31 700 I
Vaststelling van de begrotingsstaat van het Huis der Koningin (I) voor het jaar 2009

nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING

Inhoudsopgave Blz.

Vaststelling van een begroting voor ontvangsten, zoals aangegeven in de Begrotingsvoorschriften, is voor deze begroting niet van toepassing.

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen)

De begrotingsstaten, die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het Huis der Koningin voor het jaar 2009 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2009. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2009.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven en verplichtingen voor het jaar 2009 vastgesteld. Het in deze begroting opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

B. ALGEMENE TOELICHTING BIJ DE BEGROTING

De Technische aanpassing en actualisering van de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis (Tweede Kamer, vergaderjaar 2007–2008, 31 505, nr. 2) is door de regering ingediend bij de Staten-Generaal en inmiddels aanvaard door de Tweede Kamer. De begroting 2009 is gebaseerd op dit wetsvoorstel, uitgaande van inwerkingtreding met ingang van 1 januari 2009.

De uitkeringen op grond van de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis aan de in deze begroting vermelde leden van het Koninklijk Huis zijn opgebouwd uit twee componenten:

Een A-component, die het inkomensbestanddeel vormt. Als basis is genomen het bedrag genoemd in de vernieuwde Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis (= realisatie 2007), dat is aangepast in de verhouding waarin de bezoldiging van de vice-president van de Raad van State in het begrotingsjaar 2008 afwijkt en vervolgens voor het jaar 2009 verhoogd met de verwachte loonontwikkeling volgens het CEP 2008.

Een B-component, die betrekking heeft op personele en materiële kosten. Als basis is genomen het bedrag genoemd in de vernieuwde Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis (= realisatie 2007 vermeerderd met de correctie ad € 643 000 ten laste van de bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties te declareren functionele kosten). Dit bedrag is voor de helft aangepast in de verhouding waarin de bezoldiging van het burgerlijk rijkspersoneel in 2008 afwijkt van de realisatie 2007 en vervolgens voor het jaar 2009 verhoogd met de verwachte loonontwikkeling volgens het CEP 2008. Voor de andere helft is de realisatie 2007 verhoogd met de verwachte ontwikkeling van de consumentenprijsindex zoals opgenomen in de CEP 2008.

Indien de werkelijke loon- en prijsontwikkeling afwijkt van de verwachting, dan zal ook de werkelijke uitkering afwijken van het in deze begroting genoemde bedrag. Deze afwijking is derhalve als PM aan te merken.

De raming over 2009 is als volgt samengesteld (bedragen x € 1 000):

In de begroting 2009 zijn de functioneel declarabele en overige uitgaven op andere begrotingen nog opgenomen in een bijlage (1). Ten opzichte van de begroting 2008 bevat deze bijlage meer specificatie en een uitgebreidere toelichting.

Overeenkomstig mijn eerder gedane toezegging zal ten behoeve van de begroting 2010 een systematiek worden ontwikkeld, waarbij – op basis van heldere selectiecriteria – deze uitgaven zo veel mogelijk een integraal onderdeel gaan vormen van de begroting Huis der Koningin (apart begrotingsartikel) en het jaarverslag. In een separate brief die aan de Tweede Kamer voor de behandeling van deze ontwerpbegroting wordt toegezonden, zal ik op de uitgangspunten van de beoogde systematiek terugkomen. Zoals reeds vermeld in de brief van 10 juni 2008 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2007–2008, 31 200 III, nr. 12) is daartoe een stuurgroep ingesteld. Deze stuurgroep staat sinds kort onder voorzitterschap van oud minister Zalm.

In een tweede aparte bijlage bij deze begroting is het eerder toegezegde overzicht opgenomen van de regelingen met betrekking tot het Koninklijk Huis.

BIJLAGE 1. KOSTEN IN ANDERE BEGROTINGEN

Bij de behandeling van de begroting 2008 van het Huis der Koningin in de Tweede Kamer alsmede naar aanleiding van het verantwoordingdebat over 2007 is toegezegd om het integrale overzicht van declarabele functionele uitgaven in andere begrotingen en overige uitgaven in andere begrotingen, die te relateren zijn aan het Koninklijk Huis te voorzien van een nadere toelichting. Een zeer groot deel van wat wordt genoemd «kosten Koninklijk Huis» ware beter te betitelen als «representatiekosten van de Nederlandse Staat».

Met onderstaande opzet wordt beoogd invulling te geven aan het verzoek van de Tweede Kamer tot een betere en transparante informatievoorziening (in afwachting van de in de begroting 2010 op te nemen meer structurele verbetering van het inzicht in de uitgaven aan het Koninklijk Huis). Er is derhalve sprake van een groeimodel. Om dit te realiseren is in deze opzet ten opzichte van vorige jaren een aantal wijzigingen doorgevoerd. Zo wordt in eerste instantie een meerjarig overzicht gegeven van de in de begrotingen opgenomen bedragen, waarmee inzicht wordt versterkt in de uitgavenontwikkeling. Daarnaast wordt bij de declarabele uitgaven onderscheid gemaakt tussen de in de begroting opgenomen uitgaven voor personeel en voor materieel. In de toelichting op de declarabele uitgaven wordt informatie verstrekt over het in te zetten personeelsvolume en wordt aandacht besteed aan de aard van de materiële uitgaven. Wat betreft de overige uitgaven wordt ten opzichte van voorgaande jaren een onderscheid gemaakt in een aantal uitgavencategorieën per ministerie en worden de uitgavencategorieën nader toegelicht. Een dergelijk gewijzigde opzet qua informatievoorziening vereist een daarop ingerichte administratie waarin met ingang van de begroting 2009 wordt voorzien. Indien de inrichtingseisen in voorgaande jaren hiervan afweken en daarmee de informatie niet dan wel niet op een doelmatige wijze kan worden verstrekt, is dit in onderstaande tabellen aangegeven met een *.

A) Declarabele functionele uitgaven 2009 in andere begrotingen

In onderstaande tabel zijn de bedragen vermeld die zijn opgenomen in de begroting van het in de tabel vermelde ministerie. Het betreft uitgaven die door de Dienst Koninklijk Huis worden verricht en vervolgens, voorzien van een accountantsverklaring, in rekening worden gebracht bij het desbetreffende ministerie.

Toelichting:

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

De personeelsuitgaven hebben betrekking op 125 personeelsleden waaronder 9 post-actieven. De uitgaven voor actief personeel betreffen de personeelsinzet ten behoeve van o.a. telefonie/ICT, departement van de Hofmaarschalk, Koninklijk Huisarchief en de ondersteunende functie secretariaten, personeelszaken en thesaurie. De materiële uitgaven betreffen uitgaven van facilitaire aard zoals bureauvoorzieningen en uitgaven voor accountantscontrole en advisering.

De stijging van de BZK-begroting van 2008 naar 2009 voor functionele kosten wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door het gelijktrekken van de ramingsmethodieken van het Koninklijk Huis en BZK. Met ingang van het begrotingsjaar 2009 zijn daartoe beide initiële begrotingen gelijkgesteld, waarvoor de begroting van BZK structureel is verhoogd. Daarnaast is de BZK-begroting voor functionele kosten verhoogd voor zowel de overname van bij WWI te declareren personeel als de compensatie voor loonontwikkeling en verlaagd voor de budgettaire gevolgen van de aangepaste Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis.

Verkeer en Waterstaat

De personeelsuitgaven hebben betrekking op 57 personeelsleden waaronder 6 post-actieven. De uitgaven voor actief personeel betreffen de personeelsinzet voor het Koninklijk staldepartement. Hierbij is te denken aan leiding, ondersteunende functies, chauffeurs/monteurs, koetsiers en onderhoudspersoneel. De materiële uitgaven hebben betrekking op de instandhouding van het rijtuigenpark (auto’s, trein, paarden en rijtuigen) en uitgaven voor de accountantscontrole en telecommunicatie.

Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer/Wonen, Wijken en Integratie

De personeelsuitgaven voor 2009 hebben betrekking op 107 personeelsleden waaronder 10 post-actieven. De personeelsinzet betreft ondersteunende- en facilitaire functies voor de locaties paleis Huis ten Bosch, paleis Noordeinde en het Paleis op de Dam te Amsterdam. De materiële uitgaven betreffen de beheerskosten voor paleizen en parken alsmede de verwarming en verlichting voor de drie hiervoor genoemde locaties. Ten slotte is hier ook sprake van een tegemoetkoming aan de infrastructuurkosten (zoals wildroosters) voor het faunabeheer van Kroondomein Het Loo en van uitgaven voor accountantscontrole en advies.

De Rijksgebouwendienst verwerkt de declaratie(s) en ontvangt daarvoor jaarlijks een voorschot van het moederdepartement. Het voorschot wordt na afloop van het desbetreffende jaar met het moederdepartement afgerekend op basis van de werkelijk door de Rijksgebouwendienst gemaakte kosten.

B) Overige uitgaven 2009 in andere begrotingen

De bedragen zoals opgenomen in het navolgende overzicht betreffen uitgaven die door de in het overzicht genoemde ministerie worden verricht en verantwoord ten laste van de begroting van het dat ministerie. Deze uitgaven vallen derhalve onder de reguliere accountantscontrole van het ministerie.

Toelichting:

Kabinet der Koningin

Dit betreft de uitgaven die noodzakelijk zijn voor de ambtelijke ondersteuning van de Koningin bij de uitoefening van haar staatsrechtelijke taken en de bewaring van alle oorspronkelijke staatsstukken.

De personele inzet voor de uitvoering van deze taken bedraagt 30 fte’s. De materiële uitgaven betreffen voornamelijk apparaatsuitgaven.

Algemene Zaken/Rijksvoorlichtingsdienst (RVD)

De personele en materiële uitgaven van de RVD zijn in overwegende mate toe te schrijven aan mediabegeleiding, begeleiding bij bezoeken, communicatie-advisering en publiciteit.

De personeelsinzet voor de uitvoering van deze activiteiten bedraagt 10 fte’s.

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Dit betreft de beveiliging van leden van het Koninklijk Huis en gasten van het Koninklijk Huis door de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging van het Korps Landelijke Politiediensten.

Buitenlandse Zaken

De post staatsbezoeken omvat zowel de inkomende als uitgaande staatsbezoeken. Onder de overige bezoeken zijn de uitgaven vermeld van officiële bezoeken en werkbezoeken door onder meer de Prins van Oranje en Prinses Máxima. De evenementen betreffen o.a. uitgaven voor de jaarlijkse Nieuwjaarsontvangst door Hare Majesteit de Koningin en diners met leden van het corps diplomatiek. Evenals in voorgaande jaren hebben bovengenoemde uitgaven uitsluitend betrekking op de door het Koninklijk Huis gedeclareerde kosten in deze activiteiten.

Defensie

De post personeel heeft betrekking op de kosten van de inzet van defensiepersoneel. Het gaat hier om ramingen voor de inzet van 13 militairen en 1 burgermedewerker ten behoeve van het Militaire Huis van Hare Majesteit de Koningin en om 2 bemanningsleden voor de Groene Draeck. De post beveiliging heeft betrekking op de kosten van de inzet van de marechaussee die beveiliging van leden van het Koninklijk Huis als taak heeft. De kosten van het luchttransport van HM en overige leden van het Koninklijk Huis vormen een andere post. Deze kosten komen voor rekening van Defensie indien de vluchten in het openbaar belang worden uitgevoerd, of indien privévluchten binnen de bij ministeriële regeling vastgestelde franchise van 65 uur vastvleugelige inzet en 30 uur helikopterinzet blijven. Het transport wordt uitgevoerd met de Gulfstream, de Fokker 50 en de Alouette helikopter. De kosten van het onderhoud aan de Groene Draeck bestaan voor ongeveer de helft uit de geraamde kosten van het aantal uren dat door het marinebedrijf aan onderhoud wordt besteed en voor de rest uit een raming van uit te besteden werkzaamheden. Elk jaar wordt door het marinebedrijf bezien welke onderhoudswerkzaamheden noodzakelijk zijn, waarbij wordt uitgegaan van een hoog afwerkingsniveau. De laatste post wordt gevormd door een raming van de kosten van de geneeskundige zorg door het centraal militair hospitaal. Er kan een beroep op Defensie worden gedaan voor inzet van een arts ter begeleiding bij officiële buitenlandse bezoeken in omstandigheden waarin geen beroep kan worden gedaan op de lokale gezondheidszorg. Aangezien dergelijke bezoeken in 2009 niet zijn voorzien, zijn voor deze kostenpost geen uitgaven geraamd.

Ten opzichte van het Jaarverslag 2007 is de benaming van twee posten gewijzigd. De naam van de post vlieguren is gewijzigd in luchttransport en de naam van de post centraal militair hospitaal is gewijzigd in geneeskundige zorg.

Verkeer en Waterstaat

Op de begroting van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (V&W) staan op grond van het «Besluit gebruik regeringsvliegtuig en andere luchtvaartuigen in beheer bij het Rijk», de uitgaven voor de inzet van het regeringsvliegtuig voor het vervoer van leden van het Koninklijk Huis en de uitgaven voor de inhuur van civiele luchtvaartuigen in het geval dat het regeringsvliegtuig niet beschikbaar is. Inzet van luchtvaartuigen onder verantwoordelijkheid van andere departementen wordt op de desbetreffende begrotingen verantwoord.

* Op grond van het «Besluit gebruik regeringsvliegtuig en andere luchtvaartuigen in beheer bij het Rijk»

Het bedrag voor de post inzet regeringsvliegtuig voor het jaar 2009 bestaat uit een inschatting van de Dienst Koninklijk Huis van het aantal vlieguren van het regeringsvliegtuig in het kader van het openbaar belang: 125 uur en het maximale aantal vlieguren voor privé-vluchten dat op basis van het besluit aan de overige leden van het Koninklijk Huis ter beschikking wordt gesteld: 50 uur. Het totaal aantal vlieguren wordt vermenigvuldigd met een standaardtarief van € 3 480. Dit standaardtarief wordt gehanteerd bij de doorbelasting van de inzet van het regeringsvliegtuig aan gebruikers.

Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer/Wonen Wijken en Integratie

De structurele uitgaven zijn – vanaf begrotingsjaar 2009 – uitgaven voor het reguliere onderhoud en de instandhouding van paleizen en kroonmeubilair waarvan de Staat der Nederlanden eigenaar is. Het gaat om het paleis Noordeinde, inclusief de Koninklijke Stallen en Noordeinde 66 en 70–72 en paleis Huis ten Bosch in ’s-Gravenhage en het paleis op de Dam te Amsterdam. Tevens zijn middelen geoormerkt om onderhoud uit te voeren aan beveiligingselementen voor woon- en werkverblijven van de leden van het Koninklijk Huis.

Tot slot wordt de huur betaald voor een gedeelte van een pand aan het Noordeinde dat in gebruik is als secretariaat van Prinses Máxima. Structureel is voor de genoemde uitgaven ongeveer € 7,0 mln. per jaar beschikbaar. Door eerdere kasschuiven is dat in 2009 iets minder. In de geraamde bedragen in de begrotingen 2007 en 2008 waren ook nog geoormerkte budgetten opgenomen voor de monumenten paleis Soestdijk en kasteel Het Oude Loo.

De middelen voor de investerings- of grote renovatieprojecten zijn niet structureel maar eenmalig. Na de renovatie van de binnenzijde van het paleis op de Dam wordt nu de buitenkant (dak en gevel) gerenoveerd. Ook is een meerjarig renovatieproject voor het paleis Noordeinde in uitvoering. De Rijksgebouwendienst voert de werkzaamheden uit en ontvangt daarvoor jaarlijks een voorschot van het moederdepartement. Het voorschot wordt na afloop van het desbetreffende jaar met het moederdepartement afgerekend op basis van de werkelijk door de Rijksgebouwendienst gemaakte kosten.

BIJLAGE 2. REGELINGEN (WETTEN, BESLUITEN, DEPARTEMENTALE REGELINGEN ETC.) BETREFFENDE HET KH

De Tweede Kamer heeft verzocht om een overzicht van alle regelingen met betrekking tot het Koninklijk Huis (Tweede Kamer, Handelingen 2007–2008, nr. 103, pag. 7412). Conform de toezegging van de Minister-President is onderstaand een inventarisatie van de regelingen opgenomen, zoals die tot nu toe naar voren is gekomen. Het betreft de stand ten tijde van de afsluiting van de begrotingsvoorbereiding. Dit overzicht bepaalt noch beperkt overigens het domein van de kosten zoals deze in de ontwerpbegroting Huis der Koningin vanaf 2010 zullen worden opgenomen. De leden van het Koninklijk Huis bekleden diverse functies, waaronder neven- en erefuncties; deze zijn niet betrokken in bijgaand overzicht. Het overzicht van deze (neven- en andere) functies is immers gepubliceerd op de officiële site van het Koninklijk Huis (www.koninklijkhuis.nl).

¹ Zie Aanhangsel van de Handelingen, vergaderjaar 2007–2008, nr. 718.