Vraag 1

Afgaande op berichten1 over het voorstel van SNV om de hoge directiesalarissen te bevriezen en de reactie van u hierop om deze hoge salarissen te verrekenen met de subsidie: op wat voor manier gaat u dit voorstel in de praktijk brengen? Kunt u aangeven hoe deze verrekening vorm krijgt? Vanaf wanneer gaat dit in? Zal dat met terugwerkende kracht zijn?

Vastgestelde verschillen tussen directiesalarissen en de DG-norm kunnen achteraf worden verrekend met de eveneens achteraf vastgestelde subsidie over een bepaald jaar. Hierbij wordt rekening gehouden met de beloningscomponenten: bruto salaris, vakantiegeld en eindejaarsuitkering. Over de manier waarop verrekening van de vastgestelde verschillen plaats zal vinden, zal ik met SNV zo spoedig mogelijk nadere afspraken maken.

Vraag 2

Zijn er nog meer ontwikkelingsorganisaties die niet onder het medefinancieringsstelsel (MFS) vallen, waar hoge directiesalarissen worden uitgekeerd, boven de afgesproken bovengrens van salarissen voor directeuren? Zo ja, welke?

Ik verwijs u naar de kamerbrief van 27 oktober 2010 (DSO/MO-480/10) betreffende het onderzoek naar directeurssalarissen.

Vraag 3

Bent u bereid aan te dringen op een plafond voor salarissen bij ontwikkelingsorganisaties die voor het grootste deel door de overheid worden gefinancierd, ook als deze organisaties niet onder het MFS vallen? Zo ja, kan dat op korte termijn? Zo nee, waarom niet?

Ja. Ik zal met niet MFS organisaties die grotendeels door de overheid worden gesubsidieerd nadere afspraken maken om aan de DG-norm te gaan voldoen. Voor MFS organisaties is de DG-norm zoals bekend per 1 januari 2011 van kracht.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Ontwikkelingsorganisatie SNV wil lonen top niet verlagen»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid op korte termijn een overzicht te verstrekken van de salarissen van de directeuren van alle medefinancieringsorganisaties voor ontwikkelingshulp, alsook de overige organisaties die zich met ontwikkelingshulp bezighouden en gesubsidieerd worden door het ministerie van Buitenlandse Zaken? Zo nee, waarom niet?

Ja. In de bijlage bij een separate Kamerbrief van 27 oktober 2010 (ref. DSO/MO-480/10) wordt een overzicht van directiesalarissen verstrekt van in totaal 106 ontwikkelingsorganisaties.

Vraag 3

Bent u bereid de maatregelen die getroffen zijn tegen SNV tevens van toepassing te verklaren op alle andere ontwikkelingshulporganisaties die hun directieleden excessief belonen? Zo nee, waarom niet?

Met ingang van 1 januari 2011 is voor MFS organisaties de DG-norm van kracht.
Met organisaties die niet onder het MFS vallen zal ik nadere afspraken maken om eveneens aan de DG-norm te gaan voldoen.

Vraag 1

Waarom is de Koninklijke Landmacht overgegaan tot een publicatieverbod van het tijdschrift «De Onderofficier» over Srebrenica vanwege de kabinetsformatie? Wat heeft dit met elkaar te maken?1

Het blad De Onderofficier wordt door het Commando landstrijdkrachten (CLAS) uitgegeven ten behoeve van de onderofficieren van het CLAS en van de Koninklijke marechaussee. In het redactiestatuut van De Onderofficier is bepaald dat het CLAS geen voorafgaand toezicht houdt op de artikelen in het blad. Er is wel overleg tussen de redactie en het CLAS over de onderwerpen waarover gepubliceerd zal worden. Het CLAS kan hierover bindende richtlijnen geven. Dat was in deze zaak het geval. De staf van het CLAS heeft de redactie van het blad De Onderofficier eind april jl. laten weten een speciale editie over Srebrenica niet opportuun te achten.

Vraag 2

Hoe kan het dat u niet op de hoogte was van het besluit van de Landmacht? Deelt u de mening dat dit niet op deze wijze had mogen gebeuren?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Waarom weigerde u commentaar te geven in de uitzending van Netwerk over het publicatieverbod?

Ik heb er de voorkeur aan gegeven ten overstaan van de Tweede Kamer te reageren, nadat er intern duidelijkheid was over de gang van zaken. In de Tweede Kamer, tijdens het notaoverleg Veteranen van 25 juni jl., heb ik verklaard: «Dit had zo niet mogen gebeuren en wat mij betreft zal het niet nog eens gebeuren».
Ik heb daaraan toegevoegd dat er sinds de parlementaire enquête van 2003 geen reden is om in een kramp te schieten als het onderwerp Srebrenica wordt genoemd en dat daarover vrijelijk kan worden gepubliceerd. Of dat alsnog zal gebeuren is aan de redactie van De Onderofficier.

Vraag 4

Is het waar dat de Landmachttop overging tot het publicatieverbod toen men van de redactie hoorde van het voornemen voor een themanummer? Is het waar dat de afdeling communicatie de artikelen niet heeft gelezen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Hoe verhoudt het publicatieverbod zich tot de redactionele vrijheid van het tijdschrift? Wat staat hierover in het redactiestatuut?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het publicatieverbod tot veel meer negatieve publiciteit heeft geleid? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 7

Bent u het er mee eens dat de gebeurtenissen in Srebrenica niet verdrongen moeten worden, zowel voor de nabestaanden als voor de militairen die daar gediend hebben? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid de publicatie alsnog toe te staan?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de rapporten «Seeds of Child Labour – Signs of Hope: Child and Adult Labour in Cottonseed Production in India»1 en «Growing Up in the Danger Fields: Child and Adult Labour in Vegetable Seed Production in India»2 van de Landelijke India Werkgroep, International Labor Rights Forum en de campagne Stop Kinderarbeid over kinderarbeid waarin onder andere staat dat in de Indiase zaadteelt meer dan een half miljoen kinderen 10 tot 12 uur per dag werken en worden blootgesteld aan giftige pesticiden terwijl volwassenen, met name vrouwen, veel minder dan het officiële minimumloon ontvangen en het feit dat geteeld wordt voor Nederlandse groentezaadbedrijven als Advanta en Bejo Zaden?3

De in de rapporten beschreven situaties van kinderarbeid en andere misstanden in de Indiase zaadproductie zijn voorbeelden van situaties die de Nederlandse regering het liefst zo snel mogelijk uitgebannen ziet. In het rapport over de teelt van groentezaden, «Growing Up in the Danger Fields: Child and Adult Labour in Vegetable Seed Production in India", wordt melding gemaakt van misstanden in de keten van twee Nederlandse bedrijven. Zoals bekend hecht de Nederlandse regering sterk aan de naleving door Nederlandse bedrijven in het buitenland van de normen zoals vastgelegd in de OESO Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen. De rapporten vormden aanleiding om in gesprek te gaan met de genoemde bedrijven Advanta en Bejo Zaden.
Het bedrijf Bejo Zaden gaf aan geschrokken te zijn van de inhoud van de rapporten en van de bewering dat Bejo Zaden via zijn keten betrokken zou zijn bij kinderarbeid in India. Bejo Zaden heeft voor publicatie niet kunnen reageren op het rapport en was niet op de hoogte van de gegevens. Het bedrijf gaat er vanuit dat de informatie in het rapport correct is en vindt dat het maatregelen moet treffen richting de toeleveranciers van het dochterbedrijf Bejo Sheetal Seeds Pvt. Ltd., alsmede in de aansturing van de Indiase dochter vanuit het moederbedrijf. Als eerste stap heeft Bejo Zaden de Indiase dochter geïnformeerd over de rapporten en vertalingen toegestuurd met de instructie om uit te zoeken hoe en waar de kinderarbeid voorkomt. Bejo Zaden liet weten dat Bejo Sheetal voornemens is zich aan te sluiten bij de Fair Labour Association, een organisatie met veel ervaring op het gebied van tegengaan van kinderarbeid bij aangesloten bedrijven. Daarnaast is Bejo Zaden gestart met het formuleren van een beleid en gedragscode tegen kinderarbeid, waaronder een gedragscode en een clausule tegen kinderarbeid in de productiecontracten. Mede naar aanleiding van interventie van het ministerie van Economische Zaken is contact gelegd tussen Bejo Zaden en de Landelijke India Werkgroep (LIW), één van de opdrachtgevers van de studies. Bejo Zaden is gewezen op de publicatie van de Campagne Stop Kinderarbeid «Van Werk naar School. Handleiding voor bedrijven om kinderarbeid te bestrijden», waar de LIW partner van is. Op grond van bovenstaande hebben wij er vertrouwen in dat Bejo Zaden op afzienbare termijn tot een verbetertraject zal komen. Er is een afspraak gemaakt met de LIW om de dialoog ook in de toekomst te continueren en in ieder geval over een half jaar contact te hebben over een follow-up.
Navraag bij het bedrijf dat in Nederland de merknaam Advanta voert, leerde dat het Nederlandse deel van Advanta in 2006 is overgenomen door het Franse bedrijf Limagrain. Limagrain Nederland richt zich op de verkoop van groentezaad aan de Nederlandse markt, deels onder de merknaam Advanta. Limagrain Nederland geeft aan zijn zaden niet uit India te betrekken, omdat Indiase zaden niet geschikt zijn voor het gematigde klimaat in Nederland. Volgens Limagrain Nederland heeft het van de opstellers van het rapport geen mogelijkheid gekregen om voor publicatie te reageren en de naamsverwarring te verduidelijken. Dit neemt niet weg dat Limagrain Nederland naar aanleiding van de rapporten een brief heeft gestuurd naar United Phosphorus Limited met de dringende vraag om alles in zijn macht te doen om de kinderarbeid die verband heeft met Advanta India te stoppen.
In de rapporten wordt overigens ook aandacht besteed aan de voortgang die een aantal multinationale ondernemingen heeft geboekt bij het terugdringen van kinderarbeid. Zo spreekt het rapport «Growing up in the danger fields» over het lagere aandeel van kinderarbeid bij groentezaadleveranciers aan een aantal buitenlandse bedrijven, waaronder het Nederlandse bedrijf Nunhems, een dochter van het Duitse bedrijf Bayer. Ook de gerapporteerde daling in het aandeel van kinderarbeid op het aantal arbeiders bij de productie van katoenzaad in Andhra Pradesh bij leveranciers van de bedrijven Bayer en Monsanto (een daling van 53% in 2003–4 tot minder dan 3% in 2009–10) zien wij als een bemoedigend signaal, waarvan we hopen dat een uitstralingseffect zal uitgaan naar andere Indiase en multinationale bedrijven in de sector, evenals naar de lokale overheden.
Daarnaast willen wij erop wijzen dat het zoeken van dialoog over maatschappelijk verantwoord ondernemen voor alle belanghebbenden in beginsel de eerste stap zou moeten zijn naar constructieve oplossingen Als dit niet tot een bevredigend resultaat leidt, kunnen partijen een melding doen bij het Nationaal Contactpunt voor de OESO Richtlijnen. Het Nationaal Contactpunt voor de OESO Richtlijnen kan ook worden ingeschakeld in de fase van dialoog voorafgaand aan een formele melding, wanneer er de behoefte is aan een bemiddelende partij.

Vraag 2

Deelt u de conclusie dat hier niet wordt gehandeld in lijn met internationale afspraken zoals onder andere door de International Labor Organization vastgelegd?

De situaties zoals beschreven in de genoemde rapporten zijn niet in lijn met internationale afspraken zoals vastgelegd in het kader van de ILO. Alle lidstaten van de ILO dienen de fundamentele principes en rechten op het werk te respecteren. Onderdeel van deze principes en rechten is het verbod op kinderarbeid.

Vraag 3

Deelt u de mening dat gezien het tripartite karakter en ondertekening van de International Labor Organization ook Nederlandse bedrijven en de Nederlandse overheid al het mogelijke moeten doen om dergelijke overtredingen te voorkomen en te bestrijden?

Nederland is actief lid van de International Labour Organization (ILO), een VN-agentschap dat uniek is in zijn tripartite structuur. Internationale solidariteit maakt onderdeel uit van het gedachtegoed van de ILO en in conventie no. 182, over de effectieve uitbanning van de ergste vormen van kinderarbeid, is hieraan een aparte paragraaf gewijd.
Zoals neergelegd in de Mensenrechtenstrategie «Naar een menswaardig bestaan», ziet de Nederlandse overheid het als haar taak om alle mogelijkheden om kinderarbeid uit te bannen zo goed mogelijk te benutten. Over de Nederlandse inzet tegen kinderarbeid kwam uw Kamer onlangs een brief toe4. Primair verantwoordelijk voor verbetering van de omstandigheden van kinderen in India is echter de Indiase overheid zelf. Dit betekent niet dat er voor andere partijen geen mogelijkheid bestaat om bij te dragen aan de uitbanning van kinderarbeid in India, maar de verantwoordelijkheid daartoe hangt samen met de rol die de desbetreffende partij in de lokale context kan spelen. Van Nederlandse bedrijven wordt verwacht dat deze ten minste de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen respecteren. Deze richtlijnen incorporeren de normen van de ILO afspraken. De sociale partners in het Nederlandse bedrijfsleven erkennen deze verantwoordelijkheid ook zelf, zoals onder meer blijkt uit de SER-verklaring voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen5.

Vraag 4

Bent u bereid uw publiekelijke afkeuring uit te spreken over de Nederlandse groentezaadbedrijven als Advanta en Bejo Zaden, die betrokken zijn bij de geconstateerde praktijken van kinderarbeid, mede gezien het feit dat het rapport een sterke inkoopkracht van bedrijven laat zien en een machtspositie over tussenpersonen en de voorwaarden waarop deze inkopen? Zo nee, heeft u het idee dat de betreffende bedrijven alle maatregelen hebben genomen die in hun macht liggen om betreffende overtredingen van de International Labor Organization conventies te voorkomen, zoals het vastleggen van het verbod op kinderarbeid en naleving van de International Labor Organization conventies in een gedragscode, het opnemen van een verbod op kinderarbeid, vrouwendiscriminatie en naleving van International Labor Organization conventies in contracten met toeleveranciers, een geloofwaardig managementsysteem voor de bestrijding van kinderarbeid en naleving International Labor Organization conventies inclusief onafhankelijke controle, klachtenprocedure, openbare rapportage en het aangaan van een dialoog met betrokken partijen zoals niet-gouvernementele organisaties en vakbonden? Zo nee, bent u bereid in gesprek te gaan met de betreffende bedrijven en ze hierop aan te spreken? Bent u bereid in deze gesprekken een deadline af te spreken waarbinnen een eind moet komen aan de structurele overtredingen? Bent u bereid om met de Nederlandse zaadsector als geheel afspraken te maken hieromtrent?

Voor het antwoord op de vraag welke maatregelen de betrokken bedrijven hebben genomen wordt verwezen naar vraag 1. Naar onze mening benutten beide bedrijven de mogelijkheden die zij hebben om bij te dragen aan de uitbanning van kinderarbeid in hun keten. Voor zover van toepassing werken zij aan structurele oplossingen voor de geconstateerde problemen in dialoog met verschillende belanghebbenden. Wij zien geen rol voor de Nederlandse overheid om verplichtingen op te leggen in dit proces. De rapporten tonen naar onze mening niet aan dat betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij kinderarbeid in de Indiase zaadproductie een wijdverbreide kwestie vormt en daar waar incidenten zijn gemeld, wordt een verbeterplan opgesteld. Wij zien dan ook geen aanleiding om met de gehele zaadsector afspraken te maken. De branchevereniging Plantum NL heeft aangeven in de branche aandacht te willen besteden aan dit incident, waarbij bijvoorbeeld tussen de betrokken bedrijven kennis wordt gedeeld over het voorkomen en bestrijden van kinderarbeid.

Vraag 5

Hebben de betrokken Nederlandse bedrijven gebruik gemaakt van subsidies van de overheid of andere overheidsfaciliteiten? Zo ja, welke gevolgen zal dat voor die subsidies of vormen van ondersteuning hebben, hierbij in gedachten houdend de strekking van de motie Gesthuizen4 en de motie Voordewind5 alsmede het kabinetstandpunt dat in zulke gevallen een boete kan worden opgelegd?

De bedrijven Bejo Zaden en Limagrain Nederland (Advanta) hebben geen subsidie ontvangen voor projecten in India.

Vraag 6

Bent u bereid de kwestie in bilaterale contacten met de regering in India en bij eventuele bezoeken aan India aan de orde stellen?

De strijd tegen kinderarbeid blijft in zijn algemeenheid een terugkerend onderwerp in de diplomatieke relaties tussen Nederland en India. Indien Bejo Zaden belemmeringen ervaart bij zijn inspanningen in de strijd tegen kinderarbeid en het is opportuun om dit onder de aandacht te brengen bij de Indiase overheid, dan zal dit waar nodig specifiek aan de orde worden gesteld.

Vraag 7

Wilt u bij de Europese Unie bepleiten dat in de onderhandelingen over het Europese Unie-India vrijhandelsverdrag afspraken worden gemaakt over de bestrijding van kinderarbeid en het naleven van mensenrechten en dat deze integraal deel gaan uitmaken van die overeenkomst, inclusief een mechanisme om geschillen daarover te beslechten?

Nederland is in de EU actief voorstander van het opnemen van thema’s zoals mensenrechten, inclusief kinderrechten, in de verdragsrelatie met India. In eerdere brieven8 is aangegeven dat het de voorkeur heeft om deze afspraken te borgen in een veelomvattende Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst (PSO). Deze zou juridisch en institutioneel gekoppeld moeten worden aan het vrijhandelsakkoord. Inmiddels is gebleken dat India een dergelijke PSO voorlopig afwijst. Er zal daarom een op maat gesneden oplossing moeten worden gevonden om deze thema’s toch juridisch te verankeren. Het is de Nederlandse inzet dat de verankering van mensenrechten en fundamentele arbeidsnormen vergezeld gaat van een mechanisme voor het oplossen van geschillen.

Vraag 8

Wilt u nader onderzoek doen naar de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij kinderarbeid en uitbuiting in de landbouwsector en daarbij als eerste de (arbeidsintensieve) zaadsector onder de loupe nemen?

Wij zien geen aanleiding tot het gevraagde nadere onderzoek. Er wordt reeds onderzoek gedaan naar arbeidsomstandigheden in de landbouwsector, onder andere door de Food and Agriculture Organization (FAO) in samenwerking met de ILO en door NGO’s. Deze bronnen bieden relevante en nuttige informatie en de Nederlandse regering neemt hier goede notie van. Daarnaast zijn wij er van overtuigd dat Nederlandse bedrijven in het algemeen bijdragen aan het verhogen van standaarden in gastlanden. Het rapport was voor Bejo Zaden een belangrijk signaal en het bedrijf heeft toegezegd dat het een gedragscode ontwikkelt en zijn beleid ten aanzien van zijn toeleveranciers aanscherpt op het punt van kinderarbeid.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht, dat Israël de Turkse hulporganisatie IHH, die nauw betrokken was bij het hulpkonvooi dat door Israëlische commando’s is onderschept, heeft bestempeld als een terroristische organisatie?1

Ja, ik heb kennisgenomen van de Israëlische woordvoering omtrent het Turkse «Insani Yardim Vakfi» (IHH). Het IHH staat niet op de Europese lijst van terroristische organisaties en er zijn mij vooralsnog geen aanwijzingen bekend, die nopen tot stappen in die richting.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze stap van Israël? Heeft deze hulporganisatie inderdaad nauwe banden met Hamas?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Welke relatie bestaat er precies tussen deze Turkse hulporganisatie, één van de grootste van Turkije, en de Turkse regering?

De «Freedom Flotilla Coalition» was een samenwerkingsverband van meerdere ngo’s, met als belangrijkste partners het IHH en de «Free Gaza Movement». Het IHH is één van de grotere ngo’s in Turkije, dat volledig onafhankelijk opereert en in die zin geen formele banden heeft met de Turkse staat. Dit laat onverlet dat de Turkse regering sympathiseerde met de humanitaire doelstellingen van de zogenaamde «Gaza-flottielje».

Vraag 4

Bent u bereid om bij de Turkse regering dringend opheldering te vragen over het feit, dat deze Turkse hulporganisatie onder toeziend oog van de Turkse regering heeft kunnen komen tot haar provocatieve actie jegens Israël?

De Nederlandse regering heeft op de dag van het incident aangedrongen op een spoedig, onafhankelijk en onpartijdig onderzoek, conform internationale standaarden, naar de achtergrond van deze gebeurtenissen, uit te voeren door Israël en – desgewenst – betrokken vlaggenstaten. Hierbij kan dan tevens de rol van het IHH aan de orde komen. Ook heeft de Hoge Vertegenwoordiger in een verklaring, namens alle EU-lidstaten, opgeroepen tot een «immediate, full and impartial inquiry into the events and the circumstances surrounding them».
Inmiddels heeft Israël een eerste stap gezet door de benoeming van een zogenaamd fact-finding panel waaraan twee internationale waarnemers zijn toegevoegd. De Nederlandse regering meent dat de internationale gemeenschap niet moet vooruitlopen op de uitkomsten van dit onderzoek. Ook mag dit tragische incident niet afleiden van de bredere noodzaak van een vreedzame oplossing van het conflict in het Midden-Oosten. Nederland hecht er in dit verband aan dat Israël en Turkije bilateraal blijven zoeken naar manieren om de traditioneel goede banden te herstellen. Deze opvatting draagt Nederland zowel in contacten met beide landen als in EU-verband uit. De EU dient in haar dialoog met Israël en Turkije, waar mogelijk, bij te dragen aan verbetering van de relaties tussen beide landen.

Vraag 5

Bent u tevens bereid – mocht betrokkenheid van de Turkse regering bij deze zaak evident zijn – de Turkse betrokkenheid hierbij ten zeerste te veroordelen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u eveneens bereid deze kwestie in EU-verband aan te kaarten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kent u het bericht «Zweeds oliebedrijf betrokken bij geweld in Soedan»1, waarin op basis van het rapport van de European Coalition on Oil (ECOS) het Lundin Consortium wordt beschuldigd mogelijk medeplichtig te zijn geweest aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de oorlog in het olierijke Block 5A, Soedan in de periode 1997–2003?

Ja.

Vraag 2

Ziet u in het rapport aanleiding om de Zweedse, Oostenrijkse en Maleisische regeringen aan te sporen om nader onderzoek te doen naar de betrokkenheid van het Lundin consortium bij de genoemde oorlog in Block 5A, die duizenden slachtoffers vergde en vele duizenden ontheemden tot gevolg had?

Het is aan Zweden, Oostenrijk en Maleisië om wel of niet op de aanbeveling van ECOS om de betrokkenheid van het Lundin consortium nader te onderzoeken in te gaan. Ik laat deze afweging aan hen over. Het internationale bureau van het Zweedse Openbaar Ministerie heeft reeds op 21 juni jl. besloten tot het instellen van een onderzoek naar schendingen van het internationaal recht in Soedan in de periode 1997–2003.

Vraag 3

Is het waar dat Lundin, in de tijd dat het bedrijf actief was in Soedan, stond ingeschreven bij de Kamer van Koophandel in Nederland? Klopt het dat Lundin ook op dit moment nog actief is in Nederland, als deelnemer in consortia die Nederlandse grondstoffen exploiteren en dat Lundin daarmee een zakenpartner is van de Nederlandse overheid?

Lundin Petroleum BV staat sinds 31 oktober 2002 ingeschreven in het handelsregister. Lundin is een holding voor upstream gas exploratie en productieactiviteiten in Nederland en is in die hoedanigheid medevergunninghouder voor het winnen van gas in Nederland. Lundin is zelf niet actief als operator.

Vraag 4

Wilt u consequenties verbinden aan de relatie van de Nederlandse overheid met Lundin indien deze onderneming schuldig is aan medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid? Zo ja, welke?

Hangende het eerdergenoemde onderzoek van het Zweedse Openbaar Ministerie is dit in dit stadium niet aan de orde. Hier wil ik niet op vooruitlopen.

Vraag 5

Wat kunt u doen om er toe bij te dragen dat Lundin meewerkt aan nader onderzoek en eventueel bereid is om nabestaanden van de slachtoffers te compenseren?

Ik zie hier in eerste instantie een rol weggelegd voor degenen tot wie het rapport zich richt, de regeringen van Zweden, Oostenrijk en Maleisië. Ik laat het aan hen over dit onderwerp met Lundin te bespreken.

Vraag 6

Is het waar dat het recht op compensatie van slachtoffers van de oorlog in Soedan, zoals vastgelegd in het Comprehensive Peace Agreement (CPA), niet of nauwelijks is verwezenlijkt? Wat kan Nederland, als ondertekenaar van het CPA en lid van de Assessment and Evaluation Committee (AEC), doen om compensatie alsnog te realiseren en zo een vredesdividend te creëren voor de bevolking van Soedan?

Helaas zijn meerdere aspecten van het CPA, deels door de grote aandacht voor de verkiezingen van april jl. en het aankomende zelfbeschikkingsreferendum, onvoldoende gerealiseerd. Compensatie van slachtoffers is één van deze punten. In de evaluatie van de laatste fase van het CPA zal Nederland het punt van compensatie aan de orde stellen in de AEC.

Vraag 7

Wat kan de internationale gemeenschap, in het bijzonder de landen die betrokken zijn bij de uitvoering van het CPA, doen om het toekomstige management van de olie-industrie in Soedan maatschappelijk verantwoord in te richten en uit te voeren, waarbij ondernemingen bijdragen aan de ontwikkeling en stabiliteit in de grensgebieden tussen Noord en Zuid-Soedan?

In de discussies met Noord- en Zuid-Soedan over «post-2011» afspraken is het toekomstige Soedanese beleid ten aanzien van de olie-industrie een belangrijk onderwerp. Onder de ondertekenaars van het CPA wordt dit onderwerp door Noorwegen getrokken. De Noren zijn in regelmatig contact met beide partijen over dit onderwerp.
De internationale gemeenschap is nauw betrokken bij de ontwikkeling en stabilisatie van de grensgebieden. Door druk op de partijen uit te oefenenen om het CPA te implementeren zal geweld als beschreven in het rapport in de toekomst hopelijk kunnen worden voorkomen.

Vraag 1

Bent u bekend met het stopzetten van de programma's van Church World Service (CWS) in Afghanistan, naar aanleiding van beschuldigingen van bekering tot het christendom?1

Ja, de activiteiten van CWS en die van de Noorse organisatie Norwegian Church Aid (NCA) zijn tijdelijk op last van de Afghaanse autoriteiten opgeschort in afwachting van de uitkomst van een onderzoek naar deze beschuldigingen.
Overigens heeft Norwegian Church Aid aangegeven dat de Afghaanse partners die het werk van de organisatie in het veld grotendeels uitvoeren, niet onder de schorsing vallen en hun werkzaamheden voort kunnen zetten.

Vraag 2

Deelt u de mening dat religieuze organisaties als Church World Services een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van Afghanistan en dat ze hun werk zonder belemmeringen moeten kunnen doen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier zult u bevorderen dat het onderzoek naar de beschuldigingen aan het adres van CWS op korte termijn zal zijn afgerond?Bent u bereid de Kamer te informeren over de uitkomsten van dit onderzoek?

Ik deel de mening dat hulporganisaties in Afghanistan een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het land en dat het belangrijk is dat zij hun werk binnen wettelijke Afghaanse kaders zonder belemmering uit kunnen voeren, ongeacht hun ideologische of religieuze achtergrond. Nederland en de EU vragen regelmatig aandacht bij de Afghaanse autoriteiten voor het belang van bewegingsvrijheid voor hulporganisaties en zullen ook over dit specifieke geval onze zorg uitspreken.
Het Afghaanse ministerie van Economische Zaken is verantwoordelijk voor de registratie van niet-gouvernementele organisaties in Afghanistan. In een debat op 5 juni jl. in het Afghaanse Lagerhuis verklaarden de ministers van Economische Zaken en van Binnenlandse Zaken dat er tot dusverre geen bewijs is van betrokkenheid van de buitenlandse organisaties bij de bekering van Afghanen tot het christendom. Volgens de Afghaanse wetgeving is bekeren strafbaar, hoewel er geen daadwerkelijke vervolgingen bekend zijn.
Uiteraard zal ik het verloop van het onderzoek nauwlettend volgen en de Kamer na bekendmaking van de uitkomsten van het onderzoek hierover informeren.

Vraag 3

Past deze stopzetting in een breder beeld van toenemende druk op het werk van christelijke organisaties in Afghanistan? Zo ja, op welke manier zet u zich in om de positie van deze organisaties te verbeteren?

Nee, er is mij niets bekend van een algemene trend van toenemende druk op christelijke organisaties.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving in Vrij Nederland van de heer Ko Colijn1 over het door het ministerie van Algemene Zaken voor het verschijnen van het rapport-Davids opgevraagde dossier met informatie over militaire escortes door het Nederlandse fregat Van Nes van Amerikaanse marineschepen met wapentransporten voor de illegale inval in Irak, in strijd met de Rules of Engagement?

Ja.

Vraag 2

Welke feiten van deze berichtgeving kloppen?

Voor zover in bedoeld artikel wordt geciteerd uit het rapport van de commissie van onderzoek besluitvorming Irak (commissie Davids) onderschrijf ik dit. De kwalificaties die hieraan worden verbonden laat ik voor rekening van de heer Colijn. Voorafgaand aan het verschijnen van het onderzoeksrapport en het daarop volgende Kamerdebat zijn voorbereidingen getroffen en kopieën van relevante archiefstukken uitgewisseld tussen de betrokken ministeries van Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken, Defensie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zoals die ook ter beschikking stonden aan de commissie Davids in het kader van het onderzoek. Er is geen dossier opgesteld over het fregat Hr.Ms. Van Nes voor het ministerie van Algemene Zaken.

Vraag 3

Wat is uw reactie op deze berichtgeving?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Als het waar is dat de Van Nes zulke escorte aan Amerikaanse wapentransporten verleende: hoeveel van deze escortes zijn verricht en wanneer?

De inzet van maritieme eenheden in het kader van de operatie Enduring Freedom in en rondom Afghanistan, waaronder het fregat Hr.Ms. Van Nes, wordt beschreven in het rapport van de commissie Davids in hoofdstuk 10.

Vraag 5

Als het waar is dat de Van Nes daarmee in strijd met de Rules of Engagement handelde: in welk opzicht? Als dat niet waar is: waarom niet?

Ter verduidelijking zij opgemerkt dat rules of engagement instructies bevatten voor het toepassen van geweld en geen taakomschrijving zijn. Het fregat Hr.Ms. Van Nes heeft noch in strijd met de geweldsinstructie, noch met de taakopdracht gehandeld. De taak van het fregat was en bleef beperkt tot de operatie Enduring Freedom. De Tweede Kamer is vanaf 2001 geïnformeerd over zowel de taken als de geweldsinstructie van de Nederlands fregatten die deelnamen aan operatie Enduring Freedomin en rondom Afghanistan (Kamerstuk 27 925, nrs. 28, 81, 135, 145 en 146). Het werd het fregat op 19 maart 2003 toegestaan in bepaalde gevallen ook tegen eventuele Irakese vijandige eenheden op te treden, bijvoorbeeld indien zij een bedreiging voor het fregat zouden zijn. Dit was na de inval in Irak op 18 maart 2003.

Vraag 6

Is het waar dat het ministerie van Algemene Zaken voor het verschijnen van het rapport-Davids over dit dossier beschikte?

Zie het antwoord op vraag 2 en 3. Er is geen dossier opgesteld over het fregat Van Nes voor het ministerie van Algemene Zaken.

Vraag 7

Wist u voor het verschijnen van het rapport-Davids van het bestaan van deze informatie af? Zo nee, hoe verklaart u dat en vindt u dat u hiervan wel op de hoogte had moeten zijn? Zo ja, waarom heeft u deze informatie niet gedeeld met de Commissie Davids?

Ja, zie het antwoord op vraag 2 en 3. De informatie was ook beschikbaar voor de commissie Davids.

Vraag 8

Is het waar dat er na het verschijnen van het rapport-Davids een overleg plaatsvond op het ministerie van Algemene Zaken, waarin werd besloten om de informatie uit dit dossier achter te houden?

Nee, een dergelijk overleg heeft niet plaatsgevonden. De informatie was beschikbaar voor de commissie Davids in het kader van het onderzoek.

Vraag 9

Wist u van dit overleg af? Zo nee, hoe is dat te verklaren? En vindt u dat u er, gelet op de gevoeligheid van de materie, wel van op de hoogte had moeten worden gebracht? Zo ja, waarom besloot u de informatie niet te delen met de Kamer?

Zie het antwoord op vraag 8.

Vraag 10

Deelt u de mening, dat de informatie uit dit dossier met de Commissie Davids en de Kamer gedeeld had moeten worden?

De informatie is gedeeld met de commissie Davids en de Kamer. Zie ook het antwoord op vraag 5.

Vraag 11

Bent u bereid de Kamer alsnog inzage te geven in het bewuste dossier over de activiteiten van de Van Nes? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 6. De Kamer is vanaf 2001 geïnformeerd over de activiteiten van het fregat Van Nes (Kamerstuk 27 925, nrs. 28, 81, 135, 145 en 146). Met het onderzoek van de commissie Davids is tevens inzage verleend. Zie voor de bevindingen van de commissie Davids hoofdstuk 10 van het onderzoeksrapport.

Vraag 12

Bent u bekend met de berichtgeving door Argos2 over de plaatsing van de Nederlandse kolonel van het Korps Commandotroepen bij het Amerikaanse Central Command, CentCom, en het Amerikaanse Special Operations Command Center, SOCCENT, in de periode eind 2002 tot en met begin 2003 ten behoeve van de inval in Irak?

Ja.

Vraag 13

Van wanneer tot wanneer was deze kolonel daar precies geplaatst?

De Nederlandse toenmalige luitenant-kolonel was van 1 december 2002 tot en met 1 maart 2003 geplaatst bij het zogeheten Netherlands Liaison Team CENTCOM in Tampa, Florida. CENTCOM (Central Command) is het overkoepelende Amerikaanse hoofdkwartier dat verantwoordelijk is voor Amerikaanse operaties in de Centraal-Aziatische regio waartoe Afghanistan en Irak behoren.

Vraag 14

Waarom heeft u deze plaatsing niet aan de Commissie Davids of de Kamer gemeld?

De Kamer is in 2001 en 2002 geïnformeerd door middel van een artikel-100 brief over een Nederlandse bijdrage aan CENTCOM en de NAVO-operatie International Security Assistance Force in Afghanistan (ISAF) (Kamerstuk 27 925, nrs. 22 en 35). Deze informatie is ook ter beschikking gesteld aan de commissie Davids die hiervan melding maakt in hoofdstuk 10 van het onderzoeksrapport.

Vraag 15

Hoe verhoudt deze plaatsing zich tot de beweringen van de regering dat er geen Nederlandse commando’s betrokken waren bij de inval in Irak?

Die doet daaraan geen enkele afbreuk. Het Netherlands Liaison Team was uitsluitend betrokken bij de coördinatie van de Nederlandse bijdrage in het verantwoordelijkheidsgebied van CENTCOM, maar had geen betrokkenheid bij de voorbereiding van operaties in Irak. De Nederlandse toenmalige luitenant-kolonel was ten tijde van zijn plaatsing niet werkzaam bij het Korps Commandotroepen en hij was evenmin door het Korps Commandotroepen uitgezonden.

Vraag 16

Welke taken had SOCCENT indertijd?

Het Special Operations Command Central (SOCCENT) is een aan CENTCOM ondergeschikt hoofdkwartier en is belast met de planning, voorbereiding en aansturing van speciale operaties in het verantwoordelijkheidsgebied van CENTCOM.

Vraag 1

Is het waar dat Nederland in de VN-Mensenrechtenraad van 2 juni jl. tegen de resolutie aangaande de veroordeling van de aanval van Israël op een internationaal hulpkonvooi heeft gestemd?

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de afgelegde verklaring van de Nederlandse vertegenwoordiger en kunt u aangeven welke voorstellen van de Europese Unie niet zijn overgenomen in de resolutie en aanleiding zijn geweest voor het tegenstemmen?

De landen Pakistan, Soedan en Nigeria hebben namens de Arabische landen en de landen van de OIC een spoeddebat aangevraagd tijdens de 14e reguliere zitting van de Mensenrechtenraad (MRR) over het flottielje-incident. Tijdens dit debat hebben zij een resolutie ingediend die verder ging dan een veroordeling van het Israëlische optreden. De resolutietekst verzocht het ICRC om onderzoek te doen naar de verblijfplaats van de opvarenden en verzocht ook de voorzitter van de MRR om leden van een onafhankelijke fact-finding missionte benoemen die in de 15e zitting van de MRR (september 2010) moest rapporteren over hetgeen is voorgevallen.
De EU heeft vervolgens tekstvoorstellen gedaan om de resolutie in lijn te brengen met de voorzittersverklaring van de VN-Veiligheidsraad (VNVR) van 1 juni 2010 en de verklaring die HV Ashton daags daarvoor had uitgegeven. Deze voorstellen adresseerden onder andere de eigen interpretatie die de concept-resolutie gaf aan de voorzittersverklaring van de VN-Veiligheidsraad (die niet vooruitloopt op een internationale onafhankelijke fact finding missie), en het feit dat de MRR rechtstreeks het ICRC zou instrueren. Overeenstemming over de Europese tekstvoorstellen bleek niet mogelijk, waarna de oorspronkelijke resolutietekst in stemming werd gebracht.
Nederland heeft vervolgens een stemverklaring afgegeven waarin uiteengezet is waarom ons land tegen een discussie in de VN-Mensenrechtenraad was en waarom vervolgens een tegenstem is afgegeven. Nederland was, met de VNVR en de HV, en is van mening dat het éérst aan Israël en desgewenst de vlaggenstaten is om onderzoek uit te voeren. Daartoe riep de VNVR op, daartoe riep de EU op en daartoe heeft ook Nederland opgeroepen. Dat onderzoek zal meer duidelijkheid moeten verschaffen over de wijze waarop is opgetreden. Of er een rol is voor de VN of andere internationale organisaties, is pas daarna aan de orde. Voorts moeten de internationale inspanningen gericht zijn op de-escalatie en de herstart van het Midden-Oosten Vredesproces. Deze resolutie zou daar niet aan bijdragen.

Vraag 3

Waarom hebben ondermeer België, Frankrijk en Groot-Brittannië besloten zich van stemming te onthouden? Waarom vindt u de argumentatie van deze andere EU-lidstaten niet valide dan wel niet overtuigend?

Het is niet aan mij om een oordeel te geven over de overwegingen die geleid hebben tot de nationale positiebepaling van EU-partners. De Nederlandse overwegingen – zoals hierboven omschreven – waren duidelijk en noopten tot een tegenstem; Nederland is niet als enige tot deze afweging gekomen, getuige de tegenstem van de VS en Italië. Overigens waren deze landen het blijkbaar ook niet volledig eens met de inhoud van de resolutie anders hadden ze zich niet onthouden.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Burundi: Protect Independent Human Rights Reporting. Authorities should reverse decision to expel international human rights worker»?1

Ik betreur het dat mevrouw Neela Ghoshal, medewerkster van Human Rights Watch in Burundi, door de autoriteiten is uitgewezen naar aanleiding van haar rapportage over geweld in de aanloop naar de verkiezingen. Ik waardeer dan ook de gezamenlijke actie van 18 nationale en internationale NGO’s in Burundi om aandacht te vestigen op het voorval en op te roepen tot het terugdraaien van de maatregel.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de cijfers rondom het verkiezingsgeweld in Burundi?2

Gebruik van geweld tijdens de verkiezingsperiode is uiteraard onacceptabel. Nederland spreekt de Burundese regering aan op haar verantwoordelijkheid om de verkiezingen veilig te laten verlopen. Nederland voert in Burundi een omvangrijk programma uit in de veiligheidssector waarbij de capaciteit van zowel politie als leger wordt versterkt.

Vraag 3

Bent u het eens met de Burundese autoriteiten dat het kritische rapport van de Human Right Watch onderzoeker over het verkiezingsgeweld voldoende reden is om haar het land uit te zetten? Zo ja, kunt u dit toelichten?

Nee. Indien de Burundese autoriteiten van mening waren dat de rapportage van mevrouw Ghoshal tekortkomingen vertoonde dan hadden zij daarover de dialoog aan kunnen gaan met Human Rights Watch. Zoals ik reeds aangaf in de beantwoording van de vragen van het lid Ferrier (CDA) is een open debat tussen overheid, individuen en maatschappelijke organisaties van essentieel belang voor de opbouw van een rechtsstaat.

Vraag 4

Bent u – gezien uw voorgestane mensenrechtenbeleid en gezien de EU-richtsnoeren over mensenrechtenverdedigers – bereid om, al dan niet in EU-verband, de verbanning van internationale mensenrechtenverdedigers uit Burundi te veroordelen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer en hoe gaat u dit doen?

Nederland heeft de Burundese autoriteiten reeds aangesproken op de uitzetting van de HRW-vertegenwoordigster. Ook de Europese Unie heeft deze kwestie bij hen ter sprake gebracht. In de VN-Mensenrechtenraad die momenteel plaatsvindt in Genève, zal Nederland de onderhavige kwestie via een nationale verklaring aankaarten. Hierin wordt de regering van Burundi verzocht om haar besluit tot uitzetting van de Human Rights Watch medewerkster te heroverwegen.

Vraag 5

Bent u bereid, al dan niet in EU-verband, er bij de Burundese autoriteiten op aan te dringen de Human Right Watch onderzoeker weer toe te laten tot het land? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer en hoe gaat u dit doen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat is uw reactie op de terugtrekking van vijf kandidaten uit de strijd om het presidentschap?3

Nederland betreurt het dat inmiddels alle zes kandidaten van de oppositie zich hebben teruggetrokken uit de presidentsverkiezingen. De internationale gemeenschap ter plaatse heeft bij de oppositiepartijen aangedrongen hun besluit te herzien en hun deelname aan het electorale proces voort te zetten.

Vraag 7

Kunt u aangeven of en zo ja, hoe bovenstaande gebeurtenissen worden meegewogen in uw beslissing om in september a.s. al dan niet over te gaan tot begrotingssteun in Burundi?

Voor de besluitvorming over de begrotingssteun voor 2010/2011 verwijs ik naar mijn brief aan Uw Kamer in reactie op de motie-Ferrier dd. 26 mei 2010. Primair doel van dergelijke steun is om de stabiliteit in het land te helpen bestendigen. Respect voor mensenrechten is nadrukkelijk een van de randvoorwaarden die in onderlinge samenhang worden bekeken alvorens na de verkiezingen in Burundi – dus na september – een besluit zal worden genomen. De begrotingssteun voor 2009/2010 was reeds eerder gedeblokkeerd.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat een Nederlander van Palestijnse afkomst die door Israël was gearresteerd, maar inmiddels weer is vrijgelaten, een kopstuk is van de radicaal islamitische terreurbeweging Hamas?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat deze Nederlander van Palestijnse afkomst lid is van de Nederlandse tak van Hamas, c.q. andere verboden organisaties?

Over individuele zaken zoals de onderhavige kan ik geen mededelingen doen.

Vraag 3

Is het waar dat betrokkene in het verleden eveneens werkzaam is geweest voor al-Aksa, een Nederlandse stichting die verdacht werd van fondsenwerving voor Hamas, en zo ja, bestaat er reden te vermoeden dat hij, al dan niet in samenhang hiermee, voor de Nederlandse wet strafbare feiten heeft begaan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven of het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek overweegt op grond van bovenstaande feiten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Hebben bovenstaande feiten, indien zij waar zijn, consequenties voor de verblijfsrechtelijke status van betrokkene en zo ja, welke?

Zoals aangegeven in het antwoord op vragen 2 t/m 4 kan ik over individuele zaken als de onderhavige geen mededelingen doen. In het algemeen is het zo dat op grond van artikel 14, eerste lid van de Rijkswet op het Nederlanderschap het Nederlanderschap kan worden ingetrokken indien blijkt dat de betrokkene valse verklaringen heeft afgelegd, bedrog heeft gepleegd of relevante feiten heeft verzwegen bij de indiening van een naturalisatieverzoek of het afleggen van een optieverklaring. Intrekking is niet mogelijk als een periode van twaalf jaar is verstreken sinds de verkrijging of verlening van het Nederlanderschap, tenzij sprake is van een veroordeling voor genocide, misdaden tegen de menselijkheid of oorlogsmisdrijven.

Vraag 6

Kunt u deze vragen gezien de urgentie van de zaak zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk 3 juni beantwoorden?

Dat is vanwege het vereiste dossieronderzoek bij de betrokken instanties helaas niet mogelijk gebleken.

Vraag 1

Bent u bereid alsnog antwoord te geven op de nog onbeantwoorde vraag 4 van mijn schriftelijke vragen ingezonden op 27 mei jl., luidende: Deelt u de mening dat het aanbod van Israël om de producten via een reguliere grensovergang Gaza binnen te brengen onvoldoende en ongeloofwaardig is, omdat Israël tegelijkertijd via die grensovergangen veel te weinig humanitaire goederen toelaat waardoor de bevolking van Gaza al jarenlang in schrijnende omstandigheden leeft?1

Vraag 2

Onderschrijft u de constatering dat de VN Zeerechtconventie bindend is en de San Remo Manual over het zeeoorlogsrecht niet?

Het VN Zeerechtverdrag is verbindend voor de verdragspartijen, voor niet-partijen geldt dat grote delen van het zeerechtverdrag gewoonterechtelijke regels bevatten. Het San Remo Manual on International Law Applicable to Armed Conflicts at Sea is een gezaghebbende compilatie van de geldende regels van zeeoorlogsrecht, dat als document zelf niet bindend is.

Vraag 3

Hoe motiveert u uw aanname dat niet de VN Zeerechtconventie maar het zeeoorlogsrecht van toepassing is omdat Israël een gewapend conflict heeft met Hamas en omdat de VN Zeerechtconventie geen regels voor zeeoorlog zou bevatten, in het licht van het feit dat Israël geen gewapend conflict heeft met Turkije, vlaggenstaat van het aangevallen schip, en zich jegens Turkije dus heeft te houden aan het gewone, bindende zeerecht?

Juist omdat Turkije geen gewapend conflict heeft met Israël, moeten schepen onder Turkse vlag verondersteld worden neutraal te zijn. Neutrale schepen behoren geen blokkades te breken en mogen gecontroleerd worden ten einde hun neutraliteit te bevestigen.

Vraag 4

Hoe motiveert u uw aanname dat Israël bevoegd is neutrale schepen op volle zee te controleren, in het licht van het verbod van artikel 22 van de VN Zeerechtconventie, dat stipuleert dat een oorlogsschip een buitenlandse commercieel schip op de volle zee niet mag enteren, tenzij een verdragsuitzondering van toepassing is, zoals verdenking van piraterij, slavenhandel etc, waarvan in dit geval geen sprake was?

Deze bevoegdheid is gebaseerd op het zeeoorlogsrecht. Artikel 22 van het VN Zeerechtverdrag handelt over scheepvaartroutes en verkeersscheidingsstelsels in de territoriale zee.

Vraag 5

Onder verwijzing naar uw antwoord op de vragen van 31 mei waarin u aangeeft dat volgens de San Remo Manual on International Law neutrale schepen alleen opgebracht kunnen worden als ze een blokkade breken2, onderschrijft u de conclusie dat Israël daarom geen recht had de humanitaire vloot op te brengen, omdat die zich nog op volle zee bevond en geen blokkade had gebroken?

Uit openbare media is begrepen dat door de Israëlische marine is gewaarschuwd voor het aanstaande breken van de blokkade. Onder het zeeoorlogsrecht zijn strijdende partijen bevoegd neutrale schepen te onderzoeken om vast te stellen of deze inderdaad neutraal zijn. Aangenomen wordt dat het de intentie van Israël is geweest een dergelijk onderzoek uit te voeren.

Vraag 6

Onderschrijft u de toepasselijkheid van het internationale humanitaire recht dat onder meer in de Vierde Geneefse Conventie, artikelen 17 en 23, zeeblokkades verbiedt voor humanitaire goederen?

De genoemde bepalingen van de Vierde Geneefse Conventie bieden de strijdende partijen de mogelijkheid de hulpgoederen te controleren om het karakter daarvan vast te stellen.

Vraag 7

Bent u, gelet op het feit dat u de rechtsregels van de San Remo Manual als uitgangspunt neemt, ook van mening dat artikelen 47 en 103 van die handleiding moeten gelden, namelijk dat aanvallen op schepen met een humanitaire missie niet zijn toegestaan en dat humanitaire goederen vrije doorgang moeten krijgen? Zo nee, waarom niet?

Onderzoek zal duidelijk moeten maken of sprake was van een aanval in de zin van regel 47. Neutrale schepen dienen onderzoek van de lading toe te staan ten einde hun neutrale status te handhaven. In het geval van een blokkade onderwerpt regel 103 schepen met hulpgoederen aan de mogelijkheid van inspectie, uitgaande van de betrokkenheid van de beschermende mogendheden of het ICRC bij het transport van de hulpgoederen. Van dergelijke betrokkenheid was in onderhavig geval overigens geen sprake.

Vraag 8

Bent u bereid er bij de Israëlische autoriteiten op aan te dringen dat de nakomende vloot met humanitaire goederen voor Gaza, vrije doorgang moet krijgen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9

Bent u bereid in elk geval vraag 8 uiterlijk donderdag 3 juni te beantwoorden?

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Duitse huurlingen naar Somalië?»1

Ik heb kennis genomen van het bericht.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dan wel ontkrachten dat het Duitse bedrijf Asgaard German Security Group een contract met een looptijd van vijf jaar heeft gesloten met de Somalische krijgsheer Galadid Abdinur Ahmad Darman?

Nee. Ik heb dit alleen uit de media vernomen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het contract van Asgaard German Security Group met de Somalische krijgsheer Galadid Abdinur Ahmad Darman de burgeroorlog in Somalië verder verergert en niet bevorderlijk is voor de strijd tegen de piraterij?

De inhoud van een dergelijk contract is mij niet bekend. In algemene zin zou ik het onwenselijk vinden als een buitenlands bedrijf zich op dergelijke wijze en in strijd met de internationale regelgeving zou mengen in de situatie in Somalië.

Vraag 4

Kunt u aangeven of de Duitse minister van Buitenlandse Zaken inmiddels wel op de hoogte is van het contract? Zo nee, hoe verklaart hij dit?

Zoals blijkt uit de schriftelijke antwoorden van de Duitse regering op vragen van leden van het Duitse parlement, heeft de Duitse regering contact gehad met de Asgaard German Security Group. De parlementsleden zijn geïnformeerd dat de firma Asgaard de Duitse en Europese wetsvoorschriften in acht moet nemen. Dit geldt ook voor voorschriften voortvloeiend uit het wapenembargo tegen Somalië, in het bijzonder zoals vastgelegd in VN-resoluties 733 (1992), 1425 (2002) en 1772 (2007). De Duitse regering verwijst naar EG-verordening 147/2003. Hierin is een verbod ingesteld op het financieren of financieel steunen, het verstrekken van technisch advies, steun of opleiding voor militaire activiteiten aan personen, entiteiten of lichamen in Somalië. Degene die in strijd handelt met dit verbod kan volgens de Duitse wet (§34 lid 4, nr. 2 Außenwirtschaftsgesetz) worden gestraft met maximaal vijf jaar gevangenis. De Duitse regering heeft, zoals blijkt uit haar schriftelijke antwoorden, de firma Asgaard daarop gewezen. De Duitse beslissing of tot vervolging wordt overgegaan, ligt in handen van de bevoegde autoriteiten belast met strafvervolging in Duitsland.

Vraag 5

Bent u bereid er bij uw Duitse collega op aan te dringen deze huurlingen aan te pakken? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u tevens aangeven welke mogelijkheden de Duitse regering heeft om op te treden tegen dit soort huurlingen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Kunt u deze vragen beantwoorden vóór het algemeen overleg over de NAVO-operatie Ocean Shield en EU-operatie Atalanta van 29 juni aanstaande?

Ja.

Vraag 1

Herinnert u zich dat u in uw antwoord op eerdere vragen melding maakt van het feit dat «Israëlische woordvoerders de bevoegdheid om op te treden hebben gebaseerd op de aanname dat er sprake is van een gewapend conflict met Hamas, hetgeen betekent dat het zeeoorlogsrecht van toepassing is»?1

Ja.

Vraag 2

Vindt u die aanname van de Israëlische woordvoerders terecht?

Ja.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat geen sprake is van een oorlog en evenmin van een zeeoorlog en dat derhalve het zeeoorlogsrecht niet van toepassing is?

Ofschoon beide partijen ieder eenzijdig een wapenstilstand afgekondigd hebben aan het einde van de operatie Cast Lead, is daarmee geen einde gekomen aan de gewelddadigheden tussen Hamas en de staat Israël. Het (zee)oorlogsrecht blijft derhalve gelden voor de partijen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het zeeoorlogsrecht sowieso slechts een inspectie van neutrale schepen toestaat en dat dit iets anders is dan entering met commando’s?

Onder het zeeoorlogsrecht zijn strijdende partijen bevoegd neutrale schepen te onderzoeken om vast te stellen of deze inderdaad neutraal zijn. Neutrale schepen hebben de plicht om een dergelijke inspectie toe te staan. Indien op redelijke gronden zou kunnen worden aangenomen dat vermeend neutrale schepen op het punt staan een blokkade te breken, mogen deze worden overgenomen. Indien er verzet wordt gepleegd hiertegen mag zo nodig met geweld worden opgetreden.

Vraag 5

Heeft Israël derhalve in deze kwestie zowel het internationaal recht als het zeerecht geschonden door in internationale wateren niet-militaire schepen aan te vallen?

Op grond van bovengenoemde argumenten kan ik deze mening niet delen. Onderzoek zal moeten uitwijzen of in deze kwestie conform de regels van het zeeoorlogsrecht is gehandeld.

Vraag 6

Bent u ook bereid in Europees verband voor te stellen de Associatieraad EU-Israël bijeen te roepen om te spreken over de consequenties van deze actie voor de relatie tussen de EU en Israël?

De EU heeft opgeroepen tot een onmiddellijk, volledig en onpartijdig onderzoek conform internationale standaardennaar de gebeurtenissen en de omstandigheden waaronder deze zich hebben kunnen voltrekken; een overeenstemmende verklaring is afgelegd door de Voorzitter van de VN-Veiligheidsraad (VNVR). Ik ben voorstander van een dergelijk onpartijdig onderzoek en ondersteun dan ook de verklaringen van de EU en de VN onverkort. Inmiddels heeft Israël onderzoeken ingesteld en daarbij internationale waarnemers uitgenodigd. Hangende de uitkomsten van het Israëlische onderzoek is het dreigen met de inzet van middelen en instrumenten uit het Associatieakkoord op zijn minst voorbarig en het zal naar mijn oordeel ook niet doeltreffend zijn.
Ik ben dan ook geen voorstander van bijeenroeping van de Associatieraad EU-Israël, temeer daar Israël op20 juni 2010 heeft besloten om het toegangsbeleid tot Gaza aan te passen.Nederland heeft met instemming kennisgenomen van dit besluit. Zoals ook EUHV Ashton onmiddellijk na bekendmaking ervan in een EU-verklaring stelde, is het een significante verbetering en een positieve stap voorwaarts. De EU – en dus ook Nederland – blijven Israël oproepen om verder te gaan en te komen tot een situatie waarin onvoorwaardelijke humanitaire toegang tot Gaza een feit is en de grensovergangen open zijn voor normaal personen- en goederenverkeer, met inachtneming van de Israëlische legitieme veiligheidsbelangen, op basis van de internationale afspraken die daarover zijn gemaakt (met name de Agreement on Movement and Access 2005).

Vraag 7

Bent u bereid voor deze Associatieraad tevens de voortdurende blokkade van Gaza, eveneens een schending van het internationaal recht, te agenderen en van Israël te eisen de grenzen van Gaza per direct volledig open te stellen voor humanitaire goederen?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Bent u bereid te pleiten voor een onafhankelijk internationaal onderzoek, zoals ook EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton bepleit2, en niet te wachten totdat Israël en eventueel de betrokken vlaggenstaten hebben uitgezocht wat er gebeurd is, zoals u in uw antwoord op de eerdere vragen stelt?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de gewelddadige inname door het Israëlische leger hedenochtend in internationale wateren van de internationale vloot met 10.000 ton aan humanitaire goederen voor Gaza, waarbij 16 doden en tientallen gewonden zijn gevallen onder de ca. 600 internationale civiele activisten, Nederlandse en andere EU-onderdanen, parlementariërs en een Nobelprijswinnaar?1

Vraag 2

Bent u bereid deze inname in de scherpste bewoordingen te veroordelen als disproportioneel?

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het verweer van de Israëlische autoriteiten dat de vloot met humanitaire goederen een bedreiging voor de veiligheid van Israël vormde en dat zij daarom onder het internationale zeerecht gemachtigd wonen tot de gewelddadige inname op internationale wateren?2

Vraag 4

Hoe beoordeelt u, in het licht van UNCLOS, de VN Zeerechtconventie, de eenzijdige verklaring van Israel dat het de wateren voor Gaza geblokkeerd mag houden? Onder welke omstandigheden staat het zeerecht dit toe en in welke gevallen is dit aanvechtbaar?

Vraag 5

Is het waar dat Israel nu ook alle toegangen tot Gaza vergrendeld heeft3, terwijl de inwoners van Gaza volgens de VN in grote humanitaire nood verkeren?

Vraag 6

Bent u bereid deze hermetische blokkade scherp te veroordelen en in navolging van de oproep van EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton tot een onmiddellijke beëindiging van de blokkade van Gaza4 de druk op Israël op te voeren om hieraan opvolging te geven? Zo ja, hoe?

Vraag 7

Bent u bereid op te roepen tot een onafhankelijk internationaal onderzoek naar de gebeurtenissen?

Vraag 8

Wat is de situatie van de Nederlandse passagier aan boord van de vloot en hoe zult u erop toezien dat al haar rechten worden gerespecteerd door de Israëlische autoriteiten?

Vraag 9

Kunt u, gelet op de snelle ontwikkeling van de gebeurtenissen, deze vragen vandaag beantwoorden?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Turkey to Israel: Lift blockade of Gaza»1 waarin Israël aangeeft de negen schepen met humanitaire goederen voor Gaza van het «Gaza Freedom Flotilla»-initiatief de toegang tot Gaza te zullen blokkeren?

Het bericht dat de maritieme actie van de Israëlische strijdkrachten tegen het Gaza Freedom Flotilla heeft geleid tot een nog onbekend aantal dode en gewonde slachtoffers heeft mij zeer geschokt. Ik heb mijn gevoelens overgebracht aan de Israëlische ambassadeur in Den Haag en hem duidelijk gemaakt dat Nederland van Israël verwacht dat het een onderzoek zal instellen naar de gebeurtenissen voorafgaand aan en tijdens de actie tegen het konvooi.

Vraag 2

Is het waar dat Israël heeft gedreigd geweld te gebruiken om de schepen te zullen weren? Deelt u de mening dat het ongepast en onacceptabel is als Israël geweld inzet tegen dit onafhankelijke, non-profit initiatief ter ondersteuning van de bevolking van Gaza, die te maken heeft met grote voedsel- en medicijnentekorten en na de Gaza-oorlog geen enkele mogelijkheid heeft gekregen tot opbouw van het totaal verwoeste gebied door de blokkade van Israël?

Zolang niet meer bekend is over de precieze toedracht van dit incident is het niet mogelijk om een gefundeerd oordeel uit te spreken over de mate van proportionaliteit van het Israëlische optreden. Dit onderzoek zal uitgevoerd moeten worden door Israël; ook de betrokken vlaggenstaten zijn bevoegd onderzoek uit te voeren, want het zijn primair hun rechten die in het geding zijn.

Vraag 3

Bent u bereid dit humanitaire initiatief te beschermen als dit nodig blijkt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke stappen zult u ondernemen? Bent u bereid er bij de Israëlische autoriteiten op aan te dringen af te zien van geweld en de schepen door te laten?

In het kader van de Oslo-akkoorden is Israël verantwoordelijk voor de veiligheid in de kustwateren van Gaza en mag het in dit kader maatregelen nemen tegen schepen. De Israëlische regering heeft verleden week verklaard dat het hiertoe alle middelen die tot haar beschikking staan zal aanwenden. Israël heeft tevens aangeboden dat de goederen van het scheepskonvooi kunnen worden gelost in een Israëlische haven en dat, na een veiligheidscontrole, de VN de goederen naar Gaza kan vervoeren.
Israëlische woordvoerders hebben de bevoegdheid om op te treden gebaseerd op de aanname dat er sprake is van een gewapend conflict met Hamas, hetgeen betekent dat het zeeoorlogsrecht van toepassing is. Dit rechtsgebied is onder andere terug te vinden in de Haagse Vredesverdragen van 1899 en 1907, en is gezaghebbend bijeengebracht in het San Remo Manual on International Law applicable to Armed Conflict at Sea (1994). Het VN Zeerechtverdrag bevat geen rechtsregels voor de zeeoorlog.
Regels 93 ev. van het San Remo Manual geven rechtsregels weer met betrekking tot de blokkade in de zeeoorlog. Blokkades zijn eenzijdige maatregelen van een strijdende partij die aan alle andere strijdende partijen en aan neutralen bekend moeten worden gesteld. Schepen die een blokkade breken mogen opgebracht worden.
Het zeeoorlogsrecht brengt ook met zich mee dat de strijdende partijen, i.c. Israël, bevoegd zijn neutrale schepen op volle zee te controleren op hun neutraliteit: de strijdende partijen mogen controleren of er tussen de lading mogelijk goederen bestemd voor de militaire inspanningen van de vijand zitten. Neutrale schepen, en neutrale vlaggenstaten moeten deze controles gedogen anders verliest het schip de neutraliteit.
De feiten en omstandigheden zoals zij nu bekend zijn, leiden tot de conclusie dat Israël op zich bevoegd was op te treden in de vorm van een inspectie van de schepen om hun neutraliteit vast te stellen, en dus de lading te controleren. Ook is Israël bevoegd een blokkade af te kondigen; het risico van het breken van een blokkade ligt bij degenen die dat doen, ervan uit gaande dat de blokkade deugdelijk is afgekondigd. Een vervolgvraag is of de wijze waarop is opgetreden juist is geweest. Dienaangaande is vooralsnog onvoldoende bekend om tot een oordeel te komen. Het onderzoek van Israël en van de vlaggenstaten zal meer duidelijkheid moeten verschaffen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het aanbod van Israël om de producten via een reguliere grensovergang Gaza binnen te brengen onvoldoende en ongeloofwaardig is, omdat Israël tegelijkertijd via die grensovergangen veel te weinig humanitaire goederen toelaat waardoor de bevolking van Gaza al jarenlang in schrijnende omstandigheden leeft?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Wilt u, aangezien de schepen al onderweg zijn, bovenstaande vragen deze week nog beantwoorden?

Ja, Israël heeft inderdaad aangekondigd de grensovergangen met Gaza tijdelijk af te sluiten vanwege mogelijke spanningen en veiligheidsdreigingen als gevolg van het incident met het konvooi.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de zogeheten «Vrijheidsvloot» die over zee onderweg is naar Gaza om humanitaire hulpgoederen af te leveren?1 Hebt u tevens kennis genomen van de aankondiging van Israël dat zij deze vloot de toegang zal blokkeren?2

Deze vragen zijn beantwoord bij brief van 1 juni 2010 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009-2010, nr. 2478).

Vraag 2

Herinnert u zich de situatie met het schip de Spirit of Humanity, dat een gelijke missie als deze vloot had, waarvan de opvarenden zijn gearresteerd en dat door Israël is verjaagd?3

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Bent u in het licht van de langdurige slechte humanitaire situatie van de bevolking van Gaza bereid er bij de Israëlische autoriteiten op aan te dringen de «Vrijheidsvloot» toe te laten tot Gaza?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Indien het antwoord op vraag 3 ontkennend is, kunt u in dat geval toelichten waarom u Israël de vrije hand geeft in de behandeling van deze situatie en daarom de humanitaire hulp ondergeschikt maakt aan de argumenten dat Israël mag bepalen wie toegang heeft tot Gaza over zee?3

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten in onder andere de Hindustan Times van de afgelopen dagen en weken over de immer verslechterende situatie in de Indiase deelstaat Manipur? Zo ja, hoe beoordeelt u de situatie in deze regio?1

Ja. Het noordoosten van India is als gevolg van conflicten tussen tientallen rivaliserende groeperingen al sinds jaar en dag onrustig. De recent toegenomen spanningen in Manipur houden verband met de lang gekoesterde onafhankelijkheidswens van de bevolkingsgroep Naga’s. Naga’s wonen in de deelstaat Nagaland, maar ook in de aangrenzende deelstaten Manipur, Assam en Arunachal Pradesh. Sinds in 1997 het staakt-het-vuren werd overeengekomen tussen de Indiase regering en vertegenwoordigers van de Naga’s, onderhandelen partijen over een duurzame oplossing. De angst onder niet-Naga bewoners van Manipur is dat de over verschillende deelstaten verspreide Naga-gebieden onder één administratie komen te vallen, hetgeen zou betekenen dat de grenzen van enkele noordoostelijke deelstaten opnieuw zouden moeten worden vastgesteld en dat de positie van andere bevolkingsgroepen (Kuki’s en Meitei’s) wordt aangetast.
Het voorgenomen bezoek van de leider van de National Socialist Council of Nagaland (NSCN I-M) aan zijn geboortedorp in Manipur vormde de directe aanleiding voor de recente gewelddadigheden in Manipur en de blokkade door de All Naga Students Association (ANSAM) van de enige hoofdweg tussen Nagaland en Manipur. De blokkade heeft inmiddels serieuze humanitaire gevolgen. Voedselprijzen zijn omhoog geschoten en er is een groot tekort aan brandstof en medicijnen.

Vraag 2

Kunt u een inschatting geven van de religieuze spanningen die in het gebied tussen verschillende bevolkingsgroepen bestaan en welke rol deze spelen in het ontstaan en oplossen van de huidige problemen in Manipur? Kunt u daarbij ingaan op de positie van christenen in de regio?

De spanningen in het noordoosten van India worden met name veroorzaakt door complexe sociaal-economische en etnische factoren, waarbij onenigheid over grondgebied in combinatie met de wens tot afscheiding van India en de vorming van een eigen staat een belangrijke rol spelen. Het geweld in deze regio vindt voornamelijk plaats tussen onderling concurrerende christelijke stromingen. Zo zijn de tegenstanders van de Naga’s, de Kuki’s en de Meitei’s ook (deels) christelijk.

Vraag 3

Kunt u een inschatting geven van de economische belangen die Nederland in Noord-Oost-India en in het bijzonder Nagaland en Manipur heeft? Welke bedrijven investeren in de regio? Bent u van mening dat de huidige situatie in Manipur, Assam en Nagaland schadelijk is voor deze Nederlandse belangen in de regio?

Voor zover bekend is er geen sprake van Nederlandse bedrijven, Nederlandse handelsactiviteiten of Nederlandse investeringen in deze regio.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de huidige situatie in Manipur grote gevolgen heeft voor het werk van civil society organisaties in de regio? En voor Nederlandse niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) diehier actief zijn? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier zult u deze organisaties faciliteren zodat zij hun werk kunnen blijven doen?

Het is bekend dat er maatschappelijke organisaties zijn in de regio die trachten de polarisatie tegen te gaan en de gemoederen te bedaren.
De Indiase centrale overheid en de Manipurese overheid zoeken momenteel actief naar een oplossing voor de problemen. De Chief ministers en de lokale ministers van Binnenlandse Zaken van respectievelijk Manipur en Nagaland hebben dagelijks crisisoverleg met hun politieke leidinggevenden in New Delhi. Nederland en de EU volgen dit proces en zullen zonodig de situatie aan de orde stellen in contacten met de Indiase autoriteiten.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de inzet die de Indiase centrale overheid enerzijds en de Manipurese overheid anderzijds tot op heden hebben ondernomen om de situatie in Manipur te normaliseren? Bent u bereid de situatie in Manipur te bespreken met de Indiase overheid, zowel in de bilaterale contacten als in EU-verband? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «14 jaar cel voor homopaar Malawi»?1 en het bericht «Malawi jaagt op prominente homo’s»?2

Gaarne verwijs ik naar de antwoorden op de vragen 1 t/m 3 van het Kamerlid Van der Ham (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009–2010, nr. 2637).

Vraag 2

Constateert u ook dat Malawi meerderjarige ingezetenen vervolgt op basis van hun seksuele geaardheid?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hebben de regering en de EU zich dit jaar in contacten met Malawi reeds uitgesproken tegen vervolging in dit land op basis van seksuele geaardheid? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Hebben deze mensenrechtenschendingen gevolgen voor de ontwikkelingsrelatie tussen Nederland en Malawi? En voor de ontwikkelingsrelatie tussen de EU en Malawi? Zo nee, waarom niet?

Nederland onderhoudt geen bilaterale hulprelatie met Malawi. Tot op heden hebben de EU-lidstaten die steun geven aan Malawi, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Ierland, hun hulpbeleid bepaald aan de hand van macro-economisch en armoedebeleid. De EU-lidstaten in Malawi zullen de rechten van seksuele minderheden wel bespreken in de artikel 8 dialoog tussen de overheid van Malawi en de EU. De veroordeling van het homostel heeft vooralsnog geen consequenties voor de hulp van de Europese Commissie aan Malawi. De Europese ambassadeurs hebben de zaak wel openlijk veroordeeld en ook de EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton heeft namens de EU haar afkeuring uitgesproken.

Vraag 5

Spreken ontwikkelingsprojecten in Malawi zich uit tegen intolerantie? Wordt hierbij aandacht besteed aan de positie van homoseksuelen? Zo nee, waarom niet?

De NGO’s die actief zijn in Malawi houden zich voornamelijk bezig met armoedebestrijding en bewustwordingsactiviteiten. De organisatie Centre for Development of People (CEDEP) opgericht in 2006, zet zich wel in voor de preventie van HIV/AIDS bij kwetsbare groepen (gevangenen, prostituees en homoseksuelen). CEDEP heeft getracht het homostel zoveel mogelijk juridisch bij te staan.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Homo-paar in Malawi: 14 jaar dwangarbeid»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het in het bericht genoemde vriendenpaar, dat eind vorig jaar in Malawi werd gearresteerd omdat ze zich wilden verloven, nu is veroordeeld tot 14 jaar cel met dwangarbeid?

Ja. In december 2009 zijn beide mannen gearresteerd na afloop van een traditionele verlovingsceremonie. Op dinsdag 18 mei jl. zijn zij door een rechtbank in Malawi schuldig bevonden aan «tegennatuurlijke omgang» en «grove onzedelijkheid» en vervolgens veroordeeld tot een gevangenisstraf van 14 jaar met dwangarbeid. President Bingu wa Mutharika van Malawi heeft de twee mannen na een gesprek met VN secretaris-generaal Ban Ki-moon op 29 mei jl. gratie verleend. Ze zijn vervolgens vrijgelaten.

Vraag 3

Bent u bereid contact te zoeken met de regering van Malawi om deze ernstige schending van de mensenrechten direct aan de orde te stellen? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse ambassadeur in Zambia heeft in maart jl. de zorgen van de Nederlandse regering over de behandeling van homoseksuelen in Malawi geuit in een onderhoud met de Minister van Buitenlandse Zaken van Malawi. De secretaris-generaal van mijn ministerie deed hetzelfde in een gesprek met de ambassadeur van Malawi op 30 maart jl. Op verzoek van de Nederlandse regering heeft de EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton in een verklaring namens de EU zorgen geuit over de veroordeling van de twee mannen op basis van hun seksuele oriëntatie en de regering van Malawi opgeroepen zich te houden aan internationale verdragsrechtelijke verplichtingen, waaronder de naleving van het non-discriminatie beginsel. Overigens hebben verschillende EU ambassades ter plaatse, namelijk die van het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Duitsland, na het bekend worden van het vonnis direct de Malawische regering gewezen op haar verantwoordelijkheden in het kader van internationale verdragen, die discriminatie op grond van seksuele oriëntatie verbieden.

Vraag 4

Zijn er mogelijkheden om deze kwestie in VN-verband aan de orde te stellen?

Ja. VN secretaris-generaal Ban ki-moon heeft zich kritisch uitgelaten over de veroordeling van Steven Monjeza en Tiwonge Chimbalanga. Dit heeft geleid tot de vrijlating van beide mannen op 29 mei jl. Van 31 mei tot 18 juni a.s. vindt in Genève de veertiende reguliere zitting van de VN-Mensenrechtenraad plaats. Ondanks dat het paar in Malawi inmiddels is vrijgelaten, zal Nederland zal zich ervoor inspannen dat de EU gedurende die zitting aandacht vraagt voor discriminatie op basis van seksuele oriëntatie.