Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat het Adviescollege Levenslang Gestraften advies aan het Pieter Baan Centrum vraagt ten behoeve van haar eigen advies over het al dan niet starten met re-integratie activiteiten door een levenslanggestrafte?

Ja, daar ben ik mee bekend. Dit is ook opgenomen in het Ketenwerkproces Levenslanggestraften.1

Vraag 2

Waarom kunnen nabestaanden geen inzage in of afschrift krijgen van de rapportage van het Pieter Baan Centrum krijgen, terwijl nabestaanden wel het recht hebben om gehoord te worden door het Adviescollege Levenslang Gestraften?

Er bestaat op dit moment geen wettelijke grondslag voor inzage in of afschrift van stukken die onderdeel uitmaken van het advies van het Adviescollege levenslanggestraften voor slachtoffers en nabestaanden. Wel heb ik van slachtoffers en nabestaanden gehoord dat er behoefte kan zijn aan toegang tot stukken, zodat zij een beter beeld hebben van de actuele situatie van de levenslanggestrafte. Eerder heb ik toegezegd de wenselijkheid en haalbaarheid van een wettelijke grondslag voor deze inzage te onderzoeken.2 Zie verder ook het antwoord op vraag 5.

Vraag 3

Ziet u dat het recht van nabestaanden om gehoord te worden door het Adviescollege Levenslanggestraften, illusoir dreigt te worden indien nabestaanden daaraan voorafgaand geen kennis kunnen nemen van de rapportage van het Pieter Baan Centrum? Zo ja/nee, waarom?

Ik vind het van groot belang dat slachtoffers en nabestaanden het recht hebben om gehoord te worden en dat zij goed worden geïnformeerd over besluiten in de herbeoordelingsprocedure. Als zij dat wensen, kunnen zij meewerken aan een slachtoffer- en nabestaandenonderzoek en een toelichting geven tijdens een hoorzitting bij het Adviescollege levenslanggestraften. Dit geeft hen, als zij dat willen, onder meer de mogelijkheid om hun verhaal te delen en om behoeftes aan contact- en gebiedsverboden te uiten in het geval van eventuele vrijheden van de levenslanggestrafte. Ook kan de toelichting van slachtoffers en nabestaanden bijdragen aan de beoordeling van het gedrag en de ontwikkeling van de levenslanggestrafte gedurende zijn detentie.
Sommige slachtoffers en nabestaanden hebben aangegeven daarbij behoefte te hebben aan kennisname van stukken die onderdeel uitmaken van het advies van het Adviescollege levenslanggestraften. Voor anderen geldt dit niet. Hoewel ik mij de behoefte kan voorstellen, zie ik inzage in of afschrift van het rapport van het Pieter Baan Centrum niet als een noodzakelijke randvoorwaarde voor het geven van een toelichting bij het Adviescollege levenslanggestraften, en het ontbreken van inzage in zijn algemeenheid niet als secundair victimiserend. Wel heb ik eerder geconstateerd hoe belastend de onzekerheid is die de huidige procedure met zich brengt en hoe belangrijk goede communicatie, informatie en ondersteuning zijn. Over mijn voorgestelde verbeteringen heb ik uw Kamer geïnformeerd per brief van 8 april jl.3 Naast het eerder toegezegde onderzoek naar een wettelijke grondslag voor inzage van stukken, werk ik ook op andere manieren aan het verbeteren van de informatievoorziening voor slachtoffers en nabestaanden. Zo licht ik bij het informeren over besluiten voortaan kort toe hoe de criteria in het individuele geval zijn toegepast, om beter inzichtelijk te maken waarom een besluit is genomen.

Vraag 4

In hoeverre kan het voor nabestaanden secundair victimiserend zijn om met het Adviescollege Levenslanggestraften in gesprek te gaan zonder dat zij kennis kunnen dragen van het oordeel van het Pieter Baan Centrum?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat nabestaanden inzage moeten kunnen hebben in de rapportage van het Pieter Baan Centrum alvorens zij gehoord worden door het Adviescollege Levenslanggestraften? Zo ja, op welke wijze kan deze inzage gerealiseerd worden? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik heb aangegeven bij het antwoord op vraag 2, bestaat er binnen de huidige wetgeving geen grondslag voor het inzien of het verkrijgen van een afschrift van stukken door slachtoffers en nabestaanden in de procedure van herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf.
In gesprekken met slachtoffers en nabestaanden is naar voren gekomen dat er in sommige gevallen wel behoefte is om kennis te kunnen nemen van stukken in de herbeoordelingsprocedure. Daarom onderzoek ik in het kader van de uitwerking van een nieuwe regeling voor de herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf de wenselijkheid en haalbaarheid van een mogelijke wettelijke grondslag.4 Ik betrek hierbij ook de reikwijdte van een grondslag. Overigens wijs ik erop dat er altijd een afweging dient plaats te vinden van de verschillende belangen die bij rapportages zijn betrokken. Dit betekent dat ook het belang dat de veroordeelde heeft bij de vertrouwelijkheid van rapporten en zijn recht op privacy moet meewegen. Een mogelijk recht voor slachtoffers en nabestaanden om te kunnen verzoeken om inzage of een afschrift, betekent dus niet dat een dergelijk verzoek ook steeds zal worden gehonoreerd.

Vraag 6

Indien uw antwoord op vraag 5 bevestigend luidt, bent u bereid in overleg te treden met het Adviescollege Levenslanggestraften om te bezien hoe nabestaanden die dat wensen, alsnog inzage kunnen krijgen in de rapportage van het Pieter Baan Centrum?

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Cultuursector wil veiligheidsprotocol na verstoring concert Lenny Kuhr»1 en de verklaring van VSCD2, NAPK3 en VNPF4?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat elke vorm van intimidatie, geweld en andere ordeverstoringen bij optredens van Joodse artiesten volstrekt onacceptabel zijn?

Zoals ik aan heb gegeven tijdens het vragenuur van 26 maart en de Minister-President namens het gehele kabinet heeft benadrukt in zijn brief van 28 maart, heeft antisemitisme geen plaats in onze samenleving. Ik vind het zeer zorgelijk als culturele evenementen worden afgelast vanwege antisemitisme. Als dat wel gebeurt, moeten we daar krachtig tegen optreden.
Er is een toename van zorgen onder de Joodse gemeenschap in Nederland over hun veiligheid. Die zorgen neemt het kabinet zeer serieus. Het mag niet zo zijn dat dreiging ertoe leidt dat artiesten niet meer vrij zijn in het doen van culturele uitingen.
In Nederland vormen vrijheid van expressie, vrijheid van meningsuiting en de vrijheid voor vreedzaam protest, de basisvoorwaarden voor een open en democratische samenleving. Deze culturele vrijheid is van groot belang. Juist de culturele sector is daarbij een plek waar we elkaar ontmoeten en dichter bij elkaar kunnen komen. Culturele uitingen kunnen bovendien bijdragen aan wederzijds begrip voor verschillende bevolkingsgroepen in de samenleving. Het is dit wederzijds begrip en het gesprek dat we moeten koesteren.
Ik heb met de sector gesproken over wat nodig is om te zorgen dat artiesten, kunstenaars en culturele instellingen veilig hun werk kunnen doen. Het uitgangspunt is dat de culturele sector een openbare plek is en dat moet worden voorkomen dat activiteiten vanwege hun inhoud of persoonskenmerken van de artiest niet kunnen doorgaan. Antisemitische incidenten mogen nooit leiden tot beïnvloeding van de programmering. Daar is ook met de vertegenwoordigers van de sector over gesproken en zij benadrukken dit. We delen met elkaar de overtuiging dat een voorstelling of concert of andere culturele activiteit niet geannuleerd wordt vanwege een Joods thema of de Joodse achtergrond van artiesten. Afgesproken is dat partijen in de cultuursector in overleg met mij komen tot een algemene handreiking en specifieke protocollen met een eenduidige richtlijn. Ook ga ik in gesprek met de VNG om te verzekeren dat de toegang tot de lokale driehoek gewaarborgd is.

Vraag 3

Deelt u de mening dat in de culturele sector nooit ruimte voor antisemitisme mag zijn, en dat elke vorm van antisemitisme bestreden moet worden?

Ja.

Vraag 4

Kunt u toezeggen dat u alles op alles gaat zetten om de veiligheid van Joodse artiesten te garanderen?

De bestrijding van antisemitisme, ook in de cultuursector, heeft de volle aandacht van het kabinet en de gehele Nederlandse overheid. Uw kamer ontvangt op korte termijn een brief van het kabinet over dit onderwerp.

Vraag 5

Sluit u zich aan bij de verklaring van VSCD, NAPK en VNPF dat een veiligheidsprotocol moet worden vastgesteld?

Net zoals de VSCD, NAPK en VNPF hebben verklaard ben ik van mening dat iedereen, van makers tot medewerkers en publiek, veilig moeten zijn binnen onze huizen en op onze podia. Er is – ook in deze door tegenstellingen gekenmerkte tijd – geen plek voor acties of intimidaties ingegeven door antisemitisme, xenofobie, moslimdiscriminatie, genderdiscriminatie of iedere andere uiting die strijdig is met onze Grondwet. Zoals hierboven aangegeven, heb ik met de sector gesproken over wat nodig is om te zorgen dat artiesten, kunstenaars en culturele instellingen veilig hun werk kunnen doen. Afgesproken is dat partijen in de cultuursector in overleg met mij komen tot een algemene handreiking en specifieke protocollen met een eenduidige richtlijn. Ook ga ik in gesprek met de VNG om te verzekeren dat de toegang tot de lokale driehoek gewaarborgd is.

Vraag 6

Welke stappen gaat u nemen om preventieve veiligheidsmaatregelen te nemen?

Ik vind het waarborgen van de veiligheid bij culturele evenementen en het bestrijden van antisemitisme en andere vormen van racisme belangrijk. Zoals hierboven aangegeven, is tijdens mijn gesprek met de sector afgesproken dat partijen in de cultuursector samen komen tot een algemene handreiking en specifieke protocollen met een eenduidige richtlijn. Ook ga ik in gesprek met de VNG om te verzekeren dat de toegang tot de lokale driehoek gewaarborgd is.

Vraag 7

Op welke manier zorgt u ervoor dat geen voorstellingen met Joodse artiesten geannuleerd worden om veiligheidsbezwaren?

Zoals ik eerder tijdens het vragenuur aangaf is het aan de sector zelf om invulling te geven aan de inhoud van voorstellingen. Vrijheid van expressie en vrijheid van meningsuiting zijn een groot goed in onze open en democratische samenleving. We moeten ervoor waken dat deze niet in het geding komen. De sector gaf tijdens ons gesprek aan dat we met elkaar de overtuiging delen dat een voorstelling of concert of andere culturele activiteit niet geannuleerd wordt vanwege een Joods thema of de Joodse achtergrond van artiesten. De gemaakte afspraken onderstrepen dat we met elkaar vanuit deze overtuiging handelen.

Vraag 8

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het commissiedebat cultuur en media op 11 april?

Ja.

Vraag 1

Hoeveel verzoeken tot uitlevering zijn er gedaan aan de Verenigde Arabische Emiraten sinds het van kracht worden van het uitleveringsverdrag met dit land?

Over lopende strafrechtelijke procedures van het Openbaar Ministerie en eventuele uitleveringsverzoeken die daaraan gerelateerd zijn kan ik als Minister van Justitie en Veiligheid geen uitspraken doen. In algemene zin kan ik u informeren dat het aantal aanhoudingen in de VAE ten behoeve van uitlevering aan Nederland flink gestegen is sinds de inwerkingtreding van het uitleveringsverdrag op 1 augustus 2023. Daarmee is ook het aantal verzoeken om uitlevering evenredig gestegen.

Vraag 2

Hoeveel verzoeken zijn toegewezen, afgewezen of zijn nog in behandeling?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is de procedure nadat een verzoek tot uitlevering binnen 60 dagen formeel is bevestigd door het verzoekende land conform artikel 6 van het uitleveringsverdrag (Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Arabische Emiraten inzake uitlevering, Abu Dhabi, 29-08-2021)?

Het is na ontvangst van het uitleveringsverzoek aan de autoriteiten van de aangezochte staat om de nationale gerechtelijke procedures te volgen waarin het uitleveringsverzoek wordt getoetst. De verzoekende staat heeft geen invloed op de te volgen procedures en de termijn die hiervoor nodig is.
Nadat een beslissing is genomen op het uitleveringsverzoek is het aan de aangezochte staat om de verzoekende staat hier onverwijld over te informeren. Indien het verzoek wordt ingewilligd, worden er vervolgens afspraken gemaakt over de feitelijke uitlevering van de opgeëiste persoon. Indien het verzoek wordt geweigerd, dient deze afwijzing te worden gemotiveerd door de aangezochte staat.

Vraag 4

Wat is volgens u een redelijke termijn waarbinnen beslist moet zijn op een uitleveringsverzoek?

De termijn waar binnen beslist moet zijn op een uitleveringsverzoek is afhankelijk van de duur van de gerechtelijke procedures in het aangezochte land. Ook is deze afhankelijk van de mate waarin de opgeëiste persoon de voor handen zijnde rechtsmiddelen uitput. In Nederland is het, indien een opgeëiste persoon alle rechtsmiddelen uitput, niet ongebruikelijk dat een dergelijke procedure meer dan een jaar in beslag neemt.

Vraag 5

Waarom is na zeven maanden nog geen enkele duidelijkheid over het uitleveringsverzoek ter zake Faissal Taghi?

Over individuele lopende procedures kan ik mij niet uitlaten. Wel geldt in algemene zin dat in de VAE uiteraard de rechtsgang zijn loop dient te hebben. Hier hebben de Nederlandse autoriteiten geen invloed op.

Vraag 6

Welke concrete stappen zijn er gezet sinds aanvaarding van de motie Ellian (Kamerstuk 36 232 (R2174), nr. 7) om ervoor te zorgen dat rechtshulp- en uitleveringsverdragen, zoals het Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Arabische Emiraten inzake uitlevering, geen papieren tijgers worden?

Zoals blijkt uit mijn antwoord op de eerste vraag is het aantal lopende zaken met de VAE na de inwerkingtreding van de verdragen gestegen. Ik heb dan ook geen enkele indicatie dat de gesloten verdragen met dit land papieren tijgers zouden worden.
In algemene zin kan ik u verder informeren dat door de centrale autoriteit op het gebied van internationale rechtshulp van mijn Ministerie, op regelmatige basis overleg gevoerd wordt met andere centrale autoriteiten van landen waarmee veel strafrechtelijke samengewerkt wordt, waaronder ook de landen waarmee een bilateraal verdrag tot rechtshulp of uitlevering bestaat. Dergelijke overleggen hebben tot doel om individuele zaken te bespreken en procedures rondom verzoeken tot rechtshulp en uitlevering zo efficiënt en succesvol mogelijk te laten verlopen. Ook met de VAE vinden dergelijke overleggen plaats. Het Openbaar Ministerie neemt regelmatig deel aan dergelijke overleggen.
Ook politie-liaison officers die op een post geplaatst zijn in een land waarmee een rechtshulp- of uitleveringsverdrag is gesloten, dragen bij aan de efficiënte en tijdige afwikkeling van rechtshulp- uitleveringszaken door onder andere overleg te voeren met de lokale autoriteiten.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Aanpak stalking schiet vijf jaar na moord op Hümeyra nog altijd te kort»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de status van het integraal plan om femicide te beschrijven, zoals door u is toegezegd tijdens het debat over femicide? Wanneer in het voorjaar kunnen we dit plan verwachten?

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en ik werken gezamenlijk aan het plan van aanpak om femicide tegen te gaan. Momenteel vinden er gesprekken plaats met de betrokken organisaties, zoals Veilig Thuis, de politie, het Openbaar Ministerie, de reclassering, vrouwenopvang en maatschappelijke organisaties. Ook wordt de input van nabestaanden en ervaringsdeskundigen (op het gebied van huiselijk geweld) meegenomen. Zoals toegezegd zal dit plan van aanpak naar verwachting in april 2024 aan uw Kamer worden voorgelegd.

Vraag 3

Heeft u al een eenduidige definitie van de term femicide? Wordt deze definitie ook opgenomen in het integraal plan? Kunt u deze definitie al delen? Zo niet, waarom niet?

Femicide, ook wel bekend als vrouwenmoord, wordt door verschillende internationale instanties gedefinieerd als het doden van een vrouw of meisje vanwege haar geslacht of genderidentiteit en kan diverse vormen aannemen. In het conceptplan van aanpak tegen femicide wordt een definitie van de intieme vorm van femicide gehanteerd: Het om het leven brengen van een vrouw of meisje door een (ex-)partner of familielid.
Hoewel niet alle gevallen van femicide een vorm van huiselijk geweld zijn, vormt dit wel de grootste categorie: ongeveer 80% van de vermoorde vrouwen wordt namelijk gedood door een (ex-)partner of familielid2. Voor deze categorie is de mogelijkheid om dodelijk geweld te voorkomen het grootst, omdat gewelddadige patronen en risicofactoren in de privésfeer eerder kunnen worden opgemerkt. Een effectieve aanpak van huiselijk geweld3, waarbij goede signalering en herkenning van waarschuwingssignalen voor femicide centraal staan, vormt dan ook de basis voor het voorkomen van femicide.

Vraag 4

Zou u een verkenning willen starten om, naar Spaans voorbeeld, een crisis comité op te zetten waar deskundigen op het gebied van huiselijk- en partnergeweld samenkomen om tot oplossingen te komen om femicide te bestrijden?2

De Spaanse Minister van Gelijkheid heeft aangekondigd dat het crisiscomité bijeenkomt om de zeven moorden die in januari 2024 in Spanje zijn gepleegd, gedetailleerd te analyseren en oplossingen te bedenken voor het geweld. Ik heb het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) gevraagd om te verkennen hoe we een dergelijke gestructureerde analyse van casussen standaard kunnen uitvoeren in Nederland bij (pogingen tot) dodelijk huiselijk geweld. Het doel hiervan is het beleid en de aanpak van de betrokken partijen voortdurend te verbeteren en zo een leerproces te bevorderen.
Voor het plan van aanpak tegen femicide dat uw Kamer naar verwachting in april zal ontvangen, heeft het kabinet net als Spanje professionals, ervaringsdeskundigen en wetenschappers op het gebied van huiselijk en partnergeweld geraadpleegd.

Vraag 5

Kunt u al resultaten delen over het slachtofferdevice dat signaleert wanneer een stalker met zijn enkelband te dicht in buurt van een slachtoffer komt, zoals u heeft aangegeven in het commissiedebat femicide in september 2023?

Deze proef houdt in dat de reclassering een waarschuwingssein krijgt als de enkelband van de verdachte of veroordeelde te dicht in de buurt komt van het slachtoffer dat is uitgerust met een zogenaamd «slachtofferdevice» met GPS. In de regio Rotterdam-Rijnmond is de proef gestart en wordt het slachtofferdevice nu ruim een jaar ingezet bij hoog-risico stalkingscasuïstiek waarbij de verdachte of veroordeelde een contact- en locatieverbod krijgt opgelegd met elektronische monitoring (een enkelband).
Na een proefperiode van zes maanden is de inzet geëvalueerd waarbij de betreffende vijf slachtoffers aangaven dat het device hen een veilig en minder onrustig gevoel geeft, dat ze weer naar plekken gaan waar ze eerder niet durfden te komen en dat het device hun leefwereld vergroot. In de volledige periode van ruim een jaar zijn twaalf slachtofferdevices uitgereikt.
In de proefperiode waren veruit de meeste meldingen van «slachtoffernabijheid» niet dreigend omdat de afstand binnen enkele minuten weer was vergroot. De reclassering heeft zeven keer telefonisch contact opgenomen met het slachtoffer om haar te informeren over nabijheid van de verdachte of veroordeelde en haar te helpen om de afstand weer te vergroten. Twee keer is de politie ingeschakeld vanwege een potentieel dreigende situatie. Eén keer heeft de politie het slachtoffer geholpen om zichzelf in veiligheid te brengen en de andere keer bleek politie-inzet uiteindelijk niet nodig omdat de verdachte/veroordeelde uit zichzelf de afstand weer vergrootte.
Het kabinet ondersteunt de verdere ontwikkeling van dit instrument door middelen beschikbaar te stellen voor een verbreding van de proef. Op dit moment worden voorbereidingen getroffen voor de tijdelijke inzet van het slachtofferdevice in de regio's Hart van Brabant en Noord-Nederland. De verwachting is dat beide regio's medio 2024 kunnen starten met de inzet van het device. Ook in de regio Rotterdam-Rijnmond wordt de inzet van het slachtofferdevice voortgezet. In de tweede helft van 2025 wordt de proef geëvalueerd ten behoeve van inzichten en aanbevelingen voor een eventuele landelijke inzet van deze werkwijze.

Vraag 6

Kan de Kamer de vragenlijst waarmee de ernst van een zaak kan worden bepaald ontvangen vóór 19 februari 2024?

De politie maakt gebruik van de SASH bij stalking: Screening Assessment for Stalking and Harassment. De SASH is een wetenschappelijk onderbouwd instrument, waarmee de urgentie van de zaak wordt ingeschat. Er rust een copyright op de SASH waardoor ik deze niet via deze brief kan delen. Bij de auteurs van het instrument kan de lijst opgevraagd worden.5
De SASH bestaat uit 13 vragen die op alle stalkingzaken van toepassing zijn. Vervolgens zijn er drie extra vragen die alleen worden ingevuld als er sprake is van ex-partner stalking. Bij iedere vraag wordt aangegeven of die factor aanwezig, afwezig of onbekend is en vervolgens geeft de beoordelaar aan de hand van het aantal en de ernst van de aanwezige risicofactoren een eindoordeel: een laag, gemiddeld of hoog niveau van ongerustheid. Heel belangrijke indicatoren zijn:
Als dit aan de orde is, dan moeten alle alarmbellen gaan rinkelen en moet er actie worden ondernomen, het niveau van ongerustheid komt bij een positief antwoord op een van deze twee vragen namelijk automatisch uit op hoog.

Vraag 7

Zou u een verkenning willen starten of het mogelijk is om zaken waarbij het gaat om geweld in afhankelijkheidsrelaties via het snelrecht te behandelen? Bent u het eens met de stelling dat waarschijnlijk een deel van het leed van slachtoffers kan worden bespaard als de dader sneller wordt berecht en de juiste zorg krijgt? Herkent u het beeld wat slachtoffers schetsen dat als daders bij aangifte een zorgtraject ingaan dat dit de drempel om aangifte te doen voor slachtoffers verlaagd?

Ik benadruk het belang van het snel handelen in huiselijk geweldzaken. Het is belangrijk dat de situatie goed wordt geanalyseerd en dat de juiste interventies om veiligheid in een gezin of huishouden te creëren zo tijdig en goed mogelijk worden genomen. Hiervoor kunnen zowel vrijwillige, bestuursrechtelijke, civielrechtelijke als strafrechtelijke interventies worden ingezet, gericht op zowel het slachtoffer als de pleger. Denk aan het tijdelijk huisverbod, een gedragsaanwijzing voor de pleger voor het volgen van een gedragstraining en aan interventies voor bescherming van het slachtoffer. Het is cruciaal dat er maatwerk wordt geleverd bij de aanpak van huiselijk geweld, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van het slachtoffer, de pleger en de maatschappij. Vanwege de eisen die gepaard gaan met snelrecht, zoals bewijstechnische eenvoud waarbij geen verder onderzoek nodig is, beschouw ik dit niet als een geschikte weg voor huiselijk geweldzaken. Via de ZSM-werkwijze (het Zorgvuldig, Snel en op Maat reageren op criminaliteit) na aanhouding van verdachten is het namelijk ook mogelijk om snel te reageren op huiselijk geweldzaken. Op een ZSM-locatie kan de officier van justitie, met informatie van andere organisaties zoals Veilig Thuis in geval van huiselijk geweld, snel beslissen over de afhandeling van de strafzaak. Gelijktijdig kan Veilig Thuis een hulpverleningstraject starten om structurele verandering in bestaande (gewelds)patronen te bewerkstelligen. Dit betekent echter niet dat het snel voor de rechter brengen van een huiselijk geweldzaak gegarandeerd is. Dit blijft in algemene zin een aandachtspunt.
Ik ben niet bekend met het beeld dat het drempelverlagend zou zijn voor slachtoffers als plegers van huiselijk geweld bij aangifte een zorgtraject ingaan.6 Ik acht het van groot belang dat de juiste zorg voor zowel slachtoffers als daders van huiselijk geweld beschikbaar en laagdrempelig zijn. Om deze reden zet het kabinet niet alleen in op het verbeteren van de bescherming van slachtoffers, maar ook op het verbeteren van het aanbod voor plegers, zowel binnen het strafrechtelijk als het vrijwillig kader. Het doel hiervan is om (herhaald) plegergedrag en bestaande patronen effectiever te voorkomen en te doorbreken.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Politie beëindigt demonstratie pro-Palestijnse betogers op campus UvA»?1

Vraag 2

Heeft u kennisgenomen van de pro-Palestijnse demonstratie op de campus van de Universiteit van Amsterdam (UvA), waarbij een protestkamp is opgezet, grote barricades zijn opgeworpen en waarbij journalisten verhinderd werden hun werk te doen?

Vraag 3

Is er in aanloop naar, en gedurende de demonstratie contact geweest met de UvA? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat is daar besproken?

Vraag 4

Bent u het ermee eens dat dit soort demonstraties met intimiderende en antisemitische leuzen onacceptabel zijn en kunt u dit in niet misverstane woorden communiceren naar deze demonstranten?

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat dit incident zeer intimiderend is voor Joodse studenten? Zo nee, waarom niet? En zo ja, wat bent u van plan hiertegen te doen?

Vraag 6

Wat gaat u doen om te voorkomen dat nieuwe protestkampen worden opgeworpen?

Vraag 7

Verwacht u op dit moment toekomstige demonstraties op onderwijsinstellingen?

Vraag 8

Onderhoudt u op dit moment contact met de UvA om toekomstige incidenten te voorkomen?

Vraag 9

Heeft u kennisgenomen dat de UvA zelf een lijst heeft gepubliceerd wat betreft hun samenwerking met Israëlische organisaties en wetenschappers?2

Vraag 10

Bent u het ermee eens dat dit zeer onwenselijk is en hoe reflecteert u hierop als Minister van OCW?

Vraag 11

Heeft u kennisgenomen van het artikel dat een mailinglijst is aangedragen als oplossing om Joodse studenten te waarschuwen bij onveiligheid?3

Vraag 12

Bent u het ermee eens dat het waarschuwen van Joodse studenten nooit het ingrijpen en sanctioneren van strafbaar gedrag kan vervangen?

Vraag 13

Kunt u de veiligheid van alle studenten, dus ook Joodse studenten, nog garanderen op Nederlandse universiteiten? Zo nee, wat doet u hieraan?

Vraag 14

Bent u het ermee eens dat journalisten altijd ongestoord hun werk moeten kunnen doen en dat bescherming van persveiligheid zeer belangrijk is en wat kunt u er concreet aan doen om het verhinderen van het werk van journalisten bij toekomstige demonstraties te voorkomen?

Vraag 15

Kunt u de vragen los van elkaar beantwoorden?

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Cultuursector wil veiligheidsprotocol na verstoring concert Lenny Kuhr»1 en de verklaring van VSCD2, NAPK3 en VNPF4?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat elke vorm van intimidatie, geweld en andere ordeverstoringen bij optredens van Joodse artiesten volstrekt onacceptabel zijn?

Zoals ik aan heb gegeven tijdens het vragenuur van 26 maart en de Minister-President namens het gehele kabinet heeft benadrukt in zijn brief van 28 maart, heeft antisemitisme geen plaats in onze samenleving. Ik vind het zeer zorgelijk als culturele evenementen worden afgelast vanwege antisemitisme. Als dat wel gebeurt, moeten we daar krachtig tegen optreden.
Er is een toename van zorgen onder de Joodse gemeenschap in Nederland over hun veiligheid. Die zorgen neemt het kabinet zeer serieus. Het mag niet zo zijn dat dreiging ertoe leidt dat artiesten niet meer vrij zijn in het doen van culturele uitingen.
In Nederland vormen vrijheid van expressie, vrijheid van meningsuiting en de vrijheid voor vreedzaam protest, de basisvoorwaarden voor een open en democratische samenleving. Deze culturele vrijheid is van groot belang. Juist de culturele sector is daarbij een plek waar we elkaar ontmoeten en dichter bij elkaar kunnen komen. Culturele uitingen kunnen bovendien bijdragen aan wederzijds begrip voor verschillende bevolkingsgroepen in de samenleving. Het is dit wederzijds begrip en het gesprek dat we moeten koesteren.
Ik heb met de sector gesproken over wat nodig is om te zorgen dat artiesten, kunstenaars en culturele instellingen veilig hun werk kunnen doen. Het uitgangspunt is dat de culturele sector een openbare plek is en dat moet worden voorkomen dat activiteiten vanwege hun inhoud of persoonskenmerken van de artiest niet kunnen doorgaan. Antisemitische incidenten mogen nooit leiden tot beïnvloeding van de programmering. Daar is ook met de vertegenwoordigers van de sector over gesproken en zij benadrukken dit. We delen met elkaar de overtuiging dat een voorstelling of concert of andere culturele activiteit niet geannuleerd wordt vanwege een Joods thema of de Joodse achtergrond van artiesten. Afgesproken is dat partijen in de cultuursector in overleg met mij komen tot een algemene handreiking en specifieke protocollen met een eenduidige richtlijn. Ook ga ik in gesprek met de VNG om te verzekeren dat de toegang tot de lokale driehoek gewaarborgd is.

Vraag 3

Deelt u de mening dat in de culturele sector nooit ruimte voor antisemitisme mag zijn, en dat elke vorm van antisemitisme bestreden moet worden?

Ja.

Vraag 4

Kunt u toezeggen dat u alles op alles gaat zetten om de veiligheid van Joodse artiesten te garanderen?

De bestrijding van antisemitisme, ook in de cultuursector, heeft de volle aandacht van het kabinet en de gehele Nederlandse overheid. Uw kamer ontvangt op korte termijn een brief van het kabinet over dit onderwerp.

Vraag 5

Sluit u zich aan bij de verklaring van VSCD, NAPK en VNPF dat een veiligheidsprotocol moet worden vastgesteld?

Net zoals de VSCD, NAPK en VNPF hebben verklaard ben ik van mening dat iedereen, van makers tot medewerkers en publiek, veilig moeten zijn binnen onze huizen en op onze podia. Er is – ook in deze door tegenstellingen gekenmerkte tijd – geen plek voor acties of intimidaties ingegeven door antisemitisme, xenofobie, moslimdiscriminatie, genderdiscriminatie of iedere andere uiting die strijdig is met onze Grondwet. Zoals hierboven aangegeven, heb ik met de sector gesproken over wat nodig is om te zorgen dat artiesten, kunstenaars en culturele instellingen veilig hun werk kunnen doen. Afgesproken is dat partijen in de cultuursector in overleg met mij komen tot een algemene handreiking en specifieke protocollen met een eenduidige richtlijn. Ook ga ik in gesprek met de VNG om te verzekeren dat de toegang tot de lokale driehoek gewaarborgd is.

Vraag 6

Welke stappen gaat u nemen om preventieve veiligheidsmaatregelen te nemen?

Ik vind het waarborgen van de veiligheid bij culturele evenementen en het bestrijden van antisemitisme en andere vormen van racisme belangrijk. Zoals hierboven aangegeven, is tijdens mijn gesprek met de sector afgesproken dat partijen in de cultuursector samen komen tot een algemene handreiking en specifieke protocollen met een eenduidige richtlijn. Ook ga ik in gesprek met de VNG om te verzekeren dat de toegang tot de lokale driehoek gewaarborgd is.

Vraag 7

Op welke manier zorgt u ervoor dat geen voorstellingen met Joodse artiesten geannuleerd worden om veiligheidsbezwaren?

Zoals ik eerder tijdens het vragenuur aangaf is het aan de sector zelf om invulling te geven aan de inhoud van voorstellingen. Vrijheid van expressie en vrijheid van meningsuiting zijn een groot goed in onze open en democratische samenleving. We moeten ervoor waken dat deze niet in het geding komen. De sector gaf tijdens ons gesprek aan dat we met elkaar de overtuiging delen dat een voorstelling of concert of andere culturele activiteit niet geannuleerd wordt vanwege een Joods thema of de Joodse achtergrond van artiesten. De gemaakte afspraken onderstrepen dat we met elkaar vanuit deze overtuiging handelen.

Vraag 8

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het commissiedebat cultuur en media op 11 april?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat het Adviescollege Levenslang Gestraften advies aan het Pieter Baan Centrum vraagt ten behoeve van haar eigen advies over het al dan niet starten met re-integratie activiteiten door een levenslanggestrafte?

Ja, daar ben ik mee bekend. Dit is ook opgenomen in het Ketenwerkproces Levenslanggestraften.1

Vraag 2

Waarom kunnen nabestaanden geen inzage in of afschrift krijgen van de rapportage van het Pieter Baan Centrum krijgen, terwijl nabestaanden wel het recht hebben om gehoord te worden door het Adviescollege Levenslang Gestraften?

Er bestaat op dit moment geen wettelijke grondslag voor inzage in of afschrift van stukken die onderdeel uitmaken van het advies van het Adviescollege levenslanggestraften voor slachtoffers en nabestaanden. Wel heb ik van slachtoffers en nabestaanden gehoord dat er behoefte kan zijn aan toegang tot stukken, zodat zij een beter beeld hebben van de actuele situatie van de levenslanggestrafte. Eerder heb ik toegezegd de wenselijkheid en haalbaarheid van een wettelijke grondslag voor deze inzage te onderzoeken.2 Zie verder ook het antwoord op vraag 5.

Vraag 3

Ziet u dat het recht van nabestaanden om gehoord te worden door het Adviescollege Levenslanggestraften, illusoir dreigt te worden indien nabestaanden daaraan voorafgaand geen kennis kunnen nemen van de rapportage van het Pieter Baan Centrum? Zo ja/nee, waarom?

Ik vind het van groot belang dat slachtoffers en nabestaanden het recht hebben om gehoord te worden en dat zij goed worden geïnformeerd over besluiten in de herbeoordelingsprocedure. Als zij dat wensen, kunnen zij meewerken aan een slachtoffer- en nabestaandenonderzoek en een toelichting geven tijdens een hoorzitting bij het Adviescollege levenslanggestraften. Dit geeft hen, als zij dat willen, onder meer de mogelijkheid om hun verhaal te delen en om behoeftes aan contact- en gebiedsverboden te uiten in het geval van eventuele vrijheden van de levenslanggestrafte. Ook kan de toelichting van slachtoffers en nabestaanden bijdragen aan de beoordeling van het gedrag en de ontwikkeling van de levenslanggestrafte gedurende zijn detentie.
Sommige slachtoffers en nabestaanden hebben aangegeven daarbij behoefte te hebben aan kennisname van stukken die onderdeel uitmaken van het advies van het Adviescollege levenslanggestraften. Voor anderen geldt dit niet. Hoewel ik mij de behoefte kan voorstellen, zie ik inzage in of afschrift van het rapport van het Pieter Baan Centrum niet als een noodzakelijke randvoorwaarde voor het geven van een toelichting bij het Adviescollege levenslanggestraften, en het ontbreken van inzage in zijn algemeenheid niet als secundair victimiserend. Wel heb ik eerder geconstateerd hoe belastend de onzekerheid is die de huidige procedure met zich brengt en hoe belangrijk goede communicatie, informatie en ondersteuning zijn. Over mijn voorgestelde verbeteringen heb ik uw Kamer geïnformeerd per brief van 8 april jl.3 Naast het eerder toegezegde onderzoek naar een wettelijke grondslag voor inzage van stukken, werk ik ook op andere manieren aan het verbeteren van de informatievoorziening voor slachtoffers en nabestaanden. Zo licht ik bij het informeren over besluiten voortaan kort toe hoe de criteria in het individuele geval zijn toegepast, om beter inzichtelijk te maken waarom een besluit is genomen.

Vraag 4

In hoeverre kan het voor nabestaanden secundair victimiserend zijn om met het Adviescollege Levenslanggestraften in gesprek te gaan zonder dat zij kennis kunnen dragen van het oordeel van het Pieter Baan Centrum?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat nabestaanden inzage moeten kunnen hebben in de rapportage van het Pieter Baan Centrum alvorens zij gehoord worden door het Adviescollege Levenslanggestraften? Zo ja, op welke wijze kan deze inzage gerealiseerd worden? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik heb aangegeven bij het antwoord op vraag 2, bestaat er binnen de huidige wetgeving geen grondslag voor het inzien of het verkrijgen van een afschrift van stukken door slachtoffers en nabestaanden in de procedure van herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf.
In gesprekken met slachtoffers en nabestaanden is naar voren gekomen dat er in sommige gevallen wel behoefte is om kennis te kunnen nemen van stukken in de herbeoordelingsprocedure. Daarom onderzoek ik in het kader van de uitwerking van een nieuwe regeling voor de herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf de wenselijkheid en haalbaarheid van een mogelijke wettelijke grondslag.4 Ik betrek hierbij ook de reikwijdte van een grondslag. Overigens wijs ik erop dat er altijd een afweging dient plaats te vinden van de verschillende belangen die bij rapportages zijn betrokken. Dit betekent dat ook het belang dat de veroordeelde heeft bij de vertrouwelijkheid van rapporten en zijn recht op privacy moet meewegen. Een mogelijk recht voor slachtoffers en nabestaanden om te kunnen verzoeken om inzage of een afschrift, betekent dus niet dat een dergelijk verzoek ook steeds zal worden gehonoreerd.

Vraag 6

Indien uw antwoord op vraag 5 bevestigend luidt, bent u bereid in overleg te treden met het Adviescollege Levenslanggestraften om te bezien hoe nabestaanden die dat wensen, alsnog inzage kunnen krijgen in de rapportage van het Pieter Baan Centrum?

Vraag 1

Hoeveel verzoeken tot uitlevering zijn er gedaan aan de Verenigde Arabische Emiraten sinds het van kracht worden van het uitleveringsverdrag met dit land?

Over lopende strafrechtelijke procedures van het Openbaar Ministerie en eventuele uitleveringsverzoeken die daaraan gerelateerd zijn kan ik als Minister van Justitie en Veiligheid geen uitspraken doen. In algemene zin kan ik u informeren dat het aantal aanhoudingen in de VAE ten behoeve van uitlevering aan Nederland flink gestegen is sinds de inwerkingtreding van het uitleveringsverdrag op 1 augustus 2023. Daarmee is ook het aantal verzoeken om uitlevering evenredig gestegen.

Vraag 2

Hoeveel verzoeken zijn toegewezen, afgewezen of zijn nog in behandeling?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is de procedure nadat een verzoek tot uitlevering binnen 60 dagen formeel is bevestigd door het verzoekende land conform artikel 6 van het uitleveringsverdrag (Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Arabische Emiraten inzake uitlevering, Abu Dhabi, 29-08-2021)?

Het is na ontvangst van het uitleveringsverzoek aan de autoriteiten van de aangezochte staat om de nationale gerechtelijke procedures te volgen waarin het uitleveringsverzoek wordt getoetst. De verzoekende staat heeft geen invloed op de te volgen procedures en de termijn die hiervoor nodig is.
Nadat een beslissing is genomen op het uitleveringsverzoek is het aan de aangezochte staat om de verzoekende staat hier onverwijld over te informeren. Indien het verzoek wordt ingewilligd, worden er vervolgens afspraken gemaakt over de feitelijke uitlevering van de opgeëiste persoon. Indien het verzoek wordt geweigerd, dient deze afwijzing te worden gemotiveerd door de aangezochte staat.

Vraag 4

Wat is volgens u een redelijke termijn waarbinnen beslist moet zijn op een uitleveringsverzoek?

De termijn waar binnen beslist moet zijn op een uitleveringsverzoek is afhankelijk van de duur van de gerechtelijke procedures in het aangezochte land. Ook is deze afhankelijk van de mate waarin de opgeëiste persoon de voor handen zijnde rechtsmiddelen uitput. In Nederland is het, indien een opgeëiste persoon alle rechtsmiddelen uitput, niet ongebruikelijk dat een dergelijke procedure meer dan een jaar in beslag neemt.

Vraag 5

Waarom is na zeven maanden nog geen enkele duidelijkheid over het uitleveringsverzoek ter zake Faissal Taghi?

Over individuele lopende procedures kan ik mij niet uitlaten. Wel geldt in algemene zin dat in de VAE uiteraard de rechtsgang zijn loop dient te hebben. Hier hebben de Nederlandse autoriteiten geen invloed op.

Vraag 6

Welke concrete stappen zijn er gezet sinds aanvaarding van de motie Ellian (Kamerstuk 36 232 (R2174), nr. 7) om ervoor te zorgen dat rechtshulp- en uitleveringsverdragen, zoals het Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Arabische Emiraten inzake uitlevering, geen papieren tijgers worden?

Zoals blijkt uit mijn antwoord op de eerste vraag is het aantal lopende zaken met de VAE na de inwerkingtreding van de verdragen gestegen. Ik heb dan ook geen enkele indicatie dat de gesloten verdragen met dit land papieren tijgers zouden worden.
In algemene zin kan ik u verder informeren dat door de centrale autoriteit op het gebied van internationale rechtshulp van mijn Ministerie, op regelmatige basis overleg gevoerd wordt met andere centrale autoriteiten van landen waarmee veel strafrechtelijke samengewerkt wordt, waaronder ook de landen waarmee een bilateraal verdrag tot rechtshulp of uitlevering bestaat. Dergelijke overleggen hebben tot doel om individuele zaken te bespreken en procedures rondom verzoeken tot rechtshulp en uitlevering zo efficiënt en succesvol mogelijk te laten verlopen. Ook met de VAE vinden dergelijke overleggen plaats. Het Openbaar Ministerie neemt regelmatig deel aan dergelijke overleggen.
Ook politie-liaison officers die op een post geplaatst zijn in een land waarmee een rechtshulp- of uitleveringsverdrag is gesloten, dragen bij aan de efficiënte en tijdige afwikkeling van rechtshulp- uitleveringszaken door onder andere overleg te voeren met de lokale autoriteiten.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Aanpak stalking schiet vijf jaar na moord op Hümeyra nog altijd te kort»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de status van het integraal plan om femicide te beschrijven, zoals door u is toegezegd tijdens het debat over femicide? Wanneer in het voorjaar kunnen we dit plan verwachten?

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en ik werken gezamenlijk aan het plan van aanpak om femicide tegen te gaan. Momenteel vinden er gesprekken plaats met de betrokken organisaties, zoals Veilig Thuis, de politie, het Openbaar Ministerie, de reclassering, vrouwenopvang en maatschappelijke organisaties. Ook wordt de input van nabestaanden en ervaringsdeskundigen (op het gebied van huiselijk geweld) meegenomen. Zoals toegezegd zal dit plan van aanpak naar verwachting in april 2024 aan uw Kamer worden voorgelegd.

Vraag 3

Heeft u al een eenduidige definitie van de term femicide? Wordt deze definitie ook opgenomen in het integraal plan? Kunt u deze definitie al delen? Zo niet, waarom niet?

Femicide, ook wel bekend als vrouwenmoord, wordt door verschillende internationale instanties gedefinieerd als het doden van een vrouw of meisje vanwege haar geslacht of genderidentiteit en kan diverse vormen aannemen. In het conceptplan van aanpak tegen femicide wordt een definitie van de intieme vorm van femicide gehanteerd: Het om het leven brengen van een vrouw of meisje door een (ex-)partner of familielid.
Hoewel niet alle gevallen van femicide een vorm van huiselijk geweld zijn, vormt dit wel de grootste categorie: ongeveer 80% van de vermoorde vrouwen wordt namelijk gedood door een (ex-)partner of familielid2. Voor deze categorie is de mogelijkheid om dodelijk geweld te voorkomen het grootst, omdat gewelddadige patronen en risicofactoren in de privésfeer eerder kunnen worden opgemerkt. Een effectieve aanpak van huiselijk geweld3, waarbij goede signalering en herkenning van waarschuwingssignalen voor femicide centraal staan, vormt dan ook de basis voor het voorkomen van femicide.

Vraag 4

Zou u een verkenning willen starten om, naar Spaans voorbeeld, een crisis comité op te zetten waar deskundigen op het gebied van huiselijk- en partnergeweld samenkomen om tot oplossingen te komen om femicide te bestrijden?2

De Spaanse Minister van Gelijkheid heeft aangekondigd dat het crisiscomité bijeenkomt om de zeven moorden die in januari 2024 in Spanje zijn gepleegd, gedetailleerd te analyseren en oplossingen te bedenken voor het geweld. Ik heb het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) gevraagd om te verkennen hoe we een dergelijke gestructureerde analyse van casussen standaard kunnen uitvoeren in Nederland bij (pogingen tot) dodelijk huiselijk geweld. Het doel hiervan is het beleid en de aanpak van de betrokken partijen voortdurend te verbeteren en zo een leerproces te bevorderen.
Voor het plan van aanpak tegen femicide dat uw Kamer naar verwachting in april zal ontvangen, heeft het kabinet net als Spanje professionals, ervaringsdeskundigen en wetenschappers op het gebied van huiselijk en partnergeweld geraadpleegd.

Vraag 5

Kunt u al resultaten delen over het slachtofferdevice dat signaleert wanneer een stalker met zijn enkelband te dicht in buurt van een slachtoffer komt, zoals u heeft aangegeven in het commissiedebat femicide in september 2023?

Deze proef houdt in dat de reclassering een waarschuwingssein krijgt als de enkelband van de verdachte of veroordeelde te dicht in de buurt komt van het slachtoffer dat is uitgerust met een zogenaamd «slachtofferdevice» met GPS. In de regio Rotterdam-Rijnmond is de proef gestart en wordt het slachtofferdevice nu ruim een jaar ingezet bij hoog-risico stalkingscasuïstiek waarbij de verdachte of veroordeelde een contact- en locatieverbod krijgt opgelegd met elektronische monitoring (een enkelband).
Na een proefperiode van zes maanden is de inzet geëvalueerd waarbij de betreffende vijf slachtoffers aangaven dat het device hen een veilig en minder onrustig gevoel geeft, dat ze weer naar plekken gaan waar ze eerder niet durfden te komen en dat het device hun leefwereld vergroot. In de volledige periode van ruim een jaar zijn twaalf slachtofferdevices uitgereikt.
In de proefperiode waren veruit de meeste meldingen van «slachtoffernabijheid» niet dreigend omdat de afstand binnen enkele minuten weer was vergroot. De reclassering heeft zeven keer telefonisch contact opgenomen met het slachtoffer om haar te informeren over nabijheid van de verdachte of veroordeelde en haar te helpen om de afstand weer te vergroten. Twee keer is de politie ingeschakeld vanwege een potentieel dreigende situatie. Eén keer heeft de politie het slachtoffer geholpen om zichzelf in veiligheid te brengen en de andere keer bleek politie-inzet uiteindelijk niet nodig omdat de verdachte/veroordeelde uit zichzelf de afstand weer vergrootte.
Het kabinet ondersteunt de verdere ontwikkeling van dit instrument door middelen beschikbaar te stellen voor een verbreding van de proef. Op dit moment worden voorbereidingen getroffen voor de tijdelijke inzet van het slachtofferdevice in de regio's Hart van Brabant en Noord-Nederland. De verwachting is dat beide regio's medio 2024 kunnen starten met de inzet van het device. Ook in de regio Rotterdam-Rijnmond wordt de inzet van het slachtofferdevice voortgezet. In de tweede helft van 2025 wordt de proef geëvalueerd ten behoeve van inzichten en aanbevelingen voor een eventuele landelijke inzet van deze werkwijze.

Vraag 6

Kan de Kamer de vragenlijst waarmee de ernst van een zaak kan worden bepaald ontvangen vóór 19 februari 2024?

De politie maakt gebruik van de SASH bij stalking: Screening Assessment for Stalking and Harassment. De SASH is een wetenschappelijk onderbouwd instrument, waarmee de urgentie van de zaak wordt ingeschat. Er rust een copyright op de SASH waardoor ik deze niet via deze brief kan delen. Bij de auteurs van het instrument kan de lijst opgevraagd worden.5
De SASH bestaat uit 13 vragen die op alle stalkingzaken van toepassing zijn. Vervolgens zijn er drie extra vragen die alleen worden ingevuld als er sprake is van ex-partner stalking. Bij iedere vraag wordt aangegeven of die factor aanwezig, afwezig of onbekend is en vervolgens geeft de beoordelaar aan de hand van het aantal en de ernst van de aanwezige risicofactoren een eindoordeel: een laag, gemiddeld of hoog niveau van ongerustheid. Heel belangrijke indicatoren zijn:
Als dit aan de orde is, dan moeten alle alarmbellen gaan rinkelen en moet er actie worden ondernomen, het niveau van ongerustheid komt bij een positief antwoord op een van deze twee vragen namelijk automatisch uit op hoog.

Vraag 7

Zou u een verkenning willen starten of het mogelijk is om zaken waarbij het gaat om geweld in afhankelijkheidsrelaties via het snelrecht te behandelen? Bent u het eens met de stelling dat waarschijnlijk een deel van het leed van slachtoffers kan worden bespaard als de dader sneller wordt berecht en de juiste zorg krijgt? Herkent u het beeld wat slachtoffers schetsen dat als daders bij aangifte een zorgtraject ingaan dat dit de drempel om aangifte te doen voor slachtoffers verlaagd?

Ik benadruk het belang van het snel handelen in huiselijk geweldzaken. Het is belangrijk dat de situatie goed wordt geanalyseerd en dat de juiste interventies om veiligheid in een gezin of huishouden te creëren zo tijdig en goed mogelijk worden genomen. Hiervoor kunnen zowel vrijwillige, bestuursrechtelijke, civielrechtelijke als strafrechtelijke interventies worden ingezet, gericht op zowel het slachtoffer als de pleger. Denk aan het tijdelijk huisverbod, een gedragsaanwijzing voor de pleger voor het volgen van een gedragstraining en aan interventies voor bescherming van het slachtoffer. Het is cruciaal dat er maatwerk wordt geleverd bij de aanpak van huiselijk geweld, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van het slachtoffer, de pleger en de maatschappij. Vanwege de eisen die gepaard gaan met snelrecht, zoals bewijstechnische eenvoud waarbij geen verder onderzoek nodig is, beschouw ik dit niet als een geschikte weg voor huiselijk geweldzaken. Via de ZSM-werkwijze (het Zorgvuldig, Snel en op Maat reageren op criminaliteit) na aanhouding van verdachten is het namelijk ook mogelijk om snel te reageren op huiselijk geweldzaken. Op een ZSM-locatie kan de officier van justitie, met informatie van andere organisaties zoals Veilig Thuis in geval van huiselijk geweld, snel beslissen over de afhandeling van de strafzaak. Gelijktijdig kan Veilig Thuis een hulpverleningstraject starten om structurele verandering in bestaande (gewelds)patronen te bewerkstelligen. Dit betekent echter niet dat het snel voor de rechter brengen van een huiselijk geweldzaak gegarandeerd is. Dit blijft in algemene zin een aandachtspunt.
Ik ben niet bekend met het beeld dat het drempelverlagend zou zijn voor slachtoffers als plegers van huiselijk geweld bij aangifte een zorgtraject ingaan.6 Ik acht het van groot belang dat de juiste zorg voor zowel slachtoffers als daders van huiselijk geweld beschikbaar en laagdrempelig zijn. Om deze reden zet het kabinet niet alleen in op het verbeteren van de bescherming van slachtoffers, maar ook op het verbeteren van het aanbod voor plegers, zowel binnen het strafrechtelijk als het vrijwillig kader. Het doel hiervan is om (herhaald) plegergedrag en bestaande patronen effectiever te voorkomen en te doorbreken.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «El hermano del sicario de Vidal-Quadras participa en un clan de la Mocro Maffia que mató a disidentes iraníes» en «La Mocro Maffia contrató al sicario «lapidador» para matar a Alejo Vidal Quadras»?1 2

Naar aanleiding van uw vragen heb ik kennisgenomen van deze berichten.

Vraag 2

Herkent u de link die door de Spaanse opsporingsautoriteiten gelegd wordt tussen de uitvoerder van de aanslag op de Spaanse politicus Alejo Vidal-Quadra en de Mocro Maffia en zijn de Nederlandse opsporingsautoriteiten ook betrokken bij het onderzoek naar de aanslag? Zo ja of nee, waarom niet?

De Nederlandse opsporingsautoriteiten zijn niet betrokken bij het onderzoek naar de aanslag op de Spaanse politicus Alejo Vidal-Quadra. Wat de onderzoeksrichtingen binnen het Spaanse onderzoek zijn, is de Nederlandse opsporingsautoriteiten dan ook niet bekend.
Overigens geldt hier in het algemeen dat, in een geval er over en weer rechtshulpverzoeken zouden zijn uitgegaan, het mij als Minister niet past om informatie te verstrekken uit een lopend onderzoek van een ander land. Dit zou namelijk een lopend onderzoek in binnen- of buitenland kunnen schaden.

Vraag 3

In hoeverre wordt door de Nederlandse opsporingsautoriteiten en veiligheidsdiensten nog actief ingezet op de banden tussen de Mocro Maffia en het Iraanse regime?

De Nederlandse opsporingsautoriteiten houden zich niet actief bezig met banden tussen de groepering in Nederland waarnaar wordt verwezen in de berichten en het Iraanse regime.
Voor zover de vraag ziet op een mogelijk onderzoek van de veiligheidsdiensten, wijs ik u op het feit dat het kabinet daarover nooit mededelingen doet in het openbaar.

Vraag 4

Ziet u de urgentie van het onderzoeken van de banden tussen de Mocro Maffia en het Iraanse regime, juist vanwege de discussie over het plaatsen van de Iraanse Revolutionaire Garde op de terreurlijst? Zo ja of nee, waarom?

Zoals uw Kamer bekend, is het kabinet voorstander van het plaatsen van de Iraanse Revolutionaire Garde op de EU terrorisme-sanctielijst. Zowel ikzelf als mijn ambtgenoot van Buitenlandse Zaken hebben hiervoor gepleit in (bilaterale) gesprekken in Europees verband. Dit staat wat het kabinet betreft los van de mogelijke banden tussen de groepering waarnaar wordt verwezen in de berichten en het Iraanse regime. Op dit moment ontbreken echter zowel de benodigde juridische basis als de consensus binnen de EU om de Iraanse Revolutionaire Garde op de EU terrorisme-sanctielijst te plaatsen. Het kabinet blijft zoeken naar juridische mogelijkheden hiervoor. Daarnaast onderzoekt het kabinet conform motie Brekelmans3 of de juridische procedure voor de EU terrorisme-sanctielijst eventueel herzien kan worden. Inzet van een dergelijke herziening van de huidige juridische procedure is dat het gemakkelijker wordt organisaties en/of personen op de EU terrorismelijst te plaatsen. Naast de juridische overwegingen kijkt het kabinet hierbij ook naar het draagvlak binnen de EU, aangezien besluitvorming hierover geschiedt met unanimiteit.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Woede over besluit Hogeschool Utrecht om Holocaust-lezingen te schrappen»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat het extra pijnlijk is dat dit bericht verschijnt op de dag dat wereldwijd de Holocaust herdacht wordt? Kunt u het antwoord toelichten?

Ja, ik ben het met de leden van de VVD-fractie eens dat dit pijnlijk is. De gruwelijkheden van de Holocaust mogen, ook 79 jaar na dato, onder nieuwe generaties, niet vergeten worden. Het herdenken van, het vertellen en onderwijzen over de Holocaust is en blijft belangrijk.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat antisemitisme in onze samenleving een groot probleem is? Kunt u aangeven wat het kabinet daaraan gaat doen?

Ik deel de mening van uw fractie dat antisemitisme in de samenleving een groot probleem is. In Nederland moeten Joodse mensen veilig kunnen leven. De toegenomen onveiligheidsgevoelens vanwege het gewelddadige conflict in Israël en de Palestijnse gebieden baren mij zorgen. In het onderwijs is geen plaats voor discriminatie van wie dan ook, of het nu gaat om antisemitisme of islamofobie.
De aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) dat de Minister van Justitie en Veiligheid in oktober 2022 aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het kabinet committeert zich aan de uitvoering van dit werkplan, waarvan de relevantie dezer dagen opnieuw pijnlijk duidelijk wordt.

Vraag 4

Deelt u de mening dat Holocausteducatie een cruciale pijler is in de strijd tegen antisemitisme? Zo ja/nee, waarom (niet)?

Het is van groot belang dat we de kennis over de Holocaust van generatie op generatie blijven overdragen. Het onderwijs speelt hier inderdaad een belangrijke rol in. In het onderwijs wordt volop aandacht besteed aan de Tweede Wereldoorlog, de Holocaust en de Jodenvervolging. Deze onderwerpen zijn een verplicht onderdeel van het curriculum van het funderend onderwijs en worden regelmatig besproken in mbo-burgerschapslessen. In het hbo en wo worden deze thema’s vanuit allerlei invalshoeken en disciplines bestudeerd en ook wordt er lesmateriaal ontwikkeld, dat ook breed wordt verspreid, bijvoorbeeld de lesbrief van TerInfo van de Universiteit Utrecht.
Het is noodzakelijk dat in het onderwijs actief aandacht is en blijft voor de verschrikkingen van de Holocaust, omdat we ons als samenleving moeten realiseren wat er is gebeurd en dat we ons moeten blijven uitspreken tegen haat, uitsluiting, geweld en antisemitisme in onze samenleving. Ik roep dan ook alle onderwijsbestuurders en -professionals op om die belangrijke taak te blijven vervullen, ook wanneer het moeilijk is.
Om scholen en docenten te ondersteunen, werkt de NCAB op dit moment samen met betrokken organisaties in het veld aan een Nationaal Plan versterking Holocausteducatie. In januari is in dit kader ook de campagne «Leer over de Holocaust» gestart, om in de maand waarin we de Holocaust herdenken extra aandacht te vragen voor het belang van onderwijs.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat de holocaust geen mening is, maar een zeer gruwelijk historisch feit? Heeft u reeds contact gehad met de Hogeschool Utrecht hierover? Ziet u dit breder onder onderwijsinstellingen?

Ik ben het met de VVD-fractie eens dat de Holocaust een zeer gruwelijk historisch feit is. De Hogeschool Utrecht heeft aangegeven dat zij zich bij de inhoud, vorm en uitvoering van het onderwijs niet laat leiden door belangengroeperingen of activisten. De hogeschool heeft aangegeven dat, in tegenstelling tot de berichtgeving, de geplande lezingenreeks over de Holocaust doorgaat. De eerste lezing heeft inmiddels plaatsgevonden. Deze was volgens de hogeschool uitgesteld om de veiligheid van sprekers, studenten, docenten en bezoekers te kunnen waarborgen en de gemeente Utrecht heeft hierbij inmiddels hulp aangeboden. De besluitvorming hierover is aan het college van bestuur vanuit zijn verantwoordelijkheid voor een veilig leer- en werkomgeving. In deze zorg komen instellingen soms voor moeilijke afwegingen te staan.

Vraag 6

Kunt u aangeven of het besluit om de Holocaust-lezing te schrappen door het bestuur van de Hogeschool Utrecht is gemaakt of door de individuele docenten zelf? Heeft u naar aanleiding van deze vraag contact gehad met de Hogeschool Utrecht?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Kunt u aangeven of het schrappen van deze lezing komt vanuit angst voor reacties vanuit studenten of onwil om deze zeer belangrijke lezing geen doorgang te laten vinden? In het geval dit angst is, hoe ondersteunt u deze leraar? Kunt u uw antwoord wederom toelichten?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 8

Tot slot, bent u ermee bekend dat antisemitisme een sluimerend probleem is in onze samenleving? Wat gaat u eraan doen om dit op het mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs te voorkomen? Met daarbij in acht nemend dat de holocaust een onderdeel van het curriculum is en geen mening?

Ik ben ermee bekend dat het antisemitisme in onze samenleving toeneemt. Ik vind het zorgelijk dat de NCAB en ook Joodse organisaties een toename van zorgen zien onder de Joodse gemeenschap in Nederland over hun veiligheid en dat zij signalen ontvangen van onder meer studenten die zich op hun instellingen onveilig voelen vanwege hun achtergrond. De aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de NCAB dat de Minister van Justitie en Veiligheid in oktober 2022 aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De kabinetsbrede inzet zal nader worden uitgewerkt in de Nationale Strategie Antisemitismebestrijding, die uiterlijk in het voorjaar van 2024 zal verschijnen.
Vanuit mijn stelselverantwoordelijkheid ben ik als Minister voortdurend in gesprek met het onderwijsveld en belangenorganisaties over de maatschappelijke spanning en hoe het onderwijs hiermee omgaat. Zoals aangegeven in de Kamerbrief «Integrale aanpak sociale veiligheid in hoger onderwijs en wetenschap»2 is er geen plaats in het hbo en wo voor (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, machtsmisbruik, discriminatie, racisme en intimidatie. Dat geldt ook voor antisemitisme en moslimhaat. In deze brief heb ik een programma aangekondigd voor de komende vier jaar waarbij wordt ingezet op drie belangrijke veranderprocessen: de organisatiestructuur, de cultuur op de werkvloer en het systeem van klachtenafhandeling.
Ik verwijs graag naar mijn antwoord op vraag 4 over de rol van holocaustonderwijs in het curriculum. Daarnaast is het belangrijk dat studenten in het mbo, hbo en wo weten waar zij melding kunnen doen als zij antisemitisme meemaken, gediscrimineerd of onveilig voelen dat zij hun melding in veiligheid en vertrouwelijkheid kunnen doen. Zij kunnen hiervoor aankloppen bij de docent, functionarissen ten behoeve van studentenwelzijn, vertrouwenspersoon of de beveiliging.

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten een vordering tot tussenkomst heeft ingesteld in de kort geding procedure tussen advocaat Royce de Vries en het Algemeen Dagblad?

Ja.

Vraag 2

Hoe vaak heeft een deken de afgelopen 10 jaar een vordering tot tussenkomst ingesteld in een civiele procedure tussen een advocaat en een andere partij?

Navraag bij de dekens leert dat informatie over de hoeveelheid rechtsgedingen in de afgelopen tien jaar waarbij een deken namens de raad van de orde in het arrondissement is tussengekomen niet is bijgehouden.

Vraag 3

In welke situaties kan het volgens u geboden zijn dat een lokale deken een vordering tot tussenkomst instelt en wat zou volgens u dan de zelfstandige vordering mogen zijn die een deken vervolgens instelt?

Een lokale deken zal als voorzitter van de lokale raad van de orde steeds zelf per casus de omstandigheden van het geval moeten afwegen of bijvoorbeeld een vordering tot tussenkomst zou moeten worden ingesteld. Die afweging is niet aan mij als Minister voor Rechtsbescherming. Het is bovendien afhankelijk van de casus in een specifiek geval hoe die vordering er dan uit zou moeten zien.

Vraag 4

Welke belangen dienen volgens u te worden afgewogen bij de beslissing voor een deken om een zelfstandige procespositie in te nemen in een civiele procedure tegen een journalist, publicist of nieuwsmedium en wie houdt toezicht op de juistheid en zorgvuldigheid van deze belangenafweging?

Er zal steeds sprake moeten zijn van voldoende procesbelang. In het kader van de waarborgen binnen onze rechtsstaat is het aan een procespartij en vervolgens aan de rechter om af te wegen of een procespartij een zelfstandige rechtspositie kan innemen in een specifieke procedure. Met andere woorden: of een partij ontvankelijk is in de ingestelde vordering. Dat is niet aan mij als Minister voor Rechtsbescherming. In die zin zou gezegd kunnen worden dat de rechter toezicht houdt op de juistheid en zorgvuldigheid van deze belangenafweging.

Vraag 5

Vindt u dat namens de Orde van Advocaten standpunten ingenomen mogen worden die indruisen tegen de persvrijheid en/of de persvrijheid beknotten? Zo ja/nee, waarom?

Het is aan de rechter om de door een procespartij ingenomen standpunten te beoordelen en niet aan mij.

Vraag 6

In hoeverre acht u het wenselijk dat een lokale deken onderdeel wordt van een civiele procedure tegen een landelijk dagblad en stellingen inneemt over het wettelijk recht op bronbescherming van journalisten alsmede de persvrijheid?

Zoals hiervoor ook aangegeven bij vraag 3 is het niet aan mij als Minister voor Rechtsbescherming om de wenselijkheid van een dergelijke vordering te beoordelen. Bovendien betreft het hier een nog lopende individuele zaak zodat ik ook om die reden niet inga op de wenselijkheid van een dergelijke vordering.

Vraag 7

Bent u bereid om nadat vonnis is gewezen in gesprek te gaan met de Algemene Raad van de Orde van Advocaten alsmede de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten over waarom laatstgenoemde zich op nadrukkelijke wijze gemengd heeft in een civiele procedure van een advocaat tegen het Algemeen Dagblad?

Nee. In de antwoorden hierboven heb ik al aangegeven dat een lokale raad van de orde in een arrondissement een zelfstandige bevoegdheid heeft om in rechte op te treden. Ik ga en kan me daar als Minister voor Rechtsbescherming niet in mengen.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving over een selectiefunctionaris van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) die mogelijk omgekocht zou zijn?

Ja.1

Vraag 2

Welk onderzoek laat u uitvoeren naar deze beschuldiging en is de Rijksrecherche ook betrokken bij dit onderzoek?

De berichtgeving meldt dat er aanwijzingen zouden zijn voor omkoping van een overheidsfunctionaris bij DJI. Het Openbaar Ministerie en de Rijksrecherche zijn daarom een oriënterend onderzoek gestart. Tevens heeft DJI opdracht gegeven aan het Bureau Integriteit (BI) van DJI om hier onderzoek naar te doen. Ik kan verder geen inhoudelijke mededelingen doen over deze onderzoeken aangezien deze nog niet zijn afgerond.

Vraag 3

Hoeveel meldingen zijn in de afgelopen vijf jaar gedaan bij het Bureau Integriteit van DJI?

De onderdelen van DJI moeten integriteitsschendingen melden bij BI. Een melding kan er toe leiden dat er door BI onderzoek wordt ingesteld als er sprake is van vermoedens van integriteitsschendingen door medewerkers van DJI. Het kan echter zo zijn dat een melding op later moment gemaakt wordt dan dat de situatie zich voordeed of dat er direct melding wordt gemaakt van een integriteitsscheiding en hier geen verder onderzoek door BI naar wordt ingesteld.
Ook kan een onderzoek op een later moment ingesteld worden.
Indien er sprake is van een integriteitsschending kan er een maatregel worden genomen jegens een medewerker van DJI. Dit kan betekenen dat dit tot het ontslag van de medewerker van DJI leidt. Ten slotte kunnen meerdere personen bij een schending betrokken zijn, hierdoor kunnen meerdere maatregelen per schending aan de orde zijn. Omdat het kan gaan om een zeer complexe situatie kan een afwikkeling soms langer duren. Derhalve zijn de gepresenteerde cijfers geen cohortcijfers en is het tevens een momentopname.
In onderstaande tabel zijn, uitgesplitst per jaar, het aantal meldingen, het aantal ingestelde onderzoeken, het aantal genomen maatregelen jegens een medewerker van DJI vanwege een integriteitsschending en het aantal keer dat een integriteitsschending tot het ontslag van een medewerker van DJI heeft geleid opgenomen.
Informatie over meldingen, onderzoeken en maatregelen bij de DJI wordt elk jaar met de publicatie van het jaarverslag Integriteit Justitie en Veiligheid openbaar gemaakt. Bij DJI werken zo’n 17.000 medewerkers verspreid over 50 locaties.
Meldingen
222
226
212
202
155
Ingesteld onderzoek door BI
112
123
103
124
69
Genomen maatregel
66
69
82
96
81
Waarvan ontslag
34
39
45
31
43

Vraag 4

Hoe vaak is in de afgelopen vijf jaar een onderzoek ingesteld naar een medewerker van DJI door Bureau Integriteit vanwege vermoedens van integriteitsschendingen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Hoe vaak is in de afgelopen vijf jaar een maatregel genomen jegens een medewerker van DJI vanwege een integriteitsschending en hoe vaak heeft een integriteitsschendig tot ontslag geleid?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Hoe vaak is in de afgelopen vijf jaar geconstateerd dat sprake is van ambtelijke corruptie en/of het meewerken aan voortgezet crimineel handelen vanuit detentie, zoals het binnenbrengen van contrabande of het naar binnen- en naar buiten brengen van informatie?

DJI registreert verschillende vormen van integriteitsschendingen, zie het antwoord op vraag 7.
Voor wat betreft lekken van informatie geldt dat hier alle vormen van lekken van informatie (naar binnen en naar buiten) onder wordt verstaan. Er vindt geen specifieke registratie plaats van gevallen waarin een medewerker informatie lekt naar een justitiabele of informatie voor een justitiabele naar buiten brengt en daarmee meewerkt aan voortgezet crimineel handelen.
Het binnenbrengen van contrabande is een subcategorie binnen de categorie Misbruik bedrijfsmiddelen en overtreden interne regels. Uit de registratie van DJI blijkt dat er in 2023 acht keer werd vastgesteld dat een medewerker contrabande de inrichting binnen bracht. In 2022 werd dit zes keer vastgesteld. In 2021 werd zeven keer vastgesteld dat een medewerker van DJI contrabande de inrichting binnen bracht en in 2020 werd dit 12 keer vastgesteld. Het registeren van meldingen omtrent het naar binnen brengen van contrabande door DJI medewerkers vond in 2019 nog niet plaats. Hierover zijn geen cijfers beschikbaar.

Vraag 7

Hoe vaak is in de afgelopen vijf jaar een integriteitsschending geconstateerd door Bureau Integriteit en kunt u een uitsplitsing maken naar type integriteitsschending?1

De door BI vastgestelde integriteitsschendingen over de afgelopen vijf jaar, uitgesplitst naar type integriteitsschending treft u aan in onderstaande tabel. De vastgestelde schendingen betreffen ook de schendingen waar geen onderzoek door BI aan vooraf is gegaan. Daarnaast kunnen er uit een onderzoek meerdere integriteitsschendingen volgen. Het betreft hier geen cohort cijfers.
Financiele schendingen
3
1
1
2
4
Lekken en misbruik van informatie
3
9
6
3
2
Misbruik bedrijfsmiddelen en overtreden interne regels
109
93
83
39
58
Misbruik bevoegdheden
1
2
0
3
3
Misbruik geweldsbevoegdheid
6
3
6
19
3
Misbruik positie en belangenverstrengeling
0
1
2
3
4
Misdragingen in privésfeer
17
20
30
19
17
Ongewenste omgangsvormen
10
18
16
22
25

Vraag 8

Kunt u deze vragen uiterlijk binnen drie weken beantwoorden en bij de beantwoording de informatie per jaar uitsplitsen?

Zie de beantwoording van bovenstaande vragen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Justitie sluit deal met zeer invloedrijke drugssmokelaar»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat met een crimineel kopstuk zoals Edin G., volgens de Drug Enforcement Agency een van de vijftig invloedrijkste ter wereld, procesafspraken worden gemaakt?

Criminele kopstukken moeten hard worden aangepakt. Het Openbaar Ministerie spant zich tot het uiterste in om dit te doen. Het Openbaar Ministerie heeft geoordeeld dat dit in deze zaak het meest effectief met behulp van procesafspraken kan. Bij het maken van procesafspraken neemt het Openbaar Ministerie altijd de aard en ernst van het strafbare feit en de persoon van de verdachte mee.

Vraag 3

In hoeverre zijn bij de totstandkoming van deze procesafspraken alle voorschriften gevolgd uit de Aanwijzing procesafspraken in strafzaken van het Openbaar Ministerie?

Ten tijde van deze procesafspraken was de aanwijzing omtrent procesafspraken nog niet van kracht, maar het Openbaar Ministerie heeft destijds wel in de geest van deze aanwijzing gehandeld.

Vraag 4

In hoeverre acht u het wenselijk dat het Openbaar Ministerie procesafspraken maakt met personen die op de sanctielijst van de OFAC (Office of Foreign Assets Control) zijn geplaatst?

Zie ook het antwoord op vraag 2. Of een verdachte op deze lijst staat hoeft niet zondermeer een reden te zijn om van procesafspraken af te zien.

Vraag 5

In hoeverre is het volgens u wenselijk om met criminele kopstukken procesafspraken te maken?

Procesafspraken kunnen een wezenlijke bijdrage leveren aan de effectiviteit en voortvarendheid van het strafproces, met name in omvangrijke of complexe zaken. Door de totstandkoming van een door de officier van justitie en de verdachte gedragen voorstel voor een bepaalde afdoening van de zaak, zal de desbetreffende zaak daarna in eerste aanleg doorgaans minder zittingstijd vergen en sneller door de rechtbank kunnen worden afgedaan. Daarnaast kunnen procesafspraken bevorderen dat de procespartijen afzien van het instellen van hoger beroep, zodat de desbetreffende zaak in dat geval in één instantie wordt afgedaan. Een en ander kan bijdragen aan een verkorting van doorlooptijden, de werklast en capaciteitsinzet in omvangrijke of complexe strafzaken beperken en bij een veroordeling de tenuitvoerlegging van de opgelegde straf vergemakkelijken.
Iedere strafzaak is anders. Afhankelijk van onder meer de aard en omvang van de zaak en de ernst van de gepleegde strafbare feiten maakt het Openbaar Ministerie een afweging hoe de verdachte het meest effectief kan worden vervolgd.
Zoals toegelicht in de brief van 26 oktober 20222 wordt voor het nieuwe Wetboek van Strafvordering een wettelijke regeling voor procesafspraken voorbereid, in samenspraak met het Openbaar Ministerie, de rechtspraak en de advocatuur. De ervaringen met procesafspraken die onder het huidige recht zijn en worden opgedaan, worden betrokken bij het opstellen van die regeling.Daarbij zal ook nadrukkelijk de vraag onder ogen worden gezien of de mogelijkheid om procesafspraken te maken bij bepaalde strafbare feiten moet worden uitgesloten. De verwachting is dat een regeling van procesafspraken als onderdeel van een meeromvattend wetsvoorstel (de zogeheten eerste aanvullingswet bij het nieuwe Wetboek van Strafvordering) in april 2024 in formele consultatie kan worden gegeven.

Vraag 6

Welk maatschappelijk doel is gediend met het maken van procesafspraken met een crimineel kopstuk?

Procesafspraken kunnen een bijdrage leveren aan de effectiviteit en voortvarendheid van het strafproces. Dit betekent bijvoorbeeld dat een zaak sneller kan worden afgedaan en daardoor ook meer capaciteit beschikbaar blijft om andere strafzaken op te pakken.

Vraag 7

In hoeverre is het volgens u wenselijk dat procesafspraken worden gemaakt indien onduidelijk is of de opgelegde gevangenisstraf daadwerkelijk ten uitvoer zal kunnen worden gelegd?

Uiteraard moeten gevangenisstraffen die door de rechter zijn opgelegd, te allen tijde worden uitgevoerd. Het maakt hierbij niet uit of het vonnis is gebaseerd op procesafspraken.

Vraag 8

Welk belang hecht u aan het voorkomen van voortgezet crimineel handelen vanuit detentie indien procesafspraken gemaakt kunnen worden met criminelen waarvan onduidelijk is waar en onder welk regime zij hun detentie zullen ondergaan?

Dit kabinet hecht een groot belang aan het voorkomen van voortgezet crimineel handelen vanuit detentie.3 De totstandkoming van procesafspraken en van het vonnis staan los van de tenuitvoerlegging van straffen. Bij het maken van afspraken omtrent het strafproces ter zitting, is het toepasselijke detentieregime geen onderwerp van gesprek. Zo is dat ook opgenomen in de Aanwijzing procesafspraken in strafzaken van het Openbaar Ministerie.

Vraag 9

Wat vindt u ervan dat een lagere gevangenisstraf via procesafspraken met het Openbaar Ministerie verkregen kan worden, indien daar een hoge geldboete tegenover staat?

Het is in concrete gevallen aan het Openbaar Ministerie om te beoordelen welke strafeis naar zijn oordeel passend is. Deze strafeis wordt vervolgens aan de rechter voorgelegd. De rechter beoordeelt uiteindelijk onafhankelijk of deze straf passend is voor de bewezenverklaarde feiten. Het past mij niet om te oordelen over de meest toepasselijke straf in individuele zaken.

Vraag 10

Acht u een wettelijke begrenzing ten aanzien van de aard van het strafbare feit en de criminele positie van de verdachte bij procesafspraken wenselijk? Zo ja, bent u bereid een begrenzing mee te nemen in het nog te ontwikkelen wettelijk kader? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 11

Indien uw antwoord op vraag 10 bevestigend luidt, bent u bereid in gesprek met het Openbaar Ministerie te bezien of het nog langer wenselijk is vooruitlopend op het wettelijke kader procesafspraken te maken waarbij de aard van het strafbare feit en de criminele positie van een verdachte niet zichtbaar en inzichtelijk worden meegewogen?

Zie allereerst het antwoord op de vragen 2 en 5. In elke zaak neemt het Openbaar Ministerie de aard en ernst van het strafbare feit en de persoon van de verdachte mee bij de keuze of het Openbaar Ministerie al dan niet procesafspraken maakt met de verdachte. Indien procesafspraken zijn gemaakt dan wordt dit op de zitting ter sprake gebracht. De rechter heeft een zelfstandige verantwoordelijkheid voor de uitkomst van de strafzaak. Dit brengt mee dat de rechter toetst of de gemaakte procesafspraken toelaatbaar zijn en dat hij beslissingen kan nemen die afwijken van die procesafspraken. Het eindoordeel van de rechter over de zaak en de onderbouwing daarvan worden opgenomen in het vonnis. Ik zie vooralsnog geen aanleiding om met het Openbaar Ministerie in gesprek te gaan over de in deze vraag genoemde punten.

Vraag 1

Kunt u verder reflecteren op het antwoord dat u gaf over de brief van 3 oktober 2022 waarin stond dat het inschrijftarief met 15 euro wordt verhoogd?1

In de kamerbrief van 3 oktober 20223 heb ik toegezegd invulling te geven aan de Kamerbrede motie, over aanpassing van de aanbestedingsvoorwaarden voor gerechtstolken om het schrappen van de voorrijkosten te ondervangen4, door de ondergrens van de aanbesteding met 15 euro te verhogen. Dit betreft het tarief dat inschrijvers minimaal dienen af te geven (inschrijftarief) in de tolkaanbesteding voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak. Deze verhoging is tot stand gekomen om te voorkomen dat de tolken die voor het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak (gaan) werken financieel nadeel ondervinden van het schrappen van de voorrijkosten. In het schriftelijk overleg van 24 juni 20225 ben ik nader ingegaan op de afschaffing van de voorrijkosten. De verhoging van het inschrijftarief van de aanbesteding voor het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak is gebaseerd op het gemiddelde tarief aan voorrijkosten die door deze organisaties werden uitbetaald voor de tolkuren op locatie. Deze verhoging zorgt ervoor dat de individuele tolk in gesprek met de intermediair/het tolkbureau een positie heeft om tot een passende en hogere vergoeding te komen voor de tolkopdrachten van het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak. Graag benadruk ik dat de verhoging van het inschrijftarief enkel van toepassing is voor tolkdienstverlening voor het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak.

Vraag 2

Kunt u een inschatting geven welk deel van deze verhoging bemiddelaars ten goede komt en welk deel daadwerkelijk bij tolken terecht komt?

Een dergelijke inschatting is niet te maken. Het is de bedoeling dat de 15 euro verhoging tot uiting komt in het uurtarief waar de tolken en intermediairs over kunnen onderhandelen. Gezien de uurtarieven nog niet beschikbaar zijn, is het niet mogelijk om in te schatten welk deel van dit uurtarief bij de intermediairs terecht komt en welk deel bij de tolken.
In de aanbesteding voor de tolkopdrachten van het OM/de Rechtspraak is wel de voorwaarde opgenomen dat de voorrijkosten voor tolkopdrachten op locatie onderdeel zijn van de uurvergoeding. De vergoeding van deze kosten komt tot uiting in de beoogde uurvergoeding voor tolken. Ondanks dat het verrekenen van voorrijkosten een nieuwe situatie betreft, vertrouw ik erop dat zelfstandig ondernemende tolken met de intermediair een passende uurvergoeding blijven afspreken. Bij deze passende uurvergoeding is rekening gehouden met de voorrijbewegingen voor de opdrachten bij het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak.
De aanbesteding van de tolkopdrachten voor het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak is inmiddels gegund aan twee verschillende intermediairs. De eerste overeenkomst is onlangs geïmplementeerd, de andere overeenkomst gaat naar verwachting van start in februari 2024.
Zodra dienstverlening volledig is geïmplementeerd en de gegevens hierover beschikbaar zijn, worden de vergoedingen, die intermediairs aan zelfstandig ondernemende tolken betalen, inzichtelijk. Hierdoor ontstaat een beeld van de tarieven die in de markt worden uitbetaald aan de tolken, waarover ik uw Kamer op geaggregeerd niveau informeer met de jaarlijkse brief over de monitoring van de tolk- en vertaaldiensten.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat de bemiddelingsbedrijven de mogelijkheid hebben om de € 15 extra voor zichzelf te houden, terwijl deze verhoging tot doel had gerechtstolken niet langer te benadelen wegens hun bijzondere positie?2

In de aanbestedingen van het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak wordt nadrukkelijk vastgesteld dat de overeengekomen uurprijs altijd is opgebouwd uit alle (directe en indirecte) kostencomponenten. In deze kostencomponenten zijn de voorrijkosten opgenomen. Het verhogen van het inschrijftarief met 15 euro in de tolkaanbesteding voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak heeft als doel om te compenseren voor het wegvallen van de voorrijkosten en een passende uurvergoeding te bewerkstelligen voor opdrachten op locatie. Om deze reden verwacht ik dat tolkbureaus en de tolken voor deze dienstverlening een hogere uurvergoeding overeenkomen voor de dienstverlening op locatie voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak. De meerkosten voor tolkbureaus zijn op deze wijze gedekt.
Als na de implementatie en de monitoring blijkt dat de ophoging van het inschrijftarief in de onderhavige aanbesteding niet zorgt voor een hogere vergoeding voor de tolken (die opdrachten op locatie uitvoeren voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak), zullen tolkbureaus door mijn ministerie actief gestuurd worden op het uitbetalen van een bij de dienstverlening passende vergoeding aan de betreffende tolken.
Een hogere uurvergoeding voor tolken die voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak werk op locatie verrichten, staat los van de aanvullende kilometervergoeding (van 0,77 euro) die zij ontvangen voor dienstverlening op locatie.

Vraag 4

Bent u het eens dat de uitwerking van de voorgenomen maatregelen er niet toe zouden mogen leiden dat de gerechtstolken straks aanzienlijk minder betaald zullen krijgen dan in de oude situatie?

Ja, daar ben ik het mee eens. De voorgenomen maatregelen zouden er niet toe moeten leiden dat tolken minder betaald krijgen in de nieuwe situatie. Tolken die opdrachten uitvoeren in de Rechtspraak/voor OM behoren een gepaste vergoeding te krijgen, aangezien zij van belang zijn voor de rechtspleging en de rechtsgang. De stelselherziening van de tolk- en vertaaldienstverlening ziet erop toe dat er sprake is van marktwerking. Deze wijziging is er juist op gericht dat de positie van de zelfstandig werkende tolk verbeterd kan worden. Daarbij is het van belang dat de individuele tolk met de intermediair in vrijheid afspraken kunnen maken over de voorwaarden (waaronder de vergoeding) waarvoor zij het werk verrichten van het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak. Het is aan de individuele tolk om te onderhandelen en te komen tot een gepaste vergoeding. Door middel van het hogere inschrijftarief is beoogd de tolk in de gelegenheid te stellen om een stevigere positie te krijgen de afspraken die zij maken over een hogere uurvergoeding.

Vraag 5

Kunt u ingaan op het signaal dat ons heeft bereikt dat sommige gerechtstolken in plaats van een verdiende loonsverhoging juist moeten rekenen op een verlaging van hun tolkenvergoeding van 67,3 procent bij OM-tolkdiensten van bijvoorbeeld 31 minuten? Zo nee, hoeveel gaan ze er dan op achteruit?

Het is van belang om signalen te ontvangen van alle partijen in het stelsel van de tolk- en vertaaldiensten, zodat we op de hoogte blijven van de stelselontwikkeling. Daarvoor staan we in contact met de beroepsvertegenwoordigers. Ondanks dat de aanbesteding van de tolkdiensten bij het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak is ondertussen gegund, is nog geen informatie beschikbaar over de vergoeding aan de zelfstandig ondernemende tolken van opdrachten bij OM/de Rechtspraak. Hierdoor kan (nog) niets gezegd worden over de ontwikkeling van de vergoeding aan deze groep tolken. Het uurtarief komt immers, zoals in bovenstaande antwoorden tevens vermeld, tot stand tussen onderhandelingen met de individuele ondernemende tolk en de intermediair.

Vraag 6

Bent u het eens met de stelling dat de nieuwe vergoedingsontwikkelingen zeer nadelig kunnen zijn voor tolken die bijvoorbeeld diensten doen van net iets meer dan 30 minuten?

De verwachting is dat tolken in de nieuwe situatie voor diensten op locatie van het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak een hoger uurvergoeding overeenkomen met het tolkbureau. Er is, vanaf februari 2024, sprake van een andere situatie waarbij de aanbesteding van de tolkopdrachten van het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak volledig geïmplementeerd is.
Door te gaan werken met tolkbureaus kunnen tolken het werk dat zij voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak verrichten ook combineren met het werkaanbod dat zij via het tolkbureau aangeboden krijgen voor andere overheidsorganisaties. Ook deze situatie verschilt ten opzichte van de huidige werkwijze. Daarnaast refereer ik graag naar de beantwoording op vraag 3, 4 en 5.

Vraag 7

Klopt het dat er plannen zijn om de OM-tolkendiensten in de toekomst telefonisch te laten plaatsvinden?

Na contact met het Openbaar Ministerie kan ik benadrukken dat de bovenstaande stelling niet klopt. Alleen bij hoge uitzondering wordt er via telefonische of video verbinding vertolkt. Dit gebeurt bijvoorbeeld als een tolk vlak voor de opdracht annuleert.

Vraag 8

Deelt u de zorg dat de geplande verhoging van € 43,89 naar € 55 met afschaffing van de voorrijkosten een grote teruggang in inkomsten voor de gerechtstolken kan betekenen?

Door de genomen maatregelen in de nieuwe aanbestedingen van het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak verwacht ik juist hogere uurvergoedingen voor dienstverlening op locatie. Dit mede door de verhoging van het inschrijftarief van 15 euro, waardoor de tolk in de gelegenheid is om een hoger uurtarief te vragen. Ik heb beoogd om de tolk te beschermen voor een nadelig financieel effect door het inschrijftarief voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak te verhogen met 15 euro. Op deze manier kunnen tolken het wegvallen van de voorrijkosten met een hogere uurvergoeding compenseren. Daar komt bij dat het minimumtarief vanaf 1 januari 2024 geïndexeerd is naar 59,53 euro.

Vraag 9

Deelt u de zorgen over de positie van gerechtstolken op de arbeidsmarkt? Zo ja, welke maatregelen treft u voor het behoud en werven van nieuwe gerechtstolken?

Ik kan een deel van de zorg begrijpen gezien de stelselherziening. Het stelsel van de tolkdienstverlening is in ontwikkeling. De tolken, tolkbureaus en opdrachtgevers zijn in toenemende mate afhankelijk van elkaar om het werk te verrichten. De nieuwe systematiek dient zich immers nog te bewijzen in opzichte van de overheidsopdrachten voor het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak.
De zorg over de positie van de tolken deel ik echter niet. In het nieuwe stelsel is sprake van zelfstandig ondernemende tolken en tolkbureaus. Deze partijen in het stelsel werken, soms individueel maar in toenemende mate met elkaar, in een markt waarin de positie op basis van vraag en aanbod van gevraagde expertise tot stand komt. Op basis hiervan kunnen betere voorwaarden tot stand komen met verantwoordelijkheid voor ieders eigen deel van de overheidsopdracht.
In de doelstellingen van het programma «Tolken in de Toekomst» is in het bijzonder aandacht besteed aan het borgen van de goede en onafhankelijke positie van de tolken, waaronder tolken die werken in de rechtsgang. Door de keuzevrijheid die zij hebben om via verschillende contractpartijen in aanmerking te komen tot het werk van de overheid, ontstaat voor hen een betere positie richting de markt van tolkbureaus. Ik hoor ook positieve geluiden over de positie van de tolk en de onderhandelingsmogelijkheden over voorwaarden.
Afhankelijk van vraag en aanbod zal door de markt, al dan niet in samenwerking met de overheid, gericht acties ondernomen worden voor behoud van voldoende gekwalificeerde tolken. In de Kamerbrief van 11 december 20237 noemde ik de interventies, in het kader van het vergroten van het aantal registertolken in het Register voor beëdigde tolken en vertalers.

Vraag 10

Kunt u reflecteren op wat deze voorgenomen uitwerking kan doen met de toegang tot het recht als steeds minder mensen de mogelijkheid krijgen om gebruik te maken van een tolk in de rechtsgang?

Ik kan niet speculeren over mogelijke situaties. Het Openbaar Ministerie/de Rechtspraak vragen, op basis van artikel 6 EVRM en de Wet Beëdigde tolken en vertalers (Wbtv), registertolken uit. De inzet van de registertolken op C1-niveau in de rechtsgang is dus verplicht als betrokkenen de taal niet beheersen. Dit zijn de rechten van elke burger.
Daarnaast is mijn ministerie op dit moment met betrokken partijen, waaronder Bureau Wbtv en intermediairs, gericht aan het onderzoeken hoe het Register beëdigde tolken en vertalers aangevuld kan worden met meer C1-tolken. Hieronder valt ook de verhoging in het register van het aantal tolken die werken voor Openbaar Ministerie/de Rechtspraak. Door het uitbreiden van mogelijke interventies in het aantal registertolken, zal de mogelijkheid voor het gebruik van een tolk in de rechtsgang naar verwachting toenemen.

Vraag 11

Bent u het eens met de stelling dat deze voorgenomen uitwerking van de Kamerbreed aangenomen motie nadelig kan zijn voor de inkomenspositie van gerechtstolken en bent u het met eens met de stelling dat er juist moet worden gewerkt aan een redelijke vergoeding en een tariefverhoging ten opzichte van de huidige situatie voor gerechtstolken zodat de toegang tot het recht voor iedereen wordt gewaarborgd?

Met de uitwerking van de motie is juist beoogd om de positie van de tolk als zelfstandige ondernemer beter tot zijn recht te laten komen. Ik heb beoogd om de tolk te beschermen voor een nadelig financieel effect door het inschrijftarief voor het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak te verhogen met 15 euro. Op deze manier kunnen tolken het wegvallen van de voorrijkosten met een hogere uurvergoeding compenseren. De uitwerking van de vergoedingen in de praktijk wordt gemonitord als onderdeel van de monitoring van de tolk- en vertaaldiensten.

Vraag 12

Bent u bereid ervoor te zorgen dat de gerechtstolken daadwerkelijk de tariefverhoging voelen in hun portemonnee en aanvullende maatregelen te treffen om te voorkomen dat gerechtstolken er in het geheel er ten opzichte van de oude situatie in ieder geval niet op achteruit zullen gaan?

Ja. Voor deze vraag refereer ik naar de beantwoording van vraag 3, 4 en 5.

Vraag 13

Kunt u de Kamer dit kalenderjaar nog informeren over zowel de ontwikkelingen bij de tarieven van tolken alsmede de resultaten van de monitoring van de tarieven van vertaaldiensten?

De Kamerbrief over de monitoring is in december naar de kamer gestuurd8. De eerste beelden van de ontwikkeling van de tarieven van de tolken worden in deze brief weergegeven. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat in meer dan 40% van de opdrachten meer dan 60 euro wordt vergoed. De resultaten van de monitoring van de tarieven van de vertaaldiensten zijn gelimiteerd beschikbaar en bieden nog geen volledig, geaggregeerd beeld. Aangezien veel aanbestedingen rondom de vertaaldiensten nog geïmplementeerd moeten worden, zal de monitoring over de tarieven van de vertaaldiensten zich in de loop van het komende jaar vullen. In de eerstvolgende Kamerbrief rondom de monitoring zal ik bij dit onderwerp opnieuw stilstaan.

Vraag 1

Waarom hebben binnenlands afgestane kinderen nog altijd geen ongehinderde toegang tot hun afstands- en adoptiedossier?

Afstand- en adoptiedossiers worden op verschillende plekken bewaard, zoals bij de Raad voor de Kinderbescherming, Fiom of bij kleinere particuliere instellingen die een betrokkenheid hebben gehad bij binnenlandse afstand en adoptie en die niet onder verantwoordelijkheid van de Rijksoverheid vallen. Voor deze vindplaatsen gelden verschillende juridische kaders die mede bepalen welk inzagebeleid van toepassing is. Die verscheidenheid in inzagebeleid kan door belanghebbenden als beperkend en hinderlijk worden ervaren en dat betreur ik.
Er zijn inmiddels concrete stappen gezet om afstand- en adoptiedossiers die onder de reikwijdte van de Archiefwet1vallen, over te brengen naar het Nationaal Archief. Recent heb ik uw Kamer geïnformeerd over de overbrenging van dossiers inzake binnenlandse afstand en adoptie van de Raad van de Kinderbescherming naar het Nationaal Archief2. Volgens de huidige planning zullen de afstands- en adoptiedossiers van geadopteerden met geboortejaar 1956 tot en met 1969 uiterlijk in het voorjaar 2024 opvraagbaar zijn bij het Nationaal Archief. De overige dossiers bij de RvdK die volgens de Archiefwet nog moeten worden overgedragen, zullen zo snel mogelijk volgen. Over het proces van overbrenging van dossiers van de Raad van de Kinderbescherming en het inzagebeleid van het Nationaal Archief wordt ook contact onderhouden met de belangenorganisaties.

Vraag 2

Welke belangen en/of rechten van overig betrokkenen in een afstands- en adoptiedossier zouden zwaarder kunnen wegen dan het recht op ongehinderde inzage van een afgestane of geadopteerde?

In afstands- en adoptiedossiers kunnen gegevens voorkomen van de afstandsmoeder, biologische vader, adoptieouders en biologische of adoptiebroers- en zussen. Het kan gaan om standaard persoonsgegevens en bijzondere persoonsgegevens. Een afgestane of geadopteerde heeft het recht op afstammingsinformatie. Dit recht is sterk, maar – zo komt het terug in de relevante rechtspraak – niet absoluut. In sommige gevallen kan het recht op privacy van de andere betrokkenen zwaarder wegen, of kunnen er geen (bijzondere) persoonsgegevens worden verstrekt op grond van de Algemene Verordening Gegevensverwerking (AVG). Dit vergt een belangenafweging die per geval gemaakt moet worden. Uit de jurisprudentie kan overigens worden afgeleid dat het recht op afstammingsinformatie doorgaans zwaarder weegt dan de privacy van de afstandsmoeder.

Vraag 3

Hoe wordt de pijnlijke omstandigheid in dit verband gewogen dat bij een grote groep geadopteerden vanaf 1954 tot 1984 er sprake van kan zijn dat de moeder gedwongen werd om het kind af te staan?

Voor een toelichting op de belangenafweging bij een verzoek tot inzage, verwijs ik u naar het antwoord op vraag 2. Juist vanwege de omstandigheid dat er sprake kan zijn geweest van dwang, en alle pijn en vragen die dit bij de direct betrokkenen oproept, vind ik het des te meer van belang dat de betrokkenen hun dossiers kunnen inzien.
Zoals ik uw Kamer eerder heb geïnformeerd wordt op dit moment in opdracht van mijn ministerie door een onafhankelijke onderzoekscommissie de geschiedenis van binnenlandse afstand en adoptie in de periode 1956–1984 onderzocht. Daarin worden ook de omstandigheden onderzocht waarbinnen de afstand en adoptie heeft plaatsgevonden en de rol van de verschillende actoren daarbij.

Vraag 4

In hoeverre realiseert u zich dat voor geadopteerden en afgestanen wiens moeder in de jaren vijftig en zestig gedwongen werd om het kind af te staan de tijd, vanwege de leeftijd, enorm dringt om nog in contact te komen met de biologische moeder en/of ouders en/of broers en zusters?

Ik realiseer mij heel goed dat voor de direct belanghebbenden de tijd dringt en dat de situatie nijpend is. Daarom zet ik mij ervoor in dat de binnenlandse afstand- en adoptiedossiers zo goed mogelijk vindbaar zijn en kunnen worden ingezien. Tegelijkertijd hecht ik eraan op te merken dat het overzicht van de vindplaatsen van de dossiers vooralsnog incompleet is en dat particuliere instellingen niet onder de Archiefwet vallen. In het laatste geval heeft de Rijksoverheid geen zeggenschap over de archivering en inzageprocedure.

Vraag 5

Hoeveel afstands- en adoptiedossiers bevinden zich nog bij particuliere instanties en welke inspanningen pleegt u om deze dossiers onder de verantwoordelijkheid van de overheid te brengen?

Begin 2023 heeft mijn ministerie een schriftelijke oproep gedaan aan – vooral particuliere – instanties die mogelijk over afstand en adoptiedossiers beschikken. Naast het schriftelijke verzoek is er telefonisch contact gezocht met deze instanties. Het ging om ca. 60 instanties waarvan het aantal dossiers niet bekend is omdat de instanties zelf ook onvoldoende zicht hebben op de aanwezigheid van informatie die mogelijk is gerelateerd aan afstand en adoptie. Aangezien ik er belang aan hecht dat belanghebbenden hun dossiers kunnen inzien, streef ik ernaar om een bronnenoverzicht te genereren zodat zoveel mogelijk inzichtelijk wordt waar dossiers zich mogelijk bevinden. Hiervoor is een projectleider aangesteld die zich ook zal inzetten om zoveel mogelijk dossiers op een centrale plek te archiveren. Overigens hebben er ook gemeenten die dossiers in bezit hebben, aangegeven deze niet over te willen dragen naar het Nationaal Archief. Het streven is om met alle instanties de mogelijkheden te bekijken zodat de vindbaarheid en toegankelijkheid van dossiers wordt vergroot.

Vraag 6

Wat is er nodig om op korte termijn volledige en onverkorte inzage in afstands- en adoptiedossiers te realiseren voor afgestanen en geadopteerden?

Gelet op de geschiedenis van afstand en adoptie in Nederland – die op dit moment wordt onderzocht door een onafhankelijke commissie – en de vele publieke en private actoren die hierbij waren betrokken, is het geen eenvoudige opgave om op korte termijn alle afstands- en adoptiedossiers volledig toegankelijk te maken. Zoals opgemerkt gelden er verschillende juridische kaders met betrekking tot archivering en inzage. Bovendien is het overzicht van de vindplaatsen vooralsnog onvolledig.
Binnen de reikwijdte van mijn verantwoordelijkheid zal ik mij ervoor inzetten dat de dossiers die onder werking van de Archiefwet vallen, zo snel mogelijk worden overgedragen aan het Nationaal Archief. Daarnaast wordt ingezet op het opstellen van een bronnenoverzicht van overige vindplaatsen waarmee de dossiers zo veel mogelijk toegankelijk worden. Tot slot verwacht ik dat het toekomstige steun en ontwikkelcentrum binnenlandse afstand en adoptie3 een rol kan spelen bij het inzichtelijk maken van de inzageprocedures en het bieden van eventuele begeleiding aan belanghebbenden bij het inzien.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichten «CIDI-directeur ziet toename antisemitisme in Nederland na aanval Hamas op Israël: «Het is waanzin»»1, «Hamas roept vrijdag uit tot dag van mobilisatie moslimwereld»2 en «Franse Minister: ruim twintig aanhoudingen voor antisemitisme»?3

Ja, van deze berichten heb ik kennisgenomen.

Vraag 2

Kunt u zich inleven in de grote onrust die al deze berichten teweeg brengen in de Joodse gemeenschap?

Ja. Het gewelddadige conflict in Israël en de Palestijnse gebieden is van grote invloed op veel mensen in Nederland. In het bijzonder geldt dit voor mensen uit de Joodse Gemeenschap. Zij hebben familie of vrienden in het conflictgebied en maken zich zorgen over de situatie daar, maar voelen zich zelfs niet zeker over hun veiligheid hier. Dit mag natuurlijk niet zo zijn. Zoals ook aangegeven de Kamerbrief van 24 oktober 2023, moeten we er in Nederland zorg voor blijven dragen dat gelovigen in veiligheid hun religieuze diensten kunnen bijwonen en dat kinderen zich veilig voelen om naar school te gaan.
We weten dat Joodse leerlingen als gevolg van de gebeurtenissen in het Midden-Oosten gepest worden of zich om andere redenen onveilig voelen, en in sommige gevallen zelfs niet meer naar school durven. Laat ik hier heel duidelijk over zijn: dat past niet in een land als Nederland. Onderwijsinstellingen moeten een plek zijn waar álle leerlingen en studenten zich vrij en veilig voelen – ongeacht hun achtergrond of overtuigingen. Daar is absoluut geen plek voor antisemitisme.

Vraag 3

Deelt u de grote zorgen over de gevolgen van het Israëlisch-Palestijns conflict voor de Joodse gemeenschap in Nederland? Bent u hier blijvend over met de Joodse gemeenschap in contact?

Ja, die zorgen deel ik. In het verleden hebben we gezien dat ontwikkelingen in dit conflict in Nederland tot een toename van antisemitisme in Nederland kunnen leiden. Zoals ook blijkt uit het antwoord op vraag 5, zien we dat nu weer gebeuren. Het nieuwe Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) stelt dat het gewelddadig conflict in Israël en de Palestijnse Gebieden een polariserend effect heeft op delen van de samenleving. Het is voorstelbaar dat de spanningen die daaruit voortvloeien leiden tot geweld tegen Joodse of islamitische instellingen4. Antisemitisme is volstrekt onacceptabel. Conflicten als die in het Midden-Oosten vragen dat we extra scherp zijn op het weren van antisemitisme in Nederland.
Hoewel het kabinet er alles aan doet om ons land veilig te houden, kunnen er begrijpelijkerwijs wel gevoelens van onveiligheid ontstaan. De leden van het kabinet staan daarom vanuit hun verschillende verantwoordelijkheden in nauw contact met de Joodse gemeenschap.
Daarnaast zijn alle burgemeesters geadviseerd om preventief en proactief extra alert te zijn op veiligheidsrisico’s gerelateerd aan het gewelddadige conflict in Israël en de Palestijnse gebieden. Hieronder valt ook het treffen van beveiligingsmaatregelen voor Joodse instellingen als daar aanleiding toe is. Om die reden houden de NCTV, politie en inlichtingen- en veiligheidsdiensten de ontwikkelingen in het buitenland en de uitstraling daarvan op (de veiligheidssituatie in) Nederland nauwlettend in de gaten. De NCTV blijft hierover in nauw contact met burgemeesters, veiligheidspartners en de Joodse gemeenschap.
Ook de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) onderhoudt nauw contact met de Joodse gemeenschap.

Vraag 4

Op welke wijze spant u zich in om ervoor te zorgen dat juist deze dagen antisemitisme geen plek heeft in Nederland?

Het spreekt voor zich dat antisemitisme geen plek heeft in Nederland. Dat geldt ook voor andere vormen van discriminatie en racisme. Het feit dat er twee Nationaal Coördinatoren zijn ingesteld is een teken dat hier op vele gebieden nog werk aan de winkel is. De aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) dat de Minister van Justitie en Veiligheid in oktober 2022 aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het kabinet committeert zich aan de uitvoering van dit werkplan, waarvan de relevantie dezer dagen opnieuw pijnlijk duidelijk wordt.
Verschillende Ministers, waaronder ikzelf, hebben in de afgelopen periode publiekelijk hun zorgen uitgesproken over het gewelddadige conflict in Israël en de Palestijnse gebieden en het groeiend antisemitisme in Nederland. Ook de NCAB zet extra in op bewustwording over de impact van het conflict op antisemitisme in de samenleving, waaronder op scholen.
Specifiek voor het funderend en vervolgonderwijs geldt dat in nauw contact met de hiertoe kundige partijen, waaronder de sectorraden, Stichting School en Veiligheid (SSV) en aanbieders van ondersteunend materiaal op het gebied van geschiedenis en schurende gesprekken. Schurende gesprekken zijn moeilijke gesprekken over maatschappelijk gevoelige thema’s waarover meningen van leerlingen sterk kunnen verschillen, zoals het conflict in het Midden-Oosten. Vanuit het Expertisepunt Burgerschap worden po-, vo-, en mbo-scholen al langere tijd gestimuleerd om leerkrachten en docenten bij te scholen op het gebied van schurende gesprekken. Dat leerkrachten en docenten zich geëquipeerd voelen om schurende gesprekken te begeleiden en op die manier solidariteit en verbinding onder leerlingen en studenten te vergroten en polarisatie te verminderen, is nu belangrijker dan ooit. Op de hogescholen en universiteiten is het voeren van schurende gesprekken overigens net zo belangrijk. Ook daar zien we het conflict in het Midden-Oosten doorwerken, en moeten we voorkomen dat dat leidt tot discriminatie en polarisatie.

Vraag 5

Hoeveel meldingen zijn er inmiddels bij de diverse instanties binnengekomen over antisemitisme? Welk beeld schetsen deze meldingen, alsook andere signalen?

Het CIDI rapporteerde onlangs over een toename van ruim 800% van het aantal antisemitische incidenten sinds de terroristische aanslagen van 7 oktober, vergeleken met het maandgemiddelde van de afgelopen drie jaar5. De NCAB ziet een grote toename van zorgen onder de Joodse gemeenschap in Nederland over hun veiligheid en ontvangt hij signalen van onder meer leerlingen die op school worden lastiggevallen vanwege hun Joodse achtergrond.
Het College voor de Rechten van de Mens heeft sinds 7 oktober jl. 25 meldingen ontvangen (stand 1 december 2023) met betrekking tot de oorlog. Tussen deze meldingen zitten geen klachten over (individueel ervaren) antisemitisme. In grote lijnen gaan de meldingen over de bezetting van de Palestijnse gebieden, zorgen over de mensenrechten van de Palestijnse bevolking, zorgen over de escalatie van geweld, en onvrede over de steun van Nederland aan Israël.

Vraag 6

Heeft u inmiddels ook signalen ontvangen van antisemitisme jegens Joodse leerlingen op onderwijsinstellingen?

De Minister voor Primair en Voortgezet heeft enkele signalen ontvangen over antisemitisme in het primair en voortgezet onderwijs. Hoeveel signalen dit exact zijn, is niet zeggen omdat de signalen niet gestructureerd worden verzameld. De Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs krijgt naast signalen van antisemitisme ook signalen van islamitische leerlingen die bang zijn dat daden uit naam van Hamas hen zullen worden aangerekend of die niet meer voor hun mening durven uit te komen. Voor beide soort signalen geldt wat dit kabinet betreft dat ieder signaal er een te veel is. Antisemitisme en moslimhaat is altijd volstrekt onacceptabel. Antisemitisme in het onderwijs heeft de volle aandacht van zowel de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs als de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Om antisemitisme moslimhaat en (en andere vormen van discriminatie en verdeeldheid) te voorkomen en bestrijden zijn er binnen het onderwijs verschillende initiatieven gelanceerd die zich richten op dialoog en verbinding. Het kabinet moedigt dit soort initiatieven aan.

Vraag 7

Bent u bereid om de mogelijkheden tot melden bij zowel politie, de Joodse gemeenschap en scholen nadrukkelijk onder de aandacht te brengen? Bent u voorts bereid breder de ontwikkelingen met betrekking tot antisemitisme de komende tijd nadrukkelijk te monitoren?

Antisemitisme moeten we in de eerste plaats willen voorkomen. Scholen kunnen hier een rol in spelen door zich uit te spreken tegen discriminatie, racisme en antisemitisme en open en verbindende gesprekken tussen leerkrachten/docenten en leerlingen/studenten en tussen leerlingen/studenten onderling te stimuleren en ondersteunen. Waar antisemitisme of racisme en discriminatie van een andere aard escaleert, zullen uiteraard de daarvoor bevoegde partijen worden ingeschakeld. Het is belangrijk dat joden en Joodse organisaties in Nederland gemakkelijk hun weg naar een instantie kunnen vinden om melding of aangifte te doen.
We vinden het belangrijk dat we goed in beeld hebben hoe de reacties van leerlingen en studenten op de gebeurtenissen in het Midden-Oosten zich de komende tijd ontwikkelen. Dit geldt voor antisemitische reacties, maar ook voor andere reacties van discriminatoire of haatdragende aard. Om deze reacties te monitoren, ben ik in nauw contact met alle partijen die hier het meeste zicht op hebben en stimuleren wij schoolleiders, leerkrachten/docenten en leerlingen/studenten om eventuele signalen met deze partijen te delen. Ook de NCAB heeft de afgelopen weken via zijn publieke kanalen onder de aandacht gebracht waar slachtoffers van antisemitisme zich kunnen melden.

Vraag 8

Zijn er in Nederland de afgelopen week al aanhoudingen geweest voor antisemitisme?

In de periode 7 oktober–17 oktober zijn er 3 aanhoudingen geweest, 6 zaken zijn in die periode in onderzoek genomen.

Vraag 9

Bent u bereid met andere landen in de Europese Unie contact te hebben over de bescherming van de Joodse gemeenschap tegen antisemitisme en ook de mogelijkheden te bezien om gezamenlijk op te treden, bijvoorbeeld waar het online uitingen van antisemitisme betreft?

In 2022 heeft de JBZ-Raad al Raadsconclusies vastgesteld over het bestrijden van antisemitisme. Lidstaten, waaronder Nederland, werken op basis daarvan aan nationale actieplannen. De aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de NCAB dat ik vorig jaar oktober aan uw Kamer aangeboden heb6. In de JBZ-Raad van 19–20 oktober jl. heb ik mij samen met mijn EU-collega’s over de interne veiligheidsgevolgen van het Israëlisch-Palestijns conflict uitgesproken om samen te blijven werken aan de bestrijding van antisemitisme in Europa. Ook heb ik op 31 oktober jl. een onderhoud gehad met President Macron van Frankrijk over de toename van antisemitisme als gevolg van het conflict. Verder staat de NCAB in nauw contact met zijn Europese en andere internationale collega’s. Zij hebben op 6 november een gezamenlijk statement doen uitgaan, waarin zij onder meer hun zorgen uitspreken over de scherpe toename van antisemitisme sinds 7 oktober. Het kabinet beziet wat de meest effectieve manier is om te reageren op de meest recente ontwikkelingen en neemt daarbij motie Brekelmans/Ellian7 waarin de regering verzocht wordt zich in te zetten voor een
krachtige Europese verklaring tegen antisemitisme, bedreiging en intimidatie van de Joodse gemeenschap in Europa, actief mee in overweging.

Vraag 10

Kunt u deze vragen op korte termijn beantwoorden?

Ik heb getracht aan uw verzoek te voldoen. Met het verzamelen van de benodigde gegevens ging echter enige tijd gemoeid.

Vraag 1

Is er de afgelopen drie jaar een SIM-kaart in de was van een gedetineerde in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) gevonden? Zo ja, welke onderzoeken zijn uitgevoerd na het aantreffen van de SIM-kaart, is duidelijk aan welke gedetineerde deze SIM-kaart toebehoorde en welke risico’s zijn toen geïdentificeerd? Zo nee, kunt u verklaren waarom dit ernstige en sterke vermoeden de ronde gaat?

Het is correct dat in september 2021 een simkaart is aangetroffen in het gebouw van de EBI. De simkaart is door medewerkers aangetroffen in een jas, in een ruimte waar geen gedetineerden komen. Het betreft een ingevoerde jas, die op de EBI nog niet bij de gedetineerde is geweest. Bij het controleren van deze ingevoerde jas is de simkaart aangetroffen. Deze simkaart heeft in de EBI dus geen voortgezet crimineel handelen in detentie (VCHD) kunnen faciliteren. Na de vondst van de simkaart is er adequaat opvolging gegeven door medewerkers. Vanwege het specifieke karakter en omwille van de veiligheid doe ik daarover in deze individuele zaak geen mededeling.
De aanwezigheid van contrabande verstoort de veiligheid binnen en buiten de inrichting. Dat vind ik onacceptabel. In algemene zin kan ik zeggen dat als contrabande, zoals een simkaart, worden aangetroffen en herleidbaar zijn naar een gedetineerde deze onmiddellijk wordt gesanctioneerd (bijvoorbeeld door het intrekken van vrijheden of een disciplinaire maatregel). Indien de contrabande niet herleidbaar zijn wordt hier onderzoek naar gedaan.

Vraag 2

Hoe zou een SIM-kaart de EBI binnen gebracht kunnen zijn en welke risico’s op voortgezet crimineel handelen vanuit de EBI ziet u in dit verband?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Staat u nog steeds achter de stelling, die u zowel tijdens het commissiedebat op 4 juli 2023 als in antwoord op schriftelijke vragen van 17 juli 2023 innam, dat voldoende spreiding in de EBI mogelijk is?

Ik sta nog steeds achter de stelling dat er op dit moment voldoende spreiding in de EBI mogelijk is. Zoals aangegeven in het commissiedebat van 4 juli jl. beoordeelt DJI welke inrichting en regime het meest veilig en het meest geschikt is om een gedetineerde te plaatsen. Het EBI-regime is een individueel regime. Op het moment dat gedetineerden in de EBI worden geplaatst, vindt er overleg plaats tussen DJI, de politie en het Openbaar Ministerie om te bepalen welke afdeling binnen de EBI het meest geschikt is. Daarbij wordt ook beoordeeld of de gedetineerde in een groep activiteiten van het dagprogramma kan volgen of dat er te veel veiligheidsrisico’s zijn en de gedetineerde het dagprogramma alleen volgt.
Het is dan ook afhankelijk van de gedetineerdenpopulatie in de EBI in hoeverre spreiding mogelijk is. Op dit moment is er voldoende spreiding mogelijk. Zoals aangegeven in de brief van 26 mei jl aan uw Kamer onderzoekt DJI hoe zij (delen van) haar inrichtingen en bestaande afdelingen in de toekomst beter toe kan rusten op een groep gedetineerden die vanwege het risicoprofiel stevige beheers- en toezichtsmaatregelen nodig heeft, maar die daarvoor niet in de EBI hoeven te worden geplaatst.1 Hiermee ontstaan er extra plaatsings- en spreidingsmogelijkheden voor verdachten en veroordeelden waarop een zwaar toezichtsregime noodzakelijk is om voortgezet crimineel handelen tegen te gaan.
Ik verwacht uw Kamer hierover binnen enkele maanden te informeren.

Vraag 4

Waarom wordt, als sprake is van voldoende spreidingsmogelijkheden, toegestaan dat Willem Holleeder en Saïd Razzouki op dagelijkse basis contact hebben met elkaar omdat zij nu in hetzelfde groepje zitten in de EBI en ook samen recreëren?

Ik ga niet in op individuele gevallen.

Vraag 5

Wanneer is er voor u niet langer sprake van voldoende spreiding in de EBI?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Waarom blijft u volhouden dat al het contact tussen gedetineerden gecontroleerd word in de EBI, terwijl er toch meerdere mogelijkheden zijn tot het heimelijk doorgeven van boodschappen zoals: via geluidssignalen, het simpelweg met elkaar communiceren vanuit de cel, via briefjes et cetera.?

DJI treft diverse maatregelen om ongewenste communicatie tussen gedetineerden op de EBI tegen te gaan. Vanwege veiligheidsredenen ga ik daar niet verder op in. Wel kan ik in het algemeen zeggen dat gedetineerden die in het geheel niet met elkaar mogen communiceren niet bij elkaar op een afdeling worden gezet. Communicatie tussen gedetineerden die wel op één afdeling geplaatst zijn wordt gemonitord. Daarbij is het personeel ook alert op vormen van (heimelijke) communicatie tussen gedetineerden.
Daarnaast heb ik het wetsvoorstel tot wijziging van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) bij uw Kamer ingediend. Met dit wetsvoorstel maak ik het mogelijk de communicatie van gedetineerden in de EBI en Afdelingen Intensief Toezicht (AIT’s) tijdelijk in verregaande mate te beperken door middel van een bevelsbevoegdheid. Ook zullen personen met wie deze gedetineerden willen bellen zich in de nabije toekomst moeten melden bij een aangewezen locatie (met uitzondering van geprivilegieerde contacten). Onderdeel van het wetsvoorstel is ook dat er visueel toezicht zal worden gehouden op gesprekken tussen deze gedetineerden en hun advocaat. Verder wordt het maximum aantal advocaten waarmee een gedetineerde die verblijft in de EBI of op de AIT contact mag hebben beperkt tot twee.
Met de eerder genomen en voorgestelde maatregelen wordt alles op alles gezet om voortgezet crimineel handelen in detentie tegen te gaan.

Vraag 1

Wat vindt u ervan dat een van de grootste criminele kopstukken van Nederland, Rico de Chileen, uit de EBI is geplaatst?

Ik ga niet in op individuele gevallen.

Vraag 2

Wat vindt u van plaatsing uit de EBI van criminele kopstukken die tot de absolute top behoren?

Gedetineerden worden op grond van plaatsingscriteria geplaatst in een regime. Voor de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) geldt dat ieder jaar opnieuw wordt beoordeeld of de gedetineerde voldoet aan de plaatsingscriteria. Bij deze beoordeling wordt onder meer gekeken naar informatie van politie, Openbaar Ministerie en van de Penitentiaire Inrichting (PI) zelf. Daarbij kan de gedetineerde in beroep gaan wanneer deze het niet eens is met het besluit tot verlenging van het verblijf in de EBI. De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) neemt een dergelijk beroep in behandeling en toetst of de voorhanden informatie actueel, betrouwbaar en concreet is.

Vraag 3

Welke risico’s ziet u bij een dergelijke uitplaatsing?

Risico’s bij uitplaatsing dienen per individuele gedetineerde in kaart te worden gebracht. Hoewel risico’s nooit helemaal uit te sluiten zijn blijkt uit het antwoord op vraag 2 dat voorafgaand aan een (over)plaatsing een grondige afweging gemaakt wordt van belangen. De informatie hiervoor is onder meer verkregen van politie, het Openbaar Ministerie en de PI. Op basis daarvan wordt een beslissing genomen. Uitplaatsing betekent dan ook niet dat de monitoring op de gedetineerde stopt.
Een gedetineerde kan in beroep gaan tegen een selectieadvies bij de RSJ. De RSJ toetst het besluit van de selectiefunctionaris. Indien het beroep gegrond wordt verklaard dient de selectiefunctionaris een nieuwe beslissing nemen. Het is mogelijk om de motivatie van de eerdere beslissing aan te vullen en opnieuw te besluiten tot plaatsing in de Extra Beveiligde Inrichting.

Vraag 4

Bent u ervan overtuigd dat een Afdeling Intensief Toezicht, gelet op de vele toegestane contactmomenten ten opzichte van de EBI, de risico’s op voortgezet crimineel handelen bij een crimineel kopstuk voldoende wegneemt? Zo ja/nee, waarom?

Het primaire doel van de Afdeling Intensief Toezicht (AIT) is het voorkomen van voortgezet crimineel handelen. Deze kleinschalige afdelingen zijn toegerust op het wegnemen van dit risico. Het regime is ingericht op controle en toezicht. Boven op de standaard maatregelen is er tevens ruimte voor maatwerk. Per individuele gedetineerde kunnen extra beperkende maatregelen worden opgelegd, waaronder een verdere beperking in de contacten met buiten.
Daarnaast is een wetsvoorstel om de Penitentiaire beginselenwet op een aantal punten aan te passen ingediend.1 Hiermee wordt o.a. een bevelsbevoegdheid voor het nog verdere beperken van communicatiemogelijkheden van individuele gedetineerden gerealiseerd. Dit zal ingezet worden bij aanwijzingen van ernstige gevaarzetting voor de openbare orde en veiligheid in relatie tot een gedetineerde. Ook levensbedreigende of ernstig intimiderende activiteiten die vanuit detentie worden ondernomen kunnen aanleiding zijn voor een dergelijk bevel. Hiermee wordt een extra mogelijkheid gecreëerd om gedetineerden die geplaatst zijn in de EBI of op de AIT vergaand te beperken in hun mogelijkheden om te communiceren met de buitenwereld.

Vraag 5

Waarom vindt u het grote verschil tussen een EBI-regime en een AIT-regime acceptabel?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat vindt u van de redenering dat nieuwe relevante informatie nodig is om een gedetineerde langdurig in de EBI te detineren in het licht van de omstandigheid dat de EBI juist bedoeld is om voortgezet crimineel handelen en ontsnappingen te voorkomen?

Op vaste momenten wordt getoetst of het verblijf van een gedetineerde op de EBI gegrond is. Dit wordt gedaan aan de hand van vier criteria om te bepalen of de gedetineerde vluchtgevaarlijk is of een onaanvaardbaar maatschappelijk risico vormt. De frequentie van deze toetsing is vorige jaar aangepast van zes naar twaalf maanden door een aanpassing van de Regeling selectie, plaatsing en overplaatsing van gedetineerden (RSPOG) in december 2022.2 Met deze langere termijn ontstaat er meer tijd voor dossieropbouw vanuit de politie en het Openbaar Ministerie en het monitoren van gedrag van de gedetineerde door de medewerkers van de EBI.
Voor deze jaarlijkse toetsing wordt informatie opgevraagd bij het Openbaar Ministerie en het Gedetineerden Recherche Informatie Punt (GRIP). Gedragingen die geobserveerd worden in de EBI kunnen hier onderdeel van uitmaken. Het gaat daarbij niet alleen om gedragingen die wijzen op voortgezet crimineel handelen, maar om het totale beeld van de gedetineerde. Verder wordt niet alleen direct naar de gedetineerde zelf gekeken, ook vanuit zijn netwerk kan nieuwe, relevante informatie vernomen worden die invloed heeft op het besluit van de selectiefunctionaris.
Daarnaast is in de RSPOG een mogelijkheid tot plaatsing op de d-grond in de EBI gecreëerd. Deze stelt de selectiefunctionaris in staat om te besluiten tot verlenging wanneer een gedetineerde een algemeen gevaar vormt voor de openbare orde en veiligheid. Deze gemeengevaarlijkheid kan worden ontleend aan de feiten waarvoor een verdenking bestaat of een veroordeling heeft plaatsgevonden, de omstandigheden waaronder deze feiten zijn begaan of aan de persoonlijkheid van de gedetineerde. Hiermee is het mogelijk om het verblijf op de EBI te verlengen op basis van informatie die terug te voeren is tot de veroordeling van de gedetineerde. Voor plaatsingsbesluiten op basis van de d-grond is dus niet steeds nieuwe informatie nodig. Enkel wanneer het strafrestant van de gedetineerde anderhalf jaar of minder bedraagt vervalt deze d-grond.
Ik wil graag benadrukken dat we te maken hebben met een complexe doelgroep. Dat vraagt om continue monitoring van beleid, wet- en regelgeving. Onder meer op basis van signalen uit de uitvoering kijk ik naar oplossingen voor eventuele knelpunten. Zo nodig wordt het beleid aangepast.

Vraag 7

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat criminele kopstukken vanuit detentie op geen enkele wijze criminele boodschappen naar buiten kunnen sturen indien zij niet in de EBI zijn gedetineerd?

Het is de missie van dit kabinet om hard op te treden tegen georganiseerde criminaliteit, ook tijdens detentie en berechting. We zetten, op meerdere fronten, grote stappen in de goede richting. Zo is eind 2021 met alle betrokken ketenpartners de Taskforce «aanpak georganiseerde criminaliteit tijdens detentie en berechting» opgericht. In de aanpak zijn al veel maatregelen getroffen en in gang gezet om te voorkomen dat hoogrisico-gedetineerden tijdens hun detentie door kunnen gaan met criminele activiteiten.
Daarbij passen we wet- en regelgeving aan, bouwen extra beveiligde faciliteiten en werken hard aan de veiligheid en weerbaarheid van onze medewerkers. De bureaus inlichtingen en veiligheid (BIV) in het gevangeniswezen laten zien dat het hebben van een goede informatiepositie hierbij essentieel is. Momenteel wordt de mogelijkheid tot het oprichten van de Detentie Intelligence Unit onderzocht.3 Een dergelijke unit zal bijdragen aan de informatiepositie van de betrokken ketenpartners.
Verder heeft het hierboven genoemde wetsvoorstel, met aanpassing van de Penitentiaire beginselenwet, in het bijzonder betrekking op deze hoog risico-gedetineerden. Met deze wijziging kan ik dankzij een bevelsbevoegdheid besluiten de communicatiemogelijkheden nog verder beperken, zal er visueel toezicht plaatsvinden op de advocatuur en mogen gedetineerden in de EBI en AIT zich laten bijstaan door maximaal twee rechtsbijstandsverleners.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving rondom de detentie van Lysander de R. en bent u specifiek bekend met de brief van de toenmalige directie van de voormalige Penitentiaire Inrichting (PI) Zwaag?

Ja, ik ben bekend met de berichtgeving. De PI Zwaag is overigens sinds 2018 gesloten. Verder ga ik niet in op individuele casussen.

Vraag 2

Wat vindt u van de beschrijving van oud-medewerkers van de PI Zwaag dat Lysander de R. allerlei privileges genoot in de gevangenis, zoals een speciale tv, vrijheid om rond te lopen, het mogen gokken op voetbalwedstrijden, het mogen gebruiken van luxe goederen, het bestellen van eten, en dergelijke?

Ik ga niet in op de situatie rondom individuele gedetineerden. In zijn algemeenheid geldt dat gedetineerden die lid zijn van de gedetineerdencommissie (Gedeco) – ter uitoefening van hun functie – op afgesproken tijdstippen op andere afdelingen mogen komen ten behoeve van overleg met andere Gedeco-leden en/of functionarissen van de inrichting. Andere privileges, zoals het gebruiken van luxegoederen, zijn uiteraard onacceptabel.

Vraag 3

Hoeveel interne meldingen zijn er door medewerkers van de PI Zwaag en de PI Zaanstad gedaan over Lysander de R. en andere leden van motorclub MC Hardliners en hoe is met deze meldingen omgegaan?

Zoals ik bij vraag 2 aangaf ga ik niet in op de situatie rondom individuele gedetineerden. Ik beantwoord de vragen daarom in algemene zin. De wijze waarop een melding van een medewerker in behandeling wordt genomen is altijd afhankelijk van de situatie. In eerste instantie wordt een afweging gemaakt of directe maatregelen nodig zijn. Indien de ernst van de situatie daar om vraagt kunnen er bijvoorbeeld per direct disciplinaire maatregelen worden genomen en/of worden besloten om aangifte te doen.
Daarnaast worden alle meldingen over het gedrag en handelen van een gedetineerde meegenomen in het Multidisciplinair Overleg (MDO) en de Vrijhedencommissie (VC). Het MDO is een intern overleg van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) waarbij structureel (eenmaal per zes weken) afstemming plaatsvindt over het detentie- en re-integratietraject van de gedetineerde. Vertegenwoordigers van verschillende afdelingen sluiten hierbij aan en geven input over het gedrag van de gedetineerde en diens inzet bij de re-integratie. De VC neemt onder voorzitterschap van een vestigingsdirecteur beslissingen over zaken als verlof en uitplaatsing. Zodoende hebben alle meldingen invloed op het verdere verloop van het detentietraject. Wanneer de situatie daarom vraagt kan besloten worden om een gedetineerde over te plaatsen naar een ander regime of een andere penitentiaire inrichting.

Vraag 4

Deelt u de mening dat meldingen van (oud)medewerkers van een PI altijd zouden moeten worden betrokken bij besluitvorming over plaatsing en overplaatsing van gedetineerden naar een bepaald gevangenisregime? Zo ja/nee, waarom?

Ja. In het algemeen geldt dat de directeur een verzoek kan doen tot overplaatsing van een gedetineerde. Een selectiefunctionaris neemt de beslissing of dit verzoek wordt ingewilligd. Om tot een besluit te komen worden wordt informatie uit verschillende bronnen meegenomen. Zo wordt gekeken naar het verloop van het detentietraject en de adviezen die voortgekomen zijn uit het MDO. Ook worden meldingen gedaan door medewerkers betrokken bij deze besluitvorming. Daarnaast kan bijvoorbeeld eventueel beschikbare informatie van het Openbaar Ministerie en politie meegenomen worden.

Vraag 5

Waarom is Lysander de R. na constatering van de eerste incidenten in PI Zwaag niet direct naar een zwaarder regime overgeplaatst?

Zoals ik eerder aangaf ga ik niet in op de situatie rondom individuele gedetineerden.

Vraag 6

Waarom wordt nu pas ingegrepen, terwijl al vanaf 2018 ernstige signalen bekend waren, en vanaf 2021 ook vanuit de PI Zaanstad?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Hoeveel incidenten moeten er volgens u plaatsvinden totdat een zware crimineel ten minste in een Afdeling Intensief Toezicht wordt geplaatst?

Er is geen exact aantal incidenten aan te geven wanneer een gedetineerde op een afdeling Intensief Toezicht wordt geplaatst. Op het moment dat er signalen zijn dat een gedetineerde de orde en veiligheid verstoort zijn er verschillende manieren om in te grijpen. Dat kan middels (toezicht)maatregelen in de PI zelf of overplaatsing naar een andere inrichting of regime. Bij overplaatsing wordt per individu beoordeeld welk regime en/of welke afdeling het meest geschikt is. De selectiefunctionaris neemt dit besluit. Verder is het goed op te merken dat plaatsing in een AIT ook kan gebeuren zonder dat daar incidenten aan vooraf gaan.
In zeer uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat er niet direct kan worden ingegrepen omdat belangen vanuit de opsporing zich daartegen verzetten. In deze gevallen is er nauw contact tussen de PI, OM en de politie. In deze uitzonderlijke gevallen geldt uiteraard dat zodra de veiligheid in de PI in het geding komt er wordt ingegrepen.

Vraag 8

Wanneer worden de criteria voor plaatsing in een Afdeling Intensief Toezicht kenbaar gemaakt in de aangekondigde wijziging van de Regeling selectie, plaatsing en overplaatsing gedetineerden? Deelt u de mening dat de beschreven incidenten ruim voldoende aanleiding geven een zware crimineel over te plaatsen naar een Afdeling Intensief Toezicht? Zo ja/nee, waarom?

Op 6 juni 2023 heb ik een wetsvoorstel ingediend met daarin een aantal wijzigingen op de Penitentiaire Beginselenwet. Indien het wetsvoorstel wordt aangenomen is het streven de criteria voor plaatsing in een Afdeling Intensief Toezicht (AIT) zo spoedig mogelijk in werking te laten treden.
Zoals aangegeven bij antwoord op vraag 7 wordt per individuele gedetineerde beoordeeld welke maatregelen en welke afdeling het meest passend zijn.

Vraag 9

Waarom worden leidinggevende personen van motorclubs niet direct in zwaardere gevangenisregimes geplaatst?

Per individuele gedetineerde wordt beoordeeld welk regime en/of welke maatregelen het meest passend zijn. Hierbij kan worden gekeken naar de status van een gedetineerde binnen een organisatie, zoals een motorclub. Daarnaast zijn er andere factoren die invloed hebben op het besluit van een selectiefunctionaris. Er wordt ook gekeken naar veiligheidsrisico’s voor de orde en veiligheid van de PI en eventueel beschikbare adviezen van het OM en het multidisciplinair overleg (MDO). In sommige gevallen kan ervoor worden gekozen om een gedetineerde niet naar een zwaarder regime te plaatsen vanwege opsporingsbelangen. In deze gevallen is er nauw contact tussen de PI, het OM en de politie.

Vraag 10

Waarom is het uitgangspunt niet dat gedetineerde kopstukken van (verboden)motorclubs op basis van de geïntroduceerde D-grond in de EBI gedetineerd worden?

Om op de D-grond geplaatst te worden is het van belang dat er sprake is van een onaanvaardbaar maatschappelijk risico.1 Het enkel lid zijn van een verboden organisatie is onvoldoende basis om iemand op de D-grond in de EBI te detineren.

Vraag 11

Waarom is de motorclub MC Hardliners niet verboden, terwijl de afgelopen jaren vele leden zijn aangehouden voor ernstige strafbare feiten?

Het is aan het OM om een verzoek te doen bij de rechtbank voor een verbod op een motorclub. Hiervoor moet worden bewezen dat er in de vereniging een structureel patroon heerst van stimuleren, dan wel gedogen, van strafbare feiten. Een dergelijk proces heeft tijd nodig. Op donderdag 31 augustus 2023 is een verzoekschrift ingediend door het Openbaar Ministerie bij de rechtbank om de motorclub Hardliners te verbieden en de vereniging te ontbinden.2

Vraag 12

In hoeverre wordt de motorclub MC Hardliners gezien als een voortzetting van de Hells Angels en specifiek de chapter Haarlem?

Het OM heeft op 25 juli 2023 bericht3 dat op 17 juli 2023 een man is aangehouden in een PI op verdenking van het oprichten van, leidinggeven en deelname aan een criminele organisatie. De verdachte liet vanuit de gevangenis weten doelbewust kort voor de uitspraak van rechter over het civiele verbod van de Hells Angels de motorclub Hardliners te hebben opgericht.

Vraag 13

In hoeverre wordt de motorclub MC Hardliners vanuit de gevangenis geleid en welke acties onderneemt u om te voorkomen dat deze motorclub niet vanuit de gevangenis geleid kan worden?

Ik kan niet ingaan op individuele gevallen. In algemene zin is het een gedetineerde toegestaan een organisatie op te richten, zolang er binnen de wettelijke kaders wordt gehandeld. Het uitgangspunt is dat gedetineerden enkel aan beperkingen mogen worden onderworpen indien dit voor het doel van de vrijheidsbeneming of in het belang van de handhaving van de orde of de veiligheid in de inrichting noodzakelijk is. Uiteraard is het niet toegestaan dat een organisatie strafbare feiten pleegt of dat een verboden organisatie wordt voortgezet. Wanneer er signalen bestaan dat een gedetineerde zich schuldig maakt aan het plegen van strafbare feiten, zoals het leiden van een criminele organisatie, zullen passende maatregelen genomen worden. Per situatie wordt gekeken wat de meest geschikte maatregelen zijn, dat kan variëren van toezichtsmaatregelen op de contacten met buiten tot overplaatsing naar een zwaarder detentieregime.

Vraag 1

Hoe worden beveiligingsmaatregelen ingericht zodat een gedetineerde van de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) tijdens een verblijf in het ziekenhuis geen ongecontroleerd contact met de buitenwereld kan hebben?

Er wordt per situatie een veiligheidsplan opgesteld waarin de risico’s en de maatregelen om deze te beheersen in kaart worden gebracht. Het beleid is om gedetineerden uit de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) af te schermen van anderen in het ziekenhuis. Gedetineerden met een hoog risico worden in het ziekenhuis beveiligd door leden van de Landelijke Bijzondere Bijstandseenheid (LBB) van de Dienst vervoer en ondersteuning (DV&O). Regels en procedures van de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) (bijvoorbeeld ten aanzien van post en bezoek) worden ook in het ziekenhuis gehandhaafd. Dat kan ook betekenen geen post en geen bezoek. Ambtelijk bezoek is daarvan uitgesloten.

Vraag 2

Hoe wordt tijdens een langdurig ziekenhuisverblijf in een civiel ziekenhuis ervoor gezorgd dat een gedetineerde feitelijk in een EBI-regime verblijft, zoals bijvoorbeeld wel het geval is in het ziekenhuis van de Penitentiaire Inrichtinge (PI) Haaglanden?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

In hoeverre mag een EBI-gedetineerde die langdurig in een ziekenhuis verblijft, bezoek in het ziekenhuis ontvangen en hoe wordt ervoor gezorgd dat op bezoek dezelfde maatregelen als in de EBI van toepassing zijn zoals volledig toezicht?

Zoals uit de antwoorden op vraag 1 en 2 blijkt zijn dezelfde maatregelen als in de EBI van toepassing. Vanuit veiligheidsoverwegingen kan ik niet tot in detail in gaan op hoe het toezicht is geregeld. Wanneer bezoek toegestaan is, is er strenge controle op. De controle hierop wordt ook gedaan door de aanwezige medewerkers van de LBB.

Vraag 4

Is tijdens het langdurig verblijf van Willem Holleeder in het Leids Universitair Medisch Centrum het EBI-regime dat op hem van toepassing is, gecontinueerd en gewaarborgd? Zo ja, op welke wijze is dit gerealiseerd? Zo nee, welke risico’s zijn dan genomen?

Ik ga niet in op de situatie rondom individuele gedetineerden. Ik beantwoord de vragen daarom in algemene zin. Zoals uit het antwoord op vraag 1 en 2 blijkt wordt bij hoog-risico gedetineerden in een regulier ziekenhuis het EBI-regime gecontinueerd en gewaarborgd. Risico’s worden in kaart gebracht en er worden maatregelen genomen. Op de wijze waarop dat wordt gerealiseerd kan ik om veiligheidsredenen niet ingaan. Ik wil nog wel benadrukken dat ieder mens in Nederland recht heeft op gezondheidszorg. Dat geldt ook voor burgers die een vrijheidsstraf ondergaan. Daarbij maakt het niet uit welk vergrijp iemand heeft gepleegd of waar iemand van verdacht wordt. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) is voor deze mensen verantwoordelijk en heeft namens de overheid een zorgplicht. De penitentiaire inrichtingen hebben allemaal een medische dienst. Als de medische voorzieningen in de penitentiaire inrichtingen niet toereikend zijn, kan een gedetineerde worden overgeplaatst naar het Justitieel Centrum voor Somatische Zorg in Scheveningen. Wanneer sprake is van een specifieke behandeling of onderzoek kan de gedetineerde naar een regulier ziekenhuis worden doorverwezen.

Vraag 5

Heeft Willem Holleeder bezoek ontvangen tijdens zijn verblijf in het Leids Universitair Medisch Centrum en hoe is daar toezicht op gehouden?

Ik ga niet in op de situatie rondom individuele gedetineerden. De manier van toezicht is in algemene zin bij het antwoord op vraag 1 en 2 beschreven.

Vraag 6

Wat vindt u ervan dat Willem Holleeder en Said Razzouki op dezelfde vleugel in de EBI gedetineerd zitten?

Ik ga niet in op de situatie rondom individuele gedetineerden. Ik beantwoord de vragen daarom in algemene zin. Plaatsingen in de EBI worden gedaan via de Selectie Adviescommissie Extra Beveiligde Inrichting. In deze adviescommissie zitten vertegenwoordigers van DJI, het OM, het GRIP en een psychiater. Zij geven een advies ten aanzien van de plaatsing.1 Gedetineerden die geen enkel contact met elkaar mogen hebben worden niet op dezelfde vleugel of afdeling geplaatst.

Vraag 7

Kunt u garanderen dat tussen gedetineerden die in de EBI op dezelfde vleugel zitten, maar niet in dezelfde recreatiegroep, geen enkel contact mogelijk is? Zo ja of nee, waarom?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Waarom blijft u volhouden dat de EBI niet «vol» zit, als u grote criminele kopstukken niet op diverse vleugels in de EBI kunt spreiden?

Vooralsnog is de EBI niet vol en is spreiding voldoende mogelijk. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van de capaciteit op de inmiddels uitgebreide Afdelingen met Intensief Toezicht (AIT) waarin ook buiten de EBI gedetineerden geplaatst kunnen worden die intensief toezicht nodig hebben. Daarnaast komt met de bouw van het Justitieel Complex Vlissingen (JVC), met daarin een tweede EBI, extra beveiligde gevangeniscapaciteit beschikbaar.
Verder is de motie van het lid Ellian (VVD) aangenomen. Daarin wordt de regering verzocht om te onderzoeken of een (tijdelijke) locatie met hoogbeveiligde cellen gerealiseerd zou kunnen worden. Dit onderzoek is op dit moment in volle gang. Ik informeer uw Kamer na de zomer over de uitkomsten.

Vraag 9

In hoeverre bent u voldoende gerustgesteld dat een grote crimineel zoals Willem Holleeder tijdens zijn detentie geen boodschappen naar buiten kan sturen?

In de EBI zijn diverse maatregelen genomen om te voorkomen dat hoog-risico gedetineerden in de EBI met elkaar in contact komen. De afgelopen jaren zijn deze maatregelen fors aangescherpt onder andere door het aantal contactmomenten sterk te beperken. We kunnen deze categorie van gedetineerden echter niet al het contact met de buitenwereld verbieden. Alle correspondentie vanuit de EBI aan de buitenwereld wordt gecontroleerd, met uitsluiting van de contacten met de advocatuur. Hoewel de regels tijdens detentie in de EBI zijn aangescherpt blijft verdere intensivering nodig. Daarom heb ik 6 juni 2023 een wetsvoorstel ingediend waarmee ik aan de meest zware criminelen op individueel niveau nog verdergaande beperkingen kan opleggen dan nu onder de Penitentiaire beginselenwet mogelijk zijn.2 Hierbij kan worden gedacht aan het volledig stilleggen van telefooncontacten of het geheel verbieden van schriftelijke correspondentie met bepaalde personen. Mits het niet controversieel wordt verklaard, wordt dit wetsvoorstel na de zomer in uw Kamer behandeld.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht en de podcast «Hells angels zijn niet te stoppen, ze zijn het voor altijd»?1

Ja.

Vraag 2

Uit de podcast blijkt dat een harde kern nog steeds met zichtbare Hells Angels uitingen in de openbare ruimte rondloopt, hoe kan dit?

De lokale driehoek (politie, justitie en gemeente) en de Koninklijke Marechaussee handhaven op zichtbare uitingen van de Hells Angels en andere verboden Outlaw Motorcycle Gangs. In mijn reactie op uw eerdere Kamervragen heb ik aangegeven dat het dragen van colors onwenselijk is gelet op de intimidatie en dreiging die daarvan uitgaat of uit kan gaan.2 Uit de civielrechtelijke uitspraken blijkt dat uiterlijke kenmerken onlosmakelijk onderdeel zijn van de cultuur van wetteloosheid van Outlaw Motorcycle Gangs, waarin het plegen van (ernstig) geweld wordt gestimuleerd. Deze uitstraling leidt tot intimidatie en geweld in onder andere de openbare ruimte en die cultuur is in strijd met de openbare orde en is daarom verboden.
Waar mogelijk worden bewegingen van Outlaw Motorcycle Gangs, altijd door deze organisaties nauwlettend gemonitord. Het behouden van het zicht op Outlaw Motorcycle Gangs blijft, ook na de civiele verboden, essentieel.

Vraag 3

Hoe wordt gecontroleerd dat Hells Angels niet ondergronds toch de verboden organisatie gedeeltelijk voortzetten?

De lokale driehoek en de Koninklijke Marechaussee houden op diverse wijzen zicht op basis van hun bevoegdheden op de Hells Angels en op andere (verboden) Outlaw Motorcycle Gangs, en handhaven waar mogelijk. Zo is er bijvoorbeeld onlangs nog een illegale kroeg van de Hells Angels gesloten door de burgemeester in samenwerking met politie en justitie.3 Een ander voorbeeld waar een burgemeester doortastend gebruik heeft gemaakt van het juridisch instrumentarium – in lijn met de civiele verbodsverklaring door de Hoge Raad – is de sluiting van een gelegenheid in Raamsdonk in de gemeente Geertruidenberg die werd gebruikt door de Hells Angels.4

Vraag 4

Hoe wordt gecontroleerd of Outlaw Motorcycle Gangs (hierna: OMG’s) onder een andere naam, of op andere wijze, bijeenkomen en zo gedeeltelijk toch de verboden organisatie voortzetten?

Ook op deze zogenoemde voortzettingsvormen wordt zicht gehouden door de hierboven genoemde partners. Indien blijkt dat er sprake is van voortzetting van de werkzaamheid van een verboden Outlaw Motorcycle Gang, wordt hier op gehandhaafd.

Vraag 5

Herinnert u zich de antwoorden op de vragen over het arrest van de Hoge Raad over het colorverbod?2

Ja. Aanvullend heb ik naar aanleiding van uw vragen bij dit onderwerp stilgestaan in de halfjaarbrief over de voortgang van de aanpak van ondermijnende criminaliteit die in mei dit jaar naar uw Kamer is gestuurd.6 Daarin heb ik aangegeven dat ik het advies van het Landelijk Strategisch Overleg Outlaw Motorcycle Gangs, integraal overneem. Dit advies houdt in dat huidig instrumentarium ten aanzien van de handhaving op colors momenteel voldoet en dat een aantal rechterlijke uitspraken nog wordt afgewacht, maar dat het Strategisch Overleg dit vraagstuk nauwlettend blijft monitoren. Onder meer een uitspraak van de Hoge Raad op dit punt zal met voorrang en met bijzondere interesse worden bestudeerd. Het Strategisch Overleg staat nog steeds achter dit advies en zal dit advies aanscherpen indien de jurisprudentie daar de komende periode aanleiding toe geeft.

Vraag 6

Hoeveel gerechterlijke procedures zijn op dit moment aanhangig bij rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad waarin de aanpak van OMG’s een rol speelt?

In totaal zijn er voor zover nu bekend ongeveer 15 zaken momenteel aanhangig bij rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad.

Vraag 7

Hoe vaak is, en op welke manieren is, in 2022 en 2023 het colorverbod gehandhaafd en hoe vaak is het recent aangevulde instrumentarium dat beschikbaar is sinds 1 januari 2022 gebruikt?

Exacte cijfers over de handhaving zijn in de registratiesystemen niet te achterhalen. Deze zijn namelijk niet op een eenduidige manier geregistreerd.
Het aangevulde instrumentarium is nog niet gebruikt, omdat er na inwerkingtreding van dit instrumentarium (de verruiming van de mogelijkheden tot het verbieden van rechtspersonen)7 geen nieuwe Outlaw Motorcycle Gang meer is verboden. De wet heeft geen terugwerkende kracht en kan alleen worden toegepast op Outlaw Motorcycle Gangs waartegen na 1 januari 2022 een civiele procedure is gestart.

Vraag 8

Kunt u Het Landelijk Strategisch Overleg OMG’s opnieuw advies vragen of het huidige instrumentarium toereikend is om OMG’s effectief tegen te gaan?

Het Landelijk Strategisch Overleg Outlaw Motorcycle Gangs houdt de aanpak en de effectiviteit van het instrumentarium om Outlaw Motorcycle Gangs tegen te gaan doorlopend en nauwlettend in de gaten. Vorig jaar heb ik het Strategisch Overleg al om advies gevraagd als het gaat om de handhaving op colors. Over dit advies heb ik uw Kamer in de halfjaarbrief geïnformeerd (zie hiervoor ook het antwoord op vraag 5). Het Strategisch Overleg staat nog steeds achter dit advies, maar volgt de ontwikkelingen op de voet en zal dit advies aanscherpen indien de jurisprudentie daar de komende periode aanleiding toe geeft.

Vraag 9

Wanneer wordt de integrale aanpak OMG’s geëvalueerd?

Ik heb dit jaar opdracht gegeven aan het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum om de effecten van de civiele verboden op Outlaw Motorcycle Gangs te onderzoeken en verdere aanbevelingen te doen voor de integrale aanpak.8 De uitkomsten van dit onderzoek worden in het voorjaar van 2024 verwacht.

Vraag 1

Klopt het dat in december 2022 door u besloten is dat Bennie S. mag starten met een re-integratietraject?

Ik kan niet ingaan op de specifieke omstandigheden van een individueel geval. In z’n algemeenheid kan ik wel zeggen dat bij een levenslange gevangenisstraf de Nederlandse overheid gehouden is om te voorzien in een perspectief op vrijlating. Dit volgt uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en de Hoge Raad over artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) dat onder andere onmenselijke bestraffing verbiedt.1 Sinds 2017 vindt in Nederland daarom een herbeoordelingsprocedure plaats. Na 25 jaar detentie beslist de Minister voor Rechtsbescherming op basis van het advies van het Adviescollege levenslanggestraften of een levenslanggestrafte in aanmerking komt voor re-integratieactiviteiten. Dit is het voortraject van de ambtshalve gratieprocedure die na 28 jaar detentie plaatsvindt.

Vraag 2

Waarom heeft u op 14 december 2022 een brief over de re-integratie van Bennie S. gestuurd aan de nabestaanden, vlak voor de feestdagen en een maand voor de herdenkingsdata van de verschrikkelijke misdaden van Bennie S.?

Over de specifieke omstandigheden van een individueel geval doe ik geen uitspraken. Ik realiseer me dat ieder bericht over de zaak van de levenslanggestrafte confronterend kan zijn en veel impact kan hebben op de slachtoffers en nabestaanden. Zoals ik aan uw Kamer heb toegelicht in mijn brief van 27 juni jl., ga ik aan de slag met het verbeteren van de communicatie met de slachtoffers en nabestaanden over de herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf.2 Het signaal over de datum van verzending van berichten neem ik hierin mee. Wel wil ik daarbij aangeven dat de invulling nadere doordenking vraagt. Om dit te kunnen doen, moet bijvoorbeeld bekend zijn welke dagen in het jaar bijzondere betekenis hebben, hetgeen ook per persoon en familie kan verschillen. Daarnaast is het belangrijk dat slachtoffers en nabestaanden tijdig geïnformeerd kunnen worden over actuele ontwikkelingen.

Vraag 3

Bent u bekend met de brief van nabestaande Alwy Westendorp van 12 januari 2023? Zo ja, waarom heeft u niet gereageerd op deze brief ondanks meerdere brieven die daarna aan u zijn verzonden? Zo nee, waarom bent u niet bekend met deze brief terwijl deze wel ontvangen is door het ministerie?

Ja, ik ben hiermee bekend. Ik heb begrepen dat de reactie die aan de heer Westendorp is geschreven hem niet heeft bereikt. Dit vind ik vervelend. Inmiddels is contact opgenomen met de heer Westendorp om zijn vragen te beantwoorden.

Vraag 4

Waarom wordt als een levenslanggestrafte in aanmerking komt voor re-integratie niet standaard een gesprek gevoerd met de nabestaanden?

De slachtoffers en nabestaanden van delicten waarvoor een levenslange gevangenisstraf is opgelegd, worden desgewenst geïnformeerd als een levenslanggestrafte in aanmerking komt voor re-integratieactiviteiten. Voorheen gebeurde dit per brief. In de gesprekken die vanuit mijn ministerie zijn gevoerd met slachtoffers en nabestaanden over de herbeoordelingsprocedure kwam evenwel naar voren dat er ook behoefte kan zijn aan andere manieren van communicatie, zoals een telefoongesprek of een persoonlijk gesprek.3Daar probeer ik nu al rekening mee te houden. Ik streef ernaar dat in de toekomst er verschillende mogelijkheden voor contact bestaan voor deze groep slachtoffers en nabestaanden waar zij desgewenst gebruik van kunnen maken.

Vraag 5

Wat vindt u van deze wijze waarop met nabestaanden in deze zaak tot nu toe wordt gecommuniceerd?

In deze zaak had het contact met dhr. Westendorp, de nabestaande van een slachtoffer van een eerder delict, zorgvuldiger moeten zijn. Vanuit mijn ministerie worden lessen getrokken ten aanzien van het reageren op brieven die aan mij worden verstuurd. In het vervolg zal bij brieven zoals deze een ontvangstbevestiging worden gestuurd en zal eerder telefonisch contact worden gezocht.
Wat betreft de slachtoffers en nabestaanden van de delicten waarvoor de levenslange gevangenisstraf is opgelegd, ben ik bezig om de informatievoorziening voor en communicatie met hen te verbeteren, zoals ik in mijn Kamerbrief van 27 juni jl. heb toegelicht. De gesprekken die vanuit mijn ministerie zijn gevoerd met slachtoffers en nabestaanden onderstrepen hoe belangrijk het is dat zij zorgvuldig en tijdig worden geïnformeerd. De gesprekken hebben ook duidelijk gemaakt dat de behoefte aan informatie en voorkeur voor de wijze van contact van persoon tot persoon verschilt. Ik ben aan het onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om invulling te geven aan de wensen die de slachtoffers en nabestaanden naar voren hebben gebracht. Zoals aangegeven, informeer ik uw Kamer hierover in het voortgangsbericht over de positie van slachtoffers en nabestaanden bij de levenslange gevangenisstraf in het eerste kwartaal van 2024.

Vraag 6

Op welke wijze kunnen de nabestaanden hun mening kenbaar maken over de re-integratie van Bennie S. en wordt deze mening serieus meegewogen door u en het Adviescollege Levenslanggestraften?

De impact op slachtoffers en nabestaanden en in de sleutel daarvan de vergelding is één van de vier criteria die het Adviescollege levenslanggestraften hanteert in zijn advies over toelating tot de re-integratiefase. De andere criteria zijn het recidiverisico, de delictgevaarlijkheid en het gedrag en de ontwikkeling van de levenslanggestrafte tijdens zijn detentie. Bij zijn advies weegt het Adviescollege levenslanggestraften de vier criteria in onderlinge samenhang.
In z’n algemeenheid kunnen slachtoffers en nabestaanden van de misdrijven waarvoor de levenslange gevangenisstraf is opgelegd, voor het eerste advies van het Adviescollege levenslanggestraften meewerken aan een slachtoffer- en nabestaandenonderzoek. Zij kunnen vervolgens een verdere toelichting geven bij een hoorzitting bij het Adviescollege levenslanggestraften.
Op dit moment voorziet het beleid en het besluit Adviescollege levenslanggestraften er niet in dat slachtoffers en nabestaanden van eventuele andere delicten, waarvoor op een eerder moment een andere straf is opgelegd en ten uitvoer is gelegd, worden benaderd en geïnformeerd. Wel is het zo dat het Adviescollege levenslanggestraften de gehele levensloop van de dader, inclusief de eerdere delicten, meeneemt in het onderzoek.
Naar aanleiding van de brief van dhr. Westendorp ga ik onderzoeken of dit beleid en bijbehorende regelgeving mogelijk gewijzigd moet worden. Dit doe ik in het licht van het conceptwetsvoorstel ter vaststelling van boek 7 en 8 van het nieuwe wetboek van Strafvordering. Hierin is opgenomen dat bij de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen rekening wordt gehouden met de belangen van slachtoffers, nabestaanden én andere relevante personen. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, zal hier invulling aan moeten worden gegeven bij de levenslange gevangenisstraf, wat een zorgvuldige afweging vergt. In de voortgangsbrief in het eerste kwartaal van 2024 over de positie van slachtoffers en nabestaanden bij de levenslange gevangenisstraf geef ik uw Kamer een eerste terugkoppeling.

Vraag 7

Wat vindt u van de positie van nabestaanden die er tot 2016 nooit rekening mee hebben hoeven houden dat levenslang geen levenslang meer zou zijn?

Ik realiseer me dat dit veel doet met slachtoffers en nabestaanden. Tijdens de gesprekken met hen kwam dit ook nadrukkelijk naar voren. De overheid is op grond van rechtspraak van het Europees Hof van de Rechten van de Mens en de Hoge Raad evenwel gehouden te voorzien in een perspectief op vrijlating en een mogelijkheid van herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf.
Ik vind het van groot belang dat de positie van slachtoffers en nabestaanden goed is geborgd in de procedure van herbeoordeling en dat zij hier desgewenst goed bij worden betrokken. Ik zie dat de huidige procedure belastend voor hen is en dat er verbetering nodig is. In het wetsvoorstel voor een alternatieve herbeoordeling ga ik heel zorgvuldig kijken naar de uitwerking van de herbeoordelingsprocedure op slachtoffers en nabestaanden.

Vraag 8

Deelt u de mening dat op een respectvolle, menswaardige wijze met de nabestaanden dient te worden gecommuniceerd en dat daarbij het verlies dat zij hebben geleden en dagelijks voelen in ogenschouw moet worden genomen? Zo ja/nee, waarom?

Deze mening deel ik. De gesprekken met slachtoffers en nabestaanden hebben eens te meer laten zien welke blijvende impact het misdrijf op hun leven heeft. Dat maakt een zorgvuldige en empathische communicatie met slachtoffers en nabestaanden over de herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf van bijzonder belang. Ik zie dat er op onderdelen verbetering mogelijk is in de communicatie en ben hiermee bezig. Ik verwijs verder naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u de casus van Bennie S. in het licht van het uitvoeren van de motie Ellian/Eerdmans (Kamerstuk 24 587, nr. 871) om slachtoffers en nabestaanden een zwaarwegende stem geven bij gratiebesluiten?

In mijn Kamerbrief van 27 juni jl. heb ik uw Kamer een eerste terugkoppeling gegeven van de resultaten van het door de motie gevraagde onderzoek naar de mogelijkheden om slachtoffers en nabestaanden een zwaarwegende stem te geven bij gratiebesluiten. Ik heb toegelicht dat ik wil onderzoeken wat de beste manier is om de belangen van slachtoffers en nabestaanden goed te wegen in de herbeoordelingsprocedure. Zoals aangegeven, informeer ik uw Kamer in het voortgangsbericht in het eerste kwartaal van 2024 over de concrete invulling van de motie van de leden Ellian en Eerdmans.

Vraag 10

Bent u bereid in gesprek te gaan met de nabestaanden in de zaak van Bennie S., zoals u dat ook deed met de nabestaanden van Appie A.?

Als de nabestaanden dat wensen, ben ik daar uiteraard toe bereid. Dit najaar zal ik ook in gesprek gaan met enkele andere nabestaanden die daartoe een wens hebben geuit tijdens de ambtelijke gesprekken over de positie van slachtoffers en nabestaanden bij een levenslange gevangenisstraf.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Ambtenaar vervalste meerdere rapporten over beveiliging DigiD-aansluiting» van security.nl van 14 juni 2023?1

Ja.

Vraag 2

In opdracht van wie heeft deze ambtenaar deze taken uitgevoerd?

De betreffende ambtenaar voerde zijn taken uit in dienst van Justis. De vervalsing van rapporten maakte daar vanzelfsprekend geen onderdeel van uit.

Vraag 3

Is hier het vierogenprincipe gebruikt door een andere persoon? Zo ja, is deze persoon in zicht en zo nee, kunt u uitleggen waarom geen gebruik is gemaakt van het vierogenprincipe?

Voor het betreffende proces binnen Justis werd tot maart 2023 geen gebruik gemaakt van het vierogenprincipe. De invoering van het vierogenprincipe is wel één van de verbeteracties die naar aanleiding van dit incident is doorgevoerd.

Vraag 4

Heeft de desbetreffende ambtenaar ook op andere ministeries gewerkt? Zo ja, op welke?

Nee.

Vraag 5

Is er aan de hand van het digitaal forensisch onderzoek aanleiding om ook binnen andere ministeries en uitvoeringsorganisatie te onderzoeken of daar ook dergelijke praktijken plaatsvinden of hebben gevonden?

Er is naar aanleiding van het uitgevoerde digitaal forensisch onderzoek geen reden om aan te nemen dat bij andere ministeries of uitvoeringsorganisaties dergelijke praktijken plaatsvinden of hebben gevonden. Zie voor de volledigheid ook het antwoord op vraag 6.

Vraag 6

Welke structurele oplossingen ziet u om dit in de toekomst te voorkomen?

Op dit moment is het zo dat organisaties bij het gebruik van DigiD jaarlijks moeten aantonen dat zij aan 21 informatieveiligheidseisen voldoen. Sinds 1 januari 2023 vindt digitale ondertekening plaats op de elektronisch ingediende assessments door de onafhankelijke auditor. Zonder deze digitale ondertekening neemt Logius de assessments niet in behandeling. Elke vorm van bewerking in het digitale document, nadat er is getekend, zorgt ervoor dat de geldigheid van de digitale handtekening komt te vervallen. In de afgelopen assessmentronde werd 98% van de assessments digitaal ingediend. Vanaf 1 januari 2024 kunnen assessments uitsluitend digitaal worden ingediend. Hiermee wordt manipulatie van assessments, of rapporten daarover, zo goed als onmogelijk gemaakt. Na de constatering van de manipulatie is bij Justis het auditproces verbeterd en aangescherpt, zo is bijvoorbeeld het vierogenprincipe ingevoerd (zie ook de beantwoording van de vragen 3 en 10).

Vraag 7

Wat is er in het rapport voor Suwinet van 2020 aangepast en waarom?

In de aangepaste versies zijn meerdere bevindingen van de Suwinet-auditrapportages afgezwakt of weggelaten. Hierbij zijn sommige negatieve bevindingen aangepast zodat deze positiever overkomen of zijn deze bevindingen volledig weggelaten. Voor meer specifieke informatie verwijs ik naar de managementsamenvatting van het forensisch digitaal onderzoek van Fox-IT, dat ik uw Kamer eerder toestuurde.2 De vraag waarom deze wijzigingen op de originele auditrapportage van de ADR zijn gemaakt, is geen onderdeel geweest van het digitaal forensisch onderzoek van Fox-IT.

Vraag 8

Wat zijn de verschillen tussen de beveiligingsassessments van DigiD die de Auditdienst Rijk (ADR) aan Justis levert en de beveiligingsassessments die Justis naar Logius stuurt? Is de informatieveiligheid in gevaar geweest en/of zijn er gegevens gelekt?

In de rapporten zijn oordelen van de ADR dat de toepassing van een beveiligingsnorm «niet voldoet» aangepast naar «voldoet». Op dit moment zijn er geen signalen die wijzen op concreet gevaar voor de informatieveiligheid of het lekken van gegevens. In de tweede fase van het onderzoek wordt een risico-inschatting gemaakt naar aanleiding van de gemaakte wijzigingen in de DigiD-auditrapportages. Na het afronden van deze fase zal naar verwachting meer duidelijk zijn over de risico’s die op het gebied van informatieveiligheid hebben bestaan.

Vraag 9

Kan de Staatssecretaris ons mededelen of de weggestuurde persoon betrokken was bij de opzet van de exploited audit en zo ja, welke andere personen in een identieke rol betrokken waren, of mogelijk betrokken zijn? En zijn deze personen ook betrokken bij het implementeren van de reparatie van deze exploit?

Voor de beantwoording van deze vraag interpreteer ik de term «exploited audit» als «het (frauduleus) aanpassen van de bedoelde rapportages». In die context kan ik bevestigen dat de bedoelde persoon inderdaad was betrokken. Zoals ook uit het onderzoek van Fox-IT blijkt, zijn er echter geen sporen aangetroffen die aantonen dat anderen op de hoogte zijn geweest van de aanpassingen of betrokken zijn geweest bij het aanpassen of namaken van de rapporten. Bij de implementatie en reparatie zijn dus geen medewerkers betrokken die ook betrokken waren bij de aanpassing of het namaken van rapporten.

Vraag 10

Zien de toegezegde vervolgacties op de verbetering van de interne auditfunctie of op de compliance office bij Justis zelf?

De vervolgacties zien op het aanscherpen en verbeteren van het auditproces binnen Justis, om manipulatie van assessments, of rapporten daarover, zo goed als onmogelijk te maken (zie ook mijn antwoorden op vragen 3 en 6).
Er vinden op dit moment nog twee onderzoeken plaats: het onderzoek naar risico’s zoals benoemd in het antwoord op vraag 8 en een onderzoek naar hoe dit heeft kunnen gebeuren. Het is mijn verwachting dat ook hieruit concrete aanbevelingen komen voor verdere verbeteringen om soortgelijke situaties in de toekomst te voorkomen.

Vraag 11

Is er vastgesteld of de betrokken fraudeur ook andere mogelijke exploits heeft gezocht bij Justis en bij Suwinet in die vijf jaren?

Voor de beantwoording van deze vraag interpreteer ik de term «exploits» als «het (frauduleus) aanpassen van rapportages». In die context kan ik u melden dat uit het digitaal forensisch onderzoek niet is gebleken dat dit het geval is.

Vraag 12

Heeft het onderzoek kunnen vaststellen of deze medewerkers ook zicht en vermoedens hebben gehad dat deze medewerker deze vervalsingen kon en wilde aanleggen?

Voor de beantwoording van deze vraag interpreteer ik de term «deze medewerkers» als «alle medewerkers van Justis behalve betrokkene». Tijdens het onderzoek van Fox-IT zijn geen sporen aangetroffen die erop wijzen dat anderen dan betrokkene op de hoogte waren van de aanpassingen in de rapporten, of betrokken waren bij het aanpassen of namaken van de rapporten.