Open Kamerbeta

Kamervragen

Titel
Status
Indiener (persoon)
Selecteer een geldige keuze. Deze keuze is niet beschikbaar.
Indiener (partij)
37091 kamervragen gevonden
beantwoord onbeantwoord uitgesteld
Alle
24 oktober 2013 - 29 november 2013
Het alcoholslot
Marith Volp (PvdA), Attje Kuiken (PvdA)
Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD), Melanie Schultz van Haegen (minister infrastructuur en waterstaat) (VVD)
1. Raad van State, zaaknummers 201301126/1, 201207475/1 en 201302809/1
  • Vraag 1

    Heeft u kennis genomen van de drie uitspraken van de Raad van State, die heden zijn gepubliceerd, over het opleggen van het alcoholslotprogramma aan chauffeurs met een vrachtwagenrijbewijs?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Wat is de stand van zaken met betrekking tot de verkenning naar het alcoholslot op vrachtauto’s, die u met het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR), de Dienst Wegverkeer (RDW), de alcoholslotfabrikanten en de transportsector uitvoert?

    De verkenning naar het alcoholslot op vrachtauto’s met de door u genoemde partijen is afgerond.

  • Vraag 3

    Op welke termijn informeert u de Kamer over de conclusies van de verkenning en over uw standpunt over het mogelijk maken van het alcoholslot op vrachtauto’s?

    Ik ben voornemens u zo spoedig mogelijk te informeren, doch uiterlijk voor het geplande AO van 30 januari 2014. Ik informeer u dan over de gevolgen voor het beleid van de uitspraken van de Raad van State inzake vrachtwagenchauffeurs die afhankelijk zijn van het rijbewijs C voor hun inkomen. Ik neem daarin ook de uitkomst van het overleg over het alcoholslot voor vrachtwagens en de vervolgacties op basis van de tussenevaluatie mee.

24 oktober 2013 - 27 november 2013
Essentaksterfte
Jaco Geurts (CDA)
Sharon Dijksma (staatssecretaris economische zaken) (PvdA)
1. het maandblad Boom in business (jaargang 4, nr. 7)
  • Vraag 1

    Bent u bekend met het bericht «De es mag niet weg»?1

    Het bewuste artikel is mij bekend.

  • Vraag 2

    Bent u bekend met het probleem van essentaksterfte in Nederland en het gevaar dat deze ziekte vormt voor plantsoenen, bossen en het Nederlandse landschap?

    Ik ben bekend met de essentaksterfte en besef dat de es een belangrijke boomsoort is in ons land voor het stedelijk groen, bos, natuur en landschap.

  • Vraag 3

    Bent u voornemens om actie te ondernemen tegen deze oprukkende ziekte?

    Voor zover mij bekend zijn er (nog) geen mogelijkheden om de essentaksterfte – anders dan via het verwijderen van aangetaste bomen – te bestrijden. Ik zie hier primair een belangrijke taak weggelegd voor kwekers en groenbeheerders.

  • Vraag 4

    Aangezien essentaksterfte een gevaar is voor het voortbestaan voor de Nederlandse es, wilt u betrokken partijen, zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Bosschap, Landschapsbeheer Nederland en boomkwekers steunen in het onderzoeken van essentaksterfte?

    De gewone es (Fraxinus excelsior) is in ons land inheems en blijkt vatbaar voor de essentaksterfte. Het (internationale) onderzoek naar de essentaksterfte leert tot nu toe dat niet iedere individuele boom in gelijke mate gevoelig is voor de essentaksterfte. Dat biedt naar verwachting kansen voor het voortbestaan van de soort. Ik denk dat het daarom een goede zaak is het lopende onderzoek voort te zetten.

  • Vraag 5

    Deelt u de mening dat Nederland zelf onderzoek zou moeten verrichten, zodat Nederland deel kan nemen aan het Europees onderzoek naar essentaksterfte?

    Ik ondersteun internationale samenwerking op het gebied van onderzoek om grensoverschrijdende problemen, zoals nu met de essentaksterfte, het hoofd te bieden. Ik vertrouw op onderzoekdeskundigheid die bij DLO aanwezig is om daarvoor een gepaste bijdrage te leveren.

  • Vraag 6

    Bent u ervan op de hoogte dat de tuinbouwsector twee jaar het onderzoek naar essentaksterfte heeft gefinancierd?

    In 2012 is gestart met onderzoek naar de essentaksterfte met een looptijd van 3 jaar. In 2012 heeft het Productschap Tuinbouw aan het onderzoek een financiële bijdrage geleverd. Voor de jaren 2013 en 2014 heeft het Productschap Tuinbouw geen financiële middelen beschikbaar gesteld.

  • Vraag 7

    Door de opheffing van het productschap Tuinbouw stopt deze financiering, bent u bereid zich in te spannen om alternatieve financiering te zoeken voor dit onderzoek? Zo nee, wat voor aanpak voorziet u dan tegen essentaksterfte?

    Zoals in de ondertitel van het door u aangehaalde artikel staat vermeld, «Onderzoek essenresistentie: nu sector en gebruiker aan zet», is ook in mijn ogen de sector – nog steeds – aan zet. Het onderzoek is namelijk belangrijk voor de Nederlandse boomkwekerijsector. De es wordt in de boomkwekerijsector gebruikt als uitgangsmateriaal voor de bosbouw of als onderstam voor sierbomen. Dat maakt dat van de kant van het boomkwekerijbedrijfsleven verwacht mag worden dat dit onderzoek – ondanks het wegvallen van het Productschap Tuinbouw- wordt gefinancierd.

24 oktober 2013 - 11 november 2013
Een bezoek van klokkenluider Snowden aan de Tweede Kamer
Ronald van Raak
Ronald Plasterk (minister binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (PvdA), Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD)
  • Vraag 1

    Deelt u de mening dat de Tweede Kamer zich zo goed mogelijk moet kunnen informeren over de Amerikaanse afluisterpraktijken in Nederland?

    Ja.

  • Vraag 2

    Begrijpt u dat hier sprake is van een publiek belang?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 3

    Bent u bereid in dat kader een bezoek van klokkenluider Snowden aan de Tweede Kamer mogelijk te maken?

    Het staat de Kamer uiteraard vrij om met de heer Snowden te spreken. Er zijn verschillende manieren om de heer Snowden te spreken, zonder dat hij naar Nederland hoeft te reizen, zoals de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het Algemeen Overleg van 6 november jongstleden al heeft aangegeven. Bovendien ontbreekt het de heer Snowden niet aan mogelijkheden om zijn informatie wereldkundig te maken, zoals de afgelopen periode reeds is gebleken.
    Wat de eventuele komst van de heer Snowden naar Nederland betreft, wijs ik op het praktische aspect dat het paspoort van de heer Snowden is ingetrokken, hetgeen betekent dat hij geen geldig reisdocument heeft waarmee hij naar Nederland kan reizen. Toegang tot Nederland kan niet worden verleend of geweigerd zolang de vreemdeling zich in het buitenland bevindt. Verder is van belang dat Nederland een uitleveringsverdrag heeft met de VS. Op grond van het verdrag kunnen wij eventuele uitleveringsverzoeken niet ter zijde leggen.
    Gelet op het vorenstaande ligt een brief waarin wij het een en ander verzekeren bij eventueel bezoek van de heer Snowden aan Nederland niet in de rede.

  • Vraag 4

    Bent u bereid de Tweede Kamer zo snel mogelijk een brief te sturen waarin u aangeeft dat u alles in het werk zult stellen om bij een bezoek aan de Tweede Kamer de veiligheid van klokkenluider Snowden te verzekeren?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 5

    Bent u tevens bereid in deze brief aan te geven dat klokkenluider Snowden bij een bezoek aan de Tweede Kamer niet het gevaar loopt om te worden uitgeleverd aan de Verenigde Staten of aan een ander land?

    Zie antwoord vraag 3.

24 oktober 2013 - 13 november 2013
Het bericht ‘Geheime dienst wijst legerliefjes af'
Jeroen Recourt (PvdA), Angelien Eijsink (PvdA)
Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD), Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (VVD)
1. de Telegraaf, 22 oktober 2013
2. http://mensenrechten.nl/publicaties/oordelen/2013-129/detail …
  • Vraag 1

    Heeft u kennisgenomen van het bericht «Geheime dienst wijst legerliefjes af»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Klopt het dat medewerkers van Defensie alleen maar relaties mogen hebben met partners afkomstig uit landen waarmee de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) of de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) een samenwerkingsverband heeft? Zo ja, kunt u toelichten welke criteria hieromtrent gelden?

    Veel defensiemedewerkers, waaronder alle militairen, zijn geplaatst op een vertrouwensfunctie. Dit vereist een veiligheidsonderzoek dat zich ook uitstrekt tot de partner. Voor een juiste beoordeling moeten voldoende gegevens over de (aspirant) medewerker en de partner voorhanden zijn. Dit is onlangs in de nieuwe beleidsregel veiligheidsonderzoeken Defensie vastgelegd (Staatscourant Nr. 29945).
    De criteria voor het vaststellen van een vertrouwensfunctie zijn opgesteld door de Beveiligingsautoriteit van Defensie. Die criteria omvatten de mate van omgang met gerubriceerde gegevens en de mate waarin een functie als vitaal kan worden omschreven. Op grond van die criteria wijst de commandant van het defensieonderdeel de vertrouwensfuncties aan en bepaalt hij de hoogte van het veiligheidsmachtigingsniveau. Tot slot is instemming van de directeur van de MIVD nodig.
    In mijn brief van 22 oktober jl. aan uw Kamer over veiligheidsonderzoeken na een verblijf in het buitenland, heb ik u geïnformeerd over de recente wijzigingen in de criteria die worden gebruikt in geval van langdurig buitenlands verblijf van betrokkenen.
    Zie verder ook het antwoord op vraag 11.

  • Vraag 3

    Wat zijn de door de MIVD gehanteerde criteria met betrekking tot vertrouwensfuncties? Op basis waarvan en door wie wordt bepaald welke functies als vertrouwensfuncties worden gekwalificeerd?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Deelt u de mening van het College voor de Rechten van de Mens, dat het vooral de partners van buitenlandse afkomst zijn die in het bijzonder worden getroffen door dit beleid? Zo nee, waarom niet?2

    Het geldende beleid treft verhoudingsgewijs meer partners van de (aspirant) defensiemedewerkers uit een land waarmee geen samenwerkingsverband bestaat voor het uitwisselen van de noodzakelijke gegevens. Het College van de Rechten van de Mens heeft dit inderdaad overwogen (zie referte in voetnoot 2). Vervolgens heeft het College onderzocht in hoeverre er een objectieve rechtvaardiging voor dit beleid bestaat. Het College acht het voldoende aannemelijk dat er geen geschikt alternatief is waarmee de nationale veiligheid kan worden gewaarborgd en heeft aldus geoordeeld dat er een objectieve rechtvaardiging voor het beleid bestaat. (Bij toetsing aan artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is dit niet anders).
    Indien het veiligheidsonderzoek onvoldoende gegevens oplevert over de (partner van) de (aspirant)vertrouwensfunctionaris, is een beoordeling niet mogelijk. Dat leidt tot het niet verstrekken of verlengen van de Verklaring van Geen Bezwaar (VGB). De Raad van State heeft dit beleid aangemerkt als niet onredelijk.

  • Vraag 5

    Deelt u de mening dat deze medewerkers zwaar in hun (persoonlijke) belangen worden getroffen door het beleid?

    Zie antwoord vraag 4.

  • Vraag 6

    Kunt u inzichtelijk maken hoeveel medewerkers in de afgelopen jaren de (negatieve) gevolgen van dit beleid hebben ondervonden?

    In de periode van september 2010 tot en met december 2012 heeft de MIVD ruim 31.000 veiligheidsonderzoeken uitgevoerd. In vijf gevallen is de VGB ingetrokken en in 25 gevallen is de VGB geweigerd door onvoldoende gegevens door een verblijf in het buitenland. In zestien van de dertig gevallen kon de dienst onvoldoende gegevens over de partner achterhalen en in veertien gevallen leverde het veiligheidsonderzoek onvoldoende gegevens op over de (aspirant) medewerker. In vijf gevallen betrof het onderzoeken naar medewerkers van zogenaamde defensieorderbedrijven. De overige 25 waren onderzoeken naar (aspirant) defensiemedewerkers.

  • Vraag 7

    Klopt het dat het enkele feit dat er geen samenwerkingsverband op dit gebied is met een ander land, zoals bijvoorbeeld Turkije, voldoende is om de verklaring van geen bezwaar te weigeren?

    In elk onderzoek wordt maatwerk verricht. In dat kader verwijs ik kortheidshalve naar mijn brief van 22 oktober jl. aan uw Kamer over veiligheidsonderzoeken na een langdurig verblijf in het buitenland.

  • Vraag 8

    Wat is uw oordeel over de suggestie die in het artikel wordt gewekt door advocaat S.M. Diekstra dat er door dit beleid mogelijk sprake is van een schending van het recht op «family life» zoals vastgelegd in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)?

    Zie antwoord vraag 4.

  • Vraag 9

    Bent u bereid te laten onderzoeken of er inderdaad sprake is van schending van het recht op «family life» zoals vastgelegd in artikel 8 van het EVRM? Zo ja, indien mocht blijken dat er sprake is van schendig van het recht op «

    Zie antwoord vraag 4.

  • Vraag 10

    Bent u voornemens om naar mogelijkheden te kijken om de medewerkers die het betreft (tijdelijk) te plaatsen op een niet-vertrouwensfunctie? Zo nee, waarom niet?

    Alle militaire functies zijn aangemerkt als vertrouwensfuncties. Defensie kent slechts een zeer beperkt aantal niet-vertrouwensfuncties. Indien een dergelijke functie een vacature betreft ben ik bereid mogelijkheden te onderzoeken voor een (tijdelijke) plaatsing op een niet-vertrouwensfunctie van de betrokken medewerker (niet zijnde militair).

  • Vraag 11

    Welke criteria gelden er voor de zusterdiensten die worden ingeschakeld ten behoeve van informatie-uitwisseling?

    In beginsel worden in het kader van veiligheidsonderzoeken slechts gegevens uitgewisseld met collega-diensten waarmee op basis van verdragen een langdurige samenwerkingsrelatie op beveiligingsgebied bestaat. Hierbij kan worden gedacht aan het Navo-verdrag en bilaterale beveiligingsverdragen. Daarnaast onderhoudt de MIVD relaties met tal van collega-diensten zonder dat de samenwerking op basis van een verdrag is geregeld. Uitgangspunt bij deze samenwerking is dat alleen informatie over individuele personen wordt uitgewisseld met diensten van landen die aan de naleving van mensenrechten de vereiste prioriteit geven, en als er geen vraagtekens kunnen worden gezet bij de professionaliteit, de betrouwbaarheid en de democratische inbedding van de dienst in het desbetreffende land3. Buiten de sfeer van verdragsverplichtingen wordt slechts met een beperkt aantal diensten op het gebied van veiligheidsonderzoeken samengewerkt. Het reciprociteitsbeginsel speelt bij de informatie-uitwisseling een belangrijke rol. Als de Nederlandse diensten op basis van bovenvermelde criteria geen gegevens mogen verstrekken aan een collega-dienst, dan zal die collega-dienst ook geen gegevens verstrekken aan de Nederlandse diensten.

  • Vraag 12

    Welke criteria gelden er voor andere diensten waarvan (mogelijk) gebruikt wordt gemaakt bij informatie-uitwisseling? Welke soort diensten betreft het?

    Zie antwoord vraag 11.

24 oktober 2013 - 11 december 2013
De begrenzing van auto’s tot de derde versnelling
Attje Kuiken (PvdA)
Melanie Schultz van Haegen (minister infrastructuur en waterstaat) (VVD)
1. http://www.powned.tv/overpowned/aankondiging_pownews/2013/10/straks_a…
  • Vraag 1

    Bent u bekend met het item «autorijden was nooit goedkoper»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Klopt het dat auto’s niet APK gekeurd hoeven te zijn, eigenaars geen wegenbelasting hoeven te betalen en bestuurders vanaf 16 jaar er in mogen rijden zonder boetes te kunnen krijgen, als een auto is begrensd waardoor slechts de eerste, tweede en derde versnelling kunnen worden gebruikt?

    Nee, dat klopt niet. Volgens de definitie in artikel 1.1. uit de Regeling voertuigen mag de door de constructie bepaalde maximum snelheid van deze zgn. motorrijtuigen met beperkte snelheid (MMBS) niet meer dan 25 km/u bedragen en moet het voertuig ingericht zijn voor het afleveren of ophalen van goederen bij op korte afstand van elkaar gelegen plaatsen. Daarnaast mag het voertuig niet ingericht zijn voor het vervoer van personen.
    Als een voertuig aan deze eisen voldoet en dus door de RDW als een MMBS wordt beschouwd, zijn in de huidige situatie APK, wegenbelasting en rijbewijsplicht niet van toepassing. Deze voertuigen moeten wel aan de permanente eisen voor niet-keuringsplichtige voertuigen voldoen2 en hebben zich aan de verkeersregels te houden. Dus als met deze voertuigen harder wordt gereden dan de toegestane snelheid, geen parkeergeld wordt betaald of personen worden vervoerd, dan is de bestuurder van dit voertuig in overtreding.

  • Vraag 3

    Heeft u inzicht in het aantal bestuurders dat op deze wijze deelneemt aan het verkeer, danwel de technische APK-eisen en wegenbelasting omzeilt? Zo ja, kunt u deze informatie met de Kamer delen?

    Jaarlijks worden er zo’n 300 voertuigen buiten de registratie geplaatst door de RDW om vervolgens als MMBS of als landbouwvoertuig te worden ingezet. Na beoordeling of deze voertuigen voldoen aan de bij vraag twee genoemde permanente eisen, vervalt de registratie en zijn er geen gegevens meer bekend over het voertuig en eigenaar. Het aantal bestuurders dat deze voertuigen niet voor agrarische doeleinden gebruikt, maar hiermee de APK en wegenbelasting omzeilt is niet bekend.

  • Vraag 4

    Deelt u de mening dat deze situatie niet wenselijk is? Zo nee, waarom niet?

    Ik deel uw mening dat deze situatie niet wenselijk is.

  • Vraag 5

    Welke maatregelen bent u bereid te nemen om deze situatie te verhelpen?

    Met de invoering van het T-rijbewijs is het niet meer mogelijk om zonder rijbewijs te rijden op een MMBS en dus ook niet meer op dergelijke voertuigen. Naar verwachting zal het T-rijbewijs per 1 januari 2015 ingevoerd zijn en is het niet meer mogelijk om zonder rijbewijs in een dergelijk voertuig rijden. Bij de uitwerking van de motie 29 398 nr. 356 van februari 2013 waarin de regering gevraagd is over te gaan tot te benoemen categorieën tractoren (LBT’s) en landbouwvoertuigen is ook deze restcategorie geïdentificeerd. In de brief over de kentekening van te benoemen categorieën tractoren en landbouwvoertuigen die ik in januari aan u zal toesturen zal ik ook deze categorie meenemen.

24 oktober 2013 - 12 november 2013
De crisis in de archeologie
Jasper van Dijk
Jet Bussemaker (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (PvdA)
1. EenVandaag, 22 oktober 2013
  • Vraag 1

    Wat is uw oordeel over de uitzending van EenVandaag, waarin de Nederlandse vereniging van archeologische opgravingsbedrijven de noodklok luidt over de kaalslag in de archeologie als gevolg van de economische crisis?1

    Als er weinig gebouwd wordt, dan heeft dat direct invloed op de archeologie. Net als veel andere sectoren heeft ook de archeologiesector het momenteel moeilijk en hebben archeologen minder werk.

  • Vraag 2

    Is de werkgelegenheid in de commerciële archeologie inderdaad gekrompen van 500 banen in 2008 naar 300 banen in 2013 met een mogelijke verdere daling naar 250 banen eind 2014?

    Op dit moment heb ik geen exacte cijfers over de werkgelegenheid. In een lopend onderzoek worden meer gegevens over de werkgelegenheid verzameld. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking tussen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Nederlandse Vereniging van Archeologen en de Universiteit van Amsterdam. Dit onderzoek is onderdeel van een Europees project waarin de Nederlandse situatie ook vergeleken kan worden met die in andere Europese landen. De onderzoeksgegevens zijn eind dit jaar beschikbaar voor Nederland en worden openbaar gemaakt via de website van de Erfgoedmonitor van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed. Daarnaast zullen de resultaten van dit onderzoek ook verwerkt worden in de Erfgoedbalans waarvan publicatie is voorzien in 2015.

  • Vraag 3

    Hoeveel middelen heeft u de afgelopen tien jaar beschikbaar gesteld voor archeologie? Wat is het budget voor archeologie tot 2017?

    In onderstaande tabel zijn de middelen voor Archeologie weergegeven die conform de begroting van OCW, hoofdstuk VIII binnen het begrotingsartikel van Cultuur beschikbaar zijn gesteld voor de inzet op Archeologie.
    Bedragen x € 1 mln.
    Begrotingsjaar
    Bedrag
    begroot
    2003
    9,1
    2004
    15,8
    2005
    13,9
    2006
    13,3
    2007
    17,6
    2008
    12,3
    2009
    1,8
    2010
    3,2
    2011
    1,2
    2012
    1,7
    2013
    2,0
    2014
    2,0
    2015
    1,5
    2016
    1,3
    2017
    1,5
    Bron: Begrotingen OCW
    Zoals deze cijfers laten zien is met name in de aanloop naar de invoering van de Wet archeologische monumentenzorg (Wamz, inwerkingtreding 1/9/2007) geïnvesteerd in de archeologie. Geld is vooral ingezet om gemeenten en provincies voor te bereiden op de verplichting de archeologie in te bedden in de ruimtelijke ordening. Nu dat gebeurd is, is naar aanleiding van de evaluatie van de Wamz geld beschikbaar gesteld voor de uitvoering van verbetervoorstellen onder andere op het terrein van gemeenten en onderzoek (TK, 2011–2012, 33 053, nr.3).
    Ter toelichting op bovenstaande tabel nog het volgende. Vanaf 2002 ontvingen gemeenten en provincies jaarlijks een bestuurslastenvergoeding ter voorbereiding op de inwerkingtreding van de Wamz. Sinds september 2007 ontvangen gemeenten een structurele compensatie voor bestuurslasten inzake de bescherming van archeologisch erfgoed van € 6,35 mln. En de provincies ontvangen een structurele bijdrage van € 2,65 mln. Deze middelen zijn overgeheveld naar het gemeentefonds respectievelijk provinciefonds en maken daarom sinds de inwerkingtreding geen deel meer uit van de bedragen in de tabel.
    In 2008 is vanuit het Fonds Economische Structuurversterking van het Ministerie van Economische zaken € 10 mln. beschikbaar gesteld voor het toekennen van specifieke uitkeringen aan provincies en gemeenten ter bestrijding van excessieve kosten als gevolg van archeologisch onderzoek.
    Daarnaast is in de periode 2008 t/m 2010 in totaal een bedrag van € 3 mln. beschikbaar gesteld binnen het begrotingsartikel cultuur, inzet overige middelen cultureel erfgoed voor het wetenschappelijk onderzoek Odyssee.
    Tot slot merk ik op dat vanaf 2007 jaarlijks binnen de begroting van Archeologie een bedrag van ca. € 0,6 miljoen word besteed aan de Commissie Milieu Effect Rapportage. De bijdrage aan deze commissie wordt vanaf 2014 afgebouwd.
    Voor de periode 2012 t/m 2017 wordt per jaar een bedrag ingezet van € 1,25 miljoen voor de uitvoering van de verbetervoorstellen volgend uit de evaluatie van de Wamz in 2012.

  • Vraag 4

    Hoe oordeelt u over de cijfers uit de Erfgoedmonitor 2011–2012, waarin staat dat 45% van de gemeentes van mening is dat men te weinig personeel heeft en 43% van de gemeentes geen beleid heeft?

    Gemeenten hebben sinds de vaststelling van de Wet op de archeologische monumentenzorg de wettelijke opdracht om bij de vaststelling van bestemmingsplannen rekening te houden met de archeologie. Uit de monitor van de Erfgoedinspectie 2011–2012 blijkt dat 96% van de gemeenten aangeeft de archeologie te hebben uitgewerkt in de (na 2007) vastgestelde bestemmingsplannen en 70% van de gemeenten geeft aan dit zelfs in alle bestemmingsplannen te doen. Het hebben van een archeologiebeleid is geen wettelijk verplichting, maar is, net als het hebben van een medewerker archeologie, een indicator voor de mate waarin de gemeente aandacht heeft voor de archeologie. Ik vind het een positief signaal dat uit de monitor blijkt dat 65% van de gemeenten beleid heeft vastgesteld voor archeologie en dat het merendeel van dit beleid ook actueel is (opgesteld na 2007). Dit sluit aan bij het eerdere beeld dat in 2012 naar voren kwam uit de evaluatie van de Wet op de Archeologische monumentenzorg. Wat betreft de personele bezetting constateer ik uit de monitorgegevens dat 45% van de gemeenten vindt dat zij meer personeel zouden willen hebben voor archeologie maar dat de tevredenheid over de bezetting ten opzicht van 2009–2010 is toegenomen.

  • Vraag 5

    Klopt het dat de normen voor archeologisch onderzoek door veel gemeentes steeds verder worden opgerekt? Hoe oordeelt u hierover?

    Gemeenten zijn primair verantwoordelijk voor de omgang met archeologie op gemeentelijk niveau. Gemeenten moeten afwegingen maken. Niet alleen ten aanzien van de archeologie, maar ook ten aanzien van vele andere belangen. Als gevolg van het huidige economische klimaat maken gemeenten scherpere keuzes. Ik sluit niet uit dat dit in de praktijk leidt tot minder of eenvoudiger archeologisch onderzoek. Gemeenten hebben op dit punt beleidsvrijheid, uiteraard binnen de grenzen van het bestuursrecht. Het is aan de provincies om toezicht te houden.

  • Vraag 6

    Wat gaat u ondernemen om de crisis in de archeologie te verhelpen? Bent u bereid om erop aan te dringen dat gemeentes in gesprek gaan met de sector om tot een goede oplossing te komen?

    Ten aanzien van mijn opvatting over de crisis in de archeologie verwijs ik naar het antwoord op vraag 1.
    Op het vlak van de gemeentelijke zorg voor de archeologie is nog ruimte voor verbetering. Het is aan de gemeente om de bestuurlijke afweging te maken tussen erfgoedbehoud en andere belangen. Gemeentes worden ondersteund bij hun kennisontwikkeling door mijn Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed:

  • Vraag 7

    Deelt u de mening dat er een volwaardig vervolg moet komen op de pilot Odyssee uit 2009 waarin universiteiten, overheden en bedrijven samenwerken aan reconstructie van delen van het verleden? Zo nee, waarom niet?

    Eén van de verbetervoorstellen uit de evaluatie van de Wamz (TK, 2011–2012, 33 053, nr. 3) is het onderzoeksprogramma «Oogst voor Malta». Dit kan gezien worden als een vervolg op het onderzoeksprogramma Odyssee. Doel van het programma «Oogst voor Malta» is het uitvoeren van archeologische overzichtsstudies, waarbij standaardrapportages worden opgewerkt tot synthese die leiden tot kennisvermeerdering over ons verleden. Het programma wordt uitgevoerd in samenwerking met andere partijen zoals universiteiten, archeologische bedrijven en andere overheden. De eerste zes studies in dit kader zijn onlangs van start gegaan.

24 oktober 2013 - 18 december 2013
Munitiestortplaats Oosterschelde
Henk van Gerven , Jasper van Dijk
Melanie Schultz van Haegen (minister infrastructuur en waterstaat) (VVD), Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (VVD)
1. EenVandaag, 21 oktober 2013
  • Vraag 1

    Onderschrijft u de risico's van de munitiestortplaats Oosterschelde?1

    De risico’s van spontane ontploffing en massadetonatie zijn door TNO in de periode 1999–2004 uitgebreid onderzocht. Daaruit bleek dat de kans op een spontane explosie praktisch nihil is en dat massadetonatie kan worden uitgesloten (TNO PML2003-A60). Verder heeft onderzoek ter plaatse geen negatieve effecten op het milieu aangetoond (TNO PML 2004 A40). De corrosie van de gestorte munitie is een buitengewoon traag proces dat honderden jaren zal duren. De daarbij vrijkomende metalen en andere stoffen komen sterk verdund in het water. Directe negatieve effecten op het watermilieu worden niet verwacht en zijn tot op heden niet aangetoond. De waarden van de jaarlijkse metingen die Rijkswaterstaat in het kader van de Kaderrichtlijn Water op verschillende meetpunten in de Oosterschelde uitvoert, blijven binnen de geldende normen voor zware metalen en laten afnemende concentraties zien. Voor zover bekend is in de omgeving van de voormalige munitiestortplaats geen fosfor aangespoeld. Op de voormalige munitiestortplaats geldt een duik-, vis- en ankerverbod om risico’s te vermijden. In 2014 zal de waterkwaliteit boven de voormalige munitiestortplaats maandelijks worden gemeten. Tevens wordt een onderzoek uitgevoerd naar de concentratie van zware metalen en energetische stoffen (van munitie en explosieven) in mosselvlees. Zo nodig wordt de Tweede Kamer over de resultaten hiervan nader geïnformeerd.

  • Vraag 2

    Op welke wijze wordt toezicht gehouden op deze munitiestort? Hoe vaak en door wie? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 3

    Is er in de loop der jaren een toename aan risico's waarneembaar, zoals het aanspoelen van fosfor en het vrijkomen van schadelijke stoffen in het water?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 4

    Welke saneringsvarianten zijn mogelijk en welke kosten zijn daarmee gemoeid?

    Op 9 juni 2004 is tijdens een algemeen overleg met uw Kamer gesproken over de mogelijkheid om de munitiestort in de Oosterschelde met een laag zand af te dekken. De kosten hiervan werden destijds geraamd op ongeveer € 7 miljoen. Vanwege de geringe risico’s is hier toen van afgezien. Om dezelfde reden is ook geen onderzoek uitgevoerd naar saneringsvarianten en de kosten daarvan. Zoals hierboven is gesteld, wordt de waterkwaliteit op verschillende meetlocaties gemonitord en is het risico van spontane explosies praktisch nihil.

  • Vraag 5

    Deelt u de mening dat er grote risico's verbonden zijn aan niet ingrijpen?

    Nee. Volgens verschillende TNO-onderzoeken zijn er geen grote risico’s verbonden aan de voormalige munitiestortplaats. De jaarlijkse metingen van Rijkswaterstaat op verschillende meetpunten in de Oosterschelde laten afnemende concentraties van zware metalen zien.

  • Vraag 6

    Gaat u over tot sanering? Zo nee, hoe voorkomt u de genoemde risico's, zoals het gevaar van explosies?

    Zie antwoord vraag 4.

23 oktober 2013 - 15 november 2013
Het bericht dat werklozen in Rotterdam verplicht moeten sporten
Tjitske Siderius (PvdA)
Jetta Klijnsma (staatssecretaris sociale zaken en werkgelegenheid) (PvdA)
1. AD Rotterdams Dagblad, «Werklozen dolblij met sportplicht», 10 oktober 2013
2. AD Rotterdams Dagblad, «Kritiek van juristen op sportplicht werklozen», 9 oktober 2013
  • Vraag 1

    Wat is uw reactie op het bericht dat Rotterdamse werklozen verplicht twee keer week moeten korfballen of straffe van een fikse korting op de uitkering?1

    Met de introductie van de WWB in 2004 behoort de uitvoering van de wet tot de eigen verantwoordelijkheid van gemeenten. Dit impliceert dat gemeenten binnen de kaders van de WWB zelf beleid formuleren en de gemeenteraad hierop controle uitoefent. Ik heb geen reden aan te nemen dat deze verantwoordelijkheidtoedeling niet functioneert. Daaruit volgt dat ik in algemene zin geen oordeel uitspreek over het door gemeenten gevoerde beleid. Dit neemt niet weg dat gemeenten optimaal gebruik dienen te maken van de mogelijkheden van de WWB om mensen met een bijstandsuitkering via de kortste weg weer naar regulier werk te helpen.
    Ik heb naar aanleiding van de krantenartikelen navraag gedaan bij de gemeente Rotterdam. In het aangehaalde geval gaat het om een beweegprogramma als middel om fit te worden voor werk, waarbij werkzoekenden (personen met een WWB-uitkering) twee keer in de week sporten onder begeleiding van een trainer of beweegdocent. Daarbij wordt een grote variatie aan sporten beoefend waar de werkzoekende ook zelf kan kiezen welke sporten hij wil beoefenen.

  • Vraag 2

    Wat is uw reactie op de opmerking van de Rotterdamse en de Nationale ombudsman dat uitkeringsgerechtigden verplicht laten sporten «een brug te ver» is?2

    Zoals ik in mijn antwoord op vraag 1 al heb aangegeven doe ik geen uitspraken over beleid dat tot de gemeentelijke verantwoordelijkheid behoort. Het is aan de gemeente om te bepalen welke verplichtingen in het kader van de individuele toeleiding naar arbeid moeten worden opgelegd. Indien betrokkene het met een opgelegde verplichting niet eens is, staat altijd de mogelijkheid van bezwaar en beroep open. In meer algemene zin is de gemeenteraad het orgaan dat het college van B&W aanspreekt op het door het college ter zake gevoerde beleid. Naar ik heb begrepen zijn er over de aanpak van de gemeente Rotterdam ook vragen vanuit de gemeenteraad gesteld en is de aanpak uitgebreid besproken in commissieverband.

  • Vraag 3

    Kunt u toelichten op welke wetsartikelen het verplicht sporten voor werklozen is gebaseerd? Is het verplicht moeten sporten van werklozen gericht op arbeidsinschakeling?

    De gemeente Rotterdam geeft aan dat van de circa 36.000 werkzoekenden met een WWB-uitkering alleen die werkzoekenden voor dit programma worden aangemeld, waarvoor het programma van toegevoegde waarde is in de ontwikkeling naar werk en waarvoor geen kortere weg voorhanden is. De gemeente Rotterdam is van oordeel dat een gebrek aan conditie of discipline een reden kan zijn dat er moeilijker een match met openstaande vacatures kan plaatsvinden. Het is daarmee onderdeel van een persoonlijk ontwikkelplan richting werk.
    De werkconsulenten van de gemeente Rotterdam stellen, in samenwerking met de werkzoekende een persoonlijk ontwikkelplan op met als einddoel betaald werk. Het beweegprogramma is een voorziening gericht op arbeidsinschakeling (art. 9-1b WWB) en geen tegenprestatie in de zin van invulling van maatschappelijk nuttige werkzaamheden (art. 9-1c WWB). In de loop van het proces kunnen werkzoekenden uitdrukkelijk ook met eigen alternatieven komen die kunnen bijdragen aan de vergroting van matchingsmogelijkheden.
    Indien de gemeente van oordeel is dat een verplichting bijdraagt aan een succesvolle re-integratie of participatie is betrokkene gehouden hieraan te voldoen. Wanneer de uitkeringsgerechtigde in gebreke blijft beziet de gemeente wat naar haar oordeel in het betreffende geval een passende maatregel is (op grond van artikel 18, 2e lid WWB en de daarop gebaseerde verordening afstemming en handhaving WWB, IOAW, IOAZ Rotterdam 2013).

  • Vraag 4

    Deelt u de opvatting van PvdA-wethouder Marco Florijn dat het voor sommige mensen beter is om te sporten dan om een opleiding te volgen?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 5

    Bent u van mening dat uitkeringsgerechtigden verplicht moeten worden om te sporten in het kader van het leveren van een tegenprestatie? Zo ja, vindt u het dan ook acceptabel dat mensen gekort kunnen worden op hun uitkering wanneer zij niet twee keer per week twee uur sporten? Zo nee, wat gaat u hieraan doen?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 6

    Kunt u het verband aantonen tussen het beoefenen van sport en de uitkeringsduur? Is het wetenschappelijk aangetoond dat werklozen die sporten eerder uitkeringsonafhankelijk zijn? Zo ja, kunt u deze onderzoeken aan de Kamer doen toekomen?

    De gemeente Rotterdam verwijst voor wat betreft de aanleiding voor het beweegproject naar het proefschrift «De rol van gezondheid en gezondheidsbevordering in arbeidsparticipatie», afkomstig van het Erasmus Medisch Centrum. Het advies is om activiteiten gericht op het verbeteren van de gezondheid van werklozen te integreren in een traject met werkgerelateerde activiteiten. Een dergelijke aanpak vindt momenteel in de gemeente Rotterdam plaats en het Erasmus Medisch Centrum doet op basis van vragenlijsten onderzoek naar het effect.
    De gemeente Rotterdam heeft in dat kader overigens aangegeven dat ook in de uitvoeringspraktijk blijkt dat deze aanpak kan leiden tot een verandering van instelling door een toename van het zelfvertrouwen, het verbeteren van benodigde ervaringen, het in stand houden en vergroten van een netwerk en van sociale contacten, wat de arbeidsinschakeling ten goede komt.

23 oktober 2013 - 19 november 2013
Het alcoholslot
Marith Volp (PvdA), Attje Kuiken (PvdA)
Melanie Schultz van Haegen (minister infrastructuur en waterstaat) (VVD), Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD)
1. «Drankrijder komt onder straf uit», De Telegraaf, 21 oktober 2013
  • Vraag 1

    Kent u het bericht «Drankrijder komt onder straf uit»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Kunt u toelichten hoe de Raad voor de Rechtspraak het alcoholslot als sanctiemiddel meeweegt in het beleid aangaande de rechtspraak?

    Ter bevordering van rechtseenheid maken de Nederlandse strafrechters gebruik van zogenoemde oriëntatiepunten2. Deze worden door de strafrechters, verenigd in het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht (LOVS), geformuleerd en niet door de Raad voor de Rechtspraak (RvdR). In iedere individuele zaak legt de strafrechter de straf op die in dat geval – rekening houdend met alle relevante omstandigheden – passend en geboden is. De strafrechter kan zich daarbij oriënteren op de eerder genoemd oriëntatiepunten. Het oriëntatiepunt bij artikel 8 Wegenverkeerswet 1994 (rijden onder invloed) vermeldt in de toelichting dat bij de strafoplegging in matigende zin rekening kan worden gehouden met opgelegde deelname aan het alcoholslotprogramma. Reden daarvoor kan bijvoorbeeld gelegen zijn in de mogelijke invloed van deelname op de draagkracht van de verdachte.

  • Vraag 3

    Kunt u toelichten wat u van het beleid van de Raad voor de Rechtspraak inzake het alcoholslot vindt?

    Ik onderschrijf het gebruik van oriëntatiepunten ter bevordering van de rechtseenheid. Het past mij niet mij uit te laten over de inhoud van deze door de onafhankelijke rechterlijke macht opgestelde oriëntatiepunten.

  • Vraag 4

    Kunt u toelichten bij hoeveel van de gerechtelijke procedures omtrent alcoholmisbruik een reeds door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen opgelegd alcoholslotprogramma heeft geleid tot strafvermindering, vrijspraak of niet-ontvankelijk verklaren van het Openbaar Ministerie?

    De RvdR beschikt niet over cijfermateriaal over het aantal zaken waarin de strafrechter op enige wijze bij de strafoplegging rekening heeft gehouden met opgelegde deelname aan het programma. Dit blijkt in het algemeen ook niet uit de «aantekening mondeling vonnis» van de politierechter. Bij de RvdR zijn geen andere gevallen van niet-ontvankelijk verklaring van het openbaar ministerie bekend dan het geval waarop in het in vraag 1 genoemde bericht wordt gedoeld. Verder heeft de RvdR mij meegedeeld dat het opleggen van deelname aan het alcoholslotprogramma geen reden kan zijn om tot vrijspraak te komen, wat zou betekenen dat het ten laste gelegde rijden onder invloed niet bewezen is geacht.

  • Vraag 5

    Bent u bekend met technische problemen met het alcoholslot, waarbij het slot binnen enkele minuten zowel een positieve als negatieve beoordeling geeft van het alcoholpercentage? Zo ja, hoe gaat u om met mogelijk foutieve meldingen als gevolg hiervan?

    Technische problemen met het alcoholslot komen niet veel voor. Alcoholsloten zijn ontworpen volgens de zwaarste industriële standaard3. Een enkele keer kan het gebeuren dat de auto in eerste instantie wel start en bij de daaropvolgende hertest toch een negatieve uitslag geeft. Dit kan gebeuren als het alcoholpromillage in het bloed op of dichtbij het omslagpunt van 0,2‰ of 88ug/l ligt. Deze negatieve uitslag zal worden geregistreerd als een negatieve hertest. De oorzaak ligt echter niet bij de techniek, maar bij een alcoholgehalte dat net te hoog is.
    Verder is van belang dat het alcoholslot geen onderscheid maakt tussen mond- en bloedalcohol. Daardoor kan het gebeuren dat na het eten van een alcoholhoudend product (kersenbonbon, kerstbrood) of het poetsen van de tanden alcohol wordt gemeten. In de daaropvolgende hertest zou de mondalcohol niet meer meetbaar moeten zijn, omdat mondalcohol na een paar minuten is verdwenen. In de bijbehorende informatie en in het motivatieprogramma wordt uitgebreid aandacht besteed aan dit fenomeen.

  • Vraag 6

    Bent u bereid de evaluatie van het alcoholslotprogramma vervroegd af te ronden? Kunt u uw antwoord toelichten?

    De evaluatie van het alcoholslotprogramma is in volle gang. Het rapport staat gepland voor oplevering eind 2014. Het alcoholslotprogramma heeft een looptijd van 2 jaar. Nog niemand heeft de volle twee jaar van het programma kunnen doorlopen, aangezien de eerste personen pas begin 2012 zijn gestart. Het gaat bij de evaluatie om onderzoek naar de doeltreffendheid en de effecten van de wet in de praktijk. Aangezien ook een termijn van drie jaar te kort is voor een evaluatie van de effecten op de verkeersveiligheid, zal de evaluatie eind volgend jaar zich voornamelijk richten op de uitvoeringsaspecten. De volledige evaluatieperiode, inclusief de recidivemeting, loopt tot en met 2022.

  • Vraag 7

    Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor de behandeling van de begroting van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu in de Tweede Kamer?

    Deze termijn is helaas niet gehaald.

23 oktober 2013 - 31 oktober 2013
De dreigende deportatie van een journalist uit Turkije
Mark Verheijen (VVD), Han ten Broeke (VVD), Joost Taverne (VVD)
Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (GroenLinks-PvdA)
1. http://www.nrc.nl/nieuws/2013/10/21/turkije-dreigt-met-deportatie-nrc…
  • Vraag 1

    Kent u het bericht «Turkije dreigt met deportatie NRC-correspondent voor NRC Handelsblad, de NOS en de VPRO.»1

    Ja.

  • Vraag 2

    Op basis waarvan dreigt de heer Vermeulen uit het land gezet te worden? Op basis waarvan staat hij als «veiligheidsprobleem» genoteerd bij de Turkse autoriteiten?

    Het is het kabinet niet bekend wat het veiligheidsprobleem is op grond waarvan de heer Vermeulen problemen ondervindt Turkije in te reizen.

  • Vraag 3

    Heeft de heer Vermeulen in uw ogen iets gedaan dat deze actie van de Turkse autoriteiten legitimeert? Zou deze actie gelegitimeerd zijn wanneer die door een EU-lidstaat ondernomen zou worden tegen een Nederlandse journalist?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Zijn er contacten geweest tussen het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Turkse autoriteiten over dit geval? Zo nee, wanneer zal dat gebeuren?

    Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft bij de Turkse autoriteiten aandacht gevraagd voor de heer Vermeulen en dringt er op aan dat hij Turkije – waar hij woont – binnen kan komen en daar zijn werkzaamheden als journalist kan verrichten.

  • Vraag 5

    Wat is normaal gesproken de procedure en Nederlandse inzet wanneer een Nederlandse journalist in een ander land ongewenst wordt verklaard of als veiligheidsprobleem wordt neergezet?

    Zie antwoord vraag 4.

  • Vraag 6

    Wat gaat u eraan doen om te voorkomen dat Nederlandse journalisten als de heer Vermeulen in Turkije hun werk niet kunnen doen?

    Zie antwoord vraag 4.

  • Vraag 7

    Wat is volgens u de situatie voor Turkse en buitenlandse journalisten in Turkije wanneer het aankomt op persvrijheid en vrijheid van meningsuiting?

    Het kabinet is bezorgd over de wijze waarop Turkije met (kritische) journalisten omgaat. De ontwikkelingen op het gebied van persvrijheid onderstrepen de zorgen over de waarborging van grondrechten in Turkije, waaronder de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. De ontwikkelingen op dit vlak tonen dat de vrijheid van meningsuiting en mediavrijheid beter verankerd dienen te worden.

23 oktober 2013 - 20 november 2013
Het bericht “Verslaving gaat hand in hand met ADHD”
Vera Bergkamp (D66)
Martin van Rijn (staatssecretaris volksgezondheid, welzijn en sport) (PvdA), Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)
1. Trouw, 22 oktober 2013
  • Vraag 1

    Wat is uw reactie op het bericht in Trouw dat verslaafden aan alcohol en/of drugs vier keer zo vaak ADHD hebben als niet-verslaafden?1

    Verslaving is een middelenstoornis die vaak in combinatie met een of meer psychische stoornissen voor komt. ADHD komt in verschillende varianten en gradaties voor, meestal in combinatie met andere psychische stoornissen, waardoor het diagnosticeren van ADHD niet eenvoudig is. In de combinatie met verslaving is dat nog moeilijker, omdat symptomen die doorgaans aan ADHD worden toegeschreven, zoals gebrekkige zelfcontrole, ook bij verslaving een belangrijke rol spelen. Overigens zijn er ook mensen met ADHD die goed functioneren en bij wie er geen reden is ze in het medische circuit te trekken.

  • Vraag 2

    Welke oorzaak ligt er volgens u ten grondslag aan het feit dat twee derde van de verslaafden met ADHD deze diagnose nog niet eerder heeft gekregen en hier dus ook niet eerder voor is behandeld?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 3

    In hoeverre bent u het eens met de opvatting van de onderzoeker dat er een gevaar bestaat dat kinderen in een kwetsbare omgeving, of met een ernstige vorm van ADHD, een groter risico op verslaving lopen wanneer zij geen medicijnen krijgen? Wat is uw reactie op de waarschuwing van de onderzoeker tegen pogingen om het aantal voorgeschreven recepten voor ADHD in te perken?

    Het is belangrijk dat kinderen (en volwassenen) waarbij de hoofdbehandelaar concludeert dat zij een ernstige vorm van ADHD hebben de juiste behandeling krijgen. Bij de herziening van de richtlijn ADHD, waar de beroepsgroepen op dit moment aan werken, wordt in het bijzonder aandacht besteed aan diagnosticering en medicalisering.
    Het onderwerp medicalisering wordt ook breder opgepakt. Medicatie en specialistische behandelwijzen kunnen bijdragen aan de kwaliteit van leven van kinderen met ADHD en met andere gedragsproblemen. Wel moet er voor worden gewaakt dat gedrags- en opvoedproblemen te snel in het medische circuit worden getrokken.
    Daartoe worden niet alleen richtlijnen aangepast maar wordt het onderwerp ook in breder verband besproken met betrokken beroepsgroepen van artsen jeugdgezondheidszorg, kinderartsen, huisartsen en psychiaters.
    De Gezondheidsraad zal begin 2014 advies uitbrengen over de stand van de wetenschap met betrekking tot ADHD en de effectiviteit van behandelmethoden.

  • Vraag 4

    Bent u van mening dat het belangrijk is dat jeugdpsychiaters die minderjarigen met ADHD behandelen, alerter worden op het gevaar dat hun patiënten ook een verslaving ontwikkelen, zoals het Trimbosinstituut aanbeveelt? En bent u bereid met professionals in de kinderpsychiatrie en de jeugdzorg te overleggen en samen met deze professionals te onderzoeken welke methoden verslaving bij kinderen, adolescenten en (jong) volwassenen met ADHD kunnen voorkomen? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 5

    Wat is uw reactie op de aanbeveling van het Trimbosinstituut dat verslavingsinstellingen beter moeten opletten of cliënten naast een afhankelijkheidsrelatie ook ADHD hebben? Onderschrijft u de aanbeveling van het Trimbosinstituut dat een behandeling die beide problemen aanpakt het meest effectief is? Zo ja, wilt u deze behandeling in meerdere instellingen aanbieden? Zo nee, waarom niet?

    Verslaving is een middelenstoornis die vaak in combinatie met een of meer psychische stoornissen voor komt. Een geïntegreerde behandeling verhoogt de kans op een succesvol behandelresultaat. In de GGZ, inclusief de Verslavingszorg, zijn in deze de laatste jaren belangrijke stappen gezet. Zo wordt deze gecombineerde problematiek door middel van geïntegreerde behandelprogramma’s, die onder andere worden uitgevoerd door zogenaamde dubbele diagnoseteams en FACT-teams, aangepakt. In het door het Landelijk Expertise en implementatiecentrum Dubbele Diagnose (LEDD) uitgegeven handboek Dubbele Diagnose zijn deze geïntegreerde programma’s opgenomen, waaronder de geïntegreerde behandeling ADHD en verslaving. In het kader van een door ons gesubsidieerd project om verslaving bij kwetsbare jongeren te voorkomen en adequaat te begeleiden is onlangs een in het bijzonder op jongeren en jongvolwassenen gerichte richtlijn screening, diagnostiek en behandeling voor ADHD en middelengebruik ontwikkeld.

23 oktober 2013 - 13 november 2013
Europees ontwikkelingsgeld naar Wit-Russische dictator
Roelof van Laar (PvdA), Marit Maij (PvdA)
Lilianne Ploumen (minister zonder portefeuille buitenlandse zaken) (PvdA)
  • Vraag 1

    Kent u het ANP bericht «Hulpgeld EU naar Wit-Russische dictator» d.d. 20 oktober 2013?

    Ja.

  • Vraag 2

    Uit welk EuropeAid programma zijn de fondsen afkomstig, welke doelstellingen kent dit programma en om hoeveel geld gaat het precies?

    De EU verleent beperkt steun aan Wit-Rusland: een volwaardig partnerschap met het regime van president Loekasjenko is uitgesloten. De bilaterale Europese steun aan Wit-Rusland richt zich juist op de ondersteuning van de bevolking (modernisering economie) en van democratiseringsprocessen (goed bestuur en people to people contacten). Daarnaast neemt Wit-Rusland deel aan een aantal regionale programma’s die openstaan voor de nabuurschapslanden van het Oostelijk Partnerschap (OP).
    Het project waar het ANP-bericht naar verwijst, valt onder het regionale programma «geïntegreerd grensbeheer». Dit programma wordt gefinancierd uit het nabuurschapsinstrument van de Unie en staat open voor de zes OP-landen. In totaal is voor dit programma 44 mln. euro gereserveerd. In 2012 werd in Wit-Rusland 2 mln. euro uitgegeven vanuit dit regionale programma. De algemene doelstelling is het verkeer van personen en goederen tussen de OP-landen te faciliteren en tegelijkertijd veilige grenzen te handhaven door samenwerking binnen en tussen de OP-landen en met EU-lidstaten te bevorderen. Het versterken van de westgrens van Wit-Rusland om mensenhandel, drugssmokkel en overige criminele activiteiten tegen te gaan is een doelstelling waarmee nadrukkelijk een Europees belang is gediend.

  • Vraag 3

    Klopt het dat Europese hulpfondsen besteed zijn aan de training van en materieel voor de politie in Wit-Rusland en klopt het dat het ondemocratische regime deze kennis en dit materieel inzet om tegenstanders die willen vluchten, op te sluiten in plaats van mensenhandel en drugssmokkel te bestrijden?

    Het geld dat de EU in Wit-Rusland heeft besteed in het kader van geïntegreerd grensbeheer is ten goede gekomen aan patrouilleboten, jeeps en nachtkijkers. Daarnaast werden trainingen verzorgd ten behoeve van de douaneautoriteiten en grensbewakers. De Wit-Russische politie is niet ondersteund. Het gebeurt inderdaad regelmatig dat activisten en vertegenwoordigers van de Wit-Russische oppositie aan de grens door de politie worden aangehouden voor additionele controles, dat hen de doorgang wordt geweigerd en dat ze worden geïntimideerd. Deze praktijken zijn zorgelijk, maar als zodanig niet terug te voeren op de steun die de EU levert.

  • Vraag 4

    Deelt u de mening dat Europese ontwikkelingsgelden ten goede moeten komen aan de allerarmsten en niet als gevolg mogen hebben dat tegenstanders van ondemocratische regimes hinder ondervinden?

    De steun die de EU aan de nabuurschapslanden verleent, is grotendeels afkomstig uit het nabuurschapsinstrument. Het gaat hier niet om de allerarmste landen, en armoedebestrijding is dan ook niet het hoofddoel van deze steun. Het nabuurschapsbeleid van de Unie is erop gericht stabiliteit en welvaart aan haar buitengrenzen tot stand te helpen brengen, door economische ontwikkeling te helpen bevorderen en een democratische samenleving die functioneert volgens de regels van de rechtsstaat van de grond te helpen tillen.
    Vanzelfsprekend mogen tegenstanders van ondemocratische regimes geen directe hinder ondervinden van Europese steun. Het versterken van grensbewaking an sich veroorzaakt deze hinder niet: dat zijn de Wit-Russische autoriteiten en de wijze waarop zij met hun oppositie omgaan. Hierop wordt Wit-Rusland ook aangesproken door de EU, onder andere in het kader van het Oostelijk Partnerschap.

  • Vraag 5

    Deelt u de mening dat EuropeAid en de Europese Commissie alles in het werk moeten stellen om er voor te zorgen dat Europese ontwikkelingsgelden nooit kunnen worden gebruikt door ondemocratische regimes om zichzelf in het zadel te houden?

    Ja.

  • Vraag 6

    Bent u bereid om EuropeAid en de Europese Commissie op dit bericht aan te spreken, om uitleg te vragen en zo nodig er bij hen op aan te dringen passende actie te ondernemen om te voorkomen dat het ondemocratische regime van Wit-Rusland Europees ontwikkelingsgeld kan inzetten om haar tegenstanders te onderdrukken en hun bewegingsvrijheid te dwarsbomen? Zo ja, op welke wijze en wanneer? Zo nee, waarom niet?

    De inhoud van het bericht is door de Nederlandse ambassade in Warschau met de EU delegatie in Minsk gedeeld. De EU heeft hierop laten weten dat de verleende steun in het kader van grensbewaking niet in verband kan worden gebracht met de wijze waarop de Wit-Russische autoriteiten tegenstanders van het regime behandelen.

23 oktober 2013 - 28 november 2013
De VN-vredesinspanningen voor de Westelijke Sahara
Han ten Broeke (VVD)
Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (GroenLinks-PvdA)
1. http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2013/10/15/Morocco-u…
2. http://www.amnesty.org/en/news/western-sahara-un-2013-04-23
3. http://en.lemag.ma/El-Khalfi-report-by-US-department-of-state-on-huma…
4. Kamerstuk 23 432, nr. 351.
  • Vraag 1

    Hoe beoordeelt u de huidige mensenrechtensituatie in de Westelijke Sahara? Hoe beoordeelt u in dit verband de inzet van respectievelijk de Marokkaanse regering en het Polisario?

    Het is niet eenvoudig om goed vast te stellen hoe de mensenrechtensituatie in de Westelijke Sahara eruit ziet. Het gebied ligt geïsoleerd en onafhankelijke waarnemers krijgen beperkt toegang tot het gebied. Volgens de Secretaris Generaal van de VN (zie zijn rapport ter zake aan de VN Veiligheidsraad van april dit jaar) hebben VN rapporteurs weliswaar toegang tot het gebied, maar bezoeken zij de Westelijke Sahara alleen periodiek en onderzoeken dan alleen specifieke deelgebieden van mensenrechten (bv marteling). Zij zijn volgens de Secretaris Generaal daardoor geen geschikt mechanisme voor continue monitoring of het verkrijgen van een algemeen beeld van de mensenrechtensituatie.
    Volgens internationale mensenrechtenorganisaties komen oneerlijke processen, marteling, mishandeling, beperking van vrijheid van meningsuiting en van bijeenkomsten voor. Daarnaast zou er sprake zijn van intimidatie van lokale mensenrechtenactivisten en beperking van hun bewegingsvrijheid. Veel van deze zaken zouden toe te schrijven zijn aan de Marokkaanse autoriteiten, maar ook Polisario zou betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen.
    Toezicht op mensenrechten maakt geen onderdeel uit van het mandaat van de VN-missie voor de Westelijke Sahara (MINURSO) omdat daar tot nu toe geen internationale consensus voor kon worden gevonden (zie tevens het antwoord op vraag1. Marokko is van mening dat de Marokkaanse Nationale Mensenrechtenraad (CNDH) en de monitoring door VN rapporteurs voldoende mogelijkheden bieden om mogelijke mensenrechtenschendingen aan te pakken.

  • Vraag 2

    Hebben de Nederlandse regering of de EU reeds gereageerd op de hernieuwde inspanningen van VN-gezant Christopher Ross om de impasse tussen Marokko en het Polisario te doorbreken middels shuttle diplomacy?1 Zo nee, hoe beoordeelt u deze?

    In oktober jl. legde VN-gezant Ross een bezoek af aan alle spelers in de regio om de nieuwe shuttle diplomacy benadering toe te lichten. In deze benadering zal Ross, in plaats van de tot nu toe gebruikelijke gezamenlijke onderhandelingsbijeenkomsten, een serie van vertrouwelijke gesprekken gaan voeren met partijen afzonderlijk. Deze gesprekken zullen waarschijnlijk aan het eind van dit jaar van start gaan.
    De EU heeft, mede namens de Lidstaten, in het kader van de 4e Commissie van de VN op 14 oktober jl. een verklaring afgegeven waarin steun wordt uitgesproken voor de shuttle diplomacy benadering van Ross en alle partijen werden opgeroepen om met Ross samen te werken bij het vinden van een duurzame oplossing.

  • Vraag 3

    Klopt het dat de Marokkaanse regering eerder dit jaar een Amerikaans voorstel om een VN-vredesmacht te stationeren die ook op de mensenrechtensituatie moest toezien, eenzijdig heeft afgewezen? Deelt u het oordeel van Amnesty International dat hier sprake was van een «gemiste kans»?2

    In april van dit jaar werd het mandaat van de VN-vredesmissie voor de Westelijke Sahara (MINURSO) in de VN-Veiligheidsraad besproken. Voorafgaand daaraan werd onder meer van Amerikaanse zijde gepleit voor opname van mensenrechten in het mandaat van MINURSO. Tot een formeel voorstel van de VS in de Veiligheidsraad is het echter niet gekomen. De Veiligheidsraad heeft vervolgens het MINURSO-mandaat verlengd met een jaar zonder opname van mensenrechten in het mandaat. Deze discussie loopt al een aantal jaren. Tot nu toe werd daarvoor echter geen internationale consensus gevonden.

  • Vraag 4

    Bent u bekend met het voor de Senaat geschreven rapport van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken inzake de mensenrechtensituatie in de Westelijke Sahara? Hoe beoordeelt u dit rapport? Deelt u de analyse van de Marokkaanse regering dat het rapport «vooringenomen, simplistisch en ongebalanceerd» is?3

    Uit navraag blijkt dat het rapport waaraan wordt gerefereerd een onofficieel en onvoltooid intern rapport is van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken over de mensenrechtensituatie in de Westelijke Sahara. Het kabinet beschikt daar niet over en kan het daarom ook niet beoordelen.

  • Vraag 5

    Hoe verklaart u het verschil, zoals gesteld in uw brief inzake nederzettingenproducten d.d. 8 oktober, tussen de relatief beperkte internationale consensus over de internationaalrechtelijke status van de Westelijke Sahara in vergelijking met die ten opzichte van de Palestijnse gebieden?4 Is het kabinet van mening dat de Westelijke Sahara bezet of betwist gebied is?

    Nederland en de EU beschouwen de Westelijke Sahara als niet-zichzelf besturend gebied als bedoeld in het Handvest van de Verenigde Naties. De soevereiniteit over de Westelijke Sahara wordt betwist door Marokko en de Sahrawi’s, de oorspronkelijke bewoners van de Westelijke Sahara. Nederland en de EU erkennen de claims van Marokko niet. Evenmin erkennen Nederland en de EU de claims van Polisario en de door Polisario uitgeroepen République Araba Sahraoui Démocratique.
    Het verschil in vergelijking met de situatie in de Palestijnse gebieden met name op het feit dat er de afgelopen jaren veel minder aandacht is geweest voor de Westelijke Sahara, waardoor er minder consensus bestaat ten aanzien van de beleidsmatige en juridische implicaties van de internationaalrechtelijke status van de Westelijke Sahara als niet-zichzelf besturend gebied.

  • Vraag 6

    Deelt u de mening dat de mensenrechtensituatie in de Westelijke Sahara en het vinden van een oplossing voor de politieke impasse een prominentere plaats op de internationale agenda verdienen? Deelt u de mening dat het bereiken van internationale consensus over de status van de Westelijke Sahara wenselijk is?

    Het vinden van een oplossing voor het conflict rond de Westelijke Sahara is een langdurige en complexe zaak omdat zowel Marokko als Polisario in het onderhandelingstraject posities innemen die het vinden van een compromis tot nu toe onmogelijk maken. De Speciaal VN-gezant Ross begeleidt deze onderhandelingen en geldt als coördinator van de inspanningen van de internationale gemeenschap.
    Nederland is van mening dat gezien de complexiteit en broosheid van het proces de inzet van de internationale gemeenschap zoveel mogelijk via VN-gezant Ross moet verlopen. Nederland vindt dat zowel het politieke proces als de mensenrechtensituatie prominent op de internationale agenda moeten blijven en vraagt aandacht voor dit onderwerp zowel in VN als EU verband. Hierbij zij aangetekend dat het internationale krachtenveld rond dit dossier zeer moeilijk is omdat over de internationale inzet in aanvulling op de activiteiten van VN-gezant Ross tot nu toe geen overeenstemming kan worden gevonden (zie bv de discussie rond uitbreiding van het MINURSO-mandaat, zoals genoemd in antwoord6.

  • Vraag 7

    Hoe kan het kabinet, al dan niet in EU-verband, een constructieve bijdrage leveren aan het vinden van een oplossing voor het conflict tussen de Marokkaanse regering en het Polisario?

    Zie antwoord vraag 6.

23 oktober 2013 - 19 november 2013
Het bericht dat dat zorgverzekeraar Achmea zich niks aantrekt van Drenten
Renske Leijten
Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)
1. «Zorgverzekeraars trekken zich niks aan van Drenten», RTV Drenthe, 16…
2. Zorgverzekeraar doof voor mening klant, Persbericht Zorgbelang Drenth…
  • Vraag 1

    Hoe reageert u op het bericht dat zorgverzekeraars zich niks aantrekken van Drenten?1

    Ik heb kennis genomen van dit bericht. Voor mijn reactie zie mijn antwoorden op de verdere vragen.

  • Vraag 2

    Deelt u de mening van de directeur van Zorgbelang Drenthe dat zorgverzekeraar Achmea de wensen van patiënten stelselmatig negeert? Kunt u uw antwoord toelichten?2

    Ik heb van Achmea vernomen dat zij dit voorjaar met de stakeholders in de regio in gesprek zijn gegaan over de inrichting van de zorg. Daartoe heeft Achmea gesprekken gevoerd en bijeenkomsten gehad met onder meer huisartsen, verloskundigen, ziekenhuizen en andere aanbieders alsook met vertegenwoordigers van verzekerden en gemeenten. Ook Zorgbelang is hiervoor uitgenodigd.

  • Vraag 3

    Hoe reageert u op de stelling van Zorgbelang Drenthe dat «de druk op zorgaanbieders om met fors minder budget meer en betere zorg te leveren negatieve gevolgen heeft voor de beschikbaarheid en bereikbaarheid van zorgvoorzieningen»? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Dat zorgverzekeraars scherp onderhandelen met zorgaanbieders vind ik een goede zaak. Het is ook in het belang van de verzekerde dat de zorgverzekeraar op doelmatige wijze kwalitatief goede en betaalbare zorg inkoopt en in lijn met de Bestuurlijke akkoorden 2014–2017.
    Daarbij heeft de verzekeraar wel een zorgplicht. Dit betekent dat de verzekeraar voldoende zorg moet inkopen, waarbij beschikbaarheid en bereikbaarheid belangrijke criteria zijn. Wanneer de verzekeraar te weinig onderneemt om voldoende zorg te contracteren kan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de verzekeraar aanspreken op zijn zorgplicht.

  • Vraag 4

    Hoe reageert u op de stelling van Zorgbelang Drenthe dat «de zorgverzekeraar geen idee heeft welke zorg specifiek nodig is en welke zorg ze dus voor haar klanten moet inkopen»?

    Achmea heeft laten weten meer regionaal de zorg op maat te gaan inkopen en de omslag maken van «inkopen van wat er is in de regio» naar «inkopen wat er nodig is voor de verzekerden in de regio». Op basis van een regioanalyse voor Zuidoost Drenthe is Achmea dit voorjaar in gesprek gegaan met de stakeholders in de regio over de inrichting van de zorg. Ook Zorgbelang Drenthe is hierbij uitgenodigd. Doel hiervan is om te komen tot een regiovisie op basis waarvan kan worden vastgesteld welke keuzes nodig zijn voor een optimale inrichting van de zorg om ook op de langere termijn aan de zorgvraag van de patiënten te kunnen voldoen.
    Het is de verantwoordelijkheid van de zorgverzekeraars hoe zij eventuele wensen van patiënten in hun beleid vertalen. Verzekerden hebben de mogelijkheid te stemmen met de voeten, mochten zij ontevreden zijn kunnen zij overstappen naar een andere verzekeraar.

  • Vraag 5

    Deelt u onze mening dat de belangen van de patiënt boven de belangen van de zorgverzekeraar horen te gaan? Wat vindt u ervan dat dit hier niet het geval lijkt te zijn?

    Met u ben ik van mening dat de belangen van de patiënt/verzekerde centraal moeten staan. Zoals aangegeven in mijn reactie op vraag 4 is het de verantwoordelijkheid van de zorgverzekeraars op welke wijze zij klantwensen vertalen in de zorginkoop. Zorgverzekeraars moeten aan de zorgplicht voldoen en voldoende zorg voor hun verzekerden inkopen. Het is daarbij ook in het belang van de zorgverzekeraars om te luisteren naar de wensen van hun verzekerden/patiënten, omdat zij anders mogelijk verzekerden verliezen doordat zij overstappen naar een andere zorgverzekeraar.

  • Vraag 6

    Kunt u een overzicht verstrekken van zorg die in (delen van) Drenthe dreigt te verdwijnen door de opstelling van Achmea?

    Ik heb geen signalen dat in (delen van) Drenthe zorg dreigt te verdwijnen. Zoals ik in mijn antwoord op vraag 4 heb aangegeven is Achmea met stakeholders in gesprek om te komen tot een optimale inrichting van de zorg om aan de zorgvraag van de patiënten te kunnen voldoen. In mijn reactie op de vragen van het lid Wolbert (PvdA) over het tekort aan huisartsen in Drenthe geef ik aan hoe Achmea dit ten aanzien van de huisartsen heeft opgepakt.

  • Vraag 7

    Hangt het verdwijnen van het Bethesda Ziekenhuis in Hoogeveen nog steeds boven de markt? Vindt u dat een acceptabele uitkomst voor de bewoners van Hoogeveen en omstreken?

    In juni 2013 hebben de stichting Scheper-Bethesda-Refaja (SBR) en Achmea een convenant getekend ten aanzien van de medisch specialistische zorg die door SBR wordt geleverd (beide ziekenhuisorganisaties zijn inmiddels bestuurlijk gefuseerd en beogen een juridische fusie op de kortst mogelijke termijn). In het convenant wordt de gezamenlijke visie van SBR en Achmea beschreven, gebaseerd op bereikbaarheid en beschikbaarheid van zorg voor de gehele regio. Op basis van deze regiospecifieke visie en de beschreven uitgangspunten wordt in de periode juli 2013 – december 2014 het drie locatie model door SBR verder uitgewerkt. Dit model heeft als basis een gelijkwaardig zorgaanbod op elke locatie (Hoogeveen, Emmen en Stadskanaal). Bij de uitwerking worden ook de relevante samenwerkingspartners nadrukkelijk betrokken.

  • Vraag 8

    Accepteert u een mogelijke verschraling van de zorg in Drenthe als gevolg van de opstelling van Achmea? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Een andere inrichting van het regionale zorgaanbod is niet hetzelfde als van verschraling, verzekeraars hebben een zorgplicht. Zie daarnaast mijn reactie op vraag 5, 6 en 7.

  • Vraag 9

    Is dit hoe u graag ziet dat een zorgverzekeraar haar zorgplicht invult? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Ik acht het een goede zaak dat een zorgverzekeraar samen met regionale partijen een visie ontwikkeld over de toekomst van het zorgaanbod en wat er nodig is voor de verzekerden en patiënten in de regio. Zie verder mijn reactie op vraag 5.

  • Vraag 10

    Vindt u dat Drenten maar en masse over moeten stappen naar een andere zorgverzekeraar? Is dit hun «macht»? En zo ja, welke garantie hebben ze dan dat andere zorgverzekeraars niet hetzelfde gedrag vertonen?

    De mogelijkheid voor verzekerden om over te stappen naar een andere zorgverzekeraar als zij niet tevreden zijn over het beleid van een zorgverzekeraar dan wel het gecontracteerde zorgaanbod draagt ertoe bij dat verzekeraars geprikkeld worden om op een maatschappelijk verantwoorde wijze de zorg in te kopen. Zeker nu we zien dat het aantal overstappers stijgt, neemt daarmee ook de druk op zorgverzekeraars om rekening te houden met de belangen van haar verzekerden toe. Dit is in lijn met de beoogde werking van het stelsel.

23 oktober 2013 - 19 november 2013
De geschillenbeslechting tussen Zimbabwe en Nederlandse ondernemers
Sjoerd Sjoerdsma (D66)
Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (GroenLinks-PvdA), Henk Kamp (minister economische zaken) (VVD)
1. Documentnummer 2010D09732
2. Kamerstuk, 25 074, nr. 170
  • Vraag 1

    Herinnert u zich de kabinetsreactie van 19 februari 2010 op de brief die de Kamer ontving van Dutch Small Investors Association (DSIA) over Nederlandse ondernemers in Zimbabwe?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Welke resultaten heeft Nederland geboekt via de hooflijnen diplomatieke druk, internationale aandacht, informatie inwinnen en dialoog met de gedupeerde investeerders en de aanstelling van een gezant?2

    Zimbabwe is in 2009 door een arbitrage-tribunaal, opgericht onder auspiciën van het ICSID van de Wereldbank (International Centre for the Settlement of Investment Disputes), veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding aan elf Nederlandse boeren, die zich na de periode van het witte minderheidsregime van Rhodesië in Zimbabwe hebben gevestigd en zijn getroffen door landonteigeningen. Zimbabwe zal deze bindende uitspraak en de bilaterale investeringsbeschermingsovereenkomst (IBO) tussen Nederland en Zimbabwe, op basis waarvan de uitspraak is gedaan, moeten respecteren. Zimbabwe heeft eerder aangegeven, bij monde van toenmalig minister van Financiën Biti, gehoor te willen aan de uitspraak. Ondanks herhaaldelijk contact op verschillende niveaus heeft de Zimbabwaanse belofte om een betalingsvoorstel te doen nog geen gevolg gekregen. De investeerders kunnen proberen om genoegdoening af te dwingen door beslag te leggen op (buitenlandse) vermogensbestanddelen van Zimbabwe.
    De DSIA-zaak is een prioritair dossier in de Nederlandse relatie met Zimbabwe, voor zowel het kabinet als de Nederlandse ambassade in Harare. Op grond van de investeringsbeschermingsovereenkomst oefent de Nederlandse overheid politieke druk uit op de Zimbabwaanse overheid om over te gaan tot betaling van de openstaande compensatie. De Nederlandse inzet kent drie invalshoeken: bilateraal met de Zimbabwaanse overheid, bij internationale fora en door te assisteren bij dialoog tussen de Nederlandse boeren en de Zimbabwaanse overheid via een speciale gezant. Internationaal draagvlak voor de Nederlandse opstelling is van groot belang. Waar mogelijk trekt Nederland samen op met landen met vergelijkbare zorgen. Ook nu president Mugabe is herkozen en er een nieuw kabinet benoemd is, zal Nederland zich hiervoor blijven inzetten.
    Onlangs is de kwestie aan bod gekomen tijdens een onderhoud tussen de nieuwe Nederlandse ambassadeur in Harare en President Mugabe. De ambassadeur heeft hierop een persoonlijk onderhoud aangevraagd met de meest betrokken ministers uit het nieuwe kabinet van Zimbabwe. Afhankelijk van deze gesprekken wordt bepaald welke interventies wenselijk zijn. Nederland zal op gepaste momenten zowel openlijk als en marge aandacht blijven vragen voor deze erkende claim van de Nederlandse investeerders.

  • Vraag 3

    Kunt u een overzicht geven van de huidige stand van zaken omtrent de geschillenbeslechting tussen Zimbabwe en Nederlandse ondernemers naar aanleiding van de onteigening van bezit van Nederlandse ondernemers in de periode 2001–2002?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Wat doet u op dit moment om dit geschil tot een oplossing te brengen? Wanneer wordt hier een oplossing in verwacht?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 5

    Vindt u dat de problematiek via de route van het International Centre for the Settlement of Investment Disputes (ICSID) dient te verlopen, of via arbitrage op basis van de Investeringsbeschermingsovereenkomst (IBO)? Hoe verhoudt de nadruk op «mediatie» in vreedzame geschillenbeslechtingen zich met een ICSID-procedure?

    Arbitrage op basis van de IBO, onder auspiciën van ICSID, heeft reeds plaatsgevonden. Als resultaat daarvan is Zimbabwe veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding (zie het antwoord op vraag3.
    De investeringsbeschermingsovereenkomst (IBO) tussen Nederland en Zimbabwe schrijft voor dat partijen bij een dispuut in eerste instantie op een «vriendschappelijke» manier tot een oplossing moeten komen. Wanneer dat niet lukt binnen zes maanden, kan het geschil, indien de investeerder dit wenst, worden ingediend bij ICSID, waarbij tot een schikking wordt gekomen via zogenaamde «verzoening» (conciliation) of arbitrage.

  • Vraag 6

    Klopt het dat KLM weer naar Zimbabwe vliegt, dat Nederland ontwikkelingssamenwerking met Zimbabwe heeft hervat en dat Nederland investeerders aanmoedigt om in Zimbabwe zaken te doen? Zo ja, hoe verhoudt dit zich tot de onopgeloste compensatie van Nederlandse ondernemers wier bezittingen onteigend werden?

    Er is geen sprake van hervatting van ontwikkelingssamenwerking met Zimbabwe.
    Als een Nederlands bedrijf zich aandient bij de Nederlandse ambassade in Harare, geeft deze een objectief beeld van de kansen en risico’s van ondernemen in Zimbabwe, de bescherming van investeringen is daar een belangrijk onderdeel van. Het is de afweging van de bedrijven zelf om al dan niet in een land te investeren. Dat geldt ook voor KLM, dat naar Zimbabwe vliegt.

23 oktober 2013 - 12 november 2013
De problemen van het pensioenfonds van de sociale werkplaatsen
Tjitske Siderius (PvdA)
Jetta Klijnsma (staatssecretaris sociale zaken en werkgelegenheid) (PvdA)
1. FD, d.d. 21 oktober 2013
  • Vraag 1

    Bent u bereid om de problemen die zijn veroorzaakt bij het pensioenfonds voor Werk en Reintegratie (PWRI) door het afschaffen van de sociale werkplaatsen ook op te lossen/compenseren? Zo nee, waarom niet?1

    Uitgangspunt is dat sociale partners zelf verantwoordelijk zijn voor afspraken over en de financiering van de Wsw-pensioenen. Het Rijk heeft daar geen rol in. Wel is het kabinet in overleg met de VNG over de precieze gevolgen van de invoering van de Participatiewet op de pensioenlasten. Het kabinet is bereid te bezien welk effect op de pensioenlasten uitgaat van de in het regeerakkoord en het Sociaal Akkoord voorziene afsluiting van de instroom in de Wsw en te helpen om tot een oplossing te komen. Zolang dit overleg niet is afgerond kan het kabinet nog geen uitspraken doen over dit onderwerp.
    Overigens wil ik beklemtonen dat het Rijk met de Participatiewet niet de sociale werkplaatsen sluit. Met de Participatiewet wordt de instroom in de Wsw gestopt en krijgen gemeenten gelijktijdig de beschikking over een nieuwe participatievoorziening voor mensen die zijn aangewezen op beschut werk.

  • Vraag 2

    Deelt u de mening dat de problemen die zijn veroorzaakt bij het pensioenfonds door het afschaffen van de sociale werkplaatsen niet over de schutting kunnen worden gegooid bij de sociale partners, aangezien het kabinetsbeleid ten grondslag ligt aan de problemen? Zo nee, welke maatregelen gaat u nemen om de problemen van het PWRI op te lossen? Zo ja, waarom?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 3

    Kunt u garanderen dat het sluiten van de sociale werkplaatsen geen gevolgen heeft voor de pensioenopbouw van de 200.000 deelnemers danwel effect heeft op de premielast van werknemers en werknemers in deze sector, nu en in de toekomst?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 4

    Op welke wijze gaat u het tekort van 0,5 miljard euro bij het pensioenfonds op termijn compenseren?

    Zie antwoord vraag 1.

23 oktober 2013 - 5 november 2013
De berichtgeving omtrent zijn werkbezoek aan Noordoost-Friesland
Jacques Monasch (PvdA), Albert de Vries (PvdA)
Stef Blok (minister zonder portefeuille binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (VVD)
1. Leeuwarder Courant, «Blok: los de krimp zelf op», 15 oktober 2013
  • Vraag 1

    Hebt u kennis genomen van het artikel «Blok: los de krimp zelf op» in de Leeuwarder Courant, waarin wordt gesteld dat u heeft gewaarschuwd dat «Noordoost-Friesland geen heil hoeft te verwachten uit Den Haag»?1

    Ja

  • Vraag 2

    Herkent u zich in deze weergave van uw standpunt inzake de ondersteuning van krimp- en anticipeerregio’s? Zo ja, bedoelt u hiermee dat de krimp- en anticipeerregio’s er alleen voor staan en geen hulp van het rijk hoeven te verwachten? Kunt u uw standpunt toelichten?

    Ik heb inderdaad ter plaatse aangegeven dat er geen kant en klare oplossingen vanuit Den Haag kunnen komen voor de krimp- en anticipeerregio’s. De problematiek is divers en de verantwoordelijkheid voor de aanpak ligt in eerste instantie bij de regio’s zelf. Zo is dat ook vastgelegd in het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling dat eind 2009 naar de Tweede Kamer is gezonden. Echter, de regio’s staan er niet alleen voor. Vanuit mijn rol als minister blijf ik goed op de hoogte van de problematiek die in de regio’s speelt via onder meer werkbezoeken. Daarnaast zorgt het rijk voor de randvoorwaarden om de aanpak in de gebieden te ondersteunen. Daarbij werk ik bijvoorbeeld met collega-ministers aan het wegnemen van belemmeringen in de regelgeving voor zover dat mogelijk en nodig is en ontwikkel instrumenten die de regio’s kunnen ondersteunen bij de aanpak. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan ondersteuning van dialoogtafels, het inzetten van transitieatlassen om regionale afwegingsprocessen te stimuleren en het uitbrengen van kansenatlassen voor grensoverschrijdende samenwerking. Daarnaast faciliteer ik de kennisdeling op dit onderwerp. Zoals u bekend is, zijn in 2012 met de drie krimpprovincies convenanten afgesloten waarin is opgenomen hoe rijk en regionale partijen samenwerken in de aanpak van de gevolgen van de bevolkingstransities, ieder vanuit de eigen rol en verantwoordelijkheid.

  • Vraag 3

    Onderschrijft u de constatering dat de bevolkingsdaling in Nederland een steeds urgenter vraagstuk is en vraagt om extra aandacht, ook vanuit het rijk?

    Het vraagstuk is nu urgent in de krimpregio’s en wordt op termijn urgent in de anticipeerregio’s. Daarom is het goed dat krimp- en anticipeerregio’s met ondersteuning van het rijk maatregelen nemen om de gevolgen van deze problematiek aan te pakken en/of zich er op voor te bereiden. Het gaat hierbij zowel om generieke maatregelen als om faciliteren op maat (afgestemd op de specifieke behoeften van een regio).

  • Vraag 4

    Bent u van mening dat de krimpproblematiek alleen goed kan worden aangepakt als wet- en regelgeving waar nodig worden aangepast? Bent u bereid te inventariseren welke knelpunten burgers, gemeenten en provincies tegenkomen bij de aanpak van krimpproblematiek en, waar nodig, aanpassingen te doen?

    Het inventariseren van knelpunten vindt al een aantal jaren plaats, onder andere via het meldpunt belemmerende regelgeving (www.vanmeernaarbeter.nl ) en via de vele rechtstreekse contacten die er vanuit het ministerie van BZK met alle regio’s bestaan (zie antwoord 2). Een uitgebreide beschrijving van de knelpunten en de genomen maatregelen is opgenomen in de Interbestuurlijke Voortgangsrapportage Bevolkingsdaling 2012 (Vergaderjaar 2011–2012 Kamerstuk 31 757, nr. 46). Partijen die bij de aanpak van de problematiek betrokken zijn worden door mij herhaaldelijk opgeroepen knelpunten zo concreet mogelijk te melden.

23 oktober 2013 - 15 november 2013
Stratenmakers die verdrongen worden door werklozen
Tjitske Siderius (PvdA)
Jetta Klijnsma (staatssecretaris sociale zaken en werkgelegenheid) (PvdA)
1. Trouw, 22 oktober 2013, Werkloze gaat straten maken in Twenterand
  • Vraag 1

    Wat vindt u van het beleid van de gemeente Twenterand die vanwege bezuinigingen werklozen met behoud van uitkering inzet als stratenmaker?1

    Met de introductie van de WWB in 2004 behoort de uitvoering van de wet tot de eigen verantwoordelijkheid van gemeenten. Dit impliceert dat gemeenten binnen de kaders van de WWB zelf beleid formuleren en dat de gemeenteraad de verordening vaststelt en hierop controle uitoefent. Daaruit volgt dat ik in algemene zin geen oordeel uitspreek over het door gemeenten gevoerde beleid. Dit neemt niet weg dat gemeenten optimaal gebruik dienen te maken van de mogelijkheden van de WWB om mensen met een bijstandsuitkering via de kortste weg weer naar regulier werk te helpen.

  • Vraag 2

    Is straten maken regulier werk? Is er volgens u sprake van verdringing van stratenmakers in Twenterand? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen om aan deze foute praktijken een einde te maken?

    Straten maken behoort in algemene zin te worden aangemerkt als regulier werk. Uit het KRO radioprogramma (Goedemorgennederland) van 24 oktober jl. met wethouder Binnenmans van de gemeente Twenterand blijkt dat het hier gaat om zgn. «kleine klusjes» als het repareren van losliggende stoeptegels, die normaliter niet regulier worden uitbesteed. Ook worden deze additionele werkzaamheden niet verricht in het kader van bezuinigingen. Naar het oordeel van de wethouder is er aldus geen sprake van verdringing van regulier werk. Twenterand blijft onderhoudswerkzaamheden aan wegen gewoon uitbesteden aan reguliere aannemers.

  • Vraag 3

    Acht u het wenselijk dat werklozen op straffe van een korting gedwongen worden onder het minimumloon reguliere arbeid te verrichten? Ja, wat is volgens u de definitie van «gewoon goed werk»?

    Zoals bij vraag 1 is aangegeven behoort het tot de taak van gemeenten om bijstandsgerechtigden te ondersteunen richting reguliere arbeidsmarkt. Werken met behoud van uitkering is een re-integratie instrument dat daarbij goede diensten kan bewijzen, omdat uitkeringsgerechtigden daarmee werkervaring kunnen opdoen als opstap naar regulier werk. In het KRO radioprogramma (Goedemorgennederland) van 24 oktober jl. zegt wethouder Binnenmans dat er geen sprake is van druk op de deelnemers, dat de deelnemers enthousiast zijn en een toekomst zien in het beroep van stratenmaker. Volledigheidshalve verwijs ik u ook naar mijn brief aan uw Kamer van 9 april jl. (Vergaderjaar 2012–2013, kamerstuk 30 545 nr. 121), waarin ik onder meer inga op de wettelijke kaders voor het werken met behoud van uitkering.

  • Vraag 4

    Bent u van mening dat dergelijke bezuinigingsconstructies echte beroepen – zoals stratenmaker – uithollen en gewoon goed werk vakkundig kapot maken? Kunt u dit toelichten?

    Uit mijn antwoord op uw voorgaande vragen mag blijken dat het gaat om werken met behoud van uitkering, waarbij volgens de gemeente voldoende geborgd is, dat er geen verdringing of bezuiniging aan de orde is.

23 oktober 2013 - 15 november 2013
De betaling van havengelden voor de recreatievaart
Albert de Vries (PvdA)
Melanie Schultz van Haegen (minister infrastructuur en waterstaat) (VVD), Henk Kamp (minister economische zaken) (VVD)
  • Vraag 1

    Klopt het dat de betalings- en opzegvoorwaarden voor ligplaatsen in jachthavens zijn geregeld in de HISWA-voorwaarden?

    Er dient onderscheid gemaakt te worden tussen particuliere en openbare havens en tussen havens beheerd door lagere overheden en havens beheerd door de rijksoverheid.
    De toepasbaarheid van de HISWA-voorwaarden is dus wisselend.

  • Vraag 2

    Wat zijn de wettelijke kaders waarbinnen de betalingsvoorwaarden en opzegvoorwaarden voor ligplaatsen voor pleziervaartuigen dienen te worden vastgesteld?

    De Provinciewet en de Gemeentewet vormen de wettelijke grondslag voor de heffing van retributies, waaronder havengeld. Verder bevat afdeling 3 van titel 5 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek voorschriften over algemene voorwaarden. Op grond van deze voorschriften mogen bedingen in algemene voorwaarden niet onredelijk bezwarend zijn.

  • Vraag 3

    Is het mogelijk om voor particulieren een wettelijke mogelijkheid te creëren de liggelden in maandelijkse of driemaandelijkse termijnen te voldoen en ligplaatsen na het eerste jaar per maand op te zeggen? Zo nee, is het mogelijk om hier met de recreatievaartsector bindende afspraken over te maken?

    Ik zie geen aanleiding voor nationale regelgeving op dit detailniveau. Ik vind die ook ongewenst gelet op het streven naar decentralisatie en vermindering van de regeldruk. In de onderhavige kwestie wil ik vertrouwen op het zelfregulerend vermogen van de recreatievaartsector zelf en desgewenst op het overleg tussen die sector en de direct betrokken overheden. De HISWA voorwaarden zouden hierbij richtinggevend kunnen zijn.

23 oktober 2013 - 18 november 2013
De Oranjeschool in Zalk
Eddy van Hijum (CDA), Michel Rog (CDA)
Sander Dekker (staatssecretaris onderwijs, cultuur en wetenschap) (VVD)
1. De Stentor, 18 oktober 2013
  • Vraag 1

    Bent u bekend met de berichten «Nieuwbouw kan school Zalk redden» en «Regeltjes bedreigen school in Zalk»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Klopt het dat de school in Zalk in haar voortbestaan wordt bedreigd, doordat de gemeente Kampen heeft verzuimd een knip in de opheffingsnorm te maken tussen haar stedelijke en haar landelijke gebieden, een knip waar de regel wel in voorziet? Is het waar dat de school hierdoor vier leerlingen tekort komt om boven de opheffingsnorm te blijven, terwijl de school als deze knip wel was gemaakt ruim boven de norm zou zitten met haar leerlingen? Is het voor de gemeente Kampen toegestaan deze knip met terugwerkende kracht alsnog te maken? Zo nee, waarom niet?

    De opheffingsnorm van de gemeente Kampen bedraagt 94. Het huidige schooljaar is het tweede schooljaar dat de Oranjeschool onder die opheffingsnorm zit. Op grond van de Wet op het primair onderwijs mag een basisschool maximaal 3 jaar onder de opheffingsnorm zitten voordat de bekostiging wordt beëindigd. Dat betekent dat als de school ook volgend schooljaar minder dan 94 leerlingen heeft, de school m.i.v. het schooljaar 2015–2016 geen bekostiging meer ontvangt.
    Of de Oranjeschool ook in zijn voortbestaan zou zijn bedreigd als de gemeente Kampen het besluit zou hebben genomen het grondgebied te splitsen kan ik niet beoordelen. Als er binnen een gemeente aanzienlijke verschillen bestaan in bebouwingskarakter en bevolkingsdichtheid kan de gemeente besluiten, mits alle betrokken schoolbesturen daarmee instemmen, het grondgebied in twee delen te splitsen. Of en hoe dat gebeurt is aan de gemeente, daar ga ik niet over.
    De gemeente Kampen heeft niet verzuimd een besluit te nemen, maar heeft
    na de gemeentelijke herindeling in 2001 besloten het grondgebied niet te splitsen. De reden hiervoor was dat bij splitsing de opheffingsnorm van het stedelijke deel voor twee basisscholen zodanig hoog zou komen te liggen dat deze zouden moeten sluiten. Volgens de informatie van de gemeente heeft de school hierna, toen deze onder de opheffingsnorm dreigde te komen, geen verzoek bij de gemeente ingediend tot splitsing van het grondgebied. Er is pas sprake van verzuim als een gemeente niet tijdig beslist op een dergelijk verzoek.
    De normen voor stichting en opheffing van basisscholen worden om de 5 jaar opnieuw vastgesteld. De huidige normen zijn in werking getreden m.i.v. 1 januari 2013. Dat betekent dat, mocht de gemeente besluiten het grondgebied te splitsen, de nieuwe opheffingsnormen pas in gaan op 1 augustus 2018. De Wet op het primair onderwijs biedt niet de mogelijkheid om met terugwerkende kracht een splitsing toe te staan.

  • Vraag 3

    Kunt u aangeven of de school in Zalk open kan blijven als er op korte termijn plannen ontstaan om een klein aantal gezinswoningen te bouwen, aangezien de school slechts vier extra leerlingen nodig heeft om boven de norm te blijven?

    Alleen als de nieuwbouw op de teldatum 1 oktober 2014 al leidt tot voldoende extra leerlingen zal de bouw van gezinswoningen soelaas kunnen bieden. Een prognose van een toename van het leerlingaantal kan de hierboven genoemde wettelijke bepaling dat een school maximaal 3 jaar onder de opheffingsnorm mag zitten niet opzij zetten.

  • Vraag 4

    Deelt u de mening dat de vrees van de gemeente Kampen dat, door deze knip wel te maken te veel stedelijke scholen kunnen voortbestaan terwijl ze onder norm vallen, ongegrond is, omdat het mogelijk is een aparte hogere norm voor de stad te hebben en een lagere norm voor de landelijke gebieden? Deelt u de mening dat de manier van toepassen van de regel door de gemeente Kampen de school in Zalk onevenredig zwaar treft? Bent u bereid het gesprek hierover aan te gaan met de gemeente Kampen? Zo nee waarom niet?

    Zoals ik hierboven aangaf heeft de gemeente in 2001 besloten het grondgebied niet te splitsen. Het is aan de gemeente om hier een eigen afweging in te maken.

  • Vraag 5

    Kunt u aangeven of er meer gebieden in het land zijn waar scholen in hun voortbestaan worden bedreigd, omdat de gemeente heeft verzuimd deze knip te maken?

    Het is vaker voorgekomen dat een school moet sluiten na een besluit van de gemeente het grondgebied al dan niet te splitsen.

  • Vraag 6

    Deelt u de mening dat de 5 km-regel ongunstig uitvalt voor de school, omdat er weliswaar hemelsbreed op 5 km afstand een school van de zelfde richting staat, maar omdat de IJssel hier tussen ligt de daadwerkelijke reisroute minstens 10 kilometer is? Bent u bereid te bezien of voor de school in Zalk een uitzondering gemaakt kan worden vanwege deze regel die de school onevenredig treft?

    De Wet op het primair onderwijs bepaalt dat de bekostiging niet wordt beëindigd wanneer een school minimaal 50 leerlingen heeft en de enige school is van een richting binnen een straal van 5 km. Deze uitzonderingsbepaling is in de wet opgenomen om rekening te kunnen houden met de regionale functie die scholen vaak vervullen en het feit dat het voedingsgebied van een school vaak groter is dan de gemeente waarin de school is gevestigd. De wet voorziet niet in de mogelijkheid om van die bepaling af te wijken.
    In dit geval bevinden zich binnen een straal van 5 km van de school 5 andere protestants-christelijke basisscholen, waarvan 3 ruim boven de opheffingsnorm. De in deze vraag bedoelde school is dus niet de enige school in de buurt van dezelfde richting.

  • Vraag 7

    Bent u bereid in het algemeen te kijken naar de 5 km-regel die geen rekening houdt met natuurlijke barrières die de daadwerkelijke afstand van de ene naar de andere locatie vergroten? Zo nee waarom niet?

    De wetgever heeft voor lief genomen dat de hier bedoelde bepaling al naar gelang de natuurlijke barrières verschillend uit kan pakken. Ik zie dan ook geen reden om de wet aan te passen.

  • Vraag 8

    Deelt u de mening dat de school in Zalk financieel gezond is, een goede onderwijskwaliteit biedt en voldoet in de behoefte van de ouders? Bent u bereid te kijken of u uw discretionaire bevoegdheid kunt inzetten voor het openhouden van de school? Zo nee waarom niet?

    Volgens de Inspectie van het onderwijs staat de school er financieel goed voor en is het onderwijs van voldoende kwaliteit. Deze aspecten bieden mij echter geen wettelijke grond om de regels omtrent opheffing opzij te zetten. De Wet op het primair onderwijs biedt mij de mogelijkheid mijn discretionaire bevoegdheid in te zetten wanneer het gaat om een school die door middel van de gemiddelde schoolgrootte in stand wordt gehouden (dat wil zeggen dat binnen een bestuur of een bestuurlijke samenwerking een te laag leerlingaantal op de ene school wordt gecompenseerd met een hoger leerlingenaantal op een andere school) en enig jaar onder de 23 leerlingen zakt. Als er dan voldoende uitzicht is op een toename van het leerlingenaantal kan ik besluiten de school tijdelijk in stand te houden. De Oranjeschool wordt echter niet door middel van de gemiddelde schoolgrootte in stand gehouden. Mijn discretionaire bevoegdheid kan ik in dit geval daarom niet toepassen.
    Om te voorkomen dat de school verdwijnt zou het schoolbestuur samenwerking kunnen zoeken met een ander schoolbestuur. Dat kan door middel van een besturenfusie of aan de hand van een samenwerkingsovereenkomst gesloten door twee of meer zelfstandige besturen. Als wordt voldaan aan de norm van de gemiddelde schoolgrootte kan de school als zelfstandige school blijven voortbestaan. Ook kan het schoolbestuur ervoor kiezen de school te fuseren met een andere school, waarna de school als nevenvestiging of dislocatie kan blijven voortbestaan. Op die manier blijft de school als locatie bestaan en wordt voorkomen dat de leerlingen naar een ander schoolgebouw moeten afreizen. Kortom, de Wet op het primair onderwijs biedt mogelijkheden om ondanks een te laag leerlingaantal als school of als vestiging te blijven voortbestaan. Het is aan het schoolbestuur deze mogelijkheden tijdig te verkennen.