Nr. 268 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft op 23 september 2015 overleg gevoerd met Staatssecretaris Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over:

• − de brief van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 24 augustus 2015 over de inspectierapporten Aloysius College (Kamerstuk 31 289, nr. 252);

• − de brief van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 21 september 2015 over de reactie op burgerbrieven over het Aloysius College.

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Wolbert

Griffier: De Kler

Mevrouw Ypma (PvdA): Voorzitter. Het zal je maar gebeuren dat je op het Aloysius College zit, zoals de meisjes die ik net sprak, en je in je eindexamenjaar zit, dat toch al een pittig jaar is, en gedurende het jaar in een chaos terechtkomt waarin je je moet gaan voorbereiden op je examen. Of het zal je maar gebeuren dat je je kind hebt aangemeld en hoort dat het niet goed gaat met de school. Je wilt je kind aanmelden op een andere school, maar bij andere scholen wordt het kind geweigerd omdat de scholen met elkaar hebben afgesproken geen brugklassers van het Aloysius College aan te nemen. Het zal je maar gebeuren, als je eindelijk een plekje hebt gevonden waar je je thuis voelt, waar je onder gelijkgestemden eindelijk het goede onderwijs, de verdieping, de verbreding en de versnelling krijgt die je zo hard nodig hebt. Het zal je maar gebeuren. Ik kan me als ouder van schoolgaande kinderen ontzettend goed voorstellen dat dat ontzettend vervelend is voor ouders, maar vooral voor de kinderen en ook voor het personeel. De PvdA-fractie voelt zich betrokken bij al die verschillende mensen. Vorig jaar waren er problemen op school. Het bestuur had een sluiting aangekondigd en daarna was er sprake van een doorstart. Daarna bleek dat de school toch ging sluiten, maar in elk geval een jaar open zou blijven. Als klap op de vuurpijl trekt de Staatssecretaris de pijnlijke conclusie dat de leerlingen zo snel mogelijk overgeplaatst moeten worden naar andere scholen in de Haagse regio.

Kan de Staatssecretaris garanderen dat het gaat lukken dat de leerlingen overgeplaatst worden naar andere scholen in de buurt, zonder dat het daar gaat leiden tot overvolle klassen? De Staatssecretaris schrijft in zijn brief dat er een breed gedragen plan moet liggen, maar pas morgen wordt het personeel ingelicht en daarna de medezeggenschapsraad. Is er dan sprake van een breed gedragen plan? Hoe gaat de Staatssecretaris voorkomen dat de examenkandidaten worden gedupeerd door de overplaatsing naar een andere school met een ander PTA (Programma van Toetsing en Afsluiting) en een andere aanpak? Ligt het niet voor de hand dat deze leerlingen hun eindexamenjaar afronden op het Aloysius College met dezelfde docenten en dezelfde stof, eventueel in een ander gebouw?

Mevrouw Ypma (PvdA): Als de inspectie concludeert dat een school onvoldoende presteert, moet een school dicht. Maar ik wil wel dat de kinderen daar niet de dupe van zijn en dat er op een nette manier wordt omgegaan met de ouders en het personeel. Het is voor mij onacceptabel dat er eerst een plan wordt neergelegd, dan het personeel wordt ingelicht en pas daarna met de medezeggenschapsraad wordt gesproken. Wat mij betreft is dat de omgekeerde wereld.

Wil de Staatssecretaris zich inspannen om de gifted education maar ook de afdeling class for the gifted te laten overleven en de juridische problemen te neutraliseren? Ik wil van de Staatssecretaris een helder signaal krijgen dat hij dat wil realiseren. Ik heb begrepen dat er drie scholen zijn die deze afdelingen eventueel willen overnemen. Dat zou goed nieuws zijn voor deze leerlingen, maar dan moet er wel iets gebeuren om de juridische problemen te neutraliseren.

Hoe hebben de problemen bij het Aloysius College kunnen ontstaan en voortbestaan? Vindt de Staatssecretaris dat de onderwijsinspectie onvoldoende alert of juist alert genoeg is geweest? Heeft de Haagse onderwijswethouder gelijk als zij zich beroept op onvoldoende formele bevoegdheden? In Amsterdam was de heer Asscher ook niet formeel bevoegd, maar riep hij wel alle zwakke scholen op tijd aan tafel. Je hebt niet altijd een formele bevoegdheid nodig om dit tot stand te brengen.

Ten slotte vindt de PvdA het van belang dat wij lering trekken uit deze situatie. Kan de Staatssecretaris een globale procedure formuleren voor het geval iets dergelijks onverhoopt nog een keer voorkomt?

De heer Rog (CDA): Voorzitter. Al een jaar lang maken leerlingen, ouders, docenten en ook het overige personeel van het Aloysius College zich grote zorgen over het voortbestaan van de school. We kennen het verhaal. De school zou sluiten na een kritisch inspectierapport over de kwaliteit en was onder verscherpt financieel toezicht geplaatst. In december 2014 zou er toch een doorstart komen, maar na twee vernietigende inspectierapporten in juli 2015 moest de school alsnog sluiten. Hoe kon dit gebeuren?

De inspectie maakte zich in mei 2014 al zorgen over de kwaliteit van de havo-afdeling en zag tekortkomingen op het gebied van kwaliteit van het onderwijsproces en de naleving van wet- en regelgeving. De school stond onder verscherpt financieel toezicht. Waarom stond de inspectie dan niet meteen na de doorstart, begin december 2014, bij de school op de stoep? Waarom duurde dit meer dan vier maanden? Was de Staatssecretaris op de hoogte van de zorgen van de inspectie in mei 2014 toen de doorstart in december werd aangekondigd? Hebben de Staatssecretaris of de inspectie de school het signaal gegeven dat een doorstart onwenselijk was? De leerlingen hadden vanaf dat moment goed onderwijs kunnen krijgen. Kan de Staatssecretaris verklaren waarom de inspectie zeer verschillende signalen aan de school heeft afgegeven? In het kwaliteitsonderzoek van april 2015 stond het sein nog op oranje en na het bestuurlijke rapport in juni 2015 was het sein opeens knalrood. De Staatssecretaris kiest na eerder lijdzaam afwachten nu voor daadkracht. Het schooljaar afmaken zit er voor de leerlingen niet meer in. Zij moeten zo spoedig mogelijk naar een andere school en anders wordt de bekostiging stopgezet. Een nucleaire optie, zo vatte een van de ouders het gisteren bij de petitieaanbieding samen. Voor de leerlingen, en voor twee groepen leerlingen in het bijzonder, is het een groot probleem. We willen vooral voor deze groepen aandacht vragen. De eindexamenleerlingen zijn natuurlijk de eerste groep. Kan de Staatssecretaris hen de garantie geven dat zij hun examenjaar op het Aloysius College kunnen afmaken? Zo ja, hoe staat het dan met het onderwijspersoneel? Zijn er nog genoeg mensen in dienst om deze groep daadwerkelijk tot het eindexamen te begeleiden? Ten tweede zijn er de leerlingen van de afdeling gifted education. In zijn brief van 21 september geeft de Staatssecretaris blijk van een wat passieve houding. Wat doet de Staatssecretaris om deze kinderen bij elkaar te houden en daadwerkelijk elders onder te brengen? Wat kost dit en zijn daarvoor voldoende middelen beschikbaar? Zo nee, wat kan de Staatssecretaris dan doen? Dit onderwijs past toch ook in zijn beleid voor toptalenten? Een ander onderdeel van de gifted education zijn de basisschoolleerlingen in de class for the gifted children The Hague; ik heb begrepen dat het zo precies heet. Ik weet dat dit traject bijzonder gewaardeerd wordt en het zou zonde zijn als het verdwijnt. Ik heb hierover dezelfde vragen als die ik eerder stelde over de gifted education.

Komen er ook middelen vrij voor de transitie en begeleiding van leerlingen op de nieuwe scholen? Ik heb het over de leerlingen van de andere leerjaren dan het eindexamenjaar. Hoe worden de scholen bekostigd die deze leerlingen na de teldatum van 1 oktober zien binnenkomen? Dit is een belangrijke vraag, want het is voor scholen natuurlijk buitengewoon relevant of zij dat onderwijs ook bekostigd krijgen.

De inspectie en het ministerie blijken de afgelopen jaren regelmatig op de stoel van de schoolbesturen te zitten. Hoe moet een les er precies uitzien? Is die les niet te klassikaal of juist te vrij? Moet er een kleutertoets komen? Krijgt een school het predicaat goed, zeer goed of zelfs excellent? Het CDA roept de inspectie en de Staatssecretaris op om lering te trekken uit deze situatie, net zoals uit die van Ibn Ghaldoun. Het Aloysius College had sinds 2008 geen schoolplan, wat een deugdelijkheidseis is. Is het niet verstandiger om meer te focussen op de wettelijke taken, te beoordelen of scholen hun leerlingen voldoende kwaliteit bieden en te handhaven indien dit niet het geval is? Zo worden leerlingen, docenten en ouders niet langer aan hun lot overgelaten wanneer de school ernstig verzuimt.

Mevrouw Siderius (SP): Voorzitter. De Staatssecretaris heeft nogal haast om het Aloysius College te sluiten. Kon de school eerst nog open blijven tot zomer 2016, op 24 augustus 2015 kwam als donderslag bij heldere hemel het genadeschot van de Staatssecretaris: de school moest sluiten en liever nog vandaag dan morgen. Het oordeel van de inspectie is hard en dat is niet op alle onderdelen onterecht. Ik concludeer dat de school in de afgelopen jaren niet altijd een visitekaartje heeft afgegeven. Er was sprake van achterblijvende resultaten, een ongezonde bestuurscultuur en een slechte onderwijskwaliteit.

Om de situatie tot een goed einde te brengen, wil de SP vandaag redeneren vanuit het perspectief van de leerling. Zijn leerlingen erbij gebaat om tijdens een schooljaar van school te moeten wisselen? Mijn partij denkt van niet. Ook onderzoek naar het tussentijds wisselen van school laat een negatief effect zien. Bij het vwo is dit minimaal en gaat het vooral om leerlingen die blijven zitten, maar op de havo en het vmbo schijnt er een merkbaar verschil te zijn in resultaten en is er een grotere afstroom naar een lager niveau. Waarom kiest de Staatssecretaris er niet voor om de rust te bewaren maar gooit hij de knuppel in het hoenderhok? Is de beslissing van de Staatssecretaris genomen vanuit het perspectief van de leerlingen of is het stoere spierballentaal? Hoe moet het nou met die speciale afdeling voor hoogbegaafden? De leerlingen komen vanuit de hele regio omdat er weinig ander passend onderwijs voorhanden is. Een deel van de leerlingen is voormalig thuiszitter. Is dit nu niet weer een enkeltje thuiszitten? Als de Staatssecretaris zo hoog opgeeft van excellente leerlingen, waarom regelt hij dan niet iets voor deze groep?

De SP wil graag drie voorstellen doen. Allereerst wil de SP dat de school openblijft tot de zomer van 2016. Dat geeft rust aan de eindexamenkandidaten en het is zeker beter als je in een vertrouwde omgeving je diploma kunt halen. Ten tweede willen wij graag dat er een mogelijkheid wordt ingebouwd om gedurende het schooljaar te kunnen overstappen naar een andere school. Vooral leerlingen in de brugklas, die net drie weken zijn begonnen, willen een nieuw begin maken op een nieuwe school. Kan daartoe de komende periode één mogelijkheid worden gegeven en kan andere scholen de verplichting worden opgelegd om die leerlingen aan te nemen? Nu is het een probleem omdat andere scholen de leerlingen niet willen opnemen. Als derde wil de SP dat er iets speciaals wordt geregeld voor de afdeling hoogbegaafden. Zij zijn enorm gebaat bij stabiliteit en structuur. Het risico is te groot dat zij thuis komen te zitten als zij verdeeld worden over verschillende scholen. Dat wil niemand. Is het mogelijk dat een andere school deze afdeling overneemt zodat ook de onderwijskwaliteit in stand gehouden kan worden?

Kan de Staatssecretaris de bekostiging voor de nieuwe scholen toelichten als leerlingen instromen na de teldatum van 1 oktober? Hoe voorkomt de Staatssecretaris de vorming van megaklassen op deze scholen? Mijn fractie heeft veel verontruste mails ontvangen van docenten en leerlingen. Wij maken ons grote zorgen over de positie van de medezeggenschapsraad. Kan de Staatssecretaris toelichten hoe hij docenten, leerlingen en ouders heeft meegenomen in dit gehele proces? Hoe is hij op 24 augustus tot het besluit gekomen? Waarom zijn de leerlingen en de docenten er niet bij betrokken?

De heer Grashoff (GroenLinks): Voorzitter. Een school sluiten omdat de kwaliteit onvoldoende is en omdat er financiële problemen zijn, dat kan voorkomen. Ten principale kan de vraag gesteld worden of dit redenen zijn om een school te sluiten of redenen om de situatie te verbeteren. Dat is een algemene discussie die ik graag zou willen voeren, maar niet specifiek aan de hand van dit voorbeeld. Je kunt je echter wel afvragen of een school niet op een plek staat vanwege de locatie, vanwege het feit dat de school een voorziening is in een grotere omgeving. Wij lijken een te mechanisch beeld van het onderwijs te hebben. Dat lijkt bevestigd te worden door de maatregelen die de Staatssecretaris nu neemt. Laten we aannemen dat het terecht is dat deze school om kwalitatieve en financiële redenen gesloten moet worden. Er is dan maar één logisch moment om dat te doen en dat is aan het eind van een schooljaar. Natuurlijk moet er een eind komen aan de slechte kwalitatieve situatie, maar het overplaatsen van leerlingen tijdens het schooljaar brengt stress voor leerlingen, stress voor ouders, druk op andere scholen en het vergroten van klassen met zich mee. Dat alles bij elkaar leidt ertoe dat het middel erger is dan de kwaal. Een goede brief, zoals we die onder meer van de onderwijsbond hebben gehad, schetst heel logisch en in eenvoudige woorden wat dit betekent. De voorbeelden die leerlingen, ouders en docenten van de school zelf aangeven spreken ook boekdelen. Je kunt een school niet halverwege het schooljaar uit elkaar gooien of opknippen zonder dat dat leidt tot grote schade. De veronderstelling dat je het in brokken kunt oplossen, deel ik ook niet. Stel je voor dat je de eindexamenleerlingen hun eindexamen wilt laten afmaken. Daarvoor zijn docenten nodig, maar een groot deel van de rest van de school loopt leeg. Voor die docenten is dan onvoldoende werk op school en zij zullen deels ook gaan stemmen met hun voeten. Dat kunnen wij niet tegenhouden, dat is hun vrijheid om een baan te kiezen, maar het betekent wel dat daarmee de samenhang en de kwaliteit niet beter maar nog slechter wordt gedurende dat jaar. De essentie van mijn betoog is dat er maar één logisch moment is om een school te sluiten en dat is aan het eind van het schooljaar. Als er in de tussentijd ernstige twijfels aan de kwaliteit zijn, past maar één noodverband en dat is ervoor zorgen dat de kwaliteit gedurende dat jaar verbetert.

Ik doe een ernstig beroep op de Staatssecretaris om het besluit te wijzigen en de school in zijn geheel open te laten tot het eind van het schooljaar. Leerlingen, ouders en docenten hebben dan ruim van tevoren het duidelijke perspectief dat het eind van het schooljaar is afgelopen. Iedereen heeft dan de rust om zich voor te bereiden op andere keuzes in het leven. Andere scholen kunnen zich ook voorbereiden. We beïnvloeden dan niet ook nog eens de onderwijskwaliteit op andere scholen negatief met een plotselinge influx van leerlingen, een neveneffect van de overhaaste maatregel die de Staatssecretaris voorstelt.

De heer Bisschop (SGP): Voorzitter. Het praten over de sluiting van een individuele school is een beetje een merkwaardige ervaring. De vraag die wij ons te stellen hebben is: heeft de Staatssecretaris adequaat geopereerd?

In de eerste plaats stel ik vragen over zaken die mij voor een deel chronologisch wel duidelijk worden, maar in de afwegingen toch niet helemaal helder zijn. Het zijn vragen met betrekking tot de inrichting van het toezicht. Ik heb me er eerlijk gezegd een beetje over verbaasd. Het Aloysius College stond al in september 2014 onder verscherpt financieel toezicht. De SGP vraagt zich af hoe het mogelijk is dat pas deze zomer, nadat eerst nog een kwaliteitsrapport is vastgesteld, blijkt dat niet aan basale wettelijke waarborgen is voldaan, zoals de scheiding tussen bestuur en toezicht, terwijl die in 2011 met de nieuwe wetgeving al gerealiseerd had moeten zijn. Kennelijk is bij de zorgen over het financiële bestuur en de kwaliteit niet per definitie het functioneren van het interne toezicht in beeld. Als dit wel het geval was, betekent dat dat er iets schort aan het reguliere toezicht.

In de tweede plaats vraagt de SGP zich af waarom de samenloop van onderzoeken en besluiten zo uitermate ongelukkig is geweest. Op 1 juli lag er een kwaliteitsonderzoek dat suggereerde dat er een verbeterslag kon komen – de heer Rog noemde dat oranje – terwijl er twee weken later een bestuurlijk onderzoek lag op basis waarvan de hele zaak op rood sprong, alle bellen gingen rinkelen en de stekker er zo spoedig mogelijk uit moest. Dat betekent dat er blijkbaar geen integrale benadering is geweest. Waarom ontbreekt dat in zo'n situatie, terwijl je weet dat het een crisissituatie is? Je ziet dat aan alle kanten en zeker een inspectie moet dan zien. Waarom moet op zo'n ongelukkig moment de stekker eruit? Iedereen die enige innerlijke verbondenheid heeft met het onderwijs, erin gewerkt heeft, zijn kinderen op school heeft gehad, of ernaar uitziet dat zijn kleinkinderen naar school gaan, zoals ik, weet dat een dergelijk besluit op de scheiding van het einde van de schoolvakantie en het begin van het nieuwe schooljaar het meest ongelukkige moment is dat je kunt kiezen. Maar er zullen redenen voor zijn. Zijn dat financiële redenen geweest? Ik las ergens een zinsnede, als het ware tussen neus en lippen door, dat het Aloysius College niet meer in staat zou zijn om het komende schooljaar volledig aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Halverwege zou dan de pot leeg zijn. Is dat de overweging geweest? Als dat zo is, moeten we dat gewoon helder op tafel hebben. Dat heeft met de inrichting van het toezicht te maken.

Mijn laatste vraag gaat over het vervolgtraject. Ik sluit me kortheidshalve aan bij wat de andere sprekers al te berde hebben gebracht. Analytisch gesproken zijn er verschillende doelgroepen die we moeten onderscheiden: de leerlingen die deelnemen aan het hoogbegaafdheidsprogramma, de eindexamenkandidaten en niet te vergeten de pre-examenkandidaten en de overige leerlingen. Die hebben allemaal hun eigen traject nodig, gedacht vanuit hun belang, om een goed vervolg in het onderwijs te kunnen krijgen. Ik heb er nog niet helemaal zicht op of dat nu voldoende geregisseerd wordt. Ik verneem hierover graag de inzichten van de Staatssecretaris.

Mevrouw Straus (VVD): Voorzitter. Toen ik mij een tijdje geleden bezighield met onderwijs voor hoogbegaafden in het kader van passend onderwijs wees een collega mij op het Aloysius College. Ik ben er toen op werkbezoek geweest, waar ik later op terug zal komen. Toen het in 2014 al tot een einde dreigde te komen voor het Aloysius College heb ik die casus met interesse en zorg op afstand gevolgd. Er kwam een nieuw bestuur, de situatie leek gered. Gelukkig, dacht ik. Maar helaas is het nieuwe bestuur van de school er niet in geslaagd voldoende vertrouwen te geven dat het alsnog goed komt. Nu is het besluit tot sluiting alsnog door de Staatssecretaris genomen.

Kinderen mogen nooit de dupe zijn van slecht onderwijs. Dat is voor de VVD een belangrijk gegeven. Dat betekent ook dat slechte scholen dichtgaan als zij er niet in slagen te verbeteren. Voor mij is het dan ook niet het besluit van de Staatssecretaris dat vandaag ter discussie staat. Wat mij betreft hebben we het vandaag vooral over hoe het nu verder moet met de leerlingen. De Staatssecretaris heeft afgesproken dat het bestuur uiterlijk voor 1 oktober met een plan moet komen om de sluiting van de school ordentelijk af te handelen. Hij geeft aan dat het plan realistisch, overtuigend en breed gedragen moet zijn. Ik wil graag van de Staatssecretaris weten wat hij daaronder verstaat. Onlangs sprak ik met een groep betrokkenen van het Aloysius College, zowel ouders, docenten als leerlingen. Zij geven aan dat zij nauwelijks geïnformeerd zijn en dat dat veel onrust veroorzaakt. Veel ouders geven aan niet te weten wat er is gebeurd, maar ook niet hoe het nu verder moet. Worden zij nu wel betrokken bij de verdere afhandeling van de sluiting van de school, zodat er inderdaad een breed gedragen plan ontstaat?

Op deze school zitten verschillende groepen leerlingen die elk een ander type oplossing vragen. Er is geen one-size-fits-alloplossing. Een brugklasser die net op deze school begonnen is, kan misschien maar het beste snel overstappen naar een andere school waar hij zijn schoolloopbaan kan vervolgen. Zijn de scholen in de buurt nu bereid om deze leerlingen op te vangen? Aangezien een en ander pas na 1 oktober wordt uitgevoerd, is mijn vraag of deze andere scholen de bekostiging van de betreffende leerling pro rato krijgen overgedragen van het Aloysius College? Bij examenleerlingen is snel overplaatsen wellicht niet de beste oplossing. Is het verstandig om examenleerlingen nu nog over te plaatsen, terwijl zij midden in hun examenvoorbereidingen zitten? Zou het beter zijn als deze leerlingen het schooljaar op het Aloysius College kunnen afmaken?

Zoals ik al zei, ben ik een tijdje geleden op bezoek geweest bij het Aloysius College en wel bij de speciale hoogbegaafdenafdeling. Deze afdeling is voor mij een voorbeeld van de manier waarop samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs het onderwijs voor deze groep kunnen inrichten.

Mevrouw Siderius (SP): Ik wil hier even op doorgaan. Mevrouw Strauss zei dat er geen discussie is over het besluit dat de Staatssecretaris heeft genomen. Het besluit van de Staatssecretaris is dat de school zo snel mogelijk dicht moet. Nu begrijp ik dat mevrouw Strauss eigenlijk toch zegt dat we de school openhouden als dat beter is voor de leerlingen. Dat is heel mooi. Klopt dat? Wilt u de school openhouden tot de zomer van 2016?

Het is heel mooi dat mevrouw Strauss mooie woorden spreekt over de hoogbegaafden. Ik weet ook dat het een van de onderwerpen is waar zij vaak over spreekt, ik ben daar heel blij mee. Wat zijn de randvoorwaarden voor de VVD om te zeggen dat de afdeling kan worden overgenomen door een andere school? Wanneer moeten we met elkaar besluiten om deze afdeling vooralsnog open te houden op het Aloysius College omdat de randvoorwaarden elders onvoldoende zijn?

Mevrouw Straus (VVD): Ik kom in mijn betoog terug op de vraag over de hoogbegaafdenopleiding.

In de brief van de Staatssecretaris lees ik inderdaad dat hij een zo spoedig mogelijke overgang van de leerlingen noodzakelijk vindt, maar hij zegt ook dat goed gekeken moet worden naar de verschillende doelgroepen, zodat alle leerlingen het onderwijs krijgen dat ze verdienen. De enige datum die in de brief van de Staatssecretaris staat, is 1 oktober. Op die datum moet er een plan liggen. Volgens mij staat er niets in over de termijnen waarbinnen dat plan moet worden uitgevoerd. Het is vooral van belang dat er voor die verschillende leerlingen verschillende termijnen mogelijk zijn. Ik gun het de eindexamenleerlingen om dit schooljaar op het Aloysius College af te maken als ze dat heel graag willen.

Mevrouw Straus (VVD): Wederom deel ik het eerste deel van het betoog van de heer Grashoff. Je moet inderdaad ook naar de organisatorische situatie kijken. Ik denk dat dit soort overwegingen worden meegenomen in een realistisch plan. Ik heb het plan nog niet gezien, maar ik ga ervan uit dat men er ook in financiële zin verstandige keuzes in opneemt en dat de Staatssecretaris die keuzes op verstandigheid gaat beoordelen. Het is niet onmogelijk om de verschillende doelgroepen met verschillende oplossingen te bedienen.

Wat gaat er gebeuren met de leerlingen van de speciale afdeling voor hoogbegaafden? Kan deze afdeling bijvoorbeeld worden voortgezet op een andere school binnen het samenwerkingsverband passend onderwijs? Of kunnen we een andere manier vinden om deze specifieke expertise vooral niet verloren te laten gaan? Naast de afdeling gifted education gaat het ook om de class of the gifted die in het basisonderwijs actief is. Wat mij betreft is de manier waarop de 60 scholen in het samenwerkingsverband Den Haag en omstreken nu omgaan met deze specifieke expertise voor hoogbegaafden een testcase om te kijken of passend onderwijs werkt. We moeten namelijk voorkomen dat deze leerlingen straks thuis komen te zitten en er een nieuwe categorie thuiszitters ontstaat. Misschien zijn er wel belemmeringen om tot een goede oplossing te komen. Ik heb bijvoorbeeld gehoord dat er juridische bezwaren zijn tegen het overnemen van deze afdeling door een andere school. Zijn dat spookverhalen of klopt dit? Ik hoor graag de reactie van de Staatssecretaris.

De leerlingen mogen dus zeker niet de dupe worden van slecht onderwijs, maar ze moeten ook niet de dupe worden van een te haastige afhandeling van de sluiting van hun school. Ondanks dat de VVD het eens is met het besluit van de Staatssecretaris wil ze er wel voor zorgen dat er voor alle leerlingen een passende oplossing gevonden wordt. Die oplossing hoeft niet per se voor alle leerlingen dezelfde te zijn.

De heer Van Meenen (D66): Voorzitter. We hebben het vandaag over een school met een rijk verleden die eigenlijk een school is met een arme toekomst. Er zijn al langer grote problemen op het gebied van financiën en kwaliteit en dat alles leidt tot een situatie die ongelooflijk naar is voor leerlingen en hun ouders, die aan het begin van het schooljaar te maken krijgen met de sluiting van de school. Eindexamenleerlingen zouden midden in hun schoolexamens ineens hun school moeten verlaten. Dit leidt tot zeer terechte zorgen van leerlingen, ouders en docenten, die al te lang in onzekerheid zitten. Mijn fractie neemt deze zorgen buitengewoon serieus. Voor D66 staat voorop dat er een oplossing gevonden moet worden, een goede oplossing die met name recht doet aan de leerlingen. Daarbij wil mijn fractie in het bijzonder aandacht vragen voor de eindexamenleerlingen en ook – het is door de heer Bisschop al even gememoreerd – voor de leerlingen in het voorexamenjaar. We moeten ons natuurlijk goed realiseren dat het examen al in het voorexamenjaar begonnen is. Houdt de Staatssecretaris daarmee rekening in zijn planvorming? Het is nogal wat als je met een bepaald plan voor je examen bent begonnen en dit halverwege op een andere school moet voortzetten. Elke school heeft zijn eigen opzet van het eindexamen.

De andere groep die onze speciale aandacht verdient, zijn de leerlingen van the gifted education. Van ouders, maar ook van leerlingen, hebben we onnoemlijk veel berichten gekregen waaruit buitengewoon grote zorgen spraken over de situatie die zij tegemoetzien. Leerlingen mogen niet de dupe worden van financiële problemen, kwaliteitsproblemen of wanbeleid van een school. Het is goed om te zien dat ook de Staatssecretaris deze groepen noemt. Op dit moment wordt elders in Den Haag gesproken over een plan van aanpak. Kan de Staatssecretaris iets zeggen over de stand van zaken van dit plan van aanpak om de mensen maximaal te informeren? Kan hij garanderen dat er een goede oplossing wordt gevonden voor deze groepen leerlingen en voor alle andere leerlingen van het Aloysius College? Wat gaat hij doen voor de docenten die ook zwaar getroffen zijn door deze situatie? Is er financiële ruimte om een en ander goed te begeleiden?

Hoe heeft deze buitengewoon onfortuinlijke situatie kunnen ontstaan en hoe kunnen we die in de toekomst voorkomen? De inspectie speelt hierin een belangrijke rol, maar de inspectie werkt uiteraard in opdracht van de Staatssecretaris. Mijn fractie meent dat de inspectie, nadat er signalen kwamen, veel te lang gewacht heeft met ingrijpen, waardoor nu sprake is van een buitengewoon ongelukkige timing waarvan vooral de leerlingen de dupe zijn. Je kunt geen slechter moment bedenken om een school te sluiten dan dit moment. Wanneer kwamen de eerste signalen door dat het niet goed ging en waarom zijn deze signalen niet direct opgepakt? Waarom is pas in april 2015 besloten het reeds eerder aangekondigde onderzoek naar de onderwijskwaliteit alsnog uit te voeren? Waarom is dit onderzoek pas begin juli vastgesteld en nog weer een paar weken later gepubliceerd? Waarom is pas in juni 2015 een onderzoek gestart naar het bestuurlijk handelen en de kwaliteit en continuïteit van het onderwijs? Als eerder was ingegrepen, was er ongetwijfeld een zorgvuldiger overgang in het belang van leerlingen en docenten mogelijk geweest.

Leerlingen, docenten en ouders hebben grote zorgen en geven het signaal af dat ze slecht geïnformeerd zijn. Wij vragen ons allemaal af hoe het nu verder moet. Wanneer komt dat plan van aanpak en hebben wij daar ook nog iets over te zeggen? Kan de Staatssecretaris ervoor zorgen dat de ouders en de medezeggenschapsraad vanaf nu beter geïnformeerd en betrokken worden?

Staatssecretaris Dekker: Voorzitter. We hebben het vandaag over het Aloysius College, maar het Aloysius College zit eigenlijk hier: ik zie heel veel ouders, leerlingen en docenten van de school zitten. Het komt plotseling heel dichtbij.

Het Aloysius College is een school met een lange traditie, die er vandaag de dag ook nog gewoon is, maar die in heel zwaar weer is beland. In het Nederlandse onderwijsstelsel hebben scholen een grote mate van vrijheid. Deze vrijheid houdt ook in dat scholen en schoolbesturen de verantwoordelijkheid hebben om goed onderwijs te bieden. Uiteraard ziet de inspectie daarop toe.

Wat gebeurt er als het onderwijs niet goed is? De heer Grashoff vroeg ernaar. Onze eerste reactie is altijd dat we gaan voor herstel. Bij onvoldoende kwaliteit van een school is het sluiten ervan niet het eerste middel waarnaar we grijpen. De inspectie en mijn ministerie zorgen ervoor dat een school die zwak onderwijs biedt zo snel mogelijk weer aan de goede kant van de streep komt te staan. Tegelijkertijd moet er dan uitzicht zijn op herstel en vertrouwen in dat herstel. Een school moet nog sterk genoeg zijn om te herstellen. Wanneer dat uitzicht en vertrouwen er niet zijn, staat er maar één mogelijkheid open en dat is de weg van de een zorgvuldige afronding. Langer doormodderen is niet het devies. Dat is de situatie waarin het Aloysius College op dit moment is aanbeland. Ik kom straks terug op de geschiedenis van het afgelopen anderhalf jaar, de stappen die zijn gezet en de situatie die na verloop van tijd steeds verder is geëscaleerd, maar de eindconclusie is dat de inspectie er geen vertrouwen meer in heeft dat op het Aloysius College nog kwalitatief goed onderwijs geboden kan worden, ondanks de verbeteracties die de afgelopen periode zijn ingezet. Dit heeft ertoe geleid dat ik deze zomer na een indringend gesprek met het schoolbestuur, dat overigens ook nog maar zeer recentelijk is aangetreden, heb aangegeven dat het mij het beste lijkt dat er zo snel mogelijk een einde komt aan de huidige onzekerheid en dat er een goede, zorgvuldige en snelle oplossing moet komen voor de leerlingen. Ik heb het bestuur gevraagd om per 1 oktober met een plan te komen voor de school en vooral voor de leerlingen.

Ik ben me er echt zeer van bewust dat dit een heel heftige beslissing is voor leerlingen, ouders en docenten.

Staatssecretaris Dekker: Staat de voorzitter mij toe dat ik straks uitgebreid in ga op de ontwikkelingen van het afgelopen anderhalf jaar en hoe het verder is geëscaleerd?

Ik wil in de introductie van dit verhaal nogmaals aangeven dat ik me terdege realiseer dat het heftig is als je na lang twijfelen voor het Aloysius College hebt gekozen en nu op een school zit die gaat sluiten. Het is heftig als je na veel omzwervingen in het onderwijs plotseling een plek hebt gekregen in het onderwijs voor hoogbegaafden en je eindelijk het gevoel hebt dat je op je plek zit. Het nieuws dat de school gaat sluiten, brengt natuurlijk heel veel onzekerheid met zich mee. Je kunt er behoorlijk van wakker liggen als je op die school werkt en je baan plotseling op de tocht staat omdat de continuïteit van de school in het geding is. Ik zal dan ook stilstaan bij de reden waarom het zover gekomen is en wat er in het afgelopen anderhalf jaar is gebeurd. Vervolgens sta ik wat langer stil bij de toekomst, waarbij voor mij één belang steeds leidend is en dat is het belang van de leerlingen.

Mevrouw Ypma heeft gevraagd hoe het probleem precies is ontstaan. Ik zal chronologisch bespreken waar het Aloysius College mee kampt en hoe de school is afgegleden. Het Aloysius College kampt al jaren met een dalend aantal leerlingen. Ooit was het een gezonde school met 1.000 leerlingen, maar nu staat de teller op nog maar 550 ingeschreven leerlingen. Het bestuur van het Aloysius College probeert al langer om zich te laten overnemen door een ander, groter en sterker schoolbestuur in Den Haag en dat lukt maar niet. Geen enkel bestuur is bereid om de noodlijdende school inclusief alles wat erbij hoort, de verplichtingen die ermee samenhangen, over te nemen. In het voorjaar van 2014 constateerde de inspectie dat de onderwijsopbrengsten sterk waren gedaald. Dat was een belangrijk signaal, wat bij ons ook onmiddellijk tot zorgen leidde. In reactie op dat signaal werd een kwaliteitsonderzoek aangekondigd. In september 2014 plaatste de inspectie het Aloysius College ook onder aangepast financieel toezicht vanwege de verslechterende financiële positie. Dat kwam er nog eens een keer bovenop. In oktober 2014 nam het bestuur van het Aloysius College een besluit. Dat was een belangrijk moment, want het Aloysius College besloot om aan het einde van het schooljaar de deuren te sluiten. Gezien de financieel kwetsbare positie en de problemen die er speelden, leek mij dat een heel verstandig besluit. Het besluit leidde echter tot veel weerstand. Er volgden gesprekken met de medezeggenschapsraad. Ik meen dat de medezeggenschapsraad niet instemde met het besluit van de school. Uiteindelijk zag het bestuur in december 2014 af van zijn eerdere besluit. De samenstelling van het bestuur wijzigde en er werd een doorstart aangekondigd. Er werden een strategisch schoolplan, een transitieplan en een communicatieplan gemaakt. Vrijwel direct nadat dit bekend is gemaakt, heeft de inspectie weer gesprekken gevoerd met het bestuur. Toen het bestuur besloot de school te sluiten, was afgezien van een kwaliteitsonderzoek. Met het nieuwe bestuur is gekeken hoe reëel de doorstart was. Er zijn kritische vragen gesteld over het financiële perspectief. Er zouden allemaal geldschieters zijn en de inspectie wilde natuurlijk weten of het plan degelijk genoeg was: kunnen we daarop bouwen, kunnen we erop vertrouwen? Er is dus getoetst op de duurzaamheid van het plan voor de doorstart. Vervolgens is het kwaliteitsonderzoek, dat in de ijskast was gezet toen de school zou sluiten, weer opgestart. Het vond uiteindelijk plaats in april 2015. Dat tijdstip had te maken met het bekend worden en meenemen van de meest recente cijfers van de leerresultaten van het jaar daarvoor. De conclusies van het kwaliteitsrapport, later dat voorjaar, zijn hard. De inspectie constateerde dat het onderwijs op de mavo en het vwo zwak is en op de havo zelfs zeer zwak. In het laatste geval gaat het om tegenvallende onderwijsresultaten maar ook om een zwak onderwijsproces. Dat laatste ligt ook ten grondslag aan het oordeel «zwak» op de mavo en het vwo.

Staatssecretaris Dekker: Naar leerprestaties wordt altijd achteraf gekeken. Je moet een oordeel ergens op baseren. De beoordeling van het leerproces is gebaseerd op observaties in klassen en gesprekken met leraren door de inspectie. Het betreft de stand van zaken op dat moment. Het inspectierapport heeft niet alleen maar betrekking op de voorgaande schooljaren, het geeft een goed actueel oordeel over de huidige stand van zaken.

Misschien is het goed als ik de chronologie afmaak. Ik wil echt alle ruimte bieden voor interrupties, maar ik kom vanzelf uit bij de uiteindelijke escalatie rond de zomer.

Staatssecretaris Dekker: Ik wil de indruk wegnemen dat er in die drie maanden niets gebeurd is. Onmiddellijk na het bekendmaken van de doorstart zijn de mensen van de inspectie bij het Aloysius College gaan bekijken wat er aan de hand was: is er sprake van dat extra geld extra mogelijkheden biedt om de kwaliteit sneller op orde brengen? Vervolgens is de afweging gemaakt om het kwaliteitsonderzoek in april te doen op basis van de meest recente cijfers van de leerresultaten in maart. Ik heb de indruk dat dit redelijk strak gepland was. Met de kennis van nu kunnen we ons afvragen of we niet überhaupt alles een heel jaar eerder hadden moeten doen. We moeten ons echter wel realiseren dat de stapjes en de informatie zich gedurende het proces hebben opgebouwd, waardoor het vertrouwen in een goede afloop steeds meer afnam. Niemand heeft kunnen voorzien dat het zo snel zou gaan. In een tijdsspanne van iets meer dan een jaar is het geëscaleerd van de eerste signalen bij de inspectie tot de conclusie dat de school niet langer levensvatbaar is.

Ook na het kwaliteitsrapport van de inspectie had het bestuur in het voorjaar van 2015 nog steeds vertrouwen in de toekomst. De inspectie maakte zich daarentegen ernstige zorgen en besloot daarom in juni, nog voordat het rapport over de onderwijskwaliteit formeel was vastgesteld, een dieper onderzoek in te stellen naar de kwaliteit van het bestuurlijk handelen. Iets wat van onvoldoende kwaliteit is, kan hersteld worden. De inspectie heeft onderzocht of het bestuur nog krachtig genoeg was en in staat was om überhaupt uit de put te klauteren. De conclusies van de inspectie zijn ook hier hard. De inspectie heeft er onvoldoende vertrouwen in dat het bestuur onder de huidige omstandigheden zijn verantwoordelijkheid voor duurzaam kwalitatief goed onderwijs kan waarmaken. In reactie op het rapport kondigt het bestuur vlak voor de zomervakantie het voornemen aan om het Aloysius College te sluiten aan het einde van het volgende schooljaar en er dus nog een volledig jaar voor te nemen. Het bestuur geeft tegelijkertijd aan nog tot 1 december te zoeken naar een overnamepartner of een partner voor samenwerking. Dit riep bij mij wel enige twijfel op. In het verleden hebben deze pogingen niet tot resultaat geleid.

Op dat moment hadden we te maken met een school die onvoldoende kwaliteit biedt en niet in staat is om de kwaliteit te verbeteren. Daarbij zaten er 550 leerlingen min of meer opgesloten in het Aloysius College omdat andere schoolbesturen in Den Haag ze niet konden en wilden opnemen. Er was geen vooruitzicht op herstel en als er niets zou gebeuren zou het Aloysius College in november, december failliet gaan. Ik vond het verstandig om zo snel mogelijk met een gedegen plan te komen om de leerlingen snel maar zorgvuldig over te kunnen dragen aan andere scholen.

GroenLinks heeft gevraagd of het middel niet erger is dan de kwaal. Nee, ik denk dat het slechter is om 550 leerlingen op een school te laten zitten waar het onderwijs zwak tot zeer zwak is. Het is onverstandig om leerlingen op een school te laten zitten waarvan we weten dat deze over twee, drie maanden financieel volledig vastdraait. We moeten elkaar ook niet voor de gek houden. We zien de afgelopen weken al dat het onderwijs in de knel komt omdat goede leraren elders een baan gaan zoeken. Dat is wat er gebeurt. Bovendien wordt in sommige vakken geen onderwijs meer gegeven en krijgen eindexamenkandidaten geen les meer in de vakken waarin ze eindexamen willen doen. Ik heb liever dat de kinderen naar een school gaan waar ze wel goed onderwijs krijgen van capabele mensen onder een capabel bestuur.

Staatssecretaris Dekker: We hebben te maken met termijnen, hoe vervelend dat ook is. Het komt erop neer dat als wij uiteindelijk overgaan tot het sterkste en het meest ingrijpende middel, namelijk het geven van een aanwijzing of het stoppen van de bekostiging, ook een rechter altijd zal bekijken of het voorliggende onderzoek op een zorgvuldige manier gedaan is. Er wordt eerst en vooral bekeken of je je hebt gehouden aan de termijnen en de zorgvuldigheidseisen. We kunnen dat niet even sneller doen, want een bestuur wat niet wil meewerken kan ons, als we met ingrijpende besluiten komen, met succes terugsturen als we niet zorgvuldig zijn geweest en ons niet aan onze eigen wet- en regelgeving hebben gehouden. Dat laat onverlet dat er in de tussentijd natuurlijk heel vaak en indringend met het Aloysius College gepraat is. Nogmaals, ik had het de mooiste route gevonden als de beslissing van het Aloysius College om de school te sluiten in het najaar van het vorig jaar met ingang van deze zomer was voortgezet. Het Aloysius College had ook in het voorjaar van dit jaar, toen het zelf de onderwijsresultaten zag, die conclusie kunnen trekken. Dan had het ook nog drie, vier maanden de tijd gehad om met andere schoolbesturen goede afspraken te maken. Maar dat heeft het niet gedaan. Het bestuur heeft nog geprobeerd leerlingen binnen te krijgen, want de school heeft die leerlingen heel erg hard nodig voor de bekostiging. Toen kwam puntje bij paaltje en hebben wij uiteindelijk een schoolbestuur op de knieën moeten dwingen.

Het hielp wel mee dat de nieuwe bestuurder, die in april of mei was aangetrokken, mij al eerder had gebeld over de opdracht van zijn voorgaande bestuur om een doorstart te maken. Hij wist niet of hetgeen hij had aangetroffen nog levensvatbaar was. We hebben in de zomer heel snel stappen gezet om te bekijken hoe het verder moest. Je kunt twee dingen doen als je een school aantreft die over de hele linie onderpresteert, waarvan te verwachten is dat zij binnen twee maanden failliet gaat en waarvan de inspectie geen vertrouwen heeft dat de kwaliteit weer op niveau wordt gebracht. Je kunt nog een jaartje wachten tot aan de zomer; in de overdracht heeft dat hier en daar wat voordelen, maar er zit ook een aantal grote nadelen aan. Je kunt ook besluiten de leerlingen zo snel als mogelijk, maar wel zorgvuldig, over te dragen.

Ik zal straks nader ingaan op de leerlingendoelgroepen. Voor eindexamenkandidaten is er echt iets anders nodig dan voor de brugklassers die net zijn begonnen. Ik heb het liefst dat de grote aantallen leerlingen, die nu onvoldoende onderwijs krijgen, zo snel mogelijk naar een school gaan waar het onderwijs wel op orde is. Het sluiten van een school is altijd ongelukkig getimed, maar we moeten met het oog op het belang van de leerlingen bekijken hoe we dit zo snel mogelijk tot een goed eind kunnen brengen. Laat ik het voorbeeld noemen van Ibn Ghaldoun. Ook die school moest worden gesloten omdat er onvoldoende vertrouwen was dat de school de kwaliteit nog op orde zou krijgen. Dat is destijds gebeurd per 1 november, ook lopende het schooljaar en ook met de hulp van een aantal andere schoolbesturen om de overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen.

De heer Bisschop (SGP): Dat wordt een buitengewoon boeiend debat morgen.

Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, waardoor scholen zich jaarlijks via de normale standaardstukken bij een inspectie moeten verantwoorden, neem ik aan dat de inspectie in de gaten houdt of een besluit over scheiding van bestuur en toezicht geïmplementeerd wordt. Blijkbaar is dat proces niet bewaakt.

Staatssecretaris Dekker: Ik denk dat veel mensen in de zaal benieuwd zijn naar de wijze waarop het verder gaat met het Aloysius College.

Op dit moment wordt er gewerkt aan een plan. Ik heb het schoolbestuur van het Aloysius College gevraagd om daarmee aan de slag te gaan. Ik krijg alleen maar signalen dat dat zeer voortvarend wordt opgepakt samen met de andere schoolbesturen in de gemeente Den Haag. Ik heb het plan nog niet in definitieve versie ontvangen, maar het is nog geen 1 oktober. Ik begrijp dat nog deze week overleg zal zijn met lerarengeledingen en met de medezeggenschapsraad. Bij een plan als dit hangen vaak veel zaken met elkaar samen. Het lijk me te voorbarig om nu al vooruit te lopen op iets wat nog in de maak is en waarover ook nog met de medezeggenschapsraad en met vakbonden gesproken moet worden.

Ik kan wel aangeven wat voor mij belangrijke toetsstenen zijn bij de beoordeling van het plan. De eerste is keuzevrijheid voor ouders en leerlingen. Ik vind het heel belangrijk dat het plan de mogelijkheid biedt om een school in Den Haag te kiezen waar zij zich het beste thuis voelen. Ik stel me voor dat er een soort keuzegids wordt gemaakt voor deze ouders, zoals dat ook wordt gedaan bij de keuze voor een middelbare school in de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs. De keuzegids geeft voor alle verschillende doelgroepen ook aan wat de scholen kunnen bieden, zodat duidelijk is wat het meest aansluit bij de voorkeur van leerlingen en ouders. De tweede is de warme overdracht. Het is al ingrijpend genoeg als leerlingen gedurende het schooljaar van de ene naar de andere school moeten verhuizen en daarom vind ik ook dat het bieden van een plek wel het minste is. Dat moet praktisch en organisatorisch geregeld worden met een lokaal en met voldoende leraren, zodat er geen overvolle klassen ontstaan. Dit is echter onvoldoende. Er moet extra inzet plaatsvinden, ook door de ontvangende schoolbesturen. Ik wil ook bekijken wat onze bijdrage kan zijn om ervoor te zorgen dat de leerlingen goed overkomen en dat eventuele achterstanden die ze op het Aloysius College hebben opgelopen zo snel mogelijk worden weggewerkt.

Een derde belangrijke toetssteen is dat er oog is voor de diverse doelgroepen leerlingen. Het klopt helemaal dat one size fits all hier niet opgaat. Er zal voor de eindexamenklassen echt iets anders geregeld moeten worden dan voor de brugklassers. Het lijkt mij onverstandig om tegen eindexamenleerlingen te zeggen dat ze een andere school moeten kiezen en daar hun eindexamen moeten doen. Het lijkt me goed als die klassen bij elkaar gehouden worden, ook omdat ze inmiddels in een traject zitten waarin voor de schoolonderzoeken al voorgesorteerd wordt op bepaalde keuzes die het Aloysius College heeft gemaakt. Die keuzes zijn anders dan op de andere middelbare scholen in Den Haag. Het is ondoenlijk om al dat werk in een aantal maanden opnieuw te moeten doen. Het bij elkaar houden van die klassen is mij dus een lief ding waard. Dat kan op het oude Aloysius College, onder de rechtspersoon die er nu is of onder een andere rechtspersoon. Dit zal erg afhangen van de manier waarop de gesprekken met de vakbonden over de afvloeiing van overtollig personeel verlopen.

Eindexamenkandidaten zijn een bijzondere doelgroep. Hetzelfde geldt voor de klassen die nu de gifted education volgen, de aparte klassen voor hoogbegaafde kinderen. Zij krijgen op het Aloysius College een aangepast programma, dat aansluit bij hun niveau, en dingen die zij extra kunnen doen. Ik verwacht dat in het plan een voorziening wordt getroffen bij een of meerdere scholen om ervoor te zorgen dat deze leerlingen een passende plek krijgen. Het zou mooi zijn als de waardevolle elementen uit de afdeling gifted education op het Aloysius College behouden kunnen blijven en de waardevolle expertise wellicht mee kan gaan. Hoe dat er precies uitziet, bepalen we niet vanuit hier. Een mogelijkheid is dat een ontvangend schoolbestuur het wil regelen en voor een passende plek voor de leerling wil zorgen, maar het net even anders doet dan op het Aloysius College. Het is voor mij echter evident dat deze leerlingengroep aandacht vraagt.

Een aantal leden heeft gevraagd of ik de juridische problemen kan wegnemen, maar ik ben mij van geen juridische problemen bewust. Ik weet niet wie die verhalen de wereld inbrengt, maar ik zie niet in waarom een schoolbestuur niet gewoon afspraken kan maken, ook binnen het samenwerkingsverband. Wij zeggen hier keer op keer dat passend onderwijs niet alleen voor kinderen met een heel laag IQ is, maar ook voor kinderen met een heel hoog IQ. Er moet voor een passende plek gezorgd worden. Als ouders besluiten om hun kinderen naar die school over te brengen, dan zie ik niet in wat daar de juridische belemmeringen van zouden zijn. Overigens hebben de ouders keuzevrijheid, we dwingen ze niet om naar een bepaalde school te gaan.

Een vierde belangrijke toetssteen is dat het plan weliswaar snel maar vooral zorgvuldig uitgevoerd moet worden. Er moet dus snel helderheid komen voor de leerlingen, want die zitten in enorme onzekerheid, maar het is belangrijk dat de overgang op een goede manier gebeurt. Een aantal schoolbesturen heeft aangegeven dat ze leerlingen met een achterstand liever snel zien overkomen dan dat het nog een heel jaar gaat duren, omdat ze de achterstanden van deze kinderen zo snel mogelijk willen inlopen. Goede communicatie met leerlingen en ouders behoort uiteraard ook tot de zorgvuldigheid.

Tot slot moet het plan de contouren voor de positie van het personeel schetsen. Wat betekent het voor hen? Ook voor hen is het een heel zware periode. Ik kan niet garanderen dat het plan voor iedere leraar op het Aloysius College een oplossing gaat bieden, maar ik vind wel dat er helderheid moet komen over hun positie en wat het betekent als het Aloysius College uiteindelijk wordt afgebouwd.

Ik loop even langs een aantal concrete vragen. Over de examenkandidaten hebben we het gehad. De voorexamenkandidaten is een doelgroep waar we specifiek naar moeten kijken. Ik weet niet of hun positie helemaal overeenkomt met die van de examenkandidaten, maar als we vroeg in het schooljaar een overstap maken, voorkomen we dat ze in de zomer van volgend jaar op de plek staan waar de huidige examenkandidaten nu staan. Dat dilemma moeten we voorkomen. Ik zal het bekijken en onder de aandacht brengen van de schoolbesturen die nu plannen maken. Ik heb het al gehad over de gifted education en over het betrekken van ouders en leerlingen bij de plannen. Het is heel relevant om ze erbij te betrekken, maar er moet wel eerst een plan liggen. Het is voor het Aloysius College een enorme puzzel om te komen tot zorgvuldige afspraken met de gemeente Den Haag en met de overnemende schoolbesturen. Als dat is gelukt, is het belangrijk dat de leraren, de ouders en de leerlingen aan boord komen. Dit sluit ook aan bij de vragen van D66, de PvdA en de VVD over een breed gedragen plan. Ik benadruk dat het enorm ingewikkeld is en dat de schoolbesturen alle zeilen moeten bijzetten. Uiteraard moet het plan worden doorgenomen met de leraren, de ouders en de leerlingen op school. Maar we moeten ook reëel zijn. Als het plan er is, zal de marge om er nog veel aan te veranderen zeer beperkt zijn. Het lijkt een beetje op de keuze die vorig jaar voorlag toen de medezeggenschapsraad zich erover mocht buigen: gaan we mee in het plan? Als het antwoord daarop nee is, komen we in een heel vervelend scenario terecht, waarin de school heel snel afstevent op een faillissement met alle ongewenste gevolgen van dien.

Er zijn vragen gesteld over de bekostiging als leerlingen worden overgenomen na de formele teldatum van 1 oktober. Ik ga gewoon uit van het principe «geld volgt de leerling». Dat betekent dat de financiering meegaat per 1 november of na de herfstvakantie of na de kerstvakantie. Ik zeg het nogmaals: de professionals, de schoolbesturen en de leraren moeten zelf bekijken wat een goede timing voor een doelgroep is. De financiering gaat wat mij betreft mee vanaf het moment dat erover besloten is. Leidt dat bij de ontvangende school tot overvolle klassen? Nee, helemaal niet. Als de financiering meegaat, kunnen de scholen er gewoon leraren van aantrekken. Er zal hier en daar wel wat geïmproviseerd moeten worden, ook in termen van ruimte en wellicht extra lokalen. Ook wordt er maatwerk geleverd als er extra begeleiding nodig is voor leerlingen om hun achterstanden weg te werken.

De heer Rog (CDA): De Staatssecretaris heeft een aantal eisen voor het plan van aanpak genoemd. Hij deed een belangrijke andere toezegging over het geld dat de leerlingen na de teldatum van 1 oktober volgt. Ik vind dat winst, laten we dat in ieder geval even markeren.

Ik vind de Staatssecretaris wel wat vrijblijvend over de overgang van de leerlingen naar ander onderwijs, want hoe gaan de transitie en de begeleiding eruit zien? Is de Staatssecretaris bereid om daarvoor in de buidel te tasten? Het is vanzelfsprekend dat klassen in andere scholen niet optimaal gevuld zullen worden. We hebben vandaag de wethouder in Den Haag gehoord over de gifted education. Zij claimt dat er een tekort van € 8.000 per leerling is. Kan de Staatssecretaris aangeven of dat juist is en hoe hij dat probleem gaat oplossen?

De heer Grashoff (GroenLinks): Ik probeer het me nog steeds praktisch voor te stellen. Er zitten 600 leerlingen in ongeveer 20 lokalen op de school. De Staatssecretaris geeft aan dat er geen overvolle klassen ontstaan, dat er leraren aangetrokken kunnen worden en dat er ook andere lokalen gebruikt kunnen worden. Waar staan die lokalen dan? Staan er zo veel lokalen leeg op allerlei locaties? Ik kan mij dat niet voorstellen in de stad Den Haag. Het is geen krimpgebied.

Hoe ziet de Staatssecretaris de praktische consequenties voor zich van het goed, ook kwalitatief, in stand houden van de gifted education? In de huidige situatie geven docenten zowel les aan de gifted education als aan het reguliere onderwijs. Dat betekent dat de club uit elkaar getrokken wordt of in zijn geheel in stand blijft op dezelfde plek. Is de Staatssecretaris ervan overtuigd dat door het plan, waarin hij zo veel vertrouwen heeft, geen leerlingen overplaatst worden?

Staatssecretaris Dekker: Dat eerste is een kwestie van bekijken waar de ruimte is bij scholen. Soms zul je moeten werken met noodlokalen. Andere scholen hebben wel degelijk iets meer ruimte.

Ik zeg helemaal niet dat de afdeling gifted education moet blijven zitten waar ze nu zit op het Aloysius College. Ik kan mij heel goed voorstellen dat er één school of één schoolbestuur in Den Haag bereid is om dit voor de regio te organiseren. Den Haag is immers een grote stad met heel veel VO-scholen. In het kader van het passend onderwijs moeten de voorzieningen goed georganiseerd zijn. Dit zal uitmonden in een aanbod voor de ouders om hun kinderen naar een school te brengen die meer geregeld heeft voor kinderen die hoogbegaafd zijn. Het is de keuze van de ouders of zij op het aanbod ingaan.

Mevrouw Ypma (PvdA): Voorzitter. De medezeggenschapsraad zit klem. Hij moet morgen instemmen met een plan dat bedacht is door de besturen van zijn eigen school en de andere scholen. Kon de medezeggenschapsraad ook van tevoren een aantal toetsstenen aangeven waaraan het plan moet voldoen, zoals de Staatssecretaris heeft gedaan? Mijn complimenten voor de goede toetsstenen op het gebied van keuzevrijheid, het wegwerken van achterstanden, zorgvuldigheid en helderheid.

Ik maak me echt zorgen over de eindexamenkandidaten. Ik meen serieus dat met het in dienst houden van het personeel de eindexamenkandidaten de garantie krijgen dat ze dezelfde stof behandeld krijgen door dezelfde docenten, alleen wellicht onder een andere rechtspersoon en in een ander gebouw. Het personeel moet helderheid geboden worden: de school gaat dicht, het personeel blijft het komend jaar in dienst en kan gedurende dat jaar gaan zoeken naar iets anders. Het staat het altijd vrij om te stemmen met de voeten. Ik hoop dat de Staatssecretaris bereid is om dit mee te nemen. Over de gifted education is voldoende gezegd.

De heer Rog (CDA): Voorzitter. Is het samenwerkingsverband betrokken bij het plan van aanpak? Zo nee, waarom niet? Ik wil graag weten hoe dat zit, want per slot van rekening zullen ook de andere scholen in deze regio de leerlingen straks moeten opnemen.

Het CDA vindt dat we alles op alles moeten zetten om de leerlingen het eindexamenjaar op het Aloysius College te kunnen laten doen. Ik ben blij dat de Staatssecretaris heeft gezegd dat hij bereid is om middelen in te zetten. Als de examenleerlingen daar blijven, moet er een inspanning van de Staatssecretaris zijn die daarop gericht is.

Voorzitter, moet ik een VAO aanvragen als ik niet het antwoord krijg dat ik wil?

Mevrouw Siderius (SP): Voorzitter. Ik begrijp niet dat er hier partijen zijn die het belangrijk vinden dat de eindexamenkandidaten het schooljaar kunnen afmaken met dezelfde docent en met dezelfde stof. Waarom besluit je dan niet om de school tot 2016 open te houden? Dan is dat gewoon georganiseerd.

Ik heb ook nog een probleempje met de VVD. De Staatssecretaris van de VVD wil de school zo snel mogelijk sluiten, maar mevrouw Strauss van de VVD wil de school eigenlijk openhouden. Kan dit opgehelderd worden?

Ik wil graag een Kameruitspraak voor 1 oktober en vraag een VAO aan.

De heer Bisschop (SGP): Voorzitter. Ik laat het punt van de inrichting van het toezicht maar even rusten, daar moeten we op een later moment nog maar eens op terugkomen. Ik heb mijn twijfels over de manier waarop het nu wordt gepresenteerd.

Ik heb heel bewust de kernvraag gesteld die wij hier hebben te beantwoorden: niet wat moet er met het Aloysius College gebeuren, maar heeft de Staatssecretaris in deze kwestie adequaat geacteerd? Ik heb die afweging zo kritisch mogelijk proberen te maken en beantwoord de vraag positief. De Staatssecretaris geeft er goed blijk van dat hij oog heeft voor de diverse doelgroepen en denkt vanuit het belang van de leerlingen. Ik vind dat cruciaal in een onderwijssituatie. Ik vind het ook sterk dat de Staatssecretaris niet van bovenaf een oplossing oplegt, maar het veld uitdaagt om in het belang van de leerlingen en het onderwijs te komen tot een goede oplossing. Ik ben om deze reden zeer benieuwd naar die oplossing. Graag neem ik zo spoedig mogelijk na 1 oktober of zo mogelijk daarvoor kennis van het plan van aanpak. Ik verzoek de Staatssecretaris om de commissie van de ontwikkelingen op de hoogte te houden.

Mevrouw Straus (VVD): Voorzitter. Ik ben heel erg tevreden met de antwoorden van de Staatssecretaris. Hij probeert echt de verantwoordelijkheid bij het onderwijsveld te leggen. Het veld moet zelf met voorstellen komen voor een oplossing in de regio Den Haag. Hij heeft daarbij voldoende oog voor de verschillende doelgroepen en voor het feit dat je niet aan iedereen dezelfde oplossing kunt bieden. Ik ben ook heel blij dat er blijkbaar geen juridische belemmeringen bij hem bekend zijn en dat deze niet in de weg hoeven te staan bij het zoeken van oplossingen voor de verschillende doelgroepen.

Er blijft één vraag over die misschien ook in het hoofd van de mensen op de tribune blijft rondspoken als ze straks weer naar huis gaan, namelijk: wat gebeurt er als het plan er op 1 oktober niet is? Wat gebeurt er als de Staatssecretaris het plan als onvoldoende beoordeelt?

De heer Van Meenen (D66): Voorzitter. Vanuit mijn eigen geschiedenis in het Haagse onderwijs heb ik er veel vertrouwen in dat de gezamenlijke schoolbesturen met een goede oplossing komen, maar we moeten dat nog afwachten. Het juiste moment om te bepalen of er adequaat gehandeld is, is het moment waarop het plan bekend is. Dat verklaart ook mijn enorme nieuwsgierigheid naar het plan, ook in relatie tot de eisen, voorwaarden en verwachtingen die hier zijn uitgesproken.

Als je rekent in vergaderweken van de Kamer hebben we het binnen vijf vergaderweken twee keer gehad over een mogelijk faillissement van een school. Kort voor de zomer spraken we over het ROC Leiden en nu over het Aloysius College. In beide gevallen constateer ik dat zowel de bewindspersonen als de Kamer in zekere zin overvallen werden door de acute situatie. Ik vraag de Staatssecretaris en de Minister om, eventueel in gezamenlijkheid met de Kamer, na te denken over een manier om dergelijke vraagstukken te benaderen. Wellicht kunnen op voorhand een aantal eisen gesteld worden aan de in te nemen positie. Ook kan nagedacht worden over de eisen die we stellen aan dit soort overgangen.

Eén ding kan ik wel constateren: deze kwestie heeft tot enorme onrust geleid die nog steeds niet voorbij is. Ik wens iedereen in de zaal toe dat we over een tijdje kunnen zeggen dat het allemaal toch goed geland is, ook al is dat dan in zekere zin meer geluk dan wijsheid. We moeten dergelijke situaties in de toekomst voorkomen.

Staatssecretaris Dekker: Voorzitter. Mevrouw Ypma vroeg of de medezeggenschapsraad van tevoren toetsstenen heeft kunnen indienen. Volgens mij is dat niet gebeurd, maar het is wel de bedoeling dat er morgenavond een gesprek plaatsvindt tussen de trekker van het plan en de medezeggenschapsraad. In dit gesprek moet natuurlijk ruimte zijn voor een open discussie, maar we moeten wel reëel zijn over de beperkte marges waarin geacteerd kan worden.

Wat gebeurt er met de groep eindexamenkandidaten? Laat ik het nog een keer herhalen. Ik vind dat die groep bij elkaar moet blijven. Die groep moet het eindexamen kunnen maken met dezelfde stof waarop ze nu wordt voorbereid en waar mogelijk, maar daar ben ik wat terughoudender in, met dezelfde leraren. Het allerbelangrijkste is dat er goede leraren zijn. Uit het kritische rapport van de inspectie kunnen we concluderen dat niet iedere leraar op het Aloysius College een goede leraar is. Ik zeg het maar zoals het is, het is misschien een beetje hard. Soms kan het beter zijn om met een frisse leraar dezelfde stof door te nemen en te zorgen dat je netjes je eindexamen haalt dan het maar te laten lopen. Dat laatste hangt ook af van de bestuurlijk-juridische constructie waarin het wordt gevat. Een mogelijkheid kan zijn om dit bij het Aloysius College te doen, waarbij we een constructie verzinnen om het Aloysius College als entiteit tot de zomer in de lucht te houden. Een andere mogelijkheid is de groep bij elkaar houden, zorgen voor dezelfde stof, kijken of we de goede docenten kunnen meenemen, eventueel aangevuld met andere docenten die de stof goed beheersen, maar dit alles onder een andere entiteit te brengen. Ik benadruk dat ik de ruimte om te kiezen voor bepaalde mogelijkheden wil behouden.

De heer Rog vroeg of het samenwerkingsverband bij het plan betrokken is. Het samenwerkingsverband is de verzamelde groep van schoolbesturen en die zitten allemaal aan tafel. Dit plan kan alleen maar slagen als we VO Haaglanden, het Lucas Onderwijs en een aantal van de eenpitters ook meenemen. De gezamenlijke schoolbesturen vormen het bestuur van het samenwerkingsverband.

De heer Rog heeft gevraagd waarom ik zou hebben ingestemd met de doorstart in december 2014. Daarvan is geenszins sprake. Ik heb helemaal niet ingestemd met een doorstart, sterker nog, ik had graag gezien dat het bestuur niet was teruggekomen op zijn besluit en dat ook de medezeggenschapsraad een ander standpunt had ingenomen. Dan hadden we het afgelopen jaar kunnen gebruiken om de zaak af te ronden. Terugkijkend op de gebeurtenissen was dat misschien het beste geweest.

Mevrouw Siderius en de heer Grashoff verschillen duidelijk van inzicht met mij. De heer Grashoff zegt dat ik een andere keuze had kunnen maken. Ja, dat klopt. Ik denk overigens niet dat die keuze beter was geweest. De heer Grashoff vertelt ook niet hoe zo'n alternatief wel goed had kunnen uitpakken. We hebben te maken met een school die over de hele linie zwak en op een aantal onderdelen zeer zwak is. De inspectie zegt dat de school niet het vermogen heeft om de kwaliteit op te krikken. Alleen met een toverstokje kun je binnen afzienbare tijd de problemen oplossen en voorkomen dat de leerlingen een heel jaar op een school zitten waar het onderwijs onder de maat is.

Ik heb kennisgenomen van de afweging van de heer Bisschop. Hij wil het plan van aanpak zo snel mogelijk hebben. Ik zeg toe dat het plan linea recta naar de Kamer gaat, bij voorkeur onmiddellijk voorzien van een reactie van mijn kant. We moeten even bekijken op welke manier dat in de tijd past, want als het een ingewikkeld plan is waar ik wat bedenkingen bij heb, zal de reactie misschien iets meer tijd vragen. Ik houd de Kamer echter zo goed mogelijk op de hoogte.

Mevrouw Strauss vroeg wat er gebeurt als er niet per 1 oktober een plan komt of als er een plan komt dat niet voldoet aan de eisen zoals we zojuist hebben besproken. We belanden dan in een heel vervelend scenario van een impasse waarin ik naar nog zwaardere middelen moet grijpen om het een en ander juridisch af te dwingen. Maar ik heb het vermoeden dat het zover niet komt. Ik ken net als de heer Van Meenen de Haagse schoolbesturen en weet dat zij deze verantwoordelijkheid zeer serieus nemen. Met deze volwassen, professionele schoolbesturen in Den Haag moet het mogelijk zijn een goed alternatief voor de leerlingen te organiseren.

De heer Van Meenen heeft gevraagd na te denken over de benadering van dergelijke vraagstukken in de toekomst. Het lijkt mij heel zinnig om daar eens over door te spreken. Misschien komt dat debat wel heel snel als we het wetsvoorstel over bestuurskracht behandelen. In dat wetsvoorstel zijn een aantal aanvullende wettelijke mogelijkheden geïntroduceerd die het mogelijk maken om sneller in te grijpen en sneller zicht te krijgen op de situatie. We zullen ongelukken overigens nooit helemaal kunnen voorkomen in een stelsel waarin schoolbesturen veel autonomie en vrijheid hebben en het toezicht van de overheid op afstand is geplaatst. Het kabinet staat op het standpunt dat je moet accepteren dat het in sommige gevallen fout gaat als je kiest voor zo'n stelsel. Er moet bereidheid zijn om deze organisaties te laten failleren. De leidraad hierbij is het zorgen voor continuïteit van goed onderwijs in plaats van continuïteit van instituties. We zijn daar nu hard mee bezig: hoe zorgen we ervoor dat zo snel mogelijk goed onderwijs wordt geboden aan de leerlingen die nu nog op het Aloysius College zitten?

Ik begrijp dat dit alles bij elkaar een enorm heftige en pijnlijke periode voor alle betrokkenen is, maar ik hoop dat er op zeer afzienbare termijn een plan komt, gedragen door de schoolbesturen, de ouders en de leerlingen, dat ervoor zorgt dat de leerlingen die nu op het Aloysius College zitten en alle afzonderlijke doelgroepen daarin op de meest korte termijn een goed alternatief wordt geboden.

De voorzitter: Deze mooie suggestie kan mevrouw Ypma nog een keer herhalen in de procedurevergadering.

Ik bedank de aanwezigen.