Vraag 1

Wat is uw reactie op het tv-programma Zembla over Shell in Nigeria?1

De uitzending van Zembla illustreert nog eens de ernst en de complexiteit van de problematiek in de Nigerdelta in Nigeria, waar milieuverontreiniging, armoede, onveiligheid, gebrekkig bestuur en corruptie nauw verweven zijn. De Nederlandse regering is bezorgd over de effecten hiervan op de mensenrechtensituatie van de bevolking in de Nigerdelta. Daarnaast toont het programma aan dat een duurzame oplossing van de problemen in het gebied een inspanning zal eisen van alle betrokkenen, waaronder de Nigeriaanse overheid, oliemaatschappijen alsmede de in het gebied actieve lokale groeperingen.

Vraag 2

Acht u het, mede gezien het eerdere rapport van Amnesty International over Shell in de Niger Delta2 en uw reactie daarop3, zaak om als Nederlandse overheid uw inspanningen om deze situatie te helpen verbeteren, te intensiveren? Zo ja, wat moet er dan gebeuren en hoe gaat u dat bereiken? Zo nee, waarom niet?

Nederland draagt op verschillende manieren bij aan een oplossing voor de problemen in het gebied. Zo ondersteunt Nederland het «Extractive Industries Transparency Initiative» (EITI), dat zich richt op transparantie in geldstromen die voortkomen uit grondstoffenwinning. Het EITI is inmiddels in Nigeria wettelijk verankerd en zorgt voor jaarlijkse audits van de afdrachten en inkomsten die uit olie- en gasproductie voortkomen. Tevens draagt Nederland middels zijn mensenrechtenfonds (MRF) met een bijdrage van 1,5 miljoen eurobij aan de verbetering van mensenrechten en leefomgeving, en aan de versterking van de rechtspositie van lokale gemeenschappen ten opzichte van de overheid en de internationale oliemaatschappijen in de Nigerdelta.
Voorts neemt Nederland in Abuja deel aan het donoroverleg onder leiding van UNDP inzake het opstarten van een post-amnestie programma voor ex-Nigerdelta-militanten die hun wapens hebben ingeleverd.
Daarnaast stelt Nederland regelmatig de problematiek in de regio, waaronder met name de milieu- en mensenrechtenaspecten, aan de orde in contacten met de Nigeriaanse overheid. Ook voert de regering een dialoog met oliemaatschappij Shell, waarbij de milieuvervuiling in de Nigerdelta nadrukkelijk op de agenda staat. Tot slot vraagt Nederland ook in EU-verband regelmatig aandacht voor de situatie in de Nigerdelta. Waar nodig zullen deze inspanningen verder worden geïntensiveerd.

Vraag 3

Bent u bereid contact op te nemen met de heer Cowing, hoofd Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) in Ogoniland, om met hem de kwestie te bespreken en de Kamer te laten weten waartoe dit heeft geleid?

Ja. Zie ook antwoord op vraag 4.

Vraag 4

In welke mate schat u in dat de betrokkenheid van een Nederlands bedrijf dat op deze wijze door de VN wordt veroordeeld, schade oplevert aan de internationale positie van Nederland?

Van enige veroordeling van een Nederlands bedrijf door de VN is momenteel geen sprake. De uitkomsten van het lopende UNEP-onderzoek naar de milieu-effecten van oliewinning in de regio zullen naar verwachting begin 2011 aan de Nigeriaanse regering, als opdrachtgever van het onderzoek, worden aangeboden. De Nederlandse regering wacht eerst de uitkomsten van het lopende UNEP-onderzoek af, alvorens hieraan verdere conclusies te verbinden.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht «Staat geeft JSF-bedrijven korting van 250 miljoen»?1

Ik herken mij niet in de voorstelling van zaken in het desbetreffende artikel.

Vraag 2

Is het waar dat de JSF-bedrijven circa 245 miljoen euro minder hoeven terug te betalen aan de Nederlandse overheid dan aanvankelijk was afgesproken (c.q. het in 2002 berekende tekort van de businesscase)? Zo nee, om welk bedrag gaat het wél? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee. In het Volkskrant artikel zijn vier bedragen (resp. € 42 miljoen, € 6 miljoen, € 144,9 miljoen en € 52,1 miljoen) opgeteld tot een totaal van € 245 miljoen. Deze posten hebben elk echter een geheel andere aard en oorsprong, waardoor in het artikel een onjuist beeld wordt geschetst. Hieronder vindt u een nadere toelichtingop de genoemde bedragen in de Volkskrant.
In 2002 bedroeg het Tekort van de JSF business case € 191 miljoen (netto contante waarde, prijspeil 2001). Toen de business case in 2002 werd opgesteld bestonden er onzekerheden over de ontwikkeling van de waarden van de gehanteerde parameters. Daarom werd in de Medefinancieringsovereenkomst (MFO) vastgelegd dat er in 2008 een herijking zou plaatsvinden. Het genoemde bedrag van € 42 miljoen betreft een in 2002 overeengekomen eenmalige bijdrage van het ministerie van Economische Zaken als aanvullende dekking van het reeds berekende Tekort op de business case van € 191 miljoen (netto contante waarde, prijspeil 2001). Dit kwam door dollarkoersontwikkelingen en een latere start van de aanschafperiode dan voorzien. Deze bijdrage is verwerkt in de EZ-begroting van 2002 en is meegenomen in de herijking van de business case in 2008. Deze € 42 miljoen zal dus door de Luchtvaartindustrie worden terugbetaald via de afdrachten over JSF-gerelateerde omzet en wordt in het artikel derhalve ten onrechte aangemerkt als een korting. De Kamer is over deze voorfinanciering geïnformeerd met de beantwoording van vragen van 6 maart 2002 (Kamerstuk 26 488, nr. 9), in het bijzonder in het antwoord op de vragen 301, 307, 308, 316, 318, 326, 343, 394 en het antwoord op vraag 325.
De herijking van de business case in 2008 resulteerde in eerste instantie in een Tekort van € 308 miljoen (netto contante waarde, prijspeil 2001) maar is gecorrigeerd naar € 302 miljoen (netto contante waarde, prijspeil 2001). Deze correctie van € 6 miljoen heeft betrekking op een foutieve berekening bij de herijking van de business case waartegen de Luchtvaartindustrie terecht bezwaar heeft gemaakt. Het betrof een fout bij de berekening van het zogeheten organisatiekostenvoordeel (Foreign Military Sales-kostenvoordeel). Uw Kamer is hierover geïnformeerd met de jaarrapportage over 2009 van het project Vervanging F-16 van 13 april 2010 (Kamerstuk 26 488, nr. 232) en met de beantwoording van de vragen van 30 maart 2010 (Kamerstuk 26 488, nr. 224), in het bijzonder het antwoord op de vragen 12, 35 en 36.
De uitkomst van de herijking is vervolgens onderwerp van arbitrage geweest. De arbiters hebben eind 2009 het Tekort in de business case vastgesteld op € 157,1 miljoen (netto contante waarde, prijspeil 2001). Het bedrag van € 144,9 miljoen uit het artikel (netto contante waarde, prijspijl 2001) is het verschil tussen het Tekort na de herijking van de business case in 2008 (€ 302 miljoen) en het Tekort na de arbitrage in 2009 over die herijking (€ 157,1 miljoen). De arbiters hebben een andere interpretatie gegeven dan de Staat van de manier waarop de dollarkoers voor de betalingen aan de Amerikaanse overheid voor de deelname aan de SDD-fase moest worden verwerkt. De arbiters oordeelden dat de omschrijving in de MFO van de te hanteren dollarkoers voor de periode tot 1 juli 2008 betekent dat geen termijnkoers mocht worden toegepast. Dat mocht volgens de arbiters alleen voor de periode vanaf 1 juli 2008. De arbiters hebben die visie uiteengezet op bladzijden 30 tot en met 33 van het Gedeeltelijk Arbitraal Eindvonnis. Uw Kamer is hierover reeds lopende het arbitrageproces op 30 juni 2009 geïnformeerd door vertrouwelijke inzage in het Gedeeltelijk Arbitraal Eindvonnis (Kamerstuk 26 488, nr. 190), en voorts met de brief over de afronding van het arbitrageproces van 2 december 2009 (Kamerstuk 26 488, nr. 208) en de brief over het bereiken van het akkoord met de Luchtvaartindustrie over de herijking van de business case op 24 maart 2010 (Kamerstuk 26 488, nr. 223) met als bijlagen het Gedeeltelijk Arbitraal Eindvonnis en het Arbitraal Eindvonnis.
Pas met het eindvonnis van de arbiters in 2009 is het Tekort in de business case definitief vastgesteld op € 157,1 miljoen (netto contante waarde, prijspeil 2001). Uw Kamer is hierover op 27 november 2009 geïnformeerd (Kamerstuk 26 488, nr. 207). De verandering in het Tekort in de periode 2002–2010 is derhalve geen korting voor de industrie maar is het resultaat van de herijking van de business case en de arbitrage, op grond van de MFO uit 2002.
Nadat de arbiters het Tekort definitief hadden vastgesteld, is met de Luchtvaartindustrie gesproken over een haalbare uitvoering van het arbitrale vonnis, dat bij het Tekort van € 157,1 miljoen zou leiden tot een afdrachtpercentage voor de industrie van 4,49. Een hoog afdrachtpercentage heeft een nadelige invloed op de bedrijfseconomische situatie voor de Nederlandse bedrijven in het F-35 programma. Indien dit zou leiden tot minder orders en een lagere omzet, heeft dit een negatieve invloed op de afdrachten van de industrie aan de Staat en ook op de werkgelegenheid bij de betrokken bedrijven. Gelet op de economische omstandigheden en de verslechterde concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven heeft de Staat de Luchtvaartindustrie eind 2009 het voorstel gedaan dat van het door de arbiters vastgestelde Tekort van € 157,1 miljoen door de Luchtvaartindustrie € 105 miljoen via afdrachten wordt terugbetaald gedurende de looptijd van de MFO, wat neerkomt op een afdrachtpercentage van gemiddeld 3. De Luchtvaartindustrie heeft dit voorstel begin dit jaar geaccepteerd. Voordat dit voorstel kon worden gedaan, is in overleg met de toenmalige minister van Financiën afgesproken dat het resterende bedrag van € 52,1 miljoen (netto contante waarde) wordt terugbetaald door een uitgavenverlaging op het terrein van luchtvaart en industrie binnen de begrotingen van Economische Zaken en Defensie. Dit bedrag wordt in gelijke delen in mindering gebracht op de begroting van Economische Zaken en Defensie en vloeit terug naar de schatkist in de vorm van verminderde rentebetalingen op de staatschuld. Deze maatregel heeft derhalve geen consequenties voor de belastingbetaler. De Kamer is hierover geïnformeerd met de brief van 24 maart 2010 (Kamerstuk 26 488, nr. 223).
De Staat en de Nederlandse Luchtvaartindustrie hebben begin dit jaar overeenstemming bereikt over de herijking van de JSF Business Casezoals overeengekomen in de MFO. Uw Kamer is over de in het artikel genoemde bedragen en de onderbouwing daarvan door de jaren heen uitvoerig geïnformeerd. Voorts zijn de resultaten van de arbitrage en de overeenkomst tussen de Staat en de Luchtvaartindustrie aan de orde geweest tijdens het debat van 7 april 2010 (handelingen TK 2009–2010, nr. 73).

Vraag 3

Hoe rijmt u deze korting met de belofte (onder meer van oud-minister Zalm) dat de belastingbetaler «geen cent» zou hoeven bij te dragen aan het JSF-project?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Gaat u zich inzetten om de belastingbetaler alsnog te ontzien voor wat betreft deze kosten? Zo ja, wat gaat u ondernemen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Hoe kijkt u met de kennis van nu terug op de Medefinancieringsovereenkomst? Vindt u een dergelijke constructie voor herhaling vatbaar?

Het JSF-programma biedt de Nederlandse Luchtvaartindustrie de mogelijkheid deel te nemen aan innovatieve en hoogwaardige vliegtuigontwikkeling. Tot eind 2009 heeft de Nederlandse Luchtvaartindustrie zoals gemeld in de jaarrapportage over 2009 van het project Vervanging F-16 van 13 april 2010 (Kamerstuk 26 488, nr. 232 ) voor $ 806 miljoen (lopende prijzen) aan opdrachten verworven.
In de MFO is vastgelegd onder welke voorwaarden de Nederlandse industrie zijn bijdrage levert aan het Tekort in de business case. In de MFO is zoveel mogelijk getracht recht te doen aan de belangen van zowel de overheid als het bedrijfsleven. De Staat en de Nederlandse Luchtvaartindustrie hebben begin dit jaar overeenstemming bereikt over de herijking van de JSF business case zoals overeengekomen in de MFO. Er is een goede balans gevonden tussen de afdrachtverplichting, de bedrijfseconomische gevolgen voor de Luchtvaartindustrie en de gezamenlijke belangen ten aanzien van werkgelegenheid en het behoud van een gezonde en innovatieve luchtvaartsector.
Gezien de specifieke kenmerken van de deelname aan het JSF programma en de vele variabelen die van invloed zijn, is er bij de MFO geen sprake van een constructie die algemeen toepasbaar is. Het verbinden van maatschappelijke opgaven aan economische belangen van ons land is een ontwikkeling waarbij medefinancieringsconstructies een nuttige rol kunnen vervullen.

Vraag 6

Bent u bereid genoemde documenten van Economische Zaken naar de Kamer te sturen?

De Kamer is zoals hierboven is toegelicht in de afgelopen jaren over alle in het Volkskrant artikel genoemde bedragen uitvoerig geïnformeerd. In het betreffende artikel wordt aangegeven dat gebruik is gemaakt van documenten die naar aanleiding van een WOB-verzoek beschikbaar zijn gesteld. Deze informatie is daarmee voor iedereen vrij toegankelijk.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Nederlandse zit vast in Teheran»1 en «Vrees voor doodstraf Nederlands-Iraanse vrouw»?2

Ik ben bekend met de diverse media-berichten over de arrestatie in Iran van een Nederlands-Iraanse vrouw. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft dit voorjaar uit diverse bronnen vernomen dat er sprake zou zijn van arrestatie van een Nederlands onderdaan. Direct daarna heeft het zich langs diverse wegen intensief ingespannen om de identiteit van de gemelde arrestant te verifiëren. Onder meer doordat van de Iraanse autoriteiten geen enkel bericht of bevestiging over de arrestatie van betrokkene werd gekregen, is met deze controle op identiteit en nationaliteit veel tijd gemoeid geweest. Eind juli 2010 kon pas worden vastgesteld dat betrokkene naast de Iraanse ook de Nederlandse nationaliteit heeft.
Na vaststelling van de identiteit en Nederlandse nationaliteit van betrokkene is door de Nederlandse Ambassade in Teheran een diplomatieke nota aan het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken gestuurd, waarin opgemerkt wordt dat de ambassade informatie heeft ontvangen over arrestatie van deze Nederlandse onderdaan. In de nota wordt gevraagd om bevestiging van de status van betrokkene; de redenen voor haar arrestatie; de juridische status van haar zaak en of zij over een advocaat naar eigen keuze beschikt. Tevens wordt verzocht om permissie om deze NL onderdaan zo spoedig mogelijk te bezoeken om de gebruikelijke consulaire bijstand te kunnen verlenen. Op deze nota is tot op heden nog geen reactie van het Iraanse ministerie van BZ ontvangen. Daarop is uiteraard wel aangedrongen.
De Nederlandse Ambassade in Teheran ontving medio augustus informatie uit niet-officiële bron waarin werd gesteld dat een rechterlijke veroordeling van betrokkene op korte termijn verwachtbaar is en dat daarbij de mogelijkheid aanwezig is dat een ter dood veroordeling zal worden uitgesproken. Hierop heeft de Ambassade instructie gekregen om op korte termijn een demarche uit te voeren. Deze demarche is recent uitgevoerd op het niveau van Directeur Generaal bij het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Door de Ambassade is bij deze demarche de wens herhaald om toegang tot en nadere informatie over betrokkene te krijgen en is verontrusting uitgesproken over de volgens diverse berichten geuite beschuldigingen en eventuele strafmaat alsmede over berichten als zou betrokkene geen bijstand hebben van onafhankelijke advocaat. Wederom is verzocht om toegang tot betrokkene voor het verlenen van consulaire bijstand en is aangedrongen op een eerlijke en zorgvuldige rechtsgang.
Zeer recent is, namens de Minister van Buitenlandse Zaken, op hoog ambtelijk niveau contact geweest met de Iraanse ambassadeur in Den Haag. Daarbij is namens mij naar voren gebracht dat, voor zo ver Nederland bekend is, betrokkene nog niet de beschikking heeft over een advocaat van haar keus en is bij de ambassadeur er op aangedrongen zijn autoriteiten te informeren dat Nederland het van het grootste belang acht dat betrokkene een eerlijk proces krijgt. Een «fair trial» vereist, overeenkomstig algemeen en internationaal aanvaarde normen, dat een verdachte zich kan laten bijstaan door een advocaat van zijn/haar keus. Wederom is benadrukt dat Nederland betrokkene consulair wenst bij te staan, gezien haar Nederlandse nationaliteit.
De reactie van de respectieve vertegenwoordigers van het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken op deze punten is zonder uitzondering dat Iran betrokkene beschouwt als Iraniër en op die grond weigert informatie aan derden te geven over het strafproces en detentie. Het Iraanse Ministerie liet eveneens weten dat het de ambassade niet toestaat consulaire bijstand te verlenen.
Deze opvatting als zou de Nederlandse nationaliteit van deze bipatride Iraniër irrelevant zijn wordt door mij niet aanvaard en wordt bij elke voorkomende gelegenheid betwist.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat mevrouw Bahrami naast de Iraanse, ook de Nederlandse nationaliteit bevat?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

In het geval zij inderdaad de Nederlandse nationaliteit bezit, hebben de Iraanse autoriteiten u bij haar arrestatie enkele maanden geleden, op de hoogte gesteld van de redenen voor deze arrestatie? Zo ja, wat waren die redenen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat de aanleiding tot arrestatie gelegen zou zijn in deelname van mevrouw Bahrami aan protesten tegen het huidige Iraanse regime? Zo ja, heeft u signalen dat er hierbij sprake is van activiteiten die verder gaan dan vormen van protest die wij gewoonlijk beschouwen als vallend onder de universele vrijheden en rechten van de mens?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat het Nederlands staatsburgerschap door de Iraanse autoriteiten als irrelevant wordt gezien daar mevrouw Bahrami tevens de Iraanse nationaliteit bezit? Wat is uw opvatting over de omgang van de Iraanse autoriteiten met de Nederlandse nationaliteit van mevrouw Bahrami?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Welke inspanningen heeft u geleverd om respectering van de mensenrechten van mevrouw Bahrami tijdens detentie te bevorderen, aangezien in de berichtgeving wordt gesproken over erbarmelijke omstandigheden tijdens detentie en zelfs wordt gespeculeerd over marteling?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 7

Is door u aan mevrouw Bahrami juridische bijstand aangeboden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is dit aanbod effectief geweest?

Het is niet gebruikelijk dat de Nederlandse ambassades juridische bijstand bieden aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland. In de regel dienen de gedetineerden zelf zorg te dragen voor juridische bijstand en wordt door de Nederlandse vertegenwoordiging consulaire bijstand verleend, waaronder ook is begrepen het toezicht op een correcte behandeling in detentie en op een zorgvuldige rechtsgang. Zoals uit bovenstaande antwoorden blijkt, is door de Ambassade in Teheran veel in het werk gesteld om deze bijstand te kunnen verlenen. In de contacten met de Iraanse autoriteiten over deze kwestie is ook met nadruk gewezen op het elementaire recht van betrokkene om te worden bijgestaan door een advocaat van eigen keuze.

Vraag 8

Kunt u bevestigen dat mevrouw Bahrami gerede kans loopt de doodstraf opgelegd te krijgen? Zo ja, bent u bereid stappen te ondernemen om tenuitvoerlegging van een dergelijke straf te voorkomen?

Het is op dit moment niet mogelijk een uitspraak te doen over de straf die mogelijk geëist zal worden tegen betrokkene of vooruit te lopen op de dan te nemen stappen. Het standpunt van de Nederlandse regering ten aanzien van de doodstraf is bekend en bij eventuele veroordeling tot de doodstraf zullen zeker stappen worden ondernomen om tenuitvoerlegging te voorkomen.

Vraag 1

Van welke vergrijpen wordt mevrouw Bahrami verdacht door de Iraanse autoriteiten?

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft dit voorjaar uit diverse bronnen vernomen dat er sprake zou zijn van arrestatie van een Nederlands onderdaan. Direct daarna heeft het zich langs diverse wegen intensief ingespannen om de identiteit van de gemelde arrestant te verifiëren. Onder meer doordat van de Iraanse autoriteiten geen enkel bericht of bevestiging over de arrestatie van betrokkene werd gekregen, is met deze controle op identiteit en nationaliteit veel tijd gemoeid geweest. Eind juli 2010 kon pas worden vastgesteld dat betrokkene naast de Iraanse ook de Nederlandse nationaliteit heeft.
Na vaststelling van de identiteit en Nederlandse nationaliteit van betrokkene is door de Nederlandse Ambassade in Teheran een diplomatieke nota aan het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken gestuurd, waarin opgemerkt wordt dat de ambassade informatie heeft ontvangen over arrestatie van deze Nederlandse onderdaan. In de nota wordt gevraagd om bevestiging van de status van betrokkene; de redenen voor haar arrestatie; de juridische status van haar zaak en of zij over een advocaat naar eigen keuze beschikt. Tevens wordt verzocht om permissie om deze NL onderdaan zo spoedig mogelijk te bezoeken om de gebruikelijke consulaire bijstand te kunnen verlenen. Op deze nota is tot op heden nog geen reactie van het Iraanse ministerie van BZ ontvangen. Daarop is uiteraard wel aangedrongen.
De Nederlandse Ambassade in Teheran ontving medio augustus informatie uit niet-officiële bron waarin werd gesteld dat een rechterlijke veroordeling van betrokkene op korte termijn verwachtbaar is en dat daarbij de mogelijkheid aanwezig is dat een ter dood veroordeling zal worden uitgesproken. Hierop heeft de Ambassade instructie gekregen om op korte termijn een demarche uit te voeren. Deze demarche is recent uitgevoerd op het niveau van Directeur Generaal bij het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Door de Ambassade is bij deze demarche de wens herhaald om toegang tot en nadere informatie over betrokkene te krijgen en is verontrusting uitgesproken over de volgens diverse berichten geuite beschuldigingen en eventuele strafmaat alsmede over berichten als zou betrokkene geen bijstand hebben van onafhankelijke advocaat. Wederom is verzocht om toegang tot betrokkene voor het verlenen van consulaire bijstand en is aangedrongen op een eerlijke en zorgvuldige rechtsgang.
Zeer recent is, namens de Minister van Buitenlandse Zaken, op hoog ambtelijk niveau contact geweest met de Iraanse ambassadeur in Den Haag. Daarbij is namens mij naar voren gebracht dat, voor zo ver Nederland bekend is, betrokkene nog niet de beschikking heeft over een advocaat van haar keus en is bij de ambassadeur er op aangedrongen zijn autoriteiten te informeren dat Nederland het van het grootste belang acht dat betrokkene een eerlijk proces krijgt. Een «fair trial» vereist, overeenkomstig algemeen en internationaal aanvaarde normen, dat een verdachte zich kan laten bijstaan door een advocaat van zijn/haar keus. Wederom is benadrukt dat Nederland betrokkene consulair wenst bij te staan, gezien haar Nederlandse nationaliteit.
De reactie van de respectieve vertegenwoordigers van het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken op deze punten is zonder uitzondering dat Iran betrokkene beschouwt als Iraniër en op die grond weigert informatie aan derden te geven over het strafproces en detentie. Het Iraanse Ministerie liet eveneens weten dat het de ambassade niet toestaat consulaire bijstand te verlenen.
Deze opvatting als zou de Nederlandse nationaliteit van deze bipatride Iraniër irrelevant zijn wordt door mij niet aanvaard en wordt bij elke voorkomende gelegenheid betwist.
In praktische zin betekent deze non-coöperatieve houding van de Iraanse autoriteiten echter op dit moment dat ik geen formele bevestiging heb van de redenen van de arrestatie van betrokkene en evenmin van de formele aanklacht tegen haar en de datum van een proces.

Vraag 2

Heeft u bij de Iraanse autoriteiten en de Iraanse ambassadeur navraag gedaan over de positie van de gedetineerde en aangedrongen op een eerlijk proces?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is bekend wanneer mevrouw Bahrami wordt voorgeleid? Is er al een datum bekend wanneer haar proces zal beginnen? Zal de ambassade alles in het werk stellen om haar proces bij te wonen en te monitoren?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Bent u bereid alles in het werk te stellen om erachter te komen in welke omstandigheden mevrouw Bahrami verkeert en hoe ze er aan toe is?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Bent u bereid de (in Nederland verkerende) familie van mevrouw Bahrami te spreken en hen te verzekeren dat u er alles aan zult doen om te zorgen dat mevrouw Bahrami een eerlijk procesgang in Iran krijgt en zoveel consulaire bijstand als mogelijk? Zo nee, waarom niet?

Zoals uit bovenstaande antwoorden blijkt, doet het Ministerie van Buitenlandse Zaken er alles aan om bij de Iraanse autoriteiten aan te dringen op een eerlijke procesgang en wordt met nadruk verzocht om toegang tot betrokkene voor het verlenen van consulaire bijstand. Met het oog op de privacy van betrokkenen kan ik geen uitspraken doen over eventuele contacten met familieleden van de gedetineerde.

Vraag 6

Bent u bereid juridische ondersteuning aan mevrouw Bahrami aan te bieden voor haar Iraanse proces? Zo nee, waarom niet?

Het is niet gebruikelijk dat de Nederlandse ambassades juridische bijstand bieden aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland. In de regel dienen de gedetineerden zelf zorg te dragen voor juridische bijstand en wordt door de Nederlandse vertegenwoordiging consulaire bijstand verleend, waaronder ook is begrepen het toezicht op een correcte behandeling in detentie en op een zorgvuldige rechtsgang. Zoals uit bovenstaande antwoorden blijkt, is door de Ambassade in Teheran veel in het werk gesteld om deze bijstand te kunnen verlenen. In de contacten met de Iraanse autoriteiten over deze kwestie is ook met nadruk gewezen op het elementaire recht van betrokkene om te worden bijgestaan door een advocaat van eigen keuze.

Vraag 7

Bent u bereid in EU-verband bij de Iraanse autoriteiten aan te dringen op een eerlijke behandeling van in Iran gedetineerde politieke gevangenen met een Europees paspoort? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze?

Ik sta zeker positief tegenover een dergelijk optreden in EU-verband. Op dit moment wordt een EU-demarche in Teheran voorbereid die op korte termijn moet plaatsvinden. Nederland zal bepleiten dat daarbij expliciet aandacht zal worden gevraagd voor betrokken Nederlandse gedetineerde en zal worden aangedrongen op een eerlijke rechtsgang.

Vraag 8

Kunt u deze vragen binnen een dag beantwoorden?

Ja

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat er een Nederlands-Iraanse vrouw al sinds eind vorig jaar in Iran in de gevangenis zit op verdenking van staatsgevaarlijke activiteiten?1

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft dit voorjaar uit diverse bronnen vernomen dat er sprake zou zijn van arrestatie van een Nederlands onderdaan. Direct daarna heeft het zich langs diverse wegen intensief ingespannen om de identiteit van de gemelde arrestant te verifiëren. Onder meer doordat van de Iraanse autoriteiten geen enkel bericht of bevestiging over de arrestatie van betrokkene werd gekregen, is met deze controle op identiteit en nationaliteit veel tijd gemoeid geweest. Eind juli 2010 kon pas worden vastgesteld dat betrokkene naast de Iraanse ook de Nederlandse nationaliteit heeft.
Na vaststelling van de identiteit en Nederlandse nationaliteit van betrokkene is door de Nederlandse Ambassade in Teheran een diplomatieke nota aan het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken gestuurd, waarin opgemerkt wordt dat de ambassade informatie heeft ontvangen over arrestatie van deze Nederlandse onderdaan. In de nota wordt gevraagd om bevestiging van de status van betrokkene; de redenen voor haar arrestatie; de juridische status van haar zaak en of zij over een advocaat naar eigen keuze beschikt. Tevens wordt verzocht om permissie om deze NL onderdaan zo spoedig mogelijk te bezoeken om de gebruikelijke consulaire bijstand te kunnen verlenen. Op deze nota is tot op heden nog geen reactie van het Iraanse ministerie van BZ ontvangen. Daarop is uiteraard wel aangedrongen.
De Nederlandse Ambassade in Teheran ontving medio augustus informatie uit niet-officiële bron waarin werd gesteld dat een rechterlijke veroordeling van betrokkene op korte termijn verwachtbaar is en dat daarbij de mogelijkheid aanwezig is dat een ter dood veroordeling zal worden uitgesproken. Hierop heeft de Ambassade instructie gekregen om op korte termijn een demarche uit te voeren. Deze demarche is recent uitgevoerd op het niveau van Directeur Generaal bij het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Door de Ambassade is bij deze demarche de wens herhaald om toegang tot en nadere informatie over betrokkene te krijgen en is verontrusting uitgesproken over de volgens diverse berichten geuite beschuldigingen en eventuele strafmaat alsmede over berichten als zou betrokkene geen bijstand hebben van onafhankelijke advocaat. Wederom is verzocht om toegang tot betrokkene voor het verlenen van consulaire bijstand en is aangedrongen op een eerlijke en zorgvuldige rechtsgang.
Zeer recent is, namens de Minister van Buitenlandse Zaken, op hoog ambtelijk niveau contact geweest met de Iraanse ambassadeur in Den Haag. Daarbij is namens mij naar voren gebracht dat, voor zo ver Nederland bekend is, betrokkene nog niet de beschikking heeft over een advocaat van haar keus en is bij de ambassadeur er op aangedrongen zijn autoriteiten te informeren dat Nederland het van het grootste belang acht dat betrokkene een eerlijk proces krijgt. Een «fair trial» vereist, overeenkomstig algemeen en internationaal aanvaarde normen, dat een verdachte zich kan laten bijstaan door een advocaat van zijn/haar keus. Wederom is benadrukt dat Nederland betrokkene consulair wenst bij te staan, gezien haar Nederlandse nationaliteit.
De reactie van de respectieve vertegenwoordigers van het Iraanse Ministerie van Buitenlandse Zaken op deze punten is zonder uitzondering dat Iran betrokkene beschouwt als Iraniër en op die grond weigert informatie aan derden te geven over het strafproces en detentie. Het Iraanse Ministerie liet eveneens weten dat het de ambassade niet toestaat consulaire bijstand te verlenen.
Deze opvatting als zou de Nederlandse nationaliteit van deze bipatride Iraniër irrelevant zijn wordt door mij niet aanvaard en wordt bij elke voorkomende gelegenheid betwist.
In praktische zin betekent deze non-coöperatieve houding van de Iraanse autoriteiten echter op dit moment dat ik geen formele bevestiging heb van de redenen van de arrestatie van betrokkene en evenmin van de formele aanklacht tegen haar en de datum van een proces.
Wat betreft de concrete handelingen die ik van plan ben te verrichten kan worden verwezen naar genoemde gesprekken met Iraanse autoriteiten in Teheran en Den Haag. Wat betreft concrete bijstand aan betrokkene geldt dat het niet gebruikelijk is dat de Nederlandse ambassades juridische bijstand bieden aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland. In de regel dienen de gedetineerden zelf zorg te dragen voor juridische bijstand en wordt door de Nederlandse vertegenwoordiging consulaire bijstand verleend, waaronder ook is begrepen het toezicht op een correcte behandeling in detentie en op een zorgvuldige rechtsgang. Zoals uit bovenstaande antwoorden blijkt, is door de Ambassade in Teheran veel in het werk gesteld om deze bijstand te kunnen verlenen. In de contacten met de Iraanse autoriteiten over deze kwestie is ook met nadruk gewezen op het elementaire recht van betrokkene om te worden bijgestaan door een advocaat van eigen keuze.

Vraag 2

Welke concrete handelingen bent u van plan te verrichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kunt u deze vragen binnen een dag beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht over noodhulpverlening in Pakistan door de terroristische organisatie Jamaat e Dawa?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de afschuw over de volgende uitspraak van een «hulpverlener» van de terroristische organisatie Jamaat e Dawa richting slachtoffers van de overstromingen in Pakistan: «Laten we bidden dat alle ongelovigen snel zullen sterven en dat wij, de moslims, aan de macht zullen komen»?

De Nederlandse regering hecht onvoorwaardelijk aan het principe dat humanitaire hulpverleners noodhulp niet verbinden aan geloof, etniciteit of enig ander onderscheid tussen mensen. De genoemde uitspraak staat in schril contrast met het humanitaire principe van onpartijdigheid van noodhulp.

Vraag 3

Kunt u garanderen dat Jamaat e Dawa en alle andere terroristische en extremistische islamitische organisaties in Pakistan geen cent aan Nederlandse noodhulp ontvangen? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse regering geeft steun aan de overstromingsslachtoffers via het Internationale Rode Kruis, het Wereldvoedselprogramma, UNICEF en de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO). Deze organisaties werken alleen samen met professionele humanitaire organisaties, die de humanitaire principes van onpartijdigheid, neutraliteit en onafhankelijkheid hooghouden.

Vraag 1

Bent u bekend met de voorgenomen steniging van Sakineh Mohammadi Ashtiani wegens overspel en met het feit dat zij mogelijk wordt beschuldigd van de moord op haar man?1

Ja.

Vraag 2

Zijn de verslagen van de gerechtelijke veroordeling van Ashtiani openbaar? Zo ja, hoe luidt de exacte beschuldiging tegen haar? Zo nee, bent u bereid bij het Iraanse regime aan te dringen op het openbaar maken van deze stukken?

Vraag 3

Deelt u de mening dat het opleggen van de doodstraf door steniging past in een breder beeld van voortdurende mensenrechtenschendingen door het Iraanse regime?

Ja.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de internationale gemeenschap alles in het werk moet stellen om de uitvoering van deze verwerpelijke straf te voorkomen en bent u bereid bij de Iraanse overheid protest aan te tekenen tegen uitvoering van deze straf?

Ik deel de mening dat de internationale gemeenschap alles in het werk moet stellen om de uitvoering van deze straf te voorkomen. De Nederlandse regering en de EU roepen landen waarin de doodstraf nog wordt gehanteerd, waaronder Iran, voortdurend op de doodstraf af te schaffen danwel een moratorium op de tenuitvoerlegging daarvan af te kondigen. De EU volgt de zaak van mevrouw Ashtiani op de voet en EU-lidstaten bespreken de zaak geregeld. Op 6 juli jl. heeft Hoge Vertegenwoordiger Ashton haar zorg uitgesproken over het bericht dat mevrouw Ashtiani geëxecuteerd zou worden. Ook heeft de Belgische ambassadeur namens de EU op 29 augustus jl. bij de Iraanse autoriteiten geprotesteerd tegen de terdoodveroordeling van 15 personen, voor wie allen steniging is aangekondigd. Mevrouw Ashtiani behoort ook tot deze groep. De recent aangetreden Nederlandse ambassadeur te Teheran heeft in zijn kennismakingsgesprek met de Iraanse Minister van Buitenlandse Zaken de zaak van mevrouw Asthiani nogmaals opgebracht.

Vraag 5

Heeft er in inmiddels in EU-verband overleg plaatsgevonden over dit onderwerp? Zo ja, tot welke acties heeft dit geleid of zal dit leiden? Zo nee, bent u bereid dit onderwerp op zo kort mogelijke termijn in EU-verband te bespreken?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat additioneel 10 miljoen dollar uit het noodhulpfonds van de Verenigde Naties (VN) (UN Central Emergency Response Fund) voor hulp voor de slachtoffers van de overstromingen in Pakistan beschikbaar is gesteld?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat uit dit fonds al 16,3 miljoen dollar is besteed aan acute noodhulp? Zo nee, hoe hoog is dit bedrag dan?

Volgens gegevens van UN OCHA d.d. 23 augustus 2010 is inderdaad reeds 16,3 miljoen USD beschikbaar gesteld, en is recent is nog een extra toezegging gedaan van 10 miljoen USD.

Vraag 3

Aan welke activiteiten en welke organisaties is dit bedrag tot nu toe besteed?

Volgens informatie van UN OCHA wordt het totaalbedrag van 16,3 miljoen USD besteed via het World Food Programme (WFP) aan activiteiten voor voedselhulp, via UNHCR, UN Habitat, en IOM aan noodonderdak en huishoudartikelen voor ontheemden, via de FAO aan inputs voor landbouw en veeteelt om de getroffenen weer snel zelfredzaam te maken, via WHO, UNICEF en UNFPA voor urgente medische zorg; via UNICEF en UN-HABITAT tevens voor voorzieningen voor schoon drinkwater en sanitatie. Van de recente toezegging van 10 miljoen USD is de invulling nog niet bekend gesteld.

Vraag 4

Is het waar dat alleen activiteiten van VN-organisaties en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) uit dit fonds gefinancierd kunnen worden? Deelt u de mening dat dit open zou moeten worden gesteld voor nationale of internationale non-gouvernementele organisaties in het veld? Zo ja, welke stappen gaat u hiertoe ondernemen? Zo nee, waarom niet?

De resolutie (46/182 d.d. 19 december 1991) waarmee het CERF werd opgericht staat alleen financiering van VN-organisaties en entiteiten (lees IOM) toe. Iedere wijziging daarvan zal dienen te geschieden via besluitvorming in de AVVN. Bij de uitbreiding van het CERF (resolutie 60/124 d.d. 8 maart 2006) is gebleken dat hiervoor in de AVVN geen meerderheid te vinden was. NGOs worden wel veelvuldig ingeschakeld bij de uitvoering van activiteiten die door VN-organisaties en IOM met CERF-middelen worden gefinancierd. Tevens hebben NGO’s op landenniveau toegang tot andere pooled fund financieringsmechanismen voor humanitaire hulp, te weten de Common Humanitarian Funds (CHF’s) en de Emergency Response Funds (ERF’s). Het CERF werkt op landenniveau complementair aan de CHF’s en ERF’s. Deze mechanismen bestaan vooral in landen waar sprake is van complexe crises en/of een actuele rampendreiging.
Nederland hecht aan een goede coördinatie tussen de verschillende financieringsmechanismen voor humanitaire hulp en tussen alle daarbij betrokken humanitaire actoren.
Nederland heeft in dat kader, samen met andere donoren, aangedrongen op nauwe samenwerking tussen de VN-organisaties en IOM en NGO’s bij de behoeftebepaling, de coördinatie en de verlening van noodhulp. Dit heeft geresulteerd in de Principles of Partnership (2007) over de samenwerking tussen VN-organisaties, IOM en NGO’s. Deze Principles of Partnership zijn opgenomen in de Guidelines voor de uitvoering van het CERF.

Vraag 5

Is het mogelijk voor nationale of internationale non-gouvernementele organisaties indirect via VN-organisaties gebruik te maken van dit fonds voor acute noodhulp voor slachtoffers van de ramp in Pakistan? Zo ja, welke organisaties hebben daar al gebruik van gemaakt? Zo nee, waarom niet?

Vraag 6

Kunt u een overzicht geven van de activiteiten die worden gefinancierd vanuit dit fonds? Zo nee, waarom niet?

Sinds de oprichting van het CERF (2006) is voor circa 1,7 miljard USD aan financieringen toegekend voor rampen in totaal 78 landen. Het betreft derhalve zeer veel activiteiten. Een overzicht van alle activiteiten uit het fonds is door de veelheid aan activiteiten op deze plaats niet mogelijk. De informatie over de activiteiten per land, per jaar, is beschikbaar op de website van het CERF. (http://cerf.un.org)

Vraag 7

Bestaat er voor VN-organisaties een uniform systeem voor de aanvraag en besteding van middelen die beschikbaar worden gesteld via het VN-noodhulpfonds? Bent u van mening dat een dergelijk uniform administratief systeem de doorlooptijd van het fonds zou verbeteren en zou bevorderen dat het geld op tijd op de juiste plek terecht komt?

Er bestaat voor VN-organisaties een uniform systeem voor de aanvraag en besteding van middelen die beschikbaar worden gesteld via het VN-noodhulpfonds. De evaluatie van het CERF over de periode 2006–2007 heeft geleid tot verdere stroomlijning van procedures hetgeen de doorlooptijd van het fonds moet verbeteren en de effectiviteit moet bevorderen. Als gevolg daarvan zijn de procedures voor het beheer van het CERF aangepast. Dit is verwerkt in het Secretary General’s Bulletin (herziene editie van 23 april 2010). De procedures zijn operationeel nader uitgewerkt in de CERF Guidelines. Daarnaast regelt de Umbrella Letter of Understanding (2010) de rapportageverplichtingen van de betrokken VN-organisatie aan het CERF.

Vraag 8

Hoe worden VN-programma’s, die worden gefinancierd uit dit fonds, geëvalueerd? Is dit volgens u afdoende?

De activiteiten van de VN-organisaties worden periodiek geëvalueerd. Daarbij worden ook de bijdragen uit het CERF betrokken. Daarnaast is er sprake van een evaluatie van het CERF in zijn geheel. De eerste evaluatie over de periode 2006–2007 richtte zich met name op de processen van het CERF. Deze evaluatie heeft geleid tot een aantal verbeteringen, met name op het gebied van stroomlijnen van procedures (zie ook het antwoord bij vraag 7). De evaluatie over de periode 2006–2010, die thans in voorbereiding is, zal naast aandacht voor de werkprocessen ook aandacht schenken aan de bereikte resultaten. Verwacht wordt dat de evaluatiebehoefte hiermee afdoende wordt gedekt.

Vraag 1

Kent u de artikelen ««Bekentenis» van Iraanse vrouw uitgezonden»1, «Iranian facing stoning speaks: «It's because I'm a woman»2 en «When adultery means death»3, alsmede het Amnesty International-persbericht «TV «confession» of Iran stoning case woman criticised»?4

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de in de zaak van Sakineh Mohammadi Ashtiani gevolgde rechtsgang en de daaruit voortvloeiende strafoplegging?

Het lijkt erop dat mevrouw Ashtiani geen eerlijk proces heeft genoten en dat haar verklaring op televisie onder dwang is afgelegd. Nederland benadrukt het recht van iedere persoon op een eerlijk proces. Nederland is tegen de doodstraf en roept het Iraanse regime regelmatig op tot het afkondigen van een moratorium op de tenuitvoerlegging hiervan.

Vraag 3

Indien u het niet eens bent met de in de zaak van Sakineh Mohammadi Ashtiani gevolgde rechtsgang en de daaruit voortvloeiende strafoplegging, bent u dan bereid bij de Iraanse autoriteiten te pleiten voor het sparen van haar leven en het in vrijheid stellen van betrokkene? Zo nee, waarom niet?

Ja. Op 6 juli jl. heeft EU-Hoge Vertegenwoordiger Ashton in een verklaring haar zorg uitgesproken over het bericht dat mevrouw Ashtiani op korte termijn geëxecuteerd zou worden. Op 29 augustus jl. heeft de Belgische ambassadeur te Teheran namens de EU bij de Iraanse autoriteiten geprotesteerd tegen de terdoodveroordeling van 15 personen, voor wie allen steniging is aangekondigd. Mevrouw Ashtiani behoort ook tot deze groep. De EU roept Iran op te stoppen met het toepassen van steniging als straf en vraagt Iran een moratorium op de tenuitvoerlegging van de doodstraf in te stellen. Ten aanzien van de 15 personen vraagt de EU de Iraanse overheid de doodvonnissen in het minste geval om te zetten in gevangenisstraf. Ook benadrukken Nederland en de EU in alle contacten met de Iraanse autoriteiten het belang van een eerlijke rechtsgang. De recent aangetreden Nederlandse ambassadeur te Teheran heeft in zijn kennismakingsgesprek met de Iraanse Minister van Buitenlandse Zaken de zaak van mevrouw Asthiani nogmaals opgebracht.

Vraag 4

Heeft de Nederlandse ambassadeur in Teheran geprobeerd mevrouw Ashtiani in de gevangenis van Tabriz te bezoeken? Zo nee, bent u bereid de ambassadeur daartoe opdracht te geven?

Informatie over en toegang tot Iraanse gedetineerden wordt alleen verstrekt aan directe familie en het bezoeken van mevrouw Ashtiani is derhalve niet mogelijk voor buitenlandse diplomaten.

Vraag 5

Bent u bereid de Nederlandse mensenrechtenambassadeur op te dragen een onderzoek in te stellen naar de beschuldiging dat Sakineh Mohammadi Ashtiani voorafgaand aan de televisieuitzending van 11 augustus 2010 is gemarteld? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse mensenrechtenambassadeur verricht geen onderzoeken naar individuele zaken. Tijdens zijn bezoek aan Iran in maart 2010 heeft de mensenrechtenambassadeur in ontmoetingen met diverse gesprekspartners de Nederlandse zorgen omtrent de mensenrechtensituatie in Iran uiteen gezet. Daarbij zijn marteling in detentie, het grote aantal doodvonnissen en de toename in het aantal voltrokken executies, in het bijzonder van minderjarigen, uitdrukkelijk aan de orde gekomen.

Vraag 6

Bent u bereid de zaak van Sakineh Mohammadi Ashtiani, die symbool staat voor de systematische juridische en praktische discriminatie en onderdrukking van vrouwen door het islamitische regime in Teheran, als typerende casus aan de orde te stellen bij het United Nations Development Fund for Women (UNIFEM), de VN Mensenrechtenraad (UNHRC) en de Derde Commissie van de Algemene Vergadering van de VN? Zo nee, waarom niet?

Nederland stelt veelvuldig, rechtstreeks en via de EU, de onderdrukking van vrouwen in Iran aan de orde. Dat gebeurt zowel in bilaterale contacten als binnen diverse organen van het VN-systeem. Daarnaast worden door Nederland projecten ondersteund die de verbetering van de positie van vrouwen in Iran tot doel hebben.

Vraag 7

Vindt u dat een staat die de meest fundamentele mensenrechten systematisch en op grond van barbaarse islamitische wetgeving schendt, zoals de Islamitische Republiek Iran, een geloofwaardige rol kan vervullen in de bestuurscolleges van internationale organisaties die zoeken de mensenrechten te bevorderen, zoals in het onderhavige geval de VN-commissie voor de Status van Vrouwen?5

Nederland stemt – zeker voor wat betreft organen die ten doel hebben de mensenrechten te verdedigen – niet op een mensenrechtenschendend land als Iran. In het geval van de verkiezingen van de VN-Commissie voor de Status van Vrouwen had Nederland geen stemrecht. Toen Iran zich eerder dit jaar kandideerde om lid te worden van de VN Mensenrechtenraad, heeft Nederland zich zelfs wereldwijd ingezet om de verkiezing van Iran als lid van de Raad te voorkomen.

Vraag 8

Wat bent u voornemens richting het Iraanse regime te ondernemen als Sakineh Mohammadi Ashtiani daadwerkelijk wordt gedood?

Ik heb de stellige hoop dat Iran het vonnis niet ten uitvoer zal brengen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichten «Weinig hulp voor christenen»1 en «Christians in Pakistan missing out on flood aid, bishop warns»?2

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat christelijke slachtoffers van de overstromingen in Pakistan geen drinkwater krijgen, hun laatste bezittingen moeten verkopen om aan eten te komen en volledig genegeerd worden door de Pakistaanse overheid en islamitische hulporganisaties?

Er zijn geen signalen ontvangen van humanitaire hulporganisaties, van de Nederlandse ambassade of andere betrokkenen die duiden op partijdigheid bij de humanitaire hulpverlening. De ramp in Pakistan werd onlangs uitgebreid besproken in de Algemene Vergadering van de VN in New York waar Lidstaten onder meer de toepassing van humanitaire principes van neutraliteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid tijdens humanitaire hulpverlening herbevestigden. Uit deze humanitaire principes volgt onder meer dat de VN en NGO’s humanitaire hulp verstrekken aan slachtoffers ongeacht hun religie.

Vraag 3

Is het waar dat de hulp, afkomstig van de Verenigde Naties en Westerse Non-Gouvernementele Organisaties (NGO’s), bij voorkeur naar moslims gaat en alleen als er wat overblijft christenen hun deel krijgen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Is het waar dat de christelijke slachtoffers van de overstromingen in Pakistan streng van hun islamitische landgenoten gescheiden worden omdat christenen in dat land als onrein en als ongelovigen worden beschouwd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Welke actie gaat u ondernemen teneinde de positie van de christelijke slachtoffers van de natuurramp in Pakistan te verbeteren en op gelijke hoogte te brengen met die van de getroffen moslims?

Ik verwijs hierbij naar het voorgaande antwoord. Ik heb vertrouwen dat deze humanitaire principes ook in de praktijk worden toegepast.

Vraag 1

Kent u het bericht «Shocking images of dead Kurdish fighters. Turkey accused of using chemical weapons against PKK»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u dit bericht, alsmede de ontkennende reactie van de Turkse autoriteiten op de beschuldigingen dat chemische wapens zouden zijn ingezet tegen Koerdische PKK-strijders?

Voor Turkije is het Chemische Wapensverdrag op 11 juni 1997 in werking getreden. Het land heeft binnen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in het verleden meerdere malen officieel te kennen gegeven geen chemische wapens te bezitten. Navraag bij de Turkse autoriteiten leert dat Turkije bevestigt niet in het bezit te zijn van chemische wapens.
Het genoemd artikel in Der Spiegel baseert zich mede op een rapport van de Universiteitskliniek Hamburg-Eppendorf. Deze kliniek heeft naar aanleiding van de berichten in de media op 13 augustus een rectificerend persbericht verspreid. In het persbericht wordt gemeld dat het instituut op geen enkele wijze bevestigt dat de dood van de afgebeelde slachtoffers het gevolg is van inzet van chemische wapens. Voor uw informatie is het persbericht bijgevoegd.2

Vraag 3

Ziet u aanleiding om met de Turkse autoriteiten in contact te treden over deze kwestie en er bij hen op aan te dringen opheldering te geven over de wijze waarop tegen PKK-strijders wordt opgetreden en de mogelijke inzet van chemische wapens daarbij?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Welke mogelijkheden ziet u om deze kwestie in de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) of via andere multilaterale kanalen zoals de VN, de NAVO en de EU aan de orde te stellen en, indien de Turkse autoriteiten hierover geen openheid van zaken geven, te pleiten voor een internationaal onafhankelijk onderzoek om vast te stellen of Turkije zich schuldig maakt aan schending van het Verdrag inzake chemische wapens?

Het Chemische Wapensverdrag behelst een verbod op de ontwikkeling, productie, aanleg van voorraden en het gebruik van chemische wapens. Daarnaast voorziet het verdrag in de verplichting tot vernietiging van bestaande voorraden.
Nederland ziet op basis van de informatie in het aangehaalde bericht geen aanleiding om Turkije te verdenken van het gebruik of het bezit van chemische wapens. Er is dan ook geen reden om deze kwestie binnen de OPCW, de VN of de EU aan de orde te stellen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Hulp Pakistan niet naar slachtoffers»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat circa 367 miljoen euro van de vanwege de aardbeving in 2005 in Pakistan aan dat land toegezegde (nood)hulp niet bij de slachtoffers van de aardbeving terecht is gekomen? Om hoeveel Nederlands (belasting)geld gaat het?

Het artikel refereert aan overheidsprojecten gericht op wederopbouw, die met niet nader gespecificeerde internationaal beschikbaar gestelde fondsen zijn gefinancierd. Nederland kan niet verifiëren wat er met donaties van andere donoren en hulporganisaties gebeurd is.
Voor Nederland geldt dat de noodhulpbijdragen voor de aardbevingsslachtoffers niet zijn gekanaliseerd via de Pakistaanse overheid, maar via VN-organisaties, het Nederlandse en Internationale Rode Kruis en Nederlandse NGO’s.

Vraag 3

Kunt u garanderen dat elke cent van de door Nederland gegeven noodhulp vanwege de huidige overstromingen in Pakistan bij de slachtoffers terecht komt? Zo neen, waarom niet?

De bijdrage van de Nederlandse overheid ten behoeve van de overstromingsslachtoffers in Pakistan wordt thans gekanaliseerd via VN-organisaties, de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) en het Internationale Rode Kruis. Dit zijn organisaties die de afgelopen jaren hebben bewezen betrouwbare partners te zijn en op adequate wijze terugrapporteren over de hulpoperatie. Het is niet zo dat elke cent van de door Nederland gegeven noodhulp bij de slachtoffers terecht komt. Dit is ook niet realistisch gezien de enorme logistieke en daardoor kostbare uitdagingen als gevolg van de verwoestingen veroorzaakt door de overstromingen.

Vraag 4

Bent u bereid de controles op de besteding van noodhulp fors aan te scherpen? Zo neen, waarom niet?

Er is voor Nederland geen reden de controles op de besteding van Nederlands overheidsgeld ten behoeve van noodhulp verder aan te scherpen. De controles zijn toereikend gebleken. De betrokken noodhulporganisaties hebben de verplichting om periodieke inhoudelijke en financiële rapportages en accountantsverklaringen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken in te dienen over de door hen uitgevoerde noodhulpoperaties.

Vraag 1

Kent u berichten uit de Nederlandse en Duitse pers over de vermeende inzet door Turkije van chemische wapens tegen Koerdische opstandelingen?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de universiteit van Hamburg in een forensisch rapport bevestigt dat acht Koerden in september 2009 zeer waarschijnlijk zijn omgekomen door de inzet van chemische stoffen? Indien ja, wat is uw beoordeling van dit rapport?

Het is onjuist dat het Institut für Rechtsmedizin des Universitätsklinikums Hamburg-Eppendorf op basis van ter beschikking gestelde foto’s heeft aangegeven dat de afgebeelde slachtoffers zeer waarschijnlijk omkwamen door de inzet van chemische wapens.
Universiteitskliniek Hamburg-Eppendorf heeft naar aanleiding van de eerdere berichten in de media een rectificerend persbericht verspreid. In het persbericht (d.d. 13 augustus) wordt gemeld dat het instituut op geen enkele wijze bevestigt dat de dood van de afgebeelde slachtoffers het gevolg is van inzet van chemische wapens. Bovendien kan het Instituut volgens de verklaring geen oordeel geven over de oorzaak en het tijdstip van de verwondingen.2

Vraag 3

Is het tevens waar dat de resultaten van een uitgevoerde autopsie op deze acht Koerden door Turkije geheim worden gehouden?

Navraag bij Turkse autoriteiten leert dat autopsierapporten op basis van de Turkse wet alleen door de directe familie van betrokkenen opgevraagd kunnen worden. De rapporten worden dus niet geheim gehouden.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat Turkije nadere opheldering moet verschaffen over de omstandigheden waaronder deze acht Koerden zijn omgekomen en bent u bereid daarop aan te dringen?

Er is geen reden om aan te nemen dat Turkije in het bezit is van chemische wapens of dat Turkije deze wapens heeft gebruikt tijdens een confrontatie met Koerdische opstandelingen. Zie hiervoor ook het antwoord op vraag 2 van het lid Voordewind (kenmerk 2010Z11626).

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat bij weigering om opheldering te verschaffen, moet worden aangedrongen op onafhankelijk onderzoek, en bent u bereid deze suggestie, afkomstig uit de Duitse Bondsdag, in Europees verband aan de orde te stellen?

In de Duitse Bondsdag zijn (vooralsnog) geen vragen gesteld over deze kwestie. Mocht aan Nederland informatie bekend worden die twijfel doet rijzen over naleving van het Chemische wapensverdrag door Turkije dan zal om opheldering worden gevraagd conform de bepalingen van het verdrag.

Vraag 1

Kent u het artikel «Meer vrijheid voor troepen op missie»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de status van de opmerkingen die generaal De Kruif in het artikel maakt?

Het artikel in De Telegraaf is geschreven op basis van een presentatie van generaal-majoor De Kruif op een symposium van de organisatie van internationale reserveofficieren CIOR over de rol van reservisten in operaties en een kort gesprek na die presentatie. Hij heeft de omvang van de Nederlandse bijdrage aan ISAF niet gepresenteerd als een vertragend politiek compromis. Wel heeft hij er op gewezen dat bepaalde randvoorwaarden, zoals een maximum aantal militairen en hun geografische beperkingen bij de inzet, bepaalde uitdagingen in het operatiegebied met zich mee brengen. Deze constatering vat ik niet op als kritiek op de politieke besluiten.
Generaal-majoor De Kruif heeft in dat kader de praktische mogelijkheden van een geïntegreerde coalitie als ISAF onderstreept. De NAVO en haar partners hebben volgens hem de meerwaarde van internationale samenwerking in dergelijke missies aangetoond. Juist de som van de capaciteiten van alle deelnemende landen maken de ISAF missie mogelijk.

Vraag 3

Geven de opmerkingen de mening van de minister van Defensie en/of van de CDS weer?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Betekenen de opmerkingen dan dat wij forse steken hebben laten vallen tijdens de missie in Uruzgan of op zijn minst dat wij beter hadden kunnen presteren dan dat wij hebben gedaan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Heeft De Kruif deze kritiek al eerder intern geventileerd? Zo ja, wat is daar mee gedaan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Is het succes van de missie eigenlijk minder groot dan tot op heden wordt gesuggereerd?Zo nee, hoe moeten de opmerkingen van De Kruif dan worden geïnterpreteerd?Zo ja, wat betekenen deze constateringen voor eventuele volgende missies?

De Kamer is gedurende de Nederlandse bijdrage aan ISAF correct geïnformeerd over de voortgang en de resultaten, onder meer door de periodieke stand-van-zakenbrieven. Bovendien zal een evaluatie van de Nederlandse bijdrage aan de Kamer worden gestuurd, zoals het Toetsingskader vereist.

Vraag 7

Wat vindt u ervan dat een topmilitair openbaar als mening ventileert dat hij onafhankelijker van de politieke leiding wil kunnen opereren?

Generaal-majoor De Kruif heeft gemeld dat indien internationale samenwerking niet mogelijk was geweest, wellicht 6000 militairen in Uruzgan nodig geweest zouden zijn. Met dit voorbeeld heeft hij het belang van internationale samenwerking onderstreept. Ik ben het met hem eens dat zonder internationale samenwerking de militaire inzet in Uruzgan veel groter zou moeten zijn om dezelfde resultaten te kunnen bereiken en concludeer dat de internationale samenwerking in militaire operaties duidelijke efficiencyvoordelen biedt.
Internationale samenwerking bij een complexe militaire operatie kan leiden tot verschillen van inzicht op onderdelen van de uitvoering. Dergelijke verschillen van inzicht onderstrepen dat ieder deelnemend land eigen afwegingen maakt. Hierdoor ontstaan gezonde discussies die een zorgvuldige oordeelsvorming ondersteunen. Er zijn mij geen verschillen van inzicht bekend die de werkzaamheden van de Nederlanders in Afghanistan ernstig hebben belemmerd.

Vraag 8

Hoe is deze opmerking van De Kruif dat het mogelijk was geweest dat Nederland permanent 6 000 man in Uruzgan had kunnen hebben te rijmen met de heersende opvatting dat bij de omvang van de nu afgesloten missie in Uruzgan de Nederlandse krijgsmacht op zijn tenen moest lopen om deze missie te kunnen vervullen?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Bent u het inhoudelijk ook eens met de kritiek van De Kruif op het functioneren van de NAVO?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 10

Heeft De Kruif deze opvattingen over het functioneren van de NAVO ook intern gecommuniceerd? Zo ja, wat is er met deze kritiek gedaan? Zo nee, gaat u hierover alsnog met De Kruif in gesprek en kunt u de Kamer hierover dan rapporteren?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 11

Zo nee, hoe kan het dat u hierover een andere opvatting heeft dan een generaal die namens Nederland de hoogste positie binnen een missie in NAVO verband ooit heeft bekleed en daarmee dus toch een relevante evaluatie van het functioneren van de NAVO-missie van binnen uit kan beoordelen?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 12

Hebben de opvattingen van De Kruif consequenties voor Nederlandse deelname aan toekomstige NAVO-missies?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de door NRC gepubliceerde instructie voor diplomaten over de deelname van de PVV aan de coalitie(-onderhandelingen)?1

Ik heb het betreffende stuk in NRC gelezen.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat dit memo authentiek is? Zo niet, kunt u aangeven wat de status van deze instructie wel is? Zo niet, is er een memo naar posten/diplomaten gegaan? Kunt u die aan de Kamer sturen? Zo nee, waarom niet?

Er is geen sprake van een instructie aan de Nederlandse posten in het buitenland. Er is aan een kleine groep ambassades een informatief bericht toegegaan over het formatieproces in Nederland, met enkele elementen van publieksdiplomatie, die desgewenst gebruikt zouden kunnen worden op passieve basis.

Vraag 3

Kunt u aangeven wat uw betrokkenheid en rol was bij de totstandkoming van dit memo?

Dit bericht is binnen het ministerie van Buitenlandse Zaken opgesteld en verzonden. Voor verzending heb ik kennisgenomen van dit bericht.

Vraag 4

Deelt u de mening dat u uw rol als onderhandelaar namens het CDA en die van (demissionair) minister van Buitenlandse Zaken strikt gescheiden dient te houden?

Ja.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het bijzonder vreemd is dat in het licht van de pertinente weigering van de 3 onderhandelaars – waarvan u er een bent – deel te nemen aan het vorige week gehouden Kamerdebat en duidelijkheid te verschaffen over de status van het te vormen kabinet (bijzonder meerderheids- of minderheidskabinet), nu in dit memo zo stellig staat dat er een minderheidskabinet komt?2

Neen. In het bericht staat opgenomen dat er op dit moment gesprekken gaande zijn over de vorming van een nieuw kabinet.

Vraag 6

Hoe verhoudt de instructie om niets te zeggen over deelname van de PVV aan gesprekken over een mogelijke coalitie van CDA en VVD zich tot het feit dat deze partij wel met CDA en VVD onderhandelt over zowel een regeerakkoord als een gedoogakkoord?

Van een dergelijke instructie is geen sprake. Er staat dat er op dit moment wordt gesproken over parlementaire steun van de PVV aan een kabinet van VVD en CDA.

Vraag 7

Kunt u die duidelijkheid nu alsnog verschaffen?

Zie antwoord vragen 5 en 6

Vraag 8

Wat zou deelname van de PVV aan de coalitie betekenen voor de behandeling van moslims in Nederland?

Op dit moment zijn gesprekken gaande over de vorming van een nieuw kabinet. Op de uitkomsten daarvan wil ik als minister van Buitenlandse Zaken niet vooruit lopen.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u de consequenties van deelname van de PVV aan de regeringscoalitie voor de Nederlandse belangen in de rest van de wereld en de belangen van Nederlanders elders in de wereld?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 1

Bent u bekend met de hulpoproep voor een paar honderd miljoen dollar door de Verenigde Naties voor de slachtoffers van de overstromingen in Pakistan, en de inschatting van de VN dat zes miljoen personen direct hulp nodig hebben om te kunnen overleven?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat een extra inzet van de VN in Pakistan nodig is?

Ja. De extreme omvang van de ramp in Pakistan is gaandeweg steeds duidelijker geworden. Premier Gilani heeft tijdens een oproep om hulp aan de internationale gemeenschap aangegeven dat de eigen capaciteit van Pakistan niet langer voldoende is om de enorme aantallen mensen adequaat te helpen en heeft de Verenigde Naties om steun verzocht. De Verenigde Naties heeft op 11 augustus een noodhulpverzoek gepresenteerd, dat in nauw overleg met de Pakistaanse overheid werd opgesteld, met een financiële omvang van USD 460 miljoen.

Vraag 3

Bent u bereid, naast de 1 miljoen hulp die Nederland heeft toegezegd, meer hulpgelden beschikbaar te stellen voor deze ramp, die al groter genoemd wordt dan de tsunami van 2004? Zo ja, hoeveel, via welke kanalen en aan welke organisaties? Zo nee, waarom niet?

In reactie op het noodhulpverzoek van de Verenigde Naties heb ik inmiddels besloten om een extra bedrag van EUR 2 miljoen beschikbaar te stellen. Dit geld zal aan het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties (WFP) ter beschikking worden gesteld met name voor voedselhulp aan de meest kwetsbaren, zoals zuigelingen en kinderen, vrouwen en ouderen. Vervolgens heeft Nederland tijdens een speciaal aan Pakistan gewijde plenaire zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (d.d. 19 augustus 2010) een extra bijdrage van EUR 3,6 miljoen toegezegd voor noodhulp aan de slachtoffers van de overstromingsramp in Pakistan. Deze bijdrage zal worden gekanaliseerd via WFP en UNICEF. Inmiddels heeft de regering ook een bijdrage van EUR 2 miljoen gegeven aan de aktie van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) die op 26 augustus op radio en televisie werd gehouden.

Vraag 4

Bent u in overleg met Nederlandse hulporganisaties in het getroffen gebied? Zo nee, waarom niet?

Verschillende Nederlandse hulporganisaties zijn al actief in de getroffen gebieden. Van verscheidene van hen ontvangt het ministerie berichtgeving over hun handelingen en bevindingen ter plaatse.

Vraag 5

Bent u in overleg met uw EU-collega's om de Europese hulp aan Pakistan te coördineren? Zo ja, wat is het resultaat? Zo nee, waarom niet?

De Europese Commissie heeft inmiddels in totaal EUR 70 miljoen ter beschikking gesteld voor noodhulp aan Pakistan. Daarnaast hebben verschillende lidstaten (waaronder Nederland) ervoor gekozen om, gezien de omvang van de ramp, additionele fondsen ter beschikking te stellen. Op Europees niveau wordt informatie uitgewisseld over de bijdragen van de lidstaten en van de Europese Commissie, onder andere via het EU coördinatiemechanisme EU-MIC. De algehele coördinatie van de internationale hulpoperatie berust bij de Verenigde Naties, onder andere via het clustersysteem waarbij de hulp per sector wordt gecoördineerd.

Vraag 1

Is de inhoud van het bericht «Advies over PVV voor diplomaten» waar of niet waar?1

Er is geen sprake van een instructie aan de Nederlandse posten in het buitenland. Er is aan een kleine groep ambassades een informatief bericht toegegaan over het formatieproces in Nederland, met enkele elementen van publieksdiplomatie, die desgewenst gebruikt zouden kunnen worden op passieve basis.

Vraag 1

Is het waar dat de Europese Commissie van plan is de invoering van Europese belastingen door te zetten, zoals blijkt uit suggesties van eurocommissaris Lewandoski?1

De Europese Commissie heeft nog geen officiële plannen gepresenteerd die in de richting van een Europese belasting gaan. Dit najaar zal de Commissie naar verwachting een mededeling uitbrengen over de zogenaamde EU-begrotingsevaluatie, zoals gevraagd door de Europese Raad in december 2005. Hierin zal ook op het systeem van eigen middelen worden ingegaan. De status van de uitlatingen van de Eurocommissaris nu, is dus die van een bijdrage aan de discussie.

Vraag 2

Deelt u de mening dat belastingheffing een soevereine bevoegdheid is van de lidstaten en dat de Europese Unie zich moet beperken tot belastingcoördinatie om belastingconcurrentie tegen te gaan? Zo nee, waarom niet? Zo ja, ziet u kans om met gelijkgestemde lidstaten alsnog de Europese Commissie te bewegen af te zien van deze voorstellen?

Belastingheffing is een soevereine bevoegdheid van de lidstaten van de Europese Unie. Deze bevoegdheid is overigens wel ingeperkt door de verdragen, bijvoorbeeld op het gebied van coördinatie. De Europese Commissie heeft – binnen de grenzen van de verdragen – het recht tot initiatief. Lidstaten kunnen de Commissie dus niet laten afzien van het doen van bepaalde voorstellen.

Vraag 3

Deelt u het oordeel dat invoering van Europese belastingen een Europese belastingdienst noodzakelijk zou maken, hetgeen vooral extra bureaucratische en administratieve lasten met zich mee zou brengen? Zo ja, bent u bereid dit praktische aspect bij de Europese Commissie en andere lidstaten voor het voetlicht te brengen om zo het hoge symbolische karakter van deze voorstellen te ontmaskeren?

Zie mijn antwoord op vraag 1.

Vraag 4

Kunt u melden op welke wijze u hebt geprobeerd om de Europese Commissie te weerhouden van voorstellen voor Europese belastingen aangezien u bij het bespreken van de aangenomen motie-Van Bommel over sms-belasting2 stelde tegen Europese belastingen te zijn?

In april 2008 heeft Nederland in zijn reactie op de Commissieconsultatie aangaande de EU-begrotingsevaluatie gesteld dat het gebruik van het BNI-middel als enige financieringsbron voor de Europese begroting te prefereren valt. Zo dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten (verticale billijkheid) en dragen lidstaten met relatief dezelfde welvaart hetzelfde af aan Europa (horizontale billijkheid). In de onderhavige Nederlandse stellingname wordt derhalve gesteld dat de invoering van een Eurotax voor Nederland geen optie is. Dit Nederlandse standpunt is onverminderd van kracht en wordt in alle relevante gremia in Brussel uitgedragen.

Vraag 5

Wat gaat u doen om te voorkomen dat er ook in de toekomst voorstellen van de Europese Commissie tot de invoering van Europese belastingen blijven komen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat Defensie de opleidingen en banen van 467 aspirant-militairen heeft afgezegd?1

De opschorting van de opkomst van een groep toekomstige militairen werd noodzakelijk door een combinatie van factoren die in belangrijke mate het gevolg zijn van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Doordat de werving is aangetrokken komen, na het goed doorlopen van de keuring, meer mensen in aanmerking voor een aanstelling als militair. Tegelijkertijd is het aantal afvallers tijdens de initiële opleidingen gedaald en hebben minder militairen vrijwillig ontslag genomen. In april werd duidelijk dat deze ontwikkelingen ingrepen vergden aangezien de beschikbare budgetruimte voor personeel niet is gewijzigd. De staatssecretaris heeft de beperking van de instroom in algemene zin aangekondigd tijdens het algemeen overleg Personeel van 20 april 2010 (Kamerstuk 32 123 X, nr. 129).
Bij het bezien van alle consequenties en alternatieven bleek het onontkoombaar de opkomst van deze groep, die de opkomstbrief al had ontvangen, uit te stellen. De betrokken toekomstige militairen zijn hierover in juli telefonisch en schriftelijk geïnformeerd. De maatregel behelst geen contractbreuk, maar uitstel van de geplande opkomstdatum.
Niettegenstaande de maatregelen is er nog steeds ruimte om militairen aan te stellen en blijven ook de wervingsinspanningen overeind. Bij aanstellingen krijgen de personeelscategorieën waarin sprake is van structurele tekorten voorrang. Dit betreft vooral technische en geneeskundige functies.

Vraag 2

Wanneer werd duidelijk dat er voor deze nieuwkomers geen plek was? Binnen hoeveel dagen werden de nieuwkomers ingelicht?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Zijn er juridische belemmeringen om een deel van deze aspirant-militairen door te laten stromen naar de circa 3000 openstaande vacatures? Zo neen, bent u bereid zich in te zetten voor dergelijke trajecten?

Het gaat in deze kwestie niet zozeer om juridische belemmeringen, maar om de noodzaak binnen het desbetreffende budget te blijven.

Vraag 4

Op welke manier wordt bijgehouden hoeveel ruimte Defensie heeft om mensen aan te nemen?

De personele vulling wordt maandelijks gerapporteerd aan de ambtelijke en politieke leiding van Defensie. Ook wordt per kwartaal, voor zover de personele vulling daartoe aanleiding geeft, een specifieke rapportage opgesteld. Dit zijn de momenten waarop tot bijsturing kan worden besloten.
Verder worden per defensieonderdeel in een apart forum maandelijks de vacatures, de personeelsbehoefte en de financiële ruimte onder de loep genomen.

Vraag 5

Is de problematiek van deze casus ontstaan doordat het systeem niet goed is toegepast, of vanwege een omissie in het systeem? Bent u in het laatste geval bereid concrete wijzigingen door te voeren die dergelijke problemen in de toekomst voorkomen?

Ondanks de regie op de totale personele keten zijn de processen die hiermee gemoeid zijn niet probleemloos op elkaar af te stemmen. Daarvoor is de dynamiek in die processen te verschillend. Prognoses van de ontwikkeling van de personele sterkte en van de daaraan gekoppelde budgettaire realisatie zijn niet altijd gemakkelijk te maken. Uiteraard werkt Defensie voortdurend aan de verdere verbetering van informatie, prognoses en relevante deelprocessen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Defensie stuurt 467 aspiranten excuusbrief. Opleiding nieuwe militairen afgelast»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat Defensie 467 aanstellingsbeloften niet heeft kunnen nakomen, en dat het hier gaat om 300 arbeidsplekken bij de marine en 167 bij de landmacht? Zo niet, wat is dan de verdeling van deze arbeidsplekken?

Zowel het totale aantal als de verdeling ervan klopt. Het betreft hier overigens geen 467 arbeidsplekken, maar 467 aanstelbare personen die nu dus later zullen beginnen met hun initiële opleiding.

Vraag 3

Kunt u gespecificeerd aangeven in hoeverre hier sprake is van het niet goed begroten van de betreffende opleidings - en instroomkosten op de lopende begroting voor 2010, dan wel het doorvoeren van wijzigingen in deze lopende begroting? Waar in de begroting 2010 zijn de betreffende posten te vinden? Waarom is de Kamer niet in de Voorjaarsnota geïnformeerd over deze maatregelen en de tekorten? Wanneer zult u de Kamer informeren over de gemaakte miscalculaties in de begroting dan wel over de nieuw doorgevoerde wijzigingen?

De budgetten voor werving en personeel zijn opgenomen in de beleidsartikelen van de respectievelijke defensieonderdelen. De begroting 2010 en de daaraan gekoppelde personeelsbezetting zijn niet aangepast. De opschorting van de opkomst van een groep toekomstige militairen werd noodzakelijk door een combinatie van factoren die in belangrijke mate het gevolg zijn van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Doordat de werving is aangetrokken komen, na het goed doorlopen van de keuring, meer mensen in aanmerking voor een aanstelling als militair. Tegelijkertijd is het aantal afvallers tijdens de initiële opleiding gedaald en hebben minder militairen vrijwillig ontslag genomen. In april werd duidelijk dat deze ontwikkelingen ingrepen vergden aangezien de beschikbare budgetruimte voor personeel niet is gewijzigd. Van een miscalculatie in de begroting is dus geen sprake, maar wel van een maatregel om binnen het door de Kamer goedgekeurde begrotingsplafond te blijven. De staatssecretaris heeft de beperking van de instroom in algemene zin aangekondigd tijdens het algemeen overleg Personeel van 20 april 2010 (Kamerstuk 32 123 X nr. 129).

Vraag 4

Kunt u precies aangeven welke nieuwe redenen er zijn voor het «op de rem zetten van het tempo» om de structurele personeelstekorten in te lopen? Welke ontwikkelingen hebben er precies toe geleid dat de reeds begrote extra instroom militairen niet kan plaatsvinden?

Het in de begroting 2010 gemelde groeitempo van het personeelsbestand is niet aangepast. Om de bezuinigingen uit het aanvullende beleidsakkoord te verwerken is in 2009 besloten tot een meer geleidelijke vulling van de organisatie, van 95 procent in 2010 tot 98 procent in 2015. Niettemin is er de komende jaren nog steeds sprake van een toename van het personeelsbestand. Voor de geplande instroom van nieuw personeel voor 2010 is een schatting gemaakt van onder meer de uitstroom van personeel. Afgezet tegen de personele kaders waarvoor financiële dekking bestaat, leidt dit tot vaststelling van de geplande en gewenste initiële instroom. Het eerder bereiken van de voor 2010 maximaal toegestane en financieel afgedekte sterkte is vooral een gevolg van de lagere uitstroom tijdens de initiële opleiding en het lagere aantal vrijwillige ontslagen onder het zittende personeel.

Vraag 5

Wat zijn de gevolgen van de extra 467 vacatures die door de genomen maatregel zijn ontstaan voor de betreffende krijgsmachtdelen en hoe zullen deze gevolgen worden ondervangen?

Door de uitgestelde opkomst van deze groep personen ontstaan geen extra vacatures. De defensieorganisatie is gevuld met de voor 2010 vastgestelde aantallen die passen binnen de begroting.

Vraag 6

Wanneer behoort een aspirant-militair tot de categorie «zwaar gedupeerden»? Aan welke voorwaarden moet een protest precies voldoen om te worden gehonoreerd?

Bij gedupeerden gaat het om personen die een aanstellingsbrief hebben ontvangen waarin staat wanneer zij moeten opkomen, en die op grond daarvan bijvoorbeeld ontslag hebben genomen bij hun vorige werkgever of de ziektekostenverzekering hebben opgezegd. Formeel kan een kandidaat die nog niet is opgekomen en dus ook nog geen militair is, niet in bezwaar gaan en zou hij voor een schadevergoeding een civiele zaak moeten aanspannen tegen Defensie. Vanwege de bijzondere omstandigheden geeft Defensie degenen die reeds een aanstellingsbrief hadden ontvangen echter toch de mogelijkheid bezwaar aan te tekenen. Men kan dan uiteenzetten in welke mate men is benadeeld. Defensie zal per individueel geval een zo goed mogelijke oplossing proberen te vinden.

Vraag 7

Hoeveel van de 467 aspirant-militairen dienden een verzoek tot compensatie in en hoeveel van deze verzoeken werden ingewilligd? Welke kosten zijn hieraan verbonden?

Tot nu toe gaat het om drie personen. Deze zaken zijn nog in behandeling. Het betreft schade als gevolg van gederfde inkomsten door het reeds ingediende ontslag bij een vorige werkgever. De desbetreffende personen kunnen overigens alsnog in 2011 opkomen.

Vraag 8

Klopt het dat het niet voor het eerst is dat Defensie aanstellingsbeloften alsnog niet gestand kan doen? Wanneer heeft zich dat eerder voorgedaan en om welke aantallen ging het daarbij? Welke maatregelen heeft Defensie naar aanleiding daarvan genomen om te voorkomen dat het afgelasten van opleidingen en het niet nakomen van aanstellingsbeloften in de toekomst nog voorkomt? Welke aanvullende maatregelen zullen daartoe naar aanleiding van deze casus genomen worden?

Er is niet eerder sprake geweest van een soortgelijke maatregel. De factoren die deze stap noodzakelijk maakten zijn inmiddels onderdeel van de structurele analyse van de personele keten. Elk kwartaal worden de ontwikkelingen en prognoses aan de ambtelijke en politieke leiding gerapporteerd om bijsturing mogelijk te maken.

Vraag 9

Kunt u garanderen dat alle 467 gedupeerde aspirant-militairen in ieder geval in 2011 alsnog kunnen instromen in de functie waarvoor zij dit jaar een aanstellingsbelofte kregen?

Ja, voor zover de betrokkenen dit zelf willen, zal Defensie de toezeggingen zeker gestand doen. Dit betekent dat zij in ieder geval in 2011 kunnen beginnen met hun initiële opleiding.

Vraag 10

Welke gevolgen heeft de genomen maatregel voor de instroom vanuit specifieke opleidingen, bijvoorbeeld vanuit de ROC's? Zullen naar verwachting alle leerlingen die de opleiding Veiligheid en Vakmanschap aan het ROC met succes afronden, kunnen instromen bij Defensie? Zo neen, hoeveel leerlingen kunnen niet worden toegelaten en om welk percentage van de leerlingen die de opleiding volgen gaat het?

Alle leerlingen die de ROC-opleiding Veiligheid en Vakmanschap succesvol voltooien en na sollicitatie door Defensie worden goedgekeurd, zullen kunnen instromen. Zij worden niet door deze maatregel getroffen.