijk vestigingsland voor zo’n instelling. In Nederland bestaat er momenteel echter – ondanks de uitstekend gekwalificeerde pensioensector – geen pensioenvehikel waarmee optimaal gebruik kan worden gemaakt van de mogelijkheden die de IORP-richtlijn biedt. Met de PPI, wordt aan deze lacune tegemoetgekomen;

• het vermakkelijken van de de markttoetreding voor bepaalde categorieën van beleggingsinstellingen door aanwijzing van zogenaamde adequaat-toezicht-landen;

• verdere herziening van regelgeving voor financiële instellingen (optioneel toezicht voor professionele beleggers, reparatie Wet op het financieel toezicht, covered bonds regulering);

• actieve promotie van Nederland in samenwerking met o.a. HFC (Holland Financial Centre) en NFIA (Netherlands Foreign Investment Agency, EZ).

Deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat het vestigingsklimaat voor financiële instellingen aantrekkelijk blijft en verder versterkt wordt om zodoende het internationaal concurrentievermogen van Nederland te verbeteren. Daarnaast wordt ingezet op een ambitieuze studiecultuur en een excellent onderzoeksklimaat. In dat kader heeft de Duisenberg School of Finance in september 2008 een vliegende start gemaakt. In 2009 wordt het studieprogramma verder uitgebreid.

De afgelopen jaren zijn op fiscaal gebied al grote stappen gezet om het vestigingsklimaat te verbeteren (onder andere verlaging van Vpb-tarief en dividendbelasting). Dat neemt niet weg dat nog nadere fiscale stappen kunnen worden genomen. In 2009 wordt er een fiscaal kader voor de premiepensioeninstelling (ppi) geïntroduceerd, waarbij zoveel mogelijk aansluiting wordt gezocht bij de fiscale behandeling van pensioenfondsen. Tevens wordt het regime voor beleggingsinstellingen versoepeld voor beleggingen in vastgoed die via een dochtervennootschap worden gehouden. Verder wordt het in 2008 ingezette beleid tot het maken van bilaterale afspraken omtrent asset pooling voortgezet.

Verantwoord ondernemingsbestuur

Het optimaal functioneren van stabiele financiële markten kan worden verstoord door maatschappelijke onrust die ontstaat over zaken als grote overnames, aandeelhoudersactivisme, gebrek aan concurrentievermogen, topbeloningen en diversiteit. Het kabinet zet daarom verder in op verantwoord ondernemingsbestuur, toegankelijkheid, transparantie en concurrentievermogen van financiële markten.

In de visie van het kabinet gaat het bij verantwoord ondernemingsbestuur (corporate governance) om efficiënt toezicht op het bestuur van ondernemingen (de «checks») en om een evenwichtige verdeling van invloed tussen het bestuur, de Raad van Commissarissen (RvC) en de algemene vergadering van aandeelhouders (AvA) (de «balances»).

Bij verantwoord ondernemingsbestuur blijft een zware focus liggen op de versterkte zelfregulering via de Code Tabaksblat. Begin 2009 is een vaststelling voorzien van een gewijzigde code. Daarbij komt een accent te liggen op thema’s als overnameprocessen, beloningen en diversiteit. Daarnaast is voorzien dat er een nieuwe Monitoring Commissie Corporate Governance zal worden ingesteld die de taak van de Commissie Frijns overneemt. De naleving van de Code Tabaksblat zal echter naar een nog hoger niveau moeten, waarbij het streven is om per 2009 te komen tot een nalevingspercentage van tegen de 100 (thans 95).

Mede in het licht van fenomenen als private equity en hedgefondsen wil het kabinet wettelijke maatregelen tot stand brengen die beogen het evenwicht tussen belang en invloed te verbeteren. Deze maatregelen hebben eveneens tot doel de mogelijke kwetsbaarheid van Nederlandse ondernemingen te verminderen en ervoor te zorgen dat de onderneming zich kan richten op het creëren van aandeelhouderswaarde op de lange termijn, waarbij zij rekening houdt met het belang van alle stakeholders. De voorgestelde maatregelen zijn: verlaging van de eerste drempel voor melding van zeggenschap en kapitaalbelang, invoering van het melden van intenties, een mogelijkheid voor ondernemingen om alle aandeelhouders (ook onder de 3%) te identificeren, een eenvoudig systeem voor communicatie tussen vennootschap en aandeelhouders en aandeelhouders onderling en een verhoging van de drempel voor het agenderingsrecht.

Verder zal een vervolg worden gegeven aan de discussie over overnames en de in 2008 gehouden consultatie over de wenselijkheid van een marktmeester. Waar nodig kan dat leiden tot aanvullende regels.

Het onderwerp Corporate Governance staat eveneens hoog op de agenda bij het staatsdeelnemingenbeleid. Zo gaan we voor de deelnemingen na en willen we met de ondernemingen bespreken hoe wordt omgegaan met de borging van het publiek belang en hoe zich dit verhoudt tot de strategie van de onderneming. Meer in het bijzonder wordt daarbij ook gesproken over het bezoldigingsbeleid en de rol van de Raden van Commissarissen.

2.1.3 De begroting op hoofdlijnen

In deze paragraaf wordt op hoofdlijnen inzicht gegeven in de samenstelling en ontwikkeling van de uitgaven en niet-belastingontvangsten op begrotingshoofdstuk IXB. De belangrijkste wijzigingen worden toegelicht.

Grafiek 1 Overzicht Uitgaven en Niet-belastingontvangsten 2004–2013

Bovenstaande grafiek laat het verloop zien van de totale uitgaven en totale niet-belastingontvangsten voor de jaren 2004 tot en met 2013. De totalen uit het jaar 2004 tot en met 2007 zijn gebaseerd op de realisatiecijfers (en komen dienovereenkomstig terug in de jaarverslagen over deze jaren). De jaren 2008 en verder zijn gebaseerd op de in voorliggende begroting opgenomen ramingen.

Zowel de uitgaven als de niet-belastingontvangsten van IXB laten een plat verloop zien voor de jaren 2009 en verder. De uitgaven voor deze jaren bedragen ca. € 4 mld. per jaar en de ontvangsten ongeveer € 3,6 mld. per jaar. Dit spoort enigszins met de trend van de realisaties uit 2004 en eerder.

De uitschieter in de uitgaven in 2005 wordt voornamelijk veroorzaakt door de aanschaf van het transportbedrijf Gasunie. De hogere ontvangsten in 2005 en 2006 hangen samen met de verkoop van Staatsdeelnemingen.

Toelichting

Bovenstaande tabel laat de muaties zien sinds de eerste suppletore begroting 2008. Deze mutaties worden toegelicht in het verdiepingshoofdstuk.

Toelichting

Bovenstaande tabel laat veranderingen in de niet-belastingontvangsten zien sinds de eerste suppletore begroting 2008. Deze mutaties worden toegelicht in het verdiepingshoofdstuk.

2.2. BELEIDSARTIKELEN

2.2.1 Belastingen

2.2.1.1 Fiscaal beleid en wetgeving

2.2.1.1.1 Algemene beleidsdoelstelling

Het ontwerpen van beleid gericht op het genereren van inkomsten en het realiseren van niet-fiscale doelstellingen van het overheidsbeleid.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het beleid is er op gericht om inkomsten te genereren voor de financiering van overheidsbeleid, om het fiscale instrument selectief in te zetten voor de realisatie van niet-fiscale doelstellingen van het overheidsbeleid, om structuurversterkende maatregelen te nemen en om de Belastingdienst te ondersteunen met wetgeving voor de uitvoering van de belastingwetgeving.

Verantwoordelijkheid

De minister en staatssecretaris van Financiën zijn verantwoordelijk voor:

• het te voeren fiscale beleid;

• het opstellen van fiscale wet- en regelgeving;

• het internationaal behartigen van de Nederlandse fiscale belangen.

Externe factoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van:

• de belastingmoraal;

• de politieke en economische ontwikkelingen.

2.2.1.1.2 Operationele doelstellingen

2.2.1.1.2.1 Operationele doelstelling 1

Het genereren van inkomsten.

Motivering

Het financieren van overheidsuitgaven.

Instrumenten

Het ontwerpen van fiscale wet- en regelgeving, zoals het Belastingplan.

Meetbare gegevens

Meetbaar gegeven is de realisatie van geplande belastingontvangsten.

2.2.1.1.2.2 Operationele doelstelling 2

Het realiseren van niet-fiscale doelstellingen van kabinetsbeleid.

Motivering

Het inzetten van het fiscale instrument is er mede op gericht om de niet fiscale doelstellingen van kabinetsbeleid te realiseren. Dit beleid wordt ontwikkeld om inkomensbeleid te voeren, om het aanbod van bepaalde voorzieningen te stimuleren, om maatschappelijk ongewenst gedrag tegen te gaan en wenselijk gedrag te stimuleren, om structuurversterkende maatregelen te nemen, om de arbeidsparticipatie te verhogen, om ondernemerschap te stimuleren, of om het vestigingsklimaat aantrekkelijker te maken.

Instrumenten

Instrumenten zijn:

• het ontwerpen van fiscale wet- en regelgeving, zoals het uitbreiden van de Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en maatregelen in het kader van vergroening en het vestigingsklimaat (zie beleidsprioriteit III en VI);

• het afsluiten en uitvoeren van bilaterale belastingverdragen.

Meetbare gegevens

Het inzetten van het fiscale instrument is er op gericht om de niet-fiscale doelstellingen van het kabinetsbeleid te realiseren. Dit zijn in belangrijke mate doelstellingen van andere departementen. De mate waarin het doel bereikt wordt, wordt door de betreffende departementen verantwoord. Hierover worden in de begroting IXB daarom geen meetbare gegevens opgenomen.

2.2.1.1.2.3 Operationele doelstelling 3

Het verzorgen van wetgeving ter ondersteuning van de uitvoering van niet-fiscale taken door de Belastingdienst en het vereenvoudigen van fiscale wet- en regelgeving teneinde taken van de Belastingdienst te vergemakkelijken.

Motivering

De wet- en regelgeving wordt ontworpen om de uitvoering door de Belastingdienst mogelijk te maken, te ondersteunen en zo eenvoudig mogelijk te laten verlopen.

Instrumenten

Instrumenten zijn:

• het ontwerpen van niet-fiscale wet- en regelgeving, zoals in het kader van de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (AWIR);

• het ontwerpen van fiscale wet- en regelgeving, zoals in het kader van de vereenvoudiging (zie beleidsprioriteit V) en de administratieve lastenverlichting.

Meetbare gegevens

De mate waarin het doel bereikt wordt, komt tot uiting bij de meetbare gegevens van de Belastingdienst (zie paragraaf 2.2.1.2).

2.2.1.1.2.4 Operationele doelstelling 4

Het evalueren van fiscale wet- en regelgeving.

Motivering

Door de fiscale wet- en regelgeving te evalueren, wordt bezien of de uitgangspunten juist waren en of beoogde doelstellingen ook daadwerkelijk zijn gerealiseerd.

Instrumenten

Evaluatieonderzoeken.

Meetbare gegevens

Het ministerie van Financiën verricht in nauwe samenwerking met de betrokken departementen, periodiek evaluaties van alle belastinguitgaven zoals opgenomen in bijlage 5 van de Miljoenennota (Kamerstukken II, 2008/09, 31 700, nr. 1). In die bijlage wordt elk jaar een overzicht gegeven van de afgeronde evaluaties in het afgelopen jaar en van de geplande evaluaties in het komende jaar. De mate van doelbereiking komt daarin ook aan bod.

2.2.1.2 Belastingdienst

2.2.1.2.1 Algemene doelstelling

Burgers en bedrijven zijn bereid hun wettelijke verplichtingen ten aanzien van de Belastingdienst na te komen (compliance).

Omschrijving van de samenhang in het beleid

De Belastingdienst bevordert compliance door goede dienstverlening te leveren, adequaat toezicht uit te oefenen en zonodig naleving strafrechtelijk af te dwingen. De Belastingdienst gaat in zijn handelen uit van vertrouwen in burgers en bedrijven. Daarbij hoort goede voorlichting en dienstverlening. Keerzijde is dat als dit vertrouwen wordt beschaamd, er consequent wordt opgetreden.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• de uitvoering van de heffing en inning van de rijksbelastingen en douanerechten;

• de controle op invoer, doorvoer en uitvoer van goederen;

• de heffing en inning van de premies werknemers- en volksverzekeringen;

• de uitvoering van de inkomensafhankelijke bijdragen Zorgverzekeringswet;

• handhavingstaken op het gebied van de economische ordening en financiële integriteit;

• de vaststelling en de uitkering van toeslagen.

Externe factoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van:

• de economische ontwikkelingen;

• de eenvoud van de (fiscale) wet- en regelgeving.

Meetbare gegevens

De mate van compliance wordt jaarlijks getoetst door middel van een set van enquêtevragen aan burgers en bedrijven in de Fiscale Monitor (www.belastingdienst.nl). Aan de geënquêteerden wordt gevraagd of zij belastingontduiking onaanvaardbaar achten, of zij de stelling onderschrijven dat zelf belasting ontduiken uitgesloten is, en of zij van mening zijn dat belasting betalen betekent iets moeten bijdragen. De Belastingdienst onderzoekt de mogelijkheden om een instrument te ontwikkelen om de compliance daadwerkelijk te meten.

2.2.1.2.2 Operationele doelstellingen

2.2.1.2.2.1 Operationele doelstelling 1

Belastingplichtigen, premieplichtigen en rechthebbenden van toeslagen dienstverlening aanbieden op de manier die hen past.

Motivering

Door goede voorlichting en duidelijke formulieren bevordert de Belastingdienst de zelfredzaamheid. Op die manier worden burgers en bedrijven ondersteund in het nakomen van verplichtingen en het uitoefenen van rechten. Diensten worden aangeboden in een vorm die hen past waardoor zij een juiste aangifte of aanvraag tijdig kunnen indienen.

Instrumenten

Instrumenten zijn:

• telefonische dienstverlening gericht op goede bereikbaarheid en kwalitatief goede afhandeling;

• de vooringevulde aangifte;

• voorlichting via diverse media (krant, radio en tv, website).

Meetbare gegevens1

Toelichting

• De bereikbaarheidsnorm geeft het percentage weer van het aantal bellers dat daadwerkelijk verbinding heeft gekregen met de Belastingtelefoon. Bereikbaarheid betekent dat 80 à 85% van de bellers na het doorlopen van het keuzemenu binnen honderd seconden een respondent aan de lijn krijgt. Vanaf 1 januari 2007 wordt in de telling ook het aanbod meegenomen van de bellers die de Belastingtelefoon niet hebben kunnen bereiken, bijvoorbeeld in perioden van piekbelasting. Om de bereikbaarheid van de Belastingtelefoon te kunnen garanderen, worden middelen uitgetrokken om de ondersteunende techniek te verbeteren (belplatform).

• De Belastingtelefoon wil klanten in één contact helpen door onder meer het verleggen van backofficewerkzaamheden in de regio naar de frontoffice: er zal meer worden afgehandeld in het eerste telefonische contact en minder worden doorverwezen als complexe vraag naar de backoffice. Doelstelling is dat in niet meer dan 5 tot 10% van de gevallen wordt doorverwezen naar het regiokantoor (terugbelactie). Om meer zaken direct te kunnen afhandelen, komen er meer mogelijkheden voor de Belastingtelefoon om wijzigingen door te voeren, zoals verhuismutaties, verlenen van uitstel aan particulieren, het stopzetten van betalingen op toeslagbeschikkingen en wijzigingen van inkomengegevens.

• Kwaliteit: de Belastingtelefoon wil dat de telefoniemedewerkers goed zijn opgeleid, dat de inhoud van het antwoord niet afhankelijk is van degene die de vraag beantwoordt en dat de Belastingtelefoon altijd de actuele informatie heeft. Externe bureaus meten of de goede antwoorden worden gegeven en hoe het met de klanttevredenheid is gesteld.

• Tijdige reactie op complexe vragen: de Belastingdienst heeft als doelstelling dat burgers en bedrijven binnen twee werkdagen vanuit de backoffice (regiokantoren) worden teruggebeld als een vraag niet direct telefonisch beantwoord kan worden. Dit geldt ook voor toeslagen.

• De Belastingdienst heeft voor bedrijven een aantal cruciale processen versneld. Voor het toekennen van een omzetbelastingnummer en loonheffingennummer geldt als regel een termijn van vijf werkdagen. Met de Verklaring arbeidsrelatie (VAR) kan de belanghebbende vooraf zekerheid krijgen over de vraag of het inkomen uit een arbeidsrelatie belastbaar is als winst uit onderneming, als resultaat overige werkzaamheden of als loon uit dienstbetrekking. De doelstelling is de verwerkingstijd van de standaardaanvragen te beperken tot vijf werkdagen.

• Voor de behandeltermijnen die de Belastingdienst in acht neemt voor aangiften, bezwaren en klachten wordt verwezen naar het Bedrijfsplan Belastingdienst 2008–2012 (Kamerstukken II, 2007/08, 31 200, nr. 19).

Toelichting

De Belastingdienst meet jaarlijks hoe burgers en bedrijven denken over belastingen en het handelen van de Belastingdienst. Dit gebeurt door middel van de Fiscale Monitor. Het gaat hierbij om door belastingplichtigen en toeslaggerechtigden ervaren snelheid, tijdigheid, duidelijkheid en bereikbaarheid van de Belastingdienst.

2.2.1.2.2.2 Operationele doelstelling 2

Door toezicht en opsporing bevordert de Belastingdienst dat belasting- en premieplichtigen en toeslaggerechtigden hun wettelijke verplichtingen nakomen.

Motivering

Risicobeheersing gericht op fiscale risico’s, financieel belang en maatschappelijke relevantie, blijft bepalend voor de invulling van het toezicht. Bij de uitvoering van zijn taken, laat de Belastingdienst zich leiden door de beginselen van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid.

Binnen het toezicht onderscheidt de Belastingdienst vier segmenten: Particulieren, Midden- en Kleinbedrijf (MKB), Middelgrote ondernemingen (MGO) en Zeer grote ondernemingen (ZGO). Bij het toezicht gaat de Belastingdienst voorrang geven aan afspraken vooraf met bonafide organisaties en ondernemers. In deze aanpak passen ook de bedrijfsbezoeken, met specifieke aandacht voor startende ondernemers.

Voor de belastingplichtigen die het minder nauw nemen met de fiscale regels, wil de Belastingdienst zo zichtbaar mogelijk zijn. Naast dit individuele toezicht, investeert de Belastingdienst meer in toezicht «op straat». Bij de keuze van de thema’s speelt de maatschappelijke relevantie een belangrijke rol. Handhavingscommunicatie zal daarbij worden ingezet om de uitstraling van het optreden te versterken. De Belastingdienst werkt daarbij zoveel mogelijk samen met andere handhavingsorganisaties.

Het toezicht bij Toeslagen is gericht op het correct, dat wil zeggen op basis van de wettelijke grondslagen, uitbetalen van het juiste bedrag. Het toezichtbeleid komt tot stand in afstemming met de departementen die beleidsinhoudelijk verantwoordelijk zijn voor de inkomensafhankelijke regelingen.

Instrumenten

Instrumenten zijn:

• convenanten en certificering in het kader van horizontaal toezicht.

• boekenonderzoeken en kantoortoetsen.

• actualiteitsbezoeken (waaronder bedrijfs- en startersbezoeken).

• landelijke en regionale acties.

• handhavingscommunicatie.

• opsporingsonderzoeken.

Meetbare gegevens

Toelichting

• Het beeld in de tabel voor 2009 wijkt af van dat van voorgaande jaren. Dit hangt samen met de vernieuwing van de toezichtsaanpak die door de Belastingdienst is ingezet. De Belastingdienst gaat de handhaving versterken door het voeren van handhavingsregie op belangrijke maatschappelijke en fiscale thema’s en rond bepaalde klantgroepen. Voor 2009 wordt gekozen voor meer accent op preventieve vormen van handhaving, en minder accent op de traditionele instrumenten zoals boekenonderzoeken. Het aantal contacten met bedrijven wordt niet minder, maar de aard van het klantcontact wijzigt. Het accent komt steeds meer te liggen op dienstverlening en preventief toezicht. De bedoeling is fouten te voorkomen en, indien nodig, in de actualiteit bij te sturen.

Bedrijfsbezoeken, startersbezoeken en beoordelingen vooraf spelen bij de nieuwe toezichtsaanpak een prominente rol en zijn opgenomen in de tabel onder het kopje actualiteitsbezoeken. Naast deze bezoeken worden bij die nieuwe aanpak instrumenten ingezet als horizontaal toezicht, handhavingscommunicatie en uiteraard ook waar nodig boekenonderzoeken of aangiftebehandeling. Voor deze instrumenten gelden echter geen vooraf vastgestelde kwantitatieve doelstellingen en zijn dan ook niet vermeld in de tabel. In 2009 wordt ongeveer 30% van de totale toezichtscapaciteit dat zich bezighoudt met MKB, MGO en ZGO, op deze wijze ingevuld. De impuls die aan het toezicht is gegeven, blijft hiermee gehandhaafd.

• Acties dragen bij aan de zichtbaarheid van de Belastingdienst. Het aantal uren acties zal dan ook in 2009 worden opgevoerd. Deze acties zijn vooral gericht op het opsporen van onbekende belastingplichtigen en/of onbekende inkomensstromen. Voorbeelden van acties zijn vastgoed, markten en illegale arbeid. Om het effect van het optreden te vergroten, zal meer thematisch worden gewerkt. Het themagericht werken wordt projectmatig aangepakt, waarbij meerdere risico’s bij objecten of subjecten, meerdere middelen, meerdere toezichtprocessen en meerdere toezichtinstrumenten worden betrokken.

• Risicobeheersing is bepalend voor de behandeling van aangiften. Jaarlijks wordt een set van selectieregels vastgesteld met behulp waarvan geautomatiseerd aangiften worden uitgeworpen, waarop daadwerkelijk toezicht plaatsvindt. In 2009 zal het aantal aangiften dat automatisch wordt uitgeworpen voor behandeling op de kantoren, worden verminderd. De Belastingdienst wil steeds meer in de actualiteit gegevens vaststellen. Het stelsel van basisregistraties en de verdere ontwikkeling van de vooringevulde aangifte spelen hierbij een belangrijke rol.

• Het bedrag van de betalingsachterstand bij invordering wordt weergegeven als een percentage van de totale belasting- en premieontvangsten.

Toelichting

• De Douane voert op twee verschillende momenten zijn controles uit om vast te stellen of belastingplichtigen hun fiscale verplichtingen nakomen, namelijk vóór het moment dat goederen worden aangeboden voor invoer (fysieke controle) en na de invoer aan de hand van de administratie van bedrijven (administratieve controle). Dat het aantal correcties toeneemt, hangt samen met de toename van het werkpakket. Er is geen sprake van beleidsintensivering.

• De opsporing richt zich meer dan voorheen op grote zaken en/of zaken met een grote maatschappelijke uitstraling (vastgoed, witwassen). De Belastingdienst streeft naar een zo hoog mogelijk percentage van processen-verbaal dat leidt tot veroordeling of een transactie, door het aanleveren van kwalitatief goede zaken.

Toelichting

• De door de belastingplichtige ervaren pakkans is een indicatie voor de effectiviteit van het toezicht. De ervaren pakkans is het resultaat van de inspanningen van de Belastingdienst en de betekenis die het heeft voor de individuele belastingplichtige.

• De fiscale kwaliteitsindex (FIX) meet door middel van collegiale toetsing de kwaliteit van de heffing, controle en invordering van de verschillende belastingmiddelen, accijnzen en invoerrechten. Het basisjaar is 2005 (index 100).

Toelichting

De zorg-, huur- en kinderopvangtoeslagen berusten op grondslagen die voor het overgrote deel geverifieerd kunnen worden met gegevens uit exclusieve registraties. Dit gebeurt in het massale toezicht. Omdat voorafgaand toezicht praktisch niet mogelijk is, vindt dat in de loop van het berekeningsjaar plaats en in ieder geval bij het definitief toekennen. Door toezicht uit te voeren, wordt gerealiseerd dat de grondslaggegevens – behoudens de inkomensgegevens – in afdoende mate zijn geverifieerd vóór het moment van definitief toekennen. Door zowel gebruik te maken van bij andere organisaties aanwezige contra-informatie als convenanten af te sluiten met brancheorganisaties (horizontaal toezicht), worden de toezichtlasten zoveel mogelijk beperkt.

2.2.1.2.2.3 Operationele doelstelling 3

Het leveren van een bijdrage aan de bescherming van de samenleving tegen ongewenste goederen.

Motivering

Door controle op de goederen die in Nederland de EU binnenkomen of verlaten, worden de risico’s op het gebied van veiligheid, gezondheid, economie en milieu (VGEM) beheersbaar. Dat houdt in: toezicht op de hele logistieke keten, bij grensoverschrijdend goederenverkeer.

Het toezicht wordt de komende jaren in toenemende mate gebaseerd op vertrouwen, waarbij het einddoel is te komen tot veilige goederenstromen. De goederenstromen van betrouwbare, compliante ondernemers worden gefaciliteerd en kunnen veel sneller passeren. De Wereld Douane Organisatie introduceert daartoe het certificeren van bedrijven als Authorized Economic Operator (AEO). Als alle bedrijven binnen een vervoersketen zijn gecertificeerd, is er sprake van een Smart and Secured Trade Lane. Daarnaast is binnen Nederland een ontwikkeling in gang gezet tot horizontalisering van handhavingstaken. Dit betekent dat het bedrijfsleven wordt betrokken bij de handhaving zodat het handhavingniveau bij dergelijke bedrijven kan worden verlaagd.

De Douane zal de komende jaren de controles aan de buitengrens versterken, waarbij het toezicht vooral gericht zal zijn op de niet gecertificeerde goederenstroom.

Instrumenten

Instrumenten zijn:

• certificering van ondernemingen die aan hun verplichtingen voldoen.

• fysieke controles op de uitgaande goederenstroom.

• 100%-passagierscontroles.

Meetbare gegevens

Toelichting

• De Douane onderwerpt de goederenstroom (vracht, koeriers en postzendingen) aan fysieke controles op het moment van binnenbrengen/invoer en uitvoer/uitgaan. De controles worden mede met andere diensten uitgevoerd en vinden vooral plaats in de haven van Rotterdam en op de luchthaven Schiphol. Dit gebeurt mede door de inzet van detectiesystemen; hiervoor worden de komende jaren extra middelen uitgetrokken. De scancontroles en fysieke controles vracht zullen in 2009 toenemen. De fysieke controles koeriers/post en ambulant blijven op niveau.

• De Douane houdt ook, in het kader van zichtbaarheid, gebied- en objectgerelateerd toezicht: langs de kustlijn, op zee- en luchthavens. Door hierbij risicogerichter te werk te gaan, kan het aantal uren licht dalen.

• Naast het reguliere toezicht op illegale goederenstromen, wordt ook toezicht uitgevoerd op basis van politieke opdrachten en/of specifieke doelstellingen. Bij deze vorm staan de specifieke doelstellingen voorop en niet zozeer de opbrengsten. De 100%-passagierscontroles zijn hiervan een voorbeeld; deze controles worden in 2009 gecontinueerd.

2.2.1.2.2.4 Operationele doelstelling 4

Efficiënte en soepele uitvoering van de massale processen.

Motivering

De Belastingdienst maakt bij zijn werkzaamheden veel gebruik van ICT toepassingen, waarmee werkstromen op een snelle en efficiënte wijze worden verwerkt. De processen worden massale processen genoemd. Het is de bedoeling dat deze processen dusdanig worden gestandaardiseerd en gedigitaliseerd, dat de werkzaamheden in het overgrote deel van de gevallen automatisch kunnen worden uitgevoerd. Niet alleen de verwerking van aangiften en toeslagen, maar ook het massale toezicht en de administratieve processen worden in de toekomst als regel zonder menselijke tussenkomst afgedaan. Voor burgers en bedrijven betekent dit dat zij sneller zekerheid kunnen krijgen over hun fiscale positie.

Om daarnaast de gewenste complexiteitsreductie te realiseren, is een meerjarig programma opgezet dat uiteindelijk moet leiden tot een complete herinrichting van de massale processen.

Instrumenten

Instrumenten zijn:

• informatiesystemen voor massale verwerking.

• Vereenvoudigingsoperatie toekomstige organisatie (complexiteitsreductie automatisering).

Meetbare gegevens

Toelichting

• De Belastingdienst wil ervoor zorgen dat belastingplichtigen en toeslaggerechtigden de juiste berichten en gegevens ontvangen. Daartoe vindt sinds 2007 controle plaats voordat grote stromen beschikkingen (aanslagen en toeslagen) worden verstuurd.

• In het plan van aanpak Vereenvoudigingsoperatie Belastingdienst is een aantal maatregelen aangekondigd om processen voor burgers te versnellen. Dit betreft de tijdige verwerking van rekeningnummers, verrekening van teruggaven met nog openstaande aanslagen en terugbetalingen.

• Ook de complexiteitsreductie automatisering maakt onderdeel uit van de Vereenvoudigingsoperatie Belastingdienst. Dit programma beoogt voor de korte termijn (2008–2009) het waarborgen van de continuïteit van de werkzaamheden en het kunnen realiseren van noodzakelijke aanpassingen. Op de langere termijn, met als tijdhorizon 2015, gaat de Belastingdienst zijn processen herzien. De Belastingdienst kiest voor een oriëntatie op bedrijfsfuncties. De belangrijkste bedrijfsfuncties zijn het verkrijgen van gegevens, het bepalen van grondslagen, het formaliseren van rechten en plichten en het afwikkelen van de financiële positie. Voor burgers en bedrijven betekent dit dat ingespeeld wordt op belangrijke gebeurtenissen in diens bestaan («events») en op de daarbij behorende fiscale gevolgen. Er hoeft maar één keer informatie te worden aangeleverd om alle fiscale gevolgen, ongeacht het belastingmiddel, af te handelen. Voor de periode vanaf 2009 worden mijlpalen geformuleerd.

2.2.1.3 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de budgettaire gevolgen van beleid

Verplichtingen

In 2009 zijn de geraamde verplichtingen gelijk aan de geraamde uitgaven. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichtingen bij de uitgaven.

Uitgaven

Programma-uitgaven

De programma-uitgaven ad € 807,1 mln. bestaan voor het grootste deel uit betalingen aan heffing- en invorderingsrente, namelijk € 800 mln. Verder bestaan de programma-uitgaven uit o.a. vergoedingen voor proceskosten ad € 2,5 mln. en rente-uitgaven in verband met het depotstelsel ad € 2,5 mln.

Apparaatsuitgaven

De verdeling van de apparaatsuitgaven is ca. € 1,6 mld. voor personele uitgaven en ca. € 1,2 mld. voor materiële uitgaven. De materiële uitgaven betreffen o.a. huisvesting, communicatie en ICT.

Ontvangsten

Belastingontvangsten

De belastingontvangsten in de tabel budgettaire gevolgen zijn netto ontvangsten. De netto ontvangsten zijn gelijk aan de totale belastingontvangsten minus de afdrachten aan het Gemeentefonds en het Provinciefonds op grond van de financiële verhoudingswet, en minus de afdracht aan het BTW-Compensatiefonds. In onderstaande tabel staat de aansluiting van de Miljoenennota 2009 met de begroting IXB. De Miljoenennota bevat een toelichting op de belastingontvangsten.

Overige programma-ontvangsten

De overige programma-ontvangsten zijn ontvangen schikkingen en boetes (€ 173,7 mln.) en terug te ontvangen kosten van vervolging (€ 144,3 mln.).

Apparaatsontvangsten

De apparaatsontvangsten ad € 21 mln. bestaan o.a. uit ontvangsten in verband met werkzaamheden die de Belastingdienst voor andere overheidsorganisaties uitvoert en uit ontvangsten voor uitleen van personeel.

Grafiek budgetflexibiliteit

Toelichting

In de programma-uitgaven van de Belastingdienst zit geen budgetflexibiliteit; ze zijn voor 100 procent juridisch verplicht. Deze uitgaven vloeien voort uit bestaande wet- en regelgeving en/of uit uitspraken van het Europese Hof van Justitie.

2.2.1.4 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Fiscaal beleid en wetgeving

* AD is algemene doelstelling, OD is operationele doelstelling.

Toelichting

Evaluatie van de vijfjaarscyclus van de evaluatie van de belastinguitgaven

In de begroting 2008 is de beleidsdoorlichting «Evaluatie vijfjaarscyclus» gepland voor 2008. De basis voor de beleidsdoorlichting is een volledig voltooide vijfsjaarscyclus van alle individuele belastinguitgaven. De laatste serie individuele evaluaties van belastinguitgaven staat echter gepland voor 2008, zoals vermeld in bijlage 5 van de Miljoenennota 2008. De afronding van de beleidsdoorlichting verschuift daarom naar 2009.

Belastingdienst

2.2.2. Financiële markten

2.2.2.1 Algemene doelstelling

Een integer en stabiel financieel stelsel waarin de financiële markten goed functioneren, voldoende toegankelijk en transparant zijn en een gunstige internationale concurrentiepositie kennen.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om de keuze aan financiële producten tegen gunstige voorwaarden en concurrerende prijzen te stimuleren en het vertrouwen in het financiële stelsel te bevorderen zorgt de minister voor wet- en regelgeving voor het toezicht op de financiële sector en voor een ongestoorde muntvoorziening zodat consumenten met voldoende informatie en vertrouwen financiële producten kunnen afnemen en ondernemingen in een gunstig vestigingsklimaat terecht komen. Goed functionerende en internationaal concurrerende financiële markten en een integer financieel stelsel kenmerken zich doordat marktverstoringen worden voorkomen of opgelost, de financiële sector niet misbruikt wordt voor witwassen of de financiering van terrorisme en het goed functioneren van het betalingsverkeer.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• Het functioneren van het financieel bestel. Concreet betekent dit dat de minister verantwoordelijk is voor de institutionele structuur en toezicht, de wet- en regelgeving die hieraan ten grondslag ligt en voor de besluitvorming over eventuele besteding van publieke middelen bij crisisbestrijding. Het daadwerkelijke toezicht wordt uitgevoerd door de Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

• Een ongestoorde voorziening van voldoende munten.

Externe factoren

Het behalen van deze doelstelling is onderhevig aan politieke, economische en internationale ontwikkelingen.

2.2.2.2 Budgettaire gevolgen van beleid

¹ Betreft de subsidie aan de stichting SOPO t.b.v. het College Deskundigheid Financiële Dienstverlening (CDFD)

² Inclusief subsidie aan het Geld- en Bankmuseum van € 1,2 mln. in 2009

Uitgaven

Bijdrage Toezicht

De overheidsbijdrage aan het toezicht op financiële markten is ter ondersteuning van de activiteiten die een algemeen belang dienen. Aan de hand van een in (de eerste helft van) 2003 uitgevoerd onderzoek is vastgesteld dat het daarbij gaat om:

a. Een deel van de toezichtactiviteiten dat gericht is op het naleven van regels en het voorkomen van overtredingen op die regels (de zogenaamde preventieve handhaving).

b. Toezichtactiviteiten die gebaseerd zijn op een redelijk vermoeden van een strafbaar feit of het overtreden van een bestuursrechtelijk gestelde norm (de zogenaamde repressieve handhaving dat erop gericht is om een ongewenste activiteit in de markt te onderdrukken met de bedoeling om herhaling te voorkomen dan wel op zijn minst te bemoeilijken).

Daarnaast neemt de Staat nog andere kosten van het toezicht voor haar rekening. Dit zijn de kosten die niet kunnen worden doorberekend (toezicht op de heterogene groep van publicisten) en de kosten waarvan besloten is om deze niet aan marktpartijen door te berekenen (zoals een deel van de kosten van het toezicht op emissies). De kosten van het Financieel Expertisecentrum worden eveneens door de Staat vergoed. Bezien wordt welke gevolgen een door het College van Beroep voor het bedrijfsleven gedane uitspraak heeft voor de doorberekening van de door toezichthouders gemaakte kosten aan de sector. Hierover wordt de Tweede Kamer nog apart geïnformeerd.

Platform CentiQ

Uitgangspunt voor de begroting van platform CentiQ is dat het ministerie van Financiën samen met een aantal spilpartners het platform gezamenlijk financiert. Het ministerie van Financiën is de initiatiefnemer en zal daarom het eerste jaar relatief gezien meer bijdragen dan de andere deelnemers (o.a. ministeries, ZBO’s, branchevertegenwoordigers en een universiteit). Voor de daaropvolgende jaren neemt de bijdrage van het ministerie van Financiën af.

Muntcirculatie

Muntcirculatie bestaat uit uitgaven die betrekking hebben op de muntproductie, de subsidie aan het Geld- en Bankmuseum en de vergoeding van de kosten van het Nationaal Analysecentrum voor Munten (NACM). De muntproductie in de jaren 2009 en verder is afhankelijk van de ontwikkelingen in de muntvraag.

Ontvangsten

Ontvangsten muntwezen

De ontvangsten muntwezen hebben betrekking op de uitgifte van bijzondere euromunten, de afdracht van de Koninklijke Nederlandse Munt (KNM) aan de Staat, van de totale nominale waarde van uitgegeven muntsets, de bijzondere euromunten en van royalty’s. Royalty’s zijn vergoedingen die de Staat ontvangt voor dukaten die KNM produceert en verkoopt. De ontvangsten muntwezen hebben tevens betrekking op verkocht metaalschroot: dit betreft metaal van vernietigde euromunten die als gevolg van beschadiging niet meer bruikbaar zijn voor de circulatie.

Toename in muntcirculatie

Het in omloop brengen van reguliere euromunten leidt tot ontvangsten voor de Staat en tegelijkertijd tot een schuld aan het publiek. Vanwege de uitbreidings- en vervangingvraag naar munten is doorgaans sprake van een netto-ontvangst voor de Staat.

Grafiek budgetflexibiliteit

Toelichting bij juridisch verplicht operationele doelstelling 1

De uitgaven voor deze doelstelling zijn geen van alle juridisch verplicht, echter wel bestuurlijk gebonden. De overheid heeft zich conform het rapport «Maat Houden» gecommitteerd om bij te dragen aan de kosten van het toezicht door middel van het bekostigen van alle repressieve handhavingskosten. De rijksoverheid bekostigt tevens o.m. de toezichtskosten die voortvloeien uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT) en de Sanctiewet 1977 vanwege het algemene belang dat gediend is met de aanpak van overtreders.

Toelichting bij juridisch verplicht operationele doelstelling 2

De uitgave betreft een bijdrage in de kosten van een regionale organisatie die in het Caribische gebied witwassen en het financieren van terroristen bestrijdt. Nederland betaalt mee uit hoofde van de overzeese gebiedsdelen van het Koninkrijk der Nederlanden. Nederland heeft toegezegd om in ieder geval tot 2012 bij te dragen aan de kosten voor het lidmaatschap.

Toelichting bij juridisch verplicht operationele doelstelling 3

Muntcirculatie bestaat uit uitgaven die betrekking hebben op de productie van munten en de subsidie aan het Geld- en Bankmuseum evenals een vergoeding van de kosten gemaakt door het Nationaal Analysecentrum voor Munten. Deze uitgaven zijn juridisch verplicht. De overige uitgaven zijn beleidsmatig gereserveerd en zijn nodig voor de aankoop van metaal voor reguliere circulatiemunten en bijzondere munten, alsmede de ontwerp-, distributie- en promotiekosten bij de uitgifte van een bijzondere munt.

2.2.2.3 Operationele doelstellingen

2.2.2.2.1 Operationele doelstelling 1

Goed functionerende, stabiele financiële markten die voldoende toegankelijk en transparant voor de gebruikers en internationaal concurrerend zijn.

Motivering

Marktverstoringen voorkomen of, indien nodig, oplossen. Beoogde effecten van dit beleid zijn onder meer: stimuleren dat door voldoende transparantie financiële markten beter werken en de consument goed geïnformeerde beslissingen kan nemen; bundelen, stimuleren en toegankelijker maken van (reeds bestaande) initiatieven ter verbetering van de financiële geschooldheid zodat de consument haar eigen verantwoordelijkheid in het nemen van beslissingen beter kan dragen; reduceren van de schuldenproblematiek; stimuleren van verantwoorde groei van de markt voor financiële producten, mede door het voor aanbieders van financiële producten aantrekkelijker te maken om zich in Nederland te vestigen. Dit laatste kan de concurrentie en zo de werking van financiële markten bevorderen evenals de bredere economische groei.

Instrumenten

Wet en regelgeving:

• Een adequaat prudentieel toezichtregime in Nederland. In navolging op de onrust in de financiële sector zal 2009 in het teken staan van het verbeteren van het toezichtsraamwerk. De lessen – getrokken uit de onrust op financiële markten – moeten op internationaal niveau worden omgezet in concrete verbeteringen voor het toezichtraamwerk voor banken. Zo wordt er verder invulling gegeven aan de zogenoemde colleges van toezichthouders, waarbij het uitwisselen van informatie tussen toezichthouders van verschillende landen centraal zal komen te staan. Ook zal wederom actief worden deelgenomen aan de Europese discussie en onderhandelingen over op risico gebaseerde kapitaaleisen voor verzekeraars (Solvency II).

• Goede crisismanagementprocedures. In 2009 zal er wederom een Europese crisisoefening plaatsvinden, waarbij de nieuwe afspraken van juni 2008 op het vlak van financieel crisismanagement in Europees verband worden getest.

• Goed functionerend internationaal betalingsverkeer. Via de implementatie van de Europese richtlijn voor betaaldiensten wordt bijgedragen aan een gemeenschappelijk Europees betaalsysteem (Single European Payment Area).

• Verbetering van het vestigingsklimaat voor financiële instellingen – in samenwerking met Holland Financial Centre – door onder meer invoering van de Premie Pensioen Instelling (PPI, een instelling die enkel belast is met het beheer van pensioenregelingen met een vaste premie) en een uitbreiding van het aantal aangewezen landen met adequaat toezicht.

• Verbetering van het Europese kader voor beleggingsinstellingen door actief deel te nemen aan de Europese onderhandelingen over wijziging van de richtlijn beleggingsinstellingen en aan discussies over de toekomstige inrichting van het bredere Europese kader voor beleggingsinstellingen.

• Evaluatie naar de doeltreffendheid en effecten van de maatregelen die voortkomen uit de Wet financiële dienstverlening, die onder meer gericht zijn op de bescherming van de belangen van consumenten (Handelingen I 2005/06, nr. 1, p. 24). Dit in verband met het voornemen om de Staten-Generaal hierover vóór 1 januari 2010 verslag te doen.

• Aanpassing van regelgeving op het gebied van consumptief krediet, meer in het bijzonder het voorkomen van overkreditering. Hiertoe zal de reclameregelgeving worden aangescherpt, zullen kredieten met een korte looptijd worden gereguleerd, zal het maximale kredietvergoedingspercentage onder de Wft worden gebracht waardoor AFM hier toezicht op gaat houden en zal bedrijfsmatige bemiddeling in leningen tussen particulier worden gereguleerd in de Wft. Daarnaast zal worden gewerkt aan implementatie van de richtlijn consumentenkrediet (Kamerstukken II 2007/08, 24 515, nr. 124).

• Verdere versterking van het Nederlandse corporate governance raamwerk. Hiertoe is het volgende voorzien:

– Wetswijziging naar aanleiding van aanbevelingen van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code. Concreet behelst dit een verlaging van de drempel voor melding van zeggenschap en introductie van een verplichting tot melding van intenties in beursgenoteerde vennootschappen, introductie van een regeling voor identificatie van aandeelhouders en verhoging van de drempel voor gebruikmaking van het agenderingsrecht voor de AvA.

– Uitvoering van de uitkomsten van de discussie rondom de «marktmeester» bij overnames.

– AMvB-wijziging ter aanwijzing van de nieuwe Code Tabaksblat.

– Instelling van een nieuwe Monitoring Commissie Corporate Governance Code.

• Het terugdringen van het aantal fysieke effecten zodat het effectenverkeer efficiënter wordt en betere bescherming van optiebeleggers door middel van wijziging van de Wet giraal effectenverkeer.

• Ter vergroting van het financiële inzicht van de consument zullen binnen het Platform CentiQ de volgende activiteiten plaatsvinden:

– Basisvoorzieningen: Het opzetten van een «body of knowledge» ten behoeve van het verbeteren van financieel inzicht (organiseren van kennissessies, vertaling van onderzoeksresultaten in toegankelijke informatie, inrichten van een helpdeks voor financiële vragen). Het opzetten en uitrollen van een bewustwordingscampagne.

– Financiën op orde. Het uitvoeren van pilots voor een aantal thema-doelgroepcombinaties om consumenten te helpen hun financiën op orde te brengen. Het ontwikkelen van tools om het inzicht van consumenten in hun financiën te vergroten.

– Jong geleerd is oud gedaan. Het ontwikkelen van een strategie om financieel inzicht in te bedden in het onderwijs, inclusief het uitvoeren van een brede pilot. Het ontwikkelen en uitrollen van een strategie voor jongerencommuncatie en voor financiële opvoeding.

– Zorg voor de toekomst. In samenwerking met werkgevers- en werknemersorganisaties zorgen dat informatie en cursussen over pensioenopbouw en risicomanagement bij werknemers terechtkomt.

Meetbare gegevens

¹ Gebaseerd op het halfjaarlijkse scorebord van de interne markt van de Europese Commissie. Het percentage geeft aan welk deel van de Europese richtlijnen uit het Actieplan Financiële Diensten (FSAP), die op dat moment van kracht zijn, zijn omgezet in nationale wetgeving. Bij bepaling van het percentage is, waar relevant, alleen rekening gehouden met dat deel van de richtlijn dat door Financiën moet worden geïmplementeerd.

² Gebaseerd op de bevinding van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code. Onder toepassing van de code en codebepalingen wordt verstaan: het één op één naleven van een codebepaling of het geven van uitleg bij afwijking daarvan. Onder naleving wordt verstaan het in grote lijnen voldoen aan de code.

³http://www.commissiecorporategovernance.nl

2.2.2.2.2 Operationele doelstelling 2

Een integer financieel stelsel dat integriteitinbreuken bij financiële instellingen voorkomt èn tegengaat dat cliënten financiële instellingen misbruiken om geld wit te wassen.

Motivering

Een integer financieel stelsel is noodzakelijk voor het vertrouwen van burgers en ondernemingen in de financiële markten. Signalen van financiële instellingen, zoals meldingen van ongebruikelijke transacties, kunnen politie en justitie op het spoor brengen van criminele activiteiten en tevens kan worden voorkomen dat de criminele gelden opnieuw kunnen worden geïnvesteerd. Met criminele gelden kan ook in de officiële economie invloed in bedrijven worden gekocht of invloed worden verworven in het bestuur.

Instrumenten

Wet- en regelgeving

• Nederland zal in 2009 het voorzitterschap van de Financial Action Task Force op zich nemen; Nederland zal tijdens het voorzitterschap het thema cost benefit en de herziening van de methodologie van landenexamens op de agenda zetten. Proliferatiefinanciering (i.c. onbedoeld financieren van de verspreiding van massavernietigingswapens) zal onverkort hoog op de agenda van de FATF blijven staan.

• Er zal een wetsvoorstel voor een sectorale wet voor het gebruik van de Burgerservicenummer door de financiële sector worden opgesteld. Bezien zal worden hoe de informatie die op basis van de in 2007 ingevoerde EU-aangifteplicht van contant geld wordt verzameld, optimaal kan worden aangewend/benut.

• Onderzocht zal worden of informatieuitwisseling tussen toezichthouders en andere partners binnen de handhavingsketen kan worden verbeterd binnen de kaders die de Wft stelt.

Meetbare gegevens

¹ Register Wet inzake de geldtransactiekantoren. In beheer bij DNB.

² Deze tabel laat het aandeel van het totaal aantal meldingen zien, die gedaan zijn door meldplichtige instellingen op basis van hun eigen risicoafweging. In het verleden stond deze eigen afweging niet centraal. Het grootste deel van de meldingen vond toen plaats op basis van (door de regelgever bepaalde) parameters.

³ Jaarverslag van DNB en de AFM.

⁴ Jaarverslag van DNB en de AFM.

⁵ FIU-Nederland in kengetallen 2007.

2.2.2.2.3 Operationele doelstelling 3

Ongestoorde muntcirculatie door middel van muntvoorziening met als randvoorwaarde kosteneffectiviteit alsmede het uitbrengen van bijzondere herdenkingsmunten.

Motivering

Om een goede werking van het betalingsverkeer te bevorderen wordt voldaan aan de muntvraag van het publiek.

Instrumenten

Het is de exclusieve bevoegdheid van de Staat om, op grond van de Muntwet 2002, munten in omloop te brengen. De productie is uitbesteed aan de Koninklijke Nederlandse Munt (KNM) en DNB is gemandateerd voor de distributie en het in circulatie brengen van de munten.

Meetbare gegevens

Als permanent aan de muntvraag wordt voldaan, is de voorziening ten opzichte van de vraag 100%. De omvang van de voorraad van enige denominatie, de productie en de buitenlandse in- en uitstroom bepaalt of voor 100% in de marktvraag van die denominatie kan worden voorzien. De daadwerkelijke productie wordt afgestemd op het verloop van de voorraden en de buitenlandse in- en uitstromingen.

* raming.

* raming.

2.2.2.4 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

2.2.3 Financieringsactiviteiten publiek-private sector

2.2.3.1 Algemene beleidsdoelstelling

Bedrijfseconomische doelmatigheid en optimaal financieel resultaat bij investeren in en verwerven, afstoten en beheren van de financiële en materiële activa van de Staat.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

De Minister van Financiën ziet in algemene zin toe op een verantwoorde en doelmatige besteding van overheidsmiddelen. Hiervoor past de Minister van Financiën onder andere bedrijfseconomische principes toe, om zodoende tot een optimale inzet van financiële en materiële activa te komen bij de realisatie van publieke doelstellingen.

Om deze principes rijksbreed te kunnen gebruiken, is inzet en verspreiding van bedrijfseconomische kennis en ervaring benodigd. De Minister van Financiën hanteert hiervoor een beleid dat voortbouwt op de (bedrijfseconomische) expertise, die in de loop van jaren is opgedaan bij het beheer van staatsdeelnemingen, de deelname aan complexe projecten en de ontwikkeling van publiek-private samenwerking («pps») in Nederland. Deze expertise wordt ingezet bij het oplossen van nieuwe en complexe vraagstukken van de Rijksoverheid.

Deelnemingen van de Rijksoverheid in bedrijven worden op zodanige wijze aangegaan, beheerd en afgestoten, dat publieke belangen worden behartigd met een zo efficiënt mogelijke inzet van financiële middelen. Ook pps behoort tot de instrumenten om doelmatigheid te bereiken bij overheidsinvesteringen en bij gebiedsontwikkeling. De opgebouwde bedrijfseconomische expertise wordt bovendien ingezet bij beheer, verkoop en ontwikkeling van overtollige gronden en bij complexe projecten, zoals «Anders Betalen voor Mobiliteit»1.

Verantwoordelijkheid

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor:

• Het stimuleren van een bedrijfseconomisch doelmatige inzet van activa.

• Efficiënte behartiging van publieke belangen en optimaal financieel resultaat bij het beheren, aangaan en afstoten van staatsdeelnemingen.

• Een bredere toepassing van pps bij de totstandkoming van overheidsinvesteringen.

Externe factoren

Staatsdeelnemingen

• Toepassing van de uitgangspunten van het deelnemingenbeleid2 op elke afzonderlijke deelneming (binnen het op de deelneming van toepassing zijnde beleidsmatige kader).

• De opstelling van medeaandeelhouders (in het bijzonder in het geval van minderheidsbelangen), van de bestuurders van de deelnemingen en van de betrokken vakdepartementen.

Publiek-private samenwerking

• Draagvlak creëren voor het toepassen van pps bij vakdepartementen.

• Ontwikkelen en vasthouden van pps-kennis en -ervaring bij vakdepartementen.

• Verdere ontwikkeling van de markt voor pps-projecten.

Overtollige gronden

• Structurele inbedding van bedrijfseconomische doelmatigheidsoverwegingen binnen de besluitvorming van vakdepartementen.

Complexe projecten

• Sturing op bedrijfseconomische doelmatigheid en risicobeheersing bij complexe projecten.

2.2.3.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de budgettaire gevolgen van beleid

Garanties en vrijwaringen

In de hoedanigheid van verkoper van staatsdeelnemingen heeft de Staat de afgelopen jaren garanties en vrijwaringen afgegeven; een praktijk die gangbaar is in (ver)kooptrajecten van ondernemingen. In een dergelijke situatie geldt dat de verkoper de kopende partij vrijstelt voor een specifiek soort risico door het afgeven van een garantie en/of vrijwaring. Zo is het bijvoorbeeld gangbaar dat door de verkopende partij wordt gegarandeerd dat de balans van de betreffende deelneming geen verrassingen kent naar beste weten van de verkoper. Indien anders blijkt, kan een kopende partij zich bij de verkoper beroepen op een vrijwaring of garantie. Het is lastig om in te gaan op de specifieke kans van een daadwerkelijk beroep op een afgegeven garantie of vrijwaring. De aard van de betreffende garanties en ervaringen uit het verleden leren dat de kans op claims niet erg groot is. In algemene zin maakt de Staat bij het overnemen van specifieke risico’s een afweging tussen enerzijds de uitgaven en anderzijds de derving van verkoopopbrengsten voor de staat

Onderhouds- en beheerskosten GOB

Deze uitgaven betreffen kosten voor de interim-fase van het GOB-project Twente en zijn gesaldeerd met de ontvangsten (met name huuropbrengsten van gebouwen). Financiën stuurt op de netto-uitgaven die in dit kader gedaan worden, maar heeft door middel van projectadministratie van het GOB inzicht in de bruto-uitgaven en -ontvangsten.

Uitvoeringskosten staatsdeelnemingen

Voortvloeiend uit het realiseren van de doelstellingen met betrekking tot het verwerven, beheren en afstoten van staatsdeelnemingen, worden uitvoeringskosten voorzien.

Regeling Bijzondere Financiering

Als gevolg van de afschaffing van de Regeling BF worden met ingang van 2006 geen nieuwe verplichtingen meer aangegaan. Wel zullen nog uitgaven en ontvangsten worden gerealiseerd uit hoofde van het afbeheer van nog bestaande verplichtingen.

2.2.3.3 Operationele doelstellingen

2.2.3.3.1 Operationele doelstelling 1

Marktconform beheer van staatsdeelnemingen met het oog op het verantwoord behartigen van publieke belangen.

Motivering

Met de financiële belangen van de Staat in staatsdeelnemingen worden nadrukkelijk ook publieke belangen behartigd. Het bij de deelneming betrokken publiek belang vormt de rechtvaardiging voor het (aan)houden van het aandeel van de Staat in de staatsdeelneming. Aan het aandeelhouderschap wordt inhoud gegeven door toe te zien op met name de strategie, investeringsbeslissingen, vermogenspositie en het bezoldigingsbeleid van de staatsdeelneming.

Instrumenten

• Bevoegdheden die de Staat heeft uit hoofde van het aandeelhouderschap op basis van statuten, boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Code Tabaksblat.

• Bedrijfseconomische en corporate governance-expertise.

• Overleg met betrokken vakdepartementen over de mate waarin en de wijze waarop de desbetreffende publieke belangen door een staatsdeelneming worden behartigd.

Van bovengenoemde eerste twee instrumenten wordt vooral gebruik gemaakt tijdens algemene vergaderingen van aandeelhouders en periodieke gesprekken met Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen. Daarnaast vormen deze instrumenten het aangrijpingspunt om adequate vormgeving van corporate governance (bijvoorbeeld het bezoldigingsbeleid van de deelnemingen) en van financieel beheer waaronder vermogensstructuur, dividendbeleid, en dergelijke te bewerkstelligen. Overleg met vakdepartementen helpt om invulling te geven aan de rol van het publiek belang in het beheer van staatsdeelnemingen.

Meetbare gegevens

Het behalen van de doelstelling is mede afhankelijke van aspecten die niet door het ministerie van Financiën te beïnvloeden zijn, waardoor het opnemen van een prestatie-indicator niet zinvol is. Een andere reden is dat de resultaten van de inspanningen moeilijk te meten zijn.1

2.2.3.3.2 Operationele doelstelling 2

Deelnemingen worden door de Staat aangegaan indien dit een bedrijfseconomisch doelmatige manier is om publieke doelen te realiseren en deelnemingen worden afgestoten zodra een staatsdeelneming niet langer noodzakelijk is voor de realisatie van publieke doelstellingen.

Motivering

Het aangaan van deelnemingen door de Staat in bedrijven gebeurt alleen wanneer publieke doelstellingen op de meest doelmatige wijze worden gerealiseerd in een bedrijfsmatige, privaatrechtelijke structuur (privaatrechtelijke rechtspersoon van een onderneming). Een zekere mate van overheidsinvloed op de taken van de staatsdeelneming is wel vereist, waardoor uitvoering wel binnen de invloedsfeer van de overheid verricht moet worden. Als een deelneming voor de Staat niet langer noodzakelijk is voor de realisatie van publieke doelstellingen, zal deze (deels) worden afgestoten.

Instrumenten

• De bevoegdheden van de Staat op basis van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Comptabiliteitswet.

• Bedrijfseconomische- en corporate governance-expertise.

De Staat heeft bij het aangaan van deelnemingen – naast zijn publiekrechtelijke bevoegdheden – nog geen privaatrechtelijke instrumenten ter beschikking, omdat de Staat dan nog geen aandeelhouder is en dus ook de bij de aandeelhoudersrol behorende bevoegdheden (nog) niet kan uitoefenen. Wel neemt de Staat de bevoegdheden van het aandeelhouderschap als uitgangspunt wanneer wordt onderhandeld over het aangaan van een deelneming.

Meetbare gegevens

Hiervoor bestaan geen zinvolle indicatoren, omdat resultaten van de inspanningen moeilijk te meten zijn.

* Stand per 1 september 2008.

2.2.3.3.3 Operationele doelstelling 3

Vakdepartementen realiseren publieke doelen met een bedrijfseconomisch meest doelmatige inzet van activa.

Motivering

De overheid dient zorg te dragen voor bedrijfseconomisch doelmatige inzet van middelen om zo tot een betere dienstverlening voor de burger te komen. Oftewel: dezelfde kwaliteit voor een lagere prijs of een hogere kwaliteit voor dezelfde prijs. Aandachtsgebieden waar deze bedrijfseconomische principes toegepast worden zijn op dit moment:

• de toepassing van pps in de vorm van Design Build Finance Maintain/Operate (DBFM/O) contracten bij nieuwbouw en renovatie van overheidsgebouwen en infrastructuur.

• beheer, verkoop en ontwikkeling van gronden die niet langer ingezet worden voor de realisatie van (beleids)doelen en door vakdepartementen overtollig zijn gesteld («overtollige gronden»).

• grote, complexe projecten (zoals Zuidas, veiling van CO₂-rechten en Anders Betalen voor Mobiliteit).

Bedrijfseconomische doelmatigheid wordt bereikt door te werken vanuit een resultaatgerichte benadering van inzet van middelen. Om doelmatigheid en efficiëntie te bereiken is het noodzakelijk om eerst kosten, opbrengsten en risico’s transparant te maken. Het daaruit verkregen inzicht kan worden gebruikt bij het maken van weloverwogen, verantwoorde investeringsbeslissingen zodat de burger meer waar voor zijn geld krijgt. Daarnaast biedt die kennis de mogelijkheid om prikkels te ontwikkelen die doelmatigheid en efficiëntie bevorderen gedurende de gehele levenscyclus van activa. Vakdepartementen zijn verantwoordelijk voor het implementeren van de ontwikkelde en aangereikte uitgangspunten, beleidskaders en expertise in hun organisatie.

Instrumenten

• Kennis en kunde van pps die wordt ingezet om de toepassing van pps bij overheidsinvesteringen in gebouwen en infrastructuur te stimuleren.

• Bedrijfseconomische kennis en kunde die wordt ingezet om beheer, verkoop en ontwikkeling van overtollige gronden efficiënter te maken.

• Het inbrengen en bewaken van bedrijfseconomische principes bij de vormgeving en de uitvoering van «grote projecten».

Meetbare gegevens

Om de voortgang van de introductie van pps te meten is het aantal goed toegepaste Public Private Comparators (PPC) een indicator. Een PPC bevat een kostenvergelijking, waarbij de realisatie van een project in een DBFMO-variant wordt vergeleken met de realisatie van hetzelfde project in een traditionele variant. Een PPC biedt basis voor de besluitvorming over de uitvoering van een project door middel van een DBFMO-contract.

Deze tabel laat het aantal uitgevoerde PPC’s over 2005, 2006, 2007 en 2008 (t/m juli) zien. Het ministerie van Financiën zet expertise in en ondersteunt vakdepartementen bij de uitvoering van pps-projecten (DBFM/O) en andere complexe projecten. Het ministerie van Financiën is medeverantwoordelijk voor de toepassing van de PPC-methodiek, zoals het ministerie deze heeft ontwikkeld en heeft vastgelegd in het handboek PPC. De verantwoordelijkheid voor de beslissing om volgens pps (DBFM/O) aan te besteden, ligt bij de vakdepartementen; alleen bij gebouwgebonden pps is het een gezamenlijke beslissing van het betrokken departement, de Rijksgebouwendienst en het ministerie van Financiën. Niet het ministerie van Financiën, maar de vakdepartementen dragen verantwoordelijkheid voor het welslagen van die projecten; en dus ook voor het behalen van doelstellingen van bedrijfseconomische efficiëntie en doelmatigheid. De voortgang en prestaties op het gebied van pps worden jaarlijks beschreven in de voortgangsrapportage voor de Tweede Kamer1.

2.2.3.4 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

De beleidsdoorlichting «activabeleid» en de evaluatie «pilots activabeleid» zijn in dit artikel komen te vervallen. Reden hiervoor is dat de algemene uitgangspunten voor het bedrijfseconomisch doelmatig inzetten van gronden en gebouwen van het Rijk als zodanig nooit officieel zijn vastgesteld. Het streven naar een bedrijfseconomisch doelmatig handelen in vastgoed door het Rijk komt terug in artikel 7 (Algemene Beleidsdoelstelling en Operationele Doelstelling 1). In de beleidsdoorlichting genoemd in de tabel evaluatieprogrammering onder artikel 7 zal dit aspect worden meegenomen.

2.2.4 Internationale Financiële Betrekkingen

2.2.4.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een financieel-economisch gezond en welvarend Europa en een evenwichtige internationale financieel-economische ontwikkeling.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Nederland is als open economie gebaat bij een welvarend Europa en een evenwichtige wereldeconomie. Bovendien hecht Nederland waarde aan een evenwichtige ontwikkeling van lage- en middeninkomenslanden. Om een bijdrage te leveren aan een welvarend Europa en een evenwichtige internationale economische ontwikkeling is Nederland lid van de E(M)U en aandeelhouder van verschillende internationale financiële instellingen (IFI’s).

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• De Nederlandse inbreng op financieel-economisch terrein binnen de E(M)U.

• De Nederlandse inbreng binnen de internationale financiële instellingen (IFI’s)1.

Externe factoren

Het beleid van de EU en internationale financiële instellingen wordt bepaald door een groot aantal landen (waaronder Nederland). De invloed van Nederland op dit beleid is beperkt, omdat het behalen van de Nederlandse doelstellingen sterk afhankelijk is van die andere landen en van onvoorziene omstandigheden.

2.2.4.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de budgettaire gevolgen van beleid

De verplichtingenraming vloeit voort uit de onderhandelingen over financiële bijdragen aan internationale financiële instellingen, zoals kapitaalverhogingen van banken en middelenaanvullingen van concessionele fondsen.

Er worden betalingsverplichtingen en garantieverplichtingen onderscheiden. Betalingsverplichtingen komen volgens een af te spreken kaspatroon tot betaling. Regel hierbij is dat voor nieuwe verplichtingen budgettair een stelpost wordt opgenomen.

De raming voor garantieverplichtingen heeft betrekking op het zogenaamde garantiekapitaal van de internationale financiële instellingen (het deel van de verplichting dat waarschijnlijk niet tot betaling komt, het «callable capital»), op garantie-overeenkomsten tussen de Staat en DNB (onder meer de Nederlandse deelneming in IMF) en deelneming in de door de BIS te verstrekken kredietfaciliteiten.

De geraamde programma-uitgaven hebben enerzijds betrekking op aangegane verplichtingen, als uitkomst van reeds afgeronde internationale onderhandelingen, en anderzijds op stelposten voor nieuwe verplichtingen van onderhandelingen die nog niet zijn afgerond of die nog zullen plaatsvinden.

Nederland draagt in het kader van de ontwikkelingssamenwerking via algemene bijdragen bij aan multilaterale ontwikkelingsbanken en -fondsen. Deze bijdragen zijn direct na ondertekening meerjarig en onvoorwaardelijk verschuldigd. Er is geen directe koppeling tussen de programma-uitvoering en de storting van de jaarbijdrage. Daarom wordt de omvang van de jaarlijkse storting mede bepaald in het licht van de veranderende beschikbaarheid van middelen gedurende het jaar. Het parlement wordt over mogelijke aanpassingen geïnformeerd en begrotingsmutaties worden ter autorisatie voorgelegd. Zo wordt bijgedragen aan het ieder jaar effectief en doelmatig realiseren van de 0,8% BNP-doelstelling.

Voor een deel van de verplichtingen- en uitgavenramingen geldt dat door wisselkoersinvloeden de realisaties kunnen afwijken van de ramingen; dit deel van de realisaties is daarmee niet beleidsmatig te beïnvloeden.

Aangezien de kasuitgaven (volgend uit de betalingsverplichtingen) veelal over een reeks van jaren plaatsvinden, kent de uitgavenraming minder scherpe pieken dan de meerjarenreeks van betalingsverplichtingen.

In onderstaande tabel is een specificatie van de verplichtingenraming voor 2009–2013 opgenomen.

Naast de verplichtingen betreffende internationale financiële instellingen heeft een klein deel van de betalingsverplichtingen ook betrekking op apparaatsuitgaven.

Uit de tabel blijkt dat de verplichtingen van jaar tot jaar qua aantal en omvang kunnen wisselen.

De ontvangstenraming betreft grotendeels de ontvangst van de Europese Investeringsbank (EIB) van het aan Nederland toekomende saldo op de zogenaamde speciale rekeningen bij de EIB. Op deze rekeningen worden bedragen geboekt die toekomen aan de EIB-lidstaten die oorspronkelijk een bijdrage hebben geleverd aan een in het kader van het Europese Ontwikkelingsfonds uitgeleende hoofdsom. Na aflossing door lenende landen op de betreffende leningen wordt het aan Nederland toekomende deel van die aflossingen geparkeerd op de speciale rekening. Halfjaarlijks wordt het Nederlandse tegoed door de EIB overgemaakt.

Grafiek budgetflexibiliteit

Toelichting bij juridisch verplicht operationele doelstelling 2

Alle verplichtingen vloeien voort uit operationele doelstelling 2. Er zijn over alle betalingsverplichtingen bindende akkoorden gesloten met de desbetreffende IFI’s. De verplichtingen zijn daarom voor 100% juridisch verplicht.

2.2.4.3 Operationele doelstellingen

2.2.4.3.1 Operationele doelstelling 1

Het bevorderen van een gezonde en stabiele monetaire en budgettaire ontwikkeling van de Europese Unie en haar lidstaten.

Motivering

De Nederlandse economie wordt door zijn openheid en relatief beperkte grootte sterk beïnvloed door economische ontwikkelingen van de handelspartners waaronder de lidstaten van de Europese Unie. Verreweg het grootste deel van de Nederlandse export en import gaat naar of komt uit andere Europese landen. Een sterke Europese economie heeft daarmee een directe weerslag op de Nederlandse economie. Mede om die reden is Nederland gebaat bij een gezonde financieel economische ontwikkeling en een stabiele budgettaire en monetaire ontwikkeling in de Europese Unie en haar lidstaten.

Instrumenten

• Zowel rijksbrede als Financiën specifieke standpuntbepaling ten behoeve van internationaal overleg.

• Standpuntinname van Nederland in onderhandelingen over de meerjarige EU-begroting (Financiële Perspectieven 2007–2013) alsmede herziening van het Eigen Middelen Besluit

• Standpuntinname in de behandeling van mogelijke aanvragen Exchange Rate Mechanism (ERM-II) en begeleiding binnen ERM-II van nieuwe lidstaten. Tevens mogelijk aanvragen toetreding eurozone.

• Een evenwichtig multilateraal toezicht ter bevordering van de begrotingsdiscipline van lidstaten en een stabiele macro-economische omgeving in de EMU.

Meetbare gegevens

Omdat het behalen van de doelstelling zo sterk afhangt van zaken die niet direct door Nederland te beïnvloeden zijn, is het geven van prestatie-indicatoren niet zinvol. De onderstaande BBP-groeicijfers voor de EU-27 en het eurogebied zijn desalniettemin opgenomen, omdat zij een beeld geven van de economische situatie in Europa.

¹ Cijfers inclusief Cyprus, Malta en Slovenië.

² Cijfers inclusief Bulgarije en Roemenië.

Bron: Economic Forecast Spring 2007, Europese Commissie, mei 2008.

2.2.4.3.2 Operationele doelstelling 2

Het bevorderen van effectiviteit en efficiency van internationale financiële instellingen (IFI’s) en het bijdragen aan een inhoudelijk debat over de wereldeconomie in internationale fora.

Motivering

Internationale financiële instellingen beïnvloeden internationale financieel-economische ontwikkelingen. Goed beleid van deze instellingen draagt bij aan een evenwichtige internationale financieel-economische ontwikkeling en de ontwikkeling van lage- en middeninkomenslanden. Internationaal debat over de wereldeconomie bevordert ook een evenwichtige internationale financieel-economische ontwikkeling en de ontwikkeling van lage- en middeninkomenslanden. Met behulp van de onderstaande instrumenten probeert Nederland hier een bijdrage aan te leveren.

Instrumenten

• Deelname in IFI’s. Naar verwachting zal eind 2009 de Mid-Term Review van het IDA-15 beginnen. Dit geeft Nederland en andere aandeelhouders de kans om de voortgang van de implementatie van de 15e middelenaanvulling van internationaal ontwikkelingsfonds (IDA) te evalueren. Meer in het algemeen houdt Nederland toezicht op financiële soliditeit van IFI’s en op de rol van IFI’s bij de bevordering van economische ontwikkeling, armoedebestrijding en financieel-economisch evenwicht. Hierbij wordt veel aandacht geschonken aan de efficiency en effectiviteit van de IFI’s. Een adequate Nederlandse representatie is daarbij van groot belang.

• Maken van internationale economische analyses die vereist zijn om de internationale beleidsdiscussie en respons te kunnen beïnvloeden. Dit gebeurt via discussies in de Ecofin, Eurogroep, Working Party 3 (van de OESO) en discussies bij het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank.

Meetbare gegevens

Omdat het behalen van de doelstelling zo sterk afhangt van zaken die niet direct door Nederland te beïnvloeden zijn, is het geven van prestatie-indicatoren niet zinvol. De onderstaande kengetallen geven desalniettemin een beeld van de internationale financieel-economische ontwikkeling. Nederland probeert deze door de inbreng in de eerdergenoemde IFI’s en het internationale debat over de wereldeconomie te stimuleren en zo evenwichtig mogelijk te maken.

Bron: IMF (World Economic Outlook april 2008).

2.2.4.4 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

2.2.5. Exportkredietverzekering en investeringsgaranties

2.2.5.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een completere markt voor verzekering van betalingsrisico’s die zijn verbonden aan export en aan investeringen in het buitenland.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Nederlandse exporteurs kunnen bepaalde betalingsrisico’s die zijn verbonden aan export en aan investeringen in het buitenland niet of niet tegen redelijke voorwaarden in de private markt afdekken. In het algemeen gaat het dan om exporttransacties met een hoge contractwaarde, een lange looptijd en naar relatief risicovolle landen. Ter aanvulling op de private markt biedt de Nederlandse Staat, evenals de meeste andere westerse landen en opkomende economieën, faciliteiten aan waarmee de Nederlandse exporteurs en hun financiers dergelijke risico’s kunnen afdekken bij de Staat. Zodoende wordt voorkomen dat Nederlandse exporteurs orders mislopen met alle negatieve effecten op bijvoorbeeld de werkgelegenheid en het concurrentievermogen van dien.

Verantwoordelijkheid

De minister van Financiën is verantwoordelijk voor de exportkredietverzekering en investeringsgaranties. De minister van Economische Zaken is medebeleidsverantwoordelijk.

Externe factoren

Het behalen van de doelstelling hangt onder andere af van de ontwikkelingen in de private verzekeringsmarkt, afspraken die worden gemaakt in de verschillende internationale fora en de financiële resultaten.

2.2.5.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de budgettaire gevolgen van beleid

De financiële resultaten van de faciliteit worden sterk beïnvloed door externe factoren.

Het beeld aan de inkomstenzijde van de begroting wordt in de eerste plaats bepaald door de verzekeringspremies die worden opgebracht door de Nederlandse exporteurs. De vraag naar polissen is daarmee een belangrijke externe factor. Daarnaast vloeien inkomsten voort uit schuldenregelingen die, al dan niet in het kader van de Club van Parijs, zijn gesloten met debiteuren die in het verleden niet aan hun betalingsverplichtingen hebben voldaan.

Aan de uitgavenkant zijn de schade-uitkeringen afhankelijk van het actuele en verwachte betaalgedrag van (debiteuren in) derde landen.

Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling zien van het totaal door de Staat (her)verzekerde bedrag. Dit bestaat uit het uitstaande obligo voor Exportkredietverzekering (EKV) en de Tijdelijke Regeling herverzekering investeringen (TRhi). Hierbij is een uitsplitsing gemaakt naar definitieve en voorlopige verzekeringen, dat wil zeggen polissen respectievelijk dekkingstoezeggingen.

De meerjarenramingen van de schade-uitkeringen zijn gebaseerd op verwachtingen over de verzekeringsportefeuille. De ontvangsten bestaan uit premies en schaderestituties. De premieontvangsten zijn geraamd op basis van de resultaten van de afgelopen jaren. De schaderestituties komen voornamelijk voort uit de in het kader van de Club van Parijs gesloten schuldenregelingen en zijn ten dele verwachtbaar.

Van de programmagelden uit de operationele doelstelling is 95% juridisch verplicht. De geraamde uitgaven hebben het karakter van een verzekering: het ontstaan en het moment van uitgave staan niet volledig vast, maar in geval van schade is de Staat op basis van in het verleden afgesloten overeenkomsten verplicht uit te keren.

Grafiek budgetflexibiliteit

2.2.5.3 Operationele doelstelling

Het creëren en handhaven van een gelijk speelveld voor bedrijven.

Motivering

Niet alleen de meeste traditionele westerse landen, maar ook steeds meer opkomende economieën, zoals China, Brazilië en India, beschikken over een exportkredietverzekeringfaciliteit. Om te borgen dat Nederlandse exporteurs internationaal onder gelijke voorwaarden kunnen concurreren is het van belang om door middel van internationaal overleg binnen de geëigende kaders een gelijk speelveld te creëren en te handhaven. Zo worden in internationaal verband afspraken gemaakt over minimum premies en maximale looptijden, over onderwerpen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en over schuldhoudbaarheid (verantwoord leenbeleid). Om marktverstoring en een race to the bottom te voorkomen geldt daarnaast de eis dat de faciliteit gemeten over een langere periode kostendekkend moet zijn. Kostendekkendheid wil zeggen dat op de lange termijn de premiebetalingen door de Nederlandse exporteurs voldoende dienen te zijn om alle schade-uitkeringen die niet teruggevorderd kunnen worden plus de uitvoeringskosten van de faciliteit te dekken.

Instrumenten

• Verzekeringsfaciliteiten.

• Risk Management Framework.

• Actieve deelname aan internationale fora.

• Meetinstrumenten.

Verzekeringsfaciliteiten

De Verzekeringsfaciliteiten kunnen worden onderverdeeld in Exportkredietverzekering (EKV), de Tijdelijke Regeling herverzekering investeringen (TRhi) en het Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA). Tevens zullen in 2009 de SENO/GOM en de Inpres8 worden geïntegreerd in de EKV. Deze verzekeringsfaciliteiten zorgen ervoor dat de Staat aanvullend aan de markt kan opereren. Hierbij streeft de Staat naar een efficiënte en klantgerichte uitvoering.

Risk Management Framework

De Staat hanteert het risk management framework om de risico’s verbonden aan de faciliteit te monitoren en te beheersen. Indien nodig kan met behulp van obligoswaps en credit default swaps (Kamerstukken II, 2005/06, 30 300, nr. 6) het risico actief worden gestuurd. Momenteel wordt een portefeuillemodel ontwikkeld dat de risico’s op portefeuilleniveau in kaart brengt. Dit model zal in 2009 operationeel zijn.

Actieve deelname aan internationale fora

Dit instrument wordt ingezet met het oog op het creëren en in standhouden van een gelijk speelveld voor bedrijven. Zo worden binnen de OESO afspraken gemaakt over maatschappelijk verantwoord ondernemen, schuldhoudbaarheid, en premies.

Te gebruiken meetinstrumenten

Om een indicatie te krijgen waar Nederland internationaal staat en vanuit de wens om aan te sluiten bij de behoeften van de exporteurs wordt jaarlijks een benchmark uitgevoerd, die is opgezet om de concurrentiepositie van de EKV inzichtelijk te maken. De benchmark geeft een goede indicatie of de doelstellingen op het gebied van uitvoering en klantgerichtheid worden gehaald en kan daarom aanleiding zijn tot beleids- en beheersmaatregelen en productvernieuwing.

Nederland heeft daarnaast een model voor bedrijfseconomische resultaatbepaling (BERB) ontwikkeld dat inzicht geeft in de mate van kostendekkendheid. Hierbij is het streven om gemeten over een langere periode uit te komen op een kostendekkend niveau (= ≥ 0). Zoals gemeld in het Jaarsverslag 2007 is over de periode 1999–2007 een positief resultaat van circa € 78 mln. behaald.

Meetbare gegevens

De doeltreffendheid van de uitvoering van de herverzekeringsfaciliteiten wordt gemeten aan de hand van doorlooptijden van verzekeringsaanvragen1. Naar aanleiding van de overschrijding van de doorlooptijden in 2007 zijn in de uitvoering maatregelen genomen die ertoe hebben geleid dat de doorlooptijden weer in de buurt van de norm zijn komen te liggen. Daarnaast is samen met de exporteurs nader onderzoek gedaan om zodoende een compleet beeld te krijgen van oorzaken en oplossingen. Hieruit is naar voren gekomen dat een belangrijk deel van de overschrijding is toe te schrijven aan de toegenomen complexiteit van transacties. Dit brengt met zich mee dat ook de verwerkingen en beoordeling van de verzekeringsaanvragen complexer is geworden. Ook is gebleken, en dit hangt samen met de toegenomen complexiteit, dat de informatie die door de exporteur bij de verzekeringsaanvraag wordt verstrekt vaak niet volledig is, waardoor de behandeling van verzekeringsaanvragen vertraging oploopt.

De inzet is en blijft om de doelstelling van 48 dagen in 2009 te realiseren. Om deze doelstelling te bereiken en om een nieuwe overschrijding te voorkomen zijn maatregelen in de uitvoering genomen. Capaciteitsuitbreiding en efficiëntere procedures zijn daar voorbeelden van.

Op de andere oorzaak van de overschrijding in 2007, het informatietraject, heeft de Staat slechts beperkte directe invloed, omdat de informatie door de exporteur moet worden verstrekt. Wel zal extra aandacht worden besteed aan de communicatie met de exporteurs. Zeker in het geval van complexe transacties is het van belang dat het voor de exporteurs in een vroegtijdig stadium helder is welke informatie bij een verzekeringsaanvraag aangeleverd moet worden. Ook zal, om de doorlooptijden inzichtelijk te maken, voortaan bij de vermelding van de doorlooptijden onderscheid worden gemaakt tussen de behandelduur en de tijd die nodig is voor informatienavraag.

2.2.5.4 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

2.2.7. Beheer materiële activa

2.2.7.1 Algemene doelstelling

De verwerving, het beheer en de vervreemding van onroerende en roerende zaken door het Rijk is doelmatig.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Om doelmatigheid te bereiken dient het Rijk:

• Een sterke speler te zijn op de vastgoedmarkt.

• De verwerving, het beheer en de vervreemding van onroerende zaken efficiënt te organiseren.

• Roerende zaken voor/van het rijk op een efficiënte manier te verwerven, te bewaren, te vervreemden en te vernietigen.

• Zijn (financiële) middelen zo efficiënt mogelijk te benutten.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• Het creëren van randvoorwaarden en faciliteiten.

• Het leveren van een bijdrage aan de samenwerking en afstemming met andere departementen.

• De zorg voor het privaatrechtelijke beheer en de verkoop van onroerende zaken en de bewaring, verkoop en eventueel vernietiging van overtollige en in beslag genomen roerende zaken.

Voor wat betreft de doelmatigheid van de aankopen van onroerende zaken en het publiekrechtelijke en feitelijke beheer daarvan, is er een gedeelde verantwoordelijkheid met andere ministers. Hetzelfde geldt voor de aankoop en het beheer van roerende zaken.

Externe factoren

Geen.

2.2.7.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de budgettaire gevolgen van beleid

Uitgaven

Apparaatuitgaven

Als gevolg van de vorming van de baten-lastendienst Domeinen Onroerende Zaken wordt met ingang van 2008 onder deze post de vergoeding van het departement aan de baten-lastendienst voor de verrichte dienstverlening opgenomen.

Ontvangsten

Verkoop onroerende zaken

In het kader van het regeerakkoord Balkenende IV is voor de jaren 2008 tot en met 2011 voor € 140 mln. aan extra ontvangstentaakstellingen ingeboekt. De huidige verdeling over de jaren is achtereenvolgens € 70 mln., € 15 mln., € 30 mln. en € 25 mln.

Grafiek budgetflexibiliteit

Toelichting

Operationele doelstelling 1

De uitgaven zijn bestemd voor het verstrekken van geldleningen aan departementen conform het Beleidskader voor anticiperend en ontwikkelingsgericht handelen in vastgoed (Kamerstukken II 2006/07, 27 581, nr. 29).

Operationele doelstelling 2

Van de totale programma-uitgaven in 2009 ad € 54,9 mln. is € 45,9 mln. (84%) juridisch verplicht. De overige € 9,0 mln. (16%) betreft uitgaven die als complementair noodzakelijk/bestuurlijk verplicht zijn aan te duiden. Concreet gaat het daarbij om uitgaven die noodzakelijk zijn voor het in stand houden en beheer van onroerende zaken van de Staat.

2.2.7.3 Operationele doelstellingen

2.2.7.3.1 Operationele doelstelling 1

De samenwerkende departementen zijn een sterke speler op de vastgoedmarkt en hebben het verwerven, beheren en vervreemden van vastgoed efficiënt georganiseerd.

Motivering

Omdat een sterke speler die zijn vastgoedactiviteiten efficiënt heeft georganiseerd, goed in staat is kansen op de vastgoedmarkt optimaal te benutten en ruimtelijke beleidsdoelstellingen sneller, beter en/of tegen lagere kosten kan realiseren en tevens burgers en bedrijven beter kan bedienen.

Instrumenten

• Ondersteuning van en deelname aan Raad voor Vastgoed Rijksoverheid (RVR), Ambtelijk- en Ministerieel Opdrachtgevers Beraad (AOB en MOB) en het Gemeenschappelijk Ontwikkelingsbedrijf (GOB)1;

• Uitvoering RVR werkprogramma 2007–2010. Dit werkprogramma is eind 2007 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II 2007/08, 31 200 IXB, nr. 11);

• Beschikbaar stellen van een actueel kader voor een modern en (bedrijfseconomisch) doelmatig activabeleid, dat evenwichtige besluitvorming met oog op zowel bedrijfseconomische doelmatigheid als de realisatie van beleidsdoelen stimuleert.

• Beschikbaar stellen leenfaciliteit voor anticiperend- en ontwikkelingsgericht handelen in vastgoed aan departementen. Hiervoor is jaarlijks een bedrag van € 25 mln. beschikbaar.

Meetbare gegevens

Er wordt gebruik gemaakt van een meerjarig werkprogramma 2007–2010. Jaarlijks zal een deel van dit programma worden uitgevoerd. In 2010 dient het hele programma uitgevoerd te zijn.

2.2.7.3.2 Operationele doelstelling 2

Op een financieel en maatschappelijk verantwoorde manier verwerven, beheren en vervreemden van onroerende zaken van de Staat.

Motivering

Het Ministerie van Financiën vertegenwoordigt de Staat als privaatrechtelijke eigenaar. Dit vertaalt zich in de zorg voor het aankopen, beheren, realloceren en verkopen van onroerende zaken voor/van het rijk. Hierbij wordt gestreefd naar een optimale opbrengst zonder de maatschappelijke belangen uit het oog te verliezen.

Als onroerende zaken overtollig zijn, wordt eerst bezien of zij elders binnen de overheid kunnen worden gerealloceerd. Als dit niet het geval blijkt dan worden ze verkocht. Daarnaast voert het ministerie het beheer over grote arealen grond en water in Nederland.

Instrumenten

De dienst Domeinen Onroerende Zaken is met ingang van 2008 gestart als baten-lastendienst. Voor nadere informatie wordt verwezen naar de baten-lastenparagraaf in deze begroting.

Meetbare gegevens

Omdat operationele doestelling 2 geen effecten op outcomeniveau heeft, worden hier geen prestatie-indicatoren genoemd. Indicatoren met betrekking tot de doelmatigheid van de uitvoering komen aan de orde in de paragraaf betreffende de baten-lastendiensten.

2.2.7.3.3 Operationele doelstelling 3

Op een financieel en maatschappelijk verantwoorde manier bewaren, vernietigen en vervreemden van roerende zaken van de Staat.

Motivering

Het ministerie van Financiën vertegenwoordigt de Staat in eigendomsrechtelijke verhoudingen. Dit vertaalt zich in de zorg voor de bewaring, de verkoop en eventuele vernietiging van overtollige of in beslag genomen roerende zaken.

Instrumenten

Om de integriteit en de efficiëntie van de bewaring, vervreemding en vernietiging van overtollige en in beslag genomen roerende zaken te waarborgen, wordt de uitvoering van de doelstelling belegd bij de baten-lastendienst Domeinen Roerende Zaken.

Meetbare gegevens

Omdat operationele doelstelling 3 geen effecten op outcomeniveau heeft, worden hier geen prestatie-indicatoren opgenomen. Indicatoren met betrekking tot de doelmatigheid van de uitvoering komen aan de orde in de paragraaf betreffende de baten-lastendiensten.

Evaluatieprogrammering

2.2.8 Begrotingsbeleid en regeldruk

2.2.8.1 Algemene doelstelling

Het budgettaire beleid creëert de randvoorwaarden om maatschappelijke ambities, nu en in de toekomst, te verwezenlijken. De overheid is betrouwbaar en consistent in de aanwending van de middelen en zorgt voor een doelmatige, doeltreffende en rechtmatige besteding.

Kabinetsdoelstelling 16 uit het beleidsprogramma heeft betrekking op minder regels, minder instrumenten en minder loketten. Binnen deze kabinetsdoelstelling wordt de regeldruk voor bedrijven merkbaar verminderd.

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Burgers en bedrijven moeten kunnen rekenen op de overheid. Bepaalde overheidsdiensten en -voorzieningen moeten ook in de toekomst geleverd kunnen worden. Daarvoor moeten overheidsfinanciën houdbaar en dus toekomstbestendig zijn.

De overheid moet met een beperkt budget haar omvangrijke takenpakket uitvoeren. Belastinggeld moet dus goed worden besteed, dit houdt in doelmatig, doeltreffend en rechtmatig. Het uitgeven en innen van overheidsgeld moet niet worden verstoord door schommelingen in de economische groei en tegelijkertijd die schommelingen niet onnodig versterken. Dit wordt bereikt door een trendmatig begrotingsbeleid.

Overheidsregels zijn nodig, maar de belemmering van bedrijfsactiviteiten door regels voor bedrijven moet merkbaar omlaag. Ondernemerschap wordt gestimuleerd door de vermindering van regeldruk, zoals de vermindering van administratieve lasten, toezichtslasten, inhoudelijke nalevingskosten en door de vereenvoudiging van aanvraagprocedures voor vergunningen en subsidies.

Verantwoordelijkheid

De minister van Financiën is verantwoordelijk voor:

• Het opstellen van het algemeen financieel-economisch beleid en het begrotingsbeleid.

• De doelmatigheid en doeltreffendheid van uitgaven (samen met departementen).

• De rechtmatigheid van verplichtingen, uitgaven en ontvangsten (systeemverantwoordelijk).

• Vermindering van regeldruk voor bedrijven (de minister van Economische Zaken is medebeleidsverantwoordelijk).

Externe factoren

Het succes is afhankelijk van de effectiviteit van de begrotingsregels en de politieke wil om de in het Coalitieakkoord gestelde prioriteiten te realiseren.

Voor het terugdringen van de regeldruk voor bedrijven is een constructieve samenwerking met het bedrijfsleven essentieel. Daarnaast zal een merkbare reductie ook vragen dat de overheden op het supranationale en decentrale niveau een dergelijke inspanning plegen.

2.2.8.2 Tabel budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting tabel budgettaire gevolgen van beleid

Verminderen van regeldruk voor bedrijven

Het integrale programma voor de vermindering van regeldruk bedrijven wordt gezamenlijk door het ministerie van Economische Zaken en Financiën uitgevoerd. Het beschikbare meerjarige programmabudget wordt op dit begrotingsartikel verantwoord.

Het kabinet heeft uit de enveloppe voor pijler 2 middelen ter beschikking gesteld voor de jaren 2008 tot en met 2011. De uitgaven in 2009 en daarna zullen vooral betrekking hebben op:

• Samenwerking met en facilitering van decentrale overheden om regeldruk bij gemeenten, provincies en waterschappen te verminderen; dit gebeurt onder meer met de voucherregeling voor gemeenten (naar verwachting € 4 miljoen aan uitgaven in 2009).

• Eén digitaal loket voor ondernemers.

• Diverse onderzoeksactiviteiten (waaronder ook die van Actal).

• Voorlichting en Communicatie over het programma aan ondernemers.

• Samenwerkingsinitiatieven tussen overheid en bedrijfsleven (o.a. fundamentele verkenningen en branchewijzers voor verschillende bedrijfssectoren).

• Monitoring van de voortgang van het programma (waaronder de belevingsmonitor bij een vaste groep van ondernemers).

Grafiek budgetflexibiliteit

Van de programmamiddelen is in 2009 een bedrag van € 4 miljoen juridisch verplicht (43%).

2.2.8.3 Operationele doelstellingen

2.2.8.3.1 Operationele doelstelling 1

Het handhaven van de uitgaven- en inkomstenkaders en daarmee het streven naar de doelstellingen voor het structurele EMU-saldo.

Motivering

Budgettaire discipline is belangrijk omdat deze ervoor zorgt dat de prioriteiten van dit kabinet, zoals vastgelegd in begroting en Coalitieakkoord, worden gerealiseerd. De kaders dragen ook bij aan een gelijkmatige economische groei (conjuncturele stabilisatie) tijdens de kabinetsperiode. De groei van de uitgaven ligt vast, waardoor procyclisch beleid wordt vermeden. De inkomsten mogen meebewegen met de economische groei, waardoor de lasten dalen in laagconjunctuur en stijgen in hoogconjunctuur. De kaders zijn het middel om de gestelde doelstellingen voor het EMU-saldo (zie onder) na te streven.

Instrumenten

• Bijhouden van de uitgavenontwikkeling en ervoor zorgen dat het uitgavenkader niet wordt overschreden.

• Het bijhouden van de lastenontwikkeling onder andere door het opstellen van belasting-/premieramingen en het toetsen van het inkomstenkader.

• Aanvullende maatregelen nemen (bezuinigingen doorvoeren en/of lasten verzwaren) als het tekort de signaalwaarde van 2% overschrijdt.

• Het behalen van een structureel overschot in 2011 van 1,0% BBP, waarbij gestreefd wordt het EMU-saldo te verbeteren ten opzichte van voorgaand jaar.

Kengetallen

Bron: Miljoenennota 2009 (Kamerstukken II 2008/09, 31 700, nr. 1).

* De ramingen voor 2008 en 2009 zijn gebaseerd op de Macro Economische Verkenning 2009 van het CPB. Voor de jaren 2010 en 2011 zijn geen actuele ramingen over de economie beschikbaar. De saldo raming is in deze jaren gebaseerd op technische aannames uit de Economische Verkenning 2008/2011 van het CPB uit september 2007. Daarin wordt onder meer gerekend met een olieprijs van 65 dollar in 2011. Gezien de huidige olieprijs is de saldo raming voor 2010 en 2011 behoedzaam.

2.2.8.3.2 Operationele doelstelling 2

Gestelde overheidsdoelen worden zo doelmatig mogelijk bereikt, waarbij de overheidsmiddelen rechtmatig worden besteed.

Motivering

Het oplossen van maatschappelijke problemen en het vervullen van wensen van burgers kost bijna altijd geld. Hiervoor moeten belastingen en premies worden geheven. Het parlement en de belastingbetaler moeten erop kunnen rekenen dat er zuinig wordt omgegaan met dit belastinggeld. Daarbij moeten zij de zekerheid kunnen hebben dat het geld aan de afgesproken doelen en op de afgesproken wijze wordt uitgegeven, dus dat de uitgaven rechtmatig zijn. Dit is mogelijk door een efficiënte en effectieve inrichting van het beleids -, uitvoerings- en bedrijfsvoeringsproces.

Instrumenten

Bevorderen doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid:

• Het beoordelen van beleidsvoorstellen op doelmatigheid en doeltreffendheid door toetsing van de Inspectie der Rijksfinanciën.

• Departementen aanzetten om ex-ante beleidsevaluaties (waaronder kosten-batenanalyses) te laten uitvoeren.

• Initiëren en uitvoeren van interdepartementale beleidsonderzoeken (IBO’s).

• Bevorderen naleving van de Regeling Periodiek Evaluatieonderzoek en beleidsinformatie 2006 (RPE).

Bevorderen doelmatigheid van de bedrijfsvoering:

• Uitwerking van een Rijksbreed bindend kader voor uniformering en vereenvoudiging van de uitvoering en verantwoording van subsidies. Eenvoudige en uniforme subsidievoorwaarden leiden tot doelmatiger subsidiebeheer en minder administratieve lasten (aangekondigd in brief aan TK 31 031, nr. 19).

• Aanpassing van comptabele wet- en regelgeving zodat deze de doelmatigheid beter ondersteunt en aansluit bij de flexibilisering van de Rijksdienst. Bij interdepartementale samenwerkingsvormen en bij interdepartementale uitbesteding de verantwoording zo efficiënt mogelijk regelen.

• Stimuleren van toepassing van single information (één keer hoogst noodzakelijke informatie verstekken) en single audit (één keer accountantscontrole) bij specifieke uitkeringen van het Rijk aan provincies en gemeenten.

• Vereenvoudiging van de rechtmatigheidsnormen. Evaluatie van het experiment tolerantiegrenzen en vastleggen van deze normen in de Comptabiliteitswet met het oog op eenduidigheid en uniformaliteit in de oordeelsvorming en rapportering door de departementen en de Algemene Rekenkamer over rechtmatigheid aan de Tweede Kamer.

• Experiment doelmatiger verantwoordingsproces met minder verantwoordingslasten, waarbij het jaarverslag en de begroting zo worden ingericht dat meer focus en politieke relevantie ontstaat.

• Monitoring van het project Rijksaudit. De Rijksauditdienst bundelt voor alle departementen specifieke expertise en/of functies. Daarnaast zal de dienst voor vier departementen (BZK, VROM, Financiën en VWS) de audit gaan uitvoeren. De kwaliteit van de controle en de hoge rechtmatigheidsprestaties blijven daarbij in stand.

• In 2008 is de tweede nationale verklaring afgegeven betreffende de verantwoording over de Landbouwfondsen in 2007. Vanaf 2009 zal een verklaring worden afgegeven over de structuurfondsen in Nederland. Onderzocht wordt hoe en wanneer de nationale verklaring kan worden uitgebreid met de Eigen Middelen en de Migratiefondsen. Het streven in in 2008 besluitvorming te hebben over de opzet van het afgiftemoment voor deze fondsen.

• Baten-lastendiensten:

– begeleiden van kandidaat-diensten

– stimuleren van ontwikkeling en gebruik van doelmatigheidsindicatoren bij bestaande baten-lastendiensten zodat meer inzicht ontstaat in doelmatigheid. Stimulering van gebruik van doelmatige bekostiging- en besturingsmethodieken.

Indicatoren

Kengetallen

* Op basis van de RPE 2006. Departementen hebben de verplichting tot periodieke beleidsdoorlichtingen van algemene of operationele doelstellingen, aansluitend bij de beleidscyclus.

2.2.8.3.3 Operationele doelstelling 3

Het stimuleren van ondernemerschap door het merkbaar en substantieel verminderen van regeldruk voor bedrijven. Daarbij staat de beleving van de ondernemer centraal en worden bedrijven actief betrokken bij het identificeren van problemen en het formuleren van oplossingen.

Motivering

Wet- en regelgeving beschermen publieke belangen. Tegelijkertijd kunnen teveel regels, te complexe regels of een te rigide uitvoering ervan ten koste gaan van de ruimte om te ondernemen. Het gaat dus om het vinden van een balans: regelen waar het moet, vrijlaten waar het kan. Dit kabinet blijft onverminderd investeren in het verminderen van regeldruk voor bedrijven en het verbeteren van haar dienstverlening.

Hieronder wordt een paar voorbeelden van maatregelen benoemd, die het kabinet op dit moment voorziet voor 2009 en die moeten leiden tot een concrete en merkbare vermindering van regeldruk voor bedrijven:

• Invoering van de nieuwe Dienstenwet; Deze wet maakt het voor ondernemers aanmerkelijk simpeler om vergunningen aan te vragen, bijvoorbeeld elektronisch. Ook worden meer vergunningen voor onbepaalde tijd verstrekt en hoeven ze niet meer elk jaar opnieuw aangevraagd te worden.

• Mogelijkheid tot digitale polisverstrekking (via wijziging van het Burgerlijk Wetboek).

• Bundeling van zes oude vergunningstelsels in één watervergunning (via de nieuwe Waterwet).

• Wijziging van de Drank- en Horecawet; Voordeel van deze wetswijziging voor (horeca)ondernemers is onder meer dat de verplichting om een vaste telefoon te hebben vervalt, er géén nieuwe vergunning hoeft te worden aangevraagd bij wijziging van een leidinggevende van een horeca-instelling (dit wordt een melding) en dat de sociale hygiëne verplichting voor niet-operationeel leidinggevenden zal komen te vervallen.

• Verhoging van de grens voor het doen van kwartaalaangifte voor de BTW van € 7 000 tot € 15 000 waardoor een grote groep bedrijven per kwartaal in plaats van per maand BTW-aangifte kan doen.

Het ministerie van Financiën is samen met Economische Zaken verantwoordelijk voor de vermindering van regeldruk voor bedrijven. Zie dus ook de begroting van het ministerie van Economische Zaken.

Instrumenten

• Antwoord voor bedrijven (www.antwoordvoorbedrijven.nl) wordt dé ingang voor alle ondernemersvragen aan de overheid. Met antwoord voor bedrijven worden alle bestaande meldpunten voor klachten van ondernemers samengevoegd en wordt het centrale meldpunt een structureel onderdeel van de dienstverlening aan ondernemers.

• Het kabinet heeft geïnvesteerd in een aantal meetmethodieken die de hoogte van de regeldruk voor ondernemers inzichtelijk maken. Deze bieden een uitstekende basis voor het vinden van meetbare vereenvoudingsvoorstellen. Voorbeelden zijn het (verbeterde) Standaardkostenmodel voor de administratieve lasten, het meetmodel voor toezichtlasten en de meetmethode voor nalevingskosten.

• Om na te gaan of en in welke mate de beleving van regeldruk bij ondernemers aan veranderingen onderhevig is, heeft het kabinet een belevingsmonitor ontwikkeld.

• In 2010 moeten alle rijkssubsidies lastenarm zijn. Een Rijksbreed bindend kader voor uniformering en vereenvoudiging van de uitvoering en verantwoording van subsidies draagt bij aan deze kabinetsdoelstelling.

• Voor verschillende bedrijfssectoren worden kompassen en branchewijzers opgesteld.

• Er wordt een normenkader ontwikkeld waarmee het kabinet wil stimuleren dat overheden hun dienstverlening aan ondernemers verbeteren.

• Samenwerking met en facilitering van decentrale overheden om regeldruk bij gemeenten, provincies en waterschappen te verminderen. Hiervoor is onder meer een gemeentefaciliteit (voucher-regeling) en een toolkit voor gemeenten ontwikkeld. Met het ministerie van Economische Zaken, Justitie, BZK en de VNG worden het gezamenlijk Uitvoeringsprogramma en de Interbestuurlijke Taskforce «Regeldruk Gemeenten» voortgezet.

• Internationale kennisuitwisseling (netwerk EU-landen, OESO, Wereldbank) en monitoring van het Actieprogramma van de Europese Commissie (25% reductie op administratieve lasten voor 2012).

• De Commissie Regeldruk Bedrijven is een denktank die het kabinetsprogramma voor regeldrukvermindering kritisch volgt en met voorstellen komt om de regeldruk in het bedrijfsleven verder structureel te verminderen.

• Eén programmadirectie die (ten behoeve van de staatssecretarissen van Financiën en Economische Zaken) het integrale programma regeldruk voor ondernemers uitvoert.

• Het onafhankelijke adviescollege ACTAL (externe waakhond).

Indicatoren

De streefwaarden die het kabinet zich heeft gesteld voor het programma regeldruk zijn voor een belangrijk deel geformuleerd in het plan van aanpak «Merkbaar minder regeldruk voor ondernemers!» (Kamerstukken II, 2006/07, 29 515, nr. 202). Voor het einde van de kabinetsperiode (in 2011) wil het kabinet de volgende concrete resultaten hebben behaald:

– een netto verlaging van 25% administratieve lasten; Het kabinet heeft vanaf 1 maart 2007 tot en met de eerste helft van 2008 een netto reductie van in totaal 6,3% gerealiseerd. Een voorlopige inschatting is een reductie van ca 11% eind 2009. In de komende najaarsrapportage kan deze inschatting echter nog worden bijgesteld op basis van de reductieprogramma’s van de departementen.

– de nalevingskosten van regels zijn teruggebracht in die gevallen waar het bedrijfsleven heeft aangegeven dat de kosten onevenredig hoog zijn.

– de lasten van rijkstoezicht met gemiddeld een kwart omlaag in een negentiental domeinen.

– subsidies zijn – met waarborging van de rechtmatigheid – aan het einde van de kabinetsperiode lastenarm ingericht.

2.2.8.4 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

2.3. NIET-BELEIDSARTIKELEN

2.3.1 Algemeen

Tegoeden WOII

De uitgaven voor tegoeden WOII hebben betrekking op de uitvoeringskosten van de afwikkeling van de verdeling van de tegoeden ten behoeve van de Joodse gemeenschap.

2.3.2 Nominaal en onvoorzien

Toelichting

Vanuit dit artikel vinden overboekingen van loon- en prijsbijstelling naar de loon- en prijsgevoelige artikelen binnen IXB plaats. Dit artikel is bedoeld om eventuele onzekere ontwikkelingen op begroting IXB op te vangen.

3. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

In de bedrijfsvoeringsparagraaf wordt gerapporteerd over uitzonderingen, bijvoorbeeld bijzondere risico’s of aandachtspunten die relevant zijn voor de Staten-Generaal. Op het vlak van de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering, de totstandkoming van beleidsinformatie en het gevoerde financieel- en materieelbeheer worden geen bijzondere risico’s of aandachtspunten voorzien.

Hieronder wordt ingegaan op de overige aspecten van de bedrijfsvoering.

Belastingdienst

Vereenvoudigingsoperatie Belastingdienst

Door de jaren heen is de complexiteit van de geautomatiseerde ondersteuning van de Belastingdienstactiviteiten enorm toegenomen. Deze complexiteit weerspiegelt zich in een veelvoud van koppelingen tussen de verschillende systemen en steeds hogere ontwikkelingslasten. Daarmee loopt de Belastingdienst risico’s ten aanzien van de continuïteit van de geautomatiseerde processen.

Door de Staatsecretaris is op 8 juni 2007 het plan van aanpak Vereenvoudigingsoperatie Belastingdienst aan de Tweede Kamer aanpak aangeboden (Kamerstukken II 2006/07, 31 066, nr. 2). De in het plan van aanpak geschetste vereenvoudigingsoperatie moet er toe leiden dat de geautomatiseerde systemen toekomstbestendig zijn, nieuwe wet- en regelgeving sneller wordt geïmplementeerd, betere dienstverlening aan burgers en bedrijfsleven wordt geboden, uitvoeringsadviezen over maakbaarheid, haalbaarheid en uitvoerbaarheid van (complexe) wetswijzigingen binnen drie maanden worden gegeven en dat complexe nieuwe wet- en regelgeving binnen één jaar (na het definitief worden van de wet- en regelgeving) wordt gerealiseerd.

Gewerkt wordt aan een herinrichting van de processen van de Belastingdienst. Uitgangspunten zijn een eenduidige bedrijfsarchitectuur en eenduidige werkwijzen, opdat de samenhang in de ICT-ontwikkelingen binnen de Belastingdienst is gewaarborgd, efficiënter en goedkoper wordt gewerkt, en de kans op fouten beduidend afneemt.

Over de uitvoering van het plan wordt halfjaarlijks aan de Tweede Kamer gerapporteerd.

Bezwaaronderzoek Algemene Rekenkamer

In het rapport bij het Jaarverslag van het ministerie van Financiën (IXB) 2007 heeft de Algemene Rekenkamer aangekondigd over 2008 een bezwaaronderzoek in te stellen. Het onderzoek zal zich naast de problemen bij toeslagen en in de automatisering, ook richten op de geconstateerde problemen in de reguliere bedrijfsvoeringsprocessen. De vragen die hierbij beantwoord zullen worden, zijn of de Belastingdienst goede probleemanalyses maakt en of hij de problemen vervolgens structureel oplost. Het onderzoek van de Algemene Rekenkamer kan meerdere jaren in beslag nemen.

Domeinen Roerende Zaken

Herstructurering processen

DRZ zal de in 2008 ingezette herstructurering van de organisatie waarop haar primaire processen zijn ingericht, afronden in 2009. De bedrijfsvoering binnen het businessunit model van DRZ kan doelmatiger worden ingericht. Op dit moment gebeurt nog veel op decentraal niveau. Deze organisatiestructuur sluit niet aan bij de relatieve grootte van DRZ en betekent een versnippering van kennis en ervaring; hierdoor wordt de sturing diffuus.

DRZ wil toe naar een meer centrale bedrijfsvoering. Als eerste zal de financiële functie gecentraliseerd worden om vervolgens ook de planning en aansturing van de vestigingen te centraliseren. Hiermee samenhangend hanteert DRZ het 1-loketprincipe; via een duidelijke en volwaardige loketfunctie is de organisatie zowel intern als extern bereikbaar.

Verkopen van goederen via het Internet

DRZ is in 2008 begonnen met het onderzoek naar de verkoop van goederen via internet. In de huidige procesgang vinden verkopen plaats via een administratief arbeidsintensief proces. Op deze manier wil DRZ overcomplete partijen van de Rijksoverheid op een voor het publiek moderne en publieksvriendelijke wijze aanbieden. Het onderzoek zal worden afgerond in 2009. In het verlengde hiervan onderzoekt DRZ of de vraag en aanbod van overcomplete goederen binnen de Rijksoverheidsinstanties met behulp van internet in beeld kan worden gebracht.

Domeinen Onroerende Zaken

Domeinen Onroerende Zaken krijgt, bij de uitvoering van haar verkooptaak, in toenemende mate te maken met grootschalige verkoop- of reallocatieprojecten. Projecten zijn complex te classificeren vanwege de inhoud (specifieke problematiek als bodemvervuiling, monumenten), het proces (planologische procedures en stappen die betrokken actoren zetten) en de structuur (netwerken van betrokken overheden). Complexe projecten vereisen een andere aanpak en oplossingen en andere kwaliteiten van medewerkers.

Het voorgaande leidt tot een aangepaste visie van Domeinen OZ. De activiteiten die hierbij ontplooid worden zijn o.m. professionalisering van de organisatie (investeren in opleidingen), en concentratie op uniformiteit in de uitvoering van de primaire processen door de verschillende regionale eenheden en kwaliteit van de geleverde diensten.

Tevens wordt uitvoering gegeven aan het kabinetsstandpunt IBO-onderzoek vastgoed (zie Kamerstukken II 2005/06, 30 253, nr. 3.) en de motie Atsma met betrekking tot het onderzoeken van mogelijke samenwerking met andere rijkspartners op vastgoedgebied. Domeinen OZ is, al dan niet binnen het kader van de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid, in gesprek over samenwerking met het Gemeenschappelijk Ontwikkel Bedrijf en de Dienst Landelijk Gebied.

Totstandkoming Rijksauditdienst

In oktober 2008 is de Rijksauditdienst met haar werkzaamheden begonnen. Deze nieuwe dienst is ondergebracht bij het ministerie van Financiën. De totstandkoming ervan is gebaseerd op het kabinetsbesluit van 21 september 2007, waarbij de Nota Vernieuwing Rijksdienst is vastgesteld.

In eerste instantie zijn de auditdiensten van de ministeries van Financiën, BZK, VROM en VWS ondergebracht in deze nieuwe dienst. Verwacht wordt dat in de komende jaren ook andere departementsauditdiensten onderdeel zullen worden van de Rijksauditdienst.

Duurzaam inkopen

Het Ministerie van Financiën draagt bij aan de realisatie van de Kabinetsbrede Aanpak Duurzame Ontwikkeling (KADO) door de criteria uit het Duurzaam Inkopen beleid voor inkopen, zoals beschreven in de begroting van het ministerie van VROM, te implementeren.

4. PARAGRAAF INZAKE DE BATEN-LASTENDIENSTEN

4.1 Domeinen Roerende Zaken

1.1.1. Toelichting op de baten

Opbrengsten overige departementen- meerjarige ramingen

• Domeinen roerende zaken is in bespreking met het Openbaar Ministerie (OM) om een bekostigingsmodel af te spreken met een looptijd van 5 jaar. Het model heeft betrekking op de levering van opslag, verwerking en vernietiging van in beslaggenomen goederen. In 2009 komt de waarde overeen met € 8,2 mln.

• Het vervoer van in beslaggenomen goederen ad. € 0,5 mln. is niet in het bekostigingsmodel opgenomen. Hiervoor worden aparte afspraken gemaakt met het OM.

• Diverse opbrengsten voor opslag, taxaties, advies, entrepotopslag en verkoopfaciliteiten met betrekking tot de Belastingdienst, Ministerie van Justitie (BOOM/CJIB), het Agentschap Telecom, Rijkswaterstaat en Defensie.

• Opbrengsten uit hoofde van dataverwijdering van datadragers die door departementen worden afgestoten (€ 0,5 mln.).

Opbrengsten derden

De opbrengsten bestaan vooral uit opgelden € 2,3 mln.

1.1.2. Toelichting op de lasten

Personele lasten

De categorie personeelskosten omvat de salariskosten (inclusief sociale lasten), uitzendkrachten en opleidingskosten van ambtelijk personeel. DRZ heeft een formatie van 86 fte.DRZ levert in 2009 de 3e fte van in totaal 4 fte in binnen de taakstellingperiode 2007–2010. De gemiddelde loonkosten per fte bedragen € 46 207.

Materiële lasten

De materiele lasten blijven gehandhaafd op het niveau van 2008. De kostenstructuur is opgebouwd uit € 5,4 mln. huren en huisvesting, vernietigingskosten € 0,6 mln., kosten beheersorganisatie LBR € 0,6 mln. en service level agreements m.b.t. automatisering en beleidondersteuning € 1,0 mln. De overige uitgaven € 1,4 mln. hebben betrekking op reis- en verblijfkosten, bedrijfsmiddelen, bureaukosten, communicatie en overige kosten. Er zijn geen bijzondere, afwijkende posten opgenomen. De 5% materiële taakstelling is in 2007 voor de gehele periode 2007–2011 gerealiseerd middels de sluiting van de vestiging te Amsterdam.

1.2 Kasstroomoverzicht

Toelichting

Ter financiering van het project verkopen via internet heeft DRZ in 2009 een lening aangevraagd ter grootte van € 1,6 mln. (overig betreft vervangingsinvesteringen). In de eerste suppletore begroting 2008 is het saldo overschot van baten en lasten 2007 aan het moederdepartement overgeheveld.

1.3 Doelmatigheidsindicatoren

Toelichting

DRZ is in 2008 gestart met het herinrichten van haar processen naar een procesgerichte organisatie. In dit proces is de ontwikkeling en de afstemming van de huidige indicatoren op de nieuwe organisatie een belangrijk onderdeel. Deze begroting gaat uit van de nog bestaande indicatoren, deze kunnen in toekomstige rapportages gewijzigd gaan worden.

Domeinen Roerende Zaken kent binnen haar huidige bedrijfsvoering een drietal productiefactoren, te weten:

• Kapitaal

DRZ heeft lange termijn huisvestingscontracten met de RGD afgesloten waarvan de waarde rond de € 4,4 mln. ligt. De doelmatige inzet van deze waarde wordt gemeten met de indicatoren

– Bezettingsgraad, totaal, binnen en buiten

– Kostprijs per beschikbare te verhuren m³.

• Personeel

DRZ beschikt in 2009 over een formatie van 86 fte waarvan de waarde van de arbeidscontracten overeenkomt met € 4,2 mln. Voor een doelmatige inzet van het aantal beschikbare uren wordt gestuurd op:

– De verhouding directe- en indirecte uren

– Uurtarief totaal DRZ, bewaartaak en verkooptaak.

• Informatietechnologie

DRZ beschikt over een Enterprise Resource Planning (SAP) automatiseringssysteem. DRZ richt zich op verdere uitnutting van dit systeem om de doelmatigheid binnen haar organisatie te verhogen. Daarnaast zijn er in de begroting budgetten opgenomen om het verkopen via internet mogelijk te maken.

4.2 Domeinen Onroerende Zaken

Domeinen is per 1 januari 2008 een baten-lastendienst. Domeinen wil hiermee transparanter en productgerichter gaan werken om zo de doelmatigheid te bevorderen. Aangezien Domeinen een uitvoeringsorganisatie is met duidelijke producten en diensten past deze vorm van sturing en bedrijfsvoering goed. De hoofddoelstelling van Domeinen blijft gelijk: het doelmatig in gebruik geven van rijksvastgoed en het doelmatig verkopen van overtollig rijksvastgoed.

Toelichting op de baten

Opbrengst moederdepartement (€ 20,4 mln.)

De opbrengsten in 2009 zijn als volgt te verdelen naar de diverse productgroepen:

Opbrengsten derden (€ 920 000)

De betreffende opbrengsten zijn te verdelen naar 3 afnemerscategorieën:

• Opbrengsten Domeinen Roerende Zaken (DRZ) i.v.m. ICT-dienstverlening (€ 800 000).

• Opbrengsten uit diensten voor het verstrekken van schatkistleningen aan onderwijsinstellingen (€ 60 000).

• Opbrengst taxaties RGD (€ 60 000).

Toelichting op de lasten

Algemeen

De cijfers zijn inclusief de gevolgen van de taakstelling uit het regeerakkoord en de mutaties bij eerste suppletore begroting.

Personeel (€ 14,2 mln.)

De personele kosten 2009 zijn vanuit 2 componenten samengesteld. Het betreffen:

• Ambtelijk personeel, bedrag € 14,1 mln. betrekking hebbende op 255 fte’s. De gehanteerde gemiddelde prijs per fte bedraagt circa € 55 000;

• Uitzendkrachten (€ 100 000).

Materieel (€ 6,6 mln.)

De materiële kosten 2009 zijn onder te verdelen in onderstaande categorieën.

De post automatisering bestaat voor een deel uit automatiseringskosten ten behoeve van dienstverlening aan Domeinen Roerende Zaken (€ 571 000). Door middel van een service level agreement (sla) is vastgelegd dat de betreffende kosten worden verrekend.

Toelichting

1. Per 1 januari 2009 beschikt Domeinen Onroerende Zaken naar verwachting op de eigen apparaat bankrekening over een saldo van € 206 000. Dit is het rekening-courantsaldo uit 2008.

2. De totale operationele kasstroom komt tot stand door het resultaat van baten en lasten te vermeerderen met de geplande afschrijvingen.

3. De totale investeringssom in 2009 ad € 1 mln. heeft betrekking op vervangingsinvesteringen, ad € 620 000 (ICT, telecomapparatuur, etc.), en investeringen in ICT-projecten, ad € 400 000 (digitalisering dossiers en Geografisch Informatiesysteem).

4. De post «aflossing op leningen» heeft betrekking op de initiële lening op de openingsbalans en de lening 2009 van Domeinen OZ.

* Relatieve daling van het producttarief met 2008 als basisjaar.

Domeinen heeft voor de taken die voortvloeien uit de Comptabiliteitswet, twee soorten producten onderscheiden: homogene en heterogene producten. De homogene producten zijn met name ingebruikgevingen en het beoordelen en betalen van WOZ-aanslagen. Per soort homogeen product zijn normuren gedefinieerd. Dat betekent dat een genormeerd aantal uren per overeenkomst/zaak beschikbaar is. Het tarief voor het homogene product is het uurtarief maal normuren.

Domeinen zal in 2009 tenminste gelijke kwaliteit leveren voor haar producten tegen lagere productkosten.

5. VERDIEPINGSHOOFDSTUK

Beleidsartikel 1 Belastingen

Toelichting nieuwe mutaties

Uitgaven

Heffings- en invorderingsrente

De raming was nog gebaseerd op de oude (verwachte) verdeelsleutels voor de verdeling van de betaalde heffings- en invorderingsrente tussen belastingen (IXB) en premies. Eind 2007 zijn de verdeelsleutels definitief vastgesteld. Op basis daarvan zal naar verwachting een groter deel van de rente aan IXB worden toebedeeld. Daarnaast treedt, als gevolg van de hogere rentetarieven, ook een autonome stijging van de uitgaven op. Dit betekent een ophoging van de reeks met € 300 mln., vooralsnog alleen in 2008, 2009 en 2010.

Detectiesystemen Douane

Door de sterke groei van het goederenvervoer op de mainports en een scherpere controle van de uitgaande goederenstromen, staat de controledichtheid in toenemende mate onder druk. Investeringen in detectiesystemen in 2009 en 2010 zijn nodig om de controledichtheid op peil te houden.

BelastingTelefoon

Om de bereikbaarheid van de BelastingTelefoon te verbeteren en te kunnen garanderen, is in de periode 2009–2011 € 35 mln. beschikbaar gesteld ter dekking van een nieuw stabiel en flexibel platform (telefonie).

WOZ

Naar aanleiding van de afspraken in het Bestuurlijk Overleg Wet WOZ van 3 juli 2007, wordt met ingang van 1 januari 2009 de specifieke uitkering WOZ overgeheveld naar het Gemeentefonds.

Overige mutaties

In 2012 wordt een bedrag van € 75 mln. gecorrigeerd. Dit bedrag was onterecht geëxtrapoleerd. De overige mutaties betreffen technische mutaties.

Ontvangsten

Heffings- en invorderingsrente

De raming was nog gebaseerd op de oude (verwachte) verdeelsleutels voor de verdeling van de ontvangen heffings- en invorderingsrente tussen belastingen (IXB) en premies. Eind 2007 zijn de verdeelsleutels definitief vastgesteld. Op basis daarvan zal naar verwachting een groter deel van de rente aan IXB worden toebedeeld. Daarnaast treedt, als gevolg van de hogere rentetarieven, ook een autonome stijging van de ontvangsten op. Dit betekent een ophoging van de reeks met € 200 mln., vooralsnog alleen in 2008, 2009 en 2010.

Overige mutaties

Een structurele verhoging van € 20 mln., wordt veroorzaakt door de bijdrage van de Belastingdienst aan de in het regeerakkoord opgenomen reeks betreffende het boetebeleid (naar high-trust). Daarnaast wordt in 2012 een bedrag van € 11 mln. gecorrigeerd. Dit bedrag was onterecht geëxtrapoleerd.

Beleidsartikel 2 Financiële markten

Beleidsartikel 3 Financieringscativiteiten publiek private sector

Toelichting nieuwe mutaties

Winstafdracht DNB

De gestegen rente leidt in eerste instantie tot kapitaalverliezen (2008 en 2009), maar vervolgens juist tot hogere renteopbrengsten en daarna meerjarig tot een hogere winstafdracht.

Vliegveld Twente

De mutatie betreft de bijdrage van VenW voor de onderhoud- en beheerskosten van vliegveld Twente.

Beleidsartikel 4 Internationale financiële betrekkingen

Beleidsartikel 5 Exportkredietverzekering en investeringsgaranties

Beleidsartikel 7 Beheer materiële activa

Toelichting nieuwe mutaties

Verkoop onroerende zaken

De zogeheten IX-B verkopen zullen naar verwachting in 2008 het kader met circa € 50 mln. overstijgen. Dit is het gevolg van een aantal agrarische verkopen met niet-agrarische bestemming in de regionale directie IJsselmeerpolders, die een hoge verkoopwaarde genereren. Zoals ook destijds aan de orde was bij de agrarische verkooptaakstelling, wordt een beroep gedaan op een intertemporeel opbrengstenpatroon. Dit houdt in dat bij de overstijging van het kader 2008 mag worden gecompenseerd met het kader 2009, 2010 en 2011, waarin de extra programmataakstellingen zijn opgenomen.

Pachtopbrengsten (overige)

Op grond van de bestaande middelenafspraak tussen Financiën en LNV, zullen de verhoogde pachtopbrengsten uit hoofde van het pachtnormenbesluit 2007 vanaf 2008 aan de LNV-begroting worden toegevoegd. Deze middelenafspraak houdt in dat de extra ontvangsten uit pacht en agrarische erfpacht die door Domeinen gerealiseerd worden, ten goede komen aan LNV.

Beleidsartikel 8 Begrotingsbeleid

Niet-beleidsartikel 9 Algemeen

Niet-beleidsartikel 10 Nominaal en onvoorzien

Toelichting nieuwe mutaties

Loonbijstelling

Vanuit artikel 10 heeft de overboeking van de loonbijstelling naar de loongevoelige artikelen binnen IXB plaatsgevonden.

6. BIJLAGEN

6.1 BIJLAGE MOTIES EN TOEZEGGINGEN

Overzicht van de door de Staten-Generaal aanvaarde moties en door bewindslieden gedane toezeggingen

FISCAAL

Door de Staten-Generaal aanvaarde moties