Vraag 1

Is het waar dat het Turkse leger nog dit jaar een in eigen land ontwikkelde ballistische langeafstandsraket met een afstand van 1 500 km ter beschikking krijgt en in 2014 de ontwikkeling van een ballistische langeafstandsraket met een bereik van 2 500 km afrondt?1

Mij is daarover niets bekend en evenmin heb ik daar enige vorm van bevestiging van kunnen krijgen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat dergelijke unilaterale raketprogramma’s niet passen binnen de filosofie van het NAVO-bondgenootschap? Zo nee, kunt u dan aangeven hoe Turkse langeafstandsraketten, die met biologische, chemische of nucleaire wapens kunnen worden uitgerust, passen binnen het nieuwe strategisch concept van de NAVO?

In het licht van het antwoord op vraag 1 is deze kwestie niet aan de orde.

Vraag 3

Deelt u de mening dat ballistische langeafstandsraketten uitsluitend dienen voor het overbrengen van niet-conventionele ladingen? Zo nee, waarom niet?

Ballistische middellange afstandsraketten, ook wel langeafstandsraketten genoemd, kunnen zowel met conventionele als niet-conventionele ladingen worden uitgerust.

Vraag 4

Kunt u aangeven of deze verwerving een schending is van het non-proliferatieverdrag?

In het licht van het antwoord op vraag 1 is deze kwestie niet aan de orde. Het non-proliferatieverdrag bevat overigens geen verbod op het verwerven van overbrengingsmiddelen.

Vraag 5

In hoeverre is het Turkse raketprogramma volgens u een signaal dat Turkije zich afwendt van de transatlantische militaire samenwerking binnen de NAVO?

Er is mij geen informatie bekend over een Turks raketprogramma. Turkije is wel betrokken bij het raketverdedigingsprogramma van de NAVO door sensoren en onderscheppingssystemen van bondgenoten op zijn grondgebied toe te laten.

Vraag 6

Bent u bereid het bovenstaande op de eerstvolgende NAVO Defensie ministeriële aan de orde te stellen? Zo nee, waarom niet?

Nee, daartoe zie ik in het licht van het antwoord op vraag 1 geen aanleiding.

Vraag 7

Kunt u deze vragen ieder afzonderlijk en nog voor het algemeen overleg NAVO Defensie ministeriële van 31 januari a.s. beantwoorden? Zo nee, waarom niet?

Ja.

Vraag 1

Bent u bereid om rekening te houden met bezwaren van Griekenland tegen een boycot van Iraanse olie?1

Over het afkondigen van een EU verbod op de import van olie uit Iran besluit de Raad met eenparigheid van stemmen. Griekse instemming is daarom noodzakelijk.

Vraag 2

Zo ja, op welke wijze wilt u Griekenland dan tegemoet komen?

Op dit moment wordt in EU-verband gesproken over een verbod op de import van Iraanse olie in de EU. Daarbij worden de gevolgen voor de toevoer van olie naar de EU als geheel meegewogen. De EU zal het besluit zodanig vormgeven dat negatieve gevolgen voor de Europese economie waar mogelijk worden beperkt. Met partners wordt overlegd over mogelijkheden om het wegvallen van aanbod van Iraanse olie te compenseren.

Vraag 3

Werkt Nederland mee aan het arrangement dat de bezwaren van Griekenland tegen die boycot kan ondervangen?

De besprekingen vinden plaats tussen alle EU-lidstaten, de Europese Dienst voor Extern Optreden en de Europese Commissie.

Vraag 4

Door wie wordt dat arrangement ontwikkeld en wat is de aard en strekking ervan?

De afspraken komen in onderling overleg tot stand.

Vraag 5

Strekt het arrangement zich ook uit tot andere Zuid-Europese landen (Italië en Spanje) die ook forse afnemers zijn van Iraanse olie?

Alle EU-lidstaten zullen een verbod in overeenstemming met de af te spreken modaliteiten moeten toepassen en handhaven.

Vraag 6

Hoeveel geld gaat dit de EU en Nederland kosten?

Naar verwachting zal een verbod niet leiden tot directe extra kosten voor de EU of Nederland. Wel zal de olieprijs mogelijk op korte termijn stijgen. De verwachting is dat deze daarna stabiliseert op een niveau dat niet afwijkt van het niveau dat zonder embargo verwachtbaar zou zijn.

Vraag 7

Hoe beoordeelt u het verzoek van Turkije om uitgezonderd te worden van een eventuele boycot van Iraanse olie?2

Een eventueel Europees verbod op de import van Iraanse olie geldt voor de lidstaten van de Europese Unie en is niet van toepassing op Turkije. Indien er een verbod op de import van olie uit Iran komt, zal de EU Turkije vragen zich hieraan te conformeren.

Vraag 8

Hoe beoordeelt u de positie van de Turkse Halk Bank (waarvan 75% in handen is van de Turkse Staat) in het kader van de economische sancties tegen Iran?3

De EU sancties tegen Iran moeten onverkort worden toegepast door Europese vestigingen van de Turkse Halk Bank. Voor activiteiten in Turkije geldt dat de EU in het kader van het toetredingsproces verlangt dat Turkije zijn buitenlands beleid in toenemende mate aanpast aan dat van de EU.

Vraag 1

Wat waren uw overwegingen om de Nederlandse ambassadeur naar Iran terug te sturen?1 Zijn de problemen die destijds het terugroepen van de ambassadeur noodzakelijk maakten opgelost? Kunt u de kennelijk nieuwe situatie uitgebreid toelichten en daarbij ook aangeven wat de ambassadeur in Teheran gaat doen?

De Nederlandse ambassadeur werd op 1 december 2011 teruggeroepen voor consultaties als een signaal van protest tegen de gewelddadige bestorming van de Britse ambassade in Teheran op 29 november 2011. Naast Nederland riepen ook Italië, Duitsland en Frankrijk hun ambassadeurs terug. In nauw overleg met deze landen, alsmede het Verenigd Koninkrijk, is besloten tot het terugsturen van de ambassadeurs na de consultaties. Italië zond medio december zijn ambassadeur terug naar Teheran, Duitsland, Frankrijk en Nederland deden dat in de eerste week van januari.
Het is naar het oordeel van de betrokken landen van belang om het gesprekskanaal met de Iraanse autoriteiten open te houden. De zorgen over Iran’s woorden en daden kunnen met meer kracht naar voren worden gebracht als we in Teheran vertegenwoordigd zijn. Bovendien zijn er belangen, zoals de belangen van individuele Nederlanders, die moeten worden behartigd.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het terugsturen van de ambassadeur een klap is in het gezicht van bondgenoot Groot Brittannië, waarvan de ambassade in Teheran op 29 november 2011 op laffe wijze werd overvallen en geplunderd door leden van de rechtstreeks onder het Iraanse regime ressorterende Basji militie?2 Zo nee, waarom niet?

Nee. Met het terugroepen van de ambassadeur voor consultaties heeft Nederland zich solidair getoond met het Verenigd Koninkrijk en het Verenigd Koninkrijk heeft hiervoor expliciet waardering uitgesproken. Nederland heeft de Iraanse autoriteiten duidelijk gemaakt de bestorming van de Britse ambassade op 29 november 2011 in de meest sterke bewoordingen te veroordelen. Het terugsturen van de ambassadeurs is gebeurd in nauw overleg met de andere betrokken landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk. Bovendien neemt Nederland, zolang het Verenigd Koninkrijk niet in Iran vertegenwoordigd is, samen met andere EU partners een aantal zaken waar voor het Verenigd Koninkrijk.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de Iraanse marineoefening Velayat-90 (24 december 2011–3 januari 2012), tijdens welke onder andere werd geoefend in het afsluiten van de internationale passages in de Straat van Hormuz en tijdens welke extreme dreigementen werden geuit in de richting van de Amerikaanse Carrier Battle Group rond het vliegdekschip U.S.S. Stennis?

Nederland keurt de betreffende uitspraken af. Nederland staat in nauw overleg met de Verenigde Staten en de EU-lidstaten en houdt de situatie naar aanleiding van deze uitspraken in de gaten. Hierbij staat de belangrijkste zorg van de internationale gemeenschap centraal: het nucleaire programma van Iran. Nederland werkt in EU-verband aan de verdere aanscherping van het sanctiepakket tegen Iran teneinde de druk op het land maximaal op te voeren om openheid van zaken te geven over de aard van zijn nucleaire programma.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onmiddellijk na afloop van die Iraanse agressieoefening terugsturen van de Nederlandse ambassadeur een verkeerd signaal afgeeft aan het regime in Teheran? Zo nee, waarom niet?

Nee. Zie het antwoord op vraag 1.

Vraag 5

Bent u bereid uw besluit terug te draaien en de Nederlandse ambassadeur meteen terug te roepen uit de islamitische terreurstaat Iran? Zo nee, waarom niet?

Nee. Zie het antwoord op vraag 1.

Vraag 6

Wilt u deze vragen ieder afzonderlijk en gezien de urgentie nog deze week beantwoorden?

Deze vragen zijn zo spoedig mogelijk beantwoord.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de relatie tussen Turkije en Hamas in het algemeen en in het licht van het tegen de Joodse staat Israël gerichte vriendschappelijk samenwerkingsoverleg van 1 januari jl., tussen enerzijds premier Erdogan en minister van Buitenlandse Zaken Davutoglu en anderzijds Hamaskopstuk Ismael Haniyeh?1

Vraag 2

Bent u bereid uw veroordeling uit te spreken over deze nieuwe Turkse legitimatie van een terroristische islamitische organisatie die als verklaarde doelstellingen heeft de staat Israel te vernietigen en het Joodse volk uit te roeien? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat het geen pas geeft dat Nederland dit jaar op feestelijke wijze 400 jaar betrekkingen gaat vieren met het met terroristische organisaties samenspannende Turkse regime van premier Erdogan c.s.? Zo nee, waarom niet?

Vraag 4

Wilt u deze vragen ieder afzonderlijk en nog voor het eind van het reces beantwoorden?

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het nieuwsartikel «Airstrike kills 31 Kurdish villagers in southeast Turkey»?1

De Turkse regering heeft verklaard dat het bombardement op de burgers een trieste vergissing was. Zij heeft haar diepe spijt betuigd en heeft condoleances aangeboden aan de nabestaanden. Zij heeft toegezegd de nabestaanden te zullen compenseren. De Turkse regering heeft een diepgaand onderzoek aangekondigd.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze aanval in het kader van het proportionaliteitsbeginsel?

Het proportionaliteitsbeginsel is niet eens aan de orde omdat het bombarderen van burgers niet geoorloofd is.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het een schending is van de geest van het NAVO-verdrag dat NAVO-lidstaat Turkije het luchtwapen tegen de eigen burgerbevolking inzet? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke consequenties moeten volgens u dan daaruit voortvloeien?

Nee. Gezien het antwoord op vraag 1 en 2 is het niet nodig om dit in de NAVO-Raad aan de orde te stellen.

Vraag 4

Bent u bereid dit incident aan de orde te stellen in de NAVO-Raad? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Deelt u de mening dat het opnieuw vanwege een «erekwestie» unilateraal opschorten van de militaire banden met een bondgenoot (Turkije deed dat eerder dit jaar al met Israel) andermaal aantoont dat het Turkse regime fundamenteel onbetrouwbaar is en dat het Turkse NAVO-lidmaatschap en de plaatsing van onderdelen van het NAVO-raketschild in Turkije derhalve voor onze eigen veiligheid heroverwogen zouden moeten worden? Zo nee, waarom niet?

Turkije is en blijft een belangrijke NAVO-bondgenoot, onder andere bij de gemeenschappelijke verdediging van het NAVO-grondgebied via het raketverdedigingssysteem.

Vraag 2

Is Turkije naar uw mening met deze houding nog geloofwaardig en houdbaar als lid van de NAVO?

Nederland betreurt dat de relatie tussen twee belangrijke bondgenoten Frankrijk en Turkije zijn verstoord. Nederland hoopt dat de relatie spoedig wordt hersteld.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het onbetrouwbare islamitische Turkije nooit en te nimmer lid mag worden van de EU en bent u bereid die boodschap eindelijk eens aan de Turkse radicaal Erdogan over te brengen?

Nee. Nederland heeft ingestemd met het lidmaatschapsperspectief voor Turkije, mits aan alle gestelde voorwaarden wordt voldaan. De beleidslijn van de regering blijft onveranderd: doel van de toetredingsonderhandelingen blijft Turkse toetreding – conform het gestelde in het onderhandelingsraamwerk van oktober 2005.
De regering neemt afstand van de kwalificaties over Turkije en minister-president Erdogan, respectievelijk «onbetrouwbaar» en «radicaal».

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de nieuwsberichten «Turkije pakt achttien journalisten op bij «anti-terreur-actie'»1, «Turkey Arrests Journalists It Ties to Outlawed Group»2 en «A dangerous place to be a journalist»?3

Sinds april 2009 is in Turkije een groot aantal mensenrechtenactivisten, lokale bestuurders en politici gearresteerd, die lid zouden zijn van de KCK, mogelijk de civiele tak van de PKK. Deze personen zijn gedetineerd in afwachting van de definitieve formulering van de aanklacht. Ervaring met soortgelijke zaken leert dat het maanden, zo niet jaren, kan duren voor de aanklacht bekend wordt. Het Turkse rechtssysteem laat het toe dat een aanklacht nog definitief geformuleerd moet worden, terwijl de verdachte reeds in hechtenis is genomen. De arrestaties uit de eerste twee nieuwsberichten passen in dit beeld.
Zoals ik u op 24 maart (op vraag 1960 uit vergaderjaar 2010–2011) en 11 april 2011 (op vraag 2 172 uit vergaderjaar 2010–2011) heb geantwoord, zijn Ahmet Sik en Nedim Sener aangehouden in het kader van een breder justitieel onderzoek naar de zogenaamde «Ergenekon»-zaak; een vermeende samenzwering van onder meer Turkse generaals, journalisten, schrijvers en academici gericht op destabilisering van democratische instituties, waaronder de regering-Erdoğan. Dit betreft de arrestaties uit het derde nieuwsbericht.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de kwaliteit van de Turkse democratie in het licht van het feit dat Turkije met meer dan 90 opgesloten journalisten tot de meest journalist-vijandige landen ter wereld behoort?

Het kabinet is bezorgd over de wijze waarop Turkije met (kritische) journalisten omgaat. Op het gebied van persvrijheid voldoet de Turkse democratie niet aan de Kopenhagencriteria.

Vraag 3

Bent u bereid om de nieuwe aanslag van het islamistische regime Erdogan op de persvrijheid in Turkije, in de vorm van de arrestaties van afgelopen dinsdag, in scherpe bewoordingen te veroordelen? Zo nee, waarom niet?

Het kabinet spreekt de Turkse regering, zowel bilateraal als via de EU, aan op implementatie van de Kopenhagen-criteria, waarvan vrijheid van meningsuiting en persvrijheid integraal onderdeel uitmaken. In de EU-Raadsconclusies van 5 december 2011 over het uitbreidingspakket is, mede op Nederlands aandringen, opgenomen dat «Turkije meer moet doen om de vrijheid van meningsuiting te respecteren.» De Raad stelde dat «de restricties tegen de media, het grote aantal rechtszaken tegen schrijvers en journalisten en het frequente verbod op websites ernstige bezorgdheid oproepen en daarom aan de orde moeten worden gesteld.»

Vraag 4

Wat heeft u in de achterliggende periode gedaan om de vrijlating te bewerkstelligen van de Turkse journalist Nedim Sener, die met gevangenschap de prijs betaalt omdat hij het Turkse regime onder andere waagde te tarten met een boek over de moord op de Turks-Armeense journalist Hrant Dink?

Het kabinet gaat niet in op individuele tenlasteleggingen. Wel volgt Nederland, samen met de Europese Commissie en overige EU-lidstaten, de ontwikkelingen op de voet. Zo was een medewerker van het consulaat-generaal in Istanbul aanwezig bij de rechtszaal waar op 22 november 2011 het proces tegen onder meer Nedim Sener aanving. Het uitgangspunt bij het Nederlandse beleid is dat alle verdachten in Turkije op een eerlijke en onafhankelijke rechtsgang moeten kunnen rekenen. Zie verder mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het geen pas geeft op feestelijke wijze 400 jaar betrekkingen te vieren met een regime dat journalisten muilkorft, dat regime-onvriendelijke journalisten oppakt en detineert, en dat Allah-onvriendelijke cartoonisten bedreigt met lange gevangenisstraffen?

Turkije is op veel terreinen een belangrijke partner van Nederland. Turkije is een belangrijke handelspartner, een bondgenoot binnen de NAVO, een kandidaat-lidstaat van de Europese Unie en er zijn intensieve maatschappelijke betrekkingen, mede vanwege de Nederlanders van Turkse afkomst. Daarnaast speelt Turkije een belangrijke rol in de transitie van een aantal Arabische landen. Dat neemt niet weg dat Turkije verdere stappen zou moeten zetten in zijn democratische hervormingsproces. Het is van belang dat de viering van 400 jaar diplomatieke betrekkingen de zeer diverse betrekkingen tussen Nederland en Turkije bestendigt en op deze manier de democratische hervormingen in Turkije versterkt.

Vraag 6

Wat gaat de (voorbereiding van de) viering van de 400 jaar diplomatieke betrekkingen met het persbreidelende Turkije de Nederlandse belastingbetaler eigenlijk kosten?

In de begroting is een bedrag van 2 070 000 euro gereserveerd voor deze viering.

Vraag 7

Wilt u deze vragen gezien de gewenste duidelijkheid ieder afzonderlijk beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de nieuwsberichten «Shootings, village burnings and helicopter attacks continue across Paniai»1 en «Massive Indonesian offensive displaces thousands in Paniai as helicopters attack and raze villages»?2

Uit contacten met Indonesische autoriteiten, mensenrechtenorganisaties en Papoea activisten blijkt, dat op 13 december jl. een activiteit van een Indonesische politie eenheid plaats vond in het district Paniai (Provincie Papoea) tegen gewapende leden van de TPN/OPM. De schaal van deze operatie en het aantal betrokken burgers is volgens deze bronnen aanzienlijk kleiner dan de aangehaalde nieuwsberichten suggeren. Bronnen in mensenrechtenkringen spreken van 14 doden en 6 gewonden onder leden van de OPM. De politie heeft voorafgaande aan de actie de dorpelingen opgeroepen het gebied te verlaten. Enkele honderden bewoners hebben hieraan gevolg gegeven en zijn opgevangen door de lokale overheid in de plaats Enarotali.

Vraag 2

Wat heeft u in concrete zin richting de Indonesische autoriteiten en/of in multilateraal verband ondernomen, nadat u op 13 december jl. door indiener dezes was geattendeerd op berichten dat het Indonesische leger een offensief was begonnen tegen separatisten in West-Papoea en dat bij de aanvallen ook 26 Papoea-dorpen zouden zijn aangevallen en verwoest? Wat waren de concrete resultaten van uw interventie(s)?

Ik heb de ambassade Jakarta gevraagd contact op te nemen met de Indonesische overheid, mensenrechtenorganisaties, Papoea-activisten en Westerse ambassades om toereikende informatie te krijgen over de gebeurtenissen in Paniai. Zorgvuldigheid is hierbij op zijn plaats. Het is duidelijk dat er veel geruchten de ronde doen. Andere landen hebben, naar de ambassade is gebleken, geen bijzondere zorg geuit over deze berichten. Een aantal van hen geeft aan dat het hier een operatie in het kader van «law enforcement» betreft.

Vraag 3

Hoe heeft u invulling gegeven of hoe gaat u invulling geven aan de op 29 november jl. met algemene stemmen door de Tweede Kamer aangenomen motie Kortenoeven c.s.?3

Zoals ik aangaf tijdens de begrotingsbehandeling ben ik graag bereid om de punten 1, 2 en 4 van de motie uit te voeren en heb ik contact met de Indonesische autoriteiten over het afzien van geweld tegen vreedzame demonstranten, het vrijlaten van politieke gevangenen in Papoea, hervatting van een dialoog met Papoea’s en uitvoering van de Speciale Autonomiewet.
Ik zie deze punten van de motie als ondersteuning van bestaand beleid. Zowel in Den Haag als in Jakarta is er regelmatig contact met de Indonesische autoriteiten over de mensenrechtensituatie in Papoea. Dat gebeurt ook in de EU-Indonesië mensenrechtendialoog. Tijdens het goedkeuringsdebat voor de Partnerschap Samenwerkingsovereenkomst EU-Indonesië heb ik toegezegd dat een bezoek van de mensenrechtenambassadeur aan Papoea en de Molukken zal worden nagestreefd in het kader van zijn voorgenomen bezoek aan Indonesië volgend jaar.
Op instigatie van de Indonesische president wordt momenteel een aantal initiatieven ontplooid om de situatie in Papoea te verbeteren. Een speciale ontwikkelingseenheid voor Papoea, UP4B, is sinds kort operationeel en zal zich richten op betere uitvoering van de speciale autonomiewet uit 2001. Naast de sociaaleconomische ontwikkeling van de provincie gaat de aandacht daarbij ook uit naar de culturele en politieke aspecten. Ik zie dit als een bemoedigende ontwikkeling.
De Nederlandse ambassadeur heeft in een gesprek met de leider van de speciale ontwikkelingseenheid UP4B, de heer Darmono, de Nederlandse bereidheid tot ondersteuning van de provincie bevestigd.
De situatie in Papoea is complex en het nieuwe Indonesische initiatief zal tijd en geduld vergen. Dit betekent dat ook Nederland zorgvuldig te werk moet gaan en zal zoeken naar de mogelijkheden om bij te dragen om te kunnen bijdragen aan een betere situatie in Papoea. Een kritische, maar constructieve dialoog over de situatie in Papoea is daarbij gepast, maar uitvoering van punt 3 van de motie van het lid Kortenoeven – instelling van beschermingsmechanismen voor de Papoea’s – acht ik in dit licht niet effectief.

Vraag 4

Bent u bereid, vanwege de gewenste duidelijkheid en de grote urgentie, deze vragen ieder afzonderlijk en nog vóór dinsdag 20 december 10.00 uur te beantwoorden?

De vragen werden op 21 december ontvangen. Ik doe u hierbij per omgaande de antwoorden toekomen.

Vraag 1

Kent u het MEMRI-filmverslag/rapport «Kuwaiti Preacher Sheik Nayef Hajjaj Al-Ajami: Allah Transformed the Jews, the «Scum of Mankind,» into Apes and Pigs»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat de Joden (zowel die in het verleden als die in onze tijd) hier collectief worden afgeschilderd als de vijanden van de moslims, als de vervalsers van het woord van Allah, als een ondankbaar en boosaardig volk, als de aanbidders van het gouden kalf, als de moordenaars van profeten, als de vijanden van de «goddelijke profetieën» en als het schorem van de mensheid, die de vervloeking en boosheid van Allah hebben opgewekt en die door Allah werden veranderd in apen en zwijnen en in aanbidders van taghut (o.a. afgoden)?

Ik laat de uitingen voor rekening van de heer Al-Ajami.

Vraag 3

Neemt u met kracht afstand van deze antisemitische ophitsing en bent u bereid dat zo spoedig mogelijk in bi- en multilateraal verband ter kennis te brengen aan de regering van Koeweit en de Tweede Kamer t.z.t. te informeren over de Koeweitse reactie? Zo nee, waarom niet?

Het is niet aan de Nederlandse regering om afstand te nemen van uitlatingen van een Koeweiti sheikh. De Nederlandse overheid respecteert de vrijheid van meningsuiting van individuen in andere landen. Uit navraag door de Nederlandse ambassade in Koeweit is gebleken dat de Koeweiti overheid niets te maken heeft met de uitlatingen van de heer Al-Ajami. Ik zal daarom geen formeel protest aantekenen bij de Koeweiti regering.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het rapport van het Middle East Media Research Institute (MEMRI) getiteld «Saudi Textbook: The Enmity between the Muslims and the Jews Is Everlasting»1; het rapport van het Hudson Institute getiteld «Ten years on – Saudi Arabia’s Textbooks Still Promote Religious Violence»2; het hoofdstuk over Saoedi-Arabië in het laatste rapport (2011) van de United States Commission on International Religious Freedom3 en het nieuwsartikel «Saudis export anti-Christian and anti-Jewish textbooks across the world: report»?4

De publicaties bevestigen een zorgelijk beeld van godsdienstvrijheid in Saoedi-Arabië.

Vraag 2

Op welke religieuze en/of ideologische uitgangspunten is het zaaien van haat en het aanzetten tot geweld tegen Joden, christenen, «ongelovigen» en geloofsafvalligen in Saoedi-Arabische schoolboeken gebaseerd en kunnen die uitgangspunten naar uw mening worden gedeactiveerd of weggenomen? Zo ja, hoe kan dat door u worden bevorderd?

In de boeken wordt verwezen naar enkele laat Middeleeuwse islamitische geleerden. Nederland wijst zowel bilateraal als middels de EU
Saoedi-Arabië bij herhaling op de door haar aangegane internationaalrechtelijke verplichtingen die haaks staan op deze uitgangspunten.

Vraag 3

Is het Saoedische curriculum op enig punt strijdig met internationale verplichtingen van Saoedi-Arabië?

Mede naar aanleiding van internationale zorgen werkt de Saoedische overheid aan verbetering van het onderwijssysteem. Op aanwijzing van de koning wordt in Saoedi-Arabië de laatste jaren meer aandacht besteed aan tolerantie en interreligieuze dialoog binnen het onderwijs. In 2007 is de Saoedische regering gestart met een meerjarig project m.b.t. de revisie van leerboeken, curricula en onderwijsmethoden om tolerantie te bevorderen en beledigende inhoud t.a.v. andere religies te verwijderen. De implementatie hiervan is echter nog niet afgerond.

Vraag 4

Welke maatregelen worden er genomen om te voorkomen dat haat en geweld predikende onderdelen van het Saoedische curriculum naar mohammedaanse gemeenschappen in Nederland worden geëxporteerd?

Nederlandse kinderen volgen onderwijs binnen het Nederlandse onderwijsstelsel.

Vraag 5

Wat heeft Nederland tot nu toe in bilateraal opzicht en in internationale organisaties ondernomen en wat gaat u thans ondernemen om de Saoedische regering ertoe te bewegen het curriculum te laten zuiveren van het zaaien van haat en het aanzetten tot geweld tegen Joden, christenen, «ongelovigen» en geloofsafvalligen? En wat was het resultaat van eventuele eerdere demarches van uw kant?

Nederland roept de Saoedische overheid bilateraal, in EU- en in VN-verband op tot het respecteren van de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst. Verder heeft Nederland in het verleden een constructieve bijdrage geleverd aan de VN «Universal Periodic Review» van Saoedi-Arabië, waarin onder andere de discriminatie van religieuze minderheden aan de orde is gesteld. Ook is een bezoek van de Mensenrechtenambassadeur aan Saoedi-Arabië gepland voor februari 2012 met als doel het voortzetten van de dialoog op het gebied van mensenrechten. Tijdens zijn bezoek zal de mensenrechtenambassadeur aandacht vragen voor godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting.

Vraag 6

Wilt u deze vragen voor de gewenste duidelijkheid ieder afzonderlijk beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Hoe corresponderen de «council conclusions on Iran» van 1 december jl.1 met de door u «omarmde» motie Kortenoeven van 10 november jl.2, waarin wordt opgeroepen het voortouw te nemen om met Europese en Amerikaanse bondgenoten doeltreffende en vooral snelle sancties te treffen? In welk opzicht heeft u het voortouw genomen en welk resultaat heeft dat gehad?

De Nederlandse regering heeft sinds het verschijnen van het IAEA-rapport op 8 november jl. in de EU een voortrekkersrol ingenomen m.b.t. het uitbreiden van sancties richting Iran. Op initiatief van Nederland worden er nu stevige additionele sancties uitgewerkt op het gebied van onder andere financiën, de energiesector en transport. Tevens werden er tijdens de Raad van Buitenlandse Zaken op 1 december jl. 180 Iraanse personen/entiteiten toegevoegd aan de EU-sanctielijst.

Vraag 2

Deelt u de opvatting dat de alleingang van het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, waar het gaat om het concreet treffen respectievelijk voorstellen van sancties tegen het Iraanse bankwezen, aantoont dat de EU op het Iran-dossier niet in staat is tot adequate en snelle collectieve actie? Zo nee waarom niet? Zo ja, hoe gaat u dat verzoenen met uw toezeggingen aan de Tweede Kamer?

Nee. De EU is eensgezind in haar standpunt dat er stevige additionele sancties tegen Iran dienen te worden afgekondigd. Het besluit van de Raad van Buitenlandse Zaken dd 1 december om 180 Iraanse personen/entititeiten nog in 2011 aan de sanctielijst toe te voegen is een goed begin. Momenteel wordt er gewerkt aan de uitwerking van een nader stevig sanctiepakket.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het door het Verenigd Koninkrijk treffen van sancties tegen het Iraanse bankwezen, waaronder de Iraanse Centrale Bank3, en bent u thans bereid de Britse politiek ter zake te volgen? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse regering heeft tijdens de Raad van Buitenlandse Zaken gepleit voor EU-sancties tegen de Iraanse Centrale Bank. Het is zaak dat deze sancties doeltreffend zijn, het regime in het hart raken en de bevolking daar waar mogelijk ontzien. Met oog op de effectiviteit van de sancties, geeft Nederland er de voorkeur aan in EU-verband op te trekken.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat, gezien de aanval op de Britse ambassade in Teheran, de daarop volgende Nederlandse diplomatieke maatregelen en de nieuwe Iraanse dreigementen, nu wel een oproep moet worden gedaan aan Nederlandse paspoorthouders in Iran om dat land zo spoedig mogelijk te verlaten4?

Nee, er zijn momenteel geen aanwijzingen voor een hoger veiligheidsrisico voor Nederlandse paspoorthouders. Het huidige reisadvies raadt niet-essentiële reizen naar Iran af. Bipatriden wordt in het geheel afgeraden naar Iran te reizen. Dit reisadvies is in lijn met adviezen van de andere EU-lidstaten (inclusief Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Italië).

Vraag 5

Hoe heeft u uitvoering gegeven aan uw toezeggingen met betrekking tot de aangehouden motie Kortenoeven5, waarin wordt gevraagd de landingsrechten van Iran Air en Iran Air Cargo in te trekken?

Het is verboden Iraanse vrachtvluchten toegang tot luchthavens in de EU te verlenen, tenzij het gemengde vluchten (deels passagiers, deels vracht) betreft. Verdere maatregelen tegen de transportsector worden overwogen in de lopende besprekingen over additionele sancties. De maatregelen worden zo vormgegeven, dat zij de Iraanse bevolking ontzien.

Vraag 6

Welke in Iran geregistreerde vliegtuigen staan vermeld op de door u in het algemeen overleg van 30 november jl. genoemde, op 22 november jl. geactualiseerde lijst met vliegtuigen die niet tot het Europese luchtruim mogen worden toegelaten?

In Uitvoeringsverordening (EU) Nr. 1197/2011 van de Europese Commissie van 21 november 2011 is de volledige vloot van Iran Air opgenomen, behalve 14 luchtvaartuigen van het type A-300, 8 luchtvaartuigen van het type A-310 en 1 luchtvaartuig B-737.

Vraag 7

Bent u bereid, vanwege de gewenste duidelijkheid, deze vragen ieder afzonderlijk en nog voor dinsdag 6 december 11.00 uur te beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de arrestatie van enkele tientallen Turkse journalisten, schrijvers en uitgevers, waaronder de Turkse schrijver en uitgever Zarakolu, door de Turkse politie?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze arrestaties? Hoe zal het verdere procesverloop van hen er uit zien? Waarvan wordt de betreffende personen precies beschuldigd? Is er ook een relatie met de publicaties van Zarakolu over de Armeense genocide?

Sinds april 2009 is in Turkije een groot aantal mensenrechtenactivisten, lokale bestuurders en politici gearresteerd, die lid zouden zijn van de KCK, mogelijk de civiele tak van de PKK. Deze personen zijn gedetineerd in afwachting van de definitieve formulering van de aanklacht. Ervaring met soortgelijke zaken leert dat het maanden, zo niet jaren, kan duren voor de aanklacht bekend wordt. Het Turkse rechtssysteem laat het toe dat een aanklacht nog definitief geformuleerd moet worden, terwijl de verdachte reeds in hechtenis is genomen.

Vraag 3

Kunt u deze massa-arrestatie nader duiden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Verslechtert momenteel het Turkse klimaat ten aanzien van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting? Wat zijn de trends?

Ja. De persvrijheid en vrijheid van meningsuiting staan in toenemende mate onder druk vanwege het grote aantal rechtszaken tegen journalisten, schrijvers, wetenschappers en mensenrechtenactivisten in Turkije. Hierdoor is het risico op zelfcensuur in de media groter. Daarbij komt het regelmatig voor dat websites, tijdschriften en zelfs boeken worden verboden. Bestaande anti-terrorismewetgeving laat te veel ruimte voor restrictieve interpretatie door het Turkse Openbaar Ministerie en de Turkse rechterlijke macht. De Turkse regering heeft vooralsnog geen indicatie gegeven dat het de betreffende wetgeving wil aanpassen.

Vraag 5

Welke stappen gaat u – bilateraal en in EU-verband – ondernemen om de Turkse autoriteiten aan te spreken op deze arrestaties?

Nederland spreekt zowel bilateraal als via de EU de Turkse regering aan op het belang van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting voor het democratisch hervormingsproces in Turkije. Daartoe is een eerlijke en onafhankelijke rechtsgang onontbeerlijk.

Vraag 6

Welke consequenties zouden in uw ogen deze massale arrestaties moeten hebben met het oog op de toetredingsonderhandelingen met Turkije?

Zolang Turkije niet volledig aan de toetredingsvoorwaarden, waaronder persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, uit het onderhandelingsraamwerk van 2005 voldoet, kan het geen lid van de EU worden.

Vraag 1

Kent u de nieuwsberichten «Burma: soldiers shoot at worshippers during Mass, burn churches»1; «Burmese Churches Attacked: Women Raped, Civilians Killed by Military»2; en «Systematische marteling in Birma (Myanmar) terwijl Europa werkt aan hechtere banden met het land»?3

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze berichten, in algemene zin en in het licht van uw persbericht van 31 mei 2011, over de inzet van het Mensenrechtenfonds om concrete projecten te steunen in ondermeer Birma?4

De acties van de Birmese militairen als beschreven in genoemde berichten, behoren tot de ernstigste vorm van mensenrechtenschendingen. De regering veroordeelt deze dan ook scherp. Birma heeft de afgelopen drie maanden een aantal stappen in de goede richting gezet, maar een substantiële verbetering van de mensenrechtensituatie is er niet.
Nederland levert vanuit het Mensenrechtenfonds een bijdrage aan versterking van non-gouvernementele organisaties en verbetering van de mensenrechtensituatie in Birma. Nederland steunt projecten voor persvrijheid, capaciteitsopbouw van NGO’s, steun aan politieke gevangenen en bewustwording van etnische groepen.

Vraag 3

Welke resultaten heeft Nederland de afgelopen jaren geboekt met het stelselmatig aan de orde stellen van de inperking van toegang tot vrij internet en de gevolgen daarvan voor verdedigers van mensenrechten in Birma?5

Nederland heeft uit het Mensenrechtenfonds de grootste onafhankelijke, veelal in het buitenland gevestigde, Birmese mediaorganisaties gesteund. Vanuit onder meer Thailand, India en Noorwegen trachten deze onafhankelijke media zo volledig en objectief mogelijk verslag te doen van politieke, sociale en economische ontwikkelingen in Myanmar/Birma. Dankzij deze berichtgeving zijn vele ernstige mensenrechtenschendingen onder de aandacht gebracht van de internationale gemeenschap en aan de kaak gesteld. Eén van de ontwikkelingen in Birma van de afgelopen drie maanden is een toename van de persvrijheid. Er mag op dit moment worden gerapporteerd over onderwerpen die voorheen taboe waren en leidden tot boetes of zelfs gevangenisstraf. Het gaat daarbij om onderwerpen zoals de besprekingen die de regering voert met Aung San Suu Kyi en de protesten tegen de bouw van de Myitsonedam. Websites van mediaorganisaties die uit het Mensenrechtenfonds gesteund worden en die voorheen verboden waren in Birma, zijn op dit moment toegankelijk voor Birmezen met toegang tot internet.

Vraag 4

Welke aanvullende maatregelen treft het kabinet en/of heeft het kabinet getroffen om de positie van christenen in Birma te verbeteren? In welke internationale organisaties heeft u de positie van Birmese christenen aan de orde gesteld of laten stellen en wat hebben die inspanningen in concrete termen opgeleverd?

In Myanmar/Birma is een groot deel van de Karen en Kachin etnische bevolkingsgroepen christelijk. Nederland ziet er op toe dat bij elke gelegenheid die zich aandient, met name in EU verband, bij de Birmese autoriteiten wordt aangedrongen op een vreedzame oplossing voor de vele etnische conflicten in Myanmar/Birma en vredesbesprekingen met de gewapende etnische groepen. Verreweg de grootste groep vluchtelingen aan de Thais-Birmese grens bestaat uit Karen. De ruim 140 000 vluchtelingen worden opgevangen in vluchtelingenkampen aan de Thaise zijde van de grens. Nederland heeft de afgelopen jaren een bedrag van 1,5 miljoen euro per jaar bijgedragen aan de opvang van deze vluchtelingen.

Vraag 5

Welke concrete sanctiemogelijkheden staan u ten dienste om de regering van Birma te bewegen het overheidsgeweld tegen christenen te staken?

Mensenrechtenschendingen zoals hierboven genoemd, worden in alle relevante internationale fora aan de orde gesteld, zoals de VN Mensenrechtenraad, de Algemene Vergadering van de VN, UNHCR en de ILO. Deze herhaalde internationale inspanningen evenals de sanctieregimes van de EU, VS en andere Westerse landen hebben verbetering van de mensenrechtensituatie in Myanmar/Birma als centrale doelstelling.

Vraag 6

Wilt u deze vragen beantwoorden vóór de begrotingsbehandeling Buitenlandse Zaken?

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de nieuwsberichten «Declaration of Independence Prompted Warning Shots in Papua: Military»1 en «Papua congress calls for peaceful path to self-determination»2 en wat is uw oordeel over de Indonesische reactie op het door de Papoea's georganiseerde nationale congres?

Ik heb met zorg kennis genomen van de berichtgeving over de gebeurtenissen in Papoea op 19 oktober jl. Deze zorg is kenbaar gemaakt aan de Indonesische autoriteiten. Daarbij is nadere informatie gevraagd over de toedracht van de gebeurtenissen in Papoea.
De Indonesische autoriteiten, de officiële mensenrechtencommissie Komnasham en de internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch hebben inmiddels meegedeeld onderzoek te doen naar de toedracht van de gebeurtenissen.

Vraag 2

Heeft u de Indonesische autoriteiten inmiddels aangesproken op de gewelddadige wijze waarop het onafhankelijkheidsstreven van de Papoea's wordt onderdrukt? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Bent u bereid van de Indonesische regering te eisen dat de gevangengenomen Papoealeiders onmiddellijk in vrijheid worden gesteld en dat het onderdrukken van en het geweld plegen tegen de Papoea's onmiddellijk wordt gestopt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke drukmiddelen gaat u dan aanwenden?

Nederland volgt de zaak van de gearresteerde Papoea’s nauwlettend. Indien de ontwikkelingen daartoe aanleiding geven zal ik mij tot de Indonesische autoriteiten wenden.

Vraag 4

Hoe staat de Nederlandse regering ten opzichte van het onafhankelijkheidsstreven van de Papoea's, in het algemeen en in het licht van de Nederlandse beloften die in de periode voor 1963 aan de Papoea's werden gedaan?

Nederland erkent de nationale soevereiniteit en territoriale integriteit van Indonesië. De provincies Papua en West-Papua zijn onderdeel van de republiek Indonesië. Nederland streeft in de samenwerking met Indonesië ten aanzien van de provincies Papua en West-Papua naar een effectieve en volledige implementatie van de Speciale Autonomiewet voor Papua (OTSUS) van 2001. Voor het Nederlandse standpunt verwijs ik naar een eerdere Kamerbrief over dit onderwerp (bijlage)3.

Vraag 5

Wilt u deze vragen voor dinsdagochtend 25 oktober 11.00 uur beantwoorden?

Het inwinnen van informatie over de gebeurtenissen vergde de nodige tijd. Het is om die reden niet gelukt om de vragen voor dinsdagochtend 25 oktober te beantwoorden.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het nieuwsbericht «Amerika verijdelt terreuraanslagen door Iraniërs»1 en «US charges Iran in ambassador assassination plot»?2

Ik heb met verontwaardiging kennisgenomen van de berichtgeving over een voorgenomen aanslag op de Saoedische ambassadeur in Washington.

Vraag 2

Bent u bereid de diplomatieke relaties met Iran met onmiddellijke ingang te verbreken als blijkt dat het islamofascistische regime in Teheran inderdaad achter de verijdelde terroristische aanslagen zit? Zo nee, waarom niet?

Het kabinet is in overleg met de VS en andere bondgenoten om een gezamenlijke en effectieve reactie te formuleren. Ik zal uw Kamer informeren wanneer dat overleg is afgerond. De Nederlandse regering steunt het Amerikaanse voornemen om deze zaak te agenderen in de VN Veiligheidsraad.

Vraag 3

Wilt u deze vragen binnen 24 uur beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Kent u het bericht «Hindoe-extremisten verstoren doopdienst India»1?

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u dit bericht, op zichzelf en in het licht van de constatering van Open Doors dat in geen enkel ander land ter wereld christenen zo vaak worden aangevallen als in India?

Volgens de VN Hoge Commissaris voor Godsdienstvrijheid blijft in India – het land met het grootste aantal religies binnen zijn grenzen – het risico op onderlinge twisten groot.
India kent een groot aantal wetten en instituties ter bestrijding van discriminatie. Desondanks zijn vooroordelen over en tussen minderheden, lagere kasten en arme bevolkingsgroepen diep geworteld.
De Indiase regering onderkent dat de lokale regeringen en overheden vaak traag reageren in reactie op interreligieus geweld. Ook zijn de rehabilitatie (schadevergoeding en terugkeer) en verzoening na afloop van een geweldsuitbarsting niet altijd bevredigend.

Vraag 3

Heeft u in het gesprek van 5 juli jl. met uw ambtsgenoot Somanahalli Mallaiah Krishna2 ook gesproken over de praktische rechtspositie en de bescherming van Indiase christenen? Zo ja, welke afspraken zijn er dan gemaakt? Zo neen, waarom niet?

Tijdens mijn bezoek aan India op 5 juli jl. besprak ik met mijn Indiase collega Krishna de prioriteiten van het Nederlandse mensenrechtenbeleid, waaronder de vrijheid van godsdienst. Daarbij heb ik aangegeven dat het Nederlandse mensenrechtenbeleid zich richt op constructieve samenwerking, waarbij de standaarden van de Internationale Verdragen leidend zijn.

Vraag 4

Bent u bereid er bij de Indiase autoriteiten op aan te dringen dat de christenen in dat land door de plaatselijke overheden beter beschermd worden tegen geweld van extremistische Hindoes?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Is de positie van de Indiase christenen specifiek aan de orde in het kader van de onderhandelingen over een vrijhandelsverdrag tussen de EU en India? Zo nee, bent u dan bereid dat alsnog tot stand te brengen?

Nee, de positie van de Indiase christenen is niet specifiek aan de orde bij deze onderhandelingen. Het is wel de Nederlandse en EU inzet dat de «politieke clausules», inclusief de mensenrechtenclausule, in de relatie met India een plek krijgen. Daarnaast voert de EU op verschillende niveaus (o.m. de jongste EU-Indiatop) een dialoog met India over mensenrechten. Daarbij komt ook de positie van religieuze minderheden, waaronder christenen, aan de orde.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de nieuwsberichten «Turkish cartoonist to be put on trial for renouncing God» en «Cartoonist to be Tried for Insulting Islam»?1 2

Ik heb met belangstelling kennisgenomen van genoemde nieuwsberichten. Deze zaak is onder de Turkse rechter. Het is niet aan het Kabinet om op dit proces vooruit te lopen. Mede naar aanleiding van deze berichten volgt de Nederlandse ambassade in Ankara deze zaak nauwlettend.

Vraag 2

Hoe luidt de aanklacht tegen Bahadir Baruter, op grond van welke rechtsbeginselen wordt hij vervolgd en zijn die rechtsbeginselen verenigbaar met het concept van de democratische rechtsstaat?

Bahadır Baruter wordt vervolgd voor «het beledigen van religieuze waarden van een deel van de bevolking» op grond van artikel 216.3 van het Turkse strafrecht. Dit wetsartikel is niet per definitie onverenigbaar met het concept van de democratische rechtsstaat.

Vraag 3

Deelt u de mening dat sprake is van een nieuwe aanval van de herislamiserende Turkse staat op de vrijheid van meningsuiting? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u dan bereid de Turkse ambassadeur daarvoor te ontbieden?

Nederland heeft al eerder bezorgdheid uitgesproken over de negatieve ontwikkeling rond de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid in Turkije en zal dit in contacten met de Turkse autoriteiten aan de orde blijven stellen.

Vraag 4

Staat de (praktische) rechtspositie van «ongelovigen» en «afvallige moslims» in Turkije steeds meer onder druk? Zo ja, welke oorzaak ligt daaraan volgens u dan ten grondslag?

De geloofsvrijheid is de afgelopen drie jaar verslechterd. Nog steeds is er grote, sociale druk op mensen die afstand willen doen van het islamitisch geloof. Volgens het recente voortgangsrapport van de Europese Commissie is er soms sprake van tegenwerking door ambtenaren wanneer mensen hun geloof op hun identiteitskaart wensen te wijzigen. De ontwikkelingen op dit gebied blijf ik dan ook nauwlettend volgen. Hetzelfde geldt voor de eerdergenoemde vrijheid van meningsuiting en persvrijheid.

Vraag 5

Deelt u de mening, dat de golf van Turkse wandaden – tegen Israel en Cyprus; tegen minderheden; tegen de vrijheid van meningsuiting; tegen het Kemalisme – de stelling bevestigt dat Turkije in nog geen duizend jaar lid mag worden van de EU? Zo nee, waarom niet?

Het Kabinet ziet er scherp op toe dat kandidaat-lidstaten aan alle toetredingsvereisten voldoen – ook Turkije. Hierbij vormt het onderhandelingsraamwerk van 2005 het toetsingskader, waarbij Turkije zich onder meer dient te houden aan goed nabuurschap, bescherming van minderheden, vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. Voorts wordt van kandidaat-lidstaten verwacht dat ze zich verenigen met gemeenschappelijke EU-posities over buitenlandspolitieke onderwerpen.

Vraag 6

Bent u bereid, vanwege de gewenste duidelijkheid, deze vragen ieder afzonderlijk en nog voor de behandeling van de begroting voor Buitenlandse Zaken te beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Turken heersen bij taptoe»1?

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de glorietijd van het Ottomaanse rijk, toen de Turken heersten van Boedapest tot Algiers, een groot onderdeel uitmaakte van de 57e Nationale Taptoe in het Rotterdamse Ahoy?

Aan de jaarlijkse Nationale Taptoe nemen zowel militaire als civiele orkesten deel uit binnen- en buitenland. Dit jaar namen negen orkesten deel, waaronder uit Nederland de Marinierskapel, het Fanfarekorps Koninklijke Landmacht «Bereden Wapens», de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht en het Trompetterkorps der Koninklijke Marechaussee. De Mehter Band was een van de vier buitenlandse deelnemers naast orkesten uit België, Frankrijk en Zweden. Het Turkse orkest was uitgenodigd als de militaire band van een Navo-partner en in verband met de opmaat naar de viering van 400 jaar Nederlands-Turkse handelsbetrekkingen in 2012. De grootte van de inbreng van de Mehter Band was vergelijkbaar met die van de andere acht orkesten. De «glorietijd van het Ottomaanse rijk» maakte geen deel uit van de Nationale Taptoe.

Vraag 3

Zo ja, kunt u aangeven waarom de organisatie, in samenwerking met Defensie, ervoor heeft gekozen om deze Turkse gewelddadige en onderdrukkende periode in de geschiedenis te propaganderen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Waarom heeft de organisatie de Mehter band van de Turkse generale staf, die zich met zijn muziek tot doel heeft gesteld om angst in te boezemen, juist in deze tijd van hernieuwde Turkse agressie ten opzichte van onze bondgenoten Israel en Cyprus uitgenodigd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Valt dit binnen de traditie van de Nationale Taptoe, die bijvoorbeeld de Nederlandse oorsprong in haar doelstellingen omtrent militaire muziek centraal stelt?2

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Kunt u specifiek aangeven hoeveel Defensie dit jaar aan de Nationale Taptoe financieel, personeel en materieel heeft bijgedragen? Zo nee, waarom niet?

De organisatie van de Nationale Taptoe is in handen van de onafhankelijke Stichting Nationale Taptoe. Defensie is sponsor van de Nationale Taptoe en heeft met de stichting een convenant gesloten waarin de financiële, personele en materiële ondersteuning is geregeld. De jaarlijkse ondersteuning bestaat uit drie onderdelen: steunverlening «om niet», steunverlening tot een maximale tegenwaarde van € 90 000 en een maximaal subsidiebedrag van € 173 000. Onder de steunverlening «om niet» vallen onder andere de deelname van militaire orkesten, de inbreng van militair personeel in het regieteam en de inzet van de Inspecteur Militaire Muziek Krijgsmacht. Tot een maximale tegenwaarde van € 90 000 steunt Defensie met personeel en materieel de opbouw tot en met de afbouw. Daarbij zijn zowel actief dienende militairen als reservisten betrokken. De grootste personele bijdrage was met 80 militairen op 30 september jl. toen de orkesten in het centrum van Rotterdam een uitvoering hebben gegeven. Op materieelgebied steunt Defensie de uitvoering van de taptoe met onder andere verbindingsapparatuur, een geluidsinstallatie en transportcapaciteit. Toekenning van het subsidiegeld geschiedt op basis van de werkelijk gemaakte kosten.

Vraag 7

Bent u op de hoogte van het feit dat er eerder een Turkse F-16 en een Turks vliegtuig met de islamitische halve maan op de staart zeer prominent aanwezig waren tijdens de Luchtmachtdagen? Welk signaal denkt u met deze Turkse prominente rol in Nederlandse nationale evenementen te geven aan de Nederlandse bevolking en de eerder genoemde bevriende staten Israel en Cyprus?

Op de Luchtmachtdagen op de vliegbasis Leeuwarden waren zoals gebruikelijk verschillende landen van zowel binnen als buiten de Navo vertegenwoordigd. De Turkse vertegenwoordiging was vergelijkbaar met die van de meeste andere aanwezige landen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de arrestatie van vier christenen door de Oezbeekse politie?1 Kunt u inzicht geven in de feitelijke toedracht, de aanleiding en de gerechtelijke procedure waarin deze personen zich thans bevinden?

Ja. De vier christenen zijn op 25 september door de politie gearresteerd en op 26 september naar de rechtbank meegenomen waar zij, zonder verhoor, zijn vrijgelaten.

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte of er in Oezbekistan thans meer christenen vanwege hun geloof in de gevangenis zitten? Hoeveel?

Volgens informatie van de organisaties Forum 18, Human Rights Watch, Minority Rights Group International en Amnesty International zit een aantal christenen vanwege het uitoefenen van hun geloof in de gevangenis. Het exacte aantal is onbekend.

Vraag 3

Is uw indruk, zoals gesteld in de berichtgeving, dat Oezbekistan de druk op christenen momenteel steeds verder opvoert? Hoe valt deze negatieve trend te verklaren?

De grondwet van Oezbekistan garandeert vrijheid van geloof, maar het land heeft in 1998 de zeer restrictive «Law on Freedom of Conscience and Religious Organizations» aangenomen. Hoewel deze juridisch gezien gelijke voorwaarden stelt aan de registratie – en daarmee toestaan – van religieuze groeperingen, is registratie van deze groeperingen bijna onmogelijk. In de praktijk is vrijheid van religie en levensovertuiging in Oezbekistan zeer beperkt. De negatieve trend is bekend en treft zowel ongeregistreerde als geregistreerde religieuze groeperingen, niet alleen christenen.

Vraag 4

In hoeverre heeft de positie van christenen in Oezbekistan de aandacht van u en van de EU? Welke concrete acties zijn het afgelopen jaar ondernomen richting Oezbekistan om de positie van religieuze minderheden te verbeteren? Met welke resultaten? Kan de aandacht hiervoor verder geïntensiveerd worden? Wilt u dit in Europees verband bevorderen?

De EU Centaal-Azië strategie voor de periode 2007 -2013 is leidraad van het beleid waarvan versterking van mensenrechten en fundamentele vrijheden deel uitmaken. De EU brengt mensenrechten en vrijheid van religie en levensovertuiging structureel op bij de jaarlijkse EU-Oezbekistan Mensenrechtendialoog en de Partnership and Cooperation Agreement vergadering. Zorgen op het gebied van mensenrechten, ook individuele gevallen, worden door de Speciaal Vertegenwoordiger voor Centraal Azië aangekaart in de contacten tussen de EU en de autoriteiten in Oezbekistan.

Vraag 5

Bent u bereid – zo mogelijk ook in internationaal verband – om de nu aangeduide concrete casus te benutten als handvat om opnieuw de godsdienstvrijheid van religieuze minderheden aan de orde te stellen bij de autoriteiten van Oezbekistan? Zo ja, op welke wijze en op welke termijn?

Individuele gevallen waarbij ernstige schendingen van mensenrechten zich hebben voorgedaan worden in EU-verband besproken met de Oezbeekse autoriteiten. Ook in OVSE-verband worden mensenrechtenschendingen, inclusief individuele gevallen, aan de orde gesteld. NL steunt deze lijn.

Vraag 6

Bent u bereid om alles in het werk te stellen om genoemd viertal te ondersteunen en zo mogelijk vrij te krijgen?

Het viertal is na een dag hechtenis vrijgelaten.

Vraag 1

Kent u het door het Islamic Republic of Iran News Agency (IRNA) gepubliceerde verslag van de ontmoeting die u vorige week in New York had met uw Iraanse ambtgenoot Ali Salehi, met de titel «Iran's FM Blasts Anti-Islamic Moves in Europe»?1

Ja.

Vraag 2

Over welke «provocatieve acties» door welke «personen en groepen in Europa» heeft Salehi met u gesproken? Hoe heeft u op deze démarche van minister Salehi gereageerd?

Minister Salehi heeft in zijn gesprek met mij het woord «provocatieve acties» niet gebruikt. Hij geeft tegen mij opgemerkt dat hij afstand nam van de standpunten over de Islam die door de Partij voor de Vrijheid worden uitgedragen. Ik heb gewezen op de te onderscheiden standpunten van de regering en van de PVV. Tevens heb ik het belang benadrukt van de in Nederland geldende vrijheid van meningsuiting. Ik heb ook gezegd dat in Nederland iedereen vrij is om zijn of haar eigen godsdienst te belijden, inclusief het veranderen van godsdienst en het opgeven van een godsdienst. Ik heb onderstreept dat dit een belangrijk kenmerk is van een democratische rechtsstaat.

Vraag 3

Welke positieve ontwikkelingen ontwaart minister Salehi in de relatie tussen Teheran en «Amsterdam», en het weghalen van welke barrières kan volgens hem de weg plaveien voor de uitbreiding van die relaties? Hoe beoordeelt u deze opmerking van minister Salehi?

De conclusies die minister Salehi volgens het artikel van het Iraanse persbureau heeft getrokken uit ons gesprek, laat ik voor rekening van hemzelf en van het persbureau. Voor zover deze opmerkingen betrekking zouden hebben op de consulaire dialoog die in mei jl. is gestart, en de medewerking die de Iraanse autoriteiten hebben verleend om de heer Abramian en zijn echtgenote veilig naar Nederland te laten terugkeren, verwijs ik naar het antwoord op vraag zeven.

Vraag 4

Hoe verhoudt de door minister Salehi geconstateerde toename van het (bilaterale) handelsvolume en de economische samenwerking tussen Iran en Nederland zich met het sanctieregime en met uw beleid, dat erop gericht is de relaties met Iran te minimaliseren?

Het handelsvolume en de economische samenwerking tussen Iran en Nederland zijn niet aan de orde geweest in het gesprek. Zie verder het antwoord op vraag zes.

Vraag 5

Heeft u in uw gesprek met minister Salehi «the growing trend in the two countries relations» toegejuicht?

Ik heb tijdens mijn gesprek geconstateerd dat er in het specifieke kader van de informatievoorziening over gedetineerde bipatride Nederlanders in Iran, sprake was van vooruitgang. Zie verder het antwoord op vraag zeven.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het ongewenst zou zijn als de omvang en de kwaliteit van de relaties tussen Iran en Nederland zouden toenemen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u doen teneinde minimalisering te bevorderen?

De regering is onverkort uitermate bezorgd over het nucleaire programma van Iran en de dreiging die daarvan uitgaat. In dit verband spant de regering zich in voor een strikte handhaving en aanscherping van de (internationale) sancties die ingesteld zijn om deze proliferatie tegen te gaan. Ook is de regering ernstig bezorgd over de mensenrechtensituatie in Iran. De regering spant zich in voor samenwerking in EU-verband ten behoeve van nadere aanvullende maatregelen, zodat een sterk gezamenlijk signaal wordt afgegeven aan de Iraanse autoriteiten. De regering spant zich op dit moment in Brussel in voor een uitbreiding van de lijst van mensenrechtenschenders waartegen sancties zijn ingesteld.
Om de juiste informatie over en toegang tot bipatride Nederlandse gedetineerden in Iran te verkrijgen heeft de regering besloten tot het instellen van een bilaterale consulaire dialoog.

Vraag 7

Heeft u inderdaad de noodzaak onderstreept voor voortgezette dialoog en het door partijen zetten van stappen? Zo ja, welke dialoog wordt hier bedoeld en over welke stappen gaat het?

De dialoog die aan de orde is geweest in mijn gesprek met minister Salehi is de consulaire dialoog die Nederland in mei 2011 is gestart. Zoals vermeld in mijn brief van vandaag met kenmerk DAM-814/2011, heeft deze dialoog tot doel om betere informatie over en toegang tot bipatride Nederlandse gedetineerden in Iran te verkrijgen. In het geval van Vahik Abramian heeft de samenwerking met de Iraanse autoriteiten ertoe geleid dat de heer en mevrouw Abramian veilig naar Nederland hebben kunnen terugkeren. Dat heb ik «een stap in de goede richting» genoemd. De getoonde medewerking heeft mij bovendien doen besluiten om een deel van de unilaterale sancties die tegen Iran waren ingesteld, op te heffen. Ik heb tijdens mijn gesprek met minister Salehi in dit kader onderstreept dat het van belang is verdere stappen in de consulaire dialoog te zetten.

Vraag 8

Welke boodschap heeft u in New York aan uw ambtsgenoot Salehi overgebracht met betrekking tot.:

Minister Salehi kent mijn ernstige zorgen over deze onderwerpen. Het korte gesprek in de wandelgangen van de AVVN heeft zich vrijwel uitsluitend beperkt tot consulaire aangelegenheden.

Vraag 9

Hoe typeert u de relaties tussen Nederland en de Islamitische Republiek Iran?

Deze relaties worden gedomineerd door ernstige zorgen over het Iraanse nucleaire programma, de rol van Iran in de regio, de mensenrechtenschendingen in Iran en het welzijn van aldaar gedetineerde bipatride landgenoten.

Vraag 10

Wilt u deze (deel)vragen vanwege de gewenste duidelijkheid ieder afzonderlijk beantwoorden en de Kamer uw antwoordbrief uiterlijk vrijdag 30 september doen toekomen?

Ja.