Vraag 1

Wat is uw reactie op de uitspraak van de hoofddirecteur van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) dat de nieuwe penitentiaire inrichting (PI) Zaanstad ook geschikt is voor vreemdelingenbewaring?1

De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) streeft ernaar om gebouwen zo efficiënt en flexibel mogelijk in te zetten. De nieuwbouw wordt daarom zo vormgegeven dat sprake is van een multifunctioneel gebouw, waarbij rekening is gehouden met de verschillende regimes die binnen DJI ten uitvoer worden gelegd. Op die wijze werkt DJI aan justitiële inrichtingen die ook voor de toekomst bruikbaar zijn.
PI Zaanstad zal, zoals ook in het Masterplan DJI 2013–2018 is beschreven, in gebruik worden genomen door de sector Gevangeniswezen. Vreemdelingen die in bewaring worden gesteld, zullen worden ondergebracht in de drie detentiecentra Rotterdam, Schiphol en Zeist. DJI zal altijd rekening moeten houden met capacitaire ontwikkelingen.

Vraag 2

Op welke wijze is de nieuwe PI Zaanstad geschikt voor vreemdelingenbewaring? Waarom is hiervoor gekozen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hoe groot acht u de kans dat deze nieuwe PI daadwerkelijk vreemdelingen zal detineren?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Waarom is eerder dit jaar besloten om bijna de helft van alle beschikbare plaatsen voor vreemdelingendetentie te sluiten en de nieuwe PI Zaanstad toch geschikt te maken voor vreemdelingenbewaring?2

Binnen de vreemdelingenbewaring is de afgelopen jaren sprake van een dalende instroom. Zoals in het Masterplan DJI is toegelicht maakt de dalende behoefte aan capaciteit een verantwoorde capaciteitsreductie in de vreemdelingenbewaring mogelijk. Rekening houdend met de benodigde capaciteitsmarge en de ontwikkeling en inzet van toezichtmaatregelen bij terugkeer, is besloten tot een afbouw naar een beschikbare capaciteit van 933 plaatsen.
Zoals reeds is vermeld in het antwoord op de vragen 1, 2 en 3, wordt de PI Zaanstad een multifunctioneel gebouw. Dat maakt het mogelijk om dit gebouw al naar gelang de behoefte aan detentiecapaciteit voor de ene of de andere sector van DJI in te zetten.

Vraag 5

Hoe verhoudt dit nieuws zich tot uw voornemen om het regime voor vreemdelingendetentie los te koppelen van de Penitentiaire Beginselenwet?

Er is geen relatie tussen de vormgeving van de PI Zaanstad en mijn voornemen om het regime voor vreemdelingenbewaring uit de Penitentiaire beginselenwet te halen en te regelen binnen een bestuursrechtelijk kader. Het nieuwe regime van vreemdelingenbewaring zal worden uitgevoerd in de eerder in deze antwoorden genoemde locaties, te weten Rotterdam, Schiphol en Zeist.

Vraag 6

Hoe verhoudt dit nieuws zich tot het inzetten van meer alternatieven voor vreemdelingendetentie?

In heb uw Kamer in mijn brief van 13 september jl.3, geïnformeerd over mijn plannen om meer in te zetten op toezichtmaatregelen bij terugkeer en minder op vreemdelingenbewaring. De vreemdelingen die niet meewerken aan terugkeer, waar een reëel risico op onttrekking is en daadwerkelijk zicht is op uitzetting, kunnen als ultimum remedium in bewaring worden gesteld. Zoals in het antwoord op vraag 1, 2 en 3 reeds is vermeld, zal de PI Zaanstad in gebruik worden genomen door de sector Gevangeniswezen. Er is geen verband met de inzet van toezichtmaatregelen bij terugkeer.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Politie ontkent Marokkanenprobleem»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de politie in Assen toe heeft staan te kijken bij ernstige ongeregeldheden in het uitgaansleven door Marokkanen? Zo ja, deelt u de mening dat het onbestaanbaar is dat de politie niet ingrijpt in dit soort situaties? Zo nee, waarom niet?

Nee, dat klopt niet. Het lokaal gezag heeft mij desgevraagd laten weten dat de politie ten tijde van het incident niet ter plaatse was. Zowel het slachtoffer als getuigen hebben de politie ten tijde van het incident en direct na het incident niet ingeschakeld. Na thuiskomst heeft het slachtoffer melding gemaakt van het incident, heeft de politie de aangifte opgenomen en is het opsporingsonderzoek direct gestart.

Vraag 3

Neemt u als, verantwoordelijke voor de Nationale Politie, afstand van deze uitspraak van de politiewoordvoerder dat er geen Marokkanenprobleem is in Assen en erkent u dat er een Marokkanenprobleem in Nederland is? Zo nee, wat is dan volgens u de reden dat Marokkanen maar liefst vijf keer vaker verdachte zijn van geweldsdelicten dan autochtonen?

Door het lokale gezag wordt de inzet van het politieoptreden bepaald. Ook de verantwoording over het handelen van de politie in deze specifieke lokale situaties vindt plaats op lokaal niveau.
Op de criminaliteitscijfers onder Marokkaanse Nederlanders, de oorzaken die daaraan ten grondslag liggen en de wijze waarop het kabinet daarop reageert ben ik in antwoord op eerdere schriftelijke vragen uit uw Kamer reeds uitgebreid ingegaan (zie bijvoorbeeld: Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nrs. 2978 en 3062). Ik verwijs u naar deze antwoorden.

Vraag 4

Kunt u aangeven in hoeverre de Nationale Politie het criminaliteitsprobleem onder Marokkanen serieus neemt als zij het beestje niet eens bij de naam durft te noemen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Gaat u ervoor zorgen dat de politie in Assen, maar ook in de rest van Nederland, elke vorm van Marokkaanse straatterreur serieus neemt en aanpakt?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Onderkent u het belang van de ondersteunende rol die niet-gourvermentele organisaties (NGO’s) kunnen hebben voor het aannemelijk maken van het asielrelaas door asielzoekers?

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de NGO Center for Legal Aid Assistance & Settlement (CLAAS) nog steeds subsidie ontvangt van Nederland en dat zij een nauwe band heeft met de Nederlandse ambassade in Pakistan? Kunt u aangeven of deze status ertoe leidt dat door CLAAS verstrekte akten en documenten in beginsel als betrouwbaar worden aangemerkt? Zo nee, waarom niet en welke aanvullende criteria worden gehanteerd?

In de periode 2011–2013 financiert de Nederlandse ambassade in Islamabad uit het Mensenrechtenfonds een project van de organisatie CLAAS. De activiteit waarvoor CLAAS subsidie ontvangt, is een andere dan de in deze vragen beschreven activiteit. De subsidieverstrekking zegt daarmee niet per definitie iets over de status van door CLAAS verstrekte informatie in de asielprocedure.
In algemene zin wordt informatie van een NGO door de IND niet zonder meer als betrouwbaar aangemerkt. Dit geldt overigens ook voor informatie van enig ander persoon of organisatie. De IND maakt altijd een beoordeling ten aanzien van de objectiviteit, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid van de bron waarvan de informatie afkomstig is. Daarnaast wordt er gekeken naar de inhoud van de informatie. Daarbij kan bijvoorbeeld gekeken worden of de informatie overeenkomt met de verklaringen van de vreemdeling tijdens de procedure of met de beschikbare informatie over de situatie in het land van herkomst. Ook kan gekeken worden of de informatie door (andere) bronnen bevestigd wordt. Verder is het van belang vast te stellen op welke wijze, praktisch en inhoudelijk, de informatie tot stand is gekomen. Op basis hiervan kan de IND een oordeel vormen over de waarde die toegekend wordt aan de ingebrachte informatie. Voorgaande geldt ook voor een organisatie als CLAAS. Bij iedere zaak wordt, op basis van de inhoud van de informatie, een individuele afweging gemaakt.
Ik heb geen informatie over hoe in andere Europese landen wordt omgegaan met informatie van CLAAS.

Vraag 3

Klopt het dat de informatie van CLAAS in andere Europese landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, in principe als betrouwbaar wordt aangemerkt in asielprocedures? Wordt deze lijn door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ook gevolgd? Zo nee, welke redenen zijn er voor de IND om hiervan af te wijken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Waarom wordt aan documenten die met behulp van CLAAS zijn verkregen bewijskracht ontzegd, terwijl de oorzaak ligt in het feit dat het bureau documentenonderzoek van de IND geen uitspraak kan doen? Deelt u de mening dat deze situatie onbevredigend is en bent u bereid te onderzoeken op welke wijze meer recht gedaan kan worden aan de inspanningen van de vreemdeling?

Het onderzoek door Bureau Documenten van de IND is tweeledig: een technisch onderzoek (wijze waarop documenten worden vervaardigd) en een tactisch onderzoek (onderzoek naar de (on)verenigbaarheid van verschillende aspecten). Als Bureau Documenten een document binnenkrijgt waarvan het geen vergelijkingsmateriaal heeft, dan kan er op basis van eerdergenoemd onderzoek niet altijd een uitspraak worden gedaan over de echtheid. Als er door Bureau Documenten geen uitspraak kan worden gedaan, betekent dit echter niet dat de inhoud van een document zonder meer terzijde geschoven wordt. Allereerst zal worden bezien of onderzoek anderszins, bijvoorbeeld in het land van herkomst, tot de mogelijkheden behoort. Indien ander onderzoek ook geen uitkomst biedt, zal zoals ik in antwoord 2 en 3 heb toegelicht, in iedere zaak een individuele beoordeling plaatsvinden. Ik acht deze werkwijze zorgvuldig en toereikend.

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) voornemens is om op maandag 26 augustus aanstaande een Iraaks gezin waarvan alle vier kinderen bij Nidos1 onder toezicht zijn gesteld uit te zetten naar België?

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat het oudste kind op basis van een machtiging uithuisplaatsing al enige tijd in een opvanggezin verblijft? Bent u voorts op de hoogte dat de overige drie kinderen in de leeftijd van 2 tot 14 jaar met de ouders op 14 augustus 2013 in het uitzetcentrum in Zestienhoven zijn geplaatst met het oog op uitzetting en dat er voor deze drie kinderen op 21 augustus 2013 een spoed machtiging uithuisplaatsing is afgegeven door de kinderrechter op verzoek van Nidos en dat de bewaring voor hen (na veel aandringen door Nidos) pas aan het einde van deze dag is opgeheven?

Vraag 3

Bent u bekend met het feit dat Nidos, Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming en onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben vastgesteld dat de kinderen op dit moment ernstig beschadigd worden in hun ontwikkeling, wat voor de kinderrechter aanleiding vormde om de kinderen onder toezicht van Nidos te stellen en op 21 augustus ook een spoed machtiging uithuisplaatsing af te geven vanwege «onmiddellijk en ernstig gevaar»?

Vraag 4

Bent u bekend met feit dat DT&V aanvankelijk de hele dag weigerde om het bevel van de kinderrechter op te volgen waardoor de kinderen de hele dag in vreemdelingenbewaring verbleven terwijl dit volgens de kinderrechter onverantwoord was? Hoe verhoudt in uw ogen het feit dat de Nederlandse Staat op last van de rechter de kinderen bij hun ouders vandaan moet halen zich tot het feit dat diezelfde Staat de kinderen met hun ouders in detentie laat zitten en wil uitzetten?

Vraag 5

Bent u bekend met het feit dat Nidos zich als gezinsvoogd verzet tegen de overplaatsing van dit gezin omdat er op dit moment onvoldoende waarborgen zijn om dan de kinderbeschermingsmaatregelen ten uitvoer te brengen?

Vraag 6

Hoe beoordeelt u deze situatie in het licht van artikel 5 en 18 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) waarin staat dat de overheid de taken en verantwoordelijkheden van ouders en voogden moet respecteren en hen moet bijstaan als zij hulp nodig hebben?

Vraag 7

Ben u bekend met het feit dat de ouders en twee oudste kinderen van vijftien en veertien jaar oud al veertien jaar zwervende zijn buiten Irak, dat de jongste twee kinderen van dertien en twee jaar oud in Nederland zijn geboren en dat zij de meeste tijd in Nederland zijn geweest? Bent u van mening dat in de huidige procedure de rechten van de kinderen voorop zijn gesteld?

Vraag 8

Bent u bereid deze vragen met spoed (eventueel vertrouwelijk) te beantwoorden?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Asscher waarschuwt EU over arbeidsmigratie»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe duidt u het gegeven dat Polen, Roemenen en Bulgaren nu al meer dan 2x vaker verdachte zijn van criminaliteit en oververtegenwoordigd zijn in de bijstand?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceert cijfers over onder meer het relatieve aantal aangehouden verdachten en het relatieve aantal uitkeringsgerechtigden, onderverdeeld naar het land van herkomst.
De criminaliteitscijfers betreffen het aantal aangehouden verdachte personen per 10.000 in de gemeentelijke basisadministratie (GBA) voorkomende inwoners van dezelfde bevolkingsgroep. Uit de voorlopige gegevens van het CBS over 2012 blijkt een relatieve oververtegenwoordiging van het aantal in Nederland aangehouden verdachten met Polen, Roemenië of Bulgarije als land van herkomst ten opzichte van het gemiddelde, maar geen verdubbeling.2 Dit gegeven dient echter om meerdere redenen te worden genuanceerd. De CBS-cijfers betreffen alle categorieën misdrijven tezamen; op basis daarvan zijn moeilijk conclusies te trekken. Verder staan veel EU-migranten niet in het GBA geregistreerd, terwijl het CBS het aantal verdachten refereert aan het aantal GBA-geregistreerden in een groep. Bovendien zijn deze arbeidsmigranten veelal jonge mannen en het is algemeen bekend dat vooral jonge mannen strafbare feiten plegen Een aanpak die specifiek is gericht op (vermogens-)criminaliteit gepleegd door personen uit Midden- en Oost- Europa is beschreven in de brief aan uw Kamer van 26 maart 2012 over mobiele bendes uit deze regio.3
Zoals ik u in mijn brief van 7 maart jl. meldde, was de stijging van het uitkeringsgebruik in lijn met de toename van het totaal aantal migranten.4 Dit belet het kabinet echter niet zich te blijven inspannen om een aanzuigende werking van het Nederlandse stelsel te voorkómen. Daartoe zal ik (zie mijn brief van 10 juli jl.5) per 1 oktober a.s. in Rotterdam een pilot starten om te voorkómen dat bijstand wordt uitbetaald in die situaties waarin achteraf zou blijken dat het verblijfsrecht eindigt als gevolg van het uitbetalen van de bijstand. Deze pilot heeft tot doel om een landelijk uitrolbare werkwijze te ontwikkelen, waarbij de IND, in het geval er redelijke twijfel is of het beroep op de bijstand gevolgen heeft voor het verblijfrecht, toetst of het verblijfsrecht dient te worden beëindigd. Het wetsvoorstel dat dit moet regelen is thans in voorbereiding.

Vraag 3

In hoeverre deelt u de visie dat de aanstaande immigratiegolf uit Roemenië en Bulgarije moet worden tegengehouden; helemaal gezien de massawerkloosheid die dit kabinet heeft veroorzaakt?

Vrij verkeer van werknemers is een verworvenheid van de Europese Unie en draagt bij aan een positieve economische ontwikkeling van zowel Europa als van Nederland. Dit laat onverlet dat wij onze ogen niet sluiten wanneer ten gevolge van een toename van het aantal arbeidsmigranten maatschappelijk onwenselijke situaties ontstaan. Daarom zet het kabinet met kracht het ingezette beleid voort in het kader van het project EU-arbeidsmigratie. Dit betreft maatregelen zoals de aanpak van malafide uitzendbureaus en van schijnconstructies, het bevorderen van het leren van de Nederlandse taal en het faciliteren van goede huisvesting.
Het kabinet anticipeert tevens op het wegvallen van de verplichting van een tewerkstellingsvergunning vanaf 1 januari 2014 voor Roemenen en Bulgaren en organiseert daarom samen met gemeenten (met Den Haag, Rotterdam, Westland als voortrekkers) op 9 september een bestuurlijke top om deze openstelling in goede banen te leiden. Tijdens deze top zal ik behalve met gemeenten tevens spreken met werkgevers- en werknemersorganisaties, migrantenorganisaties en met de Roemeense minister van Arbeid, Familie, Sociale Bescherming en Ouderen. Naast de focus op de uitvoering en handhaving van al eerdere genomen maatregelen, worden tijdens deze top ook nieuwe aanvullende maatregelen besproken.

Vraag 4

Ziet u inmiddels in dat de beslissing om de tewerkstellingsvergunning voor Polen af te schaffen een meer dan domme beslissing is geweest die, zoals de PVV-fractie destijds al aangaf, velen in Nederland in de ellende heeft gestort? Zo neen, waarom niet?

In 2004 trad Polen toe tot de Europese Unie en sinds 2007 is er sprake van vrij verkeer van werknemers tussen Polen en Nederland. Het aantal Polen dat naar Nederland is gekomen is sinds die tijd sterk gestegen. Die toenemende stijging van het aantal migranten en de daarbij behorende knelpunten waren aanleiding om het eerder genoemde project EU-arbeidsmigratie te starten. Sindsdien is er veel gebeurd om de toestroom van EU-migranten in goede banen te leiden.

Vraag 5

Bent u bereid alles in het werk te stellen om de grenzen ook na 1 januari 2014 voor Roemeense en Bulgaarse arbeiders gesloten te houden, en de tewerkstellingsvergunning voor Polen opnieuw in te voeren, of huilt u slechts krokodillentranen?

Op basis van de Toetredingsakkoorden kan een lidstaat van de Europese Unie (onder voorwaarden) beperkingen stellen aan het vrij verkeer van werknemers met nieuwe lidstaten. Nederland heeft deze mogelijkheid volledig benut. Uiterlijk per 1 januari 2014 geldt op grond van de toetredingsverdragen vrij verkeer van werknemers met Bulgarije en Roemenië. Na deze datum kunnen geen beperkingen meer worden gesteld aan het werknemersverkeer.

Vraag 1

Hoe heeft u vastgesteld dat de Somaliërs zijn teruggekeerd vanwege ontstane twijfel over de nationaliteit?1 Hoe zijn deze mislukte uitzettingen te rijmen met de terugkeerafspraken die met de Somalische autoriteiten zijn gemaakt? Bieden deze terugkeerafspraken garanties dat de Somalische autoriteiten asielzoekers bij uitzetting ook daadwerkelijk zullen terugnemen?

Op basis van informatie verkregen van de betrokken luchtvaartmaatschappij en de Somalische grensbewakingsautoriteit ben ik op de hoogte gekomen van de twijfel aan de Somalische nationaliteit van deze twee vreemdelingen. Het weigeren van deze vreemdelingen is niet strijdig met de gemaakte afspraken die immers zien op de toegang van Somalische onderdanen op het grondgebied van Somalië. De grensbewakingsautoriteit wordt volgens afspraak van tevoren geïnformeerd over de terugkomst van zowel personen die worden uitgezet als degenen die worden gefaciliteerd bij zelfstandige terugkeer. Aan de grens vindt de gebruikelijke controle plaats en de verantwoordelijke autoriteit kan na onderzoek tot de conclusie komen dat de betrokken persoon niet de Somalische nationaliteit bezit. De gemaakte afspraken bieden naar mijn mening voldoende garantie dat de Somalische autoriteiten onderdanen die uitgezet worden terugnemen, mits voor hen voldoende vaststaat dat zij de Somalische nationaliteit hebben (waarin betrokkenen zelf ook een rol hebben).

Vraag 2

Kunt u nader specificeren hoeveel asielzoekers vrijwillig zijn teruggekeerd naar Somaliland en hoeveel naar Zuid- en Centraal Somalië?2

In beginsel wordt geregistreerd naar welk land een vreemdeling terugkeert en niet naar welk gebied. Aangezien het de vreemdeling vrij staat om na aankomst in het herkomstland door te reizen heb ik geen zicht op waar de vreemdeling zich uiteindelijk vestigt.

Vraag 3

Waarom verschilt het antwoord op vraag 3 van de eerdere vragen over de effecten van de wijziging van het landgebonden asielbeleid Somalië van hetgeen namens u bij de rechtbank in Rotterdam is uiteengezet?3

Ik volg u niet in de stelling dat deze informatie met elkaar strijdig is.

Vraag 4

Bent u van mening dat er voor de Somaliërs die worden vastgehouden in vreemdelingendetentie voldoende zicht op uitzetting is?4

Ja. Er bevinden zich (gestelde) Somaliërs in vreemdelingendetentie voor de uitzetting naar hun herkomstland of naar een ander land, bijvoorbeeld in het kader van een Dublin-claim. Voor zover uw vraag ziet op de uitzetting naar Somalië, twijfel ik gelet op de gemaakte afspraken met de Somalische federale autoriteiten niet aan de mogelijkheden tot uitzetting. Ook het feit dat zelfstandige terugkeer naar Somalië plaatsvindt, bevestigt mij in dit standpunt. Indien in een individueel geval geen zicht meer is op uitzetting, bijvoorbeeld door een getroffen interim- measure of voorlopige voorziening, dan wordt de vreemdelingenbewaring beëindigd.
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft zich in een zitting van 9 augustus jl. over de vraag gebogen of er zicht is op uitzetting naar Somalië en zal hierover naar verwachting op korte termijn uitspraak doen. Uiteraard zal ik gevolg geven aan deze uitspraak indien de Afdeling oordeelt dat er onvoldoende zicht is op uitzetting naar Somalië.

Vraag 5

Wat is uw reactie op het bericht dat Artsen zonder Grenzen, dat al sinds 1991 actief is in Somalië, uit Somalië vertrekt omdat het daar te onveilig is geworden? Blijft u bij uw standpunt dat het veilig genoeg is voor Somaliërs om terug te keren?5

Zoals ik ook heb aangegeven in mijn brief over de wijziging in het landgebonden asielbeleid Somalië6, blijkt uit het laatste ambtsbericht van de Minister van Buitenlandse Zaken dat er groepen zijn die specifieke risico’s lopen vanwege op hen gerichte aanslagen door Al-Shabaab. Het betreft personen die politieke activiteiten verrichten voor de Somalische autoriteiten, medewerkers van ngo’s en journalisten. De door Artsen Zonder Grenzen genomen beslissing ligt in de lijn van het beeld dat ten grondslag ligt aan het asielbeleid voor Somalië. Met de zorgwekkende situatie in Somalië en positie van bijzondere groepen wordt bij het nemen van individuele beslissingen zeer wel rekening gehouden. Dat betekent echter niet dat iedere asielzoeker uit Somalië bij voorbaat bescherming behoeft. Als uit een individuele afweging, die de asielzoeker door de rechter kan laten toetsen, blijkt dat terugkeer verantwoord is, dan zal de betreffende asielzoeker het vertrek ook ter hand moeten nemen.

Vraag 6

Is het feit dat er inmiddels dertien «interim measures» zijn afgegeven door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) voor u reden om pas op de plaats te maken en af te zien van (pogingen tot) uitzettingen naar Zuid-Centraal Somalië totdat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een inhoudelijke uitspraak heeft gedaan over de veiligheidssituatie? Bent u bereid opvang te verlenen aan asielzoekers afkomstig uit Zuid- en Centraal Somalië totdat het EHRM een dergelijke uitspraak heeft gedaan?

Ik verwijs u naar mijn antwoord op uw vraag 5 van mijn antwoorden op uw eerdere vragen over dit onderwerp7.

Vraag 1

In hoeverre was u op de hoogte van de situatie van de 6-jarige Renata?1

Graag verwijs ik u naar mijn antwoorden op de vragen van het lid Van Hijum (CDA) over deze kwestie. In die antwoorden ga ik in op de procedurele gang van zaken, waaronder begrepen het aantal medische contactmomenten. Vanwege het medisch beroepsgeheim dat geldt voor medische dossiers en vanwege het door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ) aangekondigde onderzoek, kan ik op dit moment geen uitspraken doen over de inhoudelijke aspecten van het medisch handelen in deze zaak.

Vraag 2

Kunt u een gedetailleerd feitenrelaas geven over de medische aanpak van dit meisje? Wie wist wat op welk moment?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kunt u vervolgens aangeven hoe dit feitenrelaas zich verhoudt tot de gepresenteerde gegevens in het tv-programma De Vijfde Dag?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Wat is uw definitie van «de menselijke maat» en in hoeverre bent u van mening dat deze werkwijze in dit geval van toepassing is geweest?

Zoals ik in het debat van 18 april 2013 over het rapport van de Inspectie Veiligheid en Justitie inzake een zelfmoord van een gedetineerde reeds uitvoerig met uw Kamer heb gewisseld, heb ik met de menselijke maat willen aangeven dat er bij de uitvoering van beleid oog dient te zijn voor de individuele vreemdeling. Die menselijke maat is nu reeds in de uitvoering aanwezig, maar het betreffende rapport van de IVenJ heeft duidelijk gemaakt dat het op een aantal plaatsen beter kan en moet. Ik heb tevens aangegeven met de term menselijke maat niet te doelen op een wijziging van het restrictieve uitgangspunt van het Nederlandse toelatingsbeleid of van de maatregelen uit het regeerakkoord. Voor alle duidelijkheid, de casus van Renata speelde in november vorig jaar (zij verbleef in Nederland van 13 juni 2012 tot en met 26 november 2012). De casus Dolmatov en de discussie daaromtrent vonden plaats in de periode februari-april 2013.
Zoals gemeld in mijn beantwoording van de vragen van het lid Van Hijum, hadden Renata en haar ouders toegang tot de medische zorg en wil ik voorts niet vooruitlopen op de uitkomsten van het onderzoek van de IGZ en de IVenJ.

Vraag 5

Bent u met het oog op de ernst van de zaak bereid deze vragen voor 9 augustus 2013 te beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de uitzending van de Vijfde Dag d.d. 31 juli 2013 over de overdracht naar Polen van een zesjarige asielzoeker met acute leukemie?

In een schriftelijke reactie op de uitzending heb ik mijn medeleven betuigd met Renata en met haar ouders, zuster en grootmoeder. Uiteraard betreur ik het ten zeerste dat Renata momenteel ernstig ziek is.

Vraag 2

Op welke manier is bij deze overdracht rekening gehouden met de verslechterende medische situatie van het meisje? Hoe wordt doorgaans vlak voor en tijdens de uitzetting rekening gehouden met de medische situatie van een (minderjarige) vreemdeling?

Graag verwijs ik u naar mijn antwoorden op de vragen van het lid Van Hijum (CDA) over deze kwestie. In die antwoorden ga ik in op de procedurele gang van zaken. Vanwege het medische beroepsgeheim dat geldt voor medische dossiers en vanwege het door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ) aangekondigde onderzoek kan ik op dit moment geen uitspraken doen over de inhoudelijke aspecten van het medisch handelen in deze zaak.

Vraag 3

Deelt u het standpunt van het Gezondheidscentrum Asielzoekers dat het protocol op correcte wijze is gevolgd? Zo ja, waarom? Betekent dit dat toekomstige gevallen als onderhavige nog steeds voor kunnen blijven komen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Klopt het dat vlak voor de overplaatsing naar Rotterdam door een huisarts een bloedonderzoek was voorgeschreven en dit advies niet is uitgevoerd? Zo nee, waarom dan niet? Op welke wijze wordt normaliter omgegaan met een dergelijk advies?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Wordt door het Bureau Medische Advisering (BMA) standaard een bloedonderzoek gedaan als zij een medisch advies moeten geven? Zo nee, waarom niet?

Bloedonderzoeken kunnen in het kader van de diagnostiek gedaan worden door de behandelend artsen. BMA adviseert in het kader van vreemdelingrechtelijke procedures en diagnosticeert en behandelt niet. BMA baseert zich voor haar advies op de diagnose en medische behandeling door behandelend artsen. Deze informatie wordt bij de behandelaars opgevraagd. Conform KNMG-richtlijnen is medische advisering strikt gescheiden van medische behandeling.
Ik hecht eraan op te merken dat BMA op geen enkel moment heeft geadviseerd over de situatie van Renata. Voor haar is nooit een aanvraag om toepassing van artikel 64 Vw ingediend.

Vraag 6

Kunt u toelichten welke medische onderzoeken en handelingen het BMA uitvoert ten behoeve van een medisch advies? Is dit volgens een standaardprotocol of hangt het af van de omstandigheden van het individuele geval?

BMA handelt overeenkomstig het protocol Bureau Medische Advisering 20101.
BMA vraagt schriftelijke gegevens op bij de behandelend artsen die op de toestemmingsverklaring staan vermeld. Deze toestemmingsverklaring wordt door de vreemdeling ingevuld en hiermee verleent deze de BMA-adviseurs onder meer toestemming om informatie over zijn gezondheidssituatie en behandeling op te vragen bij de in de verklaring genoemde behandelaars. Als de beschikbare medische informatie van de behandelaars daartoe aanleiding geeft, houdt BMA een spreekuur of wordt een expertise uitgevoerd door een onafhankelijke deskundige (niet zijnde de behandelaar) op het desbetreffende vakgebied. Bij een spreekuur of expertise worden geen bloedonderzoeken in het kader van diagnostiek gedaan.

Vraag 7

Als wordt geconcludeerd dat sprake is van acute leukemie, wordt dan doorgaans alsnog een fit-to-fly verklaring door een arts afgegeven? Zo ja, waarom? Wordt er dan ook door ofwel de arts ofwel de Nederlandse autoriteiten gekeken of de noodzakelijke medische zorg aanwezig is in het land waar de vreemdeling naartoe wordt teruggestuurd?

De fit to fly verklaring ziet op de vraag of de vreemdeling medisch gezien kan reizen. Een fit to fly test vindt alleen plaats als er een medische aanleiding toe is. De vraag daarbij is of iemand de komende uren kan vliegen. Onder meer een eerder BMA advies of twijfel van de medische dienst of de betrokkene vlieggeschikt is, kunnen voor de DT&V aanleiding zijn tot het vragen van een fit to fly verklaring. Ook opmerkingen van een advocaat in combinatie met medische bijzonderheden, die bekend zijn bij de medische dienst, kunnen aanleiding zijn voor een fit to fly onderzoek.
De fit to fly keuring vindt plaats op basis van richtlijnen van de International Air Transport Assocoation (IATA). Een fit to fly arts brengt zelfstandig een advies uit. De DT&V heeft geen invloed op de inhoud van het advies, maar organiseert uitsluitend dat uitvoering wordt gegeven aan eventuele, door BMA of de fit to fly arts, gestelde reisvoorwaarden.
Hoe ziek een (minderjarige) vreemdeling moet zijn om niet als fit to fly gekeurd te worden, is ter beoordeling van een onafhankelijk arts. Het gaat hier altijd om maatwerk. Tijdens het vertrekgesprek in een uitzetcentrum wordt ruimte geboden om in te gaan op eventuele medische bijzonderheden die dan gemeld worden aan de medische dienst, zodat een arts deze signalen op waarde kan schatten.

Vraag 8

Hoe ziek moet een (minderjarige) vreemdeling zijn om niet als fit-to-fly te worden aangemerkt?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Wordt bij de aanvraag van een fit-to-fly verklaring gebruik gemaakt van het oordeel van onafhankelijke artsen? In hoeverre hebben zij een contract met een Nederlandse overheidsinstantie of zijn zij betrokken bij het BMA? Vindt er overleg plaats tussen deze artsen en bijvoorbeeld de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) alvorens een verklaring wordt afgegeven?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 10

In hoeverre is er overleg geweest tussen de familie en de DT&V over de medische situatie? Op welke wijze wordt normaliter gesproken over de medische situatie van vreemdelingen voordat zij worden uitgezet of overgedragen?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 11

Welke omstandigheden kunnen leiden tot het vragen van een fit-to-fly verklaring? Wat houdt zo’n medisch onderzoek precies in? Kunt u toelichten hoe een dergelijke procedure in zijn werk gaat? Erkent u dat dit meisje niet had mogen worden overgedragen aan Polen en zij in Nederland sneller behandeld had moeten worden?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 12

Bent u bereid een onderzoek te starten naar de gang van zaken en de Kamer hierover te berichten? Zo nee, waarom niet?

Zoals vermeld in mijn antwoorden op de vragen van het lid Van Hijum, gaan de IGZ en de IVenJ een onderzoek instellen, in het bijzonder naar het medisch handelen en de medische informatieoverdracht in de keten.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending van De Vijfde Dag over de uitzetting van Renate naar Polen in het kader van een Dublin-overdracht?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid in een feitenrelaas exact aan te geven welke medische klachten van Renate op welk moment bij uw diensten bekend waren en op welke wijze daarop is gereageerd, zowel in het asielzoekerscentrum als in het uitzetcentrum?

Graag verwijs ik u naar mijn antwoorden op de vragen van het lid Van Hijum (CDA) over deze kwestie. In die antwoorden ga ik in op de procedurele gang van zaken, waaronder begrepen het aantal medische contactmomenten. Vanwege het medisch beroepgeheim dat geldt voor medische dossiers en vanwege het door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ) aangekondigde onderzoek, kan ik op dit moment geen uitspraken doen over de inhoudelijke aspecten van het medisch handelen in deze zaak.

Vraag 3

Acht u het handelen van uw diensten volledig adequaat? Kunt u aangeven op welke wijze de menselijke maat en een persoonlijke benadering ten aanzien van het ernstig zieke meisje, vorm hebben gekregen in deze specifieke zaak?

Uit mijn antwoorden op de vragen van het lid Van Hijum blijkt dat Renata en haar ouders toegang hebben gehad tot medische zorg. De IGZ en IV&J zullen onderzoek doen naar de kwaliteit van de geboden zorg en de medische informatieoverdracht in de keten. Op de uitkomsten van dat onderzoek kan ik niet vooruitlopen.

Vraag 4

Waren er in de deze zaak mogelijke belemmeringen voor het gezin om toegang te krijgen tot daadwerkelijke, effectieve en adequate medische zorg om Renate zo spoedig mogelijk te onderzoeken en te behandelen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat een asielzoekersgezin, indien bekend zou zijn geweest dat één van de kinderen acute leukemie had, niet mag worden uitgezet, ook niet in het kader van een Dublin-overdracht naar een andere EU-lidstaat en daarmee dat het zieke gezinslid meteen in een Nederlands ziekenhuis behandeld moet worden?

In een situatie waarin een acute medische behandeling noodzakelijk is, zal deze uiteraard direct in Nederland worden verleend. Dit betekent niet dat de overdracht aan de verantwoordelijk EU-lidstaat in het geheel niet meer zal plaatsvinden. Dit zal mede afhankelijk zijn van de duur van de in Nederland noodzakelijke behandeling en de individuele omstandigheden.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het artikel «nog vijf dagen en ze was ingeslapen», over het onthouden van medische zorg aan de 7-jarige Renate tijdens haar verblijf in Nederland?1

Ja. Voor alle duidelijkeid: de casus Renata speelde in november vorig jaar (zij verbleef in Nederland van 13 juni 2012 tot en met 26 november 2012). De casus Dolmatov en de discussie daaromtrent vonden plaats in de periode februari-april 2013. Bij mijn diensten was op geen enkel moment in de periode van 13 juni 2012 tot en met 26 november 2012 bekend dat Renata toen zij in Nederland verbleef leed aan acute leukemie.

Vraag 2

Klopt de strekking van het artikel dat de medische posten van het asielzoekerscentrum (AZC) in Baexum en later van het uitzendcentrum Rotterdam de toegang van Renate tot artsen onthielden, ondanks serieuze indicaties van een ernstige ziekte? Klopt het dat het in oktober door een huisarts gevraagde bloedonderzoek niet is uitgevoerd?

Zoals uw Kamer bekend is, ben ik zeer terughoudend in het verstrekken van informatie over individuele vreemdelingen bij de beantwoording van vragen van uw Kamer. In deze bijzondere situatie acht ik het echter van belang in zekere mate van dit uitgangspunt af te wijken. Het gezin waartoe Renata behoort, heeft er voor gekozen de publiciteit te zoeken en daarbij individuele informatie naar buiten te brengen. Vanwege deze publiciteit en het beeld dat doordoor is ontstaan, zie ik aanleiding om op punten in de individuele zaak van Renata in te gaan.
Bij het onderzoeken van het verloop van de gebeurtenissen zijn de onder mij ressorterende diensten en ikzelf beperkt doordat voor de medische dossiers het medisch beroepsgeheim geldt. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ) hebben inmiddels gemeld een onderzoek in te zullen stellen, in het bijzonder naar het medisch handelen en de medische informatieoverdracht in de keten.
Ik zal in deze beantwoording daarom met name in gaan op de procedurele gang van zaken, waaronder begrepen het aantal medische contactmomenten. Ik hecht er aan u hieraan voorafgaand te informeren over het verloop van de vreemdelingrechtelijke procedures van het gezin, alsmede over de inrichting van de medische zorg voor asielzoekers in Nederland.
Het gezin bestaande uit vader, moeder, twee dochters en grootmoeder heeft zich op 13 juni 2012 gemeld bij de Nederlandse autoriteiten ten behoeve van een asielaanvraag. In de daarop volgende rust- en voorbereidingsperiode is de Poolse autoriteiten verzocht de behandeling van het asielverzoek over te nemen. Het gezin had eerder in Polen verbleven waardoor, ingevolge de EU-Dublin-verordening, Polen verantwoordelijk was voor de behandeling van het asielverzoek. Polen heeft hiermee ingestemd. Op 13 augustus 2012 is de asielaanvraag in Nederland ondertekend en is de asielprocedure gestart. Op 21 augustus 2012 is deze asielaanvraag op grond van de Dublinclaim afgewezen.
Het gezin kon zich niet vinden in deze beslissing en heeft beroep ingesteld en om een voorlopige voorziening gevraagd. Beide zijn op 17 september 2012 door de rechter afgewezen. Het gezin heeft tegen de uitspraak van de rechter hoger beroep ingesteld. Dit hoger beroep is op 16 oktober 2012 door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State niet-ontvankelijk verklaard.
Op 24 september 2012 waren inmiddels ook drie aanvragen tot uitstel van vertrek om medische redenen (artikel 64 Vw 2000) ingediend voor de vader, moeder en grootmoeder. De ouders hebben niet namens hun dochter een aanvraag ingediend. Deze aanvragen van de ouders en grootmoeder zijn op 15 oktober 2012 afgewezen. Op 9 november 2012 is tegen die afwijzing bezwaar gemaakt door het gezin en is een verzoek om een voorlopige voorziening bij de rechtbank ingediend. Ook is bezwaar gemaakt tegen de voorgenomen feitelijke uitzetting. De voorzieningenrechter heeft op 23 november 2012 de ingediende verzoeken om een voorlopige voorziening afgewezen. Op een later moment is het bezwaar tegen de voorgenomen feitelijke uitzetting niet-ontvankelijk verklaard en is het bezwaar tegen de afwijzing van uitstel van vertrek ongegrond verklaard.
Op 21 november 2012 is het gezin, overeenkomstig het daarvoor geldende beleid, inbewaring gesteld, waarna op 26 november 2012 de overdracht aan Polen heeft plaatsgevonden.
Gedurende de asielprocedure, van 13 juni 2012 tot het moment van de inbewaringstelling op 21 november 2012, is het gezin opgevangen door het COA. Zoals uw Kamer bekend is, is de zorg voor personen die aanspraak maken op opvang van het COA als volgt georganiseerd.
Alle bewoners van het COA hebben recht op en toegang tot de medische zorg. Deze zorg is vergelijkbaar met de zorg voor Nederlandse ingezetenen. Dit betekent dat asielzoekers gebruik kunnen maken van reguliere zorgverleners en -instellingen, zoals de huisarts, de verloskundige of het ziekenhuis. Ook het verstrekkingenpakket komt grotendeels overeen met het verstrekkingenpakket van de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).
Omdat asielzoekers een bijzondere doelgroep vormen met veelal onvoldoende beheersing van moderne talen en onbekendheid met het Nederlandse zorgsysteem, is bij de totstandkoming van het nieuwe zorgmodel extra aandacht besteed aan de toegankelijkheid van de zorg. In het zorgmodel dat vanaf 1 januari 2009 van kracht is, zijn daarom aanvullende huisartsenvoorzieningen van toepassing. Asielzoekers kunnen voor de toegang tot de zorg gebruik maken van het inloopspreekuur huisartsenzorg dat op of nabij de COA-locatie wordt gehouden. Net als in de reguliere zorg beoordeelt in de huisartsenpraktijk een Praktijkassistent (gediplomeerd doktersassistent) de aard en urgentie van de gezondheidsklacht. Afhankelijk daarvan en gekoppeld aan de bevoegdheden van ieders discipline bestaat het vervolg uit:
De huisarts is in alle gevallen medisch eindverantwoordelijk voor de zorg. Deze stelt de diagnose vast.
Daarnaast kunnen asielzoekers zelfstandig een afspraak maken met de huisarts, of via het medisch callcentrum de Praktijklijn Gezondheidscentrum Asielzoekers (GCA) bellen. De contactmomenten met het GCA worden geregistreerd in het huisartseninformatiesysteem (HIS). Die registratie is bij de verdere beantwoording ook het uitgangspunt.
De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft overigens laatstelijk in 2012 de toegankelijkheid en de bereikbaarheid van de zorg voor bewoners van opvanglocaties getoetst. U bent hierover geïnformeerd door de minister van VWS, per brief van 14 mei 2012 (Kamerstukken 2011–2012, 19 637, nr. 1530).
Het eerste contact van Renata dat mogelijk gerelateerd kon worden aan de genoemde klachten dateert van dinsdag 13 november 2012. Op die dag is zij gezien door een praktijkverpleegkundige van het GCA. De verpleegkundige heeft over de symptomen van Renata telefonisch contact gehad met de huisarts. De symptomen vormden voor de huisarts geen aanleiding Renata op dat moment zelf te zien.
In de avond van maandag 19 november is door de ouders gebeld met de praktijklijn van GCA. De huisarts op de praktijklijn besluit dat ze die avond nog door de huisarts van de huisartsenpost gezien moeten worden, waarna vervoer naar de huisartsenpost wordt geregeld. Ze wordt onderzocht door de arts van de huisartsenpost, die aangeeft dat zij bij de eigen huisarts een bloedonderzoek moeten laten doen.
De volgende dag, dinsdag 20 november, komt de moeder met Renata echter niet tijdens, maar buiten het spreekuur langs voor het bloedonderzoek. Er wordt daarom een afspraak gemaakt voor de volgende dag, woensdag 21 november.
Op woensdag 21 november wordt het gezin inbewaring gesteld.
Het staat het GCA niet vrij om medische dossiers zonder toestemming van betrokkenen door te sturen of informatie daaruit te delen met derden. Bij andere partners binnen de vreemdelingenketen was de informatie uit het medisch dossier van Renata niet bekend en kon zonder toestemming van de ouders niet bekend worden. GCA is bij het besluit tot inbewaringstelling niet betrokken.
Bij de inbewaringstelling door de politie te Venlo zijn de ouders van Renata gehoord. Daarbij zijn vragen gesteld over de gezondheidstoestand van de gezinsleden.
Uit de informatie van de medische dienst van het detentiecentrum Rotterdam blijkt voorts het volgende. In de avond van 21 november, na aankomst in het detentiecentrum Rotterdam wordt het gezin gezien door een verpleegkundige.
Op 22 november vindt volgens het protocol de medische intake plaats met een verpleegkundige. In de avond van 22 november wordt de medische dienst gebeld vanuit de gezinsafdeling en laat de verpleegkundige Renata naar de medische dienst komen. De verpleegkundige overlegt haar bevindingen met de spoedarts en er wordt medicatie voorgeschreven. De situatie wordt doorgegeven aan de teampost van de afdeling en voor de volgende dag wordt een afspraak gepland op het huisartsenspreekuur. Op 23 november wordt Renata gezien door de huisarts. In de avond wordt zij gezien door een verpleegkundige.
Op 24 en 25 november is er op meerdere momenten een verpleegkundige op Renata’s afdeling geweest in verband met verstrekking van medicatie en het verpleegkundig spreekuur. Daarbij zijn geen bijzonderheden gemeld.
Op 26 november heeft de overdracht aan Polen plaatsgevonden.

Vraag 3

Waarom hebben de medische posten niet doorverwezen naar een huisarts? Hebben zij hiermee conform de zorgvuldigheidseisen gehandeld? In hoeverre kan uit de registratie van het Gezondheidscentrum worden afgeleid of er verzoeken tot doorverwijzing van de familie zijn geweest, ook als die niet zijn gehonoreerd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Is het waar dat het AZC de beschikbare medische gegevens niet heeft overgedragen aan het uitzendcentrum Rotterdam? In hoeverre is hiermee gehandeld in strijd met protocollen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

In hoeverre is er voorafgaand aan de uitzetting naar Polen nog getoetst of vervoer met het oog op de medische toestand van Renate verantwoord was? Wat was de uitkomst van deze toets en waarop was deze gebaseerd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Bent u van mening dat Renate in Nederland medische zorg had moeten ontvangen? Aan welke voorwaarden moet worden voldaan om bij voorgenomen uitzetting in aanmerking te komen voor uitstel op medische gronden? Bent u van mening dat de medische zorg in de maanden dat Renate in Nederland verbleef adequaat is geweest?

Uit de beantwoording van de vragen 2 t/m 5 blijkt dat Renata in Nederland medische zorg heeft ontvangen. De IGZ en IVenJ stellen een onderzoek in naar het medisch handelen en de medische informatieoverdracht in de keten. Op de uitkomsten van dat onderzoek kan ik niet vooruitlopen. De EU-Dublin-verordening kent geen regeling inzake het opschorten of afzien van de overdracht op medische gronden. Wanneer een overdracht kortdurend wordt opgeschort zal dit over het algemeen niet hoeven betekenen dat overdracht niet meer mogelijk is. Ik ben inderdaad van mening dat de regels van de Dublin-verordening nimmer de noodzakelijke zorg van personen in de weg mogen staan. Er is ook geen aanleiding om te veronderstellen dat de Dublin-verordening op enigerlei wijze een belemmering vormt voor goede medische zorg. In de casus van Renata heeft dit geen rol gespeeld.
Voor de vraag of er medische beletselen zijn om een uitzetting verantwoord te achten is het beoordelingskader inzake artikel 64 Vw 2000 het uitgangspunt.

Vraag 7

Klopt het dat bij uitstel van overdracht op medische gronden geen beroep meer gedaan kan worden op de Dublin-conventie? In hoeverre heeft dit meegespeeld bij de uitzetting? Bent u van mening dat de regels van de Dublin-conventie er niet toe zouden mogen leiden dat asielzoekers noodzakelijke zorg wordt onthouden?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 1

Hoeveel Somaliërs zijn er gedwongen uitgezet sinds het ambtsbericht van 30 november 2012?

Er zijn sinds de beleidswijziging die volgde op dit ambtsbericht, tot op heden, enkele personen1 gedwongen naar Somalië teruggekeerd, maar deze personen zijn aan de grens geweigerd door de grensbewaking vanwege een ontstane twijfel omtrent de nationaliteit. Deze personen hebben eerder in Nederland te kennen gegeven uit Somalië afkomstig te zijn en er waren geen aanwijzingen dat dit anders zou zijn.

Vraag 2

Wat is het effect tot op heden voor de mate waarin mensen vrijwillig willen terugkeren? Kunt u dit onderbouwen met cijfers?

In 2012 zijn er circa 10 vreemdelingen vrijwillig teruggekeerd naar Somalië en in 2013 zijn er tot en met juni circa 20 vreemdelingen vrijwillig teruggekeerd2. Uit het laatste ambtsbericht Somalië kan afgeleid worden dat er sprake is van een verbeterde situatie in met name Mogadishu. Hierdoor is gedwongen terugkeer naar Somalië weer mogelijk, waardoor vreemdelingen mogelijk eerder geneigd zijn vrijwillige terugkeer ter hand te nemen.

Vraag 3

Welke afspraken zijn er met Somalië gemaakt? Wordt ook gebruik gemaakt van uitzetdelegaties, zoals bij Guinee?

Met de federale autoriteiten van Somalië is de afspraak gemaakt dat ongeveer vier weken voor gedwongen vertrek een kennisgeving aan de autoriteiten van Somalië wordt gegeven. Als binnen twee weken geen negatief bericht van de autoriteiten wordt ontvangen, kan de vlucht worden geboekt. Voor het reizen naar Somalië wordt volgens gemaakte afspraken met de federale autoriteiten gebruik gemaakt van een EU-staat. Er is geen sprake van taskforces, zover hiermee bedoeld wordt delegaties die vanuit Somalië naar Nederland komen.

Vraag 4

Hoeveel Somaliërs bevinden zich op dit moment in vreemdelingendetentie? Is de gemiddelde verblijfsduur in detentie toegenomen sinds het nieuwe ambtsbericht?

Vraag 5

Hoeveel «interim-measures» zijn er inmiddels afgegeven door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens naar aanleiding van pogingen om Somaliërs uit te zetten? Welke consequenties heeft dit? Ziet u hierin reden om het beleid ten aanzien van Somalië te wijzigen?

Sinds 30 november 2012 is in 13 aanhangige zaken door het EHRM een niet nader gemotiveerde voorlopige maatregel (interim measure) op basis van Regel 39 van het Procesreglement van het Hof opgelegd (stand van zaken op 29 juli 2013). Hierbij merk ik nog het volgende op. De regering wordt niet op de hoogte gesteld als een klager het Hof heeft verzocht om oplegging van een voorlopige maatregel, maar dit verzoek is afgewezen. Ik kan u derhalve geen cijfers verstrekken over de afgewezen verzoeken tot oplegging van een voorlopige maatregel. Wel kan ik u melden dat het Hof niet in alle aan de regering gecommuniceerde klachten tevens een voorlopige maatregel oplegt. Daarnaast werd in de genoemde periode in één zaak het verzoek tot oplegging van een voorlopige maatregel ingetrokken nadat bleek dat de vreemdeling vrijwillig terug wenste te keren naar Somaliland en om die reden in contact was getreden met het IOM (Internationale Organisatie voor Migratie).
Het gegeven dat het Hof in een aantal zaken een voorlopige maatregel heeft opgelegd heeft tot gevolg dat de betreffende vreemdelingen gedurende hun procedure voor het EHRM niet zullen worden uitgezet, de vreemdelingenbewaring – voor zover daarvan sprake is – wordt opgeheven en dat aan hen in beginsel opvang wordt verleend. De toewijzing van een – niet gemotiveerde – voorlopige maatregel heeft geen gevolgen voor het staande beleid. De maatregel geeft immers geen inhoudelijk oordeel over de merites van de zaak, maar schort uitzettingshandelingen op totdat het Hof zich heeft kunnen buigen over de merites van de zaak. Voorlopige maatregelen zijn dus tijdelijke bevriezingsmaatregelen en geen «uitspraken» van het Hof.
Mocht het zo zijn dat een bodemuitspraak van het EHRM mij noodzaakt mijn beleid te herzien, dan zal ik hier uiteraard uitvoering aan geven. Het is overigens nog niet bekend wanneer een Hofuitspraak te verwachten is.

Vraag 6

Hoe verloopt de pilot door het EASO (European Asylum Support Office) over het verzamelen en delen van reeds beschikbare landeninformatie voor Somalië? Zal dit resulteren in een Europees ambtsbericht? Zo ja, per wanneer?

Het doel van de pilot is een efficiëntere verspreiding en uitwisseling van reeds aanwezige landeninformatie onder alle lidstaten. Op 5 en 6 september 2013 vindt de eerste EASO- bijeenkomst van de Somalië-werkgroep plaats op Malta. Deelnemers zijn Country of Origin (COI)-specialisten van immigratiediensten van verschillende EU-lidstaten, waaronder Nederland. Het is nog niet bekend of de samenwerking zal resulteren in een Europees ambtsbericht.

Vraag 7

Heeft u kennisgenomen van het standpunt van Amnesty International dat terugkeer naar Zuid- en Centraal-Somalië in strijd is met het internationale recht?1 Wat is uw reactie hierop?

Dit standpunt van Amnesty International deel ik niet. Asielaanvragen van alle Somaliërs worden individueel beoordeeld en hierbij wordt de veiligheidssituatie in het land in aanmerking genomen. Pas na deze beoordeling is terugkeer van de asielzoeker aan de orde, als is vastgesteld dat geen asielbescherming nodig is.
In mijn brief aan uw Kamer5 en in eerdere antwoorden op Kamervragen6 over de wijzigingen in het asielbeleid ten aanzien van Somalië heb ik aangegeven dat de herwaardering van de situatie in Mogadishu – die niet langer wordt gekwalificeerd als situatie als beschreven in artikel 15c van de Kwalificatierichtlijn – met zich meebrengt dat de belemmeringen voor gedwongen terugkeer naar alle delen van Somalië zijn weggenomen. Ik heb daarom aangegeven dat ik gedwongen terugkeer naar Somalië, met de nodige zorg, weer ter hand ga nemen. Ten aanzien van Zuid- en Centraal-Somalië (buiten Mogadishu) is er geen sprake van een situatie waarin een ieder gevaar loopt louter door zijn aanwezigheid aldaar. In individuele gevallen kan er sprake zijn van een 3 EVRM-risico, zoals wanneer iemand zich niet kan handhaven onder Al-Shabaab en terug moet keren naar of door een gebied dat onder hun controle staat, of als er sprake is van «verwestersing». Ook hierover heb ik u eerder geïnformeerd en mijn beleid is in overeenstemming met het oordeel van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in de uitspraak inzake Sufi en Elmi7.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving over een geval van mishandeling in de zogenaamde «vluchtflat» in Amsterdam?1

Ja.

Vraag 2

Hoe is het mogelijk dat illegale bewoners van de «vluchtflat» herhaaldelijk misdrijven plegen?

Ik heb geen informatie die de conclusie in uw vraag onderschrijft dat de bewoners van de «vluchtflat» herhaaldelijk misdrijven plegen. Wel stel ik vast dat er zich de voorbije maanden enkele incidenten hebben voorgedaan in de vluchtflat naar aanleiding waarvan ook eerder schriftelijke vragen zijn gesteld.2

Vraag 3

Welke personen en/of organisaties faciliteren de «vluchtflat»? Welke acties onderneemt u hiertegen nu het terugkeerbeleid hierdoor ernstig ondermijnd wordt?

Zoals ik in antwoord op eerder door u gestelde Kamervragen heb geschreven, hebben de woningcorporatie De Key, HVO Querido en het Leger des Heils gezamenlijk afspraken gemaakt over de huis- en gedragsregels, die gelden voor het gebouw dat woningcorporatie De Key tijdelijk, tot 1 oktober 2013, beschikbaar heeft gesteld voor deze groep uitgeprocedeerde asielzoekers. Daarnaast wordt door deze organisaties voorzien in levensmiddelen en zijn er ook andere personen die de bewoners van de vluchtflat ondersteunen.
Zolang individuele personen en organisaties die deze uitgeprocedeerde asielzoekers helpen, handelen binnen de grenzen van de wet, is er geen aanleiding om stappen te zetten. Zij moeten er echter wel op bedacht zijn geen onterechte verwachtingen te wekken bij deze uitgeprocedeerde asielzoekers.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de voortdurende wantoestanden rond de «vluchtflat» (en voordien de Vluchtkerk), zoals mishandeling, aanranding, vechtpartijen en drugsgebruik, bewijzen dat er juist meer illegalen vastgezet moeten worden in plaats van veel minder zoals u voor ogen staat? Zo nee, waarom niet?

Nee. Vreemdelingenbewaring is een instrument dat de overheid als uiterst middel kan inzetten om daadwerkelijk vertrek van een vreemdeling te realiseren. Dit is verankerd in de Vreemdelingenwet en de Europese Terugkeerrichtlijn. Vreemdelingenbewaring is geen instrument in het kader van strafrecht en mogelijk gepleegde strafbare feiten.
Wat betreft het beëindigen van het verblijf van de uitgeprocedeerde asielzoekers in het bewuste gebouw merk ik op dat het, gelet op zijn verantwoordelijkheid voor de openbare orde, aan de burgemeester van Amsterdam is om in voorkomend geval actie te ondernemen tegen het verblijf van de betrokken vreemdelingen. Een en ander neemt niet weg dat ik met de gemeente in overleg blijf ten einde de situatie van de betreffende vreemdelingen ook individueel te kunnen beoordelen.

Vraag 5

Bent u bereid de «vluchtflat» te ontruimen, alle illegalen die daar zitten vast te zetten en vervolgens zo spoedig mogelijk uit te zetten? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat de politie de rechten van vreemdelingen schendt op de Spoedeisende Hulp?1 Handhaaft u ondanks dit bericht uw antwoorden van 17 juni 2013 op eerdere vragen?2 Zo ja, waarom? Zo nee, op welke wijze zou u op dit moment de vragen hebben beantwoord?

In elke eenheid van de politie zijn afspraken gemaakt tussen medische instellingen in dat gebied, de politie en het Openbaar Ministerie. In veel gevallen is ook een medisch convenant getekend. Ook hebben de instellingen contactpersonen aangewezen. Deze afspraken worden periodiek geëvalueerd. Waar de gemaakte afspraken onvoldoende worden nageleefd, dienen deze in het gesprek tussen de instellingen, de politie en het OM aan de orde te komen. Zolang deze afspraken en de onderlinge evaluatie goed wordt uitgevoerd deel ik niet de vrees dat personen zich belemmerd zullen voelen in het zich uiten jegens artsen. Ik deel niet de opvatting dat er sprake is van structurele problematiek.
Of het handelen van de betrokken medewerkers in deze specifieke casus professioneel is geweest hangt mede af van de concrete beoordeling van de omstandigheden van het geval. Met de auteur van het artikel zal contact worden opgenomen. Indien immers afspraken onvoldoende zijn nagekomen, is het van belang om hierover goed in gesprek te zijn, teneinde te bezien of en zo ja waar verbetering nodig is.

Vraag 2

Kunt u reageren op de drie casussen? Gaat u onderzoek doen naar de wijze waarop hier is omgegaan met de rechten van de patiënt en het medisch beroepsgeheim?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Klopt het dat wekelijks door de politie de eigen afspraken met ziekenhuizen worden overtreden? Zo ja, waarom? Zo nee, op welke wijze wordt er dan uitvoering gegeven aan de betreffende convenanten en de handreiking «Beroepsgeheim en politie/justitie» van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG)?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Welke concrete gevallen leiden volgens u tot schending van het medisch beroepsgeheim? Is dit in lijn met de convenanten die met de ziekenhuizen zijn afgesloten en met de KNMG-handreiking «Beroepsgeheim en politie/justitie»? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Erkent u dat agenten en medewerkers van de Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) geen beroepsgeheim hebben en dat dit ertoe kan leiden dat medische gegevens van zieke vreemdelingen vroeg of laat openbaar kunnen worden? Kunt u toelichten wat er precies met de medische gegevens gebeurt en hoe u eventuele openbaring en daarmee privacyschending zult voorkomen?

De medewerkers van DV&O dragen zorg voor bewaking en hebben een algemene zorgplicht tijdens het ziekenhuisbezoek. Ook zij hebben een geheimhoudingsplicht. Zij zijn op grond van artikel 125a lid 3 van de Ambtenarenwet verplicht de informatie, waarvan zij bij de uitoefening van hun functie kennisnemen, geheim te houden. Hoewel deze geheimhoudingsplicht een andere wettelijke basis heeft dan de geheimhoudingsplicht van de hulpverleners in de gezondheidszorg, die geregeld is in de artt. 7:457 BW en 88 Wet BIG, brengt ook deze geheimhoudingsplicht mee dat de DV&O-medewerkers de medische gegevens waarvan zij eventueel kennisnemen, niet aan derden mogen verstrekken. Na het ziekenhuisbezoek communiceert alleen de specialist in het ziekenhuis met de medische professionals van de betreffende inrichting. Op deze wijze wordt openbaarmaking van medische gegevens en privacyschending van vreemdelingen voorkomen.

Vraag 6

Deelt u de vrees van artsen dat zieke asielzoekers en vreemdelingen wegens wantrouwen jegens autoriteiten niet snel vrijuit zullen praten, wat onwenselijk is voor de medische behandeling? Zo ja, welke consequenties trekt u hieruit? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 7

Bent u bereid te bekijken of het mogelijk is dat er een gemeenschappelijk opleidingsprogramma voor politie en medici komt over het medisch beroepsgeheim en bijbehorend belangenconflict? Zo nee, waarom niet?

Zoals aangegeven bij de beantwoording van vraag 1, 2, 3, 4 en 6 deel ik niet de opvatting dat er sprake is van een probleem dat op structurele basis voorkomt. Wel acht ik het van belang dat medische instellingen, de politie en het Openbaar Ministerie in de verschillende eenheden met elkaar in gesprek treden indien door één van de partijen wordt geconstateerd dat afspraken niet worden nagekomen. Ook zal de politie in contact treden met de auteur van het artikel.

Vraag 8

Bent u bereid om in overleg te treden met medici en politie over betreffende problematiek? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Een aangekondigde aanranding»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe is het mogelijk dat deze psychopathische illegale Somalische vreemdeling, die al sinds 1995 in Nederland verblijft, vrij kon rondlopen, terwijl bekend is dat hij een verleden heeft van (seksuele) agressie en hij reeds herhaaldelijk met justitie in aanraking is geweest?

Kort na de aanranding in de vluchtkerk is betrokkene aangehouden. Hij verblijft sindsdien in voorlopige hechtenis in afwachting van zijn strafzaak.
De verwijdering van criminele en overlast gevende vreemdelingen acht ik een prioriteit. De op verdenking van aanranding aangehouden vreemdeling is eerder niet uitgezet omdat hij lijdt aan een psychische stoornis waarvoor in het land van herkomst onvoldoende behandelmogelijkheden zijn. Daarom was vreemdelingenbewaring, dat immers is gericht op gedwongen vertrek naar het land van herkomst, niet mogelijk. Verder stonden er op het moment van de aanranding geen strafbare feiten tegen betrokkene open die een basis boden om hem in detentie of voorarrest te houden.

Vraag 3

Deelt u de mening dat uit dit trieste geval eens te meer blijkt dat, zolang niet tot uitzetting van dergelijke vreemdelingen kan worden overgegaan, zij vastgezet moeten worden zodat ze geen vrij spel hebben in onze samenleving en zodat er een prikkel is om uit Nederland te vertrekken? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u garanderen dat de dader van dit weerzinwekkende misdrijf niet meer vrij komt, maar achter slot en grendel verblijft tot hij alsnog uit Nederland kan worden verwijderd? Zo neen, waarom niet?

Betrokkene is gedagvaard wegens de aanranding in de vluchtkerk. Het is aan de rechter om te oordelen welke maatregel passend is, alle omstandigheden van het geval en de persoon van de dader meewegend. Ik kan niet vooruit lopen op het oordeel van de rechter.

Vraag 5

Hoeveel andere criminele illegalen telt ons land? Wat doet u om al deze vreemdelingen uit te zetten dan wel vast te zetten zolang uitzetting niet lukt?

Het aanpakken van criminele illegale vreemdelingen heeft hoge prioriteit. Doel is het daadwerkelijke vertrek van deze vreemdelingen uit Nederland en daarmee de bescherming van de Nederlandse samenleving. De werkwijze is dat een criminele illegale vreemdeling direct na afloop van de strafrechtelijke detentie Nederland wordt uitgezet. In het geval dat uitzetting niet direct aansluitend aan de strafrechtelijke detentie mogelijk blijkt, kan een criminele vreemdeling in vreemdelingenbewaring worden gesteld.
Zoals ik ook heb aangegeven in de beantwoording van de schriftelijke vragen van de leden Helder en Fritsma (beiden PVV) over het bericht «België: bijna 20 criminele illegalen per dag»2, worden momenteel in samenwerking met de ketenpartners verbeteringen aangebracht op het terrein van managementinformatie. Hierbij wordt een koppeling gemaakt tussen de strafrechtketen en de vreemdelingenketen waarmee naar verwachting in 2014 gegevens beschikbaar komen over vreemdelingen die verdacht worden van een misdrijf.
Het totaal aantal verdachte of veroordeelde vreemdelingen dat door tussenkomst van de Dienst Terugkeer en Vertrek Nederland is uitgezet of aantoonbaar uit Nederland is vertrokken, wordt geregistreerd. In 2012 waren dat er circa 690.

Vraag 1

Heeft u de Iraakse autoriteiten duidelijk gemaakt dat hun tegenwerking bij het terugnemen van uit te zetten Irakezen meer dan schandalig is, gelet op het feit dat Nederland Irak in het verleden op grote schaal heeft gesteund bij de wederopbouw, waarbij Nederlandse militairen zijn gesneuveld en waarbij bijvoorbeeld voor honderden miljoenen euro’s aan schuldenverlichting is verleend? Zo neen, waarom niet?1

Tijdens mijn korte bezoek aan Irak heb ik de autoriteiten gewezen op hun internationale verplichtingen om Irakezen terug te nemen die niet (langer) in Nederland mogen blijven. Daarbij heb ik aangegeven dat Nederland grote inspanningen heeft geleverd bij de wederopbouw van Irak en jarenlang vele Irakezen heeft opgevangen en in onze samenleving heeft opgenomen. Inmiddels verblijven circa 50.000 Irakezen legaal in Nederland. Tevens heb ik duidelijk gemaakt dat het voor de geloofwaardigheid van het Nederlandse migratiebeleid van belang is dat Irakezen die geen verblijfsvergunning ontvangen daadwerkelijk terugkeren naar Irak. Voor de Nederlandse regering is vrijwillige terugkeer daarbij het uitgangspunt, waarvoor Nederland ondersteuning aanbiedt.
Mijn Iraakse gesprekspartners toonden veel respect voor de inspanningen die Nederland ten behoeve van Irak heeft gedaan. Zij voegden daaraan toe dat Irak echter nog altijd in wederopbouw is en tevens kampt met ruim 1,5 miljoen ontheemden binnen Irak en de directe buurlanden. De terugkeer en herhuisvesting van deze Irakezen wordt door Irak vooralsnog belangrijker geacht dan het voldoen aan het verzoek van een derde land tot terugname van Iraakse burgers in het kader van een niet-vrijwillig vertrek uit dit derde land. Irak werkt wel mee aan vrijwillige terugkeer en is ook bereid dat te ondersteunen.
Dit Iraakse standpunt deel ik niet. Ik heb dit mijn Iraakse gesprekspartners ook duidelijk laten weten. Afgesproken is samen met Irak een werkgroep in te stellen om concrete oplossingen voor de terugkeerproblematiek uit te werken. Omdat naast Nederland, ook andere landen met dezelfde problematiek kampen, heb ik voorgesteld deze landen daarbij te betrekken.

Vraag 2

Is het door uw ambtsvoorganger toegezegde bedrag van 5,5 miljoen euro dat aan Irak beschikbaar zou worden gesteld om de terugkeer en opvang van uitgeprocedeerde Iraakse asielzoekers te faciliteren al uitbetaald aan de Iraakse autoriteiten? Zo ja, bent u bereid dit bedrag onmiddellijk terug te vorderen? Zo neen, bent u bereid er voor te zorgen dat er geen cent van dit bedrag aan Irak wordt uitgekeerd zolang men blijft weigeren mee te werken aan terugkeer van de eigen onderdanen?

Mijn ambtsvoorganger heeft destijds aangegeven dat de Nederlandse regering bereid is Irak te ondersteunen bij de opvang en reïntegratie van Irakezen die Nederland moeten verlaten en te helpen met het vinden van een oplossing voor het probleem van de vele binnenlandse ontheemden. Hiervoor was een substantieel bedrag van 5,5 miljoen euro beschikbaar gesteld. Duidelijk is dat er sprake moet zijn van uit Nederland naar Irak teruggekeerde Irakezen om het bedrag te kunnen bestemmen. Vooralsnog lijkt Irak echter niet te willen voldoen aan de op Irak rustende internationale verplichting om op verzoek van Nederland Iraakse staatsburgers terug te nemen. Dat geld is nog steeds beschikbaar.

Vraag 3

Welke vormen van hulp (economisch, militair of anderszins) ontvangt Irak momenteel van Nederland? Bent u bereid elke vorm van Nederlandse hulpverlening aan Irak per ommegaande op te schorten tot het moment waarop volledige medewerking aan de terugkeer van eigen onderdanen wordt verleend? Zo ja, kunt u specificeren welke hulpverlening wordt gestopt en hoeveel geld dit betreft? Zo neen, welke maatregelen of sancties gaat u dan treffen om er voor te zorgen dat gedwongen terugkeer naar Irak mogelijk wordt?

Het opschorten van hulpverlening aan Irak is niet aan de orde. Irak ontvangt geen economische of militaire hulp. Nederland ondersteunt via NGO’s en internationale organisaties de mensenrechtensituatie van bevolkingsgroepen die het in Irak moeilijk hebben: etnische, religieuze en seksuele minderheden (LHBT). Tevens wordt bijgedragen aan ontmijning in de Koerdische regio. Opschorting van deze programma’s zou maatschappelijk kwetsbare groepen onevenredig treffen.
Naast terugkeer en mensenrechten is economische diplomatie speerpunt van het Nederlandse beleid richting Irak. Hierbij gaat het om actieve ondersteuning van het Nederlandse bedrijfsleven door de Nederlandse ambassade in Bagdad en het liaisonkantoor in Erbil. De Iraakse overheid werkt hard aan de wederopbouw van Irak en investeert hiertoe veel fondsen in voor Nederland belangrijke sectoren, zoals landbouw, infrastructuur, watersector, gezondheidszorg, olie- en gassector en onderwijs. Irak betaalt deze grootschalige investeringen zelf uit de (groeiende) olieopbrengsten. Irak kende in 2012 een economische groei van 8,5%. Voor de periode 2013–2017 wordt gemiddeld 9% groei per jaar verwacht. De Iraakse investeringsbegroting is 20% van het Bruto Nationaal Product (BNP), d.w.z. 46 miljard US$ in 2013.
Het voorgaande neemt niet weg dat ik mij blijf inzetten om te bewerkstellingen dat Irak de op soevereine staten rustende verplichting om op verzoek van een derde staat eigen staatsburgers terug te nemen, zal nakomen.

Vraag 1

Hoe apprecieert u de meest recent informatie die u op dit moment beschikbaar heeft over de veiligheidssituatie in bepaalde delen van Irak, met name in de regio in en rondom Bagdad en het noorden daarvan, gelet op de eerdere vragen over de actuele veiligheidssituatie in Irak?1

De veiligheidssituatie in Centraal- en Zuid-Irak lijkt sinds april 2013 te verslechteren ten gevolge van oplopende sektarische spanningen tussen de Sjiitische en Soennitische bevolkingsgroepen. In mijn antwoord op vraag 2 zal ik dit nader toelichten. Naar mijn opvatting kan echter uit de beschikbare informatie niet worden opgemaakt dat de situatie in Irak zo ernstig is dat terugkeer naar dat land een schending van artikel 3 EVRM oplevert. Verder wijs ik u nog op een achttal zeer recent door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens gewezen arresten (o.a. arrest van 27 juni 2013, no. 66523/10). In deze arresten concludeert het Hof dat de actuele situatie in Irak niet dusdanig is dat een asielzoeker bij terugkeer naar Irak louter door zijn aanwezigheid aldaar een reëel risico zou lopen op een behandeling in strijd met artikel 3 EVRM. Deze uitspraken hebben naar mijn oordeel des te meer belang nu het Hof de te behandelen zaken ex nunc heeft beoordeeld en ten gevolge in de uitspraken rekening heeft gehouden met de periode tot aan het moment van de uitspraak.

Vraag 2

Hoeveel ernstige geweldsincidenten zijn er dit jaar geweest in die gebieden? Is bij benadering bekend hoeveel doden en gewonden daarbij zijn gevallen? Hoe verhouden deze cijfers zich tot die over de jaren 2011 en 2012?

Volgens cijfers van de United Nations Assistance Mission to Iraq (UNAMI) zijn er in Irak in de maanden april, mei en juni respectievelijk 595, 963 en 685 burgerdoden gevallen. Dit duidt op een geweldstoename ten opzichte van de voorgaande periode. Dit geldt met name voor de regio Bagdad, maar ook in de andere delen van Centraal- en Zuid Irak is het aantal geweldsincidenten toegenomen. De veiligheidssituatie in de drie provincies formeel onder bestuur van de Kurdistan Regional Government (Dohuk, Erbil, Sulaimaniya) is in de afgelopen periode stabiel gebleven, en zelfs verbeterd!
In het algemeen ambtsbericht van het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat naar verwachting in het najaar zal verschijnen, zal in detail worden ingegaan op de veiligheidssituatie in Irak.

Vraag 3

Op welk moment is de veiligheidssituatie in delen van Irak dusdanig verslechterd dat het instellen van het vertrekmoratorium noodzakelijk zou zijn?

Deze vraag is niet in zijn algemeenheid te beantwoorden. Het voeren van een vertrekmoratorium is overigens binnen het stelsel van de wet niet de meest geëigende stap bij een verslechterende veiligheidssituatie. Bij een wijzigende veiligheidssituatie, die aanleiding vormt voor een beleidsaanpassing, is primair een wijziging van het geldende toelatingsbeleid aangewezen. Op basis van de specifieke ontwikkelingen zal moeten worden bezien of, en zo ja welke beleidsmaatregelen zijn geïndiceerd.

Vraag 1

Herinnert u zich de zorgen die eerder zijn uitsproken over het ongedocumenteerd zijn van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) die geen recht hebben op asiel in Nederland?1

Ik herinner me de zorgen die zijn uitgesproken over ongedocumenteerde amv’s en heb begrip voor de kwetsbare situaties waarin deze jongeren zich bevinden. Op 22 juni 2012, 17 mei en 1 juli jl. is uw Kamer geïnformeerd over de onwenselijkheid van het verstrekken van een identiteitsbewijs aan onrechtmatige verblijvende amv’s3 4.
Voor de goede orde wil ik benadrukken dat, eerst en vooral, een amv niet zonder identiteitsbewijs in Nederland hoeft te verblijven. Een amv, die niet in aanmerking komt voor bescherming, is vrij om naar de diplomatieke vertegenwoordiging van het land van herkomst te gaan om daar een identiteitsbewijs aan te vragen. Er is dus geen reden waarom amv’s niet in bezit zouden kunnen zijn van een identiteitsbewijs, eventuele uitzonderingen daargelaten.
De kwetsbare situatie van amv’s wordt niet opgelost door het verstrekken van een identiteitsdocument. Ik deel dus niet de mening dat een identiteitsbewijs de kwetsbaarheid van amv’s kan verkleinen, zij hebben immers recht op opvang, scholing en medische zorg tot hun meerderjarigheid. Daarnaast creëert een identiteitsdocument verstrekt door de Nederlandse overheid ten onrechte de schijn van legaliteit.
In zijn algemeenheid geldt dat de overheid voor zijn handelen een wettelijke grondslag nodig heeft. Op grond van het vreemdelingenrecht kan een bewijs van rechtmatig verblijf worden verstrekt aan rechtmatig verblijvende vreemdelingen. Dit bewijs is in de wet op de identificatieplicht aangemerkt als rechtmatig identiteitsbewijs. De Vreemdelingenwet kent geen grondslag om documenten te verstrekken aan niet rechtmatig verblijvende vreemdelingen, ook niet indien zij amv zijn. Gelet op wat ik hiervoor heb aangegeven, zie ik ook geen noodzaak om een dergelijke grondslag te creëren.

Vraag 2

Hoeveel ongedocumenteerde AMV’s bevinden zich in Nederland? Hoe groot is gemiddeld het deel van de totale instroom van AMV’s dat ongedocumenteerd is?

Er worden geen cijfers bijgehouden over ongedocumenteerde amv’s. In de praktijk blijkt een groot deel van de amv’s ongedocumenteerd.
Om een kader te geven: de asielinstroom van amv’s (eerste asielaanvragen) betreft 480 aanvragen in 2011, 700 aanvragen in 2010, 1.040 aanvragen in 2009 en 730 in 20085.

Vraag 3

Op welke wijze waarborgt u dat ongedocumenteerde AMV’s niet extra kwetsbaar zijn voor uitbuiting, kinderhandel en een rechteloos bestaan in de illegaliteit in Nederland?

Voor amv’s ten aanzien van wie er indicaties zijn dat zij een risico lopen om slachtoffer te worden van mensenhandel is er de beschermde opvang. Voogdijinstelling Nidos indiceert de jongere voor een plaats in de beschermde opvang. Zoals ik u onlangs heb gemeld, verdwijnen er nauwelijks amv’s uit deze beschermde opvang6. Ik heb daarbij aangegeven welke, ook ten aanzien van de overige amv’s, inspanningen worden gedaan om verdwijningen te voorkomen en jongeren in geval van verdwijning op te sporen. Het al dan niet gedocumenteerd zijn, maakt hierbij geen verschil.
Mijn beleid is er voorts op gericht om amv’s aan wie geen asiel wordt verleend zo snel mogelijk terug te laten keren naar hun herkomstland of een derde land waar zij redelijkerwijs heen kunnen gaan onder de voorwaarde van adequate opvang. Hierbij is medewerking van de amv zelf en zijn omgeving onontbeerlijk. Als is vastgesteld dat de amv geen asielbescherming nodig heeft, dient hij zich te wenden tot de autoriteiten van zijn land van herkomst om documenten aan te vragen. Hierbij kunnen zij uiteraard ook ondersteuning krijgen door bijvoorbeeld de DT&V of IOM.

Vraag 4

Deelt u de mening dat een identiteitsbewijs die kwetsbaarheid van AMV’s kan verkleinen? Deelt u daarnaast de mening dat een AMV-pasje geen dubbel signaal hoeft af te geven als dit geen rechtmatig verblijf oplevert, geen extra rechten in het leven roept en de AMV’s niet ontslaat van de verplichting om te werken aan terugkeer naar het land van herkomst? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Op welke wijze waarborgen andere Europese lidstaten dat ongedocumenteerde AMV’s die niet in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning, voldoende beschermd zijn tegen uitbuiting en kinderhandel? Welke lidstaten verlenen deze AMV’s rechtmatig verblijf en/of een identiteitsdocument? Kunt u bij dit antwoord in ieder geval het Duitse beleid betrekken?

Het risico om slachtoffer te worden van mensenhandel hangt niet per se samen met het illegaal zijn. Immers, in het verleden hebben we meegemaakt dat amv’s verdwenen uit de opvang terwijl zij nog in de asielprocedure zaten. Daartoe is de beschermde opvang ontwikkeld. Het feit dat een amv uitgeprocedeerd en ongedocumenteerd is, betekent niet altijd dat hij uit zicht is van de overheid. Amv’s hebben een voogd en recht op opvang en voorzieningen tot hun 18elevensjaar. Nederland zet zich in het algemeen in om mensenhandel en uitbuiting te voorkomen en dit geldt ook voor andere Europese landen.
Een van de doelstellingen van het Action Plan on Unaccompanied Minors 2010–2014 van de Europese Commissie is het voorkomen van onveilige migratie en mensenhandel. In de tussentijdse evaluatie7 beschrijft de Europese Commissie dat de EU en de Lidstaten migratie, en met name van kinderen, blijven integreren in ontwikkelingssamenwerking. Zo zijn er trainingen om vroegtijdig slachtoffers van mensenhandel te identificeren en kinderen en ouders worden geïnformeerd over de risico’s van illegale migratie. Voorts blijkt dat landen financiële steun vanuit de EU ontvangen om kinderen op te vangen. In meerdere gremia worden de gevaren van illegale migratie besproken.
Duitsland verleent geen identiteitsdocument aan onrechtmatig verblijvende amv’s. Ze hebben wel, net zoals in Nederland, een document voor asielzoekers dat rechtmatig verblijf aantoont. Daarnaast kent Duitsland een tijdelijk document dat uitzetting uitstelt (Duldung) bijvoorbeeld bij afwezigheid van de benodigde papieren of door medische noodzaak. Geen van beide gronden komt overeen met het identiteitsdocument voor amv’s waar in eerdere vragen op wordt gedoeld.

Vraag 6

Waarom is het noodzakelijk om voor het verstrekken van een identiteitspas aan ongedocumenteerde AMV’s een wettelijke grondslag te creëren, nu die pas op zichzelf geen nieuwe wettelijke rechten in het leven roept? Welke varianten van de pas zijn er waarbij dit niet vereist is?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Burgemeester maakt afspraken met Vluchtflat»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het ronduit bespottelijk is dat een burgemeester afspraken maakt met mensen die helemaal niet in Nederland mogen zijn en weigeren zich aan hun vertrekplicht te houden? Zo nee, waarom niet?

In uw vragen wordt gesuggereerd dat de burgemeester van Amsterdam, de heer Van der Laan, namens de gemeente afspraken heeft gemaakt met vertegenwoordigers van uitgeprocedeerde asielzoekers over het bieden van noodopvang door de gemeente. Dat is echter niet het geval. Navraag bij de gemeente leert dat de heer Van der Laan op 4 juli jl. een vergadering heeft voorgezeten waarin vertegenwoordigers van de uitgeprocedeerde asielzoekers, de woningcorporatie De Key, HVO Querido en het Leger des Heils onderling afspraken hebben gemaakt over de huis- en gedragsregels, die gelden voor het gebouw dat woningcorporatie De Key tijdelijk, tot 1 oktober 2013, beschikbaar heeft gesteld voor deze groep illegalen. De gemeente is geen partij bij de gemaakte afspraken. De burgemeester heeft het in het kader van het handhaven van de openbare orde van belang geacht de totstandkoming van deze huis- en gedragsregels te bespoedigen. Omwille van het handhaven van de openbare orde is eveneens afgesproken dat de gemeente samen met De Key, HVO Querido en het Leger des Heils meebetaalt aan de beveiliging.

Vraag 3

Hoe is het mogelijk dat u deze burgemeester (herhaaldelijk) zijn gang laat gaan met het ondermijnen van het vertrekbeleid, nu hij door het regelen van opvang steeds de mogelijkheid biedt aan uitgeprocedeerden om op een makkelijke manier illegaal in Nederland te blijven?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u bereid om niet langer te accepteren door de gemeente Amsterdam bijvoorbeeld flink te korten op het gemeentefonds? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u voornemens om het verblijf van de uitgeprocedeerde asielzoekers in het gekraakte gebouw nu eindelijk te beëindigen, de betreffende vreemdelingen in vreemdelingendetentie te plaatsen en hun vertrek uit Nederland te bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?

Nee. Wat betreft het beëindigen van het verblijf van de uitgeprocedeerde asielzoekers in het bewuste gebouw merk ik op dat het, gelet op zijn verantwoordelijkheid voor de openbare orde, aan de burgemeester van Amsterdam is om in voorkomend geval actie te ondernemen tegen het verblijf van de betrokken vreemdelingen. Over het in vreemdelingendetentie plaatsen van de betrokken vreemdelingen merk ik op dat dit alleen aan de orde is ter fine van uitzetting, wanneer er concreet zicht is op uitzetting. Hiervan is bij een groot deel van de in het pand verblijvende uitgeprocedeerde asielzoekers, vanwege het niet meewerken aan terugkeer, thans geen sprake. Een en ander neemt niet weg dat ik met de gemeente in overleg blijf ten einde de situatie van de betreffende vreemdelingen ook individueel te kunnen beoordelen.

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoorden van 26 april jl. op de vragen van 19 maart jl.1 en uw antwoorden van 1 juli jl. op vervolgvragen van 27 mei jl.?2

Ja.

Vraag 2

Erkent u dat het in ieder geval onwenselijk is als er tolken en vertalers in het IND-tolkenbestand staan geregistreerd die niet aan de gestelde bijscholingseisen voldoen? Zo nee, waarom niet? Hoeveel tolken en vertalers staan er nog ingeschreven in het IND-tolkenbestand die niet voldoen aan deze bijscholingseisen? Staan betreffende Chinese tolken nog steeds geregistreerd in dit tolkenbestand? Op welke gronden kunnen tolken en vertalers uit dit bestand worden verwijderd?

Tolken en vertalers die ingeschreven zijn in het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv) of zijn geplaatst op de Uitwijklijst hebben een bijscholingsverplichting om de inschrijvingsperiode na 3 of 5 jaar te kunnen verlengen. Dit is vastgelegd in het Besluit permanente educatie Wet beëdigde tolken en vertalers (Wbtv) van 22 december 2011. Deze bijscholingsplicht is alleen wettelijk vastgelegd voor register- en uitwijklijsttolken.
De IND is in beginsel verplicht registertolken in te zetten in de procedures. Indien het niet mogelijk is een registertolk in te zetten kan gemotiveerd worden afgeweken van deze afnameverplichting. De Wbtv biedt deze ruimte ook: wanneer wegens de vereiste spoed een in het register ingeschreven beëdigde tolk of vertaler niet tijdig beschikbaar is of wanneer het register geen tolk of vertaler bevat die gekwalificeerd is voor de vereiste bron- of doeltaal wordt van deze afnameplicht afgeweken.
De IND maakt gebruik van circa 900 tolken, van wie circa 360 tolken niet staan ingeschreven in het register of opgenomen zijn op de uitwijklijst. Deze tolken voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen alvorens zij worden opgenomen in het IND-tolkenbestand, zoals een goede, actieve en actuele kennis van het Nederlands en de vreemde taal en het kunnen voeren van een vloeiende conversatie in beide talen. Daarnaast moet de tolk voldoen aan eisen aangaande zijn werk- en denkniveau, alsmede op het gebied van tolkvaardigheden.
De IND valt niet onder het Besluit permanente educatie van de Wbtv zoals het Rbtv, en heeft voor deze tolken geen standaard bijscholingseisen ten behoeve van verlenging van inschrijving. De IND stelt geen algemene bijscholingseisen aan tolken, mede daar er op het gebied van de door die tolken gesproken vreemde talen vaak geen tolkenopleidingen bestaan. Aan individuele tolken kunnen indien daartoe aanleiding bestaat bijscholingseisen worden opgelegd op het gebied van de Nederlandse taal, tolkhouding en tolkvaardigheden om zodoende aan de kwaliteitseisen te blijven voldoen.
De IND hecht grote waarde aan de integriteit van tolken. Tolken die in het IND-tolkenbestand zijn opgenomen zijn gehouden aan naleving van de Gedragscode tolken van de IND. Gronden voor verwijdering uit het IND-tolkenbestand kunnen zijn een overtreding van een of meerdere artikelen uit de Gedragscode tolken IND (zie www.ind.nl), zoals:
De betreffende Chinese tolken zijn niet meer opgenomen in het IND-tolkenbestand.

Vraag 3

Worden er verschillende (bij)scholingseisen gesteld aan inschrijving bij het Register beëdigde tolken en vertalers op de uitwijklijst respectievelijk in het IND-tolkenbestand? Zo ja, waarom? Welke scholingseisen worden gesteld?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe komt het dat de rechtbank onvoldoende op de hoogte was over de gerezen twijfel aan de integriteit van betrokken tolken? Hoe zal dit in de toekomst worden voorkomen? Wat is de normale procedure om alle instanties hierover snel en effectief te informeren?

In mijn antwoord op eerdere vragen3 heb ik reeds beschreven wat in dit geval is gebeurd, evenals de maatregelen die in reactie daarop genomen zijn. In aanvulling hierop kan ik nog melden dat wanneer een tolk of vertaler is opgenomen in het Register beëdigde tolken en vertalers deze inschrijving kan worden doorgehaald indien zich ernstige feiten of omstandigheden aandienen aangaande de integriteit of de vakbekwaamheid van een beëdigde tolk of vertaler. Van een beschikking tot doorhaling of tijdelijke doorhaling wordt mededeling gedaan in de Staatscourant en deze wordt onder de aandacht gebracht van de instanties met een afnameplicht.

Vraag 5

In welke procedures, anders dan asielprocedures, zijn de twee Chinese tolken nog meer ingezet? Hoeveel procedures betreft het? Zijn de Oeigoerse betrokkenen geïnformeerd over de betrokkenheid van deze tolken? Zo nee, waarom niet?

Uit de IND systemen kwam naar voren dat in minder dan vijf reguliere procedures de betreffende tolken mogelijk zijn ingezet. Hierin bleek reeds sprake te zijn van rechtmatig verblijf. Evenals in asielzaken waarin reeds sprake is van rechtmatig verblijf zijn zij niet actief benaderd omdat (gedwongen) terugkeer naar China niet aan de orde is. Wel zal in hun dossier bij de IND een aantekening worden opgenomen als vaststaat dat er een contactmoment is geweest met één van beide tolken.

Vraag 6

Hoeveel Oeigoeren is alsnog de vergunning geweigerd wegens gevaar voor de openbare orde? Is in hun zaak ook onderzocht of er belastende informatie aan China is verstrekt over hun asielaanvraag? Zo nee, waarom niet? Erkent u dat zij hierdoor mogelijk meer gevaar lopen bij terugkeer? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze gaat u voorkomen dat deze Oeigoeren gevaar lopen bij terugkeer?

In een zeer klein aantal gevallen, minder dan 10, is sprake van een gevaar voor de openbare orde en is om die reden geen verblijfsvergunning verleend. In deze gevallen is schending van artikel 3 EVRM aangenomen. In een dergelijke situatie is uitzetting naar het land van herkomst niet aan de orde.

Vraag 7

Erkent u dat uit opeenvolgende ambtsberichten over China blijkt dat er zeker een kans is dat familieleden van Oeigoeren die in het buitenland verblijven, te maken kunnen krijgen met negatieve aandacht van de autoriteiten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze gaat u dan zoveel mogelijk voorkomen dat familieleden in China problemen of negatieve aandacht krijgen van Chinese autoriteiten?

Het kan voorkomen dat familieleden van Oeigoeren die in het buitenland actief zijn op het gebied van mensenrechten of van Oeigoeren die worden gezocht, van de zijde van de Chinese autoriteiten problemen ondervinden. In het algemeen zal de vrees voor negatieve aandacht voor familieleden samenhangen met de redenen voor een asielaanvraag. Dit zal dan worden meegewogen in de beoordeling van de aanvraag. Het is een uitgangspunt van het asielbeleid dat de autoriteiten van de landen van herkomst van asielaanvragers niet worden geïnformeerd over asielaanvragen.
Nederland zal bij de Chinese autoriteiten blijven aandringen op het respecteren van mensenrechten, in het bijzonder van de rechten van minderheden, zoals de vrijheid van religie, vrijheid van vreedzame vergadering en vrijheid van meningsuiting.

Vraag 8

Op welke wijze blijft u de situatie van Oeigoeren in China nauwlettend volgen?

De Nederlandse ambassade rapporteert met enige regelmaat over de politieke ontwikkelingen in Xinjiang. Daarnaast brengt het ministerie van Buitenlandse Zaken regelmatig een ambtsbericht uit over China ten behoeve van het asiel- en terugkeerbeleid. De laatste dateert van december 2012.
Ook hebben de landenspecialisten van Bureau Land en Taal van de IND specifieke kennis over de landen van herkomst en zijn hierdoor ook goed geïnformeerd over de situatie van Oeigoeren in China. Zij zijn steeds op de hoogte van de laatste rapporten en hebben een signalerende functie.

Vraag 1

Hoeveel asielvergunningen zijn in 2012 en de eerste helft van 2013 afgegeven aan alleenstaande minderjarige asielzoekers (amv’s) in de algemene procedure, in de verlengde asielprocedure en na een beroepsprocedure? Kunt u uw antwoord per categorie specificeren?

In de tweede voortgangsrapportage van INDiGO is uw Kamer gemeld dat gedurende de periode van conversie van dossiers van INDIS naar INDIGO geen management informatie kan worden geleverd. De levering van managementinformatie uit INDiGO is sinds de start van de conversie hervat. Dit gebeurt echter gefaseerd. Het is nog niet mogelijk om gedetailleerde informatie te leveren, wat betekent dat de gestelde vragen over amv’s nog niet kunnen worden beantwoord. Naar verwachting is dit vanaf het eerste kwartaal 2014 mogelijk.

Vraag 2

Hoeveel vergunningen zijn in 2012 afgegeven aan amv's?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Op welke manier wordt rekening gehouden met het belang van het kind in de asielprocedures van de amv's?

In de Vreemdelingenwet 2000 en de lagere regelgeving is expliciet rekening gehouden met de belangen van kinderen. Amv’s wordt bijvoorbeeld bijzondere voorbereiding en begeleiding geboden voor, tijdens en na de asielprocedure. Daarnaast zijn organisatorische maatregelen getroffen om de belangen van kinderen te waarborgen. Hoormedewerkers van de specialistische unit van de IND zijn bijvoorbeeld opgeleid om kinderen te interviewen en er is een speciale gehoorruimte voor jonge kinderen. Ook wordt rekening gehouden met kindspecifieke situaties in het toelatingsbeleid, zoals kindsoldaten en genitale verminking. Daarnaast is er specifieke opvang voor amv’s die aansluit bij de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het betreffende kind.

Vraag 4

Indien deze gegeven niet geregistreerd worden, bent u bereid dat in de toekomst wel te doen zodat zowel u als de Kamer over deze gegevens kunnen beschikken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.