Vraag 1

Kent u het bericht «VWA ontdekt zwaar verwaarloosde veestapel in Groningen»?12

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de inbewaringneming gevolg was van een hercontrole van een bedrijf, waar vorig jaar ook al sprake was van verwaarlozing?

De inbewaringneming is het gevolg van een hercontrole van de nVWA. De hercontrole is vervroegd uitgevoerd wegens een melding door de gemeente Zuidhorn van acute dierverwaarlozing. De nVWA zou later in dezelfde maand reeds een hercontrole op het bedrijf uitvoeren.
Het gaat om een bedrijf dat in de zomer van 2010 is omgeschakeld van melkvee naar de opfok van nuchtere kalveren. Begin 2010 was inderdaad ook al sprake van dierverwaarlozing. Het gaat echter om twee verschillende situaties. Begin 2010 was sprake van welzijnsproblemen bij het melkvee. De veehouder is toen opgedragen de situatie te herstellen. De nVWA heeft in deze periode hercontroles uitgevoerd. In het voorjaar van 2010 was aan het einde van de stalperiode de situatie hersteld. De nVWA is het bedrijf daarna blijven monitoren door middel van I&R- en Rendac-analyses.
Eind december 2010/begin januari 2011 is de situatie sterk verslechterd.
Deze verslechtering is helaas ook buiten het gezichtsveld gebleven van de begeleiders van het project Toekomst (ik verwijs verder naar het antwoord op vraag 5). De oorzaak lijkt te liggen in acute problemen in de bedrijfsvoering (problemen met de behandeling van zieke dieren en problemen in de stal vanwege het winterweer). In deze periode werden veel dieren aangemeld bij Rendac. In dezelfde periode blijkt de veehouder zeer veel nuchtere kalveren (nuka’s) te hebben aangevoerd op het bedrijf. Dit verklaart tevens het feit dat de 73 kadavers die gevonden zijn op het bedrijf met name nuka’s waren. De ernstige dierverwaarlozing is derhalve in de laatste zes weken ontstaan.

Vraag 3

Is het Vertrouwensloket Preventie Verwaarlozing Landbouwhuisdieren bij deze casus betrokken? Zo nee, waarom niet?

Bij het Vertrouwensloket Preventie Verwaarlozing Landbouwhuisdieren zijn geen meldingen ontvangen over dit bedrijf.

Vraag 4

Klopt het dat vorig jaar na het bestuursrechtelijk proces de ondernemer een verbeterplan moest opstellen en uitvoeren? Op welke wijze werd de uitvoering van het verbeterplan gemonitord en gecontroleerd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Stond het bedrijf onder toezicht (van bijvoorbeeld het vertrouwensloket, de Gezondheidsdienst voor dieren (GD), nVWA of dierenarts)? Zo nee, waarom niet?

Het bedrijf stond sinds het voorjaar van 2010 onder monitoringstoezicht van de nVWA en had begeleiding vanuit het project Toekomst. Het project Toekomst is een project van LTO-Nederland en de GD, gericht op het bieden van hulp bij het aanpakken van de structurele oorzaken van dierverwaarlozing door ondernemers.

Vraag 6

Wat is de interval van (her) controles in dergelijke situaties?

Dit is mede afhankelijk van de ernst en de ontwikkeling van de situatie. Welzijnsproblemen doen zich met name voor in de winterperiode wanneer het vee in de stal staat.

Vraag 7

Hoe vindt verdere begeleiding / controle plaats als de eigenaar van dit bedrijf wederom dieren gaat houden?

De veehouder mag pas weer dieren aanvoeren zodra de huisvesting is aangepast opdat nieuwe welzijnsproblemen worden voorkomen. Daarnaast moet de veehouder verbeteringen doorvoeren in de bedrijfsvoering. Het eerder genoemde project Toekomst is hierbij behulpzaam. Ook is er aandacht voor de persoonlijke situatie van de veehouder.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Medewerkers nVWA besmet met Q-koorts»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat meer dan 10% van de medewerkers die ingezet zijn bij de ruimingsacties naar aanleiding van de Q-koortsepidemie besmet zijn geraakt? Zo ja, was u hier al eerder mee bekend?

Ja, de Inspecteur-generaal van de nVWA heeft ons hiervan op de hoogte gesteld.

Vraag 3

Kunt u aangeven welke voorzorgsmaatregelen genomen zijn om nVWA medewerkers te beschermen tegen mogelijke infectie met de Q-koorts? Hoe beoordeelt u de effectiviteit hiervan?

Er zijn diverse beschermende maatregelen genomen waaronder: beschermende kleding, omkleedinstructies, gezichtsmaskers, instructies over het wassen van de handen en het gebruik van een douchewagen. Verder zijn zwangere vrouwen en mensen met bepaalde gezondheidsklachten, zoals hart- en vaatziekten en bepaalde chronische ziekten, uitgesloten van de werkzaamheden. De maatregelen zijn conform het Arbo- en Hygiëneprotocol van de nVWA en sluiten aan bij de aanbevelingen van het Kennissysteem Infectieziekten en Arbeid (KIZA)/Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.

Vraag 4

Welke stappen worden ondernomen om besmetting van medewerkers die bij dergelijke ruimingsactiviteiten in de toekomst betrokken zijn te voorkomen?

Voor elke dierziekte is bij de nVWA een passend protocol afgestemd met het RIVM.
De werkzaamheden in tijden van crisis maken standaard deel uit van de opleiding, training en oefening van gespecialiseerde medewerkers van de nVWA.

Vraag 5

Kunt u uiteenzetten hoe de nazorg voor nVWA-medewerkers wordt vormgegeven?

Medewerkers bij wie na hun werkzaamheden antistoffen in het bloed zijn aangetroffen worden medisch gevolgd door de Arbodienst. Besmettingen die leiden tot schade kunnen worden aangemerkt als beroepsincident in de zin van het ARAR. De werkgever (nVWA) kan aan deze medewerkers een schadeloosstelling bieden.

Vraag 6

Zijn u cijfers bekend over de besmettingsrisico’s die andere mensen die wegens hun werkzaamheden in contact kwamen met Q-koortsgerelateerde bedrijven, zoals transporteurs of medisch personeel?

Alle personen die bij de ruimingen betrokken zijn geweest, zoals de taxateurs, scanners, transporteurs en de medewerkers van het destructiebedrijf (Rendac) is onderzoek aangeboden. Het besmettingspercentage onder Rendac medewerkers was lager (4 procent) dan onder nVWA medewerkers.

Vraag 1

Kent u het bericht «Hogere prijs voor vlees zonder antibiotica»?1

Ja.

Vraag 2

Vindt u het rechtvaardig dat de consument moet betalen voor de vermindering van het antibioticagebruik in vlees?

Het artikel waarnaar u verwijst, bericht over vleeskippen met het zogenaamde Beter Leven-kenmerk (tussensegment). Deze kippen krijgen met name meer licht en ruimte aangeboden dan reguliere vleeskippen. Een gunstig bijeffect is dat in deze vorm van pluimveehouderij significant minder antibiotica worden gebruikt. Een eventuele hogere consumentenprijs wordt met name veroorzaakt door verbeterde houderijomstandigheden en niet door het gebruik van minder antibiotica.

Vraag 3

Deelt u de mening dat goed consumentengedrag in dit geval bestraft wordt met een boete op de consumentenprijs?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat met name het gebruik van antibiotica in de veehouderij minder aantrekkelijk gemaakt zou moeten worden, bijvoorbeeld via een heffing? Zo nee, waarom niet?

Op 8 maart 2010 stuurde minister Verburg het rapport van Berenschot aan uw Kamer (Kamerstukken 29683-42)2. Op basis van dit rapport is het niet aannemelijk dat een heffing op antibiotica effectief zal zijn. «De totale impact van antibiotica voor de kostprijs van de intensieve veehouderij is beperkt, terwijl het economische belang zeer groot is. Dit heeft er vooral mee te maken dat door het gebruik van antibiotica grote bedrijfsrisico’s voorkomen kunnen worden», aldus Berenschot. Bovendien verwacht Berenschot dat een heffing het ontstaan van illegale handelscircuits of internethandel in de hand werkt.
Overigens stelt de kwaliteitsmanager van Plukon uitsluitend dat de dierenarts geen apotheekfunctie meer zou moeten hebben. In de begeleidende brief bij het rapport ging minister Verburg al specifiek in op de wenselijkheid van het ontkoppelen van voorschrijven en verhandelen door de dierenarts. Ik onderschrijf haar stellingname dat de aanpak die de veehouderij zelf voorstelt op dit moment kansrijker is.
In onze brief van 8 december 2010 (Kamerstukken 29683-65) geven de minister van VWS en ik een reactie op de plannen van de sector om het gebruik van antibiotica in de veehouderij terug te dringen en beschrijven wij het ingezette beleid. Tegenvallende (tussentijdse) reductieresultaten kunnen aanleiding zijn voor aanpassing van dit beleid.

Vraag 5

Onderschrijft u de stelling van de kwaliteitsmanager van Plukon dat de vermindering van het antibioticagebruik teveel wordt overgelaten aan de sector? Zo ja, op welke wijze wilt u daar verandering in brengen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid de levering van antibiotica uitsluitend toe te staan aan onafhankelijke apotheken? Zo ja, op welke termijn en wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Bent u bereid de regie van de bestrijding van MRSA- en ESBL-bacteriën geheel in handen te leggen van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport conform de unanieme wens van de Eerste Kamer?2 Zo ja, op welke termijn en wijze? Zo nee, waarom niet?

De minister van VWS en ik zijn van mening dat de bestrijding van antibioticaresistentie een gezamenlijke beleidsverantwoordelijkheid is van zowel het ministerie van VWS als van EL&I.
De minister van VWS is beleidsverantwoordelijk voor de aanpak van antibioticaresistentie in de humane zorg en voor de bescherming van de volksgezondheid in het algemeen.
Het terugdringen van het antibioticagebruik in de veehouderij vraagt om aanpassingen in de huisvesting en het diermanagement veehouderijbedrijven. Deze vraagstukken liggen op het terrein van het ministerie van EL&I. Het bepalen van de doelstellingen en de monitoring van de vermindering gebeurt vanuit onze beide departementen gezamenlijk. Het belang van de volksgezondheid staat hierbij voorop.

Vraag 1

Kent u het bericht «Ook dioxine-eieren in Nederland»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat er besmette eieren in Nederland zijn geleverd? Zo ja, waar zijn deze eieren terecht gekomen?

Ja, via het RASFF-systeem (het snelle waarschuwingssysteem van de Europese Commissie) is Nederland op dinsdag 4 januari 2011 geïnformeerd over twee partijen eieren die op 4 en 15 december aan een bedrijf in Barneveld zijn geleverd.
In het RASFF-bericht is door Duitsland niet aangegeven of de eieren daadwerkelijk gecontamineerd zijn met dioxine, maar wel dat ze van een leghennenbedrijf komen dat mogelijk verontreinigd diervoeder heeft gehad. Door de nVWA en
het CPE zijn de betreffende partijen getraceerd.
Het betreft twee partijen uit Duitsland afkomstige eieren (136 000 stuks) die ten behoeve van de levensmiddelenindustrie geleverd zijn aan een Nederlands bedrijf. Deze eieren zijn allen verwerkt tot een tussenproduct en in opdracht van de nVWA getraceerd. Een groot deel hiervan (ca. 65%) is geleverd aan een andere Europese lidstaat. De Europese Commissie heeft de betreffende autoriteiten hierover geïnformeerd.
Een ander deel (ca. 25%) is geblokkeerd en onderzocht. Een klein deel (ca. 10%) was inmiddels verwerkt in levensmiddelen (denk hierbij bijvoorbeeld aan sauzen en bakkerijproducten), die in de voedselketen terecht zijn gekomen.
Uit onderzoek van het tussenproduct, waarin de Duitse eieren zijn verwerkt, is gebleken dat deze ruim onder de maximaal toelaatbare dioxine norm zitten. De desbetreffende partijen zijn daarom inmiddels weer vrijgegeven.

Vraag 3

Hoe lang is reeds bekend dat met dioxine besmette eieren vanuit Duitsland naar Nederland geëxporteerd zijn? Op welke wijze is dat vastgesteld?

Zie vraag 2.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat er geen besmet vlees of veevoer aan Nederland geleverd is? Zo nee, waarom niet?

Nederland wordt door de Duitse autoriteiten dagelijks op de hoogte gehouden van de stand van zaken in Duitsland. Tot nu toe zijn er geen berichten uit Duitsland dat er besmet vlees, eieren (behoudens de hierboven vermelde twee partijen eieren) of diervoeders aan Nederland zijn geleverd. De Duitse autoriteiten inventariseren de diverse leveringen van diervoeders en dierlijke producten. Mocht uit deze inventarisatie alsnog leveringen aan Nederland (of andere lidstaten) blijken, dan wordt dit via het RASFF-systeem gemeld. De nVWA zal dan direct de betreffende partijen traceren en nadere maatregelen nemen.

Vraag 5

Bent u bereid een positieflijst in te voeren van toegestane producten voor veevoer ten behoeve van betere controle en handhaving alsmede om herhalingen (zoals ook de medroxy-progrestron-acetaat affaire) in de toekomst te voorkomen?2 Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

Een positieflijst voor toegestane veevoedergrondstoffen geeft geen garantie dat zich géén contaminatie voordoet met een ongewenste stof. Een positieflijst kan namelijk niet voorkomen dat er zich bijvoorbeeld een productiefout voordoet waardoor ongewenste stoffen in een grondstof terecht komen.
Binnenkort zal een herziene catalogus worden opgenomen in de Europese marktverordening voor diervoeders (nr. 767/2009). Deze catalogus is de meest actuele weergave van voedermiddelen zoals deze op de markt verschijnen.
Deze catalogus is door de experts van alle 27 landen van de EU goedgekeurd.
Daarnaast geldt er een zogenaamd registratiesysteem in Europa. Wanneer bedrijven nieuwe voedermiddelen op de markt brengen moeten zij deze in dit centrale Europese registratiesysteem opgeven. Op deze wijze is te allen tijde duidelijk welke grondstoffen op de markt circuleren. Het invoeren van een positieflijst in Nederland zou bovendien niet passen in de regels van de interne markt.
Technische vetten mogen op dit moment al niet worden aangewend voor de productie van diervoeders. Een positieflijst waarop dergelijke vetten niet staan vermeld voegt daarom naar mijn mening niets toe.

Vraag 6

Deelt u de mening dat dit schandaal aangeeft hoe belangrijk het is dat voedingswaren tijdens de hele keten traceerbaar zijn? Zo ja, bent u bereid om maatregelen te nemen om de transparantie in de keten te vergroten? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo nee, waarom niet?

Ik deel uw mening dat traceerbaarheid cruciaal is om de herkomst en bestemming van levensmiddelen/diervoeders in een vroeg stadium op te sporen. Met deze informatie kunnen onveilig gebleken levensmiddelen dan ook snel uit de handel worden gehaald. Op basis van de Algemene Levensmiddelenverordening is deze traceerbaarheid voor levensmiddelen al wettelijk verplicht voor producenten en is het op dit moment al mogelijk om levensmiddelen/diervoeders te traceren.
Ik zie dan ook op dit moment geen aanleiding voor verdere maatregelen voor wat betreft de traceerbaarheid van levensmiddelen/diervoeders.

Vraag 1

Is het mogelijk dat ook in Nederland partijen diervoeders met dioxine worden geleverd? Zo nee, welke garantie kunt u daarvoor geven?1

Voor zover op dit moment bekend en, door de Duitse autoriteiten aangegeven, zijn er geen partijen diervoeders met dioxine geleverd in Nederland.

Vraag 2

Welke maatregelen zijn er genomen sinds het dioxineschandaal met veevoer in 1999?

Tot eind 2004 was het toezicht op de diervoederregelgeving in handen van het Productschap Diervoeders. Daartoe was in productschapverordeningen uitvoering gegeven aan de Europese richtlijnen ten aanzien de productie, opslag en distributie van diervoeders. Vanaf 2004 wordt via de kaderwet Diervoeders uitvoering aan de Europese regelgeving gegeven en houdt de overheid hier zelf toezicht op. Daarnaast zijn er op het Europese vlak een aantal nieuwe verordeningen van kracht waaronder de Diervoederhygiëneverordening (nr. (EG) 183/2005). De belangrijkste aspecten hiervan zijn de nadrukkelijk eigen verantwoordelijkheid van het diervoederbedrijf voor de veiligheid van haar producten, en de verplichting een Hazard Analyses Critical Control Point (HACCP) plan geïmplementeerd te hebben. Dit laatste moet ervoor zorgen dat het bedrijf de risico’s van grondstoffen en productieproces in kaart brengt en beheerst.
De nVWA houdt toezicht op naleving.
Tevens heeft de diervoedersector het GMP+ kwaliteitssysteem in het leven geroepen. Belangrijke aspecten hierin zijn risicobeoordeling van diervoedergrondstoffen en certificering van bedrijven.
Onderdeel daarvan is dat diervoederbedrijven uitsluitend mogen afnemen van bedrijven die GMP+ gecertificeerd zijn.
Bovendien zijn er nog de initiatieven in de diervoedersector van TrusQ en Safefeed, die specifiek op de risico’s van de inkoop van grondstoffen gericht zijn.
Zowel het overheidstoezicht als het private toezicht binnen de diervoedersector hebben ertoe geleid dat de naleving is verbeterd en de kans op misstanden is verkleind.

Vraag 3

Wat zijn de belangrijkste bronnen van dioxine in Nederland? Hoe vindt controle en handhaving hierop plaats?

Er zijn diverse oorzaken van een verontreiniging van diervoeders met dioxine denkbaar. Contact met verbrandingsgassen bij droogprocessen, verontreiniging vanuit de lucht en vroegere vulkanische activiteit bij delfstoffen zijn daarbij bekende voorbeelden.
In de eerste plaats is, zoals ook al is aangegeven bij vraag 2, het diervoederbedrijf verantwoordelijk voor de veiligheid van de geproduceerde diervoeders, en daarmee voor de controle op ongewenste stoffen. De nVWA controleert hierop op basis van het Nationaal Plan Diervoeders. In dit plan heeft de nVWA grondstoffen opgenomen die een potentieel risico vormen voor de dier- en volksgezondheid. Dit Nationaal Plan Diervoeders is openbaar en inzichtelijk op de website van de nVWA.

Vraag 4

Hoe is de handhaving en controle op opslag en verkoop van partijen vetten op dioxine in Nederland geregeld?

De nVWA houdt risicogebaseerd toezicht. Alle diervoederbedrijven (productiebedrijven en opslagbedrijven) worden jaarlijks minimaal één keer gecontroleerd. Het Nederlandse bedrijf dat in deze crisis betrokken is, staat onder regulier toezicht van de nVWA.
Daarnaast wordt via het hierboven reeds genoemde Nationaal Plan diervoeders een monitoring uitgevoerd op ongewenste stoffen in diervoeders. In 2011 worden daartoe 550 monsters onderzocht op dioxines. Vetten en oliën maken hier ook deel vanuit (100 monsters).
De partij vetten die via Nederland is verhandeld betreft zogenaamde technische vetten. Dat wil zeggen dat deze vetten niet toegepast mogen worden in diervoeders of in de levensmiddelenindustrie.
Na de melding dat de verontreinigde vetten afkomstig waren uit Nederland heeft de nVWA een uitgebreid (dossier)onderzoek verricht bij de betreffende Nederlandse tussenhandelaar. Uit dit onderzoek van onder andere de vervoersdocumenten en het leveringscontract blijkt dat dit bedrijf de vetten als technisch vet heeft verkocht en dus te goeder trouw heeft gehandeld. Ook de Duitse autoriteiten en de Europese Commissie hebben dit in een eerder stadium geconcludeerd.

Vraag 5

Acht u de controle en handhaving op vetten voor de veevoerindustrie voldoende? Zo ja, hoe kon deze partij via Nederland verhandeld worden? Zo nee, welke maatregelen gaat u dan nemen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Is het waar dat er nog altijd niet per ingekochte partij vetten door vetsmelterijen en handelaren in afvalvetten wordt gecontroleerd op dioxine? Zo ja, bent u bereid om per partij ingekochte afvalvetten een dioxinetest te verplichten? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik bij vraag 2 en 3 heb aangegeven is het diervoederbedrijf primair verantwoordelijk voor de veiligheid van de diervoeders die het produceert. Een bedrijf dient de risico’s te beoordelen van haar grondstoffen en eindproduct en deze risico’s te borgen. Dit kan per vet en oorsprong verschillend zijn. De nVWA controleert bij haar inspecties of het diervoederbedrijf, in dit geval de vetsmelterij of handelaar, de risico’s voldoende benoemt en controleert. In geval van nalatigheid op dit vlak riskeert het bedrijf een proces-verbaal of een bestuurlijke maatregel in de vorm van intrekking van de registratie of stilleggen van het bedrijf.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat Staatsbosbeheer mee doet aan acties tegen het regeringsbeleid inzake natuur?1

Ja.

Vraag 2

Vindt u het normaal dat een zelfstandig bestuursorgaan dat volledig gefinancierd wordt door de staat meedoet aan protesten tegen de regering?

Staatsbosbeheer is een zelfstandig bestuursorgaan met als wettelijke taak het beheren van de objecten om de natuur- en landschapswaarden in stand te houden, dan wel te ontwikkelen. Voor mij is van belang dat Staatsbosbeheer binnen deze taakomschrijving opereert en op loyale wijze uitvoering geeft aan het kabinetsbeleid.

Vraag 3

Welke stappen zet u om zulke onzinnige acties door Staatsbosbeheer te beëindigen? Hoe zorgt u ervoor dat Staatsbosbeheer zich gaat concentreren op zijn taak om met de aan hem ter beschikking gestelde middelen zo efficiënt mogelijk de prachtige natuurgebieden te beheren?

In het reguliere overleg met Staatsbosbeheer zal ik de betrokkenheid van Staatsbosbeheer bij dergelijke acties in de toekomst agenderen. Voorts zal ik mij laten informeren over de overwegingen van Staatsbosbeheerom deel te nemen aan genoemde actie. Op basis daarvan zal ik mij over een dergelijke gedragslijn in deze beraden.

Vraag 4

Deelt u de opvatting van Natuurmonumenten dat er zonodig entree geheven moet worden bij natuurgebieden om tekorten bij het natuurbeleid te verminderen?2

De opvatting van Natuurmonumenten plaats ik in het kader van reageren op het regeerakkoord, waarin ook voor het natuur- en landschapsbeleid de nodige maatregelen zijn aangekondigd. Het rijksoverheidsbeleid is er tot nu toe op gericht dat toegang tot de natuur zo laagdrempelig mogelijk moet zijn. In het regeerakkoord staat aangekondigd dat het natuur- en landschapsbeleid wordt gedecentraliseerd. Het is dus aan de provincies om hier in de toekomst een standpunt over in te nemen.

Vraag 5

Kunt u inzage geven in de salarissen van directies van natuurorganisaties die geld van het Rijk krijgen?

Ja.
Veel natuurorganisaties, waaronder Natuurmonumenten en de 12 Landschappen, zijn lid van de VFI-brancheorganisatie van goede doelen. Deze leden onderschrijven de code van goed bestuur van goede doelen, zoals destijds is opgesteld. Deze code schrijft onder andere voor dat de norm van beloning voor directeuren is afgeleid van het beloningsgebouw van de Rijksoverheid. Bovendien dienen deze beloningen in de jaarverslagen te worden vermeld.
In het jaarverslag van Natuurmonumenten over het jaar 2009 staat vermeld dat de directeur een beloning ontvangt van € 132 000. De beloning van directeuren van de 12 Landschappen wordt gebaseerd op de CAO bos en natuur en bedraagt maximaal € 87 415 (exclusief de mogelijkheid van het bestuur om de directeur eenmalig een bonus toe te kennen).
Staatsbosbeheer is als overheidsorganisatie geen lid van de VFI-branche organisatie voor goede doelen. De beloning van de directeur Staatsbosbeheer wordt ook in het jaarverslag van de organisatie vermeld. In het jaarverslag 2009 staat dat de beloning van de directeur in € 167 262,– bedraagt. Inclusief het werkgeversdeel van de pensioenlast € 191 022,–, zoals ook al vermeld in de beantwoording van de Kamervragen van het lid Van Gerven over de bezoldiging van Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht van Staatsbosbeheer, die uw Kamer 8 februari ontvangen heeft.

Vraag 6

Is het waar dat de directie van Staatsbosbeheer een salaris heeft ver boven de «Balkenendenorm»? Waarom is dit? Wat zijn de salarissen inclusief alle emolumenten?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Ligt het niet eerder voor de hand dat er, gelijk aan de actie die de regering heeft ingezet om de salarissen van directies van ontwikkelingsorganisaties onder de Balkenendenorm te brengen een soortgelijke actie wordt ingezet voor de directies van natuur- en milieuorganisaties die subsidie van het rijk krijgen, zodat een zo groot mogelijk deel van hun budget naar de natuur gaat?

Nee. Dit is, gezien het antwoord op vraag 5 en 6, niet nodig.

Vraag 1

Hoe dient uw antwoord dat Nederland geen voorstander is van een nationale meldplicht en dat Nederland initiatieven van de Europese Commissie steunt, geïnterpreteerd te worden? Welke initiatieven neemt de Europese Commissie en op welke wijze worden die door Nederland gesteund?1

Nederland is een voorstander van een uniforme Europese aanpak ten aanzien van traceerbaarheid van nanodeeltjes in producten.
In Europees verband zijn er twee initiatieven genomen:
Onder Belgisch EU-voorzitterschap zijn voornemens van diverse lidstaten besproken ten aanzien van de traceerbaarheid van nanodeeltjes in consumentenproducten. Echter er zijn geen raadsconclusies hiervoor opgesteld zoals voorgenomen.
Het tweede initiatief betreft het etiketteren van nanodeeltjes in voedingsmiddelen. Dit wordt uitgewerkt in het voorstel voor een etiketteringverordening (Verordening voedingsinformatie aan consumenten). In november 2010 is in Brussel een concreet tekstvoorstel besproken dat de volgende elementen bevat:

Vraag 2

Welke initiatieven nemen andere EU-landen met betrekking tot een meldplicht voor nano-deeltjes?

Frankrijk heeft als enige EU-land te kennen gegeven een nationale registratieplicht voor nanodeeltjes in te voeren voor consumentenproducten. Daarvoor heeft Frankrijk in de zomer van 2010 een wet aangenomen, die nationale regelgeving mogelijk maakt. Dit is gemeld aan de Europese Commissie. Of dit voornemen door de Europese Commissie wordt toegestaan is nog onzeker.

Vraag 1

Klopt het dat schaapskuddes in Gelderland in onzekerheid leven omdat er nog geen duidelijkheid is over de nieuwe subsidieregeling natuur- en landschapsbeheer die nog niet in werking treedt, terwijl de oude regeling is gestopt?

De subsidie en de competentie voor gescheperde schaapskuddes is in het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied in 2007 overgedragen aan de provincies. Ik kan derhalve geen antwoord geven op uw vragen. Het is in dit geval de verantwoordelijkheid van de provincie Gelderland.

Vraag 2

Op welke manier gaat u er voor zorgen dat er door het wegvallen van de subsidies in 2011 geen schaapskuddes zullen gaan verdwijnen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Bent u er van op de hoogte dat het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht heeft besloten geen proeven op apen meer uit te voeren per 1 januari 2011?1

Ja.

Vraag 2

Is het u bekend dat er momenteel nog 5 apen gehouden worden in het proefdierlaboratorium van de Universiteit Utrecht en dat op dit moment wordt onderzocht wat er met deze dieren moet gebeuren?

Ja.

Vraag 3

Bent u ervan op de hoogte dat één van de (drie) mogelijkheden die door de universiteit Utrecht wordt genoemd het euthanaseren van de apen is? Wat vindt u daarvan? Deelt u de mening dat het laten inslapen van de apen geen optie is? Bent u bereid de universiteit daarop aan te spreken?

Ja, daarvan ben ik op de hoogte. Het bestuur heeft aangegeven de dieren te willen onderbrengen bij de stichting AAP.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat stichting AAP bereid is apen op te nemen? Deelt u de mening dat deze apen, die hun leven lang in een laboratorium hebben doorgebracht en die onderworpen zijn aan vele experimenten, recht hebben op een goede oudedagvoorziening en dat een gespecialiseerd en deskundig opvangcentrum als stichting AAP dat kan verzorgen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid u in te spannen om ervoor te zorgen dat de apen ook daadwerkelijk worden overgeplaatst naar stichting AAP?

Ja, ik kan bevestigen dat de stichting AAP bereid is de vijf apen op te nemen. Een dergelijke opname is alleen mogelijk indien een deskundige hierover positief adviseert. Deze verantwoording ligt geheel bij de Universiteit Utrecht. Ik ben van mening dat het wenselijk is dat deze apen een goede «oudedagvoorziening» krijgen, mits dit verantwoord en haalbaar is. Een gespecialiseerd en deskundig opvangcentrum als de stichting AAP kan deze voorziening verzorgen.

Vraag 5

Welke ambities heeft u ten aanzien van de verzorging en opvang van gebruikte proefdieren? Bent u bereid de regelgeving op dit punt te verbeteren? Zo ja, op welke termijn en op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

De bestemming van de proefdieren na de proef is geheel de verantwoording van de vergunninghouders op grond van de Wet op de dierproeven. In de Wet op de dierproeven is geregeld (art 1, lid 4) dat alle aanwezige dieren, dus ook gebruikte proefdieren, dezelfde bescherming qua welzijn, verzorging en huisvesting genieten. Hiermee wordt het dierenwelzijn gewaarborgd.
De Nederlandse regelgeving voor de verzorging en opvang van gebruikte proefdieren wordt binnenkort herzien. Op 20 oktober 2010 is EU-richtlijn 2010/63/EU gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. Deze dient voor november 2013 opgenomen te worden in onze nationale wetgeving. In artikel 17 van deze richtlijn wordt beschreven welke procedure gevolgd dient te worden voor dieren aan het einde van een proef en in artikel 19 staat de procedure inzake vrijlating of adoptie. Kortweg komt het erop neer dat de beslissing wat de mogelijkheden voor een proefdier zijn aan het eind van een dierproef aan de deskundige/dierenarts wordt overgelaten, die daarbij een zorgvuldige afweging maakt en het leed voor dieren zoveel mogelijk probeert te vermijden en te beperken.

Vraag 1

Kent u het bericht «Mensen vaker besmet met dierziekten»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat bij steeds meer mensen dierziekten zoals Q-koorts en hepatitis E in het bloed voorkomt, en dat deze ziekte dus ook vaker via bloedtransfusies worden verspreid? Zo ja, kunt u aangeven in welke mate dit het geval is, welke zoönosen dit nog meer betreft en welke conclusies u daaraan verbindt? Zo nee, op basis van welke gegevens komt u tot dit oordeel?

Enkele dierziekten kunnen ook voor mensen besmettelijk zijn, zoals variant Creutzfeldt-Jakob (hierna vCJD), Q-koorts en Hepatitis E. Daarom worden bloeddonoren, alvorens te mogen doneren, eerst gescreend door middel van een vragenlijst en specifieke exclusiecriteria (ingeval van vCJD: langdurig bezoek aan Verenigd Koninkrijk). Het gedoneerde bloed (ca. 900 000 donaties per jaar in 2009) wordt getest op verschillende infectieziekten. Deze veiligheidsmaatregelen zijn in lijn met de Europese richtlijnen hierover.
Sinds 2007 is er sprake geweest van een Q-koortsepidemie in Nederland, met ca. 3 900 patiënten, waarvan 2 eerder een bloedtransfusie hadden ondergaan. Beide patiënten woonden echter in een gebied waar Q-koorts heerste, waardoor de bron van besmetting niet met zekerheid kan worden vastgesteld.
Tot nu toe zijn er in Nederland 3 personen overleden als gevolg van vCJD. Vier gevallen van vCJD in Engeland worden toegeschreven aan transfusie van besmet bloed of gebruik van besmette bloedproducten.
Recentelijk zijn er aanwijzingen gevonden voor een verhoogde kans op besmetting van de mens met hepatitis E via consumptie van rauw varkensvlees of bloed-transfusie. Stichting Sanquin Bloedvoorziening bestudeert thans het voorkómen van hepatitis E bij bloeddonoren.

Vraag 3

Is het waar dat bloedbanken veel geld moeten uittrekken om te voorkomen dat zoönosen worden verspreid via bloedtransfusies? Zo ja, kunt u dit kwantificeren? Zo nee, op basis van welke gegevens komt u tot dit oordeel?

Stichting Sanquin Bloedvoorziening neemt alle noodzakelijke maatregelen om in het algemeen te voorkómen dat infectieziekten, waaronder zoönosen, zich door de transfusie van besmet bloed verder verspreiden (zie antwoord op vraag 2).
Gedoneerd bloed wordt op dit moment niet standaard getest op zoönosen.
Een test voor vCJD is op dit moment niet beschikbaar, maar wel in ontwikkeling. In het Middellange Termijn Plan van Stichting Sanquin Bloedvoorziening is een vCJD-test opgenomen die zij mogelijk vanaf 2013 kan toepassen. De kosten worden geschat op ruim 22 miljoen euro per jaar.
Bloeddonaties worden op Q-koorts getest indien er sprake is van een epidemie. Testen van alle bloeddonaties is niet mogelijk vanwege de beperkte testcapaciteit (100 testen per dag). De kosten van het testen op Q-koorts waren in 2010 zo'n 0,75 miljoen euro.
Door middel van zogenaamde Algehele Leucocytendepletie, ALD, worden de witte bloedcellen («leucocyten») uit het gedoneerde bloed verwijderd. ALD wordt met name toegepast ter voorkoming van ongewenste immunologische bijwerkingen van bloedtransfusies. Omdat wordt aangenomen dat witte bloedcellen een rol spelen in het transport van de eiwitten die vCJD veroorzaken (prionen) door het menselijk lichaam, geldt ALD tevens als voorzorgsmaatregel tegen de overdracht van vCJD door bloedtransfusie. De kosten van ALD zijn 9 miljoen euro per jaar.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het gezondheidsrisico van overdracht van zoönosen via bloedtransfusies?

Bloedtransfusies worden per definitie toegepast bij kwetsbare personen (patiënten). Besmetting met een zoönose zoals vCJD of Q-koorts kan leiden tot (ernstige) gezondheidsklachten en zelfs overlijden. Ik acht daarom maatregelen ter voorkoming van besmetting met een zoönose via bloeddonatie van groot belang. Ik heb alle vertrouwen in de maatregelen van Sanquin hiertoe.
Tenslotte zij vermeld dat ik de Gezondheidsraad heb gevraagd advies uit te brengen over het testen van bloeddonaties op het vóórkomen van vCJD en Q-koorts. Ik zal u informeren als het advies van de Raad leidt tot verandering van mijn beleid.

Vraag 5

Wordt er standaard bij bloeddonoren getest op aanwezigheid van zoönosen? Zo ja, op welke? Zo nee, waarom niet? Deelt u de mening dat het instellen van dergelijke maatregelen raadzaam zou zijn, gezien de hoge veedichtheid van ons land?

Zie ook het antwoord vraag 3.
Op dit moment worden alle mogelijke maatregelen genomen om besmetting met vCJD en Q-koorts door transfusie met besmet bloed te voorkomen. De situatie ten aanzien van hepatitis E wordt thans onderzocht. Ik zal u informeren als blijkt dat nieuwe maatregelen voor hepatitis E ten aanzien van de veiligheid van bloedtransfusies noodzakelijk zijn.

Vraag 1

Kent u het bericht «Dienst laat tienduizenden kuikens afmaken»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven of dergelijke maatregelen, waarbij zulke grote aantallen dieren betrokken zijn, vaker voorkomen? Kunt u een overzicht geven van dergelijke massale dodingen in de afgelopen drie jaar?

Een dergelijke maatregel heeft zich in de afgelopen drie jaren niet eerder voorgedaan.

Vraag 3

Wat is de norm voor antibioticaresiduen die aanwezig mogen zijn in dieren die voor de slacht worden aangeboden? Wordt elke aangeboden levering gecontroleerd? Zo ja, bent u bereid deze data openbaar te maken? Zo nee, waarom niet?

Dieren die voor de slacht worden aangeboden mogen residuen bevatten voor zover deze onder de Maximale Residu Limiet (MRL) liggen. De MRL wordt voor elk toegelaten antibioticum afzonderlijk bepaald. Voor de markttoelating van het antibioticum moet door onderzoek zijn vastgesteld wat de wachttermijn van het betreffende middel is om aan de MRL te voldoen. Indien de geldende wachttermijn na het toedienen van een diergeneesmiddel wordt aangehouden, mag dus worden aangenomen dat de MRL niet wordt overschreden. Bij elke levering controleert het slachthuis voorafgaand aan de slacht of de pluimveehouder de wachttermijn heeft gerespecteerd aan de hand van informatie van de pluimveehouder (Voedsel Keten Informatiesysteem, VKI). De nVWA voert een verificatie uit op de controles van het slachthuis. De nVWA controleert standaard de VKI-formulieren.
De nVWA controleert niet standaard elke levering van dieren op residuen door monstername. In lijn met het risicogericht toezicht van de nVWA vinden de controles deels plaats door steekproeven en deels op basis van risico-inschattingen.

Vraag 4

Welk bedrijf bood de slachtkuikens aan en welke slachterij was hierbij betrokken? Deelt u de mening dat «naming and shaming» een prima beleid bij dit soort bedrijven zou zijn en bent u bereid de naam van de bedrijven vrij te geven?

De namen van de betreffende pluimveehouder en slachterij worden niet vrijgegeven.

Vraag 5

Welke sanctie kan maximaal worden opgelegd voor een overtreding als deze?

Verordening (EG) nr. 854/2004 schrijft voor dat indien de VKI-voorschriften ten aanzien van het gebruik van diergeneesmiddelen niet zijn nageleefd de dieren ongeschikt voor menselijke consumptie dienen te worden verklaard. Eventueel kan de nVWA nadere controles uitvoeren op het bedrijf van herkomst. Er kan een proces-verbaal worden opgemaakt van de geconstateerde overtreding. De hoogte hiervan wordt bepaald door het Openbaar Ministerie (OM).

Vraag 6

Kunt u uitsluiten dat het vlees van deze kuikens alsnog in enig voedselkanaal terecht komt? Zo nee, waarom niet?

Het materiaal is als categorie-2 materiaal, als bedoeld in de Regeling dierlijke bijproducten 2008, afgevoerd en is derhalve in geen enkel voedselkanaal terechtgekomen, noch voor menselijke consumptie, noch als diervoeder.

Vraag 7

Kunt u aangeven of in casu sprake was van een routinecontrole, een verdenking en/of recidive?

Dit was een routinecontrole (steekproef, zie ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 8

Bent u bereid op korte termijn zodanige maatregelen te treffen dat overschrijding van de antibioticanormen uitgesloten wordt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Ik bekijk momenteel samen met de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het gehele antibioticabeleid in de dierhouderij in het kader van het tegengaan van antibioticaresistentie bij zowel dieren als mensen. De handhaving van de wettelijke regels vormt daarvan een essentieel onderdeel.
Ik verwijs hiervoor naar de brief die de minister van VWS en ik onlangs op
8 december 2010 naar uw Kamer hebben gezonden (Kamerstuk 29683-65).

Vraag 1

Kent u het bericht «Deense research wil genetica voor robuuste kip»?1

Ja.

Vraag 2

Kent u het bericht «Snelle groei landbouwhuisdieren ten koste van afweersysteem»?2

Ja. Het bericht «snelle groei landbouwhuisdieren ten koste van afweersysteem» heeft betrekking op een analyse van met name pluimveeliteratuur, op grond waarvan de onderzoekers concluderen dat het mogelijk moet zijn dieren te fokken met een hoge groeisnelheid zonder verlies van immuunfuncties.

Vraag 3

Bent u bereid in navolging van de Deense overheid een fokkerijproject te starten of te stimuleren om een grotere mate van weerstand tegen ziektes te bereiken? Zo ja, op welke wijze en termijn? Zo neen, waarom niet?

In de Nota Dierenwelzijn wordt het belang van fokkerij voor dierenwelzijn aangegeven en in de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij is als uitdaging opgenomen dat de houderij en fokkerij meer ondersteuning moet gaan bieden aan de weerstand van landbouwproductiedieren. Deze ontwikkeling kan in mijn ogen worden gerealiseerd zonder extra financiële impuls vanuit de Nederlandse overheid.
Een deel van het Nederlandse fokkerij-onderzoek wordt momenteel gefinancierd uit Europese middelen. Daarnaast levert het ministerie van EL&I een bijdrage in het NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek)-programma Waardering van Dierenwelzijn, waarin robuustheid en adaptatievermogen een belangrijk thema is. Mijn ministerie heeft tevens gedurende meerdere jaren een bijdrage geleverd aan een project gericht op de genetica van robuustheid bij legkippen.
Het fokkerijbedrijfsleven in Nederland is zich ervan bewust dat eenzijdige selectie op groei niet ten goede komt aan de afweer van landbouwhuisdieren. In fokprogramma’s voor commercieel gehouden dieren is het vermogen van dieren om gezond te blijven een belangrijk kenmerk. Tegelijk zie ik in de consumentenmarkt een toenemende vraag naar vlees van traaggroeiende rassen. De pluimveehouders, die momenteel deze kuikens houden, geven aan dat de kuikens weinig tot geen gezondheidsproblemen hebben.
Vanwege het sterk internationale karakter van de pluimveefokkerijsector komen resultaten uit onderzoek breed beschikbaar. De resultaten van het Deense onderzoek zullen naar verwachting dus ook bijdragen aan de weerstand van Nederlands pluimvee.

Vraag 4

Bent u bereid daar een zelfde mate van overheidsfinanciering voor beschikbaar te stellen als in Denemarken het geval is? Zo ja, op welke termijn en wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Kent u het bericht «honderden dode varkens aangetroffen op boerderij in Limburg»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven waarom de naam van de gemeente waar deze zaak speelt niet bekend zou mogen worden?

De naam van de gemeente is in eerste instantie niet bekendgemaakt vanwege de privacybescherming van de betrokkenen. Pas nadat de gemeente Nederweert zelf haar naam in de media noemde, heeft de nVWA besloten om ook de gemeentenaam te noemen.

Vraag 3

Is het waar dat op de boerderij in kwestie geen elektriciteit aanwezig was? Kunt u aangeven hoelang deze situatie al duurde en hoe de stallen gekoeld en geventileerd werden tijdens warme perioden?

Tijdens het bezoek van de nVWA op zaterdag 27 november 2010 werd geconstateerd dat er geen elektriciteit aanwezig was in de stal. Momenteel wordt onderzocht hoe lang deze situatie al duurde.

Vraag 4

Is het waar dat er kadavers aangetroffen zijn van «enkele jaren oud»? Zo ja, hoe lang hebben de kadavers daar gelegen en waarom is daar niet eerder tegen opgetreden?

De kadavers die op zaterdag 27 november 2010 werden aangetroffen waren naar de inschatting van de dierenarts van de nVWA zo’n twee jaren oud. Nader onderzoek hiernaar is momenteel gaande.

Vraag 5

Kunt u aangeven wanneer de betreffende veehouder voor het laatst gecontroleerd is door de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA)? Wat was het resultaat van die controle?

De betreffende veehouder is gecontroleerd in 2002, 2004 en 2007. Er waren toen geen indicaties dat dierenwelzijn een probleem was of zou kunnen worden.

Vraag 6

Kunt u aangeven hoe vaak een veehouderij gemiddeld gecontroleerd wordt door de nVWA?

Vraag 7

Acht u een dergelijke frequentie toereikend? Kunt u in uw antwoord ingaan op de relatie met de aangetroffen calamiteit?

Vraag 8

Hoe lang kan wat u betreft een veehouderij voortgaan met wetsovertreding zoals hier gemeld, alvorens de nVWA op eigen initiatief maatregelen neemt?

Vraag 9

Is het voorval voor u reden om de controlefrequentie bij veehouderijen op te voeren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoorden op mijn vragen over het knippen van tanden als maatregel tegen bijterij bij varkens van 9 november 2010?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid onderstaande vragen allemaal en afzonderlijk te beantwoorden? Zo nee, waarom niet?

Ja.

Vraag 3

Is het waar dat het is toegestaan om bij biggen niet ouder dan zeven dagen de hoektanden bij te vijlen?2 Is het waar dat ook het knippen van de tanden, dat per 1 januari 2009 verboden is, alleen werd toegestaan bij de hoektanden? Is het waar dat in het kraamhok geen ingrepen op de snij, dan wel andere tanden zijn toegestaan?

Vraag 4

Is het waar dat nergens in de literatuur wordt uiteengezet dat het vijlen van hoektanden bijterij op latere leeftijd kan tegengaan? Zo nee, op welke wetenschappelijke informatie baseert u uw standpunt dat het vijlen van hoektanden bijterij op latere leeftijd zou kunnen tegengaan, bent u bereid de Kamer deze onderzoeken toe te zenden en kunt u toelichten waarom de European Food Safety Authority (EFSA) in haar uitgebreide «Scientific Report on the risks associated with tail biting in pigs and possible means to reduce the need for tail docking considering the different housing and husbandry systems»3 deze mogelijkheid niet noemt? Zo ja, waarom is het vijlen van hoektanden dan preventief toegestaan om bijterij te voorkomen, als immers niet bewezen is dat dit een effectieve maatregel is?

Vraag 5

Deelt u de mening dat het onderzoek van het landbouw Economisch Instituut naar het voorkomen van staartbijten4, in tegenstelling tot wat u stelt in uw antwoorden op eerdere vragen over dit onderwerp, juist stelt dat het knippen van tanden wordt ingezet als curatieve maatregel in plaats van als preventieve maatregel, en dat deze conclusie onder andere volgt uit het feit dat het knippen van tanden is opgenomen in tabel 3.10, p. 32, van dit onderzoek met daarin antwoorden van varkenshouders op de vraag «welke maatregelen ze zelf namen wanneer staartbijten optrad» en waarin alleen maar curatieve maatregelen worden opgesomd, zoals het uit de groep halen van bijters, en niet in tabel 3.11, p. 34, waarin antwoorden zijn opgenomen op de vraag «wat in hun ogen risicofactoren zijn die staartbijten in de hand kunnen werken» waar bijvoorbeeld wel de staartlengte wordt aangegeven als risicofactor, maar niets over de aanwezigheid of lengte van tanden wordt gesteld? Zo nee, waarom niet en op basis van welke aanvullende gegevens komt u tot dit oordeel?

Waar het in het genoemde onderzoek om gaat is te achterhalen wat de drijfveren zijn van ondernemers om bepaalde ingrepen toe te passen en wat zij als risicofactoren van bijterij zien. Deze informatie is nodig om in 2011 een routeplan te maken hoe nog voor 2023 verantwoord gestopt kan worden met het couperen van staarten en het vijlen van tanden. Een ondernemer die last heeft van bijterij op zijn bedrijf zal zowel curatief als preventieve maatregelen nemen. Curatieve maatregelen past hij toe om bijterij een halt toe te roepen, preventieve maatregelen past hij toe om problemen te voorkomen. Het vijlen van tanden is een preventieve maatregel. Daarbij is gebleken dat preventieve maatregelen door veehouders ook wel als curatief zijn beoordeeld. In tegenstelling tot wat altijd gedacht was, blijkt nu uit het onderzoek dat ook andere managementmaatregelen mogelijk geschikt zijn om bijterij te voorkomen, dan wel tegen te gaan. Dit zal ik zeker meenemen in de besprekingen over het routeplan.

Vraag 6

Op basis van welke gegevens komt u tot de conclusies dat waar varkenshouders aangeven dat tanden knippen een maatregel tegen bijterij kan zijn, dit alleen over de hoektanden gaat en dit alleen betrekking kan hebben op preventieve maatregelen wanneer het dier jonger dan zeven dagen is? In hoeverre is er onderzoek geweest naar deze bewering? Bent u bereid de gegevens waarop u zich baseert aan de Kamer te doen toekomen?

Het vijlen en voorheen het knippen van tanden is een maatregel die ernstigere beschadiging door te scherpe hoektanden bij excessief bijtgedrag voorkomt. Deze maatregel mag volgens het Ingrepenbesluit alleen worden toegepast bij biggen jonger dan 7 dagen als uit ervaring blijkt dat op het bedrijf ernstigere beschadiging optreed als deze maatregel niet wordt toegepast. De nVWA controleert op de uitvoering van het Ingrepenbesluit en dus voor zover mogelijk op het alleen toepassen van deze maatregel bij dieren niet ouder dan 7 dagen en alleen de hoektanden. Uit de controleresultaten tot op heden blijkt dat deze eis uit het Ingrepenbesluit wordt nageleefd.

Vraag 7

Aangezien u in uw antwoorden op mijn eerdere vragen1 niet ingaat op de rol van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit stel ik u deze vragen opnieuw: Op welke wijze controleert de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) of er tanden illegaal geknipt of geslepen worden? Hoe vaak wordt hierop gecontroleerd en welke detectiemethoden worden daarvoor gebruikt? Welke sanctie staat op het illegaal knippen en slijpen van tanden? Hoe vaak is deze sanctie opgelegd in de afgelopen twee jaar?

Het knippen van tanden is een niet toegestane ingreep. Tijdens een welzijnscontrole op het bedrijf controleert de nVWA regelmatig of de hoektanden van de biggen geknipt of geslepen zijn. Indien er sprake is van het knippen van hoektanden, wordt verbaliserend opgetreden. Dit is nog niet het geval geweest. Indien er sprake is van het vijlen van de hoektanden, wordt nagegaan of er problemen zijn of zijn geweest ten gevolge van bijterij, zoals tepelverwondingen bij de zeug. Ook wordt vaak met de veehouder nut en noodzaak ervan besproken. In de afgelopen periode zijn geen overtredingen geconstateerd. Het achteraf bewijzen dat de hoektanden niet vóór maar na de 7 dagen gevijld zijn, is feitelijk helaas niet mogelijk.

Vraag 8

Deelt u de mening, dat zelfs als het waar zou zijn dat tandenknippen en -vijlen slechts preventief zou worden toegepast, dat dit dan allereerst een belangrijk aanvullend signaal is dat de huidige manier van het houden van varkens niet verantwoord is, omdat boeren blijkbaar niet alleen massaal de staarten van hun varkens afknippen, maar ook op grote schaal tanden van biggen vijlen om te voorkomen dat de dieren elkaar gaan bijten? Hoe beoordeelt u dit en welke consequenties verbindt u hieraan?

Nee, die mening deel ik niet. Uit de controleresultaten blijkt juist dat knippen niet en vijlen sporadisch voorkomt en zeker niet standaard wordt uitgevoerd op alle bedrijven. Het LEI- onderzoek toont aan dat varkensboeren juist op zoek gaan naar andere minder ingrijpende maatregelen om bijterij tegen te gaan.

Vraag 9

Is het waar dat u stelt dat kennelijk dus routinematig bij ongeveer 2,5 miljoen biggen per jaar de tanden worden afgevijld? Hoe beoordeelt u dit? Wat zegt dit gegeven over de huidige manier waarop er in Nederland varkens gehouden worden?

Nee. Gelet op de controleresultaten van de nVWA wordt vijlen toegepast als er daadwerkelijk problemen zijn. Het LEI-onderzoek laat zien dat deze ingreep binnen afzienbare tijd tot het verleden kan gaan behoren. Dit wordt nader uitgewerkt in het routeplan.

Vraag 1

Kent u het bericht «Varkensboer onbetrouwbaar over antibiotica»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat varkenshouders aan de slachterij moeten doorgeven of ze in de twee maanden voorafgaand aan de slacht antibiotica hebben toegediend aan de dieren?

Ja.

Vraag 3

Klopt het gegeven dat negentig procent van de varkenshouders, wier vlees na controle toch resten van antibiotica blijkt te bevatten, zegt dat er geen middelen waren gebruikt?

In het artikel wordt aan een onderzoek van de Universiteit Wageningen gerefereerd. Uit dit onderzoek van meer dan 22 000 karkassen blijkt dat in 141 karkassen van varkens (0,62%) nog sporen van antibiotica aanwezig waren, waarvan het overgrote deel (85%) onder de wettelijke norm. Bij gehaltes onder deze norm is er geen gevaar voor de volksgezondheid. Uiteindelijk is bij 22 vleesvarkens (0,1%) van de 22 633 geteste vleesvarkens in 2007 en 2008 een overschrijding van de wettelijke norm gevonden.
Overschrijdingen van de wettelijke norm worden doorgegeven aan de nVWA. Indien mogelijk wordt een proces verbaal opgemaakt.
Het onderzoek toonde aan dat in 90% van de gevallen, waarbij sporen van antibiotica aanwezig waren, dit door de veehouder niet of onjuist vermeld werd. Dit is 0,56% van het totale aantal leveringen.

Vraag 4

Wat is de omvang van het probleem? Bij hoeveel procent van het varkensvlees blijkt toch antibiotica te zijn gebruikt? Om hoeveel kilo en hoeveel boeren gaat het dan?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Wordt al het vlees getest op resten van antibiotica? Zo nee, wie is verantwoordelijk voor het bepalen van de omvang en de uitvoering van de steekproef ?

Op basis van EU-Richtlijn 96/23 worden producten van dierlijke oorsprong getest. Dat geldt ook voor vlees. Deze richtlijn bepaalt de omvang van de steekproef. De nVWA voert de monsternames uit.

Vraag 6

Indien niet al het vlees wordt getest, bent u van mening dat het steekproefsysteem voldoende bescherming biedt?

Het systeem biedt voldoende bescherming. Naast de wettelijk verplichte monstername vindt al enkele jaren in het kader van de zogenaamde ketenkeuring door de sector extra controle plaats bij ongeveer 10 000 vleesvarkens. Deze controles worden risicogebaseerd uitgevoerd en hebben daardoor een grotere kans op het aantreffen van residuen. Deze werkwijze heeft ertoe geleid dat 99,9% van de geslachte vleesvarkens aan de wettelijke norm voldoet (bron: proefschrift C.P.A. van Wagenberg, Wageningen UR).

Vraag 7

Is er nog een aannemelijke mogelijkheid dat iemand anders dan de varkenshouder verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de positieve uitslag op de test?

Wanneer in het vlees van een slachtdier de toegestane limiet voor residuen van antibiotica wordt overschreden, is dit in de meeste gevallen terug te voeren op fouten van de veehouder.

Vraag 8

Krijgt een varkenshouder indien er ongemeld antibiotica wordt aangetroffen een sanctie opgelegd? Zo ja welke sanctie? Hoe beoordeelt u de effectiviteit van het sanctieregime en is met name de hoogte van de sanctie afschrikwekkend genoeg? Zo nee, waarom niet?

Voor het niet of onjuist vermelden van het gebruik van antibiotica op het VKI-formulier kan worden opgetreden door het aanzeggen van een proces-verbaal inzake valsheid in geschriften.
Voor het (laten) slachten van dieren binnen de voorgeschreven wachttijd voor antibiotica kan eveneens een proces-verbaal worden opgemaakt.
Voor het niet of onjuist invullen van het logboek op het bedrijf kan ook een proces-verbaal worden aangezegd wegens het niet voldoen aan de administratieve verplichtingen in het kader van de Diergeneesmiddelenwet. De officier van justitie bepaalt in deze gevallen de sanctie.
Ik onderzoek momenteel in het kader van het antibioticaresistentiebeleid de effectiviteit van het huidige sanctieregime en zal zo nodig verbeteringen aanbrengen. In het onderzoek van de Universiteit Wageningen wordt overigens geconcludeerd dat het niet rapporteren van het antibioticagebruik door varkenshouders grotendeels gerelateerd is aan omissies in de bedrijfsvoering en niet aan het bewust verzwijgen van het gebruik. Er zijn dan ook meerdere aangrijpingspunten om de correcte melding van antibioticumgebruik te verbeteren. De in ontwikkeling zijnde database voor de centrale registratie van het antibioticumgebruik biedt in deze perspectief.

Vraag 9

Bent u voornemens om het regime aan te scherpen?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 1

Bent u bereid het betreffende onderzoek van het Landbouw Economisch Instituut (LEI) naar de Kamer te zenden?

Het betreft hoofdstuk 6 van het proefschrift van C.P.A van Wagenberg aan de Wageningen UR van 3 november 2010. Ik verwijs u naar de website http://edepot.wur.nl/151757.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het op grote schaal verzwijgen van de toepassing van antibiotica een ernstig gevaar voor de volksgezondheid vormt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze wilt u een einde maken aan deze misstand?

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 4 van het lid Van Veldhoven (D66) over het bericht «Varkensboer onbetrouwbaar over antibiotica» (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2010–2011, nr. 865) voldoen 99,9% van de onderzochte vleesvarkens aan de wettelijke eisen met betrekking tot residuen en is dit risico in voldoende mate geborgd.

Vraag 3

Bent u bereid een aanvoerverbod af te kondigen voor varkenshouders die hun antibioticagebruik verzwijgen of maskeren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn, op welke wijze en voor welke tijdsduur?

Zoals in het onderzoek wordt aangegeven wordt een zwaardere sanctie, zoals een aanvoerverbod, niet als effectieve maatregel gezien om de naleving te verhogen.
Ik onderzoek momenteel in het kader van het antibioticaresistentiebeleid de effectiviteit van het huidige sanctieregime en zal zo nodig verbeteringen aanbrengen. Verder verwijs ik naar het antwoord op vraag 8 en 9 van het lid Van Veldhoven.

Vraag 4

Bent u bereid boetes op te leggen aan veehouders die hun antibioticagebruik verzwijgen of maskeren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn, op welke wijze?

Voor het antwoord verwijs ik naar het antwoord op vraag 8 en 9 van het lid Van Veldhoven.

Vraag 5

Bent u bereid soortgelijk onderzoek als nu gedaan in de varkenshouderij, uit te breiden naar andere veehouderijtakken? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een proefschrift, hiervoor verwijs ik naar de Wageningen UR. Dit onderzoek is afgerond en hierop komt geen vervolg. De nVWA voert regulier onderzoek uit naar overschrijding van residulimieten. Hiervoor verwijs ik naar het antwoord op vraag 5 van het lid Van Veldhoven.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Gangbare middelen niet geschikt als basisbeleid» over foute modellen inzake methaanuitstoot bij melkvee?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de diverse «whole-farm system»-bedrijfsmodellen die de totale broeikasgasemissie (de som van CO2, N2O en CH4) van melkveehouderijbedrijven voorspellen en dat deze modellen nu allemaal in twijfel worden getrokken?

Uit de studie blijkt dat een onderdeel «methaanemissies door pensfermentatie van melkkoeien» van de gebruikte modellering maar een beperkte voorspellende waarde heeft. De betreffende studie doet geen uitspraak over de gebruikte (deel-)modellen voor andere bronnen (bijv. mestopslag), andere veehouderijsectoren en andere broeikasgasemissies (lachgas en kooldioxide).
Er is inmiddels een beter model beschikbaar dat niet behoort tot de in bovengenoemde studie onderzochte bedrijfsmodellen. Dit model vormt een goede basis voor het – op landelijk niveau – in kaart brengen van de uitstoot van methaan door melkkoeien via pensfermentatie, inclusief de verandering daarin als gevolg van voermaatregelen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat nu deze bedrijfsmodellen in twijfel worden getrokken dat de uitstoot van broeikasgassen op het melkveebedrijf, als ook de verandering van uitstoot door management (voeding, fokkerij, etc.) niet goed in kaart kunnen worden gebracht?

Ik deel de mening dat de emissie van methaan, dat ontstaat bij het proces van pensfermentatie, op bedrijfsniveau voor ondernemers nog moeilijk te sturen is. Daarnaast dat het huidige model nog verbeteringen behoeft, zeker als het onderdeel wordt van managementadviesprogramma’s die in de praktijk gebruikt kunnen worden.
Dit is dan ook de reden dat ik een innovatieprogramma emissiearm veevoer ben gestart. Dit programma heeft als doel om een aantal methaanreducerende rantsoenen te testen en de daadwerkelijke methaanemissie te meten. Het onderzoek zal zich richten op zowel ruwvoerrantsoenen, als het testen van de mogelijkheden van krachtvoeradditieven. De resultaten die dit onderzoek oplevert, zal het model voor de schatting van methaan verbeteren.
Daarnaast wordt er binnen het innovatieprogramma gewerkt aan een indicator in de melk voor de uitstoot van methaan. Deze indicator kan voor ondernemers en adviseurs een belangrijk instrument worden om de methaanemissie, als gevolg van pensfermentatie op bedrijfsniveau te sturen.
Tenslotte staat het onderwerp van de schatting van de emissie van methaan hoog op de internationale agenda. Ik streef ernaar om door middel van internationale samenwerking van onderzoekers binnen de Global Research Alliance aan handelingsopties voor veehouders, om op bedrijfsniveau te komen tot reducties van methaan, dat ontstaat bij het proces van pensfermentatie.

Vraag 4

Deelt u de mening dat, om emissies goed in kaart te brengen en goede reductiemaatregelen te nemen, betere vergelijkingen voor methaan en andere gasvormige emissies nodig zijn?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Kent u het rapport «Evaluation of enteric methane prediction equations for dairy cows used in whole farm models»? Deelt u de slotconclusie dat de modellen van methaanuitstoot van koeien onvoldoende zijn voor een goed milieuadvies?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Welke rapporten of adviezen van de afgelopen jaren van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), etc. zijn gebaseerd op de in het betreffende rapport genoemde modellen?

Rapporten van het PBL, met uitspraken over de methaanemissies door Nederlandse melkkoeien, die ten behoeve van het nationale beleid gebruikt worden, zijn vanaf 2005 niet meer op de wiskundige vergelijkingen in genoemde bedrijfsmodellen gebaseerd. Hiervoor worden vanaf 2005 al de verbeterde wiskundige vergelijkingen gebruikt.
Het betreft rapportages, zoals in het kader van de Emissieregistratie (in Milieubalans en National Inventory Report tbv IPCC), de referentieramingen en optiedocumenten vanaf 2005.

Vraag 7

Zijn deze rapporten en adviezen gebruikt als uitgangspunt voor, als basis van, of betrokken bij het beleid en welke beleidsconclusies gaat u verbinden aan het feit dat foute modellen hieraan ten grondslag hebben gelegen?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Kunt u toelichten of deze problematiek ook in de overige dierhouderijsectoren speelt?

Bij andere veehouderijsystemen speelt deze problematiek niet omdat de conclusies alleen opgaan voor het proces van pensfermentatie. Bovendien is de bijdrage van andere sectoren, zoals varkens en pluimvee, aan de totale methaanemissie vanuit de landbouw minder dan 10%.

Vraag 9

Kunt u deze vragen binnen drie weken, maar uiterlijk vóór het AO Mestbeleid beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Is het waar dat de proefboerderij van Wageningen Universiteit «Het Spelderholt» mede is gefinancierd met subsidie van de Europese Unie (EU)?

Ja, in 2003 heeft Wageningen UR een bijdrage ontvangen van de EU van € 907 800,– bestaande uit € 302 600,– uit middelen van het EFRO bestemd voor de gemeente Lelystad en € 605 200,– uit de Rijkscofinanciering van het toenmalige ministerie van Economische Zaken.

Vraag 2

Is het waar dat er besloten is geen nieuw onderzoek te laten plaatsvinden op proefboerderij Het Spelderholt en dat er plannen zijn het bedrijf enige tijd te laten bestaan zonder dat er onderzoek gedaan wordt? Kunt u dit nader toelichten?

Vraag 3

Is het waar dat proefboerderij «Het Spelderholt» op basis van de EU-regels voor de vergeven subsidie pas in 2013 zal mogen worden afgestoten en dat bij afstoten op een eerdere datum de subsidies zouden moeten worden terug betaald? Kunt u dit nader toelichten?

Nee, de EPD-overeenkomst nr. EPT303029 geeft in artikel 2.6 aan dat de projectuitvoerder (i.c. Wageningen UR) het project minimaal tot 1 juli 2009 in stand dient te houden, waarbij het de projectuitvoerder niet is toegestaan tot genoemde datum het project of onderdelen van het project zonder toestemming van de provincie te vervreemden.
Daarnaast geeft artikel 2.9 aan dat de projectuitvoerder minimaal tot 1 januari 2010 medewerking dient te verlenen aan de door de provincie Flevoland georganiseerde publicitaire en voorlichtingsactiviteiten. Aan beide voorwaarden heeft Wageningen UR voldaan.

Vraag 4

Worden de regels omzeild door het bedrijf op papier te laten bestaan? Vindt u dat hier gehandeld wordt naar de geest van de regels en vindt u dat acceptabel? Zo nee, bent u bereid het gesprek hierover aan te gaan?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de ernstige overtredingen die door de organisatie Eyes on Animals zijn geconstateerd op de paardenmarkt in Hedel, die plaatsvond op 8 november 2010?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het dat paarden geschopt en geslagen werden, mini-pony’s aan de staart werden voortgesleept en enkele dieren in slechte gezondheid verkeerden? Deelt u de mening dat dit vaker gebeurt op paardenmarkten? Zo nee, kunt u uiteenzetten hoe u daar zeker van kunt zijn?

Er geldt te allen tijde dat voldaan moet worden aan de Gezondheids – en welzijnswet voor dieren. Indien blijkt dat hier niet aan voldaan wordt, zal opgetreden worden.
De nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) gaat met de gemeente en de organisator bespreken op welke wijze de omstandigheden voor de dieren moeten worden verbeterd.
Een verbod op paardenmarkten ligt niet in de rede. Echter, de geconstateerde overtredingen nopen wel tot blijvende alertheid van de inspectiediensten. Er ligt ook een belangrijke verantwoordelijkheid voor de dierenhouders, transporteurs en organisatoren om op paardenmarkten met de dieren fatsoenlijk om te gaan. Voor het maatschappelijk draagvlak voor paardenmarkten is dat essentieel.

Vraag 3

Wat is uw algemene indruk van de welzijnsomstandigheden op paardenmarkten, waar de dieren niet zelden langdurig kort staan aangebonden, op gladde ondergronden staan en, zoals in Hedel, voortdurend harde muziek wordt gedraaid? Deelt u de mening dat op dergelijke markten gemakkelijk stress en onrust ontstaat voor de dieren? Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen om paarden en pony’s tegen deze onnodige welzijnsaantasting te beschermen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Is het waar dat de Algemene Inspectiedienst (AID) aanvankelijk en in elk geval van zondagnacht tot maandagochtend, niet op de paardenmarkt aanwezig was om te controleren op het dierenwelzijn? Zo ja, waarom was de AID niet aanwezig? Kunt u toelichten in hoeverre capaciteit, dan wel risico-inschattingen, leidend waren bij de beslissing om niet te controleren bij de aanvoer van de dieren?

Het controleren van verzamelplaatsen in het algemeen, en van markten in het bijzonder vormen een onderdeel van het reguliere toezicht op de naleving van de transportverordening. In 2009 zijn controles uitgevoerd op de paardenmarkten in Lingen, Elst, Zuid-Laren en Hedel. De nVWA registreert echter niet per locatie de geconstateerde overtredingen en de hierop gebaseerde maatregelen. De nVWA heeft op maandagochtend op de Hedelse paardenmarkt gecontroleerd. Daarnaast is op de markt ook controle uitgevoerd door de Landelijke Inspectiedienst (LID). Er is een aantal overtredingen vastgesteld, zoals het niet inschakelen van een dierenarts bij koliek, geen of onvoldoende mogelijkheid voor de dieren om te kunnen drinken, het niet correct omgaan met de dieren en onvoldoende aanbindcapaciteit. Er is een aantal waarschuwingen gegeven en één proces-verbaal opgemaakt. Twee paarden zijn door een dierenarts geëuthanaseerd. Een aantal zaken is nog in onderzoek. Daarnaast zal de nVWA actie ondernemen richting de organisator en gemeente.
Het toezicht op de naleving van dierenwelzijnsregelgeving, waar de transportverordening onderdeel van uitmaakt, zal niet worden verminderd, maar juist geïntensiveerd. De afbakening met de dierenpolitie zal in nauw overleg met het ministerie van Veiligheid en Justitie worden vastgesteld

Vraag 5

Kunt u toelichten wanneer de AID weleen controle heeft uitgevoerd op deze paardenmarkt? Welke overtredingen zijn door de AID geconstateerd en welke acties zijn vervolgens ondernomen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hoeveel controles op paardenmarkten hebben er in 2009 plaatsgevonden en hoeveel van die controles waren aangekondigd? Hoeveel boetes zijn er op basis van die controles uitgeschreven? Hoeveel paarden zijn er in beslag genomen? Welke andere straffen zijn er opgelegd?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Welke weerslag heeft de aangekondigde inkrimping van de AID op het controleren van dierenwelzijn ten aanzien van paarden? Zal bijvoorbeeld het aantal controles op paardenmarkten afnemen? Zo ja, hoe verhoudt dit zich met het voornemen van het instellen van een dierenpolitie?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Hoe verhoudt het aan- en afvoeren van verzwakte paarden en pony’s op een paardenmarkt zich tot het verbod op het vervoeren van wrak vee?

Het aan – en afvoeren van paarden op een markt moet voldoen aan alle voorwaarden uit de transportverordening. Op grond van bijlage I, hoofdstuk I, artikel 1 van de transportverordening zijn zwakke dieren niet transportwaardig en mogen dan ook niet vervoerd worden. Het aan- en afvoeren van deze dieren is dan ook verboden.

Vraag 9

Deelt u de mening dat dorpsfeesten niet zouden moeten leiden tot de aantasting van het welzijn van dieren? Zo nee, waarom niet en hoe verhoudt dit zich in uw ogen tot de uitgangspunten van de Gezondheids- en Welzijnswet voor dieren? Zo ja, bent u bereid voorbereidingen te treffen voor een verbod op paardenmarkten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel: «Volker Schecke: ik vertel ieder hoeveel steun ik krijg»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitspraak van het Europese Hof van Justitie dat de publicatie van de subsidiegegevens van de Europese boeren onrechtmatig is?

De uitspraak heeft gevolgen voor EU-regelgeving ten aanzien van de openbaarmaking van subsidiegegevens in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De Europese Commissie zal moeten beoordelen hoe uitwerking te geven aan dit arrest.
De uitspraak brengt een knip aan tussen de openbaring van GLB-subsidiegegevens van natuurlijke personen en die gegevens voor rechtspersonen; ten aanzien van de publicatie van subsidiegegevens in het kader van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid (GVB) heeft het arrest geen directe gevolgen.
De Europese Commissie heeft duidelijk gemaakt dat de GLB-subsidiegegevens voor rechtspersonen online moeten blijven, evenals de GVB-subsidiegegevens. Dat is conform de uitspraak over het Europeesrechtelijk kader.
De praktische uitvoering van de uitspraak van het Hof vraagt om nader onderzoek. In afwachting van dat onderzoek en nadere ontwikkelingen op EU-niveau schors ik voorlopig de internetpublicatie van de GLB en GVB-subsidiegegevens.

Vraag 3

Kunt u uiteenzetten wat de gevolgen zijn van de uitspraak van het Hof van Justitie voor de Nederlandse openbaarmaking van de gegevens? Wat voor stappen gaat u nemen?

Zie antwoord vraag 2.