Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Bouwstop veehouderij»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van het besluit van de provincie Noord-Brabant om een tijdelijk bouwstop in te voeren voor alle veehouderijen in Brabant? Deelt u de opvatting dat een tijdelijke bouwstop niet wenselijk is aangezien de Nederlandse- en Brabantse economie en werkgelegenheid in grote mate afhankelijk zijn van de agrarische sector? Zo nee, waarom niet?

Er is geen sprake van een tijdelijke bouwstop voor alle veehouderijen in Noord-Brabant. Provinciale Staten van Noord-Brabant hebben op 22 maart 2013 besloten de bouwstop voor geiten- en schapenbedrijven met maximaal één jaar te verlengen.

Vraag 3

Wat vindt u van de ambitie van de provincie Noord-Brabant om een landelijke standaard neer te zetten voor een zorgvuldige veehouderij? Deelt u de opvatting dat verduurzaming van de landbouwsector geen taak is van de provinciale overheid en dat dergelijk beleid op landelijk niveau zou moeten worden vormgegeven? Zo ja, bent u bereid hierover met de provincie in gesprek te treden?2

De provincie Noord-Brabant heeft de ambitie om een standaard te ontwikkelen voor zorgvuldige veehouderij die mogelijk landelijk kan worden toegepast en ondersteunt daarmee de realisatie van het advies van de commissie Van Doorn. Ook het kabinet omarmt de aanpak van het bedrijfsleven in de Commissie van Doorn en het Verbond van Den Bosch. In dat kader heeft het kabinet een aantal maatregelen getroffen dan wel in voorbereiding om deze transitie te bereiken, zoals de reductie van het antibioticagebruik, verbetering van het dierenwelzijn, aanscherping van het mestbeleid, onderzoek en innovatie alsmede ondersteuning bij de opzet van nieuwe verdienmodellen en marktstrategieën.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat het besluit van de provincie Noord-Brabant ertoe kan leiden dat landelijke doelstellingen niet gehaald worden zoals bijvoorbeeld het van de grond komen van de mestverwerking omdat ondernemers in grote mate afhankelijk zijn van de lokale overheden voor de vergunningverlening? Zo ja, bent u bereid dit aan te kaarten bij de provincie Noord-Brabant?

Deze opvatting deel ik niet. De provincie Noord-Brabant voert een strakke regie op de realisatie van mestverwerking en wil daarmee geenszins het van de grond komen van mestverwerking ontmoedigen. Rijkswaterstaat Leefomgeving (voorheen Infomil) ondersteunt gemeenten bij de vergunningverlening door middel van een handreiking voor mestverwerking. Deze zal na de zomer gereed zijn.

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat ondernemers in de provincie Noord-Brabant zich de afgelopen jaren geconfronteerd zagen met tegenstrijdige besluiten van de provincie Noord-Brabant zoals bijvoorbeeld het invoeren en afschaffen van het reconstructiebeleid? Zo ja, kunt u aangeven wat de rol van het Rijk hierin is geweest aangezien het Rijk voortouwnemer was van het reconstructiebeleid en hoeveel middelen hieraan totaal zijn uitgegeven vanuit het Rijk? Wat gaat u doen in samenwerking met de provincie Noord-Brabant om deze ondernemers weer perspectief te geven?3

Op grond van de reconstructiewet zijn door de provincies regionale reconstructieplannen opgesteld. De maatregelen uit deze reconstructieplannen zijn in 2007 opgenomen in het ILG. Ik verwijs u voor de uitvoering van deze reconstructieplannen en de hieraan besteedde middelen naar de ILG-voortgangsrapportages (TK 30 825, nr. 111, 188).
In het kader van het Bestuursakkoord natuur is besloten dat de reconstructie zandgebieden geen Rijkstaak meer is. De verantwoordelijkheid voor het reconstructiebeleid is een taak van de provincies.

Vraag 1

Kent u het bericht «Jachtopziener opgepakt voor illegale jacht»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de geconstateerde misstanden plaatsvonden op het landgoed De Eese?

Het strafrechtelijk onderzoek naar de jachtopziener is in volle gang. In het belang van het onderzoek kan het Openbaar Ministerie thans geen verdere mededelingen doen.

Vraag 3

Kunt u aangeven of verdachte in dienst is van de familie die het landgoed bezit of van de BV die eigenaar is van het landgoed en verantwoordelijk is voor de exploitatie?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven in hoeverre verdachte handelde met het oogmerk de belangen van de jachthouder te beschermen?2

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Kunt u aangeven of de jachthouders op landgoed De Eese gehoord worden in het onderzoek naar de wetsovertredingen om vast te stellen of zij daarbij al dan niet betrokken zijn? Zo nee, welk ander belang zou de jachtopziener kunnen hebben gehad bij het overtreden van de wet en waarom wordt zijn werkgever daar niet op aangesproken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Kunt u aangeven of er anderen jachthouders zijn van het gebied dan de leden van de familie die het landgoed bezit? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u aangeven wie?

Wie jachthouder zijn, is geen openbaar gegeven. Daarom volsta ik met de vermelding dat aan de jachtopziener een vergunning werd verleend volgens artikel 36, tweede lid van de Flora-en faunawet.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de jachthouders op De Eese en hun jachtgasten een direct belang hadden bij de wetsovertredingen van de nu aangehouden jachtopziener? Zo nee, waarom niet? Zo ja, strekt het onderzoek zich uit naar hun belangen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 8

Kunt u aangeven of verdachte lid is van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Natuurtoezicht (KNVvN)? Zo ja, treft de vereniging disciplinaire maatregelen tegen verdachte?

De Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Natuurtoezicht heeft bekendgemaakt dat de verdachte lid is. Het is aan de vereniging of, en zo ja hoe, disciplinair zal worden omgegaan met de verdachte.

Vraag 9

Is het waar dat de verdachte buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) is? Zijn zijn opsporingsbevoegdheid en aanstelling zijn ingetrokken? Zo nee, wanneer en voor welke duur wordt die dan ingetrokken?

De persoon was buitengewoon opsporingsambtenaar. Inmiddels is zijn opsporingsbevoegdheid ingetrokken. Het is aan zijn werkgever om te bepalen of het dienstverband zonder de functie van boa wordt voortgezet.

Vraag 10

Is het waar dat de kroonprins heeft gejaagd op landgoed De Eese? Zo ja, hoe ziet u de aanhouding van de daar verantwoordelijke jachtopziener in relatie tot de voorbeeldfunctie van de kroonprins?

Koning Willem-Alexander is ten onrechte in verband gebracht met een van strafbare feiten verdachte jachtopziener. Z.M. de Koning, voor de troonswisseling op 30 april jongstleden Z.K.H. de Prins van Oranje, is in de periode dat deze jachtopziener in dienst was niet op het betreffende landgoed geweest, noch heeft hij ooit met hem gejaagd.

Vraag 11

Deelt u de mening dat overtredingen door BOA’s nauwelijks zijn vast te stellen omdat juist zij de toezichthoudende taak in een bepaald gebied vervullen, veelal het eigendom van hun broodheer? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid maatregelen te treffen waardoor de onafhankelijkheid in het veldtoezicht beter gewaarborgd wordt?

Nee, het Openbaar Ministerie houdt toezicht op de onafhankelijkheid van de opsporing door en de kwaliteit van de processen-verbaal van buitengewoon opsporingsambtenaren. Daarnaast is de politie verantwoordelijk voor het directe toezicht op buitengewoon opsporingsambtenaren. Dat ziet op de dagelijkse taakuitoefening en de samenwerking met de andere partijen in de opsporing.

Vraag 12

Hoe vaak zijn BOA’s in de afgelopen twee geverbaliseerd?

De processen-verbaal tegen boa’s worden niet apart geregistreerd. Indien er een proces-verbaal tegen een boa wordt opgemaakt, adviseren de politie en OM mij over het intrekken van de opsporingsbevoegdheid. Bij mijn besluit daarover weegt ook mee van welk strafbaar feit de boa wordt verdacht.

Vraag 13

Deelt u de mening dat ook de werkgevers van BOA’s aangesproken moeten worden voor wetsovertreding van hun personeel, zeker waar het in de rede ligt aan te nemen dat ze ofwel opdrachtgever zijn tot wetsovertreding ofwel daarvan kennis dragen?

Indien een werkgever kennis draagt van door zijn personeel gepleegde strafbare feiten, ligt het in de rede dat hij daar aangifte van doet. In het geval dat een werkgever opdracht heeft gegeven tot het plegen van strafbare feiten, pleegt hij zelf een strafbaar feit. Indien het strafbare feit betrekking heeft op de werkzaamheden bij de werkgever, zal ook de werkgever hierop aangesproken worden indien dit nodig is.

Vraag 1

Wanneer komt de brief van de regering aan de Kamer die in november 2012 door de vaste commissie voor Economische zaken gevraagd is over de salmonellabesmetting in zalm waar veel mensen ziek van geworden zijn en vier doden door zijn gevallen en waarbij de commissie heeft verzocht in te gaan op het aantal steekproeven per jaar op salmonella (totaal en positief), de handhavingscapaciteit van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) en voorgangers op salmonella anno nu in vergelijking met de voorgaande tien jaar, afspraken met de sector om salmonellavrij te produceren (maatregelen, resultaten) en controle, afspraken en maatregelen betreffende import?1

Betreffende brief (Kamerstuk II 26 991, nr. 344) is op 21 maart 2013 naar de Tweede Kamer gestuurd.

Vraag 2

Kunnen de rapporten van de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) over de salmonellabesmetting van zalm naar de Kamer gestuurd worden? Heeft u samen met de VWA een analyse gemaakt van de zalmcrisis, geëvalueerd waar het misging en lessen hieruit getrokken? Zo ja, kunnen deze rapporten naar de Kamer gestuurd worden? Zo nee, waarom niet en wanneer gaat dit alsnog gebeuren?

De NVWA heeft een interne evaluatie uitgevoerd. De hier uit gekomen verbeteracties zijn en zullen opgenomen worden in het handboek Incident- en Crisisbeheersing (NHIC) van de NVWA. Zo is de interne communicatiestructuur aangepast en wordt het gebruik van situatie rapportage (sitraps) sterker benadrukt.
Omdat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) onderzoek doet naar deze zaak voert VWS geen eigen evaluatie uit. De resultaten van het onderzoek van de OvV worden na de zomer verwacht. Ik zal u deze evaluatie na het uitkomen sturen.

Vraag 3

Kunt u een tijdsverloop sturen aan de Kamer: wanneer kwamen de eerste meldingen van voedselvergiftiging binnen; wanneer is hierop welke actie ondernomen; wanneer is bron van besmetting ontdekt; welke actie is hierop wanneer ondernomen en wanneer is hoe gepoogd de besmette zalm uit de handel te nemen?

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) ontving 15 augustus 2012 de eerste melding van het RIVM over een lichte verhoging van het aantal ziektegevallen waarbij Salmonella Thompson werd aangetoond. Het RIVM heeft zich vanaf dat moment, in nauwe samenwerking met de GGD en NVWA, ingezet om de bron van deze (mogelijk voedselgerelateerde) Salmonella infectie te achterhalen. Het aantal gemelde ziektegevallen was de eerste weken na de signalering beperkt en niet verontrustend.
Eind september werd een plotselinge toename van het aantal gemelde patiënten gezien. Op 26 september hadden de NVWA, GGD en RIVM, op basis van het brononderzoek, duidelijke aanwijzingen dat gerookte zalm de mogelijke oorzaak was. Op die dag werd gelijk een inspectie, inclusief monstername, bij Foppen te Harderwijk uitgevoerd. Op 27 september was duidelijk dat verschillende partijen gerookte zalm van Foppen besmet waren met Salmonella DNA. Er is toen door de NVWA direct actie ondernomen. Foppen is daarbij aangesproken op zijn verantwoordelijkheid om verdachte zalmproducten uit de handel te nemen. De acties die daarna door de NVWA zijn ondernomen zijn onderwerp van nader juridisch onderzoek. Om deze reden kan daarover momenteel geen informatie worden gegeven.
Het toegenomen aantal gemelde ziektegevallen dat optrad na het bekend worden van de besmettingsbron (na week 40) is deels te verklaren door de toegenomen alertheid van artsen en patiënten.
Het verloop van deze Salmonella-uitbraak is te vinden op: http://www.rivm.nl/Onderwerpen/Onderwerpen/S/Salmonella_Thompson_uitbraak_2012

Vraag 4

Waarderen de VWA en de regering het tijdsverloop en de reactiesnelheid als voldoende en waarmee wordt in deze waardering vergeleken?

Mijn inzet is om de volksgezondheid te beschermen en in het geval van voedselinfecties de mogelijke volksgezondheidsschade te minimaliseren. Ik betreur het zeer dat bij deze uitbraak mensen ziek zijn geworden en enkele van hen zijn overleden. Zoals we bij de EHEC uitbraak in Duitsland hebben gezien is het vaak niet mogelijk de bron te achterhalen. Door een goede samenwerking tussen GGD, RIVM en NVWA is het in dit geval gelukkig in relatief korte tijd wel gelukt. Hierdoor is ernstigere schade voorkomen.

Vraag 5

Wat is het meldingsprotocol na voedselvergiftiging? Hoe is dit proces in het geval van de zalm verlopen? Hoe wordt getracht de bron op te sporen?

De NVWA beschikt over een standaard processchema met betrekking tot communicatie (intern/extern) dat voor alle meldingen bij de NVWA geldt. Dit is beschreven in het handboek Incident- en Crisisbeheersing (NHIC) van de NVWA. Bij grotere uitbraken op het terrein van voedselgerelateerde microbiële infecties werkt de NVWA nauw samen met GGD en/of het RIVM. Hierbij proberen de GGD en/of het RIVM via vragenlijsten te achterhalen waardoor patiënten ziek zijn geworden. Hiervoor verzamelt de GGD ook ontlasting (en/of braaksel) van patiënten voor microbiologisch onderzoek. Indien door epidemiologisch onderzoek duidelijker wordt wat de mogelijke infectiebron is kan de NVWA hier nader onderzoek naar doen. Hiervoor zal de NVWA monsters van de verdachte voedingsmiddelen nemen en deze nader onderzoeken.

Vraag 6

Welke exacte wettelijke verplichting heeft een producent of importeur, zoals het bedrijf Foppen, betreffende de traceerbaarheid en in welk tijdsbestek moeten producten traceerbaar zijn?

Volgens artikel 18 van de Algemene Levensmiddelenverordening (Vo. (EG) nr. 178/2002) dienen bedrijven een adequate procedure te hebben om de traceerbaarheid van voedingsmiddelen te garanderen. Bedrijven moeten kunnen nagaan van wie zij producten hebben ontvangen en aan wie zij producten hebben geleverd.
Traceren berust op de aanpak «één stap terug, één stap vooruit». Voor exploitanten van levensmiddelenbedrijven betekent dit dat zij moeten beschikken over:
Volgens het interpretatiedocument van deze Verordening2, moet de naam, het adres van de leverancier, de aard van de door hem geleverde producten en de naam, het adres van de afnemer en de aard van de aan hem geleverde producten en datum aflevering in alle gevallen snel en accuraat ter beschikking gesteld kunnen worden aan de bevoegde autoriteit. De NVWA houdt hiervoor een tijdsduur van 4 uur aan.

Vraag 7

In hoeverre is aantoonbaar dat het bedrijf Foppen aan de wettelijke traceerbaarheidseisen voldaan heeft? In hoeverre voldeden de bedrijven waar Foppen zalm aan leverde aan de wettelijke traceerbaarheidseisen? Hoe presteerde Foppen in de ogen van de VWA met vergelijkbare bedrijven op het gebied van traceerbaarheid en voedselveiligheid? Krijgt elke inkomende en uitgaande batch zalm een uniek nummer bij het bedrijf?

Het Openbaar Ministerie (OM) en de Inlichtingen- en Opsporingsdienst (IOD) van de NVWA doen momenteel onderzoek naar deze zaak. Daarom kunnen er, zolang dit onderzoek loopt, geen details worden vrijgegeven.

Vraag 8

Participeerde het bedrijf Foppen indertijd in een vrijwillig certificerings- of kwaliteitssysteem zoals British Retail Consortium (BRC)? Wat behelsde dit traceringssysteem en werden ook extra voedselveiligheidseisen gesteld?

Het bedrijf Foppen had in die periode zowel een BRC- als IFS (International Food Standard)-certificaat. De certificerende instantie hiervoor is SGS Nederland BV te Spijkenisse. Zowel BRC als IFS zijn geen traceringssystemen, maar zijn standaarden inzake het voedselveiligheidsplan (HACCP). Traceerbaarheid maakt wel deel uit van een voedselveiligheidssysteem. Voor de eisen die gesteld worden aan een BRC- en IFS-certificaat, verwijzen wij u door naar de betreffende certificerende instantie.

Vraag 9

Waarom is het, ondanks wettelijke traceringssystemen, niet mogelijk gebleken om de besmette partij zalm tijdig te traceren en uit de handel te nemen? Is de wettelijke traceringssystematiek onvoldoende, heeft het bedrijf Foppen, of andere bedrijven in de keten, zich er niet aan gehouden, of is de uitvoering van het onderzoek dat de besmette partij zalm probeerde te achterhalen onvoldoende geweest? Als het geen van deze antwoorden is: hoe verklaart u dan dat de besmette zalm niet tijdig uit de handel genomen kon worden om doden en vele zieken te voorkomen of was dit onvermijdelijk?

Traceringsystemen zijn bedoeld als vangnet voor het geval de basisvoorwaarden en/of HACCP procedures hebben gefaald en er onveilige levensmiddelen op de markt terecht zijn gekomen. Tot voor kort werd Salmonella op gerookte zalm niet als een mogelijk gevaar beschouwd. Beheers- en controlemaatregelen waren hier dan ook niet specifiek op gericht. Hierdoor heeft een tijdige ontdekking van de met Salmonella besmette zalm niet plaatsgevonden. Het traceringsysteem heeft er wel voor gezorgd dat de besmette gerookte zalm uit de handel kon worden genomen. Of de tracering uiteindelijk snel genoeg is uitgevoerd wordt door het OM en de IOD onderzocht. Om die reden kan, zolang dit onderzoek loopt, geen specifieker antwoord worden gegeven op bovenstaande vragen.

Vraag 10

Hoeveel mensen (fte) zijn voor welke periode door de VWA op deze zaak gezet? Welke pogingen zijn ondernomen om de besmette zalm te detecteren en uit de handel te nemen?

Er is sinds het eerste contact met het RIVM, op 15 augustus 2012, tot heden door de NVWA ongeveer 2500 uur aan deze zaak gewerkt. Tijdens de piek in deze uitbraak waren ongeveer 50 NVWA medewerkers van verschillende afdelingen actief betrokken bij het onderzoek naar de besmette zalm.
Het tweede onderdeel van de vraag is aan de orde in het onderzoek van het OM en de IOD naar deze zaak; om die reden kan hierop nu geen antwoord worden gegeven.

Vraag 11

Hoeveel controles zijn er de afgelopen drie jaar geweest bij het bedrijf Foppen en wat waren de resultaten?

Het bedrijf is de laatste drie jaar 11 maal door de NVWA gecontroleerd. Tijdens deze controles zijn verschillende tekortkomingen geconstateerd. Deze tekortkomingen hadden betrekking op hygiëne en bouwkundigen aspecten, op het voedselveiligheidssysteem en op de naleving van de microbiologische criteria. Als vervolg daarop is zes keer een schriftelijke waarschuwing gegeven en één maal een boeterapport opgemaakt.

Vraag 12

Betrof dit vooraangekondigde controles? Zo nee, hoeveel onaangekondigde controles waren er? Zo ja, waarom is het VWA-beleid om dergelijke controles vooraf aan te kondigen?

Hier ging bij het bedrijf Foppen eenmaal om een aangekondigde controle de andere controles waren niet aangekondigd. De NVWA voert bij bedrijven zowel aangekondigde als onaangekondigde controles uit. De controles op de naleving van één of meerdere specifieke onderdelen van het voedselveiligheidssysteem vinden onaangekondigd plaats. Controle van het gehele voedselveiligheidssysteem in één keer (een audit) vindt vanuit praktische overwegingen aangekondigd plaats. Dit is als zodanig ook in de in Europese regelgeving (Vo. (EG) nr. 854/2004 en Vo. (EG) no. 882/2004) geregeld. Medewerkers van het bedrijf moeten hiervoor worden vrij gemaakt en beschikbaar te zijn voor de uitwisseling van informatie met de NVWA.

Vraag 13

In hoeverre waren dit papieren controles of zijn er ook daadwerkelijk tests en monsters genomen? Zo ja, hoeveel?

Bij het bedrijf Foppen werden alleen fysieke controles uitgevoerd, wat inhoudt dat het bedrijf daadwerkelijk bezocht is. De nadruk bij deze controles ligt op het voedselveiligheidssysteem en de naleving van procedures en wettelijk voorschriften. Bij Foppen werd de afgelopen jaren tweemaal een monstername uitgevoerd.
Hierbij wil ik opmerken dat het de verantwoordelijkheid van de producent zelf is om de veiligheid van zijn voedingsmiddelen te borgen. Voor deze borging zal hij testen moeten uitvoeren. Hierin verwijs ik ook naar mijn antwoord op uw brief met kenmerk 2012Z19221/2012D43463.

Vraag 14

Wat is het opleidings- en ervaringsniveau van de controleurs die dergelijke controles uitvoeren en is dit opleidings- en ervaringsniveau hetzelfde of anders dan tien jaar geleden?

De NVWA verwacht sinds 1 januari 2012 dat inspecteurs een gerichte vooropleiding hebben op ten minste hbo-niveau. Daarnaast volgt de inspecteur diverse (interne) opleidingen zowel gericht op het terrein van bestuurs- en strafrecht, als op het vakgebied waarin hij/zij werkzaam is. Hierbij komen onder andere de meest recente ontwikkelingen in wet- en regelgeving en sectorkennis aan de orde.

Vraag 15

Wat zijn de wettelijke eisen betreffende voedselveiligheid en salmonella aan de fabrikant, en in hoeverre is dit nageleefd?

Volgens de Algemene Levensmiddelenverordening (Vo. (EG) nr. 178/2002) artikel 14, eerste en tweede lid, mogen «levensmiddelen niet in de handel worden gebracht indien zij onveilig zijn. Aanwezigheid van Salmonella op kant-en-klare, direct te consumeren, levensmiddelen zoals gerookte zalm wordt als schadelijk voor de gezondheid beschouwd. De concrete microbiologische risico’s per type levensmiddelen zijn Europees vastgesteld in Vo. (EG) nr. 2073/2005.
Het tweede onderdeel van de vraag speelt een rol in het onderzoek van het OM en de IOD naar deze zaak en om die reden kan hierop, zolang dit onderzoek loopt, geen antwoord worden gegeven.

Vraag 1

Is het waar dat dieren voor bontproductie in China in erbarmelijke omstandigheden leven en dat ze op een dieronwaardige manier aan hun einde komen? Zo ja, kunt u toelichten in welke omstandigheden deze dieren leven en hoe ze worden gedood ten behoeve van de bontproductie? Zo nee, waarom niet?1 2

Op dit moment is in China sprake van een grote bontindustrie. Hierover zijn weinig officiële gegevens bekend. De gegevens die bekend zijn, zijn verzameld door NGO’s en via (nieuwe) media bekend gemaakt. U en ik hebben daardoor dezelfde beelden gezien en verhalen gehoord. Het is moeilijk te bepalen of dit beelden betreft die betrekking hebben op uitzonderingen of dat dit een generiek beeld is.

Vraag 2

Klopt het dat de Nederlandse pelsdierhouders aan zeer strenge voorschriften moeten voldoen op het gebied van dierenwelzijn en diergezondheid en milieu in tegenstelling tot hun collega’s in China? Zo ja, kunt u de verschillen toelichten in regelgeving op het gebied van dierenwelzijn, diergezondheid en milieu tussen beide landen waar de pelsdierhouders aan moeten voldoen? Zo nee, waarom niet?

Nederlandse pelsdierhouders moeten voldoen aan voorschriften op het gebied van dierenwelzijn en diergezondheid en milieu, zoals alle veehouders in Nederland dat moeten. Tevens moeten zij voldoen aan een dierenwelzijnverordening van het productschap.
De Chinese autoriteiten hebben aangegeven dierenwelzijn serieus te nemen en zijn bezig met uitgebreide studies en het verzamelen van best practices uit andere landen.
Een belangrijk verschil met Nederland is dat vossen en chinchilla’s in Nederland sinds 2008 niet meer als pelsdier gehouden mogen worden. Per saldo is er in Nederland uitsluitend een nertsenhouderij. In China worden vele diersoorten gehouden voor bont, ook soorten die in Nederland op grond van dierenwelzijn niet gehouden mogen worden als productiedier. Een ander belangrijk verschil in houderij is dat in Nederland geen sprake is van transport van de nertsen voorafgaande aan het doden van de dieren. Dit is een belangrijke factor voor het dierenwelzijn.

Vraag 3

Klopt het dat de wereldwijde vraag naar luxeproducten, zoals bont, toeneemt? Kunt u aangeven in welke mate deze vraag toeneemt?

Het Nederlands Bont Instituut geeft aan dat uit de jaarlijkse economische rapportage van de Internationale Bonthandel Federatie over het verkoopseizoen 2010–2011 bleek, dat de wereldwijde omzet in bont met 7% gestegen was. Dit betekent volgens de Internationale Bonthandel Federatie een totale omzetstijging van 70% vanaf de periode winter 2000–2001.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat de Nederlandse staat door het pelsdierhouderijverbod potentiële inkomsten misloopt? Kunt een inschatting geven van de gederfde inkomsten?

Door het LEI is in haar onderzoeken aangegeven dat de totale omzet van de pelsdiersector meer dan 300 miljoen euro bedraagt. In hoeverre de Nederlandse staat inkomsten mis loopt is op basis hiervan niet te zeggen, dit is afhankelijk van diverse factoren.

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat door het verbod op de pelsdierhouderij in Nederland en de toenemende wereldwijde vraag naar bont de productie van bont zich steeds meer zal verplaatsen naar landen zoals China waar het met dierenwelzijn slecht is gesteld? Zo nee, waarom niet?

In eerdere debatten in de Tweede en Eerste Kamer is door mijn voorgangers en de Minister van Economische Zaken aangegeven dat de productie zich kan verplaatsen naar bijvoorbeeld Denemarken, een land met een vergelijkbare dierenwelzijnstandaard. Indien de productie wordt verplaatst naar Polen of Roemenie is wellicht wel sprake van EU-regels maar is het mogelijk dat daar niet onze standaarden worden gehaald. Wordt de productie verplaatst naar Wit Rusland en China dan valt te verwachten dat het dierenwelzijn vermindert.
De vraag en daarmee productie van pelsdieren zal naar verwachting toenemen.
In hoeverre de verplaatsing zich voordoet is niet bekend.

Vraag 1

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de aanmelding van Polder Stein als Habitatrichtlijngebied?1

Dit gebied zal nog dit jaar weer bij de Europese Commissie worden aangemeld als Habitatrichtlijngebied.

Vraag 2

Is het waar dat de Landelijke Vegetatie Databank aangeeft dat het habitattype glanshaver- en vossenstaarthooilanden (H6510) niet in Polder Stein voorkomt?

In de Landelijke Vegetatie Databank zijn opnames opgenomen van het vegetatietype Kievitsbloem-associatie in Polder Stein. Dit vegetatietype kwalificeert voor het in kader van Natura 2000 benoemde habitattype glanshaver- en vossenstaarthooilanden. In bijlage 12 vindt u de door u gevraagde gegevens. Binnen de door u gevraagde periode zijn alleen opnamen beschikbaar in de periode 2003–2012. Deze opnamen betreffen steekproeven.
Bij de selectie van Natura 2000-gebieden in 2003 is Polder Stein geselecteerd als één van de drie beste gebieden voor H6150B op basis van historische gegevens en expertkennis.
In 2010 is op basis van de hieronder genoemde wetenschappelijke gegevens3 de conclusie getrokken dat de Kievitsbloem-associatie – en daarmee het habitattype – op dat moment en ten tijde van de aanmelding niet aanwezig was. Dat was de reden dat is gemeld dat Polder Stein niet als Habitatrichtlijngebied zou worden aangewezen. Vervolgens is aan de Europese Commissie verzocht dit gebied van de Communautaire lijst te halen.
In 2012 bleek deze conclusie niet correct. In april 2012 heeft, naar aanleiding van de bij vraag 4 genoemde brief, een veldbezoek plaatsgevonden (voor verslag zie bijlage 2)4 waaruit de conclusie is getrokken dat het niet verwaarloosbaar aanwezig was en daarmee kwalificeert als habitattype. Uit nadere analyse van de vegetatieopnamen in bijlage 15 bleek dat het type ook in 2003 aanwezig was. Gezien de achteruitgang van dit habitattype als gevolg van onder andere verdroging is het aannemelijk dat er in 2004 meer oppervlakte aanwezig was dan op het moment van het veldbezoek waardoor geconcludeerd is dat het ook in 2004 kwalificeerde.
Het in het gebied gevoerde beheer is onvoldoende gericht geweest op het behoud van de Glanshaver- en vossenstaart hooilanden. Inmiddels is de verdroging in het gebied aangepakt en is in het gebied herstelbeheer gestart waardoor er goede kansen voor het behouden van dit habitattype in het gebied zijn.

Vraag 3

Kunt u aangeven op grond van welke gegevens, zoals genoemd in Kamerstuk 32 500 XIII nr. 167, de Habitatrichtlijnstatus van Polder Stein is komen te vervallen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u de brief waarin richting het Rijk en de Europese Commissie werd aangegeven dat het habitattype glanshaver- en vossenstaarthooilanden (H6510) toch in Polder Stein voorkomt, zoals vermeld in Kamerstuk 32 670 nr. 68, naar de Kamer sturen)?

Hierbij stuur ik u een afschrift van deze brief (bijlage 3)6.

Vraag 5

Kunt u de meet- en observatiegegevens van de afgelopen twintig jaar met betrekking tot het voorkomen, de oppervlakte en de kwaliteit van het habitattype glanshaver- en vossenstaarthooilanden (H6510) in Polder Stein naar de Kamer sturen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Is de veronderstelling juist dat het schijnbaar voorkomen van het habitattype glanshaver- en vossenstaarthooilanden (H6510) in Polder Stein in het kader van de Habitatrichtlijn gekwalificeerd kan worden als «aanwezig, maar verwaarloosbaar»? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 7

Is de veronderstelling juist dat artikel 5, lid 1 van de Habitatrichtlijn impliceert dat ten opzichte van de vastgestelde communautaire lijst met Habitatrichtlijngebieden aanwijzing van nieuwe gebieden pas noodzakelijk is als het prioritaire habitattypen en soorten betreft?

Het uitgangspunt is dat de gebieden die in aanmerking komen voor aanwijzing als speciale beschermingszone door de lidstaten worden voorgesteld op basis van de criteria van bijlage III7 (fase 1) bij de Habitatrichtlijn (artikel 4, eerste lid, Habitatrichtlijn). De Europese Commissie beoordeelt op basis van de daarvoor geldende criteria van bijlage III8 (fase 2) bij de Habitatrichtlijn welke van de door de lidstaat geselecteerde gebieden daadwerkelijk in aanmerking komen voor plaatsing op de lijst van gebieden van communautair belang voor de betrokken biogeografische regio en stelt met instemming van de lidstaten een ontwerplijst op (artikel 4, tweede lid, Habitatrichtlijn). Vervolgens stelt zij deze lijst vast volgens de daarvoor geldende procedure (artikel 4, derde lid, Habitatrichtlijn). Ten algemene geldt dat de Commissie, als een lidstaat de selectie niet juist uitvoert en te weinig of verkeerde gebieden selecteert, in het uiterste geval de lidstaat kan dwingen tot een betere of aanvullende selectie te komen door middel van een inbreukprocedure bij het Europese Hof van Justitie. Dit is uiteraard alleen aan de orde als de lidstaat en de Commissie het na overleg niet eens zijn over een aanpassing van de selectie.
Een dergelijke inbreukprocedure kan ook aan de orde zijn als een gebied in een later stadium van de lijst van gebieden van communautair belang wordt geschrapt op basis van door de lidstaat geleverde onjuiste gegevens en de lidstaat het gebied na vaststelling van de onjuistheid van die gegevens het gebied niet opnieuw aandraagt voor opname op de lijst.
Artikel 5, eerste lid, van de Habitatrichtlijn voorziet los daarvan – overigens ook in de situatie dat de lidstaat niet onmiddellijk in strijd heeft gehandeld met de criteria van bijlage III9 of andere bepalingen van het gemeenschapsrecht – in een procedure om in uitzonderlijke gevallen de mogelijkheid te openen dat er een gebied wordt aangewezen dat niet door een lidstaat is voorgesteld, maar dat de Europese Unie voor de handhaving van een prioritair type natuurlijke habitat of een prioritaire soort van essentieel belang acht.

Vraag 8

Is het waar dat in Polder Stein geen prioritaire habitattypen en soorten voorkomen?

Ja.

Vraag 9

Waarom is het feit dat het habitattype glanshaver- en vossenstaarthooilanden (H6510) in verschillende gebieden voorkomt en beschermd moet worden, ook als het gaat over subtype B, niet voldoende om Polder Stein niet opnieuw aan te hoeven melden als Habitatrichtlijngebied?

Nederland is er vanuit de Habitatrichtlijn aan gehouden de ecologische variatie en de verspreiding van habitattypen binnen ons land in stand te houden en waar nodig te herstellen. De specifieke vorm van H6510B met kievitsbloemen komt buiten Polder Stein, alleen in Noord Oost-Nederland (m.n. Overijssel) voor. Verdwijnen van dit habitattype in Polder Stein zou betekenen dat er geen voorkomen meer over zou zijn in heel West-Nederland. Voor een goede verspreiding en de daarmee gepaard gaande gunstige staat van instandhouding is het noodzakelijk dat ook in Polder Stein het habitattype weer duurzaam kan voorkomen10.

Vraag 10

Hoe waardeert u de statusverwisselingen van Polder Stein in het licht van de rechtszekerheid van belanghebbenden in en nabij het gebied?

Ik vind de ontstane situatie zeer vervelend. Ondanks dat in het kader van de aanwijzing als Vogelrichtlijngebied al een beheerplan voor het gebied is afgerond, zullen ook consequenties van de aanwijzing als Habitatrichtlijngebied moeten worden opgenomen in het beheerplan. Dit gebied hoeft niet opgenomen te worden in de PAS aangezien de kritische depositiewaarde van het meest stikstofgevoelige habitattype (H6510B) niet wordt overschreven.

Vraag 11

Bent u bereid Polder Stein niet voor te dragen als Habitatrichtlijngebied en alles in het werk te stellen om aanwijzing als Habitatrichtlijngebied te voorkomen?

Nee, ik ga het gebied weer aanmelden bij de Europese Commissie als Habitatrichtlijngebied. Ondanks de ontstane situatie is het waardevol dat we de conclusie kunnen trekken dat de glanshaver- en vossenstaarthooilanden nog in het gebied voorkomen. Hierdoor kunnen we, voordat het habitattype echt zou verdwijnen, met de nu al ingezette maatregelen en het juiste beheer deze natuurwaarden behouden voor de toekomst.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending van radio 1 over antibioticaresistentie?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de stelling dat er over 15 jaar geen werkende antibiotica meer is «als er niet snel iets gebeurt»? Overweegt u nadere maatregelen? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Antibioticaresistentie is een dreiging voor de volksgezondheid. Het is zorgwekkend dat steeds vaker moet worden uitgeweken naar gebruik van antibiotica die worden gezien als «laatste redmiddel» omdat gangbare antibiotica niet meer werkzaam zijn. Er zijn momenteel nog voldoende middelen om patiënten te behandelen maar dat moet in de toekomst ook zo blijven. Zowel binnen de humane gezondheidszorg als binnen de veterinaire wereld zijn al veel maatregelen genomen om de antibioticaresistentieproblematiek het hoofd te bieden.
De antibioticaresistentieproblematiek is één van de speerpunten van dit kabinet en dit onderwerp is dan ook opgenomen in de brief die staatssecretaris Van Rijn en ik u hebben gestuurd over onze agenda tijdens de huidige kabinetsperiode (TK 32620-78). Over de uitwerking van dit specifieke onderwerp binnen de huidige kabinetsperiode zal ik u voor de zomer per brief informeren.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de bewering dat er nauwelijks nieuwe antibiotica worden ontwikkeld, omdat het ontwikkelen van nieuwe antibiotica financieel onaantrekkelijk is?2 Ziet u een rol voor uzelf bij het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe antibiotica? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke concrete acties heeft u ondernomen en/of in gang gezet om de ontwikkeling van nieuwe antibiotica te stimuleren? Welke nationale maatregelen overweegt u op dit moment en welk tijdpad hanteert u daarbij?

Het ontwikkelen van nieuwe antibiotica is primair een verantwoordelijkheid van de farmaceutische industrie. Het is helaas waar dat de ontwikkeling van antibiotica financieel minder aantrekkelijk is dan de ontwikkeling van medicijnen die veel worden gebruikt. De bedoeling is om de ontwikkelde antibiotica zo lang mogelijk op de plank te laten en daarna zo min mogelijk te gebruiken. Al die tijd worden de ontwikkelkosten niet terug verdiend. Ik zie zeker een rol voor de Nederlandse overheid bij de ontwikkeling van nieuwe middelen maar zoals ik al eerder heb aangegeven kan één land dit niet alleen. De ontwikkeling van nieuwe middelen is een internationale aangelegenheid. Nederland neemt actief deel aan het EU Joint Programming Initiative on Antimicrobial Resistance. Nederland coördineert de ontwikkeling van een Europese strategische onderzoeksagenda. Deze agenda wordt in nauwe samenwerking met de WHO ontwikkeld, om ook de aansluiting bij de mondiale agenda te zoeken. De agenda zal een belangrijke «push» moeten geven aan onderzoek naar allerlei aspecten van antimicrobiële resistentie, inclusief ontwikkeling van nieuwe middelen.
Voor mijn verdere inzet voor wat betreft de ontwikkeling van nieuwe middelen verwijs ik u naar de brief die ik noemde in het antwoord op vraag 2 die ik voor de zomer zal sturen.

Vraag 4

Herinnert u zich uw oproep om de antibioticaresistentie mondiaal aan te pakken?3 Welke concrete acties heeft u sindsdien ondernomen en/of in gang gezet om onverantwoord antibioticagebruik nationaal en internationaal tegen te gaan?

Tijdens de opening van een internationale conferentie in Amsterdam over gepast medicijngebruik in oktober 2012 heb ik inderdaad aandacht gevraagd voor de wereldwijde problematiek van antibioticaresistentie. Nederland doet al heel veel op dit gebied, maar kan dit niet alleen. Daarom is wereldwijde actie nodig.
Nederland initieert, ondersteunt en neemt deel aan diverse Europese en mondiale activiteiten om de problemen rondom antibioticaresistentie te signaleren, te analyseren en te agenderen.
Nederland heeft Memoranda of understanding (MOU’s) afgesloten met onder andere China en India waarin antibioticaresistentie is opgenomen. Ook heeft het RIVM Centrum Infectieziektebestrijding namens Nederland onlangs een MOU ondertekend met WHO Euro en de Europese federatie van wetenschappelijke verenigingen voor medische microbiologie (ESCMID). Met deze MOU wordt aansluiting gezocht tussen niet EU lidstaten en EU lidstaten (waarvoor via het ECDC al een systeem bestaat) om de resistentieproblematiek in kaart te brengen en met andere landen te vergelijken. De ervaring heeft geleerd dat inzicht hierin een grote motivatie is voor landen om hun antibioticabeleid kritisch onder de loep te nemen.
Tot slot heb ik onlangs tijdens een gesprek met eurocommissaris Borg het onderwerp antibioticaresistentie aan de orde gesteld en aangegeven dat Nederland dit onderwerp hoge prioriteit geeft.
Ook mijn internationale inzet zal ik verder uitwerken in de brief die ik u voor de zomer zal sturen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het antibioticagebruik in de Nederlandse veeteelt, ondanks het feit dat het antibioticagebruik de laatste jaren gehalveerd is, nog steeds veel te hoog is? Deelt u voorts de mening dat de doelstelling van halvering in 2013 niet ambitieus genoeg was? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke ambities hanteert u nu? Op welke termijn krijgt de Kamer meer duidelijkheid over de wijze waarop u in overleg met uw collega’s de nieuwe doelstellingen wilt implementeren?

Ook na de halvering is het antibioticumgebruik in de veehouderij nog steeds te hoog. Daarom heeft het kabinet voor 2015 een reductiedoelstelling van 70% ten opzichte van 2009 vastgesteld voor de veehouderij als geheel (TK 29683-125). Zie voorts de brief die ter zake 5 april 2013 naar uw Kamer is gestuurd.

Vraag 6

Deelt u bovendien de mening dat het gebruik van antibiotica bij dieren in het belang van de volksgezondheid verder teruggedrongen moet worden? Op welke wijze gaat u invulling geven aan de afspraak in het regeerakkoord dat het gebruik van antibiotica voor dieren, als het nodig is, aangescherpt wordt?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het onderzoek dat erop wijst dat de grote achteruitgang van wilde bestuivers, zoals vlinders, hommels, zweefvliegen en wilde bijen, een groot gevaar is voor de landbouw en voor de voedselzekerheid?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de bezorgdheid over de sterke daling van het aantal vlinders in ons land, waardoor de vlinderstand momenteel op het laagste niveau van de laatste twintig jaar is beland?2

Ik heb kennisgenomen van het feit dat van de 51 in ons land voorkomende vlindersoorten vanaf 1992 van iets meer dan de helft van die soorten de populatieomvang is gedaald, en van een kwart, gestegen. Deze informatie draagt bij aan inzicht in wat nu nog niet goed lijkt te gaan, onder meer met het oog op de biodiversiteitsdoelstellingen voor 2020.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de belangrijkste oorzaak van de achteruitgang van de vlinderstand gevonden kan worden in de intensivering van de landbouw, waardoor het leefgebied van vlinders sterk is afgenomen door versnippering, vermesting en verdroging? Zo ja, welke consequenties verbindt u hieraan en op welke wijze wilt u de verdere intensivering van de landbouw en de negatieve gevolgen daarvan tegengaan?

Ik kan bevestigen dat voor een aantal vlindersoorten sterk wordt vermoed dat oorzaken van achteruitgang liggen in het verdwijnen van geschikt leefgebied, versnippering, intensivering van de landbouw, verdroging en vermesting. Voor het terugdringen van vermesting en verdroging zijn er in het verleden al diverse generieke maatregelen in gang gezet. Daarnaast zijn voor vier soorten dagvlinders Natura 2000-gebieden aangewezen en kunnen provincies voor 32 vlindersoorten met een zogeheten kleurcode «oranje» of «rood» zelf maatregelen nemen in het kader van het soortenbeleid.

Vraag 4

Bent u bereid om een extra en een forse inspanning te leveren om het leefgebied voor vlinders en andere wilde bestuivers weer te vergroten? Zo ja, op welke termijn en wijze? Zo nee, waarom niet?

Ik ben met de provincies in gesprek over het natuurbeleid binnen en buiten de EHS, waaronder het agrarisch natuurbeheer. Daarover kan ik uw Kamer binnenkort informeren. Provincies zien toe op de uitvoering van maatregelen voor Natura 2000-soorten en kunnen naar eigen inzicht ook maatregelen nemen voor diverse andere soorten (zie ook mijn antwoord op vraag 3).

Vraag 5

Deelt u de mening dat de bermen van wegen een leefgebied zouden kunnen vormen voor vlinders en andere wilde bestuivers, wanneer deze worden ingezaaid met bloemenzaden? Zo ja, bent u bereid om ervoor te zorgen dat deze bermen inderdaad als zodanig worden ingericht, ook in samenwerking met provincies en gemeenten? Zo nee, waarom niet?

Bloemrijke bermen kunnen zeker een leefgebied zijn voor diverse insecten. Zoals ik in mijn brief van 14 januari 2013 (Kamerstuk 32 372, nr. 96) heb aangegeven, heeft mijn voorganger terreinbeheerders vorig jaar opgeroepen meer aandacht te schenken aan bloemrijk groenbeheer voor bijen en wilde bestuivers. In het kader van het Jaar van de Bij zijn door partijen bijeenkomsten georganiseerd over bloemrijk openbaar groen, waaronder bermen. Vele positieve voorbeelden passeerden hier de revue en vormden een stimulans voor anderen.
Tevens is het mogelijk dat provincies subsidies kunnen verstrekken in het kader van het Plattelands OntwikkelingsPlan (POP) voor bloeiende akkerranden om het voedselaanbod voor honingbijen en wilde bestuivers te vergroten.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de eindrapportage «Open Planproces Natuur in Flevoland» die in opdracht van de provincie Flevoland is opgesteld door Prof. mr. Roel Bekker?

Ja.

Vraag 2

Op grond van het advies van de heer Bekker heeft het college van Gedeputeerde Staten van Flevoland inmiddels besloten haar inzet met betrekking tot de ontwikkeling van de ecologische verbindingszone Oostvaarderswold definitief te stoppen en de verkoop van de reeds verworven gronden voor te bereiden; in hoeverre is dit voornemen in strijd met het voornemen in het regeerakkoord om de ecologische hoofdstructuur inclusief verbindingen te gaan realiseren?

De provincie Flevoland heeft op basis van het advies van de heer Bekker besloten de inzet op de verbindingszone Oostvaarderswold los te laten. De provincie heeft gekozen voor een tijdelijk moratorium, dat dient om rust en duidelijkheid in het gebied te krijgen. Parallel bereidt de provincie een programma Nieuwe Natuur voor. Hierbij zal een deel van de hectares worden ingericht als natuur, andere hectares worden naar een betere plaats geruild en daar ingericht als natuur en er worden gronden verkocht om met de opbrengst onder andere inrichting te betalen.
De situatie in de provincie Flevoland is complex, onder andere als gevolg van wijzigingen van het rijksbeleid en de uitspraak van de rechter inzake het provinciaal inpassingsplan. Het is de verantwoordelijkheid van de provincies om de uitvoering van het natuurbeleid met zoveel mogelijk draagvlak vorm te geven in het licht van het kabinetsbeleid. Ik ben daarnaast voornemens met de provincie en de betrokken gemeenten in gesprek te gaan over de natuurplannen in Flevoland.

Vraag 3

De verwerving van de gronden ten behoeve van de aanleg van deze ecologische verbinding is destijds mogelijk gemaakt dankzij een aanzienlijke rijksbijdrage; in hoeverre past verkoop van de betreffende gronden binnen de gestelde voorwaarden bij deze rijksbijdrage? Is de provincie vrij in de besteding van de opbrengsten bij verkoop?

In het bestuursakkoord natuur is afgesproken dat de provincies gronden die in de toekomst geen onderdeel uitmaken van de EHS via het grond voor grond principe kunnen inzetten voor het ontwikkelen (verwerven en inrichten) van natuur en voor het nakomen van harde juridische verplichtingen. Het verkopen van grond is dus niet per definitie in strijd met de gemaakte afspraken. Echter voor gronden die zijn aangekocht met ILG geld, geldt dat de opbrengst bij verkoop dient te worden ingezet voor de ontwikkelopgave zoals afgesproken in het bestuursakkoord natuur. Deze voorwaarde geldt voor alle provincies en dus ook voor de provincie Flevoland.

Vraag 4

Deelt u de mening dat voorkomen moet worden dat boeren die land eerst voor veel geld aan de staat verkocht hebben, deze nu goedkoper terug gaan kopen?

Over het algemeen deel ik de opvatting dat het niet wenselijk is dat eigenaren die land hebben verkocht aan de overheid deze later goedkoper terugkopen.

Vraag 5

Bent u bereid om met de provincie Flevoland in gesprek te gaan teneinde te voorkomen dat realisatie van de verbindingszone Oostvaarderwold door verkoop van verworven gronden onmogelijk wordt gemaakt?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat er Europese landbouwsubsidies en subsidies voor cultuur worden verstrekt aan respectievelijk het fokken van stieren bestemd voor stierenvechten en aan het onderhoud van arena’s waar stierengevechten plaatsvinden?1 Zo ja, hoe beoordeelt u dit? Zo nee, waarom niet?

Net als andere lidstaten kan Spanje in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in aanmerking komen voor steun aan de rundveehouderij.
Niet wat het Europees Cultuurprogramma betreft. Dit programma stimuleert grensoverschrijdende en innovatieve samenwerking en mobiliteit van kunstenaars en culturele werken in Europa.

Vraag 2

Kunt u aangeven hoeveel landbouwsubsidies er in Spanje jaarlijks naar het fokken van stieren voor stierenvechten gaan? Zo ja, kunt u specifiek zijn in uw antwoord en ook aangeven hoe dit voor andere landen met betrekking tot stierenvechten is? Zo nee, waarom niet?

Nee, hierover is geen informatie beschikbaar. Vechtstieren vormen geen aparte categorie in relatie tot EU-subsidies.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoeveel subsidies voor het behoud van cultuur er in Spanje jaarlijks gaan naar het onderhoud en de renovatie van arena’s waarin stierengevechten plaatsvinden? Zo ja, kunt u specifiek zijn in uw antwoord en ook aangeven hoe dit voor andere landen met betrekking tot stierenvechten is? Zo nee, waarom niet?

Nee. Uit het EU-cultuurprogramma gaat geen geld naar onderhoud en renovatie van arena’s waarin stierengevechten worden gehouden.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het dat het Spaanse Congres stierenvechten wil uitroepen tot Cultureel Erfgoed van Spanje en kunt u aangeven in hoeverre het stierenvechten meer subsidies zal gaan ontvangen door deze benoeming?2 Zo nee, waarom niet?

In Spanje is op 13 december 2011 een burgerinitiatief ingediend voor de erkenning van stierenvechten als nationaal cultureel erfgoed van Spanje, ondertekend door 590.000 personen. Het is aan het Spaanse parlement om dit initiatief al dan niet in behandeling te nemen. De procedures hierover lopen nog.
In het kader van het UNESCO-verdrag over de bescherming van immaterieel cultureel erfgoed (2003) zijn landen die dit verdrag hebben geratificeerd, verplicht het immaterieel erfgoed op hun grondgebied in kaart te brengen en in een inventaris op te nemen. Aan een inventaris op nationaal niveau kunnen geen rechten worden ontleend voor internationale subsidies.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u het dat Spanje, ondanks de hevige crisis waarin het land zich bevindt, nog steeds investeert in stierenvechten mede door middel van Europese subsidies, terwijl een meerderheid van de Spanjaarden3 en andere Europeanen4 niet achter deze traditie staat?

Conform het principe van subsidiariteit is deze afweging een verantwoordelijkheid van de lidstaat in kwestie waar het nationale middelen betreft. Wat betreft de besteding van EU-middelen dient te worden voldaan aan de EU-regels die daarvoor gelden.

Vraag 6

Bent u van mening dat Europa als nettobetaler aan Spanje beter in de gaten moet gaan houden hoe Spanje zijn geld besteedt? Zo nee, waarom niet?

Zoals bij vraag 5 aangegeven, vindt het kabinet de afweging hoe een lidstaat nationale middelen besteedt een verantwoordelijkheid van de lidstaat in kwestie.
Voor zover het Europese middelen betreft, houdt de Europese Commissie nauw toezicht op het financiële beheer en de rechtmatigheid van de bestedingen in de lidstaten. Het kabinet wenst dit ongeacht de nettopositie van een lidstaat verder te versterken en dringt hier regelmatig op aan, bijvoorbeeld in de Landbouw- en Visserijraad.

Vraag 7

Bent u bereid er in Europa voor te pleiten dat Europese subsidies niet verstrekt dienen te worden aan het stimuleren van ernstige vormen van dierenleed, zoals stierenvechten? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

De inzet van de Nederlandse regering op de EU-strategie dierenwelzijn 2012–2015 is per brief van 3 oktober 2011 van mijn ambtsvoorganger aan Commissaris Dalli kenbaar gemaakt (bijlage bij TK 28 286 en 21 501–32, nr. 526). Daarnaast is de inzet van Nederland nadrukkelijk aan de orde geweest bij de formulering van conclusies en verklaringen over deze strategie in de Landbouw- en Visserijraad.
Het binnen de lidstaten op een juiste wijze omgaan met dieren bij evenementen van vermaak of traditie is in het kader van subsidiariteit een verantwoordelijkheid van de lidstaat in kwestie. Dit soort aspecten is daarom niet aangekaart in het kader van de EU-strategie. In EG-richtlijn 98/58/EG van de Raad inzake de bescherming van voor landbouw gehouden dieren is opgenomen dat de eigenaar of houder alle passende maatregelen moet treffen om het welzijn van zijn dieren te verzekeren en te waarborgen dat die dieren niet onnodig aan pijn of leed worden blootgesteld en dat hen geen onnodig letsel wordt toegebracht. Mocht zich een mogelijkheid voor gaan doen dat een nieuw door de Commissie overwogen EU-regelgevingkader dergelijke bepalingen ook voor andere dieren dan voor landbouw gehouden dieren gaat vastleggen, dan zal ik dergelijke bepalingen ondersteunen.

Vraag 8

Hoe beoordeelt u het dat Spanje zogenaamde «vleesproductie» aanvoert als verantwoording voor het ontvangen van subsidies, omdat het vlees van de gebruikte stieren wordt gegeten?

Er bestaan twee typen steun, enerzijds de slachtpremie en een kwaliteitsregeling voor rundvlees, anderzijds de zoogkoeienpremie. Stierenfokkers komen voor beide typen premies in aanmerking. Sinds 2012 wordt er geen slachtpremie voor stieren uitbetaald in verband met de ontkoppeling van dergelijke steun.

Vraag 9

Deelt u de mening dat er in Spanje mogelijk sprake is van belangenverstrengeling en dubbele petten bij het verdelen van landbouwsubsidies doordat de Spaanse minister van landbouw getrouwd is met een grote fokker van vechtstieren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe kijkt u hier tegenaan en bent u bereid dit in Europa aan te kaarten?

Mij is niets bekend over mogelijke belangenverstrengeling. De rechtmatigheid van de toekenning van Europese subsidies wordt geborgd door Europese voorwaarden, zie ook het antwoord op vraag 6.

Vraag 10

Kunt u aangeven of er nog andere subsidies worden verstrekt ten behoeve van stierenvechten, het onderhoud van arena’s of het houden van festiviteiten waarbij dieren op vergelijkbare wijze worden gebruikt? Zo ja, kunt u specifiek zijn in uw antwoord? Zo nee, waarom niet?

Nee, er zijn geen gegevens beschikbaar over eventuele steun die afzonderlijke gemeenten wellicht verstrekken voor andere festiviteiten waarbij dieren zijn betrokken. Ook is geen specifieke informatie voorhanden of uit andere EU fondsen hiertoe subsidies worden verstrekt. Zie verder antwoord op vraag 1.

Vraag 11

Hoe kijkt u er in het algemeen tegenaan dat er in Europa nog steeds dieren worden mishandeld voor vermaak en hoe ziet u dit in het licht van het Europees Actieplan Dierenwelzijn?

Zie antwoord op vraag 7.

Vraag 12

Bent u bereid er in het kader van het Europees Actieplan Dierenwelzijn voor de pleiten dat het mishandelen van dieren voor vermaak of traditie, zoals stierenvechten, niet meer zal worden toegestaan? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 7.

Vraag 1

Is het waar dat de beschermde zeer zeldzame veldspitsmuis voorkomt op het kloosterterrein in Sibculo, maar dat Stichting Klooster Sibculo door intensief beheer en niet toegestane onderhoudswerkzaamheden meerdere malen het leefgebied van de veldspitsmuis heeft aangetast en daarmee verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet heeft overtreden?1 Zo ja, hoe beoordeelt u dit?

In het verleden hebben kapwerkzaamheden plaatsgevonden, waardoor mogelijk verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet zijn overtreden. Uit onderzoek dat de Stichting Klooster Sibculo (verder: de Stichting) na de kap heeft laten uitvoeren door de Zoogdiervereniging blijkt dat er inderdaad veldspitsmuizen voorkomen op het kloosterterrein. Door Dienst Regelingen is daarom bij de Stichting om een beheerplan gevraagd. De Stichting heeft door de Zoogdiervereniging een beheerplan laten opstellen.

Vraag 2

Kunt u uiteenzetten hoe u ervoor zorgt dat het beheer van het kloosterterrein in overeenstemming is en blijft met de Flora- en faunawet en welke deskundige(n) u hiervoor raadpleegt?

Als daar aanleiding voor is, controleert de NVWA op verzoek van Dienst Regelingen of de stichting zich houdt aan het door de Zoogdiervereniging opgestelde beheerplan.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat u Stichting Klooster Sibculo heeft opgelegd de toekomstige kloostertuin die zij willen realiseren geschikt te maken als leefgebied voor de veldspitsmuis als compensatie voor het blootleggen van oude kloostermuren? Zo neen, waarom niet?

De Stichting zal bij werkzaamheden die niet onder het beheerplan vallen opnieuw onderzoek moeten (laten) verrichten. De Stichting is daarvan op de hoogte. Het is dan aan Dienst Regelingen om te bepalen of al dan niet compensatie moet worden opgelegd.

Vraag 4

Is het waar dat Stichting Klooster Sibculo het niet eens is met de aanvullende maatregelen die u heeft opgelegd ten aanzien van de inrichting en onderhoud van het kloosterterrein in Sibculo? Zo ja, hoe beoordeelt u dit en hoe wilt u voorkomen dat in de toekomst nogmaals het leefgebied van de veldspitsmuis verder zal worden aangetast?

Bij de Stichting leven nog enige onduidelijkheden. Er zal nog overleg met Dienst Regelingen plaatsvinden.

Vraag 5

Deelt u de mening dat verdere aantasting van het leefgebied van de zeer zeldzame veldspitsmuis te allen tijde dient te worden voorkomen in plaats van achteraf te worden opgemerkt en dat daar intensief toezicht voor noodzakelijk is, gelet op het feit dat Stichting Klooster Sibculo in het verleden meerdere malen de fout in is gegaan met het beheer en ouderhoud van het terrein? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Kunt u uiteenzetten hoe u ervoor zorgt dat er voldoende toezicht zal worden gehouden op het beheer en onderhoud van het kloosterterrein, de inrichting van de toekomstige kloostertuin en of dit wel in overeenstemming gebeurt met de door u gestelde aanvullende eisen met betrekking tot zeer extensief en gefaseerd onderhoud, zodat het leefgebied van de velspitsmuis niet verder wordt aangetast? Zo neen, waarom niet?

Ik verwijs u naar mijn antwoord op de vragen 2, 3 en 5.

Vraag 1

Is het waar dat veel faunavoorzieningen die zijn aangelegd als compensatie voor de schade die economische activiteiten toebrengen aan de natuur, niet functioneren, zoals droogstaande vispassages, verdronken zoogdiertunnels, amfibieëntunnels met ontwerp en constructiefouten en in verval geraakte looprichels terwijl deze dienen om de weg ter hoogte van een brug of duiker te kunnen passeren?1 Zo ja, hoe beoordeelt u dit?

Mij zijn geen onderzoeksgegevens bekend die bovenstaande bewering kunnen bevestigen of ontkennen. Het is uiteraard niet wenselijk dat aangelegde faunavoorzieningen niet als zodanig functioneren. Zie verder mijn antwoord op de vragen 3, 5 en 6.

Vraag 2

Kunt u uiteenzetten op welke wijze en met welke regelmaat faunavoorzieningen worden gecontroleerd? Kunt u de resultaten ten aanzien van het functioneren van faunavoorzieningen over de afgelopen 3 jaar uiteenzetten? Zo neen, waarom kunt u daar geen inzage in verschaffen?

Faunavoorzieningen worden in de regel aangelegd in het kader van het Meerjarenprogramma Ontsnippering. Door Rijkswaterstaat zijn in dat kader vele honderden faunapassages en vele honderden kilometers raster, onder meer om dieren naar die passages te geleiden, aangelegd. Rijkswaterstaat organiseert zelf inspectie en onderhoud van faunavoorzieningen en heeft daarvoor richtlijnen opgesteld.2 Ook door provincies, waterschappen, gemeenten en particuliere organisaties worden dergelijke voorzieningen getroffen. Het is mij niet bekend hoe deze organisaties op het functioneren van faunavoorzieningen controleren.

Vraag 3

Kunt u uiteenzetten hoe vaak er de afgelopen 3 jaar wettelijke sancties zijn opgelegd voor het niet functioneren van faunavoorzieningen die zijn aangelegd ter compensatie van activiteiten of ontwikkelingen die schade toebrengen aan de natuur? Zo neen, waarom niet?

Indien het gaat om overtredingen van de Flora- en faunawet of voorzieningen die zijn voorgeschreven op grond van een ontheffing ex artikel 75 van die wet, kan ik handhavend optreden. De afgelopen drie jaar is door Dienst Regelingen in 200 gevallen afgedwongen dat de vereiste faunavoorzieningen alsnog werden gerealiseerd of, indien deze niet functioneerden, werden gerepareerd. In de meeste gevallen zijn de beheerders tot herstel van de faunavoorzieningen overgegaan, zodat geen sancties behoefden te worden opgelegd. Het betrof hier niet slechts faunapassages, maar ook andere faunavoorzieningen zoals nestgelegenheid voor vogels, vleermuiskasten, voortplantingspoelen voor amfibieën e.d.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het zorgwekkend is dat er bij schadelijke activiteiten voor de natuur op basis van de natuurwetgeving vaak wordt overgegaan tot mitigerende en compenserende maatregelen in de vorm van faunavoorzieningen, terwijl de gerealiseerde voorzieningen vervolgens niet of onvoldoende worden gecontroleerd en gemonitord op deugdelijkheid, functioneren en op de te realiseren doelen ten aanzien van de getroffen soort(en)? Zo ja, op welke termijn en wijze wilt u maatregelen treffen? Zo neen, waarom niet?

Zoals vermeld in mijn antwoord op vraag 3 beperkt mijn verantwoordelijkheid en bevoegdheid zich tot voorzieningen die zijn gerelateerd aan overtredingen van de Flora- en faunawet en voorzieningen die zijn voorgeschreven op grond van een ontheffing ex artikel 75 Flora- en faunawet. In voorkomende gevallen wordt bestuurlijk handhavend opgetreden.

Vraag 5

Kunt u de observaties bevestigen van ecoloog en onderzoeker Edgar van der Grift van Alterra dat de vele in verval geraakte loopbruggen, verdronken zoogdiertunnels en in slechte staat verkerende paddenschermen geen incidenten zijn? Zo nee, waarom niet en hoe verhoudt dit zich dan tot de vele niet functionerende voorzieningen die zijn aangetroffen in een steekproef waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in Natuur Bos en Landschap?

De publicatie in Vakblad Natuur, Bos en Landschap heeft dezelfde strekking als de publicatie waarnaar u in vraag 1 verwijst. Als dit allemaal klopt, is dat reden voor zorg. Ik kan echter deze beweringen nu niet bevestigen.
Ik verwijs u verder naar het antwoord op vraag 6.

Vraag 6

Bent u bereid een onderzoek in te stellen naar het functioneren van faunavoorzieningen? Zo nee, waarom acht u dit niet noodzakelijk? Zo ja, op welke termijn?

Eenieder die gebreken aan faunavoorzieningen constateert, kan de verantwoordelijke beheerder daarop aanspreken en, indien de voorziening voortkomt uit verplichtingen voortvloeiend uit de Natuurbeschermingswet 1998 of de Flora- en faunawet, een handhavingsverzoek indienen bij respectievelijk de provincie dan wel Dienst Regelingen van mijn ministerie. Ik roep dan ook iedereen op dit ook te doen. Ik zal zelf de verschillende terreinbeherende organisaties en de gemeenten en provincies benaderen en hen vragen te bezien of er inderdaad een achteruitgang is in het functioneren van faunavoorzieningen.

Vraag 1

Bent u bekend met de al langere tijd bestaande en hoogoplopende onenigheid tussen lokale en provinciale overheden en het Rijk over de uittreedsom die het Rijk voorstelt te betalen bij uittreding uit het Recreatieschap Midden-Delfland, welke volgens het recreatieschap veel te laag is om ervoor zorg te dragen dat het recreatieschap de contractuele en wettelijke verplichten in de toekomst kan nakomen?

Ik ben ermee bekend dat het Rijk en het recreatieschap het niet eens zijn over de door het recreatieschap aan het Rijk gestelde voorwaarden voor uittreding.

Vraag 2

Bent u bekend met de beslissing d.d. 12 februari jl. van de Midden-Delflandraad van de gemeenschappelijke regeling voor het Recreatieschap Midden-Delfland over de uittreedvoorwaarden voor het Rijk uit het recreatieschap, die per brief d.d. 12 februari jl. aan u kenbaar is gemaakt? Zo nee, waarom niet?

Ik ben bekend met een beslissing van de Midden-Delflandraad d.d. 12 februari jongstleden waarin het bezwaar van het Rijk tegen de door de Raad bij besluit van 29 juni 2012 gestelde uittreedvoorwaarden goeddeels wordt afgewezen.

Vraag 3

Heeft u de intentie om beroep in te stellen bij de rechtbank tegen de beslissing d.d. 12 februari jl. van de Midden-Delflandraad van het recreatieschap? Zo ja, waarom heeft u die intentie?

Ik ga in beroep tegen de beslissing van de Midden-Delflandraad. De uittreedsom van € 51 miljoen die het recreatieschap eist, is onredelijk en disproportioneel. De inhoudelijke en financiële onderbouwing van deze beslissing is daarbij op veel punten onjuist. De door het recreatieschap zelf ingestelde onafhankelijke bezwaaradviescommissie adviseerde in haar advies van 12 december 2012 aan de Midden-Delflandraad dan ook om de bezwaren van de Staat gegrond te verklaren en het besluit waarbij de uittreedsom op € 51 miljoen is gesteld te herroepen. De Midden-Delflandraad legt dit onafhankelijke advies naast zich neer. Beroep bij de bestuursrechter is noodzakelijk om te voorkomen dat de hoogte van het bedrag in rechte komt vast te staan.

Vraag 4

Bent u bereid om, alvorens beroep in te stellen tegen het besluit van de Midden-Delflandraad van het Recreatieschap Midden-Delfland d.d. 12 februari jl., nogmaals te proberen om op minnelijke wijze met het recreatieschap tot overeenstemming te komen over de uittreedvoorwaarden en de uittreedsom waaronder het Rijk zich terugtrekt uit de gemeenschappelijke regeling voor het Recreatieschap Midden-Delfland? Zo nee, waarom niet?

Overleg om op minnelijke wijze tot overeenstemming te komen heeft mijn voorkeur boven een gerechtelijke procedure. Het advies van voornoemde onafhankelijke bezwaaradviescommissie biedt hiertoe bruikbare handvatten. Op dit moment ligt er echter een beslissing van de raad, waar ik het niet mee eens ben, maar waar ik wel aan gehouden ben, als ik niet tijdig beroep in stel. Dit maakt overleg in mijn ogen alleen mogelijk wanneer de Midden-Delflandraad zijn beslissing op bezwaar van 12 februari 2013 alsmede zijn primaire besluit van 29 juni 2012 intrekt.

Vraag 5

Wijkt de situatie van het Recreatieschap Midden-Delfland af van andere recreatieschappen (bijvoorbeeld recreatieschap de Grevelingen) waar het Rijk zich recent uit heeft teruggetrokken? Zo ja, op welke punten wijkt de situatie van het Recreatieschap Midden-Delfland af van andere recreatieschappen? Zo nee, bestaan er significante verschillen tussen de uittreedsom die het Rijk voorstelt te voldoen bij het Recreatieschap Midden-Delfland en de uittreedsom die het Rijk heeft voldaan bij andere recreatieschappen?

Het Rijk heeft in het verleden slechts aan twee gemeenschappelijke regelingen van recreatieschappen deelgenomen: het Natuur- en recreatieschap De Grevelingen en het Recreatieschap Midden-Delfland. De situatie van het Natuur- en recreatieschap de Grevelingen ten tijde van de uittreding van het Rijk in 2005 week in belangrijke mate af van de situatie van het Recreatieschap Midden-Delfland nu.
Het gebied De Grevelingen is een Vogel- en Habitatrichtlijngebied en een wetland als bedoeld in de conventie van Ramsar. Dit brengt verplichtingen voor het Rijk met zich tot instandhouding van de aanwezige natuurwaarden. Anders dan bij de uittreding uit het Recreatieschap Midden-Delfland, moest het Rijk ten aanzien van De Grevelingen na uittreding verzekeren dat het aan zijn verplichtingen tot instandhouding van de natuurwaarden van het gebied en de daaraan gekoppelde beleidsdoelen zou blijven voldoen. Voor het Rijk lag het dan ook voor de hand om bij uittreding een langjarige bijdrage in de kosten van beheer en onderhoud van het gebied te leveren. Aan de besteding van de uittreedsom heeft het Rijk voorwaarden verbonden. Het Natuur- en recreatieschap De Grevelingen dient over de besteding van de uittreedsom gedurende 30 jaar jaarlijks verantwoording af te leggen aan het Rijk. Met betrekking tot het Recreatieschap Midden-Delfland is van dergelijke beleidsdoelen van het Rijk geen sprake. De uittreding is juist mede ingegeven door de gedachte dat het beleid met betrekking tot het Recreatieschap Midden-Delfland geheel door de resterende deelnemers in de gemeenschappelijke regeling dient te worden bepaald en dat hier – zoals afgesproken tussen het Rijk en de provincies in het Bestuursakkoord Natuur – geen rijkstaak meer ligt. Aan dit punt wordt door de Midden-Delflandraad voorbij gegaan. Ook zijn er belangrijke financiële verschillen tussen beide schappen. Het Natuur- en recreatieschap De Grevelingen kende destijds jaarlijks een aanzienlijk exploitatietekort, terwijl het Recreatieschap Midden-Delfland financieel goed voorzien is. Het Recreatieschap Midden-Delfland heeft grote financiële reserves die voor meer dan de helft zijn opgebouwd uit de rijksbijdrage die sinds de jaren tachtig jaarlijks werd verstrekt.
Sinds de uittreding uit het Natuur- en recreatieschap De Grevelingen is bovendien de toestand van ‘s Rijks financiën aanmerkelijk verslechterd. Dat betekent dat op tal van uitgaven wordt bezuinigd en dat er dus ook geen ruimte is om voor de uittreding uit het recreatieschap en hogere uittreedsom te vergoeden dan waartoe het Rijk strikt genomen gehouden is.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Voor supermarkt gefokte kip krijgt extra ruimte vanaf 2015» en het bericht «Plofkip in flauwekulsaus»?1

Ik ben verheugd met het initiatief van de supermarkten en de pluimveevleesketen om een nieuw marktsegment voor vers pluimveevlees te gaan produceren voor de Nederlandse supermarkten. Het is van groot belang dat alle betrokken partijen in de volle breedte afspraken hebben gemaakt over dierenwelzijn, milieu, het verder beperken van het gebruik van antibiotica en over de afzet van het pluimveevlees van producent tot de Nederlandse supermarkt. Het past in de aanpak van de Commissie Van Doorn in het kader van het Verbond van Den Bosch en in mijn beleid dat markt- en ketenpartijen samen met maatschappelijke organisaties vraaggestuurd werken aan de verdere verduurzaming van de productie en consumptie van onder andere pluimveevlees.
De gemaakte afspraken zijn een belangrijke eerste stap. Verduurzaming is een continu proces en gaat stap voor stap. Om te kunnen blijven voldoen aan de vragen vanuit de samenleving is het nodig dat er verdergaande stappen worden gezet voor met name dierenwelzijn.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat de precieze rol van supermarkten, slachterijen en pluimveehouders in dit proces is, hoe zij de taken verdelen en wat de gevolgen voor alle drie afzonderlijk zijn? Kunt u daarbij tevens aangeven welk deel van de sector niet betrokken is en welke gevolgen dit heeft?

De supermarkten stellen vanuit een oogpunt van maatschappelijk verantwoord ondernemen en verantwoord en betaalbaar voedsel de eisen vast waaraan duurzaam pluimveevlees moet voldoen. Hierbij is gezocht naar een balans tussen dier, mens en milieu en wat prijstechnisch voor de consument en maatschappelijk gezien volgens de supermarkten verantwoord is. Namens de supermarkten was een aantal individuele supermarkten betrokken. Daarnaast vertegenwoordigde het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) alle overige supermarkten.
De rol van de pluimveevleesketen (vertegenwoordigd door twee pluimveeslachterijen, de Nederlandse Pluimveevlees verwerkende industrie (Nepluvi), de Nederlandse Organisatie van Pluimveehouders (NOP) en de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP)) was het nagaan van de kosten voor de ketenpartijen en de effecten op het milieu. Belangrijke aandachtspunten hierbij waren dat de Kip van Morgen prijstechnisch voor de consument en kostentechnisch voor de producent verantwoord moet zijn. De slachterijen hebben verder een spilfunctie als contractpartner voor de individuele supermarkten, waarbij een eerlijke doorberekening van de extra productiekosten in de consumentenprijs van groot belang is voor een economisch duurzaam marktconcept.

Vraag 3

Op welke wijze wordt gecontroleerd of de gemaakte afspraken ook daadwerkelijk worden nageleefd? Zijn er sancties verbonden aan het niet naleven van de afspraken?

Elke supermarktketen maakt leveringsafspraken over de Kip van Morgen met zijn leveranciers (slachterijen, vleesverwerkers en vleeskuikenhouders). De leveringsvoorwaarden en de inkoopspecificaties worden geborgd en gehandhaafd door de private kwaliteitsystemen waaronder IKB-KIP en GlobalGap. Onderdeel van deze kwaliteitsystemen is een pakket van sanctiemaatregelen waaronder in het uiterste geval schorsing of intrekking van het kwaliteitscertificaat van een bedrijf.

Vraag 4

Wat zijn de te verwachten effecten van deze plannen voor de milieudruk?

De milieubelasting van de Kip van Morgen (broeikasgas emissies, energiegebruik, landgebruik, stikstofemissies en fosfaatproductie) is zonder aanvullende maatregelen minder gunstig dan bij de gangbare kip. De komende periode werken de supermarkten en de pluimveevleesketen samen met Stichting Natuur en Milieu de milieucriteria nader uit waarmee de milieubelasting van de Kip van Morgen kan worden verminderd.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de gepresenteerde plannen om de kippen extra ruimte ter grote van een luciferdoosje te geven en hun enkele dagen extra in leven te laten, niet significant en onvoldoende zijn, zeker wanneer dit vergeleken wordt met het leven van de kip die één ster krijgt van het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming? Zo ja, welke inspanningen verwacht u wel? Zo nee, waarom niet?2

De betrokken partijen hebben gekozen voor een integrale aanpak waarbij niet alleen naar verbeteringen voor het dierenwelzijn is gezocht. Er is gekozen voor een balans tussen dierenwelzijn, milieu, dier- en volksgezondheid en economische haalbaarheid voor de consument. Ten aanzien van het dierenwelzijn is het overschakelen naar andere trager groeiende vleeskuikenrassen een substantiële stap. Onderdeel van de afspraken tussen de Nederlandse supermarkten en de pluimveevleesketen is verder dat de retail ook andere diervriendelijkere pluimveevleesproducten met het Beter Leven Kenmerk in de schappen blijft aanbieden zodat de consument verschillende keuzemogelijkheden heeft. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 1 zijn deze afspraken een belangrijke eerste stap maar wat betreft dierenwelzijn geen eindstation.

Vraag 6

Bent u van mening dat er voldoende invulling wordt gegeven aan het initiatief «Vlees Beter Initiatief: Ander Vlees in 2020»? Zo ja, waarom? Zo nee, ziet u aanleiding om aanvullende afspraken te maken met de sector?

Naast pluimveevlees werken de Nederlandse supermarkten samen met de varkensvleesketen en maatschappelijke organisaties aan inkoopspecificaties voor duurzamer varkensvlees. Deze besprekingen zijn nog niet afgerond. Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) streeft ernaar hierover voor de zomer te communiceren. Ik zie geen aanleiding om hierover aanvullende afspraken te maken met de sector omdat dit belangrijke initiatief voortkomt uit de bij het Verbond van Den Bosch betrokken partijen.

Vraag 7

Verwacht u dat in 2020 de Nederlandse schappen inderdaad «plofkipvrij» zijn? Zo ja, waar baseert u die verwachting op? Zo nee, bent u van plan aanvullende maatregelen te treffen?

Ik zie dit met vertrouwen tegemoet omdat alle supermarkten de Kip van Morgen hebben onderschreven en in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen deze stap willen zetten.

Vraag 8

Is er zicht op de mogelijkheid om op termijn het dierenwelzijn via de Europese regels zichtbaar te maken op de verpakking van alle dierlijke producten, bijvoorbeeld door een Europees keurmerk of EU label voor dierenwelzijn, vergelijkbaar met de bestaande aanpak van biologische producten? Zo ja, kan het bestaande Nederlandse systeem met sterren (Beter leven keurmerk) daarbij als basis dienen en bent u bereid dit in Europees verband onder de aandacht te brengen?

Er bestaat reeds een aantal EU-regels met betrekking tot de etikettering van het welzijnsniveau van het houderijsysteem van bepaalde landbouwhuisdieren, zoals de code voor het houderijsysteem van leghennen, de facultatieve aanduiding van het houderijsysteem bij scharrelpluimveevlees en het systeem van de biologische productie. De Raad van Landbouwministers heeft vorig jaar geconcludeerd dat vrijwillige etiketteringsregelingen een manier kunnen zijn om hogere standaarden voor dierenwelzijn te bevorderen, wanneer deze vertrouwenwekkend, transparant en betrouwbaar zijn, de welzijnsboodschap goed overbrengen en verder gaan dan minimumeisen in de wetgeving. De Europese Commissie studeert momenteel op verbeteringsmogelijkheden van voorlichting en informatievoorziening over dierenwelzijn. Zij neemt hierbij de instelling van een Europese database met informatie voor consumenten en andere belanghebbenden in overweging.
Mijn voorganger heeft bij de Europese Commissie reeds bepleit dat een Europees benchmarkingsysteem en beoordelingskader voor diervriendelijk geproduceerde producten, samen met etikettering, een stimulerende rol kan spelen. De Europese Commissie is verzocht om hierbij rekening te houden met reeds ontwikkelde goede praktijken. Het Beter leven kenmerk is afgelopen jaar door Nederland als voorbeeld van een reeds ontwikkelde goede praktijk ingebracht in het raadswerkgroepcircuit over de EU-strategie dierenwelzijn. Ik zal het Nederlandse Beter Leven Kenmerk bij de Europese Commissie onder de aandacht blijven brengen als een mogelijke bijdrage aan het eerder genoemde Europese benchmarkingsysteem en de databank waar de Commissie zich thans over buigt.

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat er in Duitsland op grote schaal gefraudeerd wordt met de herkomst van eieren, waardoor consumenten die dachten biologische eieren te kopen in werkelijkheid gangbare eieren kochten?1

Ik heb kennis genomen van het instellen van een strafrechtelijk onderzoek door de Duitse autoriteiten naar fraude bij de classificatie van eieren. Mogelijk krijgen eieren onterecht de classificatie «biologisch» ei.

Vraag 2

Deelt u de inschatting van British Lion Egg Processors, de organisatie achter het Britse keuringsmerk voor eieren, dat er sinds begin vorig jaar meer dan 12,5 miljard eieren op de markt zijn gekomen die afkomstig waren uit legbatterijen die sinds 1 januari 2012 verboden zijn?2 Zo nee, wat is uw inschatting van de hoeveelheid eieren die illegaal vanuit legbatterijen op de markt is gebracht?

De gedane uitspraken zijn de verantwoordelijkheid van de British Lion Egg Processors. Uit het artikel waarnaar verwezen wordt kan ik niet opmaken waarop de British Lion Egg Processors haar inschatting baseert.
In Nederland is de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in 2012 een opsporingsonderzoek gestart omdat het vermoeden bestaat dat er structureel teveel legkippen in de stallen worden gehouden. In het belang van het opsporingsonderzoek kan ik hierover geen nadere mededelingen doen.

Vraag 3

Kunt u aangeven wat u doet om Nederlandse consumenten zekerheid te verschaffen over de herkomst van dierlijke producten?

Het Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel (COKZ) is de Nederlandse autoriteit op het gebied van de controle van zuivel en eieren. De controle van eieren voor wat betreft handelsnormen en correcte benamingen van eieren wordt uitgevoerd door de Nederlandse Controle Autoriteit Eieren (NCAE) van het COKZ. De NVWA houdt tweedelijns toezicht op de uitvoering door NCAE. Op andere terreinen in de pluimveesector, zoals dierenwelzijn en mestregelgeving, houdt de NVWA eerstelijns toezicht.
Voor andere dierlijke producten, zoals vlees, voert de NVWA zelf controles uit op de herkomst en correcte aanduiding daarvan. In het geval dat afwijkingen aangetroffen worden, neemt de NVWA passende actie om te voorkomen dat producten met een onjuiste herkomstaanduiding in omloop komen.

Vraag 4

Bent u bereid opsporings- en handhavingscapaciteit drastisch uit te breiden nu het ene voedselschandaal het andere opvolgt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Ik ben van mening dat voedselfraude hard moet worden aangepakt. Tijdens het Algemeen Overleg van donderdag 14 maart jl. over voedselfraude heb ik, samen met de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, uitgebreid met uw Kamer gesproken over onder andere de aanpak van voedselfraude. Het uitbreiden van de opsporings- en handhavingscapaciteit lost de problematiek van fraude niet op. Ik heb de taskforce voedselvertrouwen gevraagd om met concrete voorstellen te komen. Ik zal de Kamer voor de zomer hierover informeren.

Vraag 1

Kent u het bericht «Piet de Leeuw biecht nu alles maar op: «We serveren paard sinds 1949»»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de Warenwet niet toestaat vlees als biefstuk te verkopen wanneer het niet afkomstig is van rund? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) opdracht te geven proces verbaal op te maken?

De Warenwet staat toe dat vlees verkocht kan worden als biefstuk terwijl het niet afkomstig is van rund. Er zijn geen specifieke regels waar de benaming «biefstuk» aan moet voldoen.
Wel moet getoetst worden aan artikel 16 van de Algemene Levensmiddelenwetgeving ((EG) 178/2002) en aan de artikelen 4, eerste lid en 29 van het Warenwetbesluit Etikettering van levensmiddelen: algemene vereisten voor de benaming van een levensmiddel en het algemene verbod om te misleiden.
In artikel 16 van de Algemene Levensmiddelenwetgeving is bepaald dat de etikettering van, de reclame voor en de aanbiedingsvorm van levensmiddelen, de wijze waarop zij worden gepresenteerd, de omgeving waarin zij zijn uitgestald en de informatie die erover wordt verstrekt via ongeacht welke kanalen, de consument niet mag misleiden.
Het is ook niet toegestaan om de consument foutief of onvolledig te informeren over de oorsprong van het vlees. In artikel 29 is namelijk bepaald dat het niet is toegestaan informatie over onder andere de aard, identiteit, hoedanigheden, samenstelling en de oorsprong of herkomst te verstrekken die een onjuiste indruk kan wekken en derhalve misleidend is voor de consument.
Of er sprake is van misleiding zal van geval tot geval beoordeeld moeten worden.

Vraag 3

Hoe verklaart u dat een restaurant haar klanten ruim 60 jaar bewust in verwarring kan laten over de herkomst van het geserveerde vlees, in strijd met de wettelijke bepalingen, en wat zegt dat voor u over de opsporingsinstanties?

Ik ben niet op de hoogte van het feit dat het restaurant haar klanten bewust in verwarring heeft gelaten over de herkomst van het vlees. Uit de berichtgeving blijkt dat het restaurant biefstuk op de kaart had staan en klanten dit ook zo bestelden.
Zoals ik in de beantwoording van vraag 2 al heb aangegeven, dient van geval tot geval beoordeeld te worden of er sprake is van misleiding. Daarbij spelen naast de benaming ook andere factoren een rol, bijvoorbeeld de wijze van presentatie. De beoordeling of er in een specifieke situatie sprake is van misleiding is voorbehouden aan de NVWA.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het feit dat het personeel van het betreffende restaurant door de eigenaar verplicht werd te zwijgen over de herkomst van het vlees?

Alleen uit de berichtgeving heb ik vernomen dat er onder het personeel sprake was van een soort geheimhoudingsplicht. Het enige dat voor mij daadwerkelijk van belang is het feit dat op grond van de Warenwet de klant niet misleid mag worden. Zie verder mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat tegen het betreffende restaurant nog steeds geen proces verbaal is opgemaakt wegens misleiding en overtreding van de Warenwet en dat de NVWA heeft aangegeven daaraan geen prioriteit te geven? Zo ja, hoe beoordeelt u dit en bent u bereid alsnog vervolging in te stellen? Zo nee, wanneer is proces verbaal opgemaakt en op basis van welke verdenking?

Er is tot op heden geen proces verbaal opgemaakt wegens misleiding en overtreding van de Warenwet. De handhaving van de NVWA is risicogebaseerd: hoe meer risico hoe meer prioriteit. Daarom heeft voedselveiligheid de hoogste prioriteit. Maar ook bij vormen van ernstige misleiding treedt de NVWA op. Zoals gemeld is het voorbehouden aan de NVWA om te beoordelen of er in een specifieke situatie sprake is van misleiding. Zo ook in deze casus. Ik heb de NVWA verzocht hieraan de vereiste aandacht te geven en mij te informeren over hoe zij deze specifieke casus beoordeelt.

Vraag 1

Kent u het Oxfam rapport «Behind the Brands» over de sociale en milieu impacts van de tien grootste voedsel- en drankenproducenten in de wereld?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de bevinding van Oxfam dat geen van de tien grootste voedsel- en drankenproducenten in de wereld door de test komt met een goede algemene score op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen?

Ik deel de analyse van Oxfam dat een aantal bedrijven uit de voedingsmiddelensector op de goede weg is voor wat betreft duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar dat er nog veel ruimte is voor verbetering. Het oordeel dat alle bedrijven onvoldoende scoren is voor rekening van Oxfam. Relevanter is dat de ranking laat zien dat er grote verschillen zitten tussen de bedrijven en dat bedrijven worden aangemoedigd om van elkaar te gaan leren in een «race to the top». Het kabinet is van mening dat we van de voedingsmiddelenconcerns mogen vragen dat zij zich inzetten om die verbetering te realiseren. Samenwerking met andere partijen binnen de keten is daarin cruciaal.

Vraag 3

Deelt u de mening dat voedsel- en drankenproducenten transparanter moeten zijn over de herkomst van hun producten en de productieomstandigheden in hun toeleveringsketen zodat consumenten een beter inzicht krijgen of deze bedrijven wel echt duurzaam en maatschappelijk verantwoord opereren?

Transparantie is een belangrijke voorwaarde voor dialoog met stakeholders en het goed informeren van consumenten. Daarnaast is het van belang dat claims van producenten op het gebied van duurzaamheid worden onderbouwd met feiten. Het rapport laat zien dat de voedingsmiddelenindustrie uit concurrentieoverwegingen terughoudend is met het verschaffen van informatie over de toeleveringsketen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de keuzevrijheid van de consument te beperkt is door intransparantie in de productieketen van voedsel en dat deze intransparantie een rem is op de verduurzaming van de voedselproductie? Op welke wijze gaat u de huidige intransparantie tegen?

Consumenten hebben in veel gevallen de mogelijkheid om een bewuste keuze te maken over de aanschaf van levensmiddelen, bijvoorbeeld door te kiezen voor gecertificeerde producten. Consumenten moeten erop kunnen vertrouwen dat claims van producenten over duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen stroken met de productiepraktijk in ontwikkelingslanden. Hiervoor is transparantie over de herkomst en productieomstandigheden van belang. Dit is primair de verantwoordelijkheid van de sector. Daar waar de overheid via het bedrijfsleveninstrumentarium direct betrokken is bij investeringen in de sector sporen we aan tot maximale openheid.

Vraag 5

Deelt u de zorg dat niet één van de grootste voedsel- en drankenproducenten in de wereld publiekelijk heeft toegezegd om boeren eerlijke prijzen te gaan betalen? Zo ja, hoe stimuleert u dat producenten wel eerlijke prijzen betalen aan boeren? Zo nee, waarom niet?

Ik deel de zorg dat boeren in ontwikkelingslanden door hun positie in de keten kwetsbaar zijn en daardoor vaak een lage prijs kunnen krijgen voor hun producten. Via onder ander het 2SCALE programma, IDH en organisaties als Solidaridad en Agriterra werk ik met bedrijven die in Nederland of elders gevestigd zijn aan programma’s om o.a. de inkomenspositie van boeren en boerinnen te verbeteren. Ook andere maatschappelijke organisaties die ik steun via het Medefinancieringsstelsel II, waaronder Oxfam Novib, dragen bij aan deze doelstelling. Bijvoorbeeld door boeren te helpen zich beter te organiseren en aandacht te hebben voor goede landbouwpraktijken die op duurzame wijze opbrengsten en toegang tot markten verbeteren. In veel gevallen zien we dat deze programma’s ook in het belang van bedrijven werken, die op deze manier toegang krijgen tot meer of kwalitatief betere grondstoffen.
Daarnaast gebruik ik de OESO richtlijnen voor multinationale ondernemingen om bedrijven op hun verantwoordelijkheid te wijzen. Hierin is sinds 2011 opgenomen dat bedrijven geen minder gunstige lonen en arbeidsvoorwaarden zouden moeten hanteren dan vergelijkbare werkgevers in het gastland en tenminste een leefbaar loon moeten betalen.
Kleine boeren zijn als zelfstandige producenten van grondstoffen niet rechtstreeks in dienst zoals een werknemer. Desondanks beschouw ik deze bepaling ook op hen van toepassing. Afnemers van deze producenten moeten boeren dus in staat stellen een leefbaar inkomen te genereren.

Vraag 6

Op welke wijze stimuleert u de in Nederland gevestigde voedsel- en drankenproducenten om hun toeleveringsketen structureel te verduurzamen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Bent u bereid er voor te zorgen dat de in Nederland gevestigde voedsel- en drankenproducenten niet bijdragen aan de oneerlijke onteigening van land en schendingen van landrechten in ontwikkelingslanden? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Van Nederlandse bedrijven vraag ik dat zij de OESO richtlijnen voor multinationale ondernemingen naleven, waarin de verantwoordelijkheid tot het voorkomen van mensenrechtenschendingen is opgenomen. Zij dienen zich ook te vergewissen van de risico’s op mensenrechtenschendingen bij landverwerving en daar gepaste consequenties uit te trekken.
Daarnaast bestaat een aantal specifieke richtlijnen, voor specifieke kwesties van bijvoorbeeld het Committee on World Food Security (CFS) waar het landrechten betreft of de Performance Standards van de International Finance Corporation (IFC) als het om financiële transacties gaat. De kracht van dit soort richtlijnen zit voornamelijk in de zelfregulerende werking binnen de sectoren waarop ze betrekking hebben. De overheid is een voorstander van dergelijke initiatieven en speelt een actieve rol bij de totstandkoming van deze vrijwillige richtlijnen, bijvoorbeeld bij de vorig jaar aangenomen CFS Voluntary Guidelines on Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Context of National Food Security. Bij financiering via FMO en PSI geldt dat indien er sprake is van een investering in bedrijfseigen hectares grond (bijvoorbeeld in irrigatie-infrastructuur, verbouw van gewassen, bouw van kassen etc.) de acquisitie moet voldoen aan de IFC Performance Standards.
Via de onder het antwoord op vraag 5 genoemde organisaties en programma’s en onze ambassades ondersteunen we de bedrijven met als doel betrokkenheid bij schendingen van landrechten te voorkomen en te zoeken naar oplossingen waar schendingen zich onverhoopt voor doen. Samenwerking met verschillende ketenpartners (o.a. producenten organisaties, handelaren en retailers) en lokale overheden is hiervoor vereist. Verder steun ik maatschappelijke organisaties die zowel lokaal als internationaal schendingen van deze rechten opsporen en misstanden aan de orde stellen.
De Nederlandse Federatie voor de Levensmiddelen Industrie heeft namens de bij haar aangesloten bedrijven laten weten met het ministerie van Economische Zaken en het ministerie van Buitenlandse Zaken in gesprek te willen naar aanleiding van het Oxfam-rapport. Ik ga hier graag op in. Het gaat er daarbij om hoe bedrijven gezamenlijk met stakeholders beter kunnen bijdragen aan de positie van de zowel mannelijk als vrouwelijke boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden en het voorkomen van oneerlijke landonteigeningen en andere misstanden.

Vraag 8

Bent u bereid er voor te zorgen dat de in Nederland gevestigde voedsel- en drankenproducenten niet bijdragen aan uitbuiting van vrouwen en boeren in ontwikkelingslanden? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik ben dan ook voornemens om bedrijven aan te sporen beter in kaart te brengen hoeveel mannen en vrouwen binnen hun productieketens werkzaam zijn en of vrouwen gelijke behandeling en betaling ontvangen. Zie ook het antwoord op vraag 7.

Vraag 9

Bent u bereid er voor te zorgen dat de in Nederland gevestigde voedsel- en drankenproducenten niet bijdragen aan schendingen van arbeids- en mensenrechten in ontwikkelingslanden? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 7.

Vraag 1

Kent u het bericht «Ezels in nood op Sint Eustatius»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de tientallen voorheen loslopende ezels die door het bevoegd gezag op Sint Eustatius zijn gevangen en vastgezet in een omheind gebied, onder erbarmelijke omstandigheden gehouden worden zonder voldoende voedsel en water? Zo ja, hoe beoordeelt u dit?

De dieren werden verzorgd, maar door een uitzonderlijke periode van droogte, waardoor een tijdelijk tekort aan voedsel ontstond. Dit tekort is inmiddels verholpen.

Vraag 3

Kunt u uiteenzetten hoe groot het omheinde gebied is waar de ezels worden gehouden, om hoeveel levende ezels het precies gaat en hoeveel ezels er de afgelopen 6 maanden zijn gestorven? Zo nee, waarom niet?

Het gebied is 19 hectare groot. Daarop worden 61 ezels gehouden. In de afgelopen 6 maanden zijn daarvan 7 ezels overleden.

Vraag 4

Bent u bereid om maatregelen te treffen om het welzijn van ezels op Sint Eustatius te borgen? Zo nee, waarom niet?

Het waarborgen van het welzijn van dieren is een verantwoordelijkheid van het openbaar lichaam. In dit geval heeft het openbaar lichaam haar verantwoordelijkheid al genomen.

Vraag 5

Vindt u het acceptabel dat in verschillende Nederlandse gemeenten verschillende dierenwelzijnsnormen gehanteerd worden? Zo ja, waarom? Zo nee, hoe wilt u daar wijzigingen in aanbrengen?

Binnen het Rijk is afgesproken dat er tot 2015 legislatieve terughoudendheid in acht wordt genomen ten aanzien van Caribisch Nederland. In dat jaar vindt een evaluatie van de huidige staatkundige structuur plaats. Het lijkt niet gewenst om aan die termijn te tornen.

Vraag 6

Kunt u uiteenzetten hoe toezicht en handhaving momenteel georganiseerd zijn en in hoeverre toezicht en handhaving afwijken van de situatie in andere Nederlandse gemeenten? Zo nee, waarom niet?

Op Sint Eustatius worden toezicht en handhaving uitgevoerd door de politie.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de ernstige situatie waarin de ezels op St. Eustatius verkeren en de eerdere omstreden plannen om loslopende ezels op Bonaire te transporteren naar Haïti voldoende aanleiding vormen om op het eerdere besluit om vooralsnog de Nederlands-Antilliaanse regelgeving te handhaven en Nederlandse regelgeving pas geleidelijk in te voeren, terug te komen? Zo ja, op welke wijze en termijn wilt u hier verandering in brengen? Zo nee, waarom niet?

Nee, zie antwoord op vraag 5

Vraag 8

Deelt u de mening dat de Nederlandse regering de verantwoordelijkheid heeft in te grijpen bij ernstige welzijnsaantasting van dieren, aangezien het hier een Nederlandse gemeente betreft? Zo ja, op welke termijn en wijze wilt u maatregelen treffen om te voorkomen dat het welzijn van de ezels verder wordt geschaad? Zo nee, waarom niet?

Het plaatselijke bestuur heeft op 10 februari jl. in samenspraak met belanghebbende organisaties een actieplan opgesteld dat voortvarend ten uitvoer lijkt te worden gebracht. Ik zie dan ook geen reden om op enige wijze te interfereren.

Vraag 1

Bent u er mee bekend dat de Franse havenautoriteiten begin vorige week hebben besloten nog maar maximaal 9 Nederlandse fly shooters toe te laten tot de visserijhaven Loubet bij Boulogne en dat vorige week vrijdag daadwerkelijk Nederlandse schepen de toegang is geweigerd waarop de Nederlandse Kanaalvissers hebben besloten met zijn allen weg te blijven om zich niet tegen elkaar uit te laten spelen?1

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze nieuwste maatregel van de Franse havenautoriteiten in strijd is met de «code of conduct»?

Vraag 3

Heeft u uw Franse ambtgenoot al aangesproken over deze nieuwe situatie en gevraagd alles in het werk te stellen dat vrije toegang tot de haven wordt verschaft conform de «code of conduct» voor alle vissers die deze code hebben ondertekend, waaronder alle Nederlandse Kanaalvissers?

Vraag 4

Waarom wordt pas op donderdag 28 februari aanstaande over deze situatie overlegd tussen de betrokken instanties uit Boulogne en de Nederlandse ambassade? Ziet u mogelijkheden dit overleg te vervroegen?

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat zo goed als alle Nederlandse kippen halal, zonder voorafgaande bedwelming, worden geslacht?1

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het in dat geval dat ongeveer alle kip in Nederland voor het gemak zonder voorafgaande bedwelming wordt geslacht?

Vraag 3

Kunt u aangeven hoeveel kippen die bestemd zijn voor de gangbare markt op deze manier worden geslacht en welk deel van het «gangbare» kippenvlees in supermarkten of slagerijen middels deze slachtmethode tot stand is gekomen? Zo nee, bent u bereid hier onderzoek naar te laten doen en waarom wel of niet?

Vraag 4

Deelt u de mening dat het vanuit dierenwelzijnsoogpunt onacceptabel is dat kippen halal worden geslacht louter om de restproducten te kunnen verkopen in moslimlanden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u doen om hier een einde aan te maken en op welke termijn?

Vraag 5

Kunt u aangeven of de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) op de hoogte was van het voor het gemak halal slachten van kip? Zo nee, hoe kan het dat de NVWA hier niet van op de hoogte was? Zo ja, waarom laat de NVWA dit gebeuren en heeft zij niet ingegrepen?

Vraag 6

Deelt u de mening dat hier sprake is van oneerlijke voorlichting richting consumenten, die er vanuit gaan dat hun kip op een verantwoorde manier en met verdoving wordt geslacht? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u hieraan doen en op welke termijn?

Vraag 7

Kunt u aangeven in welk licht de informatie over het uitfaseren van het waterbad en de overgang naar de head-only methode of CO2 bedwelming gezien moet worden nu blijkt dat deze bedwelmingsmethoden nauwelijks worden gebruikt?

Vraag 8

Bent u bereid stappen te nemen die ervoor zorgen dat gangbare kip op de wettelijke manier met voorafgaande bedwelming wordt geslacht? Zo ja, welke stappen en op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9

Bent u bereid een behoefteverklaring verplicht te stellen waarmee onverdoofde slacht verboden wordt voor ander dan binnenlands religieus gebruik? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Vraag 10

Bent u bereid in het kader van de keuzevrijheid van consumenten een etiketteringsplicht in te stellen voor alle producten die afkomstig zijn uit onverdoofde rituele slacht? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Vraag 11

Kunt u aangeven in hoeverre ook vlees van andere dieren wordt aangeboden in het reguliere handelskanaal, zonder dat voor consumenten duidelijk is dat het vlees afkomstig is van onverdoofde rituele slacht? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid nader onderzoek in te stellen naar deze handelspraktijken? Zo ja, kunt u specifiek zijn in uw beantwoording?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht over de penibele situatie van tientallen ezels op Sint Eustatius in de buurt van de Gouverneur de Graaffschool?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat hier tussen de zestig en zeventig ezels onder erbarmelijke omstandigheden gehouden worden?

Op het eiland Sint Eustatius speelt al enige decennia het punt van loslopend vee, waaronder ezels. Daarop heeft vorig jaar het openbaar lichaam actie ondernomen door het overgrote deel te vangen, eventueel te castreren en binnen een omheining te plaatsen. Door een uitzonderlijke periode van droogte is er een tijdelijk tekort aan voedsel ontstaan. Dit tekort is inmiddels verholpen.

Vraag 3

Is het waar dat de lokale autoriteiten hebben beloofd een einde te maken aan deze situatie, en zo ja, waarom is dat niet gebeurd?

Op 10 februari jl. heeft er overleg plaatsgevonden tussen het openbaar lichaam en Greenfound Foundation. Er is toen een lijst opgesteld met actiepunten om de situatie van de ezels te verbeteren. Deze actiepunten zullen op korte termijn worden uitgevoerd.

Vraag 4

Bent u bereid contact op te nemen met de lokale autoriteiten om opheldering te vragen over deze situatie?

Er vindt over de situatie voortdurend overleg plaats met de lokale autoriteiten.

Vraag 5

Bent u bereid te bemiddelen tussen de autoriteiten en Greenfound foundation, een organisatie die heeft aangegeven bereid te zijn voor de ezels te zorgen?

Zoals eerder vermeld is er overleg geweest tussen het openbaar lichaam en Greenfound Foundation, waarbij afspraken zijn gemaakt om het welzijn van de ezels te waarborgen. Indien de plaatselijke autoriteiten daartoe verzoeken ben ik bereid om mij waar mogelijk in te zetten voor bemiddeling.