Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de arrestatie van vier ex-moslims (christenen) in Azerbeidzjan tijdens een dankdagdienst?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aanduiden wat de aanleiding is voor deze arrestaties? Weet u waarvan zij worden beschuldigd en wat hen eventueel boven het hoofd hangt?

Mij is niet bekend op welke gronden de vier personen zijn gearresteerd en wat hun ten laste is gelegd. Navraag heeft alleen opgeleverd dat de vier arrestanten tijdens een nachtelijke gesloten rechtszitting diezelfde zondag tot vijf dagen gevangenis zijn veroordeeld. De vier mannen zijn inmiddels weer op vrije voeten gesteld.

Vraag 3

Op welke wijze heeft u in de afgelopen periode, eventueel middels internationale gremia, de zorgelijke positie van christenen in Azerbeidzjan aan de orde gesteld bij de betreffende autoriteiten? Welke resultaten heeft dit opgeleverd? Betoont Azerbeidzjan zich enigszins gevoelig voor internationale kritiek hieromtrent?

Vraag 4

In hoeverre heeft de positie van godsdienstige minderheden in Azerbeidzjan thans de aandacht van de Europese Unie? Kan deze aandacht verder geïntensiveerd worden? Wilt u dit in Europees verband bevorderen?

Vraag 5

Bent u bereid – zo mogelijk ook in internationaal verband – om de nu aangeduide casus te benutten als handvat om opnieuw de godsdienstvrijheid van religieuze minderheden aan de orde te stellen bij de autoriteiten van Azerbeidzjan? Zo ja, op welke wijze en op welke termijn?

Vraag 6

Bent u bereid om u ten zeerste in te spannen om de nu opgepakte ex-moslims weer op vrije voeten te krijgen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het tv-programma Uitgesproken EO, waarin wordt vermeld dat in 75% van de 28 onderzochte asielzoekerscentra (AZC) christenen of ex-moslims te maken hebben met discriminatie, dat in 67% van de AZC’s (doods)bedreigingen voorkomen en dat in 33% van de AZC’s geweld op grond van hun christelijke overtuiging door veelal islamitische medebewoners?12

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitkomsten van deze peiling van Stichting Gave onder deze 28 AZC’s?

Bedoelde peiling van Stichting Gave betreft een korte peiling onder een zeer beperkte groep mensen met contacten in asielzoekerscentra. Desalniettemin neem ik signalen zoals in vermeld televisieprogramma naar voren gebracht serieus. Asielzoekers hebben recht op een veilige opvangsituatie, ongeacht hun nationaliteit, etniciteit, religie, seksuele geaardheid of politieke overtuiging.
Het creëren van een veilige en beheersbare leefomgeving is dan ook een van de belangrijkste taken van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).
Door het COA geregistreerde incidenten laten overigens cijfermatig een ander beeld zien dan de cijfers van de Stichting Gave doen vermoeden. Het aantal incidenten dat voortvloeit uit conflicten tussen moslims en christenen is gering (zie hiervoor het antwoord op vraag 4).
Belangrijker vind ik echter dat de veiligheid van asielzoekers continu centraal staat bij het verzorgen van de opvang door het COA, waarbij ik wil benadrukken dat in de opvanglocaties, evenmin als in de maatschappij, het voorkómen van incidenten niet in alle gevallen zal slagen. Het COA zal in het reguliere overleg met Stichting Gave aandacht besteden aan deze peiling.
Overigens zijn de conclusies die uit de peiling worden getrokken, zoals weergegeven in het televisieprogramma Uitgesproken EO, methodologisch niet correct. De percentages in de uitkomsten van de peiling zien op de 24 ondervraagden, niet op de asielzoekerscentra in Nederland.

Vraag 3

Wat wordt er gedaan om de huisregels van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), waarin regels staan om een veilige woon- en leefomgeving te garanderen, bekend te maken onder asielzoekers, inclusief de sancties die kunnen volgen?

Iedere bewoner ontvangt bij binnenkomst in de opvang de huisregels en tekent daar ook voor. Deze huisregels worden in de meest gangbare talen verstrekt en tevens mondeling met behulp van een tolk toegelicht. Daarnaast wordt iedere bewoner in de gesprekken die het COA voert bij binnenkomst en ook in latere fases van het verblijf in de opvang uitgebreid geïnformeerd over de ontoelaatbaarheid van iedere vorm van discriminatie. Tevens krijgen bewoners uitleg over de mogelijkheid om aangifte te doen van (vermeende) strafbare feiten.

Vraag 4

Kunt u aangeven op welke schaal kwetsbare groepen asielzoekers in AZC's vanwege hun religie, etniciteit, sekse, seksuele gerichtheid of ander kenmerk slachtoffer worden van bedreigingen en geweld? Zo nee, bent u bereid daar een onderzoek naar in te stellen om de exacte omvang van dit probleem te achterhalen?

Inzicht in de mate waarop kwetsbare groepen in AZC’s slachtoffer van geweld of bedreiging worden, hangt voor een belangrijk deel samen met de bereidheid van (mogelijke) slachtoffers om daarover de medewerkers van het COA of de politie te informeren. Alleen aan de hand van meldingen kan worden aangegeven op welke schaal de vermeende bedreigingen en geweldsplegingen plaatsvinden. Het COA registreert alle bekende incidenten in het bewonersinformatiesysteem dat het COA hanteert.
Een analyse van de gegevens uit dit systeem laat zien dat er in de afgelopen 2 jaar 24 incidenten zijn geregistreerd die betrekking hebben op conflicten tussen bewoners. Hiervan zijn drie incidenten terug te voeren op conflicten tussen moslims en christenen.

Vraag 5

Bent u bereid de aangiftes bij de politie van religieus gerelateerde bedreigingen en mishandelingen te registeren? Zo nee, waarom niet?

Het COA registreert alle gevallen waarin aangifte wordt gedaan naar aanleiding van (mogelijk) strafbare feiten die door bewoners van de COA-opvang zouden zijn gepleegd. Een strafrechtelijke veroordeling wegens een misdrijf wordt meegewogen in de individuele asielprocedure.

Vraag 6

Bent u bereid de mogelijkheid om anoniem melding te doen van bedreigingen of mishandeling te bespreken met het CAO en beter onder de aandacht te brengen van de asielzoekers? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u hieraan invulling geven?

Het anoniem doen van een melding maakt het lastig, zo niet onmogelijk tegen het gemelde incident op te treden. COA-medewerkers zullen, indien zij het idee hebben dat er sprake is van problemen op grond van religie, in een vertrouwelijk gesprek trachten na te gaan of ingrijpen gewenst en nodig is. Daarbij zal de bewoner worden uitgelegd dat het COA, als de bewoner dat wenst, geheimhouding in acht zal nemen.
Zoals hiervoor weergegeven krijgen bewoners uitleg over de mogelijkheid om aangifte te doen van (vermeende) strafbare feiten. Hierbij wordt er op aangedrongen om bij bedreiging, aangifte en geweld altijd daadwerkelijk aangifte te doen bij de politie. Dit geldt uiteraard eveneens indien sprake is van discriminatie of bedreiging vanwege de levensovertuiging van bewoners.
Aan bewoners die van mening zijn dat zij vanwege hun levensovertuiging worden gediscrimineerd of bedreigd, wordt geadviseerd vanwege dit feit aangifte te doen bij de politie.

Vraag 7

Bent u tevens bereid het COA op te dragen een vertrouwenspersoon in te stellen zodat deze problemen laagdrempelig kunnen worden besproken?

Het COA beschikt over een Meldpunt Veiligheid Centraal orgaan opvang asielzoekers. Dit meldpunt is een meldpunt voor diverse vormen van criminaliteit: (vermoedens van) georganiseerde misdaad, vrouwenhandel, extremisme, wapen/drugshandel en discriminatie, ook wanneer deze religieus van aard is. Het richt zich op: criminaliteitspreventie, criminaliteitsbestrijding, signalering van onveiligheid en het opvolging geven daarvan. Bewoners kunnen, ook via COA-medewerkers, eventuele misstanden (laten) melden via intranet en een speciaal telefoonnummer. Dit geldt uiteraard ook voor bedreigingen met religieuze achtergronden.
Daarnaast beschikt het COA over een klachtenregeling voor asielzoekers en is het voeren van een (vertrouwelijk) gesprek op initiatief van bewoner of medewerker altijd mogelijk. Een afzonderlijke COA-vertrouwenspersoon acht ik dan ook niet noodzakelijk.

Vraag 8

Bent u bereid het bestaande meldpunt van het COA ook open te stellen voor meldingen van bedreigingen die religieus gerelateerd zijn?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Deelt u de mening dat indien er sprake is van (doods)bedreigingen en mishandeling, niet het slachtoffer overgeplaatst moet worden naar een andere (veilige) locatie, maar dat de dader moet worden overgeplaatst naar de vreemdelingendetentie?

Welke stappen zijn aangewezen in het geval sprake is van discriminatie, bedreiging of andere misdragingen wordt steeds voor elke individuele situatie zorgvuldig afgewogen.
In voorkomende gevallen, met name indien er sprake is van (bijna) uitgeprocedeerde asielzoekers, kan het COA in overleg met de Dienst Terugkeer en Vertrek bezien of ten aanzien van de overlastgevende vreemdelingplaatsing in vreemdelingenbewaring aan de orde is. De mogelijkheden hiertoe worden per geval beoordeeld.

Vraag 10

Bent u bereid bij herhaling van en/of grove (doods)bedreiging of mishandeling, tot stopzetting van de asielprocedure over te gaan, conform artikel 35 van de Vreemdelingenwet 2000?

Strafrechtelijke antecedenten worden conform staand beleid altijd betrokken bij de beoordeling van een verzoek om toelating. Vervolgens biedt de Vreemdelingenwet 2000 de mogelijkheid om bij een afwijzing van een aanvraag om toelating een vreemdeling ongewenst te verklaren, wanneer hij ter zake van een misdrijf is veroordeeld tot een gevangenisstraf, waarbij het onvoorwaardelijk ten uitvoer te leggen gedeelte van de straf ten minste een maand bedraagt. Ook is ongewenstverklaring mogelijk van vreemdelingen die bij herhaling ter zake van een misdrijf zijn veroordeeld.
Met betrekking tot asielverzoeken is het echter wel van belang om te vermelden dat in het geval sprake is van vluchtelingrechtelijke vervolging, dan wel dreigende schending van artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden bij terugkeer, niet elke strafrechtelijke veroordeling kan leiden tot afwijzing van het asielverzoek. Alleen bij zeer ernstige misdrijven zal in die gevallen de asielaanvraag kunnen worden afgewezen. Overigens is artikel 35 Vreemdelingenwet 2000 hier niet van toepassing omdat dit artikel ziet op de intrekking van de verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Moskee Dordrecht beschoten»?1

Ja

Vraag 2

Wat is de verklaring voor het toenemend aantal aanslagen op gebedshuizen en moskeeën?

Ik verwijs u voor het antwoord op deze vraag naar het antwoord op vraag 3 van het kamerlid Dibi (Groen Links) over de beschieting van een moskee in Dordrecht (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2010–2011, nr. 304).

Vraag 3

Bent u bereid tot verscherpt toezicht (bijvoorbeeld in de vorm van extra surveillance) op de veiligheid van moskeeën?

Ik verwijs u voor het antwoord op deze vraag naar het antwoord op vraag 4 van het kamerlid Dibi (Groen Links) over de beschieting van een moskee in Dordrecht (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2010–2011, nr. 304).

Vraag 4

Wat vindt u van de reactie van de politie in Dordrecht om na de beschieting van de moskee geen extra maatregelen te treffen?

Zoals beschreven in het antwoord op vraag 3 wordt lokaal de analyse gemaakt van de dreiging en worden passende maatregelen genomen. Uit veiligheidsoverwegingen doe ik, zoals gebruikelijk, geen uitspraak over eventuele beveiligingsmaatregelen.

Vraag 1

Kent u het bericht1 over de beschieting van een moskee te Dordrecht?

Ja

Vraag 2

Wat is de precieze achtergrond van dit incident? Is er sprake van een groter, achterliggend probleem? Welke maatregelen zijn er genomen om de veiligheid van deze moskee en de moskeegangers te waarborgen?

Ik kan u gedurende het lopende onderzoek geen mededelingen doen. Uit veiligheidsoverwegingen doe ik, zoals gebruikelijk, geen uitspraak over eventuele beveiligingsmaatregelen.

Vraag 3

Op welke schaal worden religieuze gebouwen getroffen door vernielingen? Welke motieven liggen daaraan ten grondslag?

In september 2010 heeft u het landelijk criminaliteitsbeeld discriminatie van politie, Poldis 2009, ontvangen. Daarin staat dat er in 2008 32 keer incidenten bij moskeeën hebben plaatsgevonden en in 2009 16 keer. Het gaat daarbij om meldingen en aangiften van incidenten met een discriminatoir aspect zoals geweld, leuzen en bekladding. Bij kerken hebben in 2008 13 incidenten plaatsgevonden en in 2009 8.
Voor synagogen ging het in 2008 om 4 incidenten en in 2009 om 14 incidenten.
Het KLPD bevestigt het beeld dat uit Poldis 2009 naar voren komt. In de eerste helft van 2010 waren bij de Dienst IPOL van het KLPD 5 incidenten bij moskeeën, 3 incidenten bij synagogen en 1 incident bij een kerk bekend.
Het KLPD geeft aan dat het motief nauwelijks is vast te stellen omdat er in bijna alle gevallen geen zicht is op de dader(s). Het kan gaan om xenofobie, baldadigheid, dronkenschap etc. Soms kan het gaan om conflicten over nieuwbouw of parkeerproblemen.
Het KLPD heeft op dit moment geen aanwijzingen dat er sprake is van een verband tussen de verschillende incidenten, noch dat er sprake is van gecoördineerde acties.

Vraag 4

Welke maatregelen nemen u, de lokale overheden en de betrokken religieuze besturen om potentiële dreigingen te onderkennen en adequate veiligheidsmaatregelen te treffen?

Uitgangspunt van het Stelsel Bewaken en Beveiligen is dat de burgers zelf verantwoordelijk zijn voor hun veiligheid. De overheid kan aanvullende beveiligingsmaatregelen nemen als een burger of de organisatie waar hij deel van uitmaakt op eigen kracht geen weerstand kan bieden tegen de dreiging en het risico. Lokaal kan een dreigingsinschatting worden gemaakt die als basis kan dienen voor het bepalen van het niveau van maatregelen. Het Nationaal Informatieknooppunt van het KLPD verzorgt de landelijke informatiecoördinatie rondom deze incidenten.
Het is erg belangrijk dat slachtoffers aangifte doen. Dat kan op reguliere wijze. Een (eventueel anonieme) melding of verzoek tot aangifte kan ook heel laagdrempelig via de site www.hatecrimes.nl.
Religieuze besturen kunnen de getroffen leden van hun organisatie daartoe oproepen.
In Dordrecht is de burgemeester direct na het incident in gesprek gegaan met het moskeebestuur.

Vraag 5

Op welke wijze zal u bijdragen aan een samenhangend overheidsbeleid, gericht op bevordering van onderlinge verdraagzaamheid en respect voor ieders levensbeschouwelijke opvattingen?

Zoals in het regeerakkoord nadrukkelijk is vastgelegd staat dit kabinet pal voor de vrijheid van godsdienst. Verder verwijs ik naar het antwoord op vraag 5 die u op 30 september stelde over aanslagen op moskeeën (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2010–2011, nr. 302).

Vraag 1

Kent u het bericht «Egyptian State Security Behind Anti-Church Demonstrations»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat moslims in Egypte de afgelopen maand zeer bedreigende acties hebben gevoerd tegen de Koptische christenen?

In Egypte bestaan tussen de verschillende religieuze groeperingen al geruime tijd spanningen tengevolge van toegenomen religiositeit bij zowel moslims als christenen, en lokale sociaal-economische conflicten, zoals geschillen over landeigendom. Recente incidenten met betrekking tot de Koptische Kerk hebben de verhoudingen verder op scherp gezet. De Egyptische overheid is zich bewust van het potentiële gevaar dat uitgaat van deze spanningen en zet zich in om escalatie te voorkomen. Zo organiseert de overheid verzoeningsactiviteiten tussen moslims en christenen. Daarnaast heeft President Mubarak onlangs een zero-tolerance beleid aangekondigd jegens degenen die haat zaaien en de sektarische spanningen aanwakkeren.

Vraag 3

Is het waar dat deze haatzaaiers geen strobreed in de weg is gelegd door de Egyptische veiligheidsdiensten, die er wel genadeloos op los slaan als er wordt gedemonstreerd over onderwerpen als democratie en verkiezingsfraude?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat bij zo’n demonstratie op 8 oktober 2010 in Alexandrië het hoofd van de staatsveiligheidsdienst aanwezig was?

Nee, dit kan ik niet bevestigen.

Vraag 5

Onderschrijft u het beeld dat de Egyptische veiligheidsdiensten deze bedreigende acties van moslims tegen christenen toestaan om de islamitische haat en gewelddadigheid af te wenden van de overheid en tegen de christenen te keren, die met het oog op de komende verkiezingen angst aangejaagd moet worden?

De veiligheidsdiensten in Egypte richten zich voornamelijk tegen radicale islamitische krachten en de verboden Moslimbroederschap. Recentelijk zijn 150 leden van deze organisatie opgepakt. Volgens Amnesty International zijn deze personen louter gearresteerd vanwege hun affiliatie met de Moslimbroederschap en om hun participatie in de komende parlementaire verkiezingen tegen te gaan.

Vraag 6

Bent u bereid om, zo mogelijk samen met andere democratische rechtsstaten, uw bezorgdheid uit te spreken bij de Egyptische regering en te eisen dat de christenen in Egypte beter worden beschermd tegen islamitische haat en gewelddadigheid? Zo nee, waarom niet?

Nederland stelt vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing systematisch aan de orde in de contacten met derde landen. In vijf pilot-landen zet Nederland zich extra in voor de bevordering van vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing. Egypte behoort tot die vijf landen. In dit verband zijn de Egyptische autoriteiten regelmatig aangesproken op de behandeling van religieuze minderheden, waaronder ook Baha’is, Ahmadis en Shiieten.
Ook in multilateraal verband zet Nederland zich in voor godsdienstvrijheid. Zo heeft Nederland tijdens de Universal Periodic Review (UPR) van Egypte in de Mensenrechtenraad aandacht gevraagd voor de rechten van religieuze minderheden in Egypte. Nederland heeft met name aangedrongen op het afschaffen van discriminerende bepalingen en de aanname van uniforme regels voor het bouwen en renoveren van kerken en andere gebedshuizen. In EU-verband, in het kader van het EU-Associatieakkoord wordt dit onderwerp eveneens met de Egyptische autoriteiten besproken.

Vraag 1

Kent u het bericht «Vrijheid van godsdienst in Indonesië zwaar onder vuur»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de berichten over de aanzwellende islamitische jihad tegen Indonesische christenen?

Ik neem met bezorgdheid kennis van de berichten over toenemende intolerantie en incidenten jegens religieuze minderheden in Indonesië, waaronder christenen en Ahmadiyah-aanhangers.

Vraag 3

Bent u nog steeds niet van mening dat de Indonesische overheid religieuze intolerantie gedoogt?2

In algemene zin ben ik die mening nog steeds toegedaan. Religieuze pluriformiteit en godsdienstvrijheid zijn in de Indonesische grondwet vastgelegd. Er bestaan kleine groeperingen die deze pluralistische grondhouding niet erkennen en hun heil zoeken in radicale oplossingen, zoals het aanvallen van gebouwen en personen van religieuze stromingen waartegen zij zich menen te moeten verzetten (zie ook de beantwoording van uw kamervragen d.d. 5 juli 2010, kamerstuk 32 431). Deze groeperingen zijn de laatste tijd actiever geworden. Het ontbreekt lokale overheden vaak nog aan de capaciteit, maar soms ook aan de wil, om hier tegen op te treden.
De Nederlandse regering volgt de mensenrechtensituatie, waaronder de situatie ten aanzien van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging in Indonesië, op de voet, vraagt hiervoor regelmatig aandacht bij de Indonesische autoriteiten en zal dit ook in de toekomst blijven doen. Ook tijdens de EU-Indonesië mensenrechtendialoog van 29 juni 2010 is deze kwestie opgebracht bij de Indonesische autoriteiten.
In algemene zin geldt dat Nederland in diverse internationale fora opkomt voor de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging en de bescherming van (religieuze) minderheden. Zo heeft Nederland actief bijgedragen aan de EU resolutie inzake de bestrijding van religieuze intolerantie, die thans in de derde commissie van de VN wordt uitonderhandeld. Mede op Nederlands initiatief wordt hierin expliciet het recht erkend van een ieder om van godsdienst te veranderen dan wel afstand te doen van de eigen religie. Verder heeft Nederland zich ingespannen voor het EU actieplan inzake bevordering van godsdienstvrijheid in derde landen. Dit plan voorziet in het consequent aan de orde stellen van de vrijheid van godsdienst in veertig landen, waar deze sterk onder druk staat. De volgende zitting van de Mensenrechtenraad is in maart 2011. Nederland zal hier zeker aandacht besteden aan godsdienstvrijheid, de positie van religieuze minderheden en indien nodig plaatsen waar deze vrijheid onder druk staat. In hoeverre hierbij specifieke gevallen ter sprake moeten worden gebracht, zal tegen die tijd worden bezien.

Vraag 4

Bent u bereid de situatie van de Indonesische christenen aan de orde te stellen in internationale organisaties zoals de Mensenrechtenraad in Genève? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Bent u bekend met de inhoud van diverse rapporten waarin wordt gesproken van oneerlijke rechtsgang en geweld door Koerdische autoriteiten tegen Assyrische christenen en andere minderheden in Noord-Irak?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de inzet van de Nederlandse regering en de Europese Unie om het recht op een eerlijke rechtsgang in de Koerdische regio te bevorderen en marteling tegen te gaan?

Nederland spant zich, zowel bilateraal als multilateraal, in om de Irakese rechtsstaat te versterken. In contacten met Irakese autoriteiten en ook met autoriteiten in de Koerdische regio wordt het onderwerp mensenrechten regelmatig besproken en daarbij komen ook de noodzaak van een eerlijke rechtsgang en het tegengaan van marteling aan de orde. Tevens wordt expliciet aandacht gevraagd voor de situatie van etnische en religieuze minderheden en andere kwetsbare groepen.
Mensenrechten maken daarnaast integraal deel uit van de activiteiten van EUJUST LEX, de EU-missie die tot doel heeft de Irakese veiligheidssector te versterken. In de trainingen besteedt de missie aandacht aan het respecteren van mensenrechten in het dagelijkse werk van de Irakese deelnemers. Zo wordt er bijvoorbeeld stilgestaan bij gebruikte verhoortechnieken, veiligheidshandhaving en behandeling van gevangenen.

Vraag 3

Bent u bekend met de zaak van Robert Aowyamlik, die is gemarteld en gedwongen documenten te tekenen waarin hij bevestigt dat hij zijn zus heeft vermoord?2

Ja.

Vraag 4

Bent u bereid om bij de Koerdische autoriteiten aan te dringen op een eerlijk proces voor Robert Aowyamlik, en zo ja, op welke wijze wilt u zich hiervoor inspannen?

Nederland en de EU volgen voor zover mogelijk de ontwikkelingen op het gebied van mensenrechten en dus ook op het gebied van religieuze minderheden in Irak op de voet. Het recht dat alle gevangenen hebben op een eerlijk proces wordt steeds benadrukt in gesprekken met de Irakese autoriteiten, zowel in Bagdad als in de Koerdische regio. Indien de gelegenheid zich voordoet zal de zaak van dhr. Aowyamlik worden opgebracht.

Vraag 5

Welke mogelijkheden ziet u om via de Nederlandse ambassade of het consultaat in de Koerdische regio toe te zien op een eerlijke rechtsgang?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Baklava, dranghekken en muziek, iedereen viert suikerfeest»1, alsmede de kijkcijfers van vrijdag 10 september, zoals die zijn terug te vinden op www.kijkonderzoek.nl?

Ja.

Vraag 2

Hoeveel kost deze uitzending, inclusief het luxe Arabische diner voor 550 mensen, het afhuren van het Concertgebouw, de vele artiesten inclusief het Metropole-orkest, alsmede het rechtstreeks uitzenden ervan?

Als staatssecretaris van OCW ga ik niet over de inhoud van de programma’s. De omroepen zijn zelf vrij om te beslissen over de invulling van de programmering en de besteding van hun budget. Voor uw informatie: deze uitzending heeft in totaal € 125 000 gekost.

Vraag 3

Hoeveel heeft dit per kijker gekost, gelet op het onderzoek van de Stichting Kijk Onderzoek dat toont dat slechts 81 000 mensen hebben gekeken?

De uitzending Het Nationale Suikerfeest had 81 000 kijkers. Dit komt overeen met andere programma’s die op dit late tijdstip op Nederland 2 worden uitgezonden. Hoeveel dit programma per kijker heeft gekost is niet precies aan te geven, omdat het programma ook nog herhaald wordt op het internet en via Uitzending Gemist. Bij de bepaling of een omroep een evenement wil uitzenden speelt behalve het kijkcijfercriterium ook mee of het aanbod van kwalitatief hoog niveau is, of het aansluit bij de belevingswereld van een grote groep mensen en of het van belang is voor de achterban.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de staatsomroep zich door dit soort peperdure propaganda-excessen steeds verder isoleert van het Nederlandse volk?

De kwalificatie van «staatsomroep» en «propaganda-excessen» laat ik voor uw rekening. In de Mediawet is bepaald dat de publieke omroep een programma-aanbod verzorgt dat de pluriformiteit van onder de bevolking levende overtuigingen, opvattingen en interesses op maatschappelijk, cultureel en levensbeschouwelijk gebied weerspiegelt. Het programma van de NTR sluit hier bij aan.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de felle kritiek van de gezaghebbende mensenrechtenorganisatie Setara in Jakarta op de Indonesische regering, omdat die zo weinig doet tegen de talloze aanvallen op kerken en christelijke gebedsplaatsen?1

Het Setara-instituut wijst op het groeiend aantal problemen dat kerkgemeenschappen in Indonesië ondervinden. In 2008 vonden er volgens de mensenrechtenorganisatie zeventien incidenten gericht tegen Christenen plaats, in 2009 achttien, en in 2010, in de maanden januari tot juli, zou het aantal gestegen zijn tot 28. Setara maakt melding van gevallen waarbij lokale overheden, mede onder druk van islamitische groeperingen, op grond van veronderstelde administratieve onregelmatigheden zijn overgegaan tot het sluiten van kerkgebouwen of weigeren bouwvergunningen voor kerken af te geven. Tevens maakt het rapport melding van een aantal gevallen van intimidatie jegens kerkgemeenschappen. Er was volgens Setara hierbij overigens geen sprake van fysiek geweld tegen personen.
De problemen die Setara aan de orde stelt lijken vooral het gevolg te zijn van een ministerieel decreet uit 2006, dat voorschrijft dat de lokale bevolking inspraak heeft bij de bouw of renovatie van gebouwen van religieuze groeperingen.
Ik vind het belangrijk dat Setara deze problematiek signaleert in zijn rapport en daarmee bijdraagt aan de maatschappelijke bewustwording ten aanzien van dit onderwerp bij zowel gouvernementele als niet-gouvernementele instanties.
De Nederlandse regering volgt de mensenrechtensituatie, waaronder de ontwikkelingen op het gebied van de vrijheid van godsdienstuitoefening, nauwlettend en heeft hierover regelmatig contact met de Indonesische overheid. Ook tijdens de laatste bilaterale politieke dialoog met Indonesië in november 2009 werd hierover gesproken. U kunt ervan op aan dat ik in mijn contacten met de Indonesische overheid aandacht zal blijven vragen voor het belang van godsdienstvrijheid.

Vraag 2

Wat is uw oordeel over de kritische noties van het Setara-instituut voor mensenrechten? Welke consequenties verbindt u hieraan?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is het aantal aanvallen op Indonesische kerken en christelijke gebedsplaatsen inderdaad explosief gestegen? Wat is de aanleiding hiervoor? In hoeverre ligt hier een directe relatie met groeiende islamitische groeperingen, die de shariawetgeving prediken, zoals het Setara-instituut aanduidt?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Wat is in algemene zin de houding van de Indonesische regering ten aanzien van het groeiende aantal radicaalislamitische groeperingen in Indonesië?

In de Indonesische grondwet is de vrijheid van godsdienst gewaarborgd. Hoewel de overgrote meerderheid van de Indonesische bevolking moslim is, hebben verschillende gebieden in het land een protestantse of katholieke meerderheid.
De Indonesische regering is bijzonder actief in het bestrijden van radicale elementen in haar samenleving. Helaas bestaan er kleine groeperingen die de pluralistische grondhouding van de regering niet erkennen en radicaliseren; zij zijn de laatste jaren actiever geworden in woord en daad. De Indonesische overheid tracht deze groeperingen te identificeren en aan te pakken. Dit is echter niet eenvoudig daar het de Indonesische overheid op lokaal niveau vaak nog aan voldoende middelen en getrainde mensen ontbreekt om zulke radicalisering en religieuze onvrijheden tegen te gaan. Volgens het rapport van Setara komt het bovendien voor dat sommige lokale overheden niet bereid zijn om zich actief in te zetten voor de bescherming van religieuze minderheden.
Publicaties, zoals het rapport van Setara, zijn belangrijk om aandacht te blijven vragen voor de problematiek van interreligieuze spanningen binnen de Indonesische samenleving en dragen bij aan de maatschappelijke bewustwording ten aanzien van dit onderwerp bij zowel gouvernementele als niet-gouvernementele instanties.
Voor de EU vormt vrijheid van religie een belangrijk aandachtspunt. Tijdens de recente EU-Indonesië mensenrechtendialoog van 29 juni 2010 werd door de EU het belang van het respecteren van godsdienstvrijheid en het voeren van een interreligeuze dialoog ter bevordering van begrip en verdraagzaamheid benadrukt (zie ook de beantwoording op de kamervragen van de leden Wilders en De Roon d.d. 5 juli 2010).
Ten slotte kan nog worden vermeld dat Nederland projecten op het gebied van democratisering en mensenrechten ondersteunt.

Vraag 5

Is de kritiek terecht, dat de Indonesische regering bijzonder weinig doet ter bescherming van kerken en christenen? Wat is hiervan de achtergrond? Was deze trend bij u bekend?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Op welke wijze heeft u in de afgelopen periode, eventueel via internationale gremia, de precaire positie van christelijke minderheden in Indonesië aan de orde gesteld bij de betreffende autoriteiten? Welke resultaten heeft dit opgeleverd? Betoont Indonesië zich gevoelig voor internationale kritiek hieromtrent?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

In hoeverre heeft de positie van godsdienstige minderheden in Indonesië thans de aandacht van de EU? Kan deze aandacht verder geïntensiveerd worden? Wilt u dit bevorderen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Bent u bereid – zo mogelijk ook in internationaal verband – om de nu aangeduide noties van het genoemde mensenrechteninstituut te benutten als handvat om opnieuw de positie van christenen in Indonesië aan de orde te stellen bij de betreffende autoriteiten én te bevorderen, dat de Indonesische regering haar verantwoordelijkheid neemt in het beschermen van kerken en christenen? Zo ja, op welke wijze wilt u dit doen, met welke mogelijke drukmiddelen en op welke termijn?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Schilderijen met varkens verwijderd»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het ronduit bespottelijk is om kunstobjecten te verwijderen om de enkele reden dat er een kans is dat moslims zich er aan zullen storen? Zo nee, waarom niet?

Een polikliniek is vrij om haar eigen kunstbeleid te bepalen en vrij om hierin naar eigen inzicht te handelen. Het is niet aan mij als minister om de instelling aan te spreken in deze.

Vraag 3

Bent u bereid de betreffende zorginstelling aan te spreken op deze bijzonder onwenselijke gedragslijn, deze instelling te verzoeken om de betreffende kunstwerken opnieuw op te hangen en aan de kunstenares excuses aan te bieden? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Waarom wordt telkens opnieuw het signaal afgegeven dat de Nederlandse samenleving zich aan moet passen aan moslims in plaats van andersom?

Dit soort kwesties kunnen in ons land soms tot botsingen of meningsverschillen leiden. Het is van belang om hierbij zorgvuldigheid te betrachten. Onze samenleving en burgers zijn veerkrachtig en mondig genoeg om met dergelijke kwesties om te gaan, om hierover de discussie aan te gaan en te zoeken naar oplossingen. Indien de in onze grondwet verankerde vrijheden in het geding komen zal de overheid uiteraard ingrijpen. Hiervoor is nu geen aanleiding.

Vraag 1

Kent u de artikelen «Predikant en broer vermoord in Pakistan»1 en «Pakistan city tense after «blaspheming» Christians shot»?2

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met het systematische karakter van de door Pakistaanse moslims gepleegde terreur tegen Pakistaanse christenen? Zo ja, wat heeft u tot nu toe ondernomen en wat gaat u ondernemen om de rechtspositie en de veiligheid van de christelijke minderheid in Pakistan te bevorderen?

De Pakistaanse grondwet schrijft voor dat alle religies vrijelijk beoefend mogen worden. In de praktijk blijkt het evenwel voor christenen soms moeilijk om openlijk voor hun godsdienst uit te komen, zonder daarbij lastig gevallen te worden door andersgezinden. De Pakistaanse overheid treedt, mede onder druk van het buitenland, op tegen plegers van geweldsincidenten en biedt christenen soms actief bescherming (bv. beveiliging van en rond kerken). Dat er kennelijk noodzaak is tot dit soort maatregelen geeft echter al aan dat geweldsincidenten tegen christenen helaas nog steeds plaatsvinden. Er is echter geen sprake van een systematisch karakter van het geweld, noch van een vogelvrij verklaring van christenen, noch van immuniteit voor de plegers van dit geweld. De president van Pakistan, dhr. Zardari, heeft de moord op de twee christenen in Faisalabad veroordeeld en de autoriteiten van de deelstaat Punjab, waar het incident zich afspeelde, opgedragen de moorden te onderzoeken.
Nederland heeft, in samenspraak met andere landen van de EU, na voorgaande incidenten de Pakistaanse overheid zijn zorgen over het geweld tegen christenen en andere religieuze minderheden kenbaar gemaakt en opgeroepen de daders te vervolgen. Afgelopen november heeft de Mensenrechtenambassadeur een bezoek aan Pakistan gebracht. De onderwerpen «vrijheid van godsdienst» en «bescherming van religieuze minderheden» zijn toen besproken met de Pakistaanse minister voor mensenrechten en de minister voor minderheden. Vorig jaar hebben in EU-verband twee demarches plaatsgevonden waarbij godsdienstvrijheid en de positie van minderheden aan de orde is gesteld. Ook onlangs nog, tijdens bilaterale consultaties met Pakistan, heeft Nederland dit onderwerp ter sprake gebracht.
Meer in algemene zin geldt dat Nederland, conform de Mensenrechtenstrategie Naar een menswaardig bestaan (2007), pal staat voor de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging.

Vraag 3

Deelt u de mening dat Pakistaanse christenen feitelijk vogelvrij zijn en aan willekeur overgeleverd, omdat de islamitische autoriteiten (1) hen geen bescherming bieden; (2) moslims gelegenheid bieden het leven en de belangen van christenen te schaden; (3) moslims immuniteit verlenen die (dreigen) het leven en de belangen van christenen (te) schaden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de Pakistaanse strafwetgeving met betrekking tot het vervolgen en bestraffen van personen die (1) de Koran «ontheiligen» (§ 295-B Wetboek van Strafrecht); (2) islamstichter Mohammed «belasteren» (§ 295-C Wetboek van Strafrecht); (3) «niet-islamitische» zending bedrijven of op welke wijze dan ook de religieuze gevoelens van moslims tarten (§ 298 Wetboek van Strafrecht)?

De genoemde Pakistaanse wetgeving is erop gericht om belediging van de islam of haar belangrijkste profeet te voorkomen. Echter, ook beledigende uitlatingen over andere religies dan de islam zijn in Pakistan strafbaar. De Pakistaanse samenleving heeft met deze wetten de voor zichzelf toelaatbare uitingen over religie aangegeven.

Vraag 5

Vindt u dat een land dat de meest fundamentele mensenrechten systematisch en op grond van barbaarse islamitische wetgeving schendt, zoals de Islamitische Republiek Pakistan ten aanzien van christenen, een zinvolle rol kan vervullen in internationale organisaties die proberen de mensenrechten te bevorderen (zoals momenteel in de United Nations Human Rights Council – UNHRC)?

Ik deel uw mening niet dat de Islamitische Republiek Pakistan op systematische wijze de rechten van christenen schendt. Zowel in wetgevende als praktische zin trachten de Pakistaanse autoriteiten de rechten van christenen en andere niet-moslims te beschermen. Dat dit geen garantie blijkt te zijn voor christenen in Pakistan om onbevreesd hun geloof te kunnen beleven is eens te meer reden om met de Pakistaanse overheid in dialoog te blijven om te bezien hoe de veiligheid en leefomstandigheden voor religieuze minderheden in het land kunnen worden verbeterd. Dit gebeurt in contacten met de Pakistaanse overheid in EU-verband en bilateraal. Deelname van Pakistan aan internationale fora, zoals de VN Mensenrechtenraad en de Universal Periodic Review, biedt meer mogelijkheden om die dialoog aan te gaan.

Vraag 6

Bent u bereid alle ontwikkelingshulp aan Pakistan te stoppen? Zo nee, waarom niet?

Nee. Ik ben derhalve niet van mening dat stopzetting van ontwikkelingssamenwerking zou bijdragen aan verbetering van de situatie van christenen in Pakistan. Nederlandse betrokkenheid bij OS geeft mogelijkheden om misstanden op het gebied van mensenrechten aan te kaarten bij de Pakistaanse regering en biedt bovendien de mogelijkheid de positie van Pakistaanse mensenrechtenorganisaties te versterken.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het artikel in het NRC Handelsblad over de nauwe band van een lid van de commissie-Deetman met de Rooms-Katholieke Kerk (RK Kerk)?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat een van de leden van de commissie-Deetman, nauwe banden heeft met kerkelijke instellingen en jarenlang als onderzoeker betrokken is geweest voor de Conferentie Nederlandse Religieuzen, die tevens een van de opdrachtgevers is van de commissie-Deetman? Klopt het dat dit lid ook in dienst is van de dominicanen en werkte voor andere religieuze gemeenschappen die door de commissie worden onderzocht?

De heer Deetman heeft laten weten dat de commissie waarvan hij voorzitter is, is samengesteld op basis van strenge selectiecriteria om tot waarheidsvinding te komen en dat de leden allen moeten voldoen aan de hoogste eisen van deskundigheid en als zodanig bij hun vakgenoten bekend zijn. Daartoe behoort dat hun wetenschappelijke integriteit, die volledige onafhankelijkheid tegenover de opdrachtgevers impliceert, boven alle twijfel verheven is. Dit geldt voor alle leden van de commissie en ook voor mw. Marit Monteiro. Dat zij in het verleden heeft gewerkt voor de Konferentie Nederlandse Religieuzen en de Orde der Dominicanen doet daar niet aan af. Aangezien er geen verantwoordelijkheidsrelatie bestaat tussen de regering en de commissie-Deetman, zie ik geen noodzaak om hierover verder met de heer Deetman in overleg te treden.

Vraag 3

Wist de heer Deetman van de achtergrond en betrokkenheid van bovenbedoeld lid bij de RK Kerk voordat zij gevraagd werd zitting te nemen in zijn commissie? Zo ja, vindt u dit met het oog op partijdigheid verantwoord?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Herinnert u zich de eerdere Kamervragen over de onafhankelijkheid van het onderzoek naar seksueel misbruik binnen de kerk en uw antwoord dat u het vertrouwen heeft in het feit dat de commissie-Deetman onafhankelijk is?2

Ja.

Vraag 5

Bent u na bekendmaking door het NRC Handelsblad van de achtergrond van bovengenoemd lid deze mening nog steeds toegedaan? Zo ja, op basis waarvan? Deelt u de mening dat om elke schijn van partijdigheid te voorkomen bovengenoemd lid onmiddellijk uit de commissie- Deetman dient te stappen? Bent u bereid hierover met de heer Deetman in overleg te gaan en hem dit kenbaar te maken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Deelt u de mening dat met de nu bekend geworden informatie over het lid van de commissie-Deetman het vertrouwen van slachtoffers in een onafhankelijk onderzoek door de kerk wordt geschaad? Deelt u de mening dat de schijn gewekt wordt dat de commissie-Deetman niet onafhankelijk is en dat de kerk een vinger in de pap heeft en het onderzoek hiermee flink naar haar hand zal zetten?

De verantwoordelijkheid voor het onderzoek, voor het waarborgen van de transparantie ervan, alsmede voor het tijdpad van het onderzoek ligt bij de commissie-Deetman. De Nederlandse Bisschoppenconferentie en de Konferentie Nederlandse Religieuzen hebben de commissie-Deetman een mandaat gegeven voor 1,5 jaar dat maximaal eenmaal verlengd kan worden met 6 maanden. In het onderzoeksvoorstel van de commissie-Deetman is een tijdslijn geschetst waaruit kan worden opgemaakt dat de Commissie verwacht na 25 weken de uitkomsten van het onderzoek te kunnen presenteren.

Vraag 7

Hoe gaat u ervoor zorgen dat er een onafhankelijk onderzoek komt en dat recht wordt gedaan aan het leed dat kinderen jarenlang hebben moeten ondergaan?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Wanneer komt de commissie-Deetman met haar onderzoek naar buiten?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 9

Wat is de stand van zaken van de commissie-Samson die onderzoek doet naar seksueel misbruik binnen overheidsinstellingen? Wordt er tussen deze commissie en de commissie-Deetman samengewerkt? Zo ja, waaruit bestaat deze samenwerking en op welke wijze wordt precies samengewerkt? Wanneer kan de Kamer het onderzoek van de commissie-Samson tegemoet zien?

In onze brief van 16 juli 2010 (TK 32 123 VI, nr. 119) hebben wij uw Kamer geïnformeerd over de samenstelling van de commissie-Samson, de reikwijdte van het onderzoek, de periode die onder de loep wordt genomen en de contacten met de commissie-Deetman. Daarbij hebben wij aangegeven dat het onderzoek binnen twee jaar tot resultaten en aanbevelingen moet leiden. Tevens hebben we bericht dat er contacten zijn tussen de de commissies-Samson en -Deetman.
Het meldpunt voor signalen van seksueel misbruik van jeugdigen die onder verantwoordelijkheid van de overheid in instellingen zijn geplaatst, is sinds 19 juli 2010 in de lucht. De commissie-Samson is op 1 augustus 2010 geïnstalleerd. Thans is het onderzoek van de commissie-Samson formeel begonnen. Mede in het licht van onze brief van 16 juli verwachten wij de bevindingen van de commissie-Samson voor 1 juli 2012, waarna uw Kamer zo spoedig mogelijk zal worden geïnformeerd.
De commissies-Samson en -Deetman zijn verschillend van aard, maar beide onafhankelijk. Tegelijkertijd is er wel informatie-uitwisseling over de aanpak en uitvoering van de respectievelijke onderzoeken, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid.

Vraag 1

Is het waar dat Nederlands belastinggeld gebruikt wordt voor het steunen van American Society for Muslim Advancement (ASMA), de organisatie van imam Faisal Abdur Rauf, die een moskee wil bouwen op ground zero?1

Nee, de American Society for Muslim Advancement (ASMA) is niet betrokken bij de bouw van een moskee op ground zero in de Verenigde Staten. Daarvoor wordt dus ook geen Nederlands belastinggeld gebruikt.
Wel ontvangt de American Society for Muslim Advancement subsidie van het Nederlandse MDG3 fonds voor de uitvoering het Women’s Islamic Initiative in Spirituality and Equity (WISE) Compact program. WISE heeft als doelstelling zelfbeschikking en volledige participatie van moslimvrouwen in hun gemeenschap. Om dit doel te bereiken richten activiteiten zich onder andere op hervorming van bestaande wetgeving, ontwerpen van nieuwe wetgeving en trainingen voor vrouwen die gericht zijn op meer gelijkheid tussen vrouwen en mannen.
Dat doen ze in voornamelijk Afghanistan, Egypte en Pakistan. Het gaat om projecten om genitale verminking te voorkomen, geweld tegen vrouwen tegen te gaan, vrouwen-trainingen (o.m. media, leiderschap) te organiseren.
De projectduur is van 13 oktober 2008 tot 30 juni 2011.

Vraag 2

Zo ja, erkent u dat het absurd is om juist op ground zero een moskee te bouwen en dat dit ook een belediging is voor (nabestaanden van) de slachtoffers van 9–11? Zo nee, waarom niet?

Zie vraag 1.

Vraag 3

Zo ja, bent u, gelet op het beledigende plan om genoemde moskee te bouwen, bereid om de subsidie voor ASMA onmiddelijk in te trekken? Zo nee, waarom niet?

Nee. Aangezien er geen sprake is van steun aan de bouw van een moskee. Het intrekken van de subsidie aan ASMA, die zich richt op het bevorderen van gelijke rechten voor vrouwen in landen als o.a. Afghanistan, Pakistan en Egypte, wordt dan ook niet overwogen.

Vraag 1

Kent u het bericht dat Marokko een groot aantal christenen heeft uitgezet?1

Ja.

Vraag 2

Op welke manier heeft Marokko gereageerd op de door de Spaanse regering geuite zorgen?

De Marokkaanse reactie hierop luidde dat Marokko godsdienst vrijheid erkent, maar dat proselitisme een zaak is van nationaal recht en het daarin strafbaar is gesteld.

Vraag 3

Ziet u dit grote aantal uitzettingen in een breder kader van een verslechtering van de vrijheid van godsdienst in Marokko? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze zult u dit bespreken of heeft u dit besproken met uw Marokkaanse ambtgenoot?

Mijn eerder gegeven inschatting betreffende de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging in Marokko, namelijk dat er geen sprake is van een algemene verslechtering van die vrijheid, geldt nog steeds. Ik constateer echter wel dat er indicaties zijn dat deze zich niet in positieve zin ontwikkelt. Er is sprake van een toenemende druk op christenen die van proselitisme worden verdacht maar ook op christenen die zich daar niet aan schuldig hebben gemaakt. Ik blijf de situatie op de voet volgen, en zal wanneer nodig ook in de toekomst niet nalaten het belang van het respecteren van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging in contacten met Marokko en in de relevante internationale fora aan de orde te stellen.

Vraag 4

Is er na de uitzetting van de Nederlanders uit Marokko contact geweest met de Marokkaanse overheid over de terugkeer van deze mensen naar hun pleegkinderen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke contacten zijn er geweest en tot welke afspraken heeft dit geleid?

Ja, ik moge verwijzen naar mijn brief van 19 juli jl. met kenmerk DAM-452/10 aan Uw Kamer waarin ik heb gemeld dat er meerdere keren contact is geweest met de Marokkaanse overheid om mogelijkheden te bespreken om op humanitaire gronden het contact tussen de familie Boonstra en de kinderen die bij hen opgroeiden te herstellen. Tot op heden heb ik geen aanwijziging gekregen dat de oplossing binnen afzienbare tijd zal komen. De zaak ligt in Marokko zeer gevoelig. In deze brief heb ik ook aangegeven dat ik voornemens ben verder druk uit te oefenen om aan een oplossing bij te dragen.

Vraag 5

Welke gevolgen heeft de uitzetting van de zeven Nederlanders gehad voor de kinderen die in het «Village of Hope» verblijven? Is er inmiddels een definitieve oplossing gevonden voor het bestuur van het «Village of Hope»?

De kinderen die in het «Village of Hope» verblijven worden daar door de lokale staf van het weeshuis verzorgd. Er is nog geen definitieve oplossing gevonden voor het bestuur van het «Village of Hope».

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht dat het Stadsdeel West in Amsterdam weigert langer subsidie te geven aan The Mall Westerwijk, vanwege het gevoerde personeelsbeleid?1

Ja.2

Vraag 2

Is een beleid dat een organisatie op basis van personeelsbeleid uitsluit naar uw mening in overeenstemming met het door u, blijkens antwoorden op eerdere schriftelijke vragen2, gedeelde uitgangspunt uit het «Tweeluik religie en publiek domein», dat «het bij voorbaat uitsluiten van (specifieke) religieuze stromingen van een te verstrekken subsidie zich niet verdraagt met het vereiste van religieuze neutraliteit»?

Beleid dat een organisatie met een bepaalde religieuze of levensbeschouwelijke identiteit bij voorbaat categorisch uitsluit van subsidieverlening of de gunning van contracten met de overheid, verdraagt zich niet met artikel 1 van de Grondwet. Ten aanzien van subsidieverlening is dit reeds uiteengezet in de door de vragensteller aangehaalde antwoorden op eerdere schriftelijke vragen4. Hetzelfde geldt – zoals hiervoor opgemerkt – voor contractuele relaties tussen de overheid en organisaties met een religieuze of levensbeschouwelijke identiteit, waarvan in casu sprake was.In het onderhavige geval kan de rechter beoordelen of het concrete besluit om het contract niet te verlengen in overeenstemming is met de wet.

Vraag 3

Wat vindt u van deze weigering in het licht van antwoorden op eerdere schriftelijke vragen3 waarin u aangeeft dat een gemeente bij zijn subsidiebeleid «uiteraard gebonden is aan artikel 1 Grondwet en de beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder rechtszekerheid en rechtsgelijkheid»? Mag het bestuur van een (deel)gemeente op basis van alleen het personeelsbeleid besluiten om geen subsidie te verstrekken aan een organisatie voor maatschappelijk of sociaal werk?

Het is niet aan mij als Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om de weigering van het bestuur van Stadsdeel West om het contract met Youth for Christ tot het verrichten van jongerenwerk in The Mall Westerwijk te verlengen, te beoordelen.
De vraag of het bestuur van een (deel)gemeente mag besluiten om geen subsidie te verstrekken aan een organisatie voor maatschappelijk of sociaal werk op basis van alleen het personeelsbeleid valt niet in algemene zin te beantwoorden. Het antwoord daarop hangt af van de vraag of de betrokken organisatie zelf binnen de grenzen van de Algemene wet gelijke behandeling opereert. De overheid mag van organisaties waarvan zij diensten «inhuurt» of subsidieert, vragen dat deze zich aan de gelijke-behandelingswetgeving houden. De Commissie gelijke behandeling is in haar advies aan de gemeente Amsterdam ingegaan op de vraag welke wervings- en selectie-eisen een organisatie met godsdienstige of levensbeschouwelijke achtergrond binnen de kaders van de gelijke-behandelingswetgeving kan stellen.6

Vraag 4

Bent u bereid om passende maatregelen te nemen om deze ongelijke behandeling op te heffen? Zo niet, waarom niet?

Decentrale overheden zijn vrij om – binnen de grenzen van wet en recht – zelf hun beleid te bepalen en op basis daarvan besluiten te nemen. Het behoort niet tot mijn taken mij in dit concrete geval – dat zich afspeelt op gemeentelijk niveau – te mengen. De rechter kan in een concreet geval beoordelen of het genomen besluit in overeenstemming is met de (Grond)wet en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Spanje: Marokko zet christenen uit»1 en «Zorg over uitzetten christenen door Marokko?»2

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat sinds maart van dit jaar er al 130 christenen zijn uitgezet door de Marokkaanse autoriteiten?

Er zijn inmiddels rond de 130 buitenlandse christenen het land uitgezet op beschuldiging van proselitisme. Het exacte aantal is niet bekend.

Vraag 3

Zit er een stijging in het aantal uitgezette christenen in het afgelopen jaar in vergelijking met voorgaande jaren, gelet op het feit dat in maart 2010 er ook al zeven Nederlanders het land uit zijn gezet en in december 2009 er sprake was van de uitzetting van vijf christelijke zendelingen?

Ja, er is het afgelopen jaar sprake van een stijging van het aantal uitgezette christenen.

Vraag 4

Kunt u aangeven hoeveel van de 130 uitgezette christenen de Nederlandse nationaliteit hebben? Zo nee, waarom niet?

Er zijn dit jaar zeven christenen met de Nederlandse nationaliteit uitgezet. Van twee Nederlandse christenen is de verblijfsvergunning ingetrokken.

Vraag 5

Deelt u de ongerustheid van de Spaanse regering over het uitzetten van christenen? Zo ja, bent u bereid om net als de Spanjaarden deze kwestie aan te kaarten bij de Marokkaanse regering? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik deel de ongerustheid van de Spaanse regering. Op 9 maart j.l. heb ik de Marokkaanse ambassadeur nog ontboden om tegen de uitzetting van Nederlandse christenen te protesteren, en ik zal ook in de toekomst niet nalaten het belang van het respecteren van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging in contacten met Marokko en in de relevante internationale fora aan de orde te stellen. Daartoe behoren ook expliciet de vrijheid om geen geloof aan te hangen, dan wel om van geloof te veranderen. In dit verband verwijs ik u ook naar mijn antwoord d.d. 21 januari 2010 op de vragen van de leden Van der Staaij (SGP), De Roon (PVV) en Voordewind (ChristenUnie) over de uitzetting van christelijke zendelingen uit Marokko (kamervragen 2009–2010, nr. 1322).

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending van Dit is de Dag over de stichting Ar Rayaan?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat deze stichting subsidie ontvangt van de gemeente Nijmegen? Zo ja, hoeveel subsidie ontvangt deze stichting? Met welk doel wordt deze subsidie verstrekt?

Ja. In antwoord op vragen van Nijmeegse raadsleden van 5 juli 2010 heeft het college van burgemeester en wethouders van Nijmegen geantwoord dat de stichting Ar Rayaan sinds 2005 voor bepaalde activiteiten een subsidie ontvangt van de gemeente vanuit het programma Integratie & Emancipatie. De beleidsregels voor subsidie aan allochtone zelforganisaties zijn hier op van toepassing, evenals de Nijmeegse Kaderverordening Subsidies (NKS). Beide regelingen zijn door de Nijmeegse gemeenteraad vastgesteld. In 2009 ontving Ar Rayaan € 2 490 en in 2010 € 3 480. De subsidie is in 2010 bestemd voor de organisatie van twaalf gastlessen/rondleidingen, twee thema-avonden en vier voorlichtingsbijeenkomsten.
Overigens heeft de gemeente Nijmegen de subsidie inmiddels stopgezet.

Vraag 3

Ontvangt deze stichting subsidie van de rijksoverheid? Zo ja, hoeveel en met welk doel?

Nee.

Vraag 4

Kunt u aangeven waarom het een taak van de overheid is om het verspreiden van (informatie over) een religie te subsidiëren?

De overheid subsidieert geen activiteiten met een zuiver religieus karakter. Dat zou niet passen binnen de scheiding van kerk en staat. Als stelregel bij het verstrekken van financiële steun aan projecten geldt dat niet de religieuze identiteit van de organisatie doorslaggevend is, maar de mate waarin de activiteiten ten behoeve waarvan de subsidie wordt verstrekt bijdragen aan de realisering van beleidsdoelen. Het bij voorbaat uitsluiten van organisaties met een religieuze identiteit van een te verstrekken subsidie verdraagt zich niet met het rechtsstatelijke beginsel van religieuze neutraliteit. Zoals in het Tweeluik religie en publiek domein staat, zal de overheid in principe geen inhoudelijke informatie over de juiste interpretatie van welke religie dan ook verspreiden.

Vraag 5

Bent u van mening dat deze stichting de integratie bevordert?

Doelstelling van het integratiebeleid is dat burgers elkaar ontmoeten en met elkaar in dialoog gaan, zodat men niet met de ruggen, maar met de gezichten naar elkaar toe staat. Sommige van de teksten, cartoons en links op de website van Ar Rayaan leveren geen bijdrage aan de bevordering van integratie, maar het staat in Nederland iedereen vrij om binnen de grenzen van de wet gebruik te maken van zijn of haar vrijheid van meningsuiting. Ik verwerp de verheerlijking van geweld in welke vorm dan ook.
Ook de gemeente heeft aangegeven dat er teksten, cartoons en links op de website van Ar Rayaan zijn aangetroffen die indruisen tegen het integratiebeleid. Dat past niet binnen de subsidiekaders die binnen de gemeente Nijmegen gelden voor het verstrekken van subsidie. Daarom is het bestuur van Ar Rayaan uitgenodigd voor een gesprek met de Nijmeegse portefeuillehouder op 9 juli 2010. Inmiddels is de subsidie stopgezet.

Vraag 6

In hoeverre komen de (integratie)doelstellingen van de gemeente Nijmegen (c.q. het Rijk) overeen met het anti-Israëlische sentiment op de website van Ar Rayaan?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Acht u het wenselijk dat deze stichting videomateriaal op de website plaatst waarin martelaarschap wordt verheerlijkt?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 8

Is het waar dat één van de islamitische sprekers van deze stichting de toegang tot Engeland is geweigerd? Kunt u dit toelichten?

Op 16 juni 2010 werd Dr Zakir Naik de toegang tot het Verenigd Koninkrijk geweigerd. De Britse autoriteiten waren van oordeel dat verscheidene uitspraken van Dr Naik onaanvaardbaar waren en dat zijn aanwezigheid in het Verenigd Koninkrijk niet in het algemeen belang zou zijn.

Vraag 9

Is het eveneens waar dat er banden bestaan tussen deze stichting en de beweging Hizb ut-Tahrir, die door de AIVD beschreven wordt als «radicale dawa-beweging»? Kunt u dit toelichten?

Bij de stichting Ar Rayaan worden lezingen verzorgd door verschillende islamitische predikers en geleerden, waaronder personen die het gedachtegoed van de Hizb ut-Tahrir in Nederland uitdragen. De Hizb ut-Tahrir is een politiek islamitische beweging die streeft naar heroprichting van een islamitische staat. De ideologie van de Hizb ut-Tahrir bevat antiwesterse, antisemitische en anti-integratieve elementen. Ze roept niet op tot geweld en vormt geen voedingsbodem voor gewelddadige radicalisering.

Vraag 10

Bent u van mening dat de subsidie voor de stichting Ar Rayaan dient te worden stopgezet?

Decentrale overheden zijn vrij om – binnen de grenzen van de wet – zelf hun subsidiebeleid te bepalen. De gemeenteraad van Nijmegen heeft op 5 juli 2010 vragen gesteld aan het college over de subsidie. Het college heeft deze vragen beantwoord, heeft een gesprek gevoerd met de stichting Ar Rayaan en heeft inmiddels de subsidie stopgezet.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Ophef over subsidie aan Ar Rayaan»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat een islamitische organisatie, die claimt dat polygamie ook in het Westen een goed idee is omdat er door het grote aantal homo's een vrouwenoverschot is, niets begrepen heeft van twee van onze belangrijkste Westerse kernbeginselen, te weten de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen en de gelijkwaardigheid van homo's en hetero's? Zo nee, waarom niet?

Ja.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het van de gekke is dat kinderen op school lastig worden gevallen met lessen over de islamitische ideologie, georganiseerd door deze anti-Westerse club?

In Nederland mogen mensen afwijkende opvattingen hebben en uitdragen, maar de vrijheid van meningsuiting is niet onbeperkt. Dat geldt ook voor het onderwijs. Het is op zich een goede zaak als scholen kinderen laten kennismaken met verschillende levensbeschouwingen. Er zijn echter grenzen aan wat op een school mag worden uitgedragen. De wettelijke grenzen zoals die bijvoorbeeld in het strafrecht zijn gegeven ter zake van discriminatie en belediging, moeten in acht worden genomen. Een andere grens ligt in de onderwijswetten.
Scholen voor basis- en voortgezet onderwijs hebben de wettelijke opdracht burgerschap en sociale integratie te bevorderen. Deze opdracht betekent onder meer dat het onderwijs er mede op gericht is dat leerlingen kennis hebben van en kennismaken met verschillende achtergronden en culturen van leeftijdgenoten, zoals ook neergelegd in de kerndoelen. De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs. Gelijkwaardigheid, verdraagzaamheid en non-discriminatie maken deel uit van het toezicht op de kwaliteit van het onderwijs.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onbegrijpelijk is dat de gemeente Nijmegen subsidie verstrekt aan een ultra-islamitische en anti-Westerse organisatie? Zo nee, waarom niet?

Decentrale overheden zijn vrij om – binnen de grenzen van de wet – zelf hun subsidiebeleid te bepalen. De gemeenteraad van Nijmegen heeft op 5 juli 2010 vragen gesteld over de subsidie aan het college. Het college heeft vervolgens een gesprek gevoerd met de Stichting Ar Rayaan. Conform de procedure is dit in de gemeenteraad besproken en is daar verantwoording afgelegd. De gemeente Nijmegen heeft de subsidie inmiddels stopgezet.

Vraag 5

Bent u bereid er bij de gemeente Nijmegen op aan te dringen de verleende subsidie onmiddellijk terug te vorderen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening dat nu de linkse gemeente Nijmegen subsidie verstrekt aan een ultra-islamitische en anti-Westerse organisatie, het stadsbestuur van Nijmegen beschouwd kan worden als een sharia-socialistisch bolwerk? Zo nee, waarom niet?

Nee, voor de in deze kwalificatie geïmpliceerde beschuldiging bestaat geen grond.

Vraag 1

Kent u het bericht «Muslim Groups talk war over «Christianization»»1 en het bericht «Bidden voor de kerkgangers in Bekasi»2, waarin onder meer staat dat in moskeeën in Indonesie wordt opgeroepen zich voor te bereiden op een mogelijk oorlog tegen de verchristelijking van dat land?

Ik ben bekend met beide berichten. Ik ben niet met u van mening dat de Indonesische overheid dergelijke acties gedoogt. De republiek Indonesië is een seculiere staat met de grootse moslimbevolking van de wereld en staat bekend om een lange historie waar het religieuze tolerantie betreft. De slagzin Unity in Diversity die de Republiek Indonesie voert en het gegeven dat religieuze pluriformiteit en vrijheid in de grondwet zijn vastgelegd benadrukken dit.
Helaas bestaan er kleine groeperingen die deze pluralistische grondhouding niet erkennen en radicaliseren; zij zijn de laatste jaren actiever geworden in woord en daad. De Indonesische overheid tracht deze groeperingen te identificeren en aan te pakken. Dit is echter niet eenvoudig daar het de Indonesische overheid op lokaal niveau aan voldoende middelen en getrainde mensen ontbreekt om zulke radicalisering en religieuze onvrijheden tegen te gaan. Nederland zal de Republiek Indonesië steunen in het tegengaan van religieus radicalisme, alsmede de inspanningen om de religieuze vrijheid en pluriformiteit te handhaven, ter bescherming van de seculiere rechtsstaat.
Overigens heeft de EU tijdens de mensenrechtendialoog tussen de EU en Indonesië op 29 juni jl. het belang van het respecteren van godsdienstvrijheid in en het voeren van een interreligeuze dialoog ter bevordering van begrip en verdraagzaamheid benadrukt. De agenda van de dialoog was vooraf met Indonesië vastgesteld. Ik heb er dan ook vertrouwen in dat de EU hierover met Indonesië in dialoog zal blijven en dat Indonesië gevolg geeft aan het besprokene.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat de Indonesische overheid dit gedoogt en er dus aan bijdraagt dat christenen in Indonesië het leven onmogelijk wordt gemaakt en dat men voor verder geweld moet vrezen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Bent u bereid de ambassadeur van de Republiek Indonesië te Nederland snel te ontbieden en hem hierop stevig aan te spreken en onmiddellijke actie van de Indonesische overheid te eisen om de veiligheid van de christelijke minderheid in de miljoenenstad Bekasi en elders in Indonesië te waarborgen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Bent u bereid de samenwerking met Indonesië te bevriezen, totdat dat land de christenen daadwerkelijk tegen (de dreiging van) geweld beschermt? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Bent u in dat kader ook bereid de behandeling van het ontwerp van Wet3 tot Goedkeuring van de Kaderovereenkomst tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten enerzijds, en de Republiek Indonesië anderzijds, aan uw zijde te bevriezen? Zo nee, waarom niet?

Nee. Zoals ik u eerder antwoordde, ben ik niet van mening dat de Indonesische overheid religieuze intolerantie gedoogt en er aan bijdraagt dat christenen in Indonesië het leven onmogelijk wordt gemaakt.

Vraag 1

Kent u de berichten uit het Friesch Dagblad over bedreiging van ex-moslims in Nederland?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting dat in Nederland, waar godsdienstvrijheid een belangrijke waarde is, dergelijke bedreigingen serieus moeten worden genomen en indien mogelijk moeten leiden tot strafrechtelijke vervolging?

Ja.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de bedreigende situatie waarin ex-moslims leven in asielzoekerscentra?

Voor het Centaal Orgaan opvang asielzoekers (COA) staat het bieden van een veilige woon- en leefomgeving aan alle bewoners voorop, ongeacht hun religieuze achtergrond, sexuele voorkeur, of anderszins. Deze taak voert het COA op religieus en politiek neutrale wijze uit. Ter handhaving van een veilige leefomgeving zijn huisregels opgesteld, die voor alle bewoners gelden en waarvan overtreding zonodig door het COA wordt gesanctioneerd.

Vraag 4

Hoeveel aangiften zijn er bij politie en justitie in 2010 tot op heden gedaan van ex-moslims die vanwege hun bekering worden bedreigd?

Daarvan wordt geen afzonderlijke registratie bijgehouden. In de registratiesystemen van politie en justitie wordt geregistreerd van welk feit aangifte is gedaan. In dit geval betreft dat bijvoorbeeld bedreiging met een bepaald ernstige misdrijf, zoals bedoeld in art. 285 Wetboek van Strafrecht.

Vraag 5

Bent u bereid om het mogelijk te maken dat ex-moslims van bedreiging anoniem aangifte kunnen doen?

Met betrekking tot de reeds bestaande mogelijkheden tot het doen van anonieme aangifte en het verder bevorderen van de mogelijkheden daartoe, verwijs ik naar de brief van 25 februari 2010 over de mogelijkheden van anonimiteit in het strafproces, welke brief ik samen met mijn toenmalige ambtgenote van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar uw Kamer heb gezonden (TK 2009-2010, 28 684, nr. 266).

Vraag 6

Welke mogelijkheden ziet u om zogenaamde safehouse in te stellen voor ex-moslims die bedreigt worden en daarvan aangifte hebben gedaan?

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is in 2008 samen met de G4 een pilot gestart voor de opvang van mannelijke slachtoffers van ernstige vormen van geweld en dreiging in afhankelijkheidsrelaties. Mannelijke ex-moslims die door hun familie of naasten ernstig worden bedreigd en nergens anders terecht kunnen, kunnen een beroep doen op deze opvang. Vrouwelijke ex-moslims die in een soortgelijke situatie verkeren kunnen zonodig bij de vrouwenopvang terecht. Deze opvangmogelijkheden acht mijn ambtgenoot van VWS voldoende en hij ziet daarom geen aanleiding om een afzonderlijk safehouse in te stellen voor ex-moslims.

Vraag 7

Bent u bereid bij inburgering extra te wijzen op de vrijheid van godsdienst en de afwijzing van bedreiging en geweld wanneer mensen zich tot een andere geloofsovertuiging bekeren?

Het thema «vrijheid van godsdienst» maakt al onderdeel uit van het verplichte inburgeringsexamen. In het examenonderdeel Kennis van de Nederlandse Samenleving wordt «vrijheid van godsdienst» als cruciale kennis aangemerkt. Daarin wordt ook benoemd welke gedragingen jegens iemand met een andere geloofsovertuiging in Nederland als passend worden beschouwd. Het gaat dan bijvoorbeeld om gelijke behandeling en het tonen van respect ten aanzien van personen met een andere geloofsopvatting. Strafbaarheid van alle soorten geweld komt aan de orde in het inburgeringsexamen.
De overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van het inburgeringsonderwijs maar is wel verantwoordelijk voor vaststelling van de inhoud van het verplichte inburgeringsexamen. Het spreekt daarom voor zich dat docenten binnen de inburgeringscursus aandacht besteden aan de onderwerpen die in het afsluitende inburgeringsexamen aan bod komen. Mijn ambtgenoot voor Wonen, Wijken en Integratie is van mening dat de in de vraag aangehaalde onderwerpen al in voldoende mate worden behandeld binnen de inburgering.