Nr. 287 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid1 heeft op 16 maart 2011 overleg gevoerd met minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over:

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 24 november 2010 over de markt voor persoonlijke dienstverlening (motie-Van Hijum, Kamerstuk 31 924-XV, nr. 9) (32 500-XV, nr.  14);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 29 november 2010 over de evaluatie premiegroepen WW (30 370, nr. 35);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 21 december 2010 over de aanbieding «Najaarsrapportage cao-afspraken 2010» en de rapportage «Cao-fondsen van 2009 in beeld» (29 544, nr. 274);

• – de brief van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 22 december 2010 over de Voortgangsrapportage Actieplan Jeugdwerkloosheid (29 544, nr. 275);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 24 december 2010 over het aanbieden van de Monitor Arbeidsmarkt december 2010 (26 448, nr. 450);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 20 januari 2011 over het Plan van aanpak voor de actieve ondersteuning van de toekomstperspectieven van zwangere meisjes en alleenstaande jonge moeders (32 500-IV, nr. 24);

• – de brief van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 31 januari 2011 over het aanbieden van de ESF-tussenevaluatie acties A en D en resultaten tot nu toe (26 642, nr. 115);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 1 maart 2011 over de reactie op het verzoek van de commissie over het verlenen van een ontslagvergunning terwijl de ontslagen werknemers terug kunnen komen als flexkracht (29 544, nr. 279);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 9 maart 2011 over de reactie op het Rapport Van werk naar werk in het MKB (29 544, nr. 282);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 10 maart 2011 over de reactie op de aangeboden petitie en het onderzoek «Een baan als alle andere?! over de rechtspositie van deeltijd huishoudelijk personeel» door FNV Bondgenoten en de VVR (29 544, nr. 281);

• – de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid d.d. 15 maart 2011 met een reactie op drie rapporten: TNO/CBS-rapport over «Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt", DNB-rapport «Flexibele arbeidsmarkt beperkt gevolgen crisis» en UWV-monitor «Arbeidsbeperkten en werk 2007–2009» (2011Z05187).

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Van Hijum

Griffier: Esmeijer

De heer Van den Besselaar (PVV): Voorzitter. Er staat vandaag een reeks onderwerpen op de agenda die niet allemaal eenduidig samenhang met elkaar vertonen. Ik maak vooral van de gelegenheid gebruik om de minister een aantal vragen te stellen. Ik wil hem overigens aansporen om wat de arbeidsmarkt betreft, door te gaan op de ingeslagen weg. De verschuiving van de focus in de sociale zekerheid van inkomensbescherming naar meer participatie en activering werpt namelijk steeds meer vruchten af.

Mijn eerste vraag gaat over de evaluatie van de premiegroepen in de WW. Er heeft een onderzoek naar vijf sectoren plaatsgevonden. De conclusies leveren op zich niet zoveel op. Eén conclusie is echter bijzonder opvallend, namelijk: in plaats van mensen contracten voor langere tijd aan te bieden, maken met name de bedrijven met seizoenswerkloosheid na invoering van de systematiek meer gebruik van flexibele werknemers. Hiermee is eigenlijk juist het omgekeerde bereikt van wat wij met de invoering van de premiesystematiek beoogden, namelijk het terugdringen van seizoenwerkloosheid en het bevorderen van langere contracten. De premiegroepensystematiek dringt dus niet de seizoenswerkloosheid terug, maar verlegt het werkgeversrisico juist naar de korte dienstverbanden. Wat doet de minister met deze conclusie uit het evaluatierapport?

Hoewel de minister het tegendeel beweert – ik refereer aan een artikel in Trouw – blijkt uit recent onderzoek van het UWV en CBS/TNO, het rapport Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt, dat het aantal flexwerkers flink toeneemt. Er is in toenemende mate geen opstap meer naar vast werk. De minister heeft zelf aangegeven dat het eigenlijk omgekeerd is. De Flexwet was bedoeld om de arbeidsmobiliteit te verbeteren en om betere bescherming te bieden aan werknemers, vooral werknemers met een tijdelijk contract: niet vaker dan drie keer contractverlenging en niet langer drie jaar achter elkaar. Zo konden tijdelijke contracten worden gebruikt om de proeftijd te verlengen, maar wel met perspectief op een vast contract. In 2000, een jaar na invoering van de Flexwet, was de doorstroomkans naar een vaste baan nog 35%. Vorig jaar was dat nog maar 18%. Er schort dus inmiddels het nodige aan de Flexwet. Is de minister bereid om de Flexwet zodanig aan te passen, dat de doorstroomkansen worden vergroot? Dat kan bijvoorbeeld door in alle sectoren voor korte en langdurige contracten gedifferentieerde WW-premies in te voeren, of door het vastleggen van ervaring die iemand tijdens een tijdelijk dienstverband heeft opgedaan met zogenaamde ervaringscertificaten.

Uit de achterban komen overigens signalen dat de Flexwet behoorlijk geweld wordt aangedaan. Zo zijn gevallen bekend waarin een UWV-coach, nadat geen vast contract na drie tijdelijke contracten is aangeboden, aanraadt om drie maanden te wachten en daarna opnieuw met een tijdelijk contract bij dezelfde werkgever aan de slag te gaan. Graag een reactie van de minister hierop.

Het Actieplan Jeugdwerkloosheid, een ander onderdeel van dit AO, is goed op stoom gekomen. Inmiddels bestaat meer dan de helft van de mensen in de WW en de bijstand uit 45-plussers en daarom stel ik de minister voor om voor de komende jaren een actieplan ouderen te ontwikkelen. Het is natuurlijk van de zotte dat iemand van 45 jaar al als oudere wordt aangemerkt. Zeker nu de minister er voortdurend op hamert dat de arbeidsmarkt als gevolg van vergrijzing krapper wordt, en het van belang is om zo veel mogelijk mensen duurzaam bij de arbeidsmarkt te betrekken, is hiermee een flink potentieel voor handen. In de nota Arbeidsparticipatie Ouderen van ultimo 2009 is weliswaar een reeks maatregelen afgekondigd, maar die lijken eerder bij elkaar gesprokkeld te zijn dan dat er een samenhangende beleidsvisie van uitgaat. Graag een positieve reactie van de minister op het ontwikkelen van een actieplan ouderen.

De heer Van den Besselaar (PVV): Nee, ik gaf zojuist aan dat ik zal reageren op hetgeen de heer Van Hijum te berde zal brengen. Ik reageer er pas op nadat hij dit te berde heeft gebracht. Dan zal ik mijn visie daarop geven.

De minister heeft in zijn brief over de taakstelling voor de periode 2012–2015 aangekondigd de rapportage van de avv-verzoeken te laten vervallen en het onderzoek naar arbeidsvoorwaarden in cao’s te beperken en beter in te richten. Wat betekent dit volgens de minister concreet voor de twee rapporten die wij vandaag bespreken, de Najaarsrapportage cao-afspraken 2010 en Cao-fondsen van 2009 in beeld? Het zou zonde zijn als de jaarlijkse rapportage over de cao-afspraken uit beeld verdwijnt. Misschien vinden cao-partijen dat wel plezierig, want ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat er behoorlijk mee wordt gesjoemeld.

Het leek erop dat de fondsen tussen 2004 en 2009 redelijk transparant waren, maar anno 2011 blijkt deze transparantie opnieuw ver te zoeken. Naar aanleiding van de motie-Blok zou de minister cao-partijen verzoeken de jaarverslagen op hun eigen website te zetten, maar hiervan is in de praktijk niets terechtgekomen. Inzage op het ministerie geeft ook problemen: niet alle stukken blijken aanwezig te zijn, terwijl al wel algemeen verbindend is verklaard, en er worden geen kopieën van aanwezige stukken voor nader onderzoek verstrekt. Het gaat toch om openbare stukken, waarom mogen daarvan geen kopieën worden verstrekt? Kan de minister ervoor zorgen dat de langgekoesterde transparantie eindelijk definitief wordt gerealiseerd? Is de minister ermee bekend dat bij veel ideële fondsen exact dezelfde bedragen zonder begroting en verantwoording naar zowel werkgevers- als werknemersorganisaties die bij de cao betrokken zijn, gaan? Het lijkt bijna op samenspanning. Is de minister bereid hier nader onderzoek naar te doen? Zo ja, wil hij daarbij tevens de mate waarin middelen aan doelen worden besteed die volgens het Toetsingskader AVV niet zijn toegestaan, meenemen?

In de praktijk blijkt dat meer dan 25 instellingen die gesubsidieerd worden door een fonds, minder verantwoording hoeven af te leggen. Dat staat in de praktische handreiking bij het Toetsingskader AVV. Die praktische handreiking heeft geen waarden en er zijn fondsen die voor meer dan een derde geen verantwoording afleggen of geen correcte verantwoording afleggen. Kan de minister een dergelijke verantwoording waarborgen en welke actie denkt de minister te ondernemen als fondsen wederom in gebreke blijven? Wij willen het liefst dat de Wet AVV, een wet uit 1937 die niet meer van deze tijd is, wordt geschrapt. Ik begrijp echter dat de minister dit niet zomaar kan doen. Vele subsectoren hebben er namelijk behoefte aan, omdat zij sectorspecifieke afspraken willen maken die niet passen bij het keurslijf van de bedrijfstak-cao.

Ik heb nog enkele vragen voor de minister. Wat vindt hij van het geheel afschaffen van de avv? Is hij voornemens om het instrument meer selectief te gebruiken? En wil hij de avv-termijn ook voor de fondsen beperken tot twee jaar?

De heer Klaver (GroenLinks): Voorzitter. Allereerst merk ik op dat ik dit AO helaas voortijdig zal moeten verlaten. In de reactie van de minister op een artikel in Trouw, lijkt flexibele gelijkheid het uitgangspunt van de minister. Hij zegt namelijk dat vaste en flexibele werknemers gelijke rechten hebben. De een is dan wel wat gelijker dan de ander, want op dit moment kun je niet echt spreken van een gelijk speelveld. Er is namelijk sprake van een tweedeling op de arbeidsmarkt tussen mensen met een vast contract en een steeds groter wordende groep flexwerkers; some animals are more equal than others. In theorie heeft een flexwerker bijvoorbeeld recht op scholing, maar de praktijk leert dat een werkgever nauwelijks wil investeren in een flexwerker. Deze is namelijk vaak niet langer dan een jaar in dienst. Volgens de werkgever kan het niet bijdragen aan een positief bedrijfsresultaat om te investeren in een dergelijke werknemer. Hoe wil de minister de investeringen in flexkrachten door werkgevers vergroten? Met de flexibele schil van bedrijven wil de werkgever gemakkelijk aan mensen komen als er werk is, maar geen verplichtingen hebben als er geen werk is. Het is cru, misschien chargeer ik, maar de onderkant van de arbeidsmarkt heeft hiermee te maken.

Uit onderzoek van de FNV blijkt dat er een tendens is: vaste werknemers die ontslag krijgen, worden vervolgens weer als flexwerkers door hun werkgevers in dienst genomen. Volgens mij is dit in strijd met de regelgeving, met het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen (BBA). De werkplaats vervalt immers niet. In mijn ogen wordt de regelgeving hiermee opzettelijk omzeild. Hoe kijkt de minister hier tegenaan? Het uitgangspunt van de uitvoering is dat in beginsel geen vergunning wordt verleend als er geen sprake is van noodzakelijk verval van werkzaamheden vanwege bedrijfseconomische redenen. De minister rekt dit uitgangspunt op. Het wordt namelijk mogelijk dat vast personeel wordt ontslagen met behoud of vergroting van het bestand van flexwerkers. Wat is de rol van het UWV in dezen? Moet het UWV geen grotere rol spelen in het voorkomen van het onrechtmatig omkatten van vast werk naar flexwerk?

Ik ga verder met leeftijdsdiscriminatie. Vooral in de supermarktbranche zien wij dat werkgevers achttienjarigen na afloop van een halfjaarcontract inruilen voor zestienjarigen. De supermarktoorlog wordt gevoerd over de ruggen van jonge werknemers. Moeten marktverstoringen op de markt voor jonge supermarktwerknemers volgens de minister opgelost worden?

Tot slot kom ik op de flexibele schil. Onze economie is in beweging en daarmee zijn ook bedrijven in beweging. Ondernemers willen hun bedrijf draaiende houden en kiezen daarom steeds vaker voor flexwerkers. Daarmee wordt de flexibele schil groter, zoals ook collega Van den Besselaar al zei. De Wet flexibiliteit en zekerheid is volgens mij aan modernisering toe, maar het is voor mij nog een groot vraagteken hoe die wet precies verbeterd moet worden. Ik ben toe aan een grondige evaluatie van deze wet. Is de minister bereid om deze evaluatie op korte termijn te plannen?

De heer Ulenbelt (SP): Voorzitter. Een grote vraag is in welke kamp minister Kamp staat; staat hij in het flexkamp of in het kamp van de zekere contracten? De minister zendt daarover namelijk verschillende berichten uit. Aan de ene kant zegt de minister dat vaste arbeidsovereenkomsten in de toekomst het belangrijkst zullen zijn, maar aan de andere kant vindt de minister de toename van flexibilisering niet zo’n probleem. Ik ben benieuwd waar de minister staat.

De invoering van een premiegroep voor een aantal sectoren in de WW, was bedoeld om stabiele dienstverbanden tot stand te brengen. De evaluatie wijst echter uit dat dit voor een deel is gebeurd en wat dat betreft is het werken met premiegroepen geslaagd. Het is beperkt tot vier sectoren, maar we zien flexwerken en tijdelijke contracten elders oprukken. Heeft de minister daarom overwogen om ook voor andere sectoren premiegroepen in te stellen, zodat de WW-premie voor tijdelijke contracten veel hoger is dan de premie voor vaste contracten?

De heer Ulenbelt (SP): Ik baseer mij alleen maar op de feiten. Deze regeling heeft tot twee gevolgen geleid: aan de ene kant meer en langere vaste verbanden, maar aan de andere kant meer flexibiliteit. Die tegenstelling leg ik graag aan de minister voor, want ik snap niet zo goed dat je aan de ene kant meer zekerheid kunt krijgen maar aan de andere kant evenveel meer flexibiliteit. Dat klopt niet, want je zou verwachten dat het een kwestie van communicerende vaten is. Daarom leg ik die vraag graag bij de minister neer. Wil de minister ook overwegen om in de uitzendbranche premiegroepen voor de WW in te voeren, om op die manier te bewerkstelligen dat er wat langer lopende contracten worden afgesloten?

De PVV-fractie sprak zojuist uiterst verontrustende woorden over het algemeen verbindend verklaren: schaf dat maar af. Wie had gedacht dat de PVV toch nog op D66 begint te lijken? Voorgaande kabinetten hebben altijd gezegd dat het avv-instrument van belang is voor de arbeidsverhoudingen in Nederland; wij komen daar niet aan. Zelfs als de Kamer het kabinet vroeg of het voorwaarden kon stellen aan het avv’en van een cao, dan was iedere minister uiterst afhoudend. In het regeerakkoord staat dat er alleen nog maar algemeen verbindend wordt verklaard als in de cao dingen staan over duurzaamheid, leeftijdsbewust personeelsbeleid en dergelijke. Wat stelt de minister zich daarbij voor? Wanneer zal hij cao’s niet avv’en?

Ik heb een aantal vragen over de jeugdwerkloosheid. Daar is veel geld naartoe gegaan, maar dat geld is nog niet verantwoord. Er is 153 mln. naar de regio’s gegaan, maar mijn fractie heeft ervoor gewaarschuwd dat dit wordt besteed aan vergaderen, netwerken, websites en werkpleinen. Dat geld komt niet bij jonge werklozen terecht. Ik weet dat echter nog niet helemaal zeker, want de minister geeft helemaal niet aan wat er met het geld is gebeurd. Kan de minister daarvan alsnog een overzicht geven?

De hoofdlijn in de Nederlandse arbeidsverhoudingen is dat vast werk vervangen wordt door flexwerk, in ieder geval gebeurt niet het omgekeerde. Ik was samen met de Partij van de Arbeid al bezig met een initiatiefwetsvoorstel om daar iets aan te doen. Ik begrijp dat de PVV zich daarbij wil aansluiten. Mogelijkerwijs kunnen wij ons een hoop werk verschaffen als de minister het kennelijk breed gedragen idee in de Kamer wil overnemen, om van de Flexwet die wel flex biedt maar geen zekerheid, wat meer zekerheid te maken en minder flex. Graag een reactie van de minister.

De heer Ulenbelt (SP): Het was een impliciete vraag. Laat ik duidelijk zijn: de ontwikkeling van flexwerk leidt alleen maar tot meer onzekerheid bij mensen, geen hypotheken, onzekerheid over de toekomst. D66 wil ons daarin storten, maar de SP doet daar niet aan mee.

Ondertussen is er wel sprake van een sluipende uitholling van het ontslagrecht. De minister komt met een nieuwigheid, voor zover ik dat kan nagaan. Volgens mij gingen wij er altijd vanuit dat bij ontslagen het afspiegelingsbeginsel van toepassing was: eerst uitzendkrachten, tijdelijke contracten, dan vast personeel. De minister komt echter met iets nieuws. Naar aanleiding van alle berichten over mensen die ontslagen worden en terug kunnen komen als flexkracht, zegt hij dat dit bedrijfseconomische rationaliteit kan zijn en als een werkgever het UWV daarvan kan overtuigen, dan mag iemand ontslagen worden en kan de werkgever het aanbod doen om terug te komen als flexwerker. Volgens mij is dat volledig in strijd met het geldende arbeidsrecht. Er zijn nog veel meer twijfels over de vraag of het UWV op dit moment de ontslagregels wel toepast. Kan de minister daarom de Inspectie Werk en Inkomen de opdracht geven om eens na te kijken of de ontslagregels in Nederland allemaal wel correct worden toegepast? Er zijn namelijk te veel signalen dat er dingen misgaan. Zeker in crisistijd kan iemand die ontslagen wordt het aanbod om als flexwerker terug te komen niet afwijzen, omdat diegene inkomen nodig heeft.

Tot slot kom ik op de markt voor persoonlijke dienstverlening. Er is een grote roep om dienstpersoneel onder de bescherming van de arbeidswetgeving te brengen. De SP steunt die roep, maar de minister wil dat niet. De minister zegt bijna met zoveel worden dat deze mensen qua sociale voorzieningen rechteloos zijn, maar het schept wel banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Wat is een baan in Nederland als je geen rechten hebt? Wil de minister alsnog het initiatief nemen om huishoudelijk personeel onder een cao te brengen? In de negentiende eeuw hadden wij nog een cao voor huishoudsters, maar inmiddels hebben dergelijke mensen helemaal niks meer. Wil de minister daarvoor het initiatief nemen?

Mevrouw Koşer Kaya (D66): Het woord «versoepelen» heb ik in deze discussie nooit begrepen. Het gaat om het transparant maken, het gaat om het maken van een eerlijker stelsel waarin iedereen gelijke kansen heeft. Mevrouw Hamer wil echter aan oude systemen vasthouden die tot gevolg hebben gehad dat er nu een hele groep mensen aan de kant staat. Die mensen hebben geen enkele bescherming meer en hebben op de arbeidsmarkt geen enkele mogelijkheid meer om een stapje vooruit te komen. Die groep zal alleen maar groter worden en een ander nadeel daarvan zou zijn, dat straks de Ziektewet helemaal vol zit, dat de WIA helemaal vol zit en dat wij dan aan de ene kant een gat dichten terwijl de druk aan de andere kant nog groter wordt. Het wordt tijd dat wij het schip eens repareren, in z’n geheel.

Als ouderen eenmaal aan de zijlijn staan, hebben zij geen kansen om aan een baan te komen. Daarom moet worden bekeken hoe wij ouderen eerder en sneller aan een baan kunnen helpen. Ik denk daarbij aan een aantal dingen. In heel veel cao’s staan beloningen op basis van anciënniteit en niet op basis van kwaliteit. Wij moeten die beloning veel beter voor elkaar zien te krijgen. Een ander probleem is de mobiliteit en om- en bijscholing. Daar moeten wij voor ouderen veel meer op inzetten. Ook zijn er allerlei seniorendagen in cao’s opgenomen, waardoor werkgevers ouderen duurder vinden omdat die ouderendagen veel geld kosten. Waarom schaffen wij de seniorendagen niet af, om dat geld te gebruiken voor loopbaanbeleid voor ouderen, binnen of buiten dienstverband, zodat zij veel meer kansen hebben?

Mevrouw Koşer Kaya (D66): Ik ben niet de werkgever die het moet doen. Als wij afspreken dat het in de loopbaanbegeleiding zit, moeten de werkgever en de werknemer het gezamenlijk regelen. Wat mij betreft moet je bij elke arbeidsovereenkomst die gesloten wordt, ook afspraken maken over de manier waarop een werkgever later met een werknemer verder gaat. Ik kan mij namelijk voorstellen dat een stratenmaker echt niet langer dan vier of vijf jaar straten kan maken; misschien overdrijf ik nu zelfs. De werkgever moet dan al vier jaar daarvoor nadenken over de manier waarop hij ervoor kan zorgen dat die stratenmaker later misschien als medewerker op een administratiekantoor verder kan. Het gaat erom dat je veel meer kijkt naar hetgeen mensen nodig hebben; hoe je ze kunt helpen en welke financiële consequenties dat heeft. Dan kun je mensen om- en bijscholen en begeleiding geven.

Ik begrijp dat de WW-premies nogal wat problemen opleveren. De Stichting van de Arbeid heeft gevraagd om meer bekendheid te geven aan het betalen van lagere premies bij lagere WW-instroom richting de werkgevers. Ik roep de minister ertoe op om daar gevolg aan te geven. Het is een prima voorstel van de Stichting van de Arbeid.

Ik kom ook nog even op de jongeren. We zullen nog een debat voeren over arbeidsmarktdiscriminatie. Daarin wil ik iets uitgebreider bij met name de allochtone jongeren stilstaan, omdat het mij nog steeds niet duidelijk is waarom een op de vier allochtone jongeren werkloos is. Er is onder hen sprake van 2,5 keer zo veel werkloosheid in vergelijking met autochtone jongeren. Daar moeten wij iets dieper op ingaan en dat moeten wij breder ter hand nemen. Dat debat zullen wij nog voeren, maar ik wil nu al van de minister het volgende weten. Er is 250 mln. voor jongeren uitgetrokken, maar was is daar exact mee gebeurd? Hoeveel jongeren zijn aan een baan geholpen? Aan de hand daarvan kunnen wij tijdens het genoemde debat hierover verder spreken. Ook voor jongeren geldt dat wij het systeem van ontslagregels, flexregels en sociale zekerheidsregels nog eens breed moeten bekijken, zodat zij net zoveel kansen hebben.

Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Het kabinet is voortvarend aan de slag gegaan, in ieder geval met de hervorming van de sociale zekerheid. Er is ook meer gekoppeld aan de arbeidsmarkt. Ik wil van dit AO gebruikmaken om meer duidelijkheid te krijgen over de visie van het kabinet op de arbeidsmarkt. De minister geeft soms aan dat er sprake is van vergrijzing en dat wij op een gegeven moment niet meer hoeven te investeren in alle groepen, omdat het probleem zich vanzelf oplost. Het lijkt mij een mooie gedachte dat dingen op een gegeven moment vanzelf oplossen, maar is dat wel realistisch? Op de arbeidsmarkt is namelijk nog steeds sprake van een mismatch. Hoe wil de minister dat aanpakken? Kan de minister toelichten waarom de toekomst van de arbeidsmarkt volgens de regering rooskleuriger is, vooral voor bepaalde groepen? Ik denk dan aan allochtone niet-Westerse jongeren, ouderen en vrouwen. Met welke plannen wil het kabinet nu al anticiperen op de toekomst? Het kabinet spreekt daarbij ook over krapte op de arbeidsmarkt.

De brief van de minister over de voortgangsrapportage Actieplan Jeugdwerkloosheid begint bemoedigend: «De aanpak jeugdwerkeloosheid werkt: honderdduizend jongeren geplaatst na een jaar ...». Dat is goed nieuws, maar ik wil graag weten hoeveel van de ruim honderdduizend jongeren daadwerkelijk een baan hebben gevonden. Uit de Monitor Arbeidsmarkt blijkt dat er meer jongeren, namelijk 16,5%, in de bijstand terecht zijn gekomen ten opzichte van eind december 2008. Kan de minister een recenter beeld schetsen van de positie van jongeren op de arbeidsmarkt anno 2011? Zal de jubelstemming die uit de voortgangsrapport spreekt, zich voortzetten? Graag wil ik weten in hoeverre de verruiming van het flexcontract voor jongeren vruchten heeft afgeworpen. Het is goed dat ook het aantal stage- en leerbanen is toegenomen, maar in hoeverre leiden deze trajecten daadwerkelijk tot een baan? Weten jongeren voldoende te weg te vinden naar bijvoorbeeld jongerenloketten? Hoe zit het trouwens met de niet-Westerse allochtone jongeren? Daar heeft mevrouw Koşer Kaya al het een en ander over gezegd. Ik wil graag van de minister horen wat er nog meer gedaan kan worden om juist de kloof tussen autochtone jongeren en niet-Westerse allochtone jongeren te dichten.

Uit een nieuw onderzoek dat de Raad voor Werk en Inkomen vandaag publiceert, blijkt dat in 2009 in totaal 34 000 van de ruim 200 000 werkloze ouderen werk vonden. De beste kansen hadden mensen tussen 45 jaar en 55 jaar: 25%. Daarnaast blijkt dat hoe ouder iemand is, hoe kleiner de kans op werk is. Hoe wil de minister ervoor zorgen dat meer ouderen werk vinden? Ik hoor namelijk nog steeds van ouderen dat zij zonder resultaat honderden sollicitaties versturen. Mensen maken zich boos omdat er gesproken wordt over de verhoging van de AOW-leeftijd, terwijl zij niet aan een baan komen. De Kamer spreekt binnenkort in ieder geval over leeftijdsdiscriminatie, maar vandaag wil ik van de minister horen hoe het zit met het imago dat ouderen minder zouden produceren. Is de minister bereid om, met inspraak van werkgevers en werknemers, een onderzoek uit te voeren naar de werkelijke productiviteit van de Nederlandse ouderen?

Het UWV is een onderzoek gestart naar de haalbaarheid van een interne jobcoach. In recente debatten heeft staatssecretaris De Krom dit onderzoek aangehaald. Het UWV wil twee varianten onderzoeken: de werkgever stelt uit het midden van de collega’s een jobcoach aan of de werkgever neemt een jobcoach in dienst. Werkgevers mogen onder bepaalde voorwaarden een subsidie aanvragen. Zo wordt er gesteld dat de persoonlijke ondersteuning waarvoor de subsidie wordt aangevraagd van voldoende omvang is en van kwaliteit is. Graag hoor ik van de minister op welke manier «kwaliteit» is gedefinieerd. Hoe zorgt de minister ervoor dat er geen misbruik wordt gemaakt van deze regeling, zodat jongeren er niet de dupe van worden? Wordt in het onderzoek trouwens onderscheid gemaakt tussen commerciële ondernemers en sociale ondernemers? Volgens de ChristenUnie kunnen wij ons voordeel doen met de informatie die dit oplevert.

Er zijn problemen met het UWV; het geld is op. Mensen worden niet meer op een traject gezet en zijn aangewezen op de digitale snelweg van het UWV. De ChristenUnie is ook voorstander van de eindverantwoordelijkheid en inzet van mensen die op zoek zijn naar een baan, maar sommigen hebben daarbij gewoon ondersteuning nodig. Alles wijst erop dat van werk naar werk het meest succesvol is. Het mkb heeft een mooi rapport hierover opgesteld, maar is dat genoeg? De minister heeft een aantal private initiatieven bij het begeleiden van werk naar werk financieel ondersteund. Dat is prima, maar is dit toereikend? In de zomer van 2012 wordt de Kamer op de hoogte gesteld van de projecten. Moeten wij tot die tijd achterover leunen of denkt de minister alvast na over een systeem dat het concept van werk naar werk in het bedrijfsleven verder verankert?

Ik kom op de persoonlijke dienstverlening. Hoe zorgt de minister ervoor dat de markt transparanter wordt? In het rapport staat namelijk heel duidelijk aangegeven dat er nog moeilijk een scheiding tussen formeel en informeel is aan te brengen. Is de minister bereid om te bekijken of er een soort meldplicht voor de opdrachtgever kan komen? Op welke manier controleert de Arbeidsinspectie überhaupt deze sector?

Ik wil ook kort iets zeggen over de ontheffing van de sollicitatieplicht.

De heer Azmani (VVD): Voorzitter. Vandaag voeren wij een verzamel-AO met verschillende rapportages op de agenda. Ik merkte al dat de meeste mensen de aandacht op dezelfde stukken vestigen. Er was een klein debatje tussen de PVV en de SP over de evaluatie van de premiegroepen in de WW. Ik heb op pag. 55 van de rapportage gelezen dat in de meeste sectoren waarvoor de premiegroepensystematiek geldt, sprake is van een duidelijke verandering in de ontwikkeling van de WW-instroom. De instroompieken zijn minder groot geworden en dat is een positief resultaat. Dat heeft ook te maken met de duur van contracten; het aangaan van een seizoenscontract dan wel van een flexibel contract voor een langere periode. Ik steun het voorstel van de minister om de huidige vorm te handhaven, omdat dit werkzekerheid en arbeidsparticipatie garandeert.

Ik kan het niet laten om in het kader van de contractloonmutatie een opmerking te maken over de Najaarsrapportage cao-afspraken 2010. De contractloonmutatie is naar beneden gegaan naar 0,8%. Als je echter kijkt naar het onderscheid tussen markt en overheid, moet je wederom constateren dat het voor de overheid met een gemiddelde ontwikkeling van 1,8% het hoogste is, terwijl het voor de markt 0,6% is. Daarom steun ik het kabinet dat in de cao-onderhandelingen voor het Rijk tegen loonsverhoging is. De marktsector heeft de afgelopen jaren voornamelijk moeten inboeten op basis van de economische recessie, terwijl de overheid verder heeft kunnen doorgroeien. Ook in de context van een nieuwsbericht van vorige week over de grote verantwoordelijkheid van de minister in het kader van de afslanking van het ministerie en het UWV in de komende tijd, lijkt het mij raar om te pleiten voor loonsverhoging terwijl zoveel mensen er noodgedwongen uit moeten.

Het is helder hoe de VVD sinds jaar en dag denkt over het niet-avv’en van cao’s. Volgens mij hoef ik dat niet te herhalen. In het regeerakkoord staat de afspraak dat wij cao’s niet langer algemeen verbindend verklaren als er geen aandacht wordt besteed aan leeftijdsbewust personeelsbeleid en duurzame inzetbaarheid. Welke invulling geeft de minister daaraan? We hebben het al over de seniorendagen gehad, ofwel de «ouwe lullendagen» volgens de SP. Vanwege automatische periodieken wordt het duurder om oudere werknemers in dienst te nemen. Ook worden werknemers van 45 jaar soms al als oud beschouwd – het is schandalig – en worden zij categorisch uitgesloten van nacht- of ploegendiensten. Ik wil graag een reactie van de minister op die instrumenten. Al ben ik geen fervent voorstander van vele rapportages en onderzoeken – dat zal de komende een stuk lastiger worden – maar hierbij wil ik graag terugzien hoe de minister het invult. Ik wil ook graag weten welke cao’s niet algemeen verbindend worden verklaard. Ik wil die ontwikkeling blijven volgen in de Kamer.

Ik deel wat onder andere de SP-fractie naar voren heeft gebracht over het Actieplan Jeugdwerkloosheid; hoe zit het met de investering van 250 mln.? Ik heb in een algemeen overleg over jeugdwerkloosheid al specifiek aandacht gevraagd voor de netto-effectiviteit; waar is het geld naartoe gegaan? Wij moeten echter erkennen dat er goede resultaten en ontwikkelingen zijn, maar de vraag is of die gerelateerd zijn aan de investering van 250 mln. Het actieplan duurt nog een jaar en dat past helemaal bij de afbouw van crisismaatregelen in een tijd waarin je na een crisis weer positieve ontwikkelingen ziet. Het is van groot belang om dat in de eindevaluatie mee te nemen en te waarborgen dat de opbrengsten, de instrumenten die het heeft opgeleverd, ook daadwerkelijk voor de toekomst kunnen worden gebruikt. Het gaat dan niet alleen over de aantallen; daar vroeg de D66-fractie naar. Het gaat mij meer om welke instrumenten het heeft opgeleverd en waarvan wij profijt kunnen hebben.

Ik heb nog een korte opmerking over de ESF-tussenevaluatie. Dat ligt volgens mij niet bij de minister, maar bij de staatssecretaris. Je ziet dat er eigenlijk geen gebruik wordt gemaakt van de Europese gelden, van sociale fondsen waar Nederland aanspraak op zou kunnen maken, omdat er ruim voldoende re-integratiemiddelen beschikbaar waren voor gemeenten. Gemeenten zijn dus niet actief de markt opgegaan. Voor de toekomst vraag ik mij af hoe wij kunnen voorkomen dat wij nationaal niet zodanig toegeeflijk zijn, terwijl er Europese gelden zijn die wij kunnen gebruiken. Je moet echter altijd kritisch zijn over Europese overheidsgelden; daar moet je ook efficiënt en effectief gebruik van maken.

Uit de Monitor Arbeidsmarkt blijkt een gunstige ontwikkeling in de vorm van een dalende werkloosheid. De jeugdwerkloosheid is zelfs twee keer zo snel gedaald. Mijn collega’s hebben zich heel kritisch uitgelaten over flexibiliteit, maar in het DNB-rapport dat op de agenda staat, wordt heel duidelijk geconcludeerd dat de flexibele arbeidsmarkt de gevolgen van de crisis heeft beperkt. Daar het gaat om en dat is ook de meerwaarde van flexibiliteit. Grote flexibiliteit om personeel aan te nemen, hangt samen met een lager inkomensverlies tijdens een crisis. Dat moeten wij niet vergeten. Als wij kijken hoe Nederland er in Europa voorstaat, blijkt dat wij een van de laagste werkloosheidscijfers kennen, ook qua jongerenwerkloosheid. De ontwikkelingen die de minister in gang zet, bevestigen de markt waar wij naartoe zouden moeten. Mijn fractie is niet zo sceptisch over de flexibele arbeidsmarkt. Wij letten voor de toekomst op de schaarste van de beroepsbevolking, de sectoren waarin straks overschotten aan personeel bestaan en sectoren waarin tekorten aan personeel zullen ontstaan. Dat brengt met zich dat de arbeidsmarkt daadwerkelijk flexibel moet zijn.

Mevrouw Hamer (PvdA): Voorzitter. Wij voeren een algemeen overleg over de arbeidsmarkt. Je zou denken dat het gaat over banen, banen en nog eens banen. Het heeft mij verrast dat het woord «banen» nog bijna niet genoemd is. Ook in de stukken van de minister zien wij niet hoe wij via banenplannen en allerlei activiteiten ervoor zorgen dat de komende tijd – zolang er nog geen tekorten zijn, want wij hebben nog enkele jaren te overbruggen – iedereen aan het werk kan zijn. Dat is van groot belang voor de Partij van de Arbeid en daarom hebben wij enkele weken geleden ons 150 000-banenplan gepresenteerd. Daar zullen wij de komende tijd in diverse overleggen op terugkomen. Wij hebben al eerder gezegd dat voor ons de positie van ouderen op de arbeidsmarkt van groot belang ik. Ik waardeer het dat de minister tijdens de begrotingsbehandeling van Sociale Zaken heeft bevestigd dat hij er zelf ook anders naar is gaan kijken. Wij zijn ook heel nieuwsgierig hoe in het kader van het pensioenakkoord ook de plannen voor de verbetering van de positie van ouderen worden uitgewerkt. Het gaat vandaag niet over het pensioenakkoord, maar misschien kan de minister iets vertellen over de voortgang van de participatie van ouderen en zijn overleg met de sociale partners daarover. Banen zijn dus ongelooflijk van belang.

Wij lezen interviews met de minister in de Volkskrant over de vraag hoe de sociale zekerheid voor de toekomst veranderd moet worden. De minister kiest de weg van vermindering. De Partij van de Arbeid zal altijd een andere weg kiezen, maar het lijkt mij goed om daar in de komende tijd een stevig en inhoudelijk debat over te voeren. Ik ben erg benieuwd hoe de minister de ideeën die hij in het interview noemde, vorm zal geven, en wanneer wij daarover in een flink gevecht kunnen komen. Ik moet zeggen: ik kan niet wachten.

Ik maak mij grote zorgen gelet op de brief over bezuinigingen, die wij van de week hebben gekregen. We zien dat op allerlei aspecten bezuinigd wordt, zoals op re-integratie en de ondersteuning van mensen die werk zoeken. De ambitie om meer banen te krijgen wordt daardoor alleen maar minder. Ik hoop dat de minister ook daarop zijn visie wil geven. Wij hebben gisteren in de procedurevergadering afgesproken om apart op de brief over bezuinigingen terug te komen, maar ik wil vandaag wel gezegd hebben dat wij daarover grote zorgen hebben.

Terecht gaan de collega’s in op de Flexwet en de positie van flexwerkers. Afgesproken is dat hierover een apart overleg wordt gehouden. Daarom heb ik hier geen verhaal over voorbereid voor vandaag, maar het is wel één van de meest cruciale ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Ik zou graag zien dat we er met elkaar, de Kamer met de minister, over nadenken hoe we tot de invulling komen van een nieuwe arbeidsmarkt, waar mensen andere arbeidspatronen kiezen, waar je niet meer op je 18de begint met werken en op je 65ste of 67ste stopt. Ik denk aan een arbeidsmarkt waarin mensen gedurende bepaalde periodes meer kunnen werken en gedurende andere periodes weer minder, waarin mensen arbeid en zorg kunnen combineren en vaste en tijdelijke contracten kunnen afwisselen. Hopelijk gaat in de toekomst leren een steeds grotere rol spelen. Dat zullen we mogelijk moeten maken. Daar zijn we het, denk ik, allemaal wel over eens. Het grote vraagpunt is echter of dat gebeurt met vermindering of met versterking van de zekerheid die daarvoor nodig is. Het is heel belangrijk om daar een goed debat over te voeren. Ik denk dat dit aansluit bij het interview van de minister. Nogmaals, ik ben heel benieuwd hoe we daar in het kader van het regeerakkoord voorstellen over zullen ontwikkelen. Dat debat zullen we stevig met elkaar moeten voeren. Zoals ik eerder tegen mevrouw Koşer Kaya zei: ons gaat het erom, de positie van iedereen te versterken en niet ten koste van het verzwakken van groepen die nu rechten hebben. Het is wel belangrijk om dit op te pakken.

Over de markt voor persoonlijke dienstverlening hebben wij met de petitie een rapport aangeboden gekregen. Er wordt binnen de vakbeweging veel gedaan om de positie van mensen die in die sfeer werken te verbeteren. Iedereen weet dat er aan de onderkant van de arbeidsmarkt veel aan de hand is en dan heb ik het niet eens alleen over flexwerk. Er is veel onrecht. Mensen moeten via kleine baantjes de boel aan elkaar knopen. Dat geldt ook voor de markt voor persoonlijke dienstverlening. Het gaat heel vaak over huishoudelijk werk. Ik ben erg benieuwd hoe de minister dat zal betrekken bij de studie die hij voornemens is te doen naar de onderkant van de arbeidsmarkt. Ik begrijp dat de pilots die er zouden komen niet doorgaan. Ik ben benieuwd naar een nadere onderbouwing daarvan. Ik hoop dat de minister straks wat uitgebreider in wil gaan op de markt voor persoonlijke dienstverlening.

Dan de jeugdwerkloosheid. Er komen wel steeds gunstige berichten, maar ook hier geldt dat elke werkloze jongere er een te veel is. Hoe heeft de minister de aanpak van de jeugdwerkloosheid voor ogen? Wat gaat de minister, ook in het licht van de bezuinigingen, aan de jeugdwerkloosheid doen?

Hiermee heb ik de belangrijkste punten genoemd. Ik herhaal dat het mij goed lijkt om dit overleg te benutten om een eerste aanzet te geven tot een werkelijke overbrugging van de arbeidsmarkt in een periode dat de tekorten er nog niet zijn. Hoe gebruiken wij die periode om vraag en aanbod goed op elkaar te laten aansluiten? De minister heeft in een vorig overleg gezegd dat er tekorten komen in specifieke sectoren. We zullen daar de komende jaren beleid op moeten voeren.

De heer Van Hijum (CDA): Nou, daar was ik zelf bij. In feite stelt de heer Van den Besselaar twee vragen. Terecht zegt hij: afspraak is afspraak. Dat geldt ook voor mijn fractie. Hij hoeft van mijn fractie dus geen wetsvoorstel of in andere zin voorstellen te verwachten die dat afdwingen.

Tegelijkertijd constateer ik dat de heer Van den Besselaar zijn inbreng is begonnen met de minister ermee te complimenteren dat deze werkt aan een verschuiving van de inkomensbescherming naar participatie en activering. Ik heb dat opgeschreven, omdat dit eigenlijk ook de kern van mijn betoog is. Ik vind echt, in een tijd dat de overheid 18 mld. moet bezuinigen, iedere euro moet omdraaien en moet nadenken over waar de euro het meest rendeert, in een situatie waarin nog honderden miljoenen – de beste schatting is ongeveer twee mld. – aan ontslagvergoedingen worden uitgegeven, terwijl ongeveer slechts 10% daarvan naar scholing gaat, dat wij ons moeten afvragen of wij de werknemer daarmee de beste zekerheid op werk en inkomen geven. Is de heer Van den Besselaar niet met mij van mening, en dat staat ook in het regeerakkoord, dat we de kansen van mensen op werk en inkomen vergroten door te investeren in scholing, dat wij daar veel meer op moeten inzetten en dat het een klein beetje gemakkelijk is om die rekening meteen weer op het bordje van de werkgever te leggen? Volgens mij moeten wij gaan nadenken over manier waarop wij de middelen daarvoor daadwerkelijk ter beschikking kunnen stellen.

De heer Van Hijum (CDA): Dat is meegenomen.

Ik heb nog een vraag over de positie van ouderen op de arbeidsmarkt. We hebben in het akkoord veel stimuleringsregelingen in stand gehouden. Er is al veel gezegd over de afspraak om cao’s niet te avv’en als er geen afspraken worden gemaakt over duurzame inzetbaarheid en leeftijdsbewust personeelsbeleid. Ik ben ook benieuwd naar het toetsingskader en de invulling ervan. Misschien kan de minister daar nog iets over zeggen. Ik sluit mij aan bij de vraag van mevrouw Hamer. Hoewel het pensioenakkoord als zodanig niet op de agenda staat, is een onderdeel daarvan wel dat wij parallel aan de verhoging van de pensioenleeftijd werk zouden maken van de verbetering van de positie van ouderen op de arbeidsmarkt. Ik heb in het kader van de pensioendiscussie al heel vaak geroepen dat je een broedende kip niet moet storen, maar het duurt nu wel erg lang. Je kunt je bijna afvragen of er al wel een ei is gelegd. Wil de minister ingaan op de stand van zaken, met name op het onderdeel van de afspraken die de positie van ouderen raakt?

Wat betreft de positie van jongeren en die 250 mln. sluit ik mij aan bij de vragen van de heer Ulenbelt en mevrouw Koşer Kaya.

Dan nog een vraag over de markt voor persoonlijke dienstverlening, vooral als het gaat om de pilots die door CDA en PvdA in de vorige periode zijn bepleit, ook door middel van een motie. Die pilots worden niet uitgevoerd, maar de minister heeft eerder wel positieve woorden gewijd aan de kansen van de markt voor persoonlijke dienstverlening. Hoe wil de minister die markt en de transparantie ervan verder stimuleren? Hoe staat het met de mogelijkheden die deze markt biedt om het werk als opstap te gebruiken naar de reguliere arbeidsmarkt?

Minister Kamp: Voorzitter. Ik maak graag van de gelegenheid gebruik om in te gaan op de onderwerpen die de woordvoerders aan de orde hebben gesteld en om de diverse aspecten van de arbeidsmarkt en het arbeidsmarktbeleid te behandelen.

Als ik bezig ben met arbeidsmarktbeleid, dan denk ik eerst aan twee zaken die nog niet aan de orde zijn geweest, ten eerste aan de armoedeval. Ik vind het heel problematisch dat, als mensen vanuit een uitkeringssituatie gaan werken, ze er financieel niet beter van worden. Daar zit ik echt mee, maar dit is een heel ingewikkelde kwestie. Het was al ingewikkeld toen ik in 1994 op dit onderwerp woordvoerder van de VVD-fractie in de Tweede Kamer was, maar het is nog steeds ingewikkeld. Ik vind dit een kwestie die een oplossing behoeft. Ik wil mij daar in mijn huidige positie voor inzetten. De armoedeval, de overgang van een uitkering naar werk zonder er financieel beter van te worden, verdient dus aandacht.

Ik zit er ook mee dat wij aan 1,4 miljoen mensen onder de 65 jaar in dit land een uitkering geven, terwijl wij mensen uit andere landen Nederland laten binnenkomen om hier werk te verrichten dat een deel van die 1,4 miljoen mensen met een uitkering ook kan doen. Degenen in dit land die met een uitkering aan de kant staan, hebben minder kansen. Ik zou graag willen dat de kansen die zich in dit land voordoen ook door hen worden benut. Dat zijn mijn aandachtspunten, maar het gaat nu om de aandachtspunten van de woordvoerders.

Eerst iets algemeens over de arbeidsmarkt. Er zijn op dit moment twee bijzondere ontwikkelingen. In de eerste plaats is de werkloosheid lang niet zo gestegen als werd verwacht. Vorig jaar waren er honderdduizenden werklozen minder dan in september 2009 nog was voorspeld door het CPB. Dat is zeer opmerkelijk. Het is ook opmerkelijk dat de afgelopen tien maanden elke maand het aantal werklozen in Nederland is gedaald.

De groei van de beroepsbevolking is ook geëindigd. Sommige woordvoerders stelden dat er nog geen krimp is, maar de groei van de beroepsbevolking is inmiddels geëindigd. We zitten nu in een overgangsperiode van stabiliteit. Het feitelijke aantal mensen dat beschikbaar is voor werk, neemt toe, omdat er meer vrouwen en meer ouderen gaan werken. Bij de groep tussen vijftien en 65 jaar, de groep waar je aan denkt als het gaat om werken, is de stijging voor het eerst weg. Sinds de Tweede Wereldoorlog en ook daarvoor was elk jaar sprake van een stijging, maar het blijft nu gelijk. Over een beperkt aantal jaren zul je zien dat het langzaam gaat afnemen en dat we in een periode van krimp terechtkomen. In die situatie is overigens wel sprake van een enorme groei van het aantal ouderen. De totale bevolking in Nederland blijft ongeveer gelijk, maar het aantal ouderen groeit door tot 4,6 miljoen. Dat betekent dat er een grote verschuiving binnen onze bevolking plaatsvindt. In die zeker relatief kleinere groep werkenden zijn er veel extra mensen nodig om zorg te verlenen. Op dit moment verlenen ongeveer 1,2 miljoen mensen beroepsmatig zorg, maar hun aantal zal doorgroeien naar 1,8 miljoen. Dat zorgt voor een andere situatie op de arbeidsmarkt. Als wij ons socialezekerheidsstelsel in stand willen houden, en ik wil dat, dan betekent dit dat wij met aanpassingen zullen moeten komen. Dit jaar, 2011, is het eerste jaar dat de babyboomgeneratie met pensioen gaat. Dat gaat de komende jaren door. Op dit moment hebben wij ongeveer 2,1 miljoen AOW’ers. Hun aantal groeit door naar 4,6 miljoen.

Wat willen wij doen om ons stelsel van sociale zekerheid in stand te houden? Wij willen dat stelsel vooral moderniseren. Het gaat er niet in de eerste plaats om dat dit goedkoper wordt, hoewel dat ook belangrijk is. Wij willen er vooreerst voor zorgen dat het socialezekerheidsstelsel degenen die sociale zekerheid en een uitkering nodig hebben, die zekerheid en uitkering geeft, een behoorlijke uitkering zelfs. Wij willen daarnaast vooral dat degenen die kunnen werken – er zijn veel mensen die nu een uitkering hebben, maar die toch volledig of deels kunnen werken – worden gestimuleerd om aan het werk te gaan. In een recente brief aan de Kamer heb ik daartoe al maatregelen aangegeven. Die zullen nog worden besproken. Wij zijn bijvoorbeeld bezig om de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen. Als die met een jaar wordt verhoogd, en later eventueel met twee jaar, dan komt een grotere groep mensen beschikbaar voor de arbeidsmarkt. Dat is ook een bijdrage aan de oplossing van het probleem. We kennen nu ook een levensloopregeling en een spaarloonregeling. Wij willen die graag, in de geest van wat de heer Van Hijum aangaf, omzetten in een Vitaliteitsregeling, want wij gaan voor duurzame inzetbaarheid. We willen ook komen met voorstellen om de Wet arbeid en zorg aan te passen. De voorzieningen om arbeid en zorg in een gezin door zowel man als vrouw goed te kunnen combineren, moeten op onderdelen worden verbeterd. We zijn ook bezig om de bijstand, de Wajong, de WSW en de WIJ beter op elkaar af te stemmen, waar mogelijk zelfs te integreren, in ieder geval te vereenvoudigen en effectiever te maken om te bereiken dat mensen met een beperkte verdiencapaciteit ook aan het werk kunnen, zo nodig via loondispensatie en met begeleiding en aanpassing van de werkplek. We zijn ook bezig met het vanaf 2012 stapsgewijs afbouwen van de dubbele-heffingskorting in het referentieminimumloon. Dat wil niet zeggen dat in 2018, 2019 de bijstandsuitkering hoger ligt dan het minimumloon, want dat zou helemaal dramatisch uitwerken op de armoedeval. Om dat tegen te gaan, gaan wij voor de maatregel die ik zojuist heb genoemd.

De heer Ulenbelt (SP): Daarom wil ik graag één onderdeeltje uit wat wel lijkt de regeringsverklaring van de minister van Sociale Zaken benadrukken. De minister noemde de

Vitaliteitsregeling. De afspraak was dat de levensloopregeling kan worden gebruikt voor vervroegde uittreding. In het regeerakkoord staat dat dit in het kader van de Vitaliteitsregeling niet meer kan. Blijft dat zo?

Minister Kamp: Wij pakken mensen niets af. In het licht van de veranderende samenstelling van de bevolking, de krimpende beroepsbevolking, het groeiende aantal ouderen en het feit dat wij meer mensen nodig hebben voor de verzorging van ouderen, hebben wij echter iedereen nodig, ook mensen met een gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid, ook ouderen, ook mensen als immigranten die nu nog voor een deel minder participeren. Wij willen de diverse regelingen graag daarop toespitsen. In het licht van wat ik zojuist heb gezegd, willen wij die regelingen ook verbeteren. Uiteraard moeten wij verstandig en zorgvuldig omgaan met opgebouwde rechten. Als wij spreken over de invulling van de Vitaliteitsregeling, gaat het ook om het creëren van overgangsregelingen. De discussie daarover is gaande, onder andere met de sociale partners, in het licht van het pensioenakkoord. Onderdeel daarvan zijn de arbeidsdeelname door ouderen, de mobiliteitsbonus, zoals mevrouw Hamer die opperde, en de Vitaliteitsregeling, zoals die in het regeerakkoord staat.

Ik heb al enkele dingen genoemd waarmee wij bezig zijn om ervoor te zorgen dat ons socialezekerheidsstelsel en alles wat daarmee samenhangt, in stand blijft. Wij willen voorts het ziekteverzuim en de arbeidsongeschiktheid onder werknemers met een tijdelijk contract, zoals uitzendkrachten, terugdringen, want het percentage zieken en arbeidsongeschikten is daar zeer hoog. Erg veel mensen worden vanuit een tijdelijk contract arbeidsongeschikt. Bijna de helft van de instroom in de arbeidsongeschiktheid komt uit deze groep. Het is dus heel sociaal om daar iets aan te doen. Verder willen wij ervoor zorgen dat initiatieven voor de overgang van werk naar werk worden gestimuleerd. De negen regelingen die ik subsidieer, zijn in dat kader al genoemd, maar ik noem ook een particulier bedrijf als Heijmans dat zelf iets heeft opgezet en dat erin is geslaagd om een groep van 435 werknemers die in een traject van werk naar werk zijn gezet rechtstreeks vanuit het bedrijf voor 90% elders weer aan het werk te krijgen, zonder gebruik te maken van de WW en zonder ontslagbescherming en ontslagvergoeding. Die mensen zijn van werk naar werk begeleid. Dat zijn inspirerende voorbeelden voor ons. Ik heb de Kamer ook zeer onlangs laten weten hoe wij het fraudebestrijdingbeleid willen aanscherpen en het beleid, gericht op het naleven van arbeidsomstandighedenregels en de regels die ervoor moeten zorgen dat er eerlijke concurrentie is tussen bedrijven en ondernemingen. Dat kan een belangrijke bijdrage leveren aan het in stand houden van sociale zekerheid, ook in deze zich wijzigende omstandigheden.

Dan iets over jeugdwerkloosheid. Er is gevraagd naar de verantwoording hiervan, vooral de financiële verantwoording. We hebben in dit huis vastgesteld dat het nodig was om met een actieplan voor jongeren te komen. Dat actieplan is in werking gezet. Na een jaar zijn er 100 000 jongeren geplaatst in een baan, een leerwerkbaan of een stage. Van die 100 000 jongeren zijn 90 000 aan het werk gekomen. De rest is geplaatst in een stagebaan. De helft van degenen die op een stageplek zijn gekomen, komt vervolgens ook weer aan het werk. Het eerste jaar zijn er dus 100 000 jongeren geplaatst. Het jaar daarna is dat aantal gegroeid naar 130 000 jongeren. Van de jongeren die meedoen, had de helft geen startkwalificatie, maar ze zijn toch aan het werk gekomen. In een tijd dat het economisch slecht ging, is het aantal leerbedrijven waar je als jongere voor een stage of een leerwerkbaan terecht kunt, gegroeid met 10% sinds het begin van de crisis, dus tegen de verdrukking in. Het aantal mbo’ers met een stageplaats is fors gestegen. Hun aantal is in een jaar tijd, van najaar 2009 tot najaar 2010, gestegen van 310 000 naar 344 000. Het aantal mbo’ers dat een jaar langer op school is gebleven, bedraagt 22 000. Zij hadden al een diploma, maar ze hebben zich een jaar langer verder verdiept in de opleiding en daarmee hebben ze hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot. Het effect is er dus. Alleen al het laatste jaar, van maart 2010 tot vandaag, is de jeugdwerkloosheid gedaald van bijna 13% naar ruim beneden de 10%. Dat is een goede vooruitgang. In dezelfde periode is de landelijke werkloosheid gedaald van 5,7 naar 5,1%. Bij de jeugdwerkloosheid hebben wij een aanmerkelijk sterkere daling gezien. Dat is uitstekend. Er is een regionale structuur opgezet om dit allemaal in gang te zetten. Wij hebben goede hoop dat de organisaties die nu met elkaar samenwerken voor dit doel, die samenwerking in stand zullen houden. Wij zullen de resterende middelen, voor dit jaar nog 30 mln. en voor volgend jaar 23 mln., inzetten om dat proces te ondersteunen. De regio’s vragen ook in groten getale ESF-subsidie voor dit doel aan. Dat is uitstekend, want daar is de ESF-subsidie voor bedoeld. In dit proces zullen wij extra kijken naar kwetsbare jongeren, jongeren met een meervoudige problematiek. Ik heb al gezegd dat jongeren zonder startkwalificatie voor de helft deel uitmaakten van het aantal geplaatste jongeren. Die jongeren, maar in het bijzonder jongeren die het extra moeilijk hebben, krijgen extra aandacht.

Er is gesproken over cao’s. Ik zeg eerst iets over wat daarover in het regeerakkoord staat. In het regeerakkoord staat dat wij cao’s alleen nog maar algemeen verbindend verklaren als er aandacht is voor duurzame inzetbaarheid. Als dat niet het geval is, dan worden die cao’s dus niet algemeen verbindend verklaard. Hoe kun je dat realiseren? Je kunt regels maken, maar ook een kader en cao’s in dat licht bezien. Als een cao daaraan voldoet, dan verklaar je die algemeen verbindend. Als dat niet het geval is, dan verklaar je die niet algemeen verbindend. Het is nog veel beter om te bereiken wat de coalitiefracties met een en ander hebben bedoeld. Het was de bedoeling dat er in alle cao’s aandacht wordt besteed aan duurzame inzetbaarheid. Dat is precies wat ik nu aan het doen ben. Ik ben in het kader van het pensioenakkoord met de sociale partners aan het bespreken dat in iedere cao aandacht is voor dit onderwerp. Als dat lukt, kom ik ook niet voor de keus te staan welke cao’s wel algemeen verbindend moeten worden verklaard en welke niet. Dan is het doel van het regeerakkoord bereikt, want dan wordt er in alle cao’s aandacht aan besteed. Vervolgens blijven wij met partijen in gesprek om te bezien in welke vorm daar aandacht aan wordt besteed, hoe effectief dat is en of het eventueel nog beter kan. Ik heb bijna dagelijks contact met de sociale partners. Ik heb gemerkt dat ze zeer gemotiveerd zijn en dat ook zij de problemen op de arbeidsmarkt op zich af zien komen. Duurzame inzetbaarheid vinden de sociale partners ook belangrijk. Ze willen daarover in cao’s ook afspraken maken.

Minister Kamp: Dan de O&O-fondsen. Ook het geld in deze fondsen wordt mede opgebracht door werkgevers en werknemers. Daar gaat per jaar ongeveer 450 mln. in. Afgelopen jaar is er ongeveer 550 mln. uitgegeven. Dat betekent dat er voor ongeveer 110 mln. is ingeteerd op de reserves. Gelukkig zijn de reserves groot. Ik heb het dan over ongeveer 0,5 mld. Het geld dat nu wordt opgebracht, wordt helemaal uitgegeven, zelfs meer dan dat, dus er wordt ingeteerd op de reserves. In dat kader heeft de Kamer de motie-Blok aangenomen.

Informatie over O&O-fondsen die bij het ministerie van Sociale Zaken binnenkomt, zetten wij op internet. Iedereen die deze informatie wil inzien, kan dat doen. Het geldt alleen niet voor heel bedrijfsspecifieke informatie. Die informatie is wel op het ministerie beschikbaar, maar als iemand die wil inzien, moet men naar het ministerie. Daar wordt de informatie ter inzage gegeven. Wij zetten overigens niet alleen informatie over O&O-fondsen op internet, wij zetten ook alle cao’s die algemeen verbindend zijn verklaard op internet. Als de overheid iets algemeen verbindend verklaart, dan moeten mensen weten waar het over gaat. Al die informatie is toegankelijk. Als iemand de informatie toch tekort vindt schieten, dan kan dat worden gemeld. Dan wordt er bekeken wat daaraan kan worden gedaan. Dit is het beleid en dat lijkt mij heel verstandig.

Minister Kamp: Dit wordt een herhaling. Ik vind dat alle informatie over cao’s die algemeen verbindend zijn verklaard, moet worden aangeleverd. Die informatie zetten wij op internet. Alle informatie over de O&O-fondsen moet ook toegankelijk zijn. Die wordt ook op internet gezet, maar dat geldt niet voor bedrijfsspecifieke informatie. Als iemand van mening is dat wat ik nu zeg in de praktijk niet goed wordt toegepast op een punt, dan horen wij dat graag. Dan zullen wij proberen ons leven te beteren. Ik vind echter dat wij op dit punt volledig transparant zijn en zo hoort het ook.

Dan nog iets over de termijn van het algemeen verbindend verklaren. Als cao’s algemeen verbindend worden verklaard, dan gebeurt dat voor twee jaar. O&O-fondsen worden voor vijf jaar algemeen verbindend verklaard. Dat doen wij, omdat die fondsen altijd op langere termijn werken. Er moeten bedragen worden verzameld en er moet worden geïnvesteerd. Het lijkt ons verstandig om die fondsen voor een periode van vijf jaar algemeen verbindend te verklaren. Aan dat verstandige beleid willen wij vasthouden.

Minister Kamp: Nee, mij lijkt een termijn van vijf jaar het beste. De heer Van den Besselaar vraagt echter aandacht voor een specifiek probleem. Ik zal mij daarin verdiepen.

Ik kom bij de premiegroepensystematiek en de WW. In bepaalde sectoren komt het veelvuldig voor dat mensen enige tijd werken, daarna enige tijd werkloos zijn en vervolgens weer enige tijd werken. Dat komt voor in de agrarische sector, in de bouw, bij culturele instellingen, in de horeca en bij schildersbedrijven. Wij hebben een systematiek opgezet waarbij bedrijven die hun werknemers daar niet mee confronteren – de werknemers blijven dus in dienst, of ze gaan van het ene in het andere contract, zodat flexibele werknemers in de praktijk het gehele jaar werken – een lage WW-premie betalen. Bedrijven die hier geen aandacht aan besteden, waardoor mensen steeds opnieuw worden ontslagen en in dienst genomen, betalen een hoge WW-premie. Deze systematiek loopt goed. Wij moeten het volgens mij beperken tot de aangegeven vijf sectoren, want het cyclische proces wat ik zojuist beschreef, komt vooral daar voor. Je moet dat niet algemeen doen. Ik vind het opmerkelijk dat de heer Van den Besselaar dit breder wil inzetten. Het betreft namelijk een wijziging in de WW. Ik vind het prettig dat de heer Van den Besselaar voor dit soort zaken openstaat, maar in dit geval ga ik daar niet op in. Het is overigens verstandig om naar de WW te blijven kijken. We hebben in het regeerakkoord afgesproken dat wij de WW in stand houden, maar het is heel verstandig om te bezien of er op onderdelen verbeteringen kunnen worden aangebracht. Op dit onderdeel is er volgens mij geen verbetering mogelijk, maar op andere onderdelen wel. Daar zal ik de Kamer bij gelegenheid voorstellen over voorleggen.

Dan het ESF. Er is opgemerkt dat bij het ESF sprake is van onderuitputting. Bij het ESF gaat het momenteel om het programma over de periode 2007–2013. In de eerste jaren was er inderdaad sprake van een niet optimaal gebruik van de beschikbare middelen. Inmiddels is die periode achter de rug. Er wordt voor 100% gebruik gemaakt van de beschikbare middelen. Er wordt ruim voldoende aangevraagd. Wij zijn daar blij mee en wij houden het graag zo. De declaraties komen ook binnen. De resultaten van de projecten die op dit moment bij ons worden gedeclareerd, zien er goed uit. Wat het ESF betreft is dus sprake van een positieve ontwikkeling, mede dankzij de inspanningen van de medewerkers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid die zich daar heel intensief mee bezighouden, want uit het verleden is bekend dat er veel dingen kunnen mis gaan. Ik complimenteer mijn medewerkers daarmee.

Dan kom ik bij de persoonlijke dienstverlening. Bij de persoonlijke dienstverlening gaat het om de rechtspositie van deeltijd huishoudelijk personeel. Het betreft de zogenaamde regeling dienstverlening aan huis. Mevrouw Hamer sprak van huishoudelijk werk. Zo kun je het heel goed noemen, want dit is zinvol werk waarvoor een zinvolle regeling is ontworpen. De regeling houdt in dat, als iemand minder dan vier dagen per week diensten verricht voor het huishouden van een particulier, men niet verzekerd is voor werknemersverzekeringen. De opdrachtgever hoeft dan geen loonbelasting en premies af te dragen. Het effect ervan is dat er wit werk ontstaat. Waar eerst geen werk was, of waar sprake was van zwart werk, ontstaat op deze manier wit werk. Het is echter geen werk zoals wij dat idealiter zien, namelijk met een cao waar allerlei rechten aan zijn gekoppeld. Zodra je het op die manier gaat doen, valt dat werk weer weg. Juist vanwege de raakvlakken met het grijze gebied hebben wij deze regeling in het leven geroepen. De regeling werkt goed. Er is ook een groeiende vraag naar dit werk. Het lijkt mij dat wij daar blij mee moeten zijn. Als mensen toch willen zijn verzekerd voor werknemersverzekeringen, dan hebben ze de mogelijkheid om zich daar vrijwillig voor te verzekeren.

Minister Kamp: Mensen zijn ook niet beschermd als ze zwart werken. Ze zijn ook niet beschermd als ze geen werk hebben. Toch wilden wij, gelet op het geheel van werk in Nederland, ook voor dit stukje werk een regeling hebben. Dat doen wij op deze manier. Daarom heeft de wetgever dit vastgelegd. Als gevolg daarvan lukt het inmiddels om werk te laten ontstaan, om zwart werk in wit werk om te zetten en om daarin groei te realiseren. Volgens mij kunnen wij daar positief over zijn.

Er waren twee pilots die wij mogelijk zouden kunnen doen om bedrijven die dit werk organiseren, te stimuleren. De Kamer heeft er niet op aangedrongen om dit door te zetten. Wij hebben gezamenlijk de conclusie getrokken dat wij dat niet moeten doen. Vanwege de groei waarvan sprake is, kunnen commerciële bedrijven hiermee uit de voeten. Zij kunnen op eigen kracht op die manier functioneren. Wij moeten die bedrijven niet beconcurreren met gesubsidieerde bedrijven als dat niet nodig is. Ook probeert een aantal organisaties op dit terrein het nodige te organiseren, al gebeurt dat niet bedrijfsmatig. Met die bedrijven is nog wat winst te behalen in de zin van een betere organisatie, een beter ondernemerschap en het op een andere manier inzetten van het personeel. Het lijkt mij dat de niet commerciële organisaties daar door de werking van de markt ook toe worden geprikkeld. Kortom, het loopt volgens mij naar wens bij de persoonlijke dienstverlening. Wij moeten dat volgen, maar we hoeven niet iets extra’s te doen op dit moment.

Minister Kamp: Ik vind het wel fatsoenlijke banen. Als die er niet zouden zijn, dan was er niets. Als die banen zwart zouden zijn, dan hadden we weinig. Als deze banen wit zijn, dan is dat niet perfect, maar niet slecht. In het geheel van werkgelegenheid in Nederland moeten wij volgens mij ook het deel van de werkgelegenheid dat zwart gebeurt of er eigenlijk niet is, op een behoorlijke manier organiseren. In Nederland doen zich geen saöedische situaties voor. Als iemand die op deze manier werkt, wil meedoen aan werknemersverzekeringen, dan kan hij of zij zich ook nog vrijwillig verzekeren. Wij hebben het niet ideaal, maar toch zo goed mogelijk hebben geregeld.

Dan het flexwerk. Daarover hebben wij vorige keer een discussie gehad toen wij spraken over de arbeidsmarkt. Mevrouw Hamer kwam toen met cijfers over flexwerk die van het UWV afkomstig waren. Ik kwam met cijfers van het CBS. Ik heb aangegeven dat ruim 90% van de werknemers in Nederland die twaalf uur of meer per week werken een vast contract, dan wel een jaarcontract heeft, met uitzicht op een vast contract. Minder dan 10% heeft geen vast contract. De laatste groep behoort tot de groep flexwerkers. Je kunt er verschillende definities op loslaten. Je kunt stellen dat een jaarcontract met uitzicht op vast werk wel of geen flexwerk is. Je kunt ook stellen dat een baantje van minder dan twaalf uur, bijvoorbeeld van een scholier die twee uur per week werkt, flexwerk is. Wij hebben tegen het UWV en het CBS gezegd dat ze een gezamenlijke analyse moeten maken. Ik heb begrepen dat die analyse er aan het eind van het tweede kwartaal is. Dan zullen wij die met de Kamer delen en er over spreken. Dat doet overigens niets af aan mijn opvatting over flexwerk. Ik vind flexwerk zeer nuttig. Flexwerk heeft er volgens mij in belangrijke mate aan bijgedragen dat de crisis in Nederland niet tot zeer hoge werkloosheid heeft geleid. De daling was zeer beperkt. Toen de crisis nog niet voorbij was, werd gedurende tien maanden achter elkaar een maandelijkse afname van het aantal werklozen geconstateerd. Volgens mij kunnen bedrijven en werkgevers hiermee goed kunnen reageren op wisselende omstandigheden, ondanks het feit dat wij niets doen aan de WW en het arbeidsontslagrecht. Dat is mede te danken aan de regeling voor flexwerk. De regeling houdt in dat het, als je een aantal keren achter elkaar een tijdelijk contract krijgt, een keer afgelopen is. Na drie keer voor een volwassene en na vier keer voor een jongere houdt het op, in die zin dat je dan niet in een tijdelijk contract mag blijven hangen. Het laatste contract is dan een vast contract waardoor je een vaste baan hebt. Dat is een goede regeling. Er is wel wat gedoe over de regeling. Een van de sprekers stelde dat het UWW op dat punt zou hebben gestuurd. Ik denk dat het UWV informatie verschaft over de regeling. Zo geeft het UWV aan wanneer er wel of niet sprake is van een correct gebruik van de regeling. Als iemand van mening is dat er sprake is van geen correct gebruik, dan kan men een beroep doen op de rechter die dit kan corrigeren.

Minister Kamp: We laten de regeling eerst nog een tijdje lopen. Na enige tijd gaan we bezien wat het effect ervan is. We hopen aan het eind van het vierde kwartaal met de resultaten naar de Kamer te komen.

Dan het vervangen van mensen die vast werk hebben door flexwerkers. Kan de situatie zich voordoen dat het bedrijf iemand ontslaat en vervolgens weer als flexwerker terugneemt? Dat zal een bedrijf niet lichtvaardig doen. Op dit moment is er al krapte op de arbeidsmarkt. Die krapte wordt groter. Als je een goede werknemer hebt, dan houd je die graag in dienst als dat mogelijk is. Maar als een bedrijf in de problemen zit en zijn mensen niet meer vast in dienst kan houden, als er flexibiliteit nodig is, waardoor mensen voor een kortere periode in dienst moeten worden genomen, of als de omstandigheden nog slechter worden, dan kan het voorkomen dat contracten moeten worden beëindigd. Dan kan het voorkomen dat de omstandigheden het noodzakelijk maken dat het bedrijf mensen ontslaat en ze daarna weer als flexwerker terugneemt. Het bedrijf moet echter wel bij het UWV aantonen dat er geen andere mogelijkheid is. Als het bedrijf dat kan aantonen, dan werkt het UWV eraan mee om vaste krachten te vervangen door flexwerkers. Als het bedrijf dat niet kan aantonen, als niet kan worden aangetoond dat iemand die vast in dienst is, moet worden ontslagen en als flexwerker moet worden teruggenomen, dan krijgt het bedrijf daar geen toestemming voor. Dan zal dat ook niet gebeuren. Een bedrijf mag de boekhouding wel uitbesteden aan een ander bedrijf. Het kan ook zijn dat de boekhouding wordt uitbesteed aan een zzp’er. Het kan zijn dat een werknemer van het bedrijf zzp’er wordt en vervolgens de opdracht krijgt om de boekhouding te gaan doen. Dat is allemaal mogelijk. Dat mag een bedrijf doen. Zodra er echter sprake is van een schijnconstructie, bijvoorbeeld als iemand in dienst is en er wordt gedaan alsof hij als zzp’er gaat werken, terwijl hij in werkelijkheid hetzelfde werk blijft doen, waardoor sprake is van een verslechtering van de arbeidsvoorwaarden, wordt dat niet geaccepteerd en zal er worden opgetreden.

Minister Kamp: Iedere dag word ik wel met iets raars geconfronteerd. Daarom is het ook zo goed dat wij inspectiediensten hebben die hierop toezien.

Wat is het grote beeld? Het grote beeld is dat de arbeidsmarkt steeds krapper wordt en dat werkgevers blij zijn wanneer ze een goede werknemer kunnen vinden. Als werkgevers ondanks alles afscheid moeten nemen van werknemers, zullen ze dat alleen doen als dat om bedrijfseconomische redenen nodig is. Daar wordt kritisch naar gekeken en als blijkt dat het verantwoord en nodig is, werken wij daaraan mee. Als het in onze ogen niet nodig is, werken wij daaraan niet mee. Wij hebben daarvoor met z’n allen echt een goed systeem in het leven geroepen.

Minister Kamp: Mevrouw Ortega heeft mij een vraag gesteld over de arbeidsmarkt op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Zij weet hierover veel meer dan ik en ik ben dan ook blij dat zij mij goed genoeg inschat om haar te mogen antwoorden. Op die drie eilanden is geen sprake van een identieke arbeidsmarkt. Saba en Sint-Eustatius zijn namelijk heel kleine eilanden, zelfs zo klein dat de arbeidsmarkt eigenlijk niet meer door een overheid kan worden beïnvloed. Bonaire is wat groter. Daar wonen 15 000 mensen. Dit eiland kent meer dan volledige werkgelegenheid, want men trekt voortdurend mensen uit andere landen aan om daar werk te verrichten. Een groter probleem is dat de mensen die daar wonen, vaak niet kunnen bieden wat de werkgevers nodig hebben. Het gaat vaak om mensen die als werknemer onvoldoende hebben te bieden en zich ook niet als zelfstandige kunnen redden. Deze mensen hebben specifieke problemen die om een integrale aanpak vragen. Dat is de reden dat wij samen met het eilandsbestuur aan zo’n aanpak werken. Ik zal de Kamer informeren over de inhoud van die aanpak en de resultaten die wij daarmee boeken.

Voorzitter, er resteert nog een groot aantal diverse vragen en opmerkingen. Wilt u dat ik daar nu op inga?

Minister Kamp: Dan ga ik gewoon proberen om al die vragen van een antwoord te voorzien.

De vragen van de woordvoerder van de PVV-fractie heb ik beantwoord. Idem dito voor de vragen van de woordvoerder van de GroenLinks-fractie. Ik heb namelijk gezegd dat de Flexwet al is geëvalueerd, voor het laatst in 2007. Daar wil ik het bij laten. Verder heb ik ook al gereageerd op de vraag over de groei van het aantal flexcontracten. De GroenLinks-fractie zou signalen hebben ontvangen over leeftijdsdiscriminatie in supermarkten. Voor supermarkten geldt hetzelfde als voor ons allen: je mag niet op leeftijd discrimineren. Als je van mening bent dat je slachtoffer bent van leeftijdsdiscriminatie, kun je de Commissie Gelijke Behandeling om een uitspraak vragen.

De SP-woordvoerder vroeg hoe het zit met de verantwoording over de middelen die voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid beschikbaar zijn gesteld. Ik kan de heer Ulenbelt zeggen dat er regelmatig inhoudelijk wordt gerapporteerd over het actieplan Jeugdwerkloosheid en over de besteding van het geld dat daarvoor beschikbaar is gesteld. De inhoudelijke rapportages worden om de vier maanden naar de Kamer gestuurd. De financiële verantwoording komt niet naar de Kamer, omdat het geld aan het Gemeentefonds is toegevoegd. Het staat gemeenten vrij om dat geld wel of niet voor dat doel te gebruiken. Overigens storten wij het geld voor dergelijke actieplannen wel vaker direct in het Gemeentefonds. De prioriteit die de regering geeft aan jeugdwerkloosheid, wordt gedeeld door de gemeenten. De gemeenten werken hieraan dan ook optimaal mee. Verder heb ik de heer Ulenbelt zojuist al het nodige kunnen vertellen over de goede resultaten die met het actieplan zijn geboekt.

Mevrouw Koşer Kaya vroeg naar de werkloosheid onder allochtone jongeren. Zij weet dat wij deze jongeren niet actief mogen registreren. Wij mogen alleen maar registeren dat het om allochtone jongeren gaat als dat gebeurt in het kader van specifiek beleid dat gericht is op deze groep. Omdat er geen specifiek, gericht beleid is van de rijksoverheid voor allochtone jongeren, worden deze gegevens niet langer geregistreerd. De algemene situatie is dat allochtone jongeren oververtegenwoordigd zijn in de groep werkloze jongeren. Dat geldt overigens ook voor de categorie jongeren die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten. Dat is de reden dat het zo verheugend is dat door het actieplan 135 000 jongeren een plaats hebben gevonden, waarbij de helft van die groep bestaat uit jongeren zonder startkwalificatie. Op deze manier hebben wij dus ook de allochtone jongeren kunnen bereiken.

Mevrouw Ortega heeft mij een vraag gesteld over interne jobcoaches. Ik vraag mij af of zij hierover niet al te kritisch is. Ik ga daar natuurlijk niet over, maar ik wijs haar er wel op dat juist zij heeft gepleit voor interne jobcoaches. Wij doen nu dus wat zij wil. Wij doen dat door middel van een aantal experimenten. Er zijn nu bedrijven die met behulp van een rijkssubsidie coaches hebben aangesteld om wajongers aan het werk te helpen. Die bedrijven zullen zelf goed in de gaten houden of het werkt, want zij laten echt geen wajongers toe op hun bedrijf omdat ze dan in aanmerking komen voor een subsidie. Deze bedrijven doen dat alleen maar omdat deze wajongers een rol kunnen spelen bij het bereiken van het bedrijfsdoel. Overigens is niet alleen het betrokken bedrijf kritisch, want ook het UWV houdt het in de gaten. Wij volgen op dit moment hoe de proeven verlopen. Als de uitkomsten daarvan bekend zijn, zullen wij bezien of interne jobcoaches een bijdrage leveren aan ons gezamenlijke doel. Zo ja, dan gaan wij daarmee door.

De heer Azmani heeft opmerkingen gemaakt over de werkloosheid en dan in het bijzonder over de jeugdwerkloosheid, opmerkingen die aansluiten op wat ik zelf vast heb kunnen stellen. Ik denk dan ook dat wij tevreden moeten durven te zijn als iets wat wij met elkaar hebben opgezet, blijkt te werken. Het is heel verstandig om kritisch te zijn, maar als die kritiek leidt tot een verbetering, dan moeten wij daar blij mee zijn.

De heer Van Hijum vindt dat de cao’s en de O&O-fondsen onvoldoende ondersteuning bieden aan mensen die zich duurzaam inzetbaar willen maken. Het is mijn mening dat vooral de werknemer zelf er belang bij heeft om duurzaam inzetbaar te zijn. Het gaat immers om zijn of haar werk, toekomst en kansen op de arbeidsmarkt. Deze mensen zullen daar dan ook zelf hun vrije tijd en hun geld in moeten investeren. De overheid kan deze mensen daarbij natuurlijk steunen. De opmerkingen hierover van de heer Van Hijum zullen worden betrokken bij de invulling van de Vitaliteitsregeling en het pakket voor duurzame inzet, onderwerpen waarover op dit moment met de sociale partners wordt gesproken.

De belangrijkste vraag hierbij is wat mij betreft: welke concrete mogelijkheden zijn er voor werknemers die aan hun duurzame inzetbaarheid willen werken? Krijgen deze mensen voldoende steun? Laten wij deze vragen betrekken bij de beoordeling van het pakket wanneer dat straks bij ons voorligt.

Voorzitter. Ik hoop dat ik met deze opmerkingen de vragen voldoende heb beantwoord. Mocht dat niet zo zijn, dan maak ik graag gebruik van een herkansing.

De voorzitter: Daarover zullen wij ons buigen in de procedurevergadering.

Ik bedank de minister namens de commissie voor zijn beantwoording in eerste termijn. Rest mij de aanwezigen te bedanken voor hun belangstelling en de vergadering te sluiten.