Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Monteur voor de klas, dreigend tekort goede docenten beroepsonderwijs»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitgesproken vrees van de betreffende hoogleraar dat de praktijk uit beeld dreigt te raken op beroepsopleidingen, als gevolg van een tekort aan praktijkdocenten?

Het betoog van prof. dr. Loek Nieuwenhuis ligt genuanceerder. Navraag bij Nieuwenhuis leert dat de kern van zijn betoog is dat hij vreest dat de extra aandacht voor rekenen en taal in het mbo ten koste gaat van beroepspraktijkvorming.
Nederland scoort internationaal goed met zijn beroepsonderwijs. Onze kracht zit in het gemengde model, waarbij er zowel aandacht is voor algemene vorming als het voorbereiden voor het beroep. Bij het laatstgenoemde deel komt de deelnemer gedurende de hele opleiding stevig in aanraking met de praktijk van zijn/haar toekomstige beroep. Ook doet Nederland het goed als het gaat om de samenwerking tussen school en bedrijfsleven op meerdere niveaus (ontwerp, sturing en uitvoering). Het resultaat daarvan is een relatief lage jeugdwerkloosheid en goede arbeidsmarktkansen voor afgestudeerden uit het mbo.
Ik ondersteun het pleidooi van Nieuwenhuis om het gemengde model te behouden. Ik ga voor kwaliteit in het mbo, kwaliteit waarin voldoende aandacht is voor basisvaardigheden taal en rekenen én voor een sterke praktijkoriëntatie. Over de extra aandacht voor taal en rekenen wil ik duidelijk zijn: deze basisvaardigheden zijn van het grootste belang, zowel tijdens de opleiding als in de beroepspraktijk zelf. De belangrijkste aanleiding om hier veel meer aandacht in het mbo aan te besteden is juist de klacht van het bedrijfsleven dat deze basisvaardigheden niet voldoende op orde zijn.
In het artikel wordt gesproken over de praktijkdocent, maar het is belangrijk om nog eens te benadrukken dat in het mbo het onderwijs, meer nog dan in andere onderwijssectoren, door teams wordt verzorgd die verantwoordelijk zijn voor het gehele onderwijsproces. Zo’n team staat uit leraren die zijn opgeleid aan een (tweedegraads) lerarenopleiding of die als zij-instromer op hbo-niveau vanuit de beroepspraktijk het onderwijs zijn binnen gekomen. Het team bestaat echter ook uit vakmensen uit de beroepspraktijk, zoals instructeurs (praktijkdocenten) en andere onderwijsondersteuners die op onderdelen van het onderwijsproces worden ingezet. Deze teams bundelen de benodigde expertise: vakkennis, pedagogisch-didactische kennis maar vooral ook kennis van de beroepspraktijk.
Over de laatste ramingen van tekorten aan leraren in de verschillende sectoren bent u geïnformeerd in de brief van 3 juli 2012 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 27 923 nr. 141). Om zicht te krijgen op de ontwikkeling van vraag en aanbod op de onderwijsarbeidsmarkt van het mbo is opdracht gegeven tot een afzonderlijk onderzoek waarvan we de resultaten begin 2013 ontvangen. Dat onderzoek is gestart om de gevolgen van de vergrijzing van onderwijspersoneel in de mbo-sector in kaart te brengen. Het onderzoek moet meer duidelijkheid geven over regionale verschillen, het type instroom en uitstroom van personeel en op de verschillen in tekorten tussen instellingen (roc’s, aoc’s en vakinstellingen), typen onderwijs (bbl, bol, educatie) en functies (leraren, instructeurs en onderwijsondersteuners).

Vraag 3

Deelt u de beschreven dreiging van een tekort aan goede praktijkdocenten omdat deze meer algemene kennis opdoen op de lerarenopleiding in plaats van praktijkkennis bij een specifiek beroepsvak?

Nee, die deel ik niet. Zoals onder vraag 2 aangegeven laat ik momenteel onderzoek uitvoeren naar de kwantitatieve ontwikkeling van vraag naar en aanbod van onderwijspersoneel in het mbo om na te gaan of de vergrijzing in de sector knelpunten gaat genereren. Momenteel zijn er geen aanwijzingen dat praktijkdocenten in hun opleiding te weinig praktijkkennis opdoen, maar er zijn wel ideeën hoe dit nog verder versterkt kan worden. Zie hiervoor het antwoord op vraag 6.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de balans tussen het gewicht en de hoeveelheid algemene vakken ten opzichte van praktijkvakken en -ervaring voor leerlingen, zoals beschreven in het bericht?

Zoals ik bij het antwoord op vraag 2 aangaf, ben ik van mening dat er in ons beroepsonderwijs een goede balans is tussen aandacht voor algemene vorming en het opleiden voor de beroepspraktijk.

Vraag 5

Deelt u de mening dat, indien deze analyse klopt, er specifieke inzet nodig is op kwaliteit en kwantiteit voor docenten met praktijkervaring en kennis in het beroepsonderwijs? Zo ja, wat betekent dit concreet voor uw beleid? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik in mijn antwoorden op de vragen 2 en 3 aangaf, proberen we mogelijke kwantitatieve en kwalitatieve knelpunten momenteel in kaart te brengen. Op de resultaten kan ik niet vooruitlopen.

Vraag 6

Op welke wijze denkt u dat er een verbetering gevonden kan worden in het aanbod van voldoende kwalitatief goed opgeleide vakdocenten in het beroepsonderwijs?

Wat betreft de praktijkdeskundigheid van onderwijspersoneel, pleit Nieuwenhuis er onder andere voor dat vakmensen, zoals verpleegkundigen en monteurs, hun baan gaan combineren met een baan (als instructeur) in het beroepsonderwijs. In dit pleidooi kan ik mij geheel vinden. Mbo-instellingen beschikken hiervoor over de mogelijkheden. Op regionaal niveau zullen vmbo-scholen en mbo-instellingen met het bedrijfsleven in de regio goede afspraken moeten maken over het betrekken van goede vakmensen bij het onderwijsproces.
Als het gaat om leraren in het beroepsonderwijs2, is het evident dat zij tijdens hun opleiding voldoende toegerust worden om in het beroepsonderwijs les te geven en dus ook kennis te hebben van de beroepspraktijk. De lerarenopleidingen zijn hierop aanspreekbaar. Ik stuur u één dezer dagen een brief waarin ik maatregelen aankondig om de opleiding voor leraren in het vmbo en mbo te versterken. Deze maatregelen zijn een uitvloeisel van het Onderwijsraadadvies3 uit 2011 en de beleidsreactie4 hierop.

Vraag 1

Kent u het bericht «Student ongelijk behandeld in openbaar vervoer»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat studenten in tegenstelling tot andere abonnementhouders geen gebruik kunnen maken van tijdelijke regelingen bij een defecte of verloren OV-chipkaart?

De situatie verschilt per soort abonnement én ook per vervoerder. Er zijn vervoerbedrijven die aan balies vervangende kaarten verstrekken wanneer een persoonlijke ov-chipkaart met een bepaald abonnement defect is. De reiziger moet dan een kopie van zijn ov-chipkaart (voor- en achterzijde), kopie van zijn identiteitsbewijs en een uitdraai van zijn «Mijn ov-chipkaart account» tonen. De vervoerder kan de gegevens controleren omdat er een directe relatie met de reizigers bestaat. Er zijn ook vervoerders die geen tijdelijke kaart verstrekken.
Voor studenten is deze service om privacyredenen bij geen enkele vervoerder mogelijk. Conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens beschikken de vervoerders niet over persoonsgegevens van studenten en kunnen zij dan ook niet controleren of de reiziger die aan de balie komt daadwerkelijk een student is die over reisrecht van DUO beschikt.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de restitutieregeling voor de studenten OV-chipkaart momenteel te ingewikkeld is en onnodig veel werk oplevert voor studenten, maar ook de organisaties achter de OV-studentenchipkaart?

Restitutieregelingen verschillen eveneens per abonnement én per vervoerder. De regeling voor studenten is niet ingewikkelder dan die voor overige reizigers. Studenten sturen hun originele vervoerbewijzen en een formulier waarop hun persoonsgegevens zijn ingevuld aan de Klantenservice ov-chipkaart. Ik beoordeel deze regeling niet als té ingewikkeld en ik vind niet dat ze onnodig veel werk voor de studenten oplevert.

Vraag 4

Deelt u de mening van het OV-loket dat studenten met vragen over de OV-chipkaart vaak «van het kastje naar de muur» worden gestuurd, doordat drie organisaties betrokken zijn bij de OV-studentenchipkaart? Bent u bereid deze drie organisaties, na toestemming van de student, meer persoonsgegevens te laten uitwisselen, zodat de klantenservice verbetert?

Deze drie organisaties hebben elk een eigen rol en verantwoordelijkheid. DUO is verantwoordelijk voor toekenning van het reisrecht als onderdeel van studiefinanciering. TLS is verantwoordelijk voor de productie en uitgifte van ov-chipkaarten voor alle reizigers. RSR is speciaal opgezet als organisatie tussen DUO en individuele vervoerders in om de privacy van studenten te beschermen («privacy by design»). Elke organisatie voert haar eigen taak goed uit en voorziet de andere organisaties tijdig van de juiste informatie. Helaas kunnen zij niet voorkomen dat er soms iets misgaat. Gezien de zeer grote aantallen reizigers, kaarten en transacties, beoordeel ik de situatie niet als structureel onvoldoende.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de ongelijke behandeling van studenten in het openbaar vervoer in het licht van het regeerakkoord, waarin de studenten OV-chipkaart wordt omgezet naar een kortingsabonnement?

Bij het nieuw te ontwikkelen kortingsabonnement zal de situatie gelijk blijven. Het streven blijft erop gericht studenten zoveel als mogelijk gelijk aan overige reizigers te behandelen. Omdat het hierbij wederom zal gaan om een collectieve overeenkomst, zal om privacyredenen sprake blijven van verschillen.

Vraag 6

Bent u bereid te bewerkstelligen dat er één regeling komt voor de vervanging van defecte OV-chipkaarten en restitutie van gemaakte kosten die geldt voor alle houders van de OV-chipkaart (anonieme en persoonlijke kaarten) en bij alle vervoerders?

Om privacyredenen zullen individuele vervoerders nooit over de persoonsgegevens van studenten mogen beschikken. Het inrichten van één regeling is dus niet mogelijk.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht «RUG wil schoonmakers uit het zicht», over het nieuwe beleid van de universiteit om schoonmakers alleen nog maar te laten werken op uren dat er niemand in het gebouw aanwezig is?1

De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) heeft inmiddels een akkoord bereikt met de vakbond FNV en de drie betrokken schoonmaakbedrijven. Kern van dit akkoord is dat de werktijden blijven zoals die zijn, dat het schoonmaakbedrijf de sancties jegens de schoonmaker ongedaan maakt en de RUG de Code Verantwoordelijk Marktgedrag zal ondertekenen. Ik ben verheugd over het feit dat de RUG als opdrachtgever, samen met de andere partners, tot dit akkoord is gekomen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het schandalig is om van schoonmakers te verlangen dat zij zichzelf onzichtbaar maken? Wat gaat u ondernemen om de archaïsche opstelling van het RUG-bestuur ongedaan te maken?

Zoals gezegd ben ik verheugd over het feit dat de betrokken partijen tot een akkoord zijn gekomen dat op de instemming van alle partijen kan rekenen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het RUG-bestuur per direct moet worden teruggefloten? Zo ja, wanneer gaat u dit doen? Zo nee, waarom neemt u verantwoordelijkheid voor een universiteitsbestuur dat zijn eigen schoonmakers vernedert?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Past deze hele gang van zaken volgens u in de code Verantwoordelijk Marktgedrag?

Onderdeel van het akkoord is dat de RUG de Code Verantwoordelijk Marktgedrag gaat ondertekenen. In de Code staat onder meer dat de opdrachtgever, in dit geval de RUG, mede verantwoordelijk is voor (het doen realiseren van) goede arbeidsomstandigheden bij de opdrachtnemer, in dit geval de drie bij de opdracht betrokken schoonmaakbedrijven.

Vraag 5

Vindt u het getuigen van goed opdrachtgeverschap wanneer een schoonmaker met een staat van dienst van 27 jaar wordt weggestuurd terwijl zijn werkgever tevreden is over hem? Zo nee, bent u bereid alles in werking te stellen opdat deze werknemer zijn werk op de RUG kan voortzetten?

Onderdeel van het akkoord is dat de sancties tegen de schoonmaker ongedaan zijn gemaakt.

Vraag 6

Wat gaat u ondernemen als het RUG-bestuur vasthoudt aan dit feodale beleid? Bent u bereid dan (financiële) sancties te ondernemen tegen het bestuur?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 7

Deelt u de mening dat u ervoor moet zorgen dat schoonmakers met respect worden behandeld op alle onderwijsinstellingen?

Het met respect behandelen van schoonmakers is een verantwoordelijkheid van alle betrokkenen. Dit is een belangrijk onderdeel van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. In de Code wordt bewust aandacht besteed aan verschillen in bejegening tussen de eigen medewerkers en die van de dienstverleners. Het doel is dit zoveel mogelijk tegen te gaan. Met het ondertekenen van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag verplicht de ondertekenaar zich om elk jaar een verklaring af te geven dat de Code wordt nageleefd. Dit instrument is een borging voor naleving van de Code in de praktijk.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht «Twee ton publiek geld cadeau»?1

Om over dit bericht een uitspraak te kunnen doen, heb ik nadere informatie nodig over de afspraken die hierover met de betrokken bestuursvoorzitter zijn gemaakt in de arbeidsovereenkomst en in de sabbaticalregeling. Overigens ben ik van mening dat twee ton uit publieke middelen een fors bedrag is. Uit berichtgeving in de media maak ik op dat betrokkene heeft afgezien van de regeling. Ik heb de informatie waaruit dit moet blijken opgevraagd bij de Universiteit Leiden. Zodra ik deze informatie heb ontvangen en ik mij een oordeel heb kunnen vormen, zal ik u informeren over mijn besluit.

Vraag 2

Vindt u het aanvaardbaar dat de bestuursvoorzitter van de Universiteit Leiden 14 maanden verlof krijgt met doorbetaling van zijn salaris van ruim twee ton?

Vooruitlopend op de inwerkingtreding van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) voer ik actief beleid om bezoldiging boven de WNT norm of ontslagvergoedingen te voorkomen. In voorkomende gevallen vorder ik op grond van mijn bevoegdheden bedragen terug, die de WNT-norm overschrijden. Bij ontslagvergoedingen gebruik ik de kantonrechtersformule als uitgangspunt en onderneem ik actie als blijkt dat de vergoeding de kantonrechtersformule overschrijdt. Zie verder mijn antwoord op vraag 1.

Vraag 3

Begrijpt u dat dit soort regelingen kwaad bloed zet, zeker als ook nog eens € 15 miljoen wordt bezuinigd op het onderwijs?2

In het licht van alle bezuinigingen die het kabinet in de komende jaren moet doorvoeren, kan ik mij voorstellen dat de regeling waarvan in het artikel sprake is vragen oproept.

Vraag 4

Wat gaat u ondernemen om een eind te maken aan dit soort exorbitante sabbatical-regelingen? Bent u bereid een stevig gesprek te voeren met het bestuur?

Mocht uit de nadere informatie blijken dat inderdaad sprake is van een bovenmatige regeling, zal ik mij richten tot de Raad van Toezicht van de instelling en zonodig het teveel betaalde bedrag terugvorderen.

Vraag 5

Is het waar dat de bestuursvoorzitter met een salaris van ruim 2 ton meer verdient dan de Balkenendenorm? Zo ja, wat gaat u hiertegen ondernemen, aangezien u «versneld wilt voldoen aan de gewenste beloningscodes»?3

Tot het moment van invoering van de WNT vorder ik bedragen terug die de WNT-norm van € 225 348 (niveau 2012) overschrijden.
Bij ontslagvergoedingen gebruik ik de kantonrechtersformule als uitgangspunt en onderneem ik actie als blijkt dat de vergoeding de kantonrechtersformule overschrijdt. Zie ook het antwoord op vraag 2.

Vraag 6

Erkent u dat het onderbrengen van bestuurders onder de normale CAO een oplossing is, omdat bestuurders en toezichthouders dan geen onderlinge deals meer kunnen sluiten?

Met de inwerkingtreding van de WNT worden de beloningen en ontslagvergoedingen van universiteitsbestuurders wettelijk gemaximeerd. Ik ben van mening dat deze wet een voldoende krachtig instrument is.

Vraag 1

Bent u bekend met het persbericht ««Studenten onredelijk behandeld bij defecte OV-chipkaart» van het OV Loket»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u uitleggen waarom studenten anders behandeld worden dan andere reizigers bij een defecte OV-chipkaart? Waarom is het voor studenten niet mogelijk om met een fotokopie van de defecte kaart te reizen, of om een tijdelijke kaart te krijgen, zoals bij verschillende streekvervoerbedrijven voor houders van een OV-abonnement wel gebruikelijk is?

De situatie verschilt per soort abonnement én ook per vervoerder. Er zijn vervoerbedrijven die aan balies vervangende kaarten verstrekken wanneer een persoonlijke ov-chipkaart met een bepaald abonnement defect is. De reiziger moet dan een kopie van zijn ov-chipkaart (voor- en achterzijde), kopie van zijn identiteitsbewijs en een uitdraai van zijn «Mijn ov-chipkaart account» tonen. De vervoerder kan de gegevens controleren omdat er een directe relatie met de reizigers bestaat. Er zijn ook vervoerders die geen tijdelijke kaart verstrekken.
Voor studenten is deze service om privacyredenen bij geen enkele vervoerder mogelijk. Conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens beschikken de vervoerders niet over persoonsgegevens van studenten en kunnen zij dan ook niet controleren of de reiziger die aan de balie komt daadwerkelijk een student is die over reisrecht van DUO beschikt.

Vraag 3

Herkent u het beeld dat Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), Regisseur Studenten Reisrecht (RSR) en Trans Link Systems onderling onvoldoende informatie uitwisselen?

Deze drie organisaties hebben elk een eigen rol en verantwoordelijkheid. DUO is verantwoordelijk voor toekenning van het reisrecht als onderdeel van studiefinanciering. TLS is verantwoordelijk voor de productie en uitgifte van ov-chipkaarten voor alle reizigers. RSR is speciaal opgezet als organisatie tussen DUO en individuele vervoerders in om de privacy van studenten te beschermen («privacy by design»). Elke organisatie voert haar eigen taak goed uit en voorziet de andere organisaties tijdig van de juiste informatie. Helaas kunnen zij niet voorkomen dat er soms iets misgaat. Gezien de zeer grote aantallen reizigers, kaarten en transacties, beoordeel ik de situatie niet als structureel onvoldoende.

Vraag 4

Wat gaat u doen om het onderscheid tussen studenten en andere reizigers op te heffen? Wat vindt u van de suggestie van het OV Loket dat informatie tussen de drie instanties wel uitgewisseld zou moeten worden als studenten daarvoor toestemming verlenen?

Studenten worden zoveel als mogelijk gelijk behandeld aan overige reizigers. Dat is vanwege de collectiviteit van de studentenreisvoorziening en de daaruit voortvloeiende privacybepalingen niet helemaal mogelijk. Privacy by design beperkt de vrijheid in het uitwisselen van informatie tussen de betrokken organisaties. Het is binnen de huidige systemen niet mogelijk om daarvoor op individuele basis uitzonderingen te maken.

Vraag 5

Wanneer heeft u dit probleem opgelost?

De privacybepalingen worden niet aangepast. Individuele vervoerders zullen, ook in de toekomst, niet beschikken over de persoonsgegevens van studenten. Directe vervanging van defecte ov-chipkaarten wordt dus niet mogelijk. Wel zoeken de vervoerders en TLS naar mogelijkheden om de vervanging van defecte kaarten te versnellen.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het onderzoek van CNV Onderwijs waaruit zou blijken dat scholieren in het basis- en voortgezet onderwijs «een waar schrikbewind» zouden voeren, waarbij fysiek geweld niet wordt geschuwd, auto’s van medewerkers worden beschadigd en personeel zelfs blijvend letsel wordt toegebracht?1

Ik heb kennis genomen van het onderzoek van CNV Onderwijs. Hieruit blijkt dat onderwijsondersteuners zich over het algemeen behoorlijk veilig en gerespecteerd
voelen op school. Echter, ook bijna tachtig procent heeft blijkens dit onderzoek te maken met verbale agressie van leerlingen, ruim één op de drie met fysieke agressie. De voorbeelden uit het onderzoek zijn soms verontrustend. Ik vind het dan ook begrijpelijk dat deze voorbeelden in de media aandacht hebben gekregen. Ook ik ben van die voorbeelden geschrokken. Ieder incident dat zich op school voordoet is er een te veel en ik zie het als mijn taak om scholen te ondersteunen bij hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid op school.
Ik constateer dat de gegevens uit het onderzoek van CNV Onderwijs grotendeels overeenkomen met de cijfers uit het onderzoek dat ik iedere twee jaar laat uitvoeren, de monitor Sociale veiligheid in en rond scholen.
Voor mijn beleid baseer ik mij op deze monitor Sociale veiligheid in en rond scholen. Deze monitor wordt voor het VO al sinds 2006 en voor het PO sinds 2010 gebruikt en geeft daarmee belangrijke trends weer. Bovendien wordt in deze monitor naar de veiligheidsbeleving van alle betrokkenen in de school gevraagd: onderwijzend en ondersteunend personeel én ouders en leerlingen. Het geeft daarmee goede handvatten voor beleid.
Over enkele weken verschijnt de monitor Sociale veiligheid in en rond scholen (PO en VO 2012). Uit het eerste concept van deze monitor blijkt dat onderwijsondersteuners zich behoorlijk veilig voelen op school. Circa 93 procent voelt zich veilig in de school. Maar net als in het onderzoek van CNV onderwijs blijkt dat onderwijzend en ondersteunend personeel ook te maken heeft met, soms ernstige, incidenten.
Iedere medewerker met een publieke taak heeft recht op een veilige werkplek. Het vorige Kabinet heeft daarom ingezet op de Veilige Publieke Taak (VPT). Mijn ministerie is hierbij nauw betrokken, door bijvoorbeeld:
Ook voor de komende kabinetsperiode blijft het kabinet inzetten op een veilige publieke taak. Voor het onderwijs zal ik ook blijven inzetten op de veiligheid van de medewerkers in de school.
Ik heb de werkgeversorganisaties en vakbonden uitgenodigd om op korte termijn met elkaar het overleg aan te gaan om tot een gezamenlijke aanpak van agressie in het onderwijs te komen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze ontwikkeling niet alleen slecht is voor het ondersteunend personeel maar ook schadelijk voor medescholieren en het gehele onderwijsproces als zodanig?

Ik deel uw mening dat een veilige schoolomgeving een voorwaarde is voor goed onderwijs.

Vraag 3

Zou het niet wenselijk zijn dat alle scholen een beleid formuleren om de veiligheid in en om het onderwijs te waarborgen?

Scholen zijn verplicht een veiligheidsplan op te stellen. Op basis van de Arbowet zijn de onderwijswerkgevers, net als alle andere werkgevers, verplicht een veiligheidsbeleid te voeren. Ook in andere regelgeving (zoals in de Wet op het primair onderwijs) en in het toezichtskader van de Inspectie van het Onderwijs zijn de verantwoordelijkheden van de school verankerd. In aanvulling hierop hebben werkgevers en werknemers in de cao afgesproken dat elke school een veiligheidsplan opstelt. Scholen zijn verplicht een plan op te stellen voor veiligheid, gezondheid en milieu conform de cao's basis- en voortgezet onderwijs. Dit plan wordt ook wel (school)veiligheidsplan genoemd. Hierin beschrijft een school hoe zij de fysieke en sociale veiligheid in en om het schoolgebouw waarborgt.

Vraag 4

Kunt u deze vragen beantwoorden voordat de Kamer het wetsvoorstel inzake de incidentenregistratie2 behandelt?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Conciërges vogelvrij»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe verhouden de cijfers in dit onderzoek van CNV Onderwijs – waaruit blijkt dat 80% van het onderwijsondersteunend personeel te maken heeft gehad met vormen van (verbaal) geweld – zich tot de cijfers door u genoemd in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel voor incidentenregistratie waaruit blijkt dat 7% van de leerlingen en personeel op scholen zich niet veilig voelt? Is in dit onderzoek ook het onderwijsondersteunend personeel ondervraagd?

De cijfers waar u aan refereert zijn afkomstig uit de monitor Sociale veiligheid in en rond scholen. Deze monitor wordt iedere twee jaar in opdracht van mij uitgevoerd. Voor deze monitor wordt ook het onderwijs ondersteunend personeel bevraagd. Uit het eerste concept van de monitor 2012 komt naar voren dat circa 93% van het personeel zich veilig voelt op school en dat 7% zich onveilig voelt. De veiligheidsgevoelens van onderwijzend en ondersteunend personeel blijken niet wezenlijk te verschillen. Eind dit jaar verschijnt de monitor Sociale veiligheid in en rond scholen 2012. Zodra deze afgerond is zal ik deze aan uw Kamer beschikbaar stellen.
Het onderzoek van CNV onderwijs is anders van opzet en is op dit onderdeel niet vergelijkbaar met de monitor Sociale veiligheid in en rond scholen. Uit het onderzoek van CNV onderwijs blijkt wel dat het onderwijs ondersteunend personeel de veiligheidssituatie op school gemiddeld een 8 geeft. Dat is een ruime voldoende. Dat neemt niet weg dat de in het onderzoeksrapport genoemde voorbeelden van incidenten verontrustend zijn en dat blijvende aandacht voor de veiligheid op school noodzakelijk is.

Vraag 3

Bent u van mening dat scholen zich voldoende realiseren hoe wijdverbreid agressief gedrag op scholen verspreid is en er voldoende tegen doen? Hoe verhoudt zich de houding van de sectororganisaties hiermee, die zich altijd hebben verzet tegen het wetsvoorstel dat verplichte registratie van incidenten regelt?

Ik ben met u eens dat de aandacht voor veiligheid op scholen niet mag verslappen. De VO-raad en PO-Raad hebben publiekelijk hun zorg over de voorbeelden in het genoemde onderzoek uitgesproken. Deze sectorraden zijn ook actief om agressie en geweld in hun sector terug te dringen. Dit doen de sectorraden deels zelf, zoals door de handreiking «Leren van incidenten». Ook zaten de sectorraden en de vakbonden samen met OCW in de begeleidingscommissie van het programma Veilige Publieke Taak Onderwijs. Samen met de sectororganisaties en de vakbonden zal ik binnenkort om de tafel gaan om tot afspraken over een gezamenlijke aanpak tegen agressie en geweld in het onderwijs te komen voor de komende periode.

Vraag 4

Deelt u de mening dat er naast de verplichte registratie van incidenten op korte termijn een actieplan moet worden opgesteld door de diverse betrokken partijen om hufterig en agressief gedrag op scholen door leerlingen, ouders en personeel tegen te gaan?

Ik ben met u eens dat een gezamenlijke aanpak van sectororganisaties en vakbonden nodig is om tot de aanpak van agressie tegen onderwijspersoneel te komen. Ik verwijs u verder naar mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat het sinds 2010 mogelijk is de strafeis in gevallen van agressie tegen personeel met een publieke functie te verdubbelen? Kunt u aangeven in hoeveel gevallen dat daadwerkelijk gebeurd is als het gaat om onderwijspersoneel?

Sinds 2011 wordt, voor dergelijke gevallen van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak, zelfs een driemaal zo hoge strafeis voorgeschreven. Tijdens het Algemeen Overleg over Veilige Publieke Taak van 8 maart 2011 heeft de minister van Veiligheid en Justitie toegezegd te volgen in hoeverre rechters ook daadwerkelijk deze hogere strafeisen van het OM volgen en derhalve zwaarder straffen. Uit een eerder onderzoek uit 2010 bleek dat rechters bij het opleggen van straffen de verhoogde strafeisen vaak volgen (de hoogte van de gemiddelde straf bleek 93% te zijn van de hoogte van de gemiddelde strafeis). Jaarlijks wordt nu gevolgd welke straffen er door het OM worden geëist en of de rechters deze ook volgen. Het herhaalonderzoek wat betrekking heeft op de cijfers van 2011 wordt nu afgerond en zal door de minister van Veiligheid en Justitie binnenkort naar uw Kamer worden verzonden.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat er eenvoudigere Cito-toetsen worden gemaakt voor potentiële vmbo-ers?1

Ja.

Vraag 2

Welke precieze analyse ligt er onder de beschreven aanname dat het noodzakelijk is om een aparte, eenvoudigere Cito-eindtoets basisonderwijs aan te gaan bieden vanaf 2013 voor een grotere groep leerlingen met leerproblemen?

De Eindtoets Basisonderwijs is een product van Cito. Veel scholen kiezen ervoor om deze eindtoets af te nemen bij de leerlingen van groep 8. De keuze om de Eindtoets aan te passen is dus aan Cito en het is niet aan mij om daar een oordeel over te vellen. Wel is er een wetsvoorstel in behandeling bij de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2011–12, 33 157) dat onder meer beoogt de invoering van een centrale eindtoets voor taal en rekenen te regelen. Die toets zal, als het wetsvoorstel wordt aanvaard, geconstrueerd worden door Cito onder de verantwoordelijkheid van het College voor examens en zal sterk geënt zijn op de bestaande Eindtoets Basisonderwijs. De beantwoording van de gestelde vragen vindt plaats tegen deze achtergrond.
Al geruime tijd (sinds 2004) bestaat de Eindtoets Basisonderwijs uit twee versies: de reguliere toets (vanaf volgend jaar de Eindtoets Basis) en de zogeheten Niveautoets (vanaf volgend jaar de Eindtoets Niveau). Deze laatste toets maakt maatwerk mogelijk, omdat hij aansluit bij de kennis en vaardigheden van leerlingen die volgens het advies van de basisschool zullen uitstromen naar de meer praktisch georiënteerde leerwegen van het vmbo. De vragen van de Niveautoets overlappen deels (ongeveer 25%) met de vragen van reguliere toets, maar zijn voor een belangrijk deel ook eenvoudiger. Daardoor houden de leerlingen tijdens het maken van de toets hun zelfvertrouwen vast en blijven ze gemotiveerd. Zodoende wordt het uiteindelijke toetsresultaat betrouwbaarder.
Er zijn twee wijzigingen die Cito nu doorvoert. De eerste is dat de Eindtoets Niveau op papier beschikbaar komt, terwijl deze eerst alleen digitaal kon worden afgenomen. Daarnaast geeft Cito specifieker aan voor welke leerlingen deze Eindtoets Niveau geschikt is.
Overigens is ook in het bovengenoemde wetsvoorstel ruimte gemaakt voor toetsen op verschillende niveaus. De aanpassingen die Cito nu doet zijn in lijn met dit wetsvoorstel.

Vraag 3

Hoe kijkt u aan tegen de zorg dat deze preselectie over het niveau van de af te nemen toets ook kan bijdragen aan onderadvisering van leerlingen die wellicht een hoger niveau aankunnen?

De Eindtoets Basisonderwijs en Eindtoets Niveau worden, ook nu al, zo geconstrueerd dat kennis en vaardigheden van leerlingen op dezelfde schaal worden gescoord. Dat betekent dat de resultaten van dezelfde leerling op beide toetsen dezelfde score en dus hetzelfde schooladvies opleveren. Dit met dien verstande dat de score van een leerling die een veel te moeilijke of een veel te makkelijke versie van de toets maakt, niet betrouwbaar is.
Vanwege deze toetsconstructie is er geen sprake van preselectie of mogelijke onderadvisering, maar van toetsing op maat, waarbij de school en de groepsleraar op basis van hun kennis en inzicht over de leerling een keuze kunnen maken welke toets het beste bij de leerling en zijn of haar verwachte uitstroomperspectief past. Dat uitstroomperspectief, waarin het advies van de basisschool een belangrijke rol speelt, is gebaseerd op (toets)gegevens en observaties van de leerlingen gedurende de hele basisschoolperiode en wordt in verreweg de meeste de gevallen bevestigd door de Eindtoets. Als dat niet zo is en de score wijkt sterk af van de verwachting van de school en de leerling, is er de mogelijkheid dat de leerlingen de toets herkanst. De belangrijkste afwegingen bij de advisering ligt dus bij de basisschool, die de leerling kent en een professionele inschatting maakt van zijn of haar niveau en welk vervolgonderwijs daarbij past. De resultaten op een eindtoets vormen het tweede, objectieve gegeven dat het basisschooladvies ondersteunt.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u deze zorg met betrekking tot de risico’s voor leerlingen en scholen als op grond van een eenvoudige toets sprake is van mogelijk te hoog eindadvies voor het voortgezet onderwijs?

Het antwoord op de voorgaande vraagt geldt eveneens voor mogelijke overadvisering: deelname aan de Eindtoets Niveau leidt tot hetzelfde advies als deelname aan de Eindtoets Basis. Bovendien bevestigt in de meeste gevallen het resultaat op de Eindtoets het advies van de basisschool.

Vraag 5

Op welke wijze is de manier van begeleiding van leerlingen met leerproblemen onderdeel geweest van de zoektocht naar verbeterpunten voor het afnemen van een Cito-eindtoets?

Ik begrijp van Cito dat dit geen overweging is geweest bij de toetsconstructie. Een toets als de Eindtoets Basisonderwijs brengt de leervorderingen van leerlingen in beeld en doet dat los van het onderwijsleerproces dat een individuele leerling heeft gevolgd. Binnen dat proces is er natuurlijk aandacht voor verschillende onderwijsbehoeften van leerlingen (bijvoorbeeld in de vorm van verlengde instructie, of meer uitleg of juist een extra, uitdagende opdracht), maar de eindtoets is niet geconstrueerd om de effectiviteit van die aandacht vast te stellen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het nadrukkelijk onderscheid tussen de Eindtoets Basis en de Eindtoets Niveau mogelijk een stigmatiserend effect kan hebben op leerlingen?

Aanvullend op het antwoord op vraag 2 hierboven, ben ik van mening dat eerder het omgekeerde het geval is. Waar in het verleden sommige leerlingen werden uitgesloten van de Eindtoets, doen ze nu mee met hun klasgenoten. In dezelfde periode en gewoon in het klaslokaal maken ze de voor hen meest geschikte versie van de toets.

Vraag 7

Worden leraren extra geïnstrueerd of begeleid rondom het werken met twee niveaus voor de Cito-eindtoets en de beoordeling van de resultaten, zeker gezien hun selecterende rol richting de leerlingen over het niveau van de toets die zij kunnen maken?

Zoals hiervoor is aangegeven is een belangrijke functie van de Eindtoets Basisonderwijs dat het resultaat op de toets leidt tot een advies voor het vervolgonderwijs, dat de groepsleraar en de school benutten als het tweede gegeven naast het basisschooladvies. Scholen hebben daar al jarenlange professionele ervaring mee, ook in het werken met een eindtoets met twee niveaus. Daardoor is extra instructie of begeleiding niet nodig: leraren zijn gewend om de resultaten van de toets te interpreteren en ze worden daarbij ondersteund door materiaal van Cito.

Vraag 8

Kunt u aangeven hoe het overleg over deze nieuwe werkwijze rond de Cito-toets vooraf vorm heeft gekregen tussen Cito, uw ministerie en de betrokken onderwijskoepels?

Zoals ik bij mijn antwoord op vraag 2 heb aangegeven, is de Eindtoets Basisonderwijs een product van Cito en is Cito daarvoor ook verantwoordelijk. Tussen Cito en het departement is regelmatig overleg, ook in het perspectief van het hiervoor genoemde wetsvoorstel. Wel constateer ik dat de PO-Raad positief is over het feit dat er voor specifieke groepen leerlingen toetsen op maat beschikbaar zijn.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Duizenden it-banen in Nederland gaan verloren»?1

Vraag 2

Is het waar dat tekortschietend ict-onderwijs banen zal kosten? Zo ja, welke problemen in het onderwijs zijn daarvan de reden?

Vraag 3

Bent u bereid om in overleg te treden met de aanbieders van ict-opleidingen en de in het bericht vermelde bedrijven om eventuele problemen met de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt op te lossen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid om de Kamer voor het kerstreces schriftelijk te informeren over de eventueel geconstateerde problemen en de voorgestelde oplossingsrichting?

Vraag 1

Deelt u de mening dat ouders betrokken moeten zijn bij het onderwijs en vooral bij het passend onderwijs van hun kinderen en dat ouders als een volwaardige gesprekspartner moeten kunnen meedenken over de zorg en ondersteuning van hun kinderen op school?

Ja.

Vraag 2

Hoe gaat u ervoor zorgen dat ouders vooraf betrokken worden bij het opstellen van een handelingsplan voor hun kind en dat ouders niet geconfronteerd worden met een opgesteld plan waar zij slechts hun instemming voor moeten geven?

Het handelingsplan wordt nu nog jaarlijks voor elke geïndiceerde leerling vastgesteld in overeenstemming met de ouders. Ook wordt het handelingsplan jaarlijks samen met de ouders geëvalueerd.
Vanaf 1 augustus 2013 wordt het handelingsplan in het (voortgezet) speciaal onderwijs vervangen door het ontwikkelingsperspectief. Voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben in het regulier onderwijs wordt in passend onderwijs ook een ontwikkelingsperspectief vastgesteld, met ingang van 1 augustus 2014. Het ontwikkelingsperspectief wordt door het bevoegd gezag van de school vastgesteld na op overeenstemming gericht overleg met de ouders. Tenminste één keer per jaar evalueren school en ouders het perspectief.
Een goede afstemming tussen school en ouders is van belang om eventuele problemen te voorkomen of vroegtijdig op te lossen. Zijn ouders het desondanks niet eens met het vastgestelde ontwikkelingsperspectief, dan kunnen zij hierover een oordeel vragen aan de landelijke geschillencommissie passend onderwijs.

Vraag 3

Heeft u er zicht op in hoeverre ouders vanaf het eerste begin worden betrokken bij de inrichting, het beleid en de budgetverdeling binnen de samenwerkingsverbanden? Houdt de onderwijsinspectie toezicht op de invloed die ouders hierbij vroegtijdig wordt gegund?

De invoering van de wet passend onderwijs heeft een extra voorbereidingsjaar gekregen. De extra tijd biedt meer ruimte aan samenwerkingsverbanden in oprichting om passend onderwijs inhoudelijk verder vorm te geven. Eén van de aandachtspunten daarbij is de (tijdige) inrichting van de ondersteuningsplanraad. Ouders worden via deze medezeggenschap betrokken bij de invoering van passend onderwijs.
Ik heb daarom de VOO verzocht om in samenwerking met de denominatieve ouderorganisaties, Balans, CG-Raad, het LAKS en de vakbonden een plan op te stellen voor de invulling en uitvoering van de inspraak door ouders, leerlingen en leraren op het schoolondersteuningsprofiel en het ondersteuningsplan. Afgesproken is dat deze organisaties onder andere gezamenlijk een centraal steunpunt medezeggenschap gaan vormgeven om samenwerkingsverbanden en medezeggenschapsraden bij de invoering te ondersteunen. Ik heb toegezegd de inrichting van dit steunpunt te ondersteunen.
De rol van de inspectie krijgt invulling bij de beoordeling van de ondersteuningsplannen die uiterlijk 1 mei 2014 bij de inspectie moeten worden ingediend. Zij gaat daarbij onder andere na of ouders, leerlingen en personeel via de ondersteuningsplanraad met dit plan hebben ingestemd.
Graag verwijs ik u ook naar de antwoorden op de Kamervragen van het lid Dijsselbloem (Aanhangsel Handelingen II 2012/13, nr. 290).

Vraag 4

Bent u bekend met de wens van veel ouders om onderwijsconsulenten ook voor kinderen zonder indicatie in te zetten, zodat ouders goed geïnformeerd worden over hun rechten en mogelijkheden binnen passend onderwijs? Welke maatregelen gaat u treffen om tegemoet te komen aan deze wens?

Ik vind het belangrijk om ouders, óók in passend onderwijs, goed te informeren over hun rechten en mogelijkheden. Deze taak is echter niet bij de onderwijsconsulenten belegd, maar is op andere manieren geborgd. Scholen informeren ouders via de schoolgids (en het schoolondersteuningsprofiel), via hun website en in persoonlijke gesprekken. Ouders kunnen met hun vragen ook terecht bij het ouderinformatiepunt 5 010 en op www.passendonderwijs.nl. Ook het Centrum voor jeugd en Gezin, en organisaties als bijvoorbeeld MEE, kunnen informatie en advies geven, vooral daar waar het de situatie betreft dat passend onderwijs gecombineerd wordt met ondersteuning in het gezin. In de wet passend onderwijs is verder geregeld dat elk samenwerkingsverband in het ondersteuningsplan moet aangeven op welke wijze ouders kunnen worden ondersteund en hoe ouders over die mogelijkheden worden geïnformeerd.
Als er desondanks een probleem ontstaat tussen ouders en school en betrokken partijen er samen niet uitkomen, dan kunnen ouders, school en/of leerling een beroep doen op ondersteuning door een onderwijsconsulent. Onderwijsconsulenten zijn onafhankelijke deskundigen waar ouders en scholen een beroep op kunnen doen als zij het niet eens worden over de plaatsing van een leerling die extra ondersteuning nodig heeft of over de ondersteuning die door de school wordt geboden. Op 8 maart 2012 heb ik in het debat met uw Kamer over het wetsvoorstel passend onderwijs toegezegd om bij de invoering van het nieuwe stelsel extra middelen beschikbaar te stellen voor ondersteuning aan ouders door de onderwijsconsulenten. De consulenten blijven dus bestaan in passend onderwijs, ook als de landelijke indicatiestelling vervalt.

Vraag 5

Wat gaat u doen om de negatieve benadering van ouderbetrokkenheid binnen pabo’s, zoals het vak «hoe om te gaan met lastige ouders», te veranderen in een positieve benadering?

Juist omdat betrokken ouders de leerprestaties van kinderen verhogen en zij een nadrukkelijke rol spelen bij het voorkomen van schoolverzuim- en uitval, vind ik het zeer belangrijk dat (aankomende en zittende) leerkrachten weten hoe zij ouders op de juiste manier bij de ontwikkeling en het onderwijs van hun kind kunnen betrekken. En dat zij ouders met een open en positieve houding tegemoet treden.
Lerarenopleidingen en pabo’s moeten opleiden tot bekwaamheidseisen, die hiervoor een richtinggevend kader bieden. Zo moeten leraren bekwaam zijn om de omgeving bij het onderwijs te betrekken, in het belang van de leerlingen. Dat houdt in dat leraren goede contacten moeten kunnen onderhouden met de ouders en verzorgers in het belang van de leerlingen. Binnen het kader hebben lerarenopleidingen de ruimte om zelf invulling te geven aan dit thema dat van belang is voor de voorbereiding van leraren op hun beroep.
In een door pabo’s en lerarenopleidingen georganiseerde conferentie op mijn ministerie hebben lerarenopleiders, met input van hun studenten, van gedachten gewisseld over dit thema. Verschillende lerarenopleidingen maken zich hard voor een opleiding aan studenten waarin op een positieve manier aandacht wordt besteed aan het partnerschap met ouders. Zij organiseren hierover komend jaar een vervolgbijeenkomst, die voor alle lerarenopleidingen en pabo’s toegankelijk is.
Ik zal dit initiatief van harte ondersteunen door het belang van positief partnerschap met ouders te blijven benadrukken en geef hier een impuls aan door betrokken partijen te stimuleren, activeren en ondersteunen en hen met elkaar te verbinden opdat zij elkaar kunnen versterken.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Reorganisatie nodig bij basisscholen Oost»?1

Ja, daar ben ik mee bekend.

Vraag 2

Hoe gaat het tekort van ruim tien miljoen euro, dat de gezamenlijke Amsterdamse basisscholen leden, gedekt worden?

Ik heb mij over dit onderwerp laten informeren door de gemeente Amsterdam. Uit gemeenteraadsstukken van de stad Amsterdam blijkt dat er meer schoolbesturen zijn met tekorten. Uit de jaarcijfers van 2010 blijkt dat het gaat om € 10,8 mln. Uit dezelfde stukken blijkt dat het hier soms bewust beleid betreft om reserves af te bouwen, of omdat er een grote investering is gedaan. De schoolbesturen zijn zelf verantwoordelijk voor hun financiën en financiële beleid. Zij dienen zelf eventuele tekorten te dekken. De meeste besturen hebben hier nog voldoende (algemene) reserves voor. Als dat niet het geval is dienen zij een reorganisatieplan op te stellen en uit te voeren.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het schoolbestuur én de Raad van Toezicht van STAIJ2 ernstig hebben gefaald? Zo nee, waarom niet? Zo ja, vindt u dat dit gevolgen moet hebben voor de Raad van Toezicht en daarmee voor (de voorzitter van) het stadsdeelbestuur?

In het geval van STAIJ is de stadsdeelraad toezichthouder en is er niet gekozen voor een Raad van Toezichtmodel. Het stadsdeel geeft STAIJ en zichzelf eerst een serieuze kans om in een verhelderde onderlinge relatie zorg te dragen voor een goede sturing op het openbaar onderwijs in stadsdeel Oost. Die verheldering vereist onder meer een verscherpte inrichting van het toezicht door respectievelijk het stichtingsbestuur en de deelraad Oost.
De gemeente Amsterdam is voornemens om de toezichthoudende rol op het openbaar onderwijs- nu belegd bij de stadsdelen- te herzien. Stad en stadsdelen zijn hierover al in gesprek.

Vraag 4

Vindt u het verstandig dat het politieke bestuur, in dit geval het stadsdeelbestuur, fungeert als Raad van Toezicht van een schoolbestuur?

Met het aannemen van de wet Goed onderwijs goed bestuur heeft uw Kamer vanwege de bestuurlijke variëteit en de vrijheid van inrichting besloten om de vormgeving van het interne toezicht vrij te laten. Bijzonder en openbaar onderwijs kunnen zelf bepalen welk bestuurlijk model het best past bij de eigen situatie. De gemeenteraad kan, net als voorheen, zelf als toezichthouder blijven functioneren of zij kan een raad van toezicht instellen. Als de gemeente toezichthouder blijft, oefenen de gemeenteraadsleden het toezicht op het verzelfstandigd openbaar onderwijs uit. Als gekozen wordt voor het raad van toezichtmodel, benoemt de gemeente de leden van de raad van toezicht, behoudens een aantal leden dat wordt benoemd op bindende voordracht van ouders en de medezeggenschapsraad.
Uit de statuten van de stichting blijkt dat de stadsdeelraden van Oost-Watergraafsmeer en Zeeburg als gemeentelijke toezichthouder van de stichting STAIJ fungeren. Dit is dus een figuur die past binnen de wet op het primair onderwijs.

Vraag 5

Waarom is de eindverantwoordelijke voorzitter van het stadsdeel /Raad van Toezicht niet eerder in actie gekomen?

Ook voor de beantwoording van deze vraag ben ik te rade gegaan bij het stadsdeelbestuur Oost. In de statuten is opgenomen dat de deelraad mag optreden om de continuïteit van het onderwijsproces te waarborgen voor zover het openbaar onderwijs betreft indien er sprake is van ernstige taakverwaarlozing.
Op het moment dat de financiële problemen bij het stadsdeel bekend waren heeft de verantwoordelijke wethouder Onderwijs de deelraad geïnformeerd en zijn stappen ondernomen (waaronder een financiële analyse van een extern bureau) om te komen tot een verheldering van de situatie en de noodzakelijke maatregelen die genomen dienen te worden, teneinde de continuïteit te kunnen waarborgen.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel «Groot tekort aan stages in zorg»?1

Het is goed om te constateren dat het aantal leerlingen dat instroomt in een zorgopleiding stijgt. Deze mensen hebben we hard nodig. Stages zijn een onmisbaar onderdeel in hun opleiding. Dat deze momentopname laat zien dat in sommige regio’s bij sommige opleidingen een tekort dreigt te ontstaan is dan ook zorgwekkend.
Op landelijk niveau laat de laatste barometer van de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) van oktober 20122 zien dat er geen sprake is van een algeheel tekort aan stageplaatsen in de zorg. In de helft van de regio’s zijn er zelfs meer dan voldoende stageplaatsen. Ik acht dan ook de kans groot dat genoemde groep leerlingen nog voor januari een stageplaats vindt.

Vraag 2

Met welke reden schrappen instellingen stageplekken, terwijl zij gefinancierd worden door het stagefonds? Is het budget van het stagefonds niet toereikend? Wilt u uw antwoord toelichten?

Over de gehele linie zien we dat zorginstellingen steeds meer stageplekken aanbieden. Het zou kunnen dat een individuele zorginstelling het aantal aangeboden stageplaatsen niet helemaal laat meegroeien met het stijgend aantal leerlingen. Met het stagefonds (jaarlijks € 99 miljoen) wordt beoogd zorginstellingen te stimuleren om meer en betere stageplaatsen aan te bieden. Het budget vanuit het stagefonds is niet bedoeld om geheel kostendekkend te zijn voor de begeleiding van de stagiaires, maar als prikkel voor de zorginstellingen. Overigens worden alleen gerealiseerde stageplaatsen gefinancierd. Uit de evaluatie van Anderson Elffers Felix (2011)3 blijkt dat het Stagefonds slaagt in haar doelstellingen. Daarnaast kunnen werkgevers in de zorg die stages aanbieden gebruik maken van de Wet vermindering afdracht loonbelasting (Wva). De afdrachtvermindering onderwijs beoogt werkgevers te ondersteunen in de kosten die gemaakt worden voor de begeleiding van studenten die een leerwerktraject of stage volgen in het kader van een erkende mbo-opleiding.

Vraag 3

Met welke reden heeft het stagefonds niet voor meer stageplaatsen gezorgd, terwijl dit een van de doelstellingen is? Wilt u uw antwoord toelichten?2

Uit bovengenoemde evaluatie van AEF blijkt dat het stagefonds tot een groei van het aantal gerealiseerde stageplaatsen heeft gezorgd.

Vraag 4

Hoeveel stageplaatsen zijn inmiddels wegbezuinigd, en welke zorgsectoren betreft dit? Wilt u uw antwoord toelichten?

Navraag bij de directeur van «Zorg aan Zet» leert dat er geen stageplaatsen zijn wegbezuinigd in zijn regio. Ook zien we op landelijk niveau een stijging van het gerealiseerde aantal stageplaatsen.

Vraag 5

Zijn er verschillen in tekorten aan stageplaatsen in de regio’s? Zo ja, welke? Hoe groot is het tekort aan stageplekken in de zorg per regio? Wilt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord op vraag 1.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het onaanvaardbaar is als een student van de opleiding wordt verwijderd omdat er geen stageplek voorhanden is, ook nadat student, opleiding en kenniscentrum zich hiervoor hebben ingespannen? Wilt u uw antwoord toelichten?

De stage is een cruciaal element van een beroepsopleiding en is daarom een verplicht onderdeel van elke mbo-opleiding. Zonder het volgen van een stage kan een mbo-student niet afstuderen en daarom is het van groot belang dat er voldoende stages beschikbaar zijn. De instelling moet bij het inschrijven van een student nagaan of er een goede opleiding (met inbegrip van stage) geboden kan worden. Als een student wordt toegelaten tot een opleiding mag van de instelling verwacht worden dat de student wordt geholpen bij het vinden van een stageplek. Als het vanwege bijvoorbeeld arbeidsmarktomstandigheden onmogelijk blijk te zijn om een stageplek te vinden, dan moet de student worden gestimuleerd om voor een andere studie of een andere leerweg te kiezen. Gelukkig is hier in de betreffende regio geen sprake van. Dit is ook nadrukkelijk nagevraagd bij de directeur van «Zorg aan Zet». Hij heeft regelmatig contact met de onderwijsinstellingen en op basis daarvan gaf hij aan dat dit niet is voorgekomen. Daarnaast zullen de zorginstellingen en onderwijsinstellingen samen ervoor zorgen dat dit dreigende probleem zorgvuldig en voortvarend wordt opgepakt.

Vraag 7

Zijn er inmiddels leerlingen verwijderd van een zorgopleiding omdat er geen stageplaatsen zijn? Hoe voorkomt u dat hierdoor in de toekomst een tekort ontstaat aan werknemers in de zorg, aangezien er de komende drie a vier jaar duizenden extra nodig zijn? Wilt u uw antwoord toelichten?

Er zijn geen signalen dat er stelselmatig studenten worden uitgeschreven vanwege een tekort aan stages. Als er een tekort aan stages is dan zal de student moeten worden gestimuleerd om voor een andere studie te kiezen. Met het arbeidsmarktbeleid, zoals toegelicht in de arbeidsmarktbrieven van vorig jaar, verhogen we de productiviteit en stimuleren we de werving en behoud van zorgpersoneel. Ook zetten wij in op versterking van zelfredzaamheid waarmee we de groei van de zorgvraag proberen af te remmen. Hiermee zetten we alles in werking om het dreigend tekort aan zorgpersoneel voor de komende drie á vier jaar af te wenden.

Vraag 8

Is u bekend of er inmiddels leerlingen zijn gestopt met de opleiding wegens het tekort aan stageplaatsen? Zo ja, hoeveel leerlingen betreft dit? Zo nee, bent u bereid dit uit te zoeken en de Kamer hierover te informeren?

Deze gegevens worden niet bijgehouden.

Vraag 9

Hoeveel leerlingen denkt u in de zorg te kunnen aantrekken/behouden, indien de tekorten aan stageplaatsen niet worden opgelost? Wilt u uw antwoord toelichten?

Zoals eerder toegelicht is er op landelijke niveau geen sprake van een tekort aan stageplaatsen. In de Arbeidsmarktprognoses van VOV-personeel in Zorg en Welzijn 2011–20155 kunt u de instroom van het aantal leerlingen in zorgopleidingen terugvinden.

Vraag 10

Wat is uw reactie op de uitspraak van de directeur van «Zorg aan zet», dat over enkele jaren Limburgse regio’s tekorten aan stageplekken krijgen? Welke maatregelen gaat u treffen om dit te voorkomen? Wilt u uw antwoord toelichten?

Door het groeiend aantal leerlingen is het lastig om het aantal stageplekken even hard mee te laten groeien. De directeur van «Zorg aan Zet» voorziet dreigende tekorten aan stageplekken als er nu niet wordt ingegrepen. Hij heeft ons laten weten dat hij samen met alle onderwijsinstellingen en zorginstellingen in de regio dit probleem stevig zal aanpakken. Overigens heeft deze goede samenwerking juist geleid tot de eerder genoemde hogere instroom van leerlingen in zorgopleidingen. Hij is daarom overtuigd dat deze uitdaging ook goed zal worden opgepakt in dit samenwerkingsverband. Daarnaast is de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven samen met de kenniscentra een stage- en leerbanenoffensief begonnen om voor de 500 000 mbo-studenten voldoende stages en leerbanen te bieden, ondanks de crisis..

Vraag 11

Bent u bereid op korte termijn maatregelen te treffen om alle tekorten aan stageplaatsen in de zorg op te lossen? Zo nee, waarom niet?

Met het stagefonds en de ondersteuning aan regionale werkgeversverbanden zoals «Zorg aan Zet» zien we het aantal stageplekken jaarlijks stijgen. Op dit moment zien we dan ook geen noodzaak voor additionele maatregelen.

Vraag 1

Deelt u de mening dat de «simpele maar o zo doeltreffende oplossing» die ouders van de Openbare Jenaplan basisschool in Arnhem hebben bedacht, waarbij ouders gebruik maken van een lokaal dat tegen een beperkte betaling in gebruik is als werkplek voor flexwerkers, een win-winsituatie is voor school en ouders?1

Vraag 2

Ziet u deze oplossing tevens als een goede manier om in te spelen op leslokalen die vrij komen te staan bij scholen in krimpgebieden?

Vraag 3

Deelt u de mening dat niet alleen Jenaplanscholen midden in de maatschappij moeten staan, maar dat het onderwijs op alle scholen daarbij gebaat is, zodat zo’n flexwerkerslokaal ook elders een goed idee is?

Vraag 4

Bestaan er formele belemmeringen waardoor niet alle scholen met een dergelijke oplossing aan de slag kunnen? Zo ja, wilt u deze belemmering dan wegnemen?

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht «Shell laat zestig Indiërs in Nederland promoveren»?2

Mijn oordeel over dit bericht is positief. Shell participeert, samen met NWO, FOM en universiteiten in de programma’s computational sciences en duurzame energie. De totale bijdrage van Shell aan deze programma’s bedraagt € 19,2 miljoen. Shell betaalt hieruit de promovendi, conform de door NWO met de universiteiten overeengekomen gebruikelijke tarieven. Het gaat om 60 talentvolle Indiërs die in Nederland komen promoveren in de computational sciences en om 15 promotieplaatsen voor onderzoek naar duurzame energie. De programma’s worden uitgevoerd in het kader van de topsectoren chemie en energie en ressorteren onder enkele Topconsortia voor Kennis en Innovatie. Deze TKI’s ontvangen in verband met de private bijdragen van Shell volgens de geldende TKI-toeslagregeling nog eens een bijdrage van maximaal € 4,8 miljoen, voor zover wordt voldaan aan de criteria van deze regeling. Deze middelen worden geheel voor nieuw onderzoek in de TKI-programma’s ingezet.

Vraag 2

Is het waar dat NWO 21 miljoen euro bijdraagt aan 75 promotieplaatsen «die merendeels zijn bedoeld voor Indiase studenten die na afloop voor Shell in India gaan werken»? Is dit volgens u de gewenste uitwerking van het topsectorenbeleid?

In de berichtgeving wordt ten onrechte de indruk gewekt dat NWO € 21 miljoen zou bijdragen voor 75 promotieplaatsen. De kosten voor de promotieplaatsen worden betaald door Shell, zie het antwoord op vraag 1. De bijdrage van NWO van € 21 miljoen is bestemd voor onderzoek in TKI kader. Het bestaat uit een bedrag van € 6,7 miljoen voor versterking van het onderzoek in de computational sciences, de rest van het bedrag besteedt NWO aan onderzoeksprogramma’s op het gebied van duurzame energie. Deze programma’s staan open voor alle promovendi uit Nederland en uit het buitenland.
De samenwerking tussen NWO, FOM, universiteiten en Shell (zie het antwoord op vraag3 is volledig in lijn met de gewenste uitwerking van het topsectorenbeleid en is een goed voorbeeld van publiek-private samenwerking waarvan alle partijen sterker worden.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het vreemd is dat in deze tijden van krapte zoveel onderzoeksgeld wordt gebruikt voor promovendi die voor Shell in India gaan werken?

Nee. De betrokken promovendi worden door Shell betaald en het onderzoek dat zij verrichten leidt tot een toename van het kennisniveau in Nederland. De verbinding van de Indiase academische gemeenschap wordt verder versterkt door samenwerking tussen Nederlandse en Indiase onderzoeksgroepen te faciliteren. Hierdoor kan op termijn meer talent uit India naar ons land stromen. In het algemeen geldt dat een groot aantal van de in Nederland gepromoveerden na afloop van hun onderzoek naar het buitenland vertrekt, ongeacht de vraag of zij van Nederlandse origine zijn of niet. Omgekeerd trekken onze kennisinstellingen promovendi aan uit het buitenland. Die internationale uitwisseling is een uitstekende manier om te komen tot internationale samenwerkingsverbanden en onderzoeksnetwerken.

Vraag 4

Bent u bereid de criteria voor de verdeling van NWO-budget te herzien, opdat wordt voorkomen dat geld weglekt?

Herziening van criteria voor verdeling van NWO-budget is niet aan de orde. Het NWO-geld wordt gebruikt voor versterking van de wetenschappelijke infrastructuur in Nederland. Er is dus geen sprake van weglekken, maar juist van het aantrekken van talent via investeringen van NWO.

Vraag 1

Kent u het bericht «Werkloosheid in augustus licht gestegen»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het feit dat het aantal lopende uitkeringen in de sector onderwijs fors is gestegen?

In 2011 is al een stijging geconstateerd van het aantal lopende uitkeringen, vooral in het po. De zomerpiek (toename van uitkeringsaanvragen door einde schooljaar) van 2011 gaf een forse toename te zien die ook gekenmerkt werd door verminderde uitstroom naar werk direct na de zomervakantie. Dit werd veroorzaakt door de krimp (daling aantal leerlingen) in het po waardoor de rijksbijdrage afneemt, het anticiperen op de bezuiniging passend onderwijs en het meer in lijn brengen van de, vaak te ruime, formatie met de lumpsumbekostiging in het po. Een soortgelijke ontwikkeling lijkt zich in 2012 ook voor te doen. We zien dat naast de afname van de rijksbijdrage door afname van het aantal leerlingen ook overige overheidsbijdragen, vaak vanuit gemeenten, afnemen.
De ontwikkelingen in 2011 en 2012 doen zich in mindere mate voor in de overige onderwijssectoren maar ook daar is sprake van stijging.

Vraag 3

Hoe groot is het aantal WW-uitkeringen in het onderwijs dit jaar en vorig jaar, uitgesplitst naar onderwijssector (po/vo/mbo/ho)?

Zie bijlage I. Voor gegevens over alle onderwijssectoren ben ik aangewezen op de Kennisbank Arbeidszaken publieke sector2. Hierin zijn gegevens van alle overheidssectoren, incl. de onderwijssectoren, opgenomen over ondermeer het aantal ex-werknemers met WW. Deze databank is voor WW gegevens op dit moment gevuld tot en met het vierde kwartaal van 2011.

Vraag 4

Kunt u inzicht geven in het aantal ww-uitkeringen in het onderwijs dit jaar en vorig jaar, uitgesplitst per provincie?

Zie bijlage II waarin naast een uitsplitsing per provincie ook een gedetailleerde uitsplitsing naar arbeidsmarktregio wordt gegeven voor nieuwe en lopende WW-uitkeringen. Nieuwe uitkeringen zijn alle nieuw toegekende uitkeringen in de periode januari – augustus van het betreffende jaar. Er vindt tussentijds ook veel uitstroom plaats. Daarom geeft de kolom «lopende uitkeringen» het standcijfer weer.

Vraag 5

Kunt u aangeven of er bepaalde (krimp)regio’s zijn waar het aantal WW-ers in de onderwijssector sterker toeneemt dan in andere regio’s?

Uit bijlage II blijkt dat in het hele land sprake is van toename van het aantal lopende WW-uitkeringen. Er is wel duidelijk verschil in de toename per provincie. Zo is de toename in Zeeland en Noord Brabant het sterkst en ook in Noord- en Zuid-Holland is de toename sterker dan bij voorbeeld Friesland en Groningen. Er is daardoor geen directe relatie te leggen tussen (krimp)regio’s en de toename van het aantal WW-uitkeringen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat het onderwijs een grote groep docenten dreigt kwijt te raken? Welke actie onderneemt u om docenten die een WW-uitkering krijgen, in het bijzonder jonge docenten, te behouden voor het onderwijs, aangezien de onderwijssector binnen enkele jaren met vergrijzingsproblematiek heeft te kampen?

Een lerarentekort is een onwenselijk scenario. Het beleid van de onderwijswerkgevers(organisaties) moet gericht zijn op het kunnen voldoen aan de vervangingsvraag die zal toenemen door toename van het aantal gepensioneerde leraren.
Voor de jonge docenten worden geen aparte maatregelen getroffen. Het is primair de taak van de werkgevers(organisaties) om jonge docenten voor de onderwijssector te behouden, door tussen en binnen regio’s afspraken te maken over arbeidsmarkt- en mobiliteitsbeleid. Er zijn regio’s waar wel nog voldoende vraag is naar docenten primair onderwijs. Daarnaast bestaat er voor docenten primair onderwijs de mogelijkheid om als zij-instromer in het voortgezet onderwijs te gaan werken en binnen twee jaar een onderwijsbevoegdheid voor het voortgezet onderwijs te behalen. Scholen in het voortgezet onderwijs hebben in hun lumpsum middelen voor het bekostigen van zij-instroomtrajecten

Vraag 7

Hoe staat u tegenover het idee van een overbruggingsregeling om (jonge) leraren voor het onderwijs te behouden, in verband met de komende uitstroom van leraren die met pensioen gaan?

Zie het antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Wat vindt u van het gegeven dat veel docenten tijdelijke contracten hebben en ieder jaar een WW-uitkering in de zomer ontvangen, omdat scholen in afwachting zijn van de leerlingaantallen? Wat is het aandeel leraren dat vanuit een tijdelijk contract een WW-uitkering ontvangt? Bij hoeveel van deze leraren eindigt de aanstelling voor de zomer?

Op grond van cao-bepalingen kan er sprake van zijn dat leraren met een tijdelijk dienstverband dat van rechtswege is afgelopen, om die reden tijdens de zomervakantie niet doorbetaald krijgen. Men kan dan een WW-uitkering aanvragen.
De aard van het dienstverband, tijdelijk of vast, wordt niet geregistreerd door het UWV. Ik heb dan ook geen informatie beschikbaar over het aantal beëindigingen van een tijdelijk dienstverband dat voor de zomervakantie plaatsvindt.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht « Alarm om tekort stageplaatsen»?1

Ja.

Vraag 2

Zijn er volgens u, naast de economische crisis, nog andere oorzaken aan te wijzen voor het steeds groter wordende tekort aan stageplaatsen voor mbo-ers? Zo ja, welke? Wat vindt u van de suggestie van de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) om belastingvoordeel aan te bieden aan bedrijven die stages aanbieden? Zijn er volgens u nog andere stimuleringsmaatregelen in te zetten om het tekort aan stageplaatsen op te heffen?

De economische crisis is de belangrijkste oorzaak van het tekort aan stages. De teruggang in het aantal stages doet zich vooral voor in de conjunctuurgevoelige sectoren zoals bouw, afbouw, hout en meubel, mobiliteit, transport en daarnaast een aantal overheidsgerelateerde sectoren. Als gevolg van de economische crisis hebben bedrijven in deze sectoren minder nieuwe medewerkers nodig en zetten zij vooral in op het in dienst houden van eigen personeel.
Bedrijven die stages aanbieden, kunnen op dit moment gebruik maken van de Wet vermindering afdracht loonbelasting (Wva). De afdrachtvermindering onderwijs beoogt werkgevers te ondersteunen die kosten maken voor begeleiding van werknemers die een leerwerktraject volgen in het kader van een erkende mbo- of hbo-opleiding. Een recente evaluatie van de afdrachtvermindering onderwijs laat zien dat op verschillende manieren onbedoeld gebruik wordt gemaakt van de regeling. Het kabinet heeft daarom besloten het belastingvoordeel voor bedrijven om te bouwen in een veel beter te richten subsidieregeling op de begroting van OCW.
De SBB zal samen met de kenniscentra een stage- en leerbanenoffensief opstarten. Ik juich dit van harte toe. Onderwijs en bedrijfsleven zullen gezamenlijk in actie komen om de knelpunten op de stage- en leerbanenmarkt op te lossen. Het doel van de SBB is om ook in deze economisch moeilijke tijd de ruim 500 000 mbo-ers voldoende stages en leerbanen te bieden. Onderdelen van het offensief zijn het intensief werven van nieuwe leerbedrijven in sectoren met goede arbeidsmarktkansen en betere voorlichting voor aankomende studenten. Ook werkgeversverenigingen VNO-NCW en MKB-Nederland roepen sinds begin september 2012 werkgevers op om stages en leerbanen te blijven aanbieden.

Vraag 3

Deelt u de mening dat ook gekeken moet worden naar de aansluiting van het mbo op de arbeidsmarkt, die nog niet altijd optimaal is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat kan volgens u daaraan nog worden verbeterd? Vindt u het initiatief van het Albeda College in Rotterdam om leerlingen om te praten voor zorg- en techniekopleidingen te kiezen, het navolgen waard? Zijn er volgens u nog andere initiatieven te implementeren om leerlingen te laten kiezen voor arbeidsmarktrelevante studies?

In de brief «Aanbod van mbo-opleidingen» (Kamerstukken vergaderjaar 2011–2012, 31 524, nr. 129) heeft mijn ambtsvoorganger aangegeven welke acties in gang zijn gezet om tot een doelmatig en arbeidsmarktrelevant opleidingenaanbod te komen. Het kabinet zet deze koers in een verantwoord tijdpad voort en betrekt daarbij de inkorting en intensivering van de opleidingen en een sterk vereenvoudigde kwalificatiestructuur.
Daarnaast hebben instellingen uiteraard zelf ook de taak om doelmatigheid en arbeidsmarktperspectief voldoende mee te wegen in besluiten over het aanbod aan opleidingen. Het initiatief van het Albeda College juich ik dan ook toe. Ook heb ik de SBB de opdracht gegeven om een studiebijsluiter te ontwikkelen met eerlijke en objectieve informatie over arbeidsmarktkansen per opleiding. Met deze informatie kunnen studenten een betere studiekeuze maken en instellingen kunnen deze informatie gebruiken om beroepsoriënterende gesprekken te voeren met aankomende studenten.

Vraag 4

Deelt u de mening dat zonder goede vakmensen er geen kenniseconomie kan bestaan en het tekort aan stageplaatsen en afnemende aantal vacatures voor mbo-ers zorgelijk zijn? Bent u van mening dat er gezien de oplopende jeugdwerkloosheid opnieuw een Taskforce Jeugdwerkloosheid zou moeten worden opgericht?

Een goed opgeleide beroepsbevolking is cruciaal voor onze economie. Onze economie heeft immers behoefte aan goed geschoolde vakmensen. Ik deel dan ook uw mening dat zonder goede vakmensen geen kenniseconomie kan bestaan. De stage is een cruciaal element van een beroepsopleiding en is daarom een verplicht onderdeel van elke mbo-opleiding. Zonder het volgen van een stage kan een mbo-student zijn opleiding niet afronden. De ontwikkeling van het aantal stageplaatsen heeft daarom de volle aandacht van het kabinet. Dit is ook de reden waarom er in het regeerakkoord is afgesproken om met bedrijfsleven en onderwijsinstellingen afspraken te maken over het beschikbaar stellen van voldoende stageplaatsen in het kader van het Techniekpact 2020.
De oplopende werkloosheid onder jongeren onderstreept het belang van verdere versterking van de aansluiting tussen het (beroeps)onderwijs en de arbeidsmarkt en het verder terugdringen van het aantal voortijdig schoolverlaters. Het kabinet houdt de ontwikkeling van de jeugdwerkloosheid nauwgezet in de gaten en treedt in gesprek met sociale partners om te bezien of aanvullende maatregelen nodig zijn.

Vraag 5

Verwacht u dat veel mbo-studenten ervoor zullen kiezen langer te studeren? Bent u bereid met de staatssecretaris van OCW te gaan bezien op welke wijze hbo-instellingen meer aandacht kunnen hebben voor doorstromers vanuit het mbo, aangezien die aansluiting nu vaak niet optimaal is? Deelt u de mening dat een andere manier zou kunnen zijn het invoeren van een meester-gezeltitel die meer status verleent aan het vak?

In de praktijk zien we dat veel jongeren in het mbo na afronding van een opleiding doorstuderen om een hoger mbo-diploma te behalen of doorgaan naar het hbo. Een aanzienlijk deel van de hbo-studenten is afkomstig uit het mbo en een goede aansluiting tussen beide onderwijssectoren is dan ook erg belangrijk.
Een betere aansluiting tussen het mbo en hbo-instellingen kan worden gerealiseerd door een betere samenwerking in de regio. In de praktijk zien we daarvan reeds goede voorbeelden. Ook is in de Strategische Agenda Hoger Onderwijs «Kwaliteit in verscheidenheid» (2011) aangekondigd dat het bij wet mogelijk wordt gemaakt dat hogescholen aan studenten met een mbo-achtergrond nadere vooropleidingseisen kunnen stellen. Daarnaast zijn er tweejarige programma’s in het hoger beroepsonderwijs die opleiden tot een nieuwe wettelijke graad: de Associate degree. De verwachting is dat Ad-programma’s aantrekkelijk zijn voor met name mbo-ers die twijfelen over een vervolgstudie en voor werkenden. De huidige arbeidsmarkt heeft behoefte aan afgestudeerden met een opleidingsachtergrond tussen mbo 4- en hbo-niveau.
Ik ben voorstander van een helder onderscheid tussen de verantwoordelijkheid van het onderwijs, i.c. de ontwikkeling tot een beginnend beroepsbeoefenaar, en de verantwoordelijkheid van de branche, te weten de ontwikkeling van de beroepsbeoefenaar in de praktijk. De keuze voor wel of niet invoering van een meester-gezeltitel en de invulling ervan is dus een verantwoordelijkheid van de branche zelf.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel: «Ram op de beursgong bij pesten», waaruit blijkt dat elk kind op de basisschool weleens is gepest of heeft te maken met pestgedrag?1

Vraag 2

Bent u van mening dat er voldoende aandacht is bij lerarenopleidingen voor het herkennen van pestgedrag en het leren van manieren om een negatieve groepsdynamiek te veranderen? Wat kan hier nog verbeterd worden zonder te vervallen in het opstellen van meer procedures?

Vraag 3

Deelt u de mening dat op scholen meer aandacht moet zijn voor het respectvol met elkaar leren omgaan door leerlingen? Bent u van mening dat dit onderdeel van burgerschapsvorming zou moeten zijn? Wilt u bij uw beantwoording aandacht besteden aan het advies van de Onderwijsraad over de problemen die scholen hebben met de invulling van het kerndoel burgerschapsvorming?

Vraag 4

Bent u bekend met de Vreedzame School, een initiatief waarbij leerlingen zelf verantwoordelijk worden gehouden voor de sfeer op school? Deelt u de mening dat het initiatief van de Vreedzame School meer navolging zou moeten vinden? Hoe zou dit bewerkstelligd kunnen worden?

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat een student voor het afronden van zijn studie geneeskunde 60 000 euro instellingscollegegeld moet betalen? Zijn er meerdere gevallen waar door een gelijksoortige samenloop dergelijke bedragen kunnen optellen?1

Voor een tweede studie in de sector gezondheidszorg en in de sector onderwijs is vanwege maatschappelijke arbeidsmarkttekorten een uitzondering gemaakt, waardoor een tweede studie tegen wettelijk collegegeld gevolgd kan worden. Alleen wanneer er al eerder eerste studie in deze sector is afgerond, geldt het instellingscollegegeld. De betreffende student heeft dus blijkbaar al een bachelor en/of master in deze sector afgerond.
Indien studenten aan wie al een graad in één van beide sectoren is verleend alsnog een tweede studie in die sector volgt, draagt dit niet bij aan het oplossen van bedoelde maatschappelijke arbeidsmarkttekorten, maar leidt dat tot een verschuiving van problemen binnen de sector.
Het is aan elke instelling om gemotiveerd te bepalen welk instellingscollegegeld zij studenten in rekening brengt. De instelling kan daarbij differentiëren naar groepen van opleidingen en studenten. De medezeggenschap bij een instelling heeft adviesrecht inzake het instellingsbeleid op dit punt. Het instellingscollegegeld kan een bedrag zijn ter hoogte van het wettelijk collegegeld. Voor het instellingscollegegeld kan hij/zij een beroep doen op fiscale voorzieningen zoals de scholingsaftrek en het collegegeldkrediet.

Vraag 2

Acht u het rechtvaardig dat door de wetswijziging «de regels tijdens het spel zijn veranderd», zodat studenten niet op de nieuwe situatie konden inspelen?

Deze bepalingen zijn niet nieuw; ze gelden sinds september 2010 en zijn toen integraal ingevoerd. Onderdeel van de vormgeving is dat de instelling, gegeven de mogelijkheid tot differentiatie, in haar tariefstelling kan differentiëren tussen studenten die al aan de opleiding waren begonnen (of aan de bacheloropleiding met het oog op doorstroming naar de masteropleiding) en studenten waarvoor dat niet geldt. Bij de behandeling van het wetsvoorstel Versterking besturing in de Eerste Kamer is toegezegd de invoering van de collegegeldsystematiek jaarlijks te monitoren en na 3 jaar te evalueren. Zie verder ook mijn antwoord op vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het een «weeffout» is dat een student die als eerste studie biomedische wetenschappen heeft gedaan een heel hoog instellingscollegegeld moet betalen voor een studie geneeskunde, omdat die onder «dezelfde richting» valt? Hoe wilt u deze fout herstellen?

Ik deel die mening niet. Er is geen sprake van een weeffout die hersteld moet worden. Zie verder het antwoord op vraag 1.

Vraag 4

Vindt u het niet ongewenst dat ambitieuze studenten die zich verder willen scholen tot arts of leraar, functies waaraan grote maatschappelijke behoefte is, ontmoedigd worden door een hoog collegegeld? Hoe denkt u dit te kunnen veranderen?

Mijn beleid is er juist op gericht studenten aan te moedigen, die zich in de sector zorg of in de sector onderwijs willen laten scholen. Daarom is juist voor deze sectoren een uitzondering gemaakt voor het hoog collegegeld. Zie verder het antwoord op vraag 1.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het onderzoek waarin duidelijk wordt dat basisscholen fors moeten inkrimpen wat betreft personeelsbestand en tegelijkertijd nog steeds hoge tekorten hebben?1

Uit het onderzoek van Deloitte blijkt dat schoolbesturen in het PO in het jaar 2011 6000 fte (5%) minder hadden dan het jaar daarvoor. Dit aantal is gebaseerd op een steekproef van zo’n 300 besturen in het PO en VO. Een definitief beeld van de jaarrekeningen 2011 kan ik eind 2012 aan uw Kamer toesturen. Dan is ook pas duidelijk welk financieel resultaat schoolbesturen exact hebben behaald. Gezien de dalende leerlingaantallen is het niet vreemd dat schoolbesturen maatregelen treffen om hun uitgaven in balans te brengen met hun inkomsten.

Vraag 2

Bent u nog steeds de mening toegedaan (zoals in februari jl.) dat het verlies aan banen niet het gevolg is van «de stille bezuinigingen», maar van het feit dat er te veel leraren in dienst zijn op het aantal leerlingen?

Ik constateer dat er tussen 2006 en 2009 sprake is geweest van een relatief sterke toename van personeel ten opzichte van het aantal leerlingen. Het aantal leerlingen daalde in deze periode met 2,3% en het aantal formatieplaatsen onderwijzend personeel steeg met 2,4%. Dat was zorgelijk mede in het licht van de dalende leerlingaantallen. Bezien vanaf 2006 tot en met 2011 is het aantal leerlingen in het basisonderwijs afgenomen met 4,2% en het aantal formatieplaatsen voor onderwijzend personeel met 4,4%. Door de daling van het aantal leerlingen de afgelopen jaren was deze daling van het aantal fte te verwachten.

Vraag 3

Is het verantwoord dat het personeelsbestand veel sneller kromp (met 5 procent) dan het aantal leerlingen (met 1 procent)? Komt de kwaliteit van onderwijs in gevaar? Hoe stelt u dat vast?

Zoals ik bij het antwoord op vraag 2 heb aangegeven loopt de daling van het aantal leerlingen over de afgelopen jaren bezien in de pas met de daling van het aantal formatieplaatsen. Dit is niet ten koste gegaan van de kwaliteit. De Inspectie van het Onderwijs geeft in het Onderwijsverslag 2010–2011 aan dat de kwaliteit een stijgende lijn vertoont: tussen 2008 en 2011 is de gemiddelde Cito-score toegenomen en het aandeel zwakke en zeer zwakke scholen gedaald.

Vraag 4

Herkent u zich in het onderzoek van Deloitte, waarin wordt geconstateerd dat de oorzaak van de problemen is dat de overheidsbijdragen teruglopen, terwijl de overheid geen rekening houdt met de reële situatie? Welke beleidsmatige gevolgen geeft u hieraan?

Ik hecht aan goed onderwijs. Dat wordt onderstreept door het feit dat in het regeerakkoord onderwijs buiten de bezuinigingen is gehouden en dit kabinet door accentverschuivingen binnen het onderwijs zelfs extra inzet op de kwaliteit van het onderwijs. De rijksbijdragen dalen als gevolg van de daling van het aantal leerlingen. Weliswaar is in voorgaande jaren bezuinigd op bestuur en management en de groeiregeling, maar daar staan grotere investeringen tegenover. Per saldo is het bedrag per leerling in de vorige kabinetsperiode gestegen en zijn schoolbesturen in de afgelopen jaren gecompenseerd voor loon- en prijsontwikkelingen. Schoolbesturen komen voor scherpe keuzes te staan door onder meer demografische krimp, de omslag naar opbrengstgericht werken en de invoering van passend onderwijs. Deze keuzes moeten geen afbreuk doen aan de kwaliteit van het onderwijs en daarom ondersteun ik besturen bij het maken van deze keuzes. Ik heb naar aanleiding van de motie Linthorst c.s. de Algemene Rekenkamer verzocht onderzoek te doen naar de toereikendheid van de bekostiging, mede met het oog op de invoering van passend onderwijs. Voor het zomerreces 2013 worden de resultaten hiervan aan beide Kamers gerapporteerd. Tot slot is er een interdepartementaal beleidsonderzoek naar de krimp en de gevolgen voor het funderend onderwijs gestart. Uw Kamer wordt van de uitkomsten hiervan op de hoogte gesteld.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat Consent, een schoolbestuur in het basis- en speciaal onderwijs in Enschede, 45 000 euro op zijn begroting reserveert om samen met het christelijk schoolbestuur, CVO, een skybox in het FC Twente stadion in te nemen? Is dit bericht waar?

Ja, daar heb ik kennis van genomen. Het is waar dat het openbaar schoolbestuur Consent samen met andere partijen in de regio Twente een ruimte bij FC Twente heeft gehuurd.

Vraag 2

Deelt u de mening dat onderwijsgeld aan onderwijs ten goede moet komen?

Ja, die mening deel ik.

Vraag 3

Hoe gaat u zorgen dat ook Consent zich hieraan houdt?

Vanzelfsprekend dient Consent overheidsgeld in te zetten voor het onderwijs. Hier ziet de Inspectie op toe op basis van de door de instellingsaccountant gecontroleerde jaarrekening. Daarnaast is het mogelijk dat de Inspectie op grond van signalen besluit tot het instellen van een rechtmatigheidsonderzoek. Onrechtmatig bestede middelen worden teruggevorderd. Vanwege de signalen heeft de Inspectie Consent bevraagd en zijn afspraken gemaakt om te evalueren welke bijdrage de investering levert aan het onderwijs.

Vraag 4

Is het waar dat Consent aan de eigen leerkrachten heeft gevraagd deel te nemen in de «vrijwilligerspoule» om in de skybox werkzaamheden te verrichten, zoals gastheer/gastvrouw, horecamedewerker en/of schoonmaker?

Ja, het schoolbestuur heeft dit in een e-mail aan alle medewerkers gevraagd.

Vraag 5

Is het waar dat hetzelfde schoolbestuur een tekort van een half miljoen euro op zijn bestuurskantoor heeft gedicht door de klassen verder te vergroten?

Wij vragen van besturen dat zij hun financiële huishouding op orde hebben. Te grote tekorten, maar ook te grote overschotten zijn onwenselijk. Consent kiest voor een meerjarig sluitende begroting. Verwachte tekorten, onder andere doordat meer aan personeel wordt uitgegeven dan aan rijksmiddelen binnenkomt, nopen Consent tot maatregelen. Ter dekking van dreigende tekorten onttrekt Consent middelen aan de reserves, maar ontkomt het ook niet aan scherpere keuzes, bijvoorbeeld op het gebied van personeel. Het is aan het bestuur om deze keuzes te maken, in overleg met de MR en met instemming van de Raad van Toezicht.

Vraag 6

Als dit waar is, want is dan uw oordeel over de kwaliteit van het bestuur van Consent?

Ik betreur dat door het handelen van het schoolbestuur het beeld is ontstaan dat geld dat voor onderwijs is bedoeld voor andere doelen wordt ingezet. Ik wil echter niet vooruitlopen op de bevindingen van de Inspectie. De Inspectie oordeelt over de kwaliteit van het onderwijs en oordeelt over het rechtmatig handelen van het bestuur.