Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel «Ambtenaar wordt jeugdpsychiater»?1

In het betreffende bericht wordt een onjuist beeld geschetst. De betreffende cursus is bedoeld om beleidsmedewerkers van gemeenten inzicht te verschaffen in de jeugd-ggz en de jeugd-lvb. Voor beleidsmedewerkers en loketmedewerkers die zich gaan bezighouden met de jeugdhulp, is het belangrijk dat zij deze wereld goed leren kennen en daarom volgen zij nu verschillende cursussen. Dat wil nog niet zeggen dat zij daarmee bevoegd zijn om straks te kunnen gaan diagnosticeren. Diagnostiek en toeleiding tot de jeugd-ggz zal ook in het nieuwe stelsel gebeuren door artsen of andere deskundigen. Veel gemeenten richten daarvoor zorgteams in. Daarnaast blijft jeugdhulp ook toegankelijk via een verwijzing door de huisarts, jeugdarts of medisch specialist.

Vraag 2

Is deze basiscursus jeugdpsychiatrie voor ambtenaren in lijn met uw visie op de overheveling van jeugdzorg naar de gemeenten? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Het is aan de gemeenten om te bepalen welke opleidingen zij noodzakelijk achten om per januari 2015 goed toegerust te zijn. Ik kan me goed voorstellen dat het zinvol is als bepaalde medewerkers van gemeenten een goed beeld hebben van de jeugd-ggz en jeugd- lvb als onderdeel van de gehele jeugdhulp.

Vraag 3

Is dit de «transitie die moet leiden naar een transformatie van de jeugdzorg» die u voor ogen heeft? Kunt u uw antwoord toelichten?

De inzet van gemeenten om hun beleidsambtenaren en loketmedewerkers inzicht te verschaffen in de verschillende aspecten van jeugdhulp, is een positieve bijdrage aan de transformatie die gemeenten in de jeugdhulp moeten realiseren. Immers, de doelstellingen van de jeugdwet kunnen alleen gerealiseerd worden als gemeenten met kennis van zaken tot een integraal aanbod van jeugdhulp komen.

Vraag 4

Bent u van mening dat het een goed idee is dat ambtenaren op de stoel van deskundigen gaan zitten en psychiatrische problemen moeten beoordelen en de inzet van professionele zorg moeten inzetten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Het beoordelen en diagnosticeren van psychiatrische problemen moet altijd door deskundigen worden gedaan. Op grond van de Jeugdwet kan dit een deskundige in dienst van de gemeente of als lid van een wijkteam zijn, maar ook een huisarts, jeugdarts of medisch specialist. Zij kunnen doorverwijzen naar alle vormen van jeugdhulp, waaronder jeugd-ggz.

Vraag 5

Erkent u dat ambtenaren die de toegang tot zorg moeten beoordelen beïnvloed kunnen of zullen worden door de financiële gevolgen die hun keuzes voor zorgtoewijzing hebben voor de gemeente waarvoor zij tevens werken? Hoe garandeert u onafhankelijkheid? Kunt u uw antwoord toelichten?

In het nieuwe stelsel is het aan gemeenten om toeleiding naar passende ondersteuning, hulp en zorg te organiseren. Daarbij zullen zij in algemene zin ook oog hebben voor de schaarste die er is wat betreft het aanbod en de financiële middelen op dezelfde wijze als budgettaire beperkingen een rol spelen in het huidige zorgstelsel. Financiële overwegingen spelen niet mee bij het bepalen van de noodzaak van een individuele voorziening, maar zij kunnen wel een rol spelen bij het bepalen van de vorm van de voorziening en de jeugdhulpaanbieder door wie deze wordt uitgevoerd. Gemeenten zijn hierbij wel gehouden aan wettelijke randvoorwaarden. Zo hebben gemeenten een jeugdhulpplicht en moeten zij tijdig passende jeugdhulp inschakelen. Hierbij moeten zij de juiste deskundigheid inzetten om te kunnen bepalen welke jeugdhulp een jeugdige nodig heeft.
Kortom, een gemeente zal verstandig om moeten gaan met gemeenschapsgeld maar dat mag er niet toe leiden dat een kind geen adequate zorg krijgt.

Vraag 6

Kunt u een vergelijking maken van de opleiding tot jeugdpsychiater en de basiscursus jeugdpsychiatrie voor ambtenaren? Zijn de opleidingen inhoudelijk te vergelijken waardoor een ambtenaar het werk van een jeugdpsychiater kan overnemen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee, deze opleidingen zijn niet te vergelijken. Zie verder antwoord vraag 1.

Vraag 7

Is het wenselijk dat jongeren die een trauma hebben opgelopen door huiselijk geweld of seksueel misbruik niet de juiste zorg krijgen, omdat problemen onvoldoende worden onderkend? Acht u het risico hierop groter of kleiner wanneer ambtenaren beslissen welke zorg nodig is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee, dat is zeer onwenselijk. Zie verder het antwoord op vraag 5.

Vraag 8

Is het wenselijk dat jongeren met een eetstoornis doorverwezen worden naar verkeerde zorg of zorg onthouden wordt? Acht u het risico hierop groter of kleiner wanneer ambtenaren beslissen welke zorg nodig is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee, dat is zeer onwenselijk. Zie verder het antwoord op vraag 5.

Vraag 9

Is het wenselijk dat jongeren met suïcidale problemen verkeerd gediagnosticeerd worden? Acht u het risico hierop groter of kleiner wanneer ambtenaren beslissen welke zorg nodig is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee, dat is zeer onwenselijk. Zie verder het antwoord op vraag 5.

Vraag 10

Hoe verhoudt het bericht dat ambtenaren moeten beoordelen of jongeren in aanmerking komen voor psychiatrische hulp, zich met de verplichting aan gemeenten die afspraken dienen te maken met huisartsen, medisch specialisten en jeugdartsen over de verwijzing naar jeugdzorg?2 Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie het antwoord op de vragen 1 en 4.

Vraag 11

Hoeveel en welke gemeenten bieden deze cursus aan hun ambtenaren? Bent u bereid dit uit te zoeken en de Kamer hierover te informeren? Zo nee, waarom niet?

Nee, het is aan gemeenten om te bepalen hoe zij hun ambtenaren opleiden.

Vraag 12

Zijn er meer cursussen op het gebied van jeugdzorg die gegeven worden aan ambtenaren? Bent u bereid dit uit te zoeken en de Kamer hierover te informeren? Zo nee, waarom niet?

Het is aan gemeenten om te bepalen hoe zij hun ambtenaren opleiden. Ter voorbereiding op de overheveling van jeugdhulp worden in elk geval speciale workshops en kennisateliers aangeboden door het Transitiebureau Jeugd (een samenwerking tussen de ministeries van VWS en VenJ en de VNG), om gemeenteambtenaren extra inzicht te verschaffen in onder andere de verschillende vormen van jeugdhulp.

Vraag 13

Vindt u het wenselijk dat professionele zorg en deskundigheid wordt verdrongen door de financiële afweging die gemeenten maken? Zo ja, waarom? Zo nee, wat gaat u hieraan doen?

Nee. Zie verder het antwoord op vraag 5.

Vraag 14

Acht u het mogelijk dat gemeenten – net als in de huishoudelijke verzorging en de nieuwe delen van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) – mensen met een bijstandsuitkering tewerkstellen in de jeugdzorg met behoud van uitkering?3 Kunt u uw antwoord toelichten?

Gemeenten zijn op grond van de jeugdhulpplicht eraan gehouden tijdig, passende hulp te bieden. Deze hulp moet geboden worden door professionals. Iemand moet dus over de juiste papieren beschikken om dergelijke hulp te bieden, of hij/zij een bijstandsuitkering heeft of niet.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Ambtenaar wordt jeugdpsychiater»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat gemeenteambtenaren na een zesdaagse cursus jeugdpsychiatrie niet kunnen beslissen over de toegang tot de jeugd-GGZ? Zo nee, waarom niet?

Ja, die mening deel ik. In het betreffende bericht wordt een onjuist beeld geschetst. De betreffende cursus is bedoeld om beleidsmedewerkers van gemeenten inzicht te verschaffen in de jeugd-ggz en de jeugd-lvb. Voor beleidsmedewerkers en loketmedewerkers die zich gaan bezighouden met de jeugdhulp, is het belangrijk dat zij deze wereld goed leren kennen en daarom volgen zij nu verschillende cursussen. Dat wil nog niet zeggen dat zij daarmee bevoegd zijn om straks te kunnen gaan diagnosticeren. Diagnostiek en toeleiding tot de jeugd-ggz zal ook in het nieuwe stelsel gebeuren door artsen of andere deskundigen. Veel gemeenten richten daarvoor zorgteams in. Daarnaast blijft jeugdhulp ook toegankelijk via een verwijzing door de huisarts, jeugdarts of medisch specialist.

Vraag 3

Hoe gaat u voorkomen dat kinderen hierdoor in een bepaalde gemeente niet de zorg krijgen die zij nodig hebben? Wie is er verantwoordelijk als dat gebeurt?

In het nieuwe stelsel is het aan gemeenten om toeleiding naar passende ondersteuning, hulp en zorg te organiseren. Zij zijn hierbij wel gehouden aan wettelijke randvoorwaarden. Zo hebben gemeenten een jeugdhulpplicht en moeten zij tijdig passende jeugdhulp inschakelen. Hierbij moeten zij de juiste deskundigheid inzetten om te kunnen bepalen welke jeugdhulp een jeugdige nodig heeft.

Vraag 4

Bent u bereid de decentralisatie van de jeugdzorg uit te stellen nu opnieuw blijkt dat er te veel losse eindjes zijn?

Nee, daartoe zie ik geen reden.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Een op tien jongeren gepest op internet»?1

De uitkomsten van de in het bericht aangehaalde Veiligheidsmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderstrepen de noodzaak van continue aandacht voor het voorkomen, signaleren en aanpakken van pesten onder kinderen en jongeren. Zij verdienen een sociaal veilige omgeving en wij hebben de gezamenlijke plicht om te zorgen dat zij er niet alleen voor staan. Daarom heb ik samen met de Kinderombudsman een plan van aanpak geschreven dat op 25 maart jl. aan uw Kamer is gestuurd (Kamer II, 2012/2013, 29 240, nr. 52). Momenteel wordt dit plan van aanpak uitgevoerd.

Vraag 2

Is het plan van aanpak tegen pesten2, dat vooral gericht is op het tegengaan van pesten in de schoolomgeving, in het licht van deze cijfers in uw ogen afdoende om pesten buiten de context van de school tegen te gaan? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Ja, in het plan van aanpak heb ik benadrukt dat het belangrijk is dat alle verschillende betrokkenen – scholen, leraren, maar ook ouders en leerlingen zelf – vanuit hun eigen verantwoordelijkheid een bijdrage leveren aan een sociaal veilige omgeving. Cyberpesten is een verschijningsvorm van pesten. Het speelt zich vaak af buiten de muren van de school, maar staat niet op zichzelf. Ook het tegengaan van (cyber)pesten is een gezamenlijke verantwoordelijkheid en scholen en leraren spelen daarbij een belangrijke rol.
Het omgaan met cyberpesten is dan ook integraal onderdeel van de maatregelen in het plan van aanpak tegen pesten. Binnen de module voor leraren die ik laat ontwikkelen en in de anti-pestprogramma’s wordt aandacht besteed aan cyberpesten. Ook zal ik praktische handvatten om cyberpesten tegen te gaan onder de aandacht van scholen brengen. Daarnaast subsidieert OCW bestaande initiatieven als de expertisecentra Pestweb en Mediawijzer.net.

Vraag 3

Mag worden verondersteld dat het cijfer van een op de tien eigenlijk nog hoger ligt, gegeven de conclusie van het Centraal Bureau voor de Statistiek dat minder dan een op de tien jongeren die geconfronteerd werd met pesten via internet hiervan melding maakte bij de politie of een andere instantie en dat het leeuwendeel van de slachtoffers dus niet wordt geregistreerd?

Deze veronderstelling vindt geen basis in de onderzoeksgegevens van het CBS. Het CBS voert jaarlijks de veiligheidsmonitor uit, een onderzoek naar veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap. Daarin meet het CBS onder andere het meest reële aantal gevallen van cyberpesten, hier worden ook de niet bij instanties geregistreerde zaken meegenomen (het zogenaamde dark number).

Vraag 4

Deelt u de mening dat het cijfer dat minder dan een op de tien jongeren die geconfronteerd werd met pesten via internet hiervan melding maakte bij de politie of een andere instantie veel te laag is? Zo ja, wat gaat u doen om de aangiftebereidheid te verhogen? Zo nee, waarom niet?

(Cyber)pesten kent verschillende vormen en gradaties. Sommige uitingen – zoals bedreiging – zijn strafbaar, maar pesten als zodanig niet. Vaak gaat het bij cyberpesten om roddelen en treiteren en in het algemeen niet om strafbare feiten. Dit kan verklaren waarom de respondenten er in het geval van cyberpesten vaak niet voor kiezen om melding of aangifte bij de politie te doen.
Zoals het plan van aanpak tegen pesten aangeeft, spelen ouders, leraren en leerlingen een belangrijke rol in het tegengaan van (cyber)pesten. Het melden, signaleren en het nemen van maatregelen tegen pesten kan dan ook het beste in die setting plaatsvinden. In het geval dat het pesten zodanige vormen aanneemt dat het inroepen van het strafrecht in rede ligt, is het belangrijk dat kinderen en ouders aangifte doen bij de politie.

Vraag 5

Beschikt u over gegevens over het voorkomen van cyberpesten van jongeren onder de 15 jaar? Zo ja, kunt u de Kamer deze verstrekken? Zo nee, bent u bereid hiernaar onderzoek te laten verrichten, gelet op het feit dat jongeren steeds eerder actief worden op het internet?

Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft in 2011 het onderzoek Kinderen en internetrisico’s uitgebracht.3 Het rapport geeft een beeld van de mate waarin Nederlandse negen- tot zestienjarige internetgebruikers te maken hebben met online risico’s. Uit dit onderzoek blijkt dat van de ruim anderhalf miljoen negen- tot zestienjarige internetgebruikers vier procent herhaaldelijk wordt gepest via internet.
Om een nog beter beeld te krijgen van het aantal kinderen in het funderend onderwijs dat gepest wordt, heb ik in juni 2013 een secundaire analyse laten uitvoeren op gegevens uit de monitor sociale veiligheid in en rond scholen.4 De analyse geeft ook inzicht in de wijzen waarop wordt gepest. Gepeste leerlingen geven aan dat pesten met name van «persoon tot persoon» gebeurt (respectievelijk 58 procent in het voorgezet onderwijs en 66 procent in het primair onderwijs). Dit wordt gevolgd door pesten via «internet/pc thuis» (respectievelijk 19 procent in het VO, en 17 procent in het P(S)O).
Voor een volledig overzicht verwijs ik u graag naar de nadere analyse naar pesten. Deze is met de jaarlijkse veiligheidsbrief, op 17 juli jl. naar uw Kamer gezonden.5

Vraag 6

Bent u van mening dat cyberpesten in bredere zin een probleem is dat aandacht verdient, gegeven het feit dat 3% van de Nederlandse bevolking aangaf in 2012 wel eens gepest te zijn op internet? Zo nee, waarom niet?

Het is van belang dat cyberpesten bespreekbaar wordt gemaakt door de betrokkenen. Zij kunnen daarbij, wanneer nodig, de hulp van derden inroepen. Ook hier geldt dat melding of aangifte gedaan kan worden bij de politie in gevallen waarin het pesten mogelijk strafbare vormen aanneemt.

Vraag 7

Wat gebeurt er met meldingen van online pesten die gedaan worden bij de politie of een andere instantie? Kunt u de Kamer een historisch overzicht geven hoeveel meldingen en aangiften van cyberpesten de afgelopen vijf jaar zijn gedaan en hoeveel van deze meldingen en aangiften hebben geleid tot nader onderzoek, strafrechtelijke vervolging of anderszins vervolgstappen? Zo nee, waarom niet?

Als bij cyberpesten sprake is van een strafbaar feit neemt de politie daar aangifte van op. Meldingen van cyberpesten worden per geval bekeken op feiten – inclusief eventueel aanwezig online bewijsmateriaal – en context. Politieagenten beschikken over een handreiking cyberpesten, die is opgenomen in het politieonderwijs. Waar mogelijk adviseert de politie de betrokkenen om de problematiek eerst in de eigen context, bijvoorbeeld met behulp van school, op te lossen.
Meldingen, aangiften en afdoeningen van online pesten worden niet onder die noemer geregistreerd in de systemen van de politie, respectievelijk het openbaar ministerie. Daardoor is het niet mogelijk een cijfermatig overzicht te geven. Wel kan op basis van de politiesystemen worden gezegd dat het aantal gevallen waarin mogelijk sprake is van cyberpesten lijkt toe te nemen. Het is niet bekend of dit komt doordat het aantal incidenten stijgt, of doordat de politie zich meer bewust wordt van dit fenomeen.

Vraag 8

Onder welk(e) artikel(en) uit het Wetboek van Strafrecht valt cyberpesten? Bent u van mening dat hiermee het probleem van cyberpesten effectief kan worden aangepakt?

Pesten als zodanig is niet strafbaar. Pesten kan wel gepaard gaan met strafbaargestelde gedragingen, zoals belediging, bedreiging of belaging (artikelen 261, 262, 266, 284, 285 en 285b Wetboek van Strafrecht).
Ik verwijs verder naar het antwoord op vraag vier.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Online porno automatisch geblokkeerd in Groot-Brittannië»1?

Ja.

Vraag 2

Hoe zit de beoogde maatregel in elkaar?

In het Verenigd Koninkrijk is voor de bescherming van kinderen buitenshuis met de providers van mobiele telefoons afgesproken dat ze standaard een filter aanbrengen, dat alleen gedeactiveerd kan worden door personen ouder dan 18 jaar. Op het publieke wifi-netwerk, dat voor 90% door zes bedrijven wordt aangeboden, komt een familievriendelijk netwerk dat met een speciaal symbool herkenbaar is. Binnenshuis krijgen nieuwe klanten vanaf eind dit jaar een filter op hun computer, dat alleen door de (volwassen) accounthouder uitgezet kan worden. De internet providers zullen voorts vóór eind 2014 alle bestaande klanten wijzen op de mogelijkheid om een filter te installeren. Toezichthouder OFCOM is gevraagd de voortgang te monitoren en regelmatig te rapporteren. Een werkgroep van de UK Council for Child Internet Safety moet erop toezien dat er geen sites per abuis geblokkeerd worden die educatieve informatie verspreiden over jongeren en seksualiteit. Voor jongeren en ouders komen er bovendien campagnes over veiligheid op internet.

Vraag 3

Deelt u de mening van premier Cameron dat porno schadelijk is voor kinderen en het daarom moet worden geblokkeerd?

In wetenschappelijk onderzoek, (inter)nationale verdragen, richtlijnen en wetten is de mogelijke schadelijkheid van pornografisch beeldmateriaal voor jongeren erkend. In de Nederlandse wet is dit tot uiting gebracht in artikel 240a van het wetboek van Strafrecht, dat het aanbieden, verstrekken of vertonen van schadelijk beeldmateriaal voor jongeren onder de zestien jaar aan een jongere in die leeftijdsgroep strafbaar stelt. Zoals aangegeven in de brief van de toenmalige Minister van Justitie, mede namens de toenmalige Minister van Economische Zaken, aan uw Kamer van 28 juni 2010 is het vanuit een oogpunt van maatschappelijk draagvlak, handhaving en effectiviteit onwenselijk een algeheel verbod in te voeren dat volwassenen de toegang ontzegt tot voor jongeren schadelijk beeldmateriaal.2

Vraag 4

Is een dergelijke blokkering gemakkelijk in te voeren in Nederland?

Net als in andere landen bestaat in Nederland al de mogelijkheid om filters te installeren. Er zijn daarbij twee systemen te onderscheiden: white lists, die alleen als veilig beoordeelde sites toelaten, en black lists, die de voor jongeren onveilig geachte sites blokkeren. Op bijvoorbeeld de site mijnkindonline.nl wordt hierover voorlichting gegeven. Uit onderzoek blijkt dat er nogal wat (technische) drempels zijn voor ouders om de filters te installeren. Daarnaast zijn ze onvoldoende effectief, omdat jongeren de filters makkelijk kunnen omzeilen.

Vraag 5

Bent u bereid te onderzoeken wat de voor- en nadelen zijn van het invoeren van een automatische blokkade voor porno en dit onderzoek naar de Kamer te sturen?

Porno is in Nederland niet verboden. Wij achten het daarom niet opportuun om van overheidswege aan te sturen op of onderzoek te doen naar een automatische blokkade. Bovendien is duidelijk dat een dergelijke blokkade uitvoeringskosten voor aanbieders van hardware met zich meebrengt terwijl door de gebrekkige effectiviteit van de filters het nut hiervan betrekkelijk is.
Uiteraard staat het individuele burgers vrij om met behulp van hulpmiddelen de toegang tot porno via hun apparatuur te blokkeren. Ik verwijs hierover ook naar mijn antwoord op eerdere Kamervragen van de leden Voordewind (CU) en Van der Staaij (SGP).3

Vraag 6

Bent u bereid te onderzoeken hoe verboden kan worden dat zoekmachines resultaten tonen als er wordt gezocht naar afbeeldingen van kinderporno?

De Nederlandse overheid heeft geen jurisdictie ten aanzien van digitale zoekmachines die in het buitenland gevestigd zijn en kan deze geen verbod of gebod opleggen op het al dan niet tonen van bepaalde zoekresultaten. Overigens zijn de beheerders van zoekmachines waardevolle partners in de strijd tegen kinderpornografie. Onder andere Microsoft en Google hebben zich gecommitteerd om kinderpornografisch materiaal zo veel en zo snel mogelijk uit hun resultaten te weren. Vanuit dat oogpunt volgen we met interesse de ontwikkeling in Engeland, waar met Microsoft overeengekomen is dat gebruikers die via Bing kinderpornografische zoektermen invullen, een waarschuwing in beeld krijgen dat ze zoeken naar illegale content.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht de Reddingsbrigade Nederland constateert dat steeds meer kinderen niet kunnen zwemmen? Kunt u uw antwoord toelichten?1

Hiervan heb ik kennis genomen.

Vraag 2

Deelt u de zorgen van de Reddingsbrigade Nederland dat kinderen vaak geen zwemdiploma’s hebben? Zo ja, wat gaat u hieraan doen? Zo nee, waarom niet?

De toenmalige staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de toenmalige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben Kamervragen beantwoord die zijn gesteld over verplicht schoolzwemmen en naar aanleiding van een krantenbericht (Telegraaf, 5 juli 2010) dat kinderen steeds slechter zwemmen. (kamerstukken nr. 2009Z14143 en nr. 2010Z10598). In deze antwoorden is aangegeven dat de verantwoordelijkheid bij het leren zwemmen als volgt is verdeeld: de zwemvaardigheid van kinderen is in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van ouders, daarbij ondersteund door scholen en gemeenten. Sommige gemeenten bekostigen het schoolzwemmen en gemeenten kunnen ouders met lage inkomens tegemoetkomen in de kosten van de zwemlessen.
Ik schaar me achter de beantwoording van die Kamervragen en zie geen aanleiding aanpassingen te doen in de huidige verantwoordelijkheidsverdeling.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de constatering van het Nederlands Platform voor Zwembaden dat constateert dat door de bezuinigingen steeds minder kinderen hun zwemdiploma halen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Uit recente cijfers blijkt dat het aandeel kinderen dat in bezit is van minimaal zwemdiploma A de afgelopen jaren ongeveer gelijk is gebleven. Dit geldt ook voor zwemdiploma B. Er is enkel een afnemende tendens waarneembaar van het aantal kinderen dat in bezit is van het volledige «zwem-ABC».2 Zoals toegelicht bij het antwoord op vraag 2 is de zwemvaardigheid van kinderen in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van ouders.

Vraag 4

Hoe groot is het percentage kinderen dat jaarlijks de basisschool verlaat zonder zwemdiploma? Indien dit niet bekend is, bent u bereid dit uit te zoeken en de Kamer hierover te informeren? Zo nee, waarom niet?

De Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) heeft een monitor ontwikkeld met subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap genaamd «Waterdicht». Hiermee kan in de driehoek zwemlesaanbieder, gemeente, school gemonitord worden of kinderen een zwemdiploma hebben gehaald, en zo ja welk, of ze op een wachtlijst staan of niet etc. Deze monitor heeft betrekking op kinderen uit respectievelijk groep 1, 3, 5 en 7 van het basisonderwijs. Indien uit de monitor blijkt dat een kind nog geen zwemdiploma heeft, krijgt dit kind een brief mee gericht aan zijn/haar ouders of begeleiders. In deze brief wordt gewezen op de noodzaak om een zwemdiploma te halen. Het systeem is zo ontwikkeld, dat met eenvoudige rapportages onderwijs en gemeenten inzicht krijgen waar extra aandacht nodig is.
Uit de thans beschikbare (lokale) cijfers3 blijkt dat in groep 6:

Vraag 5

Kunt u aangeven welke gemeenten schoolzwemmen aanbieden en welke gemeenten schoolzwemmen niet aanbieden? Wat is de ontwikkeling hierin geweest de afgelopen jaren? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee, daarvan wordt geen registratie bij gehouden. Op basis van de gegevens uit de zwemmonitor «Waterdicht» van de Vereniging Sport en Gemeenten kan worden geschat dat in ongeveer 40% van de gemeenten daadwerkelijk schoolzwemmen wordt aangeboden, vooral in de grote steden. Veel kinderen in de schoolzwem-leeftijd kunnen al zwemmen en verschillende gemeenten zien daarom te weinig toegevoegde waarde in het subsidiëren van schoolzwemmen.
Volgens de Vereniging Sport en gemeenten is er, mede als gevolg van bezuinigingen bij gemeenten wel een dalende tendens waarneembaar van het aantal gemeenten dat nog een bijdrage levert aan het schoolzwemmen.
Het bedrag dat vanuit de Rijksoverheid aan de gemeenten wordt overgemaakt in het gemeentefonds waaruit gemeenten onder meer schoolzwemmen kunnen financieren is de afgelopen jaren ongeveer hetzelfde gebleven.
Dit bedrag is echter niet geoormerkt. Het aantal gemeenten dat schoolzwemmen aanbiedt, wil overigens nog niet meteen wat zeggen over het aantal scholen dat binnen zo’n gemeente schoolzwemmen aanbiedt. Scholen zijn namelijk niet verplicht om schoolzwemmen aan te bieden. Uit recente cijfers blijkt dat het aandeel scholen dat schoolzwemmen aanbiedt tussen 1991 en 2005 gedaald is van 90% naar 57%.4

Vraag 6

Ontvangt de Vereniging Sport en Gemeenten nog steeds een subsidie om de zwemvaardigheid van kinderen te verhogen? Zo nee, waarom niet?2

Nee. Aan de Vereniging Sport en Gemeenten (VGS) is door van het ministerie
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een tijdelijke subsidie toegekend voor het opzetten van een registratiesysteem aan de hand waarvan gemeenten kunnen nagaan of alle basisschoolleerlingen aan het einde van de basisschool voldoende zwemvaardigheid hebben. Dit registratiesysteem onder de naam «Waterdicht» is inmiddels opgeleverd.

Vraag 7

Welke resultaten heeft de Vereniging Sport en Gemeenten de laatste jaren behaald?

De Vereniging Sport en Gemeenten heeft met financiële steun van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een registratiesysteem ontwikkeld («Waterdicht en de zwemmonitor») aan de hand waarvan gemeenten en onderwijsinstellingen kunnen nagaan of alle basisschoolleerlingen aan het einde van de basisschool voldoende zwemvaardigheid hebben. In 2010 is begonnen met de bouw van de database en een helpdeskfunctie voor gemeenten en gebruikers. Ook is een informatiepakket samengesteld. Resultaten en materialen uit eerdere projecten, zoals zwemmen in buitenschoolse opvang, samenwerking met de lokale zwemvereniging, en een veiligheidstoets op locatie, zijn daarbij ontsloten en beschikbaar gesteld voor ouders, basisschool, leerkrachten en zwemlesaanbieders om op maat te kunnen adviseren en te ondersteunen (www.nederlandzwemt.nl , www.zwemvaardigheid.nl ). Inmiddels doen een dergelijk 50 gemeenten en dus ook de scholen daarbinnen, op structurele wijze mee aan het programma Waterdicht.

Vraag 8

Sinds wanneer is de vangnetregeling voor schoolzwemmen afgeschaft en waarom bestaat deze niet meer? Kunt u uw antwoord toelichten?

De tijdelijke «Regeling specifieke uitkering voor gemeenten voor de stimulering van de zwemvaardigheid», de zogeheten vangnetregeling, was een regeling die gold voor de jaren 2002 tot en met 2005. In 2005 is deze regeling stopgezet.
In de brief van 17 november 2005 (2005–2006, 30 300 VIII, nr. 85) van de toenmalige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en in de brief van 20 november 2006 (2006–2007, 30 800 XVI en 30 800 VIII, nr. 28) van de toenmalige staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is uw Kamer hierover geïnformeerd.

Vraag 9

Wat is uw reactie op de uitspraak van de directeur van het Mulier Instituut dat de vangnetregeling en het schoolzwemmen teruggehaald moeten worden? Bent u bereid deze maatregelen te treffen? Zo nee, waarom niet?

Hiervan heb ik kennis genomen. Neen, ik ben niet bereid op het eerder bij boven aangehaalde brief van 17 november 2005 ingenomen standpunt, terug te komen.

Vraag 1

Bent u bekend met het instrument «kritische succesfactoren», dat door veel organisaties wordt gebruikt voor het monitoren van de voortgang van grote projecten en waarbij factoren worden bepaald die cruciaal zijn, gemeten op basis van vooraf (SMART-) geformuleerde indicatoren, voor het succesvol behalen van een bepaald doel?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de transitie van de jeugdzorg een omvangrijke en complexe operatie is die op een verantwoorde wijze dient te geschieden?

Ja.

Vraag 3

Deelt u in het licht van bovenstaande de mening dat het formuleren van kritische succesfactoren, gegeven de omvang en complexiteit van de hele operatie, ook voor de transitie jeugdzorg een belangrijke toegevoegde waarde zou kunnen hebben, opdat kan worden nagegaan of de transitie op 1 januari 2015 op verantwoorde wijze kan plaatsvinden?

Zie het antwoord op vraag 4.

Vraag 4

Bent u bereid in overleg met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) kritische succesfactoren te formuleren voor de transitie van de jeugdzorg? Zo ja, kunt u de Kamer informeren over de gehanteerde kritische succesfactoren, inclusief de daarbij gehanteerde (SMART-) geformuleerde indicatoren? Zo nee, waarom niet?

Bij brief van 15 mei 2013 heb ik uw Kamer geïnformeerd over het Transitieplan Jeugd als sturingsinstrument voor de stelselwijziging jeugd. In het Transitieplan Jeugd van het Rijk, VNG en IPO staan de belangrijke mijlpalen in de overgang van de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor jeugdhulp naar gemeenten in 2015. Het plan beschrijft de activiteiten, mijlpalen en verantwoordelijkheidsverdeling met betrekking tot zaken die nodig zijn voor het nieuwe jeugdstelsel zoals wetgeving, overgangsmaatregelen, beleidsinformatie, kwaliteit en toezicht. Na de zomer zal het Transitieplan Jeugd worden geactualiseerd. Hierbij wordt ook ingegaan op de factoren die beslissend zijn voor het realiseren van de transitie. Om gemeenten te ondersteunen bij het transitieproces is een «spoorboekje» ontwikkeld. Het spoorboekje is een stappenplan voor alle zaken die gemeenten geregeld moeten hebben om op 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid voor de jeugdhulp over te nemen.
Zowel in het transitieplan als het spoorboekje staan belangrijke mijlpalen en activiteiten die van cruciaal belang zijn voor het transitieproces. De Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) zal haar onafhankelijke oordeel geven van de voortgang bij gemeenten en het Rijk. De eerstvolgende rapportage van de TSJ is voor het najaar van 2013 voorzien.

Vraag 5

Aan welke voorwaarden moet volgens u op 1 januari 2014 zijn voldaan, wil de transitie op 1 januari 2015 op verantwoorde wijze kunnen plaatsvinden, mede in het licht van het feit dat gemeenteraden uiterlijk in december 2013 moeten instemmen met de uitgewerkte voorstellen door de colleges van burgemeester en wethouders en de bestuurlijke partners tegelijkertijd hebben afgesproken dat al uiterlijk 31 oktober 2013 regionale transitiearrangementen tot stand moeten zijn gebracht? Op basis van welke criteria zal de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd de voortgang beoordelen?

De Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) zal de regionale transitiearrangementen beoordelen op basis van drie criteria: realisatie continuïteit van zorg, realisatie benodigde infrastructuur en het beperken van de frictiekosten als gevolg van de transitie. De uitwerking van deze drie criteria staan in de bijlage bij de opdrachtbrief aan de TSJ. Op 26 juni 2013 is een afschrift van deze brief naar de Tweede Kamer gestuurd.

Vraag 6

Kunt u deze vragen uiterlijk 26 augustus 2013 beantwoorden zodat deze antwoorden nog kunnen worden meegenomen in de schriftelijke inbreng ten behoeve van het verslag over de nieuwe Jeugdwet (Kamerstuk 33 684)?

Ja

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het advies van Actal over de toekomstige regeldruk in de Jeugdzorg?1

Ja. U verwijst naar het advies dat Actal op 16 oktober 2012 uitbracht op basis van de tekst van de concept Jeugdwet zoals deze luidde op 19 juli 2012. Actal heeft op verzoek van mij en mijn ambtgenoot van Veiligheid en Justitie ook nog een ex-ante toets uitgevoerd op de tekst van de concept Jeugdwet zoals die luidde op 21 januari 2013. Hierover bracht zij op 8 juli 2013 een persbericht naar buiten.2 In paragraaf 13.2.3 van de memorie van toelichting bij de Jeugdwet is expliciet aandacht besteed aan de wijze waarop het advies van Actal is verwerkt.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de stelling van Actal dat de voorstel voor een nieuwe Jeugdwet de jongere en het gezin onvoldoende centraal zet en te veel is gericht op de uitvoerende instanties?

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het voor een goede jeugdhulp juist van belang is dat de jongere en zijn of haar gezin centraal staat? Zo ja, op welke manier wordt dat in de nieuwe Jeugdwet geregeld?

Het doel van de Jeugdwet is het versterken van de eigen kracht van de jongere en van het zorgend en probleemoplossend vermogen van diens gezin en sociale omgeving. Door ontschotting van budgetten krijgen gemeenten meer mogelijkheden voor betere samenwerking en innovaties in ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en gezinnen.
Zo krijgen gemeenten met de Jeugdwet de kans om het aantal hulpverleners rond gezinnen – en daarmee de ervaren regeldruk van gezinnen – sterk te verminderen. Hierdoor hoeven jeugdigen en ouders niet aan verschillende hulpverleners telkens hetzelfde verhaal te vertellen en worden ze beter geholpen. De bepalingen in de Jeugdwet ten aanzien van gemeenten, jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen waar Actal op doelt zijn nodig en vormen ook de randvoorwaarden om het jeugdstelsel in het belang van jeugdigen en ouders beter te laten functioneren.

Vraag 4

Kunt u een reactie geven op de in Actal-advies geadviseerde netto reductiedoelstelling regeldruk en wat dit zou betekenen voor de nieuwe Jeugdwet?

Aan de Jeugdwet is géén landelijke kwantitatieve doelstelling van vermindering regeldruk gekoppeld, evenmin als aan de andere decentralisaties (decentralisatie AWBZ naar Wmo en de Participatiewet). Het kabinet heeft in deze kabinetsperiode wèl een overall kwantitatieve reductiedoelstelling van € 2,5 mld geformuleerd. Dit betreft de administratieve lasten vanuit rijksbrede uitvraag. De wijze waarop gemeenten een eigen keuze maken om informatie te verkrijgen van burgers/cliënten en jeugdhulp-/zorgaanbieders is de verantwoordelijkheid van die gemeenten en valt binnen hun beleidsvrijheid. Het Rijk stimuleert gemeenten tot eenduidige uitvraag (zie mijn antwoord op vraag 8).
Meer ruimte voor professionals en vermindering van regeldruk is wel expliciet een doel van de Jeugdwet (zie hoofdstuk 1 memorie van toelichting). Veel ervaren regeldruk van professionals hangt echter niet direct samen met rijksregels, maar met interne voorschriften van jeugdhulp-/zorgaanbieders3. De afgelopen jaren zijn met het landelijk project RAP (regeldruk aanpak) mogelijkheden en best practices voor regeldrukvermindering in kaart gebracht. Het Rijk zal deze goede voorbeelden verspreiden via de website voordejeugd.nl en via de transformatieagenda die samen met de VNG in voorbereiding is.

Vraag 5

Kunt u een reactie geven op het in het Actal-advies gesignaleerde regeldrukeffect van de centrale certificering van de organisaties? Kunt u daarbij ingaan op de noodzakelijkheid daarvan en de consequenties wanneer deze eis vervalt?

Doel van certificering is het behouden en het verbeteren van de kwaliteit van de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. Gekozen is voor certificering vanwege de aard van de activiteit: het ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer van het kind en zijn gezin. Dit ingrijpen dient met waarborgen omkleed te zijn waarbij de kwaliteit geborgd is.
Vertrekpunt voor certificering zijn de huidige praktijknormen, wettelijke kwaliteitseisen en best practices, bijvoorbeeld onderdelen van de Deltamethode, het Handboek Jeugdreclassering, de erkenningscommissie gedragsinterventies, de erkenningcommissie van het NJi. Ook is er aandacht voor actuele ontwikkelingen, bijvoorbeeld in het kader van het professionaliseringstraject binnen de jeugdzorgsector en de branchecode seksueel misbruik. Voor veel huidige aanbieders van jeugdbescherming en -reclassering is een certificeringssysteem overigens geen nieuw instrument. Verschillende Bureaus Jeugdzorg zijn momenteel al in een ander kader vrijwillig gecertificeerd en kennen het werken met een certificeringssysteem.

Vraag 6

Kunt u een reactie geven op het in het Actal-advies gesignaleerde regeldrukeffect van de centrale kwaliteitsregisters, waarbij tevens wordt ingegaan op de noodzakelijkheid daarvan en de consequenties wanneer deze eis vervalt?

De Jeugdwet voorziet in een landelijk uniforme set van kwaliteitseisen voor de gehele jeugdhulp die de huidige sectorale kwaliteitswetgeving vervangt. Door bij de invulling van de kwaliteitseisen aan te sluiten bij de VWS-kwaliteitswetgeving wordt voorkomen dat aanbieders van ondersteuning, hulp of zorg aan jeugdigen en aan volwassenen te maken hebben met twee verschillende sets aan kwaliteitseisen (een voor jeugd en een voor volwassenen).

Vraag 7

Kunt u een reactie geven op het in het Actal-advies gesignaleerde regeldrukeffect van de landelijke inspecties, waarbij tevens wordt ingegaan op de noodzakelijkheid daarvan en de consequenties wanneer deze eis vervalt?

Actal wijst op een mogelijk risico van stapeling van Rijkstoezicht, door onder meer de certificering, de kwaliteitseisen, de landelijke inspecties en de verantwoording van beleidsinformatie. Deze elementen moeten echter niet afzonderlijk, maar juist in samenhang met elkaar bezien worden. Zo zal de certificering de taak van de landelijke inspecties verlichten en zal op de landelijk gestelde kwaliteitseisen uniform toezicht gehouden worden door samenwerkende landelijke inspecties. Jeugdhulpaanbieders krijgen dus niet te maken met een combinatie van landelijk en gemeentelijk toezicht.

Vraag 8

Bent u bereid te komen tot één set van verantwoordingsinformatie met uniforme en heldere definities, die zowel door het Rijk als door de lokale overheid moet worden gebruikt? Zo ja, binnen welke termijn?

De uitvraag van beleidsinformatie in verband met de systeemverantwoordelijkheid van het Rijk zal beperkt zijn en gestandaardiseerd worden; gemeenten ontvangen die informatie ook voor hun beleidsontwikkeling. Het voornemen is om het huidige Landelijk rapportage format in de Wet op de jeugdzorg te vervangen door een minimale dataset in de Jeugdwet. Dit is in lijn met het advies van Actal. De administratieve lastendruk wordt hierdoor aanzienlijk beperkt, terwijl via nader onderzoek rond specifieke thema’s een reëler beeld kan worden verkregen over wat wel en niet werkt in de jeugdhulp.
Met de VNG wordt de totstandkoming van een uniforme set verantwoordingsinformatie onderzocht, die gemeenten gestandaardiseerd via een gemeenschappelijke voorziening bij instellingen kunnen uitvragen. Gemeenten zijn vrij hiervan gebruik te maken, maar als een gemeente daarvoor kiest, dient zij dat te doen via die gemeenschappelijke voorziening.

Vraag 9

Wilt u deze vragen uiterlijk 26 augustus 2013 beantwoorden zodat deze antwoorden nog meegenomen kunnen worden in de schriftelijke inbreng ten behoeve van het verslag over genoemd wetsvoorstel?

Ja.

Vraag 1

Bent u nog steeds van mening dat een opleiding de kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk kan vergroten en de kans op armoede en sociale uitsluiting kan verkleinen?1

Ja.

Vraag 2

Acht u het in het kader van rechtsgelijkheid wenselijk dat schoolverlaters – die de opleiding succesvol hebben afgerond maar werkloos zijn – een schoolverlaterskorting van 20% voor de duur van 6 maanden krijgen als zij een bijstandsuitkering aanvragen?2

De Wet werk en bijstand (WWB) biedt het college van burgemeester en wethouders de mogelijkheid op grond van artikel 28 de norm of de toeslag voor zes maanden lager vast te stellen bij schoolverlaters. De belanghebbende heeft tijdens de studieperiode zijn bestedingen afgestemd op het beperkte inkomen uit studiefinanciering en zijn noodzakelijke bestaanskosten nemen niet onmiddellijk toe zodra de studieperiode is beëindigd en er een beroep op bijstand wordt gedaan. Het college heeft daarom de bevoegdheid de bijstand af te stemmen op de lagere noodzakelijke bestaanskosten van schoolverlaters tijdens hun studie. Gegeven dit uitgangspunt is van rechtsongelijkheid geen sprake.

Vraag 3

Acht u het reëel dat alleenstaande ouders met minderjarige kinderen die zelfstandig wonen voor 6 maanden 20% gekort worden op de bijstandsuitkering en met hun kleine kind(eren) een half jaar onder het bestaansminimum moeten leven? Hoe verhoudt dit zich tot uw oproep aan gemeenten om specifieke aandacht te besteden aan de ondersteuning van kinderen die in armoede opgroeien?3

Het college kan rekening houden met de gezinssituatie van de aanvrager. Dat kan zowel categoriaal via de gemeentelijke verordening als individueel via afstemming van de bijstand op de (gezins-)omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende.
In dit verband wijs ik op mijn brief van 3 juli 2013 over intensivering van armoede- en schuldenbeleid aan uw Kamer waarin ik heb aangekondigd nadrukkelijk de aandacht van gemeenten te vragen voor ondersteuning van kinderen die in armoede opgroeien. In lijn met de regierol van gemeenten bij armoedebestrijding worden, mede ten behoeve van kinderen die in armoede opgroeien, extra middelen toegevoegd aan het gemeentefonds.

Vraag 4

Bent u bereid om een uitzondering te maken op artikel 28 van de Wet Werk en Bijstand voor alleenstaande ouders met minderjarige kinderen? armoede- en schuldenbeleid

Gegeven doel en strekking van het artikel en de mogelijkheden van het college, zoals beschreven in de antwoorden op de vragen 2 en 3, zie ik geen aanleiding om in artikel 28 van de WWB een uitzondering te maken voor alleenstaande ouders met minderjarige kinderen.

Vraag 1

Hoeveel asielvergunningen zijn in 2012 en de eerste helft van 2013 afgegeven aan alleenstaande minderjarige asielzoekers (amv’s) in de algemene procedure, in de verlengde asielprocedure en na een beroepsprocedure? Kunt u uw antwoord per categorie specificeren?

In de tweede voortgangsrapportage van INDiGO is uw Kamer gemeld dat gedurende de periode van conversie van dossiers van INDIS naar INDIGO geen management informatie kan worden geleverd. De levering van managementinformatie uit INDiGO is sinds de start van de conversie hervat. Dit gebeurt echter gefaseerd. Het is nog niet mogelijk om gedetailleerde informatie te leveren, wat betekent dat de gestelde vragen over amv’s nog niet kunnen worden beantwoord. Naar verwachting is dit vanaf het eerste kwartaal 2014 mogelijk.

Vraag 2

Hoeveel vergunningen zijn in 2012 afgegeven aan amv's?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Op welke manier wordt rekening gehouden met het belang van het kind in de asielprocedures van de amv's?

In de Vreemdelingenwet 2000 en de lagere regelgeving is expliciet rekening gehouden met de belangen van kinderen. Amv’s wordt bijvoorbeeld bijzondere voorbereiding en begeleiding geboden voor, tijdens en na de asielprocedure. Daarnaast zijn organisatorische maatregelen getroffen om de belangen van kinderen te waarborgen. Hoormedewerkers van de specialistische unit van de IND zijn bijvoorbeeld opgeleid om kinderen te interviewen en er is een speciale gehoorruimte voor jonge kinderen. Ook wordt rekening gehouden met kindspecifieke situaties in het toelatingsbeleid, zoals kindsoldaten en genitale verminking. Daarnaast is er specifieke opvang voor amv’s die aansluit bij de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het betreffende kind.

Vraag 4

Indien deze gegeven niet geregistreerd worden, bent u bereid dat in de toekomst wel te doen zodat zowel u als de Kamer over deze gegevens kunnen beschikken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Kent u de berichten «kind de dupe van vileine ouders» «Dringend advies: blijf langer proberen» en «Iets meer begrip, iets meer rust»?1

Ja.

Vraag 2

Maakt de minister zich ook zorgen over het toenemende aantal «vechtscheidingen»?

Of er sprake is van een toenemend aantal vechtscheidingen is niet bekend. Ik ontvang o.a. via de kinderombudsman hier wel signalen over en neem deze serieus.

Vraag 3

In het artikel in de Volkskrant wordt gesproken over Europese en Amerikaanse studies waaruit blijkt dat naarmate ouders vaker scheiden het aantal problematische scheidingen en de negatieve gevolgen voor kinderen niet afnemen; welke studies zijn dit?

Het Volkskrantartikel verwijst volgens opgave van de journalist naar onderzoeken waarin Jaap Dronkers (ook genoemd in het artikel) Amerikaanse gegevens vergelijk met Europese studies, waaronder:

Vraag 4

Wat is er gebeurd met de aanbevelingen in het rapport «relatie-ondersteunend aanbod voor Centra voor Jeugd en Gezin», naast het opstellen van de handreiking voor gemeenten?2

In de verkennende studie «relatieondersteunend aanbod voor Centra voor jeugd en Gezin» wordt de aanbeveling gedaan om nader onderzoek te laten uitvoeren naar de effectiviteit van het huidige Nederlandse aanbod relatieondersteunende programma’s. Het Ministerie van VWS financiert ZonMw voor het uitvoeren van het programma «Effectief werken in de jeugdsector». Eén van de programmalijnen voorziet in onderzoek naar de effectiviteit van interventies. Het ministerie van VWS heeft ZonMw opdracht gegeven om «echtscheiding» als prioritair thema binnen het programma op te nemen. Daarnaast zijn binnen de huidige subsidieronde rond het thema «eigen kracht» een aantal voorstellen op het gebied van echtscheiding ingediend. De programmacommissie van ZonMw beoordeelt deze onderzoeksvoorstellen op de wetenschappelijke relevantie.

Vraag 5

Vindt u dat bureau jeugdzorg het aantal «vechtscheidingen» die bij hen bekend zijn moet registreren en dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) moet onderzoeken wat het landelijk aantal «vechtscheidingen» is zodat we meer zicht krijgen op de omvang van het probleem? Zo ja, per wanneer kan dit ingaan? Zo nee, waarom niet?

Het CBS registreert het aantal gehuwde paren dat uit elkaar gaat. Het is lastig de definitie van het begrip «vechtscheiding» te bepalen en hier statistische gegevens over te vergaren. Ik wil mij richten op de acties die nodig zijn om de positie van het kind tijdens «vechtscheidende» ouders te verbeteren.

Vraag 6

Bent u bereid nader onderzoek te financieren naar de effectiviteit van «vechtscheidingsinterventies» en naar de benodigde competenties die nodig zijn om deze interventies uit te voeren? Zo ja, wanneer kunt u dit onderzoek uitvoeren? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 4.

Vraag 7

Is de beroepsgroep systeemtherapeuten, die gespecialiseerd zijn in het interveniëren bij vechtscheidingen, ook werkzaam bij de bureau’s jeugdzorg?

De beroepsgroep systeemtherapeuten is niet als zodanig in dienst bij de bureaus jeugdzorg. Het is wel mogelijk dat systeemtherapeuten bij bureaus jeugdzorg werken, bijvoorbeeld in de functie van gezinsvoogd.

Vraag 8

Welke gegevens zijn er bekend over de wijze waarop een ouderschapsplan wordt op opgesteld en uitgevoerd?

Het WODC voert momenteel een onderzoek uit naar effecten van het ouderschapsplan en de uitvoering van het ouderschapsplan in de praktijk. Het onderzoek wordt naar verwachting deze zomer afgerond. Ook lopen bij verschillende universiteiten onderzoeken die inzicht zullen geven in het ouderschapsplan.

Vraag 9

Realiseert u zich dat «vechtscheidende» ouders hulp mislopen, met alle gevolgen voor de kinderen, omdat de behandeling van vechtscheiding zonder psychiatrische diagnose niet meer wordt vergoed?

Het CVZ heeft eerder advies uitgebracht dat de hulp voor werk- en relatieproblematiek niet valt onder het basispakket van de Zorgverzekeringswet (Zvw), omdat hiermee wordt bijgedragen aan de houdbaarheid van het pakket voor geneeskundige GGZ. Dit oordeel heeft de minister zoals eerder op 14 juni 2012 in antwoord op vragen van uw Kamer is aangegeven (Kamerstuknummer 3105) gevolgd.
Mocht sprake zijn van een psychische stoornis, dan kan aanspraak worden gemaakt op (vergoeding van) geestelijke gezondheidszorg.

Vraag 10

Bent u bereid terug te komen op eerdere antwoorden op schriftelijke vragen gesteld over de omvang van de totale maatschappelijke kosten van echtscheiding3, waarin u aangeeft dat een onderzoek naar de omvang van de totale maatschappelijke kosten van echtscheiding in Nederland geen toegevoegde zou hebben? Zo ja, wilt u dan aanvullend onderzoek verrichten naar de sociaaleconomische gevolgen van echtscheiding? Zo nee, waarom niet?

Over het effect van echtscheiding op de overheidsfinanciën geeft het rapport naar sociaal economische gevolgen van echtscheiding van Econovision4 geen directe informatie. Het rapport stelt dat er een relatie is tussen echtscheiding en maatschappelijke kosten, maar dat deze relatie niet noodzakelijkerwijs een oorzakelijke is. Gezien het voorgaande zal nader onderzoek naar de omvang van de totale maatschappelijke kosten van echtscheiding onvoldoende oorzakelijke verbanden kunnen aantonen.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het tv-item «inactiviteit bij kinderen»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de zorgen over inactiviteit bij kinderen, zoals die in de uitzending naar voren kwamen?

Het is bekend dat veel jongeren de geadviseerde norm voor het dagelijks bewegen en een aantal malen sporten per week (combinorm) niet halen. Zoals blijkt uit de jaarlijkse rapportage aan uw Kamer geven de peilingcijfers over de afgelopen jaren een fluctuerend beeld. In 2012 waren de cijfers weer hoger dan in 2011, maar de tendens over meerdere jaren is zeker niet gunstig. Meer recent vragen wetenschappers aandacht voor het langdurig stilzitten.
Het kabinet deelt de zorgen over bewegingsarmoede en voert daarom actief beleid gericht op het stimuleren van sport en lichaamsbeweging, onder meer via het programma Sport en Bewegen in de Buurt en de Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl2.

Vraag 3

Hoe oordeelt u over de langetermijngevolgen van inactiviteit bij de huidige generatie kinderen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe oordeelt u over de prestaties van combinatiefunctionarissen en buurtsportcoaches in dezen? Ziet u mogelijkheden voor verdere uitbouw, of efficiëntere inrichting, van deze regeling? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Om op lokaal niveau voldoende sport- en beweegaanbod te creëren en een actieve leefstijl bij jong en oud mogelijk te maken, is in 2012 de verbreding van combinatiefuncties naar buurtsportcoaches ingevoerd. Op dit moment vindt een verdiepingsonderzoek plaats naar de Brede Impuls Combinatiefuncties, waarvan ik de resultaten eind 2013 verwacht. Gezien de recente wijziging en het lopende onderzoek acht ik het daarom te vroeg om te spreken over een aanpassing van de huidige regeling en om te oordelen over de prestaties van combinatiefunctionarissen en buurtsportcoaches. Over de uitkomsten van het onderzoek zal ik u te zijner tijd informeren. Voor de buurtsportcoaches geldt voorts dat, doordat zij zowel werkzaam zijn bij een sport- of beweegaanbieder als in ten minste één andere sector (zorg, welzijn, kinderopvang, jeugdzorg of bedrijfsleven), zij er aan bijdragen dat meer mensen en dus ook jeugd in hun eigen nabije omgeving kunnen gaan sporten en bewegen.

Vraag 5

Onderschrijft u, gezien de ernstige gevolgen van inactiviteit, de voorstellen omtrent de investeringen in het bewegingsonderwijs die voortvloeien uit het PvdA-actieplan Topsport? Zo nee, waarom niet?

Samen met de staatssecretaris van OCW investeer ik in het optimaal combineren van onderwijs en sport. Dit krijgt onder andere vorm in het programma Sport en Bewegen in de Buurt, in de Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl en in onze gezamenlijke investering in buurtsportcoaches, die een belangrijke rol hebben in het maken van deze verbinding. Om topsport en onderwijs optimaal te combineren, ondersteun ik bovendien de vier Centra voor topsport en Onderwijs (CTO’s): Papendal, Heerenveen, Amsterdam en Eindhoven.
Andere maatregelen die in het PvdA-actieplan Topsport staan hebben betrekking op het onderwijs. De minister en de staatssecretaris van OCW zijn hier verantwoordelijk voor. Voor het optimaal combineren van onderwijs en topsport bestaat de LOOT-regeling (Landelijk Overleg Onderwijs Topsport). Deze regeling geeft aan LOOT-leerlingen op LOOT-scholen (toptalentscholen in het voortgezet onderwijs) faciliteiten om onderwijs en topsport te combineren.
Voor wat betreft het voorstel van de PvdA om te investeren in het bewegingsonderwijs op de basisschool, verwijs ik naar het Regeerakkoord, waarin de ambitie is opgenomen om naar meer gymlesuren in het primair onderwijs te streven. De staatssecretaris van OCW zal in het najaar de uitwerking van deze ambitie aan uw Kamer sturen.

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat volgens de Nationale Hoorstichting het gehoor van de Nederlandse jeugd in twee jaar tijd 6% slechter is geworden?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het schokkend is dat inmiddels 38% van jonge mensen een verslechterd gehoor heeft, terwijl dat grotendeels vermijdbaar is?

Gehoorschade als gevolg van hard geluid is een maatschappelijk probleem. De belangrijkste bronnen van geluidsbelasting bij jongeren die kunnen leiden tot gehoorschade zijn langdurig luisteren naar te harde muziek via persoonlijke muziekdragers en veelvuldig bezoek aan uitgaansgelegenheden, evenementen en festivals. Dat hierdoor permanente gehoorschade kan worden opgelopen, is extra schrijnend in de wetenschap dat het overgrote deel van deze gehoorschade bij jongeren voorkomen had kunnen worden. Over het aantal jongeren dat gehoorschade door te harde muziek heeft opgelopen zijn geen recente cijfers bekend. Ik heb het RIVM gevraagd om hier onderzoek naar te doen, zodat we over recente cijfers kunnen beschikken. Ik verwacht de uitkomst van dit onderzoek in het najaar. Zoals ik tijdens het Algemeen Overleg preventie van 30 mei jl. heb toegezegd, zal ik dit onderzoek aan de Tweede Kamer sturen.

Vraag 3

Deelt u voorts de mening dat alles op alles moet worden gezet om het aantal jonge kinderen met verslechterd gehoor snel terug te dringen? Hoe gaat u dat aanpakken?

Ik ben van mening dat actie op het gebied van het tegengaan van gehoorschade door harde muziek bij jongeren nodig is. Ik zal dit thema in het Nationaal Programma Preventie opnemen, zodat het in samenhang met andere leefstijlgerelateerde thema’s opgepakt kan worden. Daarnaast zal ik in het najaar met de betrokken partijen om de tafel gaan zitten om gezamenlijk een aanpak voor het probleem af te spreken in de vorm van een convenant.

Vraag 4

Deelt u bovendien de mening dat in het plan van aanpak moet worden opgenomen dat in uitgaansgelegenheden het geluid de limiet van 100 decibel niet mag overschrijden? Kunt u dit toelichten? Welke middelen staan u ten dienste om dat te bereiken?

Tijdens het gesprek met de betrokken partijen over de gezamenlijke aanpak van gehoorschade door te harde muziek in het najaar zullen we ook spreken over een verantwoorde geluidslimiet. Deze geluidslimiet kan dan in de convenantafspraken worden opgenomen. Daarnaast is er de optie van het wettelijk vastleggen van een geluidslimiet. Maar ik wil nog niet vooruitlopen op de vraag of een maximale geluidslimiet via wetgeving vastgelegd zou moeten worden. Ik wil eerst het overleg met de betrokken partijen in het najaar en de werking van het convenant tussen mij en de muzieksector afwachten en op basis van de uitkomsten daarvan de wenselijkheid en mogelijkheid van een wettelijk vastgelegde maximale geluidslimiet beoordelen.

Vraag 5

Deelt u voorts de mening dat er in elke uitgaansgelegenheid een decibelindicator moet hangen, zodat jongeren zelf kunnen zien hoe hard het geluid is en inzien dat ze oordoppen moeten gebruiken? Kunt u dit toelichten? Bent u bereid te onderzoeken hoe dat het beste gerealiseerd kan worden?

Een decibelmeter is een handig instrument om inzichtelijk te maken wat het geluidsniveau is. Bezoekers van gelegenheden kunnen dan real-time bekijken hoe hard de muziek staat. Maar alleen een decibelmeter ophangen zal naar mijn mening weinig opleveren. Er is met het keurmerk Oorveilig van de Nationale Hoorstichting in zeven clubs ervaring opgedaan met het ophangen van een decibelmeter, maar het blijkt dat die maatregel alléén geen effect op het gedrag van de bezoekers heeft. Het is dus niet zo dat bezoekers weggaan of oordoppen indoen als ze op de decibelmeter zien dat het geluidsniveau boven de 103 decibel uitkomt. Voor de aanpak van gehoorschade door te harde muziek in uitgaansgelegenheden en bij evenementen en festivals is een integrale aanpak nodig waarbij ook voorlichting en informatieverstrekking belangrijk zijn.

Vraag 6

Wat zijn de resultaten van de evaluaties van respectievelijk het Keurmerk Oorveilig en het Convenant Geluidsbeheer Muzieklocaties die in december 2012 geëvalueerd zouden worden? Zijn er aanpassingen in het beleid doorgevoerd op basis van deze evaluaties? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Uit de evaluatie van de Nationale Hoorstichting van het keurmerk Oorveilig blijkt dat er bij vrijwel alle deelnemende clubs sprake was van een groot aantal overschrijdingen van de afgesproken maximale geluidsnorm van 103 decibel. De werking van het Convenant Geluidsbeleid Muzieklocaties kon niet adequaat worden geëvalueerd, omdat geen monitoring en/of rapportage van de geluidsniveaus plaats heeft gevonden. Op basis van de uitkomsten van deze evaluatie en andere recente onderzoeken van de Nationale Hoorstichting heb ik besloten om in het najaar van dit jaar met de betrokken partijen om tafel te gaan zitten om een convenant met de muzieksector te tekenen. Daarnaast zal de preventie van gehoorschade door te harde muziek bij jongeren een plek krijgen in het Nationaal Programma Preventie.

Vraag 7

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het algemeen overleg Preventiebeleid op 30 mei 2013?

Nee, daarvoor was de termijn van één dag te kort.

Vraag 1

Bent u bekend met de huidige schaarste in Nederlandse winkels aan melkpoeder?1

Ja.

Vraag 2

Bent u ervan doordrongen dat veel Nederlandse baby's afhankelijk zijn van melkpoeder en dat de lege schappen in de winkels voor veel stress bij jonge ouders zorgen?

Ik weet dat veel baby’s die geen borstvoeding krijgen, (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van kwalitatief goede vervangende producten (babyvoeding). Gelukkig is er in Nederland geen sprake van een absoluut tekort aan babymelkpoeder. Wel is er een tekort aan bepaalde merken babymelkpoeder. Ik kan me de onrust bij ouders voorstellen als een bepaald merk babymelkpoeder dat ze willen kopen niet makkelijk verkrijgbaar is. Maar zoals het Voedingscentrum meldt, kan een ouder veilig overstappen naar een ander merk, alle merken babymelkpoeder voldoen namelijk aan dezelfde wettelijke normen. Indien ouders gebruik maken van hypo-allergene babymelkpoeder, vanwege een koemelkallergie, moet en kan men ook overstappen op een ander merk hypo-allergene babymelkpoeder. Hoewel er dus een tekort aan bepaalde merken babymelkpoeder is, is er geen sprake van een absoluut tekort aan babymelkpoeder in Nederland.

Vraag 3

Deelt u de mening dat Nederland als grote melkpoederproducent toch op zijn minst genoeg melkpoeder moet produceren om aan de Nederlandse vraag te voldoen?

Hoewel er geen sprake is van een absolute schaarste, wordt de keuzevrijheid voor de consument door de beperkte beschikbaarheid van enkele merken, wel beperkt.
De Nederlandse industrie heeft aan de staatssecretaris van Economische Zaken tijdens het overleg over de schaarste aan bepaalde merken babymelkpoeder op woensdag 8 mei jl. toegezegd zich maximaal in te spannen om de productie voor de Nederlandse markt de komende maanden verder te vergroten. Daarnaast is de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit gevraagd om onderzoek te doen naar het probleem van de georganiseerde illegale import van Nederlandse babymelkpoeder in China. Ik verwijs u eveneens naar de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken van 16 mei jl. waarin gegevens over de afzetontwikkeling van babyvoeding zijn opgenomen.

Vraag 4

Welke gevaren levert een tekort aan melkpoeder op?

Er is momenteel geen absoluut tekort aan babymelkpoeder in Nederland, er is alleen een tekort aan bepaalde merken babymelkpoeder. Het Voedingscentrum beveelt ouders aan om in het geval van een tekort aan een bepaald merk babymelkpoeder, over te stappen op een ander merk. Het kan zijn dat de baby misschien wat anders reageert op het andere merk, maar dat is normaal.

Vraag 5

Zijn ziekenhuizen en zorginstellingen voldoende verzekerd van de levering van melkpoeder?

Er zijn geen signalen dat zorginstellingen (ziekenhuizen en kraamklinieken) een tekort aan babymelkpoeder hebben of verwachten te krijgen. De Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen bevestigt dit. Zorginstellingen ontvangen speciaal voor deze doelgroep afgestemde producten via een apart verkoopkanaal. Hier wordt tevens een veiligheidsvoorraad voor aangehouden. Ik heb hierover goed contact met de betreffende brancheorganisatie en producenten en zal de vinger aan de pols houden.

Vraag 6

Bent u bereid aan te schuiven bij het overleg volgende week tussen producenten, supermarkten en drogisterijen om te bezien hoe u de belangen van Nederlandse baby's kunt behartigen en om te bezien of u de desbetreffende partijen op enige manier kunt ondersteunen?

Woensdag 8 mei jl. is er op initiatief van de staatssecretaris van Economische Zaken overleg gevoerd met vertegenwoordigers van de Federatie Nederlandse levensmiddelenindustrie (FNLI), twee grote producenten van babyvoeding, enkele supermarkten en het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL). De uitkomsten van dit overleg zijn door staatssecretaris Dijksma op 8 mei 2013 per brief aan de Tweede Kamer gestuurd. Omdat er dus op dit moment geen absoluut tekort is aan babymelkpoeder, zie ik geen aanleiding deel te nemen aan het overleg waarnaar u verwijst.

Vraag 1

Bent u bekend met «The Next Page» die scholen helpt bij het signaleren van kindermishandeling en met het «Deltaplan Mediaopvoeding» van verschillende organisaties binnen de jeugdzorg die een wildgroei aan informatie willen voorkomen?

Ja, ik ben bekend met het programma Next Page van de Augeo Foundation waarin e-learning modules op maat over kindermishandeling voor professionals worden aangeboden. En ik ben tevens op de hoogte van het deltaplan mediaopvoeding van de samenwerkende partners te weten het Nederlands Jeugdinstituut (NJI), Stichting Opvoeden.nl, Ouders Online, Mijn Kind Online en een aantal partners van Mediawijzer.net. Met dit plan willen deze partners ouders, opvoeders en professionals ondersteunen bij informatie en hulp rond de mediaopvoeding.

Vraag 2

Welke maatregelen gaat u treffen om vergelijkbare voorbeelden door kenniscentra ontwikkeld te krijgen, zodat gemeenten en hulpverleners adequaat worden voorbereid op de jeugdzorg, zodat kennis en vaardigheden worden gebundeld en gedeeld?

Het NJI heeft van VWS de opdracht om kennis over de jeugdsector te verzamelen, te valideren en te verspreiden. Dit kennisinstituut ziet het als zijn kerntaak om kennis en informatie over methodieken, best practices, opleidingen, ontwikkelingen in de praktijk, bij- en nascholing te bundelen en beschikbaar te stellen aan de praktijk van de zorg voor jeugd. Daarin wordt samengewerkt met MOVISIE, Landelijk centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, NCJ, ZonMw, RIVM, TNO, NISB, Pharos, Trimbos en andere instituten,
Het ministerie van VWS heeft het NJI ook programmasubsidie ter beschikking gesteld om gemeenten van informatie te voorzien voor de overgang van de jeugdzorg naar de gemeenten. In samenwerking met de VNG worden kennis- en praktijknetwerken en voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd voor gemeenten.
Het NJI beschrijft goede praktijkvoorbeelden en initiatieven voor de transitie en transformatie van de jeugdzorg en publiceert deze resultaten via de website «www.voordejeugd.nl». Er is inmiddels een groot aantal goede initiatieven beschikbaar, die professionals bij de uitvoering van hun werkzaamheden kunnen helpen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het van groot belang is om de kloof te dichten die op dit moment bestaat tussen de wetenschappelijk beschikbare kennis en de toegepaste kennis en operationele vaardigheden op de werkvloer?

De implementatie van kennis ten behoeve van de praktijk van zorg is een belangrijk aandachtspunt. Een vijftal kennisinstituten op het terrein van jeugd te weten het Nederlands Jeugdinstituut (NJI), het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ),de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO), Zorg Onderzoek Nederland/ Medische Wetenschappen (ZonMw) en het Centrum Gezond Leven (CGL) van het RIVM werken samen in het Kennisprogramma Jeugd, en hebben dit onderwerp ook hoog op de agenda staan.
Diverse initiatieven worden hier ondernomen om de kloof tussen de toepassing van kennis in de praktijk van zorg te dichten.
Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van databanken voor effectieve interventies in de jeugdsector. De kennis over de effectiviteit van behandelingen is veelal gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek welke bijvoorbeeld via ZonMw wordt uitgezet.
Een ander voorbeeld waarbij kennis en praktijk met elkaar wisselwerken zijn de kennispraktijknetwerken en de kennisateliers van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI). Hier verbinden de deelnemers onderzoek, beleid en praktijk aan elkaar en wisselen ervaringen uit.
Tenslotte noem ik als voorbeeld de academische werkplaatsen jeugd die met subsidie van VWS door ZonMw in het land worden opgezet en waarbij kennis wordt uitgewisseld tussen praktijk, onderzoek, beleid en opleidingen.

Vraag 4

Voor welke onderwerpen (bv. voor Licht Verstandelijke Beperking, autisme, GGZ) bestaat een eenduidig expertisecentrum? Bij welke onderwerpen is de informatie versnipperd over verschillende instellingen en expertisecentra? Hoe toegankelijk is de kennis en informatie van deze kenniscentra? Kunnen bijvoorbeeld leerkrachten, consultatiebureaumedewerkers en medewerkers van Centra voor Jeugd en Gezin hier ook terecht met vragen vanuit de praktijk?

De volgende kennisinstituten zijn beschikbaar op het gebied van de jeugdhulp:
Het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) is het landelijk kennisinstituut voor jeugd- en opvoedingsvraagstukken. Dit kennisinstituut ontwikkelt, beheert en implementeert kennis waarmee de kwaliteit van de jeugd- en opvoedingssector verbeterd kan worden. Zij richten zich op professionals, ouders en opvoeders in de gehele jeugd- en opvoedingssector.
Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) is het innovatie- en kenniscentrum voor de Jeugdgezondheidszorg en is verantwoordelijk voor kennisbeheer en -kennisimplementatie op het terrein van de jeugdgezondheidszorg. Zij richten zich op de uitvoerende organisaties in het veld van de jeugdgezondheidszorg.
Het Landelijk Kenniscentrum LVB richt zich specifiek op het ontwikkelen en delen van kennis over licht verstandelijk beperkte kinderen en jongeren. In dit kenniscentrum participeren organisaties uit de gehandicaptenzorg, jeugdzorg, GGZ en justitie en er zijn actieve werkrelaties met universiteiten, hogescholen en kenniscentra.
Het Landelijk kenniscentrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie maakt wetenschappelijk onderzoek toegankelijk voor professionals, ouders en jongeren onder andere door het ontwikkelen van praktisch bruikbare protocollen voor diagnostiek en behandeling (met medicijnen en psychologische behandelvormen) van autisme.
Het Centrum Gezond Leven (CGL) werkt samen, met een groot aantal lokale en landelijke partners, aan een effectieve lokale gezondheidsbevordering. Samen met deze partners (waaronder scholen en gemeenten) geven zij zo een impuls aan de gezonde leefstijl van jongeren. Het Centrum Gezond Leven biedt onder meer handreikingen, een databank leefstijlinterventies en andere instrumenten (waaronder voorlichtingsmateriaal) om de gezonde leefstijl onder jongeren te stimuleren.
Het Trimbos-instituut is een kennisinstituut dat onderzoek doet naar de geestelijke gezondheid, mentale veerkracht en verslaving. Het richt zich onder meer op nieuwe behandelmethoden, opstellen van richtlijnen en preventieprogramma’s, signaleren en monitoren van psychische en verslavingsproblemen en het verrichten van (evaluatie)onderzoek naar deze problemen. Daarnaast geven zij voorlichting en informatie aan beleidsmakers, politici en professionals en ver-zorgen zij trainingen en cursussen aan professionals in de GGZ en verslavingszorg.
Stichting Opvoeden.nl biedt betrouwbare en gevalideerde informatie aan ouders, opvoeders en jongeren over opvoeden en opgroeien.
De bovengenoemde kennisinstituten bieden, afhankelijk van hun specifieke opdracht, informatie aan professionals, jongeren, ouders, opvoeders en mogelijk andere geïnteresseerden in de sector. De kennis die ontwikkeld wordt, is breed toegankelijk. Professionals, leerkrachten of ouders en jongeren, en anderen kunnen gebruik maken van de informatie die via onder meer de websites van de betreffende kennisinstituten beschikbaar komt.

Vraag 5

Welke specialistische kennis en vaardigheden binnen de derde of tweede lijn zorg zijn aanwezig over bv. het vroegsignaleren van problemen bij kinderen? Hoe gaat u ervoor zorgen dat deze specialistische kennis terecht komt bij de professionals die nauw betrokken zijn bij kinderen (bv. leerkrachten)?

Vroegsignalering is een taak van het Centrum voor Jeugd en Gezin (waar jeugdgezondheidszorg vaak deel van uitmaakt), de eerstelijnszorg (o.a. huisartsen) of het Zorgadviesteam op de scholen. Wanneer zij problemen op welk gebied dan ook signaleren, verwijzen deze professionals, indien nodig, door naar de juiste zorg- of hulpverlening. In het nieuwe stelsel zal eerder specialistische hulp geconsulteerd kunnen worden in plaats van dat er doorverwezen wordt naar de specialistische hulp. Hoe deze hulp er bij gehaald kan worden is afhankelijk van de afspraken die gemeenten gaan maken met de zorgaanbieders (zie ook antwoord op vraag 6).
De netwerken Integrale Vroeghulp richten zich op hulpvragen van ouders met kinderen met een (vermoeden van een) ontwikkelingsprobleem door een verstandelijke, lichamelijke en/ of zintuiglijke beperking, een stoornis in het autistisch spectrum of een chronische ziekte in de leeftijd van nul tot zeven jaar en hun gezinnen: de zogenaamde zorgintensieve kinderen. Dit doen zij met een gecoördineerde multidisciplinaire ketenaanpak die kind, ouders en gezin actief ondersteunt.
In het kader van de transitie van het stelsel van zorg voor jeugd heb ik voor 2013 en 2014 subsidie toegekend aan een landelijk team ten behoeve van verankering van de innovatie «vroeg, voortdurend, integraal» in de regionale netwerken integrale vroeghulp. Dit klein landelijk team IVH-VVI verzamelt alle regionale plannen, beheert een digitaal platform, verwijst naar «good practices», draagt de kennis over IVH/VVI uit en bevordert daarmee de implementatie. Het landelijk team heeft als taak de samenwerking of juist integratie van CJG/ gemeente en IVH (Integrale Vroeghulp) te stimuleren. Dit leidt tot winst voor de gemeenten en betekent een verrijking voor een specifieke en kwetsbare groep jonge kinderen.

Vraag 6

Hoe gaat u ervoor zorgen dat na de transitie de specialistische kennis uit de derde of tweede lijn beschikbaar komt voor gemeentelijke hulpverleners die aan de voorkant van de zorg werken, en die – indien nodig – op een adequate wijze specialistische hulp erbij moeten kunnen halen of raadplegen? Kunt u er op aandringen dat bij opleidingen en bijscholingen deze kennis en vaardigheden ook voldoende aandacht krijgen, zodat een adequate vroegsignalering kan plaatsvinden en specialistische hulp op tijd erbij gehaald of geraadpleegd kan worden?

Gemeenten bekijken momenteel hoe de toeleiding naar passende hulp er in het nieuwe stelsel uit gaat zien. Een onderdeel hiervan is de tijdige inzet (zowel consultatie als behandeling) in de vorm van gespecialiseerde hulp. Daarnaast ontstaat door de ontschotting van de budgetten meer mogelijkheden voor betere samenwerking in ondersteuning, hulp en zorg aan gezinnen. Zorg kan daarbij gericht worden ingezet in de buurt of directe leefomgeving van het kind. (zie ook antwoord op vraag 5).
De inhoud van opleidingen is de verantwoordelijkheid van de opleidingsinstellingen die de betreffende opleiding aanbieden. Adequate bij- en nascholing is de verantwoordelijkheid van individuele professionals en de betrokken beroepsorganisaties. Ik ga er dan ook vanuit dat de opleidingsinstellingen en beroepsorganisaties op adequate wijze gaan inspelen op de nieuwe ontwikkelingen die gaande zijn.

Vraag 7

Bent u bereid te inventariseren welke wetenschappelijke kennis nog vertaald zou moeten worden in praktisch bruikbare instrumenten op de werkvloer? Wilt u daarbij aangeven welk kenniscentrum dit wanneer zou moeten ontwikkelen? Bent u bereid dit te bespreken met de desbetreffende kenniscentra en de Kamer hierover te informeren?

In opdracht van VWS voert ZonMw het programma Effectief werken in de jeugdsector uit. Dit omvangrijke programma loopt van 2012 t/m 2019. De toepasbaarheid van dit programma zit al in de missie van het programma besloten; « het vergroten, bundelen en uitdragen van kennis over het bevorderen van de psychosociale ontwikkeling van kinderen en jeugdigen welke bruikbaar is voor de praktijk van de zorg voor jeugd». De kennis die het programma oplevert ondersteunt de kwaliteit van zorg in het huidige en nieuwe stelsel. Psychosociale kennishiaten die aan het licht komen bij de ontwikkeling en toepassing van richtlijnen jeugd(gezondheids)zorg kunnen ingevuld worden via dit ZonMw-programma. Zo wordt bereikt dat kennis ontwikkeld wordt waar professionals hun voordeel mee kunnen doen.
Op verzoek van ZonMw, heeft het NJI met het NCJ, een inventarisatie gemaakt van bestaande effectieve (behandel)interventies en instrumenten. Uitgangspunt bij deze inventarisatie was om zicht te krijgen voor welke problemen en welke (leeftijds)groepen er nog geen (effectieve) interventies en/ of instrumenten beschikbaar zijn. Ook dient deze inventarisatie als input voor de verdere invulling van hierboven genoemd ZonMw-programma. Over de uitkomsten van dit programma van ZonMw wil ik u t.z.t. graag informeren.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat jongeren die begeleiding nodig hebben, geen zorg meer krijgen en aan hun lot worden overgelaten?1

Ik vind het ernstig dat de zorginstelling deze jongeren in de steek heeft gelaten, zonder vervangende zorg te regelen.
Het faillissement van betrokken instelling is uitgesproken op 9 april 2013. Al voor dit faillissement heeft een deel van de instelling Sterk!zorg een doorstart gemaakt onder de naam Sterk!zorg Oost. Deze nieuwe organisatie heeft 12 cliënten, met instemming van de wettelijk vertegenwoordigers, in zorg genomen.
De curator heeft op donderdag 18 april overeenstemming bereikt met zorginstelling De Driestroom over de overname van de resterende 29 cliënten. Deze overdracht heeft daadwerkelijk plaatsgevonden op vrijdag 19 april. Hieruit blijkt dat na het faillissement snel de noodzakelijk stappen zijn gezet om tot opvolging van de zorgverlening te komen.

Vraag 2

Waarom hebben de jongeren geen vervangende zorg gekregen nadat zorginstelling Sterk!Zorg failliet is gegaan? Wilt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Bent u bereid de Inspectie voor de Gezondheidszorg te vragen om in te grijpen? Zo nee, waarom niet?

De inspectie heeft, na een anonieme melding over de leefomstandigheden, op 16 april 2013 twee locaties van Sterk!zorg bezocht. De bevindingen van de inspectie kwamen overeen met de berichtgeving in «de Gelderlander». Op één locatie verbleven vijf LVG-cliënten van Sterk!zorg zonder begeleiding en zonder etensvoorraden. In twee van de drie woningen was het gas afgesloten en was er geen verwarming en water. Op een andere locatie waren de omstandigheden iets beter, maar over beide locaties kwam de inspectie tot het oordeel dat de situatie onacceptabel was. De inspectie heeft het zorgkantoor gevraagd actie te ondernemen voor de zorg van de bewoners. Ook de curator die betrokken is bij het faillissement van Sterk!Zorg heeft het zorgkantoor hiertoe verzocht. Het zorgkantoor heeft zorgaanbieder De Driestroom gevraagd om direct in te springen en te zorgen dat vanaf 18 april 2013 zorg wordt geboden op de locaties van Sterk!Zorg. De Driestroom heeft deze verantwoordelijkheid op zich genomen. Per 19 april 2013 wordt op alle vier de locaties van Sterk!zorg verantwoorde zorg geleverd. De inspectie zal de kwaliteit van zorg volgen door binnen drie à vier weken opnieuw te toetsen.
De IGZ is direct in actie gekomen, nadat er een signaal werd ontvangen. Het is helaas niet in alle gevallen mogelijk om dreigende misstanden in de zorg in een vroeg stadium te detecteren. Dit doet zich met name voor bij pgb-gefinancierde zorg.
In mijn brief over de «Hervorming van de langdurige zorg: naar een waardevolle toekomst» ((Kamerstuk II, 30 597, nr. 296) van 25 april 2013 heb ik aangegeven welke maatregelen ik voorsta om het pgb beter te reguleren.

Vraag 4

Is er sprake van het verwaarlozen van de zorgplicht vanuit bureau Jeugdzorg en/of het zorgkantoor? Kunt u uw antwoord toelichten?

Er is geen sprake van verwaarlozen van de zorgplicht. De verantwoordelijkheid voor het organiseren van zorg ligt in geval van pgb-gefinancierde zorg bij de cliënt zelf. In dit geval heeft het zorgkantoor, in het belang van deze groep zeer kwetsbare cliënten, zich wel ingespannen om de cliënten zo snel mogelijk onder te brengen bij een andere zorgaanbieder.
Op het moment dat bekend werd dat de zorg onder de maat was, is zowel door het zorgkantoor als door bureau Jeugdzorg handelend opgetreden.
Bureau Jeugdzorg heeft onmiddellijk de gesprekken die het met Sterk!zorg voerde over de plaatsing van vier jeugdigen gestaakt en heeft deze cliënten elders geplaatst. Twee andere jongeren die bij Sterk!zorg verbleven zijn door de Driestroom in zorg genomen.
Als om welke reden dan ook de kwaliteit van zorg in het gedrang komt, handelt de zorginstelling in strijd met de Kwaliteitswet zorginstellingen. Het is dan aan de IGZ om op te treden, zoals zij in dit geval ook heeft gedaan.

Vraag 5

Is het waar dat het zorgpersoneel vorige maand geen loon uitbetaald heeft gekregen? Gaat u ervoor zorgen dat het zorgpersoneel alsnog loon ontvangt? Zo nee, waarom niet?

De problematiek van salariëring van het personeel wordt door de curator, in overeenstemming met het UWV, opgepakt. Op 17 april heeft de curator een informatiebijeenkomst gehouden voor de medewerkers van Sterk!Zorg en is men geïnformeerd.
De curator heeft de arbeidsovereenkomsten met alle medewerkers opgezegd. De opzegtermijn wordt door het UWV per persoon bepaald. Medewerkers hebben tijdens de opzegtermijn een verplichting om door te werken en het UWV garandeert de salarisbetaling gedurende de opzegperiode. Voor medewerkers die zich aan deze verplichting onttrekken vervalt deze garantie.

Vraag 6

Vindt u ook dat dit soort situaties niet via een aanklacht in de krant moeten worden opgelost? Kunt u een overzicht geven wat er in de afgelopen maanden is gedaan om te voorkomen dat deze jongeren aan hun lot worden overgelaten? Waarom is dat niet gelukt?

Ik vind het ongewenst dat dit soort situaties ontstaan en dat deze in een aantal gevallen niet eerder dan via de media aan het licht komen.
Zoals ik eerder heb aangeven, is het echter niet altijd mogelijk om dergelijke misstanden in een vroeg stadium te detecteren, zeker in het geval van pgb-gefinancierde zorg. Voor een beschrijving van de acties die de afgelopen maanden voor deze jongeren zijn ondernomen verwijs ik u naar mijn eerdere antwoorden.

Vraag 7

Hoe verhoudt de hier genoemde zaak zich tot het NOS bericht «Twee aanhoudingen om PGB-fraude» d.d.15 april 2013? Is er hier sprake van een zelfde soort malafide zorgbureau? Zo ja, waarom wel en zo nee, waarom niet?

Deze zaak staat los van de zaak in Almere. Voor zover nu bekend, is er in het geval van Sterk!Zorg geen sprake van fraude, maar van een kostenstructuur binnen de organisatie die de organisatie als geheel verliesgevend maakte en uiteindelijk leidde tot het faillissement.

Vraag 8

Wat is volgens u het verschil tussen de taak/verantwoordelijkheid van het zorgkantoor en de taak/verantwoordelijkheid van bureau Jeugdzorg in relatie tot de jongeren en de zorgaanbieder?

Het verschil tussen taken van bureau jeugdzorg en het zorgkantoor kan het best als volgt worden uiteengezet.
Er zijn twee instanties die de zorgvraag indiceren.
De levering en financiering van de zorg kent drie bronnen:
De provincie contracteert de jeugdzorg die via het bureau jeugdzorg is geïndiceerd op grond van de Wjz. Het bureau jeugdzorg adviseert de provincie in het kader van de planvoorbereiding over de inkoop van deze zorg.
Als het gaat om jeugd-ggz wordt deze het eerste jaar op basis van de Zvw -op indicatie van bureau jeugdzorg of de huisarts – door de zorgverzekeraar betaald en daarna vanuit de AWBZ op basis van indicatie door bureau jeugdzorg of het CIZ. Vanuit de AWBZ wordt voorts de zorg betaald voor door het CIZ geïndiceerde cliënten vanaf 18 jaar. Het zorgkantoor contracteert deze zorg bij de zorgaanbieders. Dit betreft de zorg in natura.
Als cliënten gebruik maken van een pgb komt ook dit ten laste van de AWBZ, maar hierbij is het zorgkantoor geen contractpartij met de zorgaanbieder maar met de pgb-houder.
Voor de kwaliteit van de zorg kan hierover nog worden opgemerkt dat het bureau jeugdzorg en de provincie een rechtstreekse relatie hebben met de zorgaanbieder voor de levering van zorg in natura. Hierdoor heeft bureau jeugdzorg direct zicht op de kwaliteit van de zorgaanbieder.
Als het gaat om AWBZ-zorg in natura heeft het zorgkantoor een rechtstreekse contractrelatie met de zorgaanbieder en dus ook zicht op de kwaliteit van de aanbieder. Bij zorg die wordt geleverd via een pgb heeft alleen de pgb-houder direct zicht op de kwaliteit.
Voor jeugdzorg die niet jeugd-ggz is, moet de Wet op de jeugdzorg als voorliggend worden beschouwd. Voor jeugd-ggz kan bureau jeugdzorg indiceren, voor zover die zorg is aangewezen in artikel 5, tweede lid, onder b, van de Wjz juncto artikel 9 van het Uitvoeringsbesluit Wjz. Ook het CIZ kan voor deze zorg indiceren.

Vraag 9

Als organisaties die verantwoordelijk zijn voor de zorg aan zorgbehoevende jongeren die verantwoordelijkheid niet (langer) nemen, wanneer ontstaat dan uw verantwoordelijkheid?

Zie mijn antwoord op vraag 11.

Vraag 10

Hoe verhoudt het antwoord op vraag 3 zich tot uw systeemverantwoordelijkheid?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 11

Indien het antwoord op vraag 4 tot de conclusie leidt dat in deze casus geen sprake is van verantwoordelijkheid aan uw kant, wat moet er dan gebeuren voor daar wel sprake van is?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 12

Welke organisatie heeft hier gefaald in termen van adequate zorgverlening aan de jongeren in kwestie?

De betrokken zorginstelling.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat jongeren die begeleiding nodig hebben geen zorg meer krijgen en aan hun lot worden overgelaten?1

Vraag 2

Waarom hebben de jongeren geen vervangende zorg gekregen nadat zorginstelling Sterk!Zorg failliet is gegaan? Wilt u uw antwoord toelichten?

Vraag 3

Bent u bereid de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) te vragen om in te grijpen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 4

Is er sprake van het verwaarlozen van de zorgplicht vanuit Bureau Jeugdzorg en/of het zorgkantoor? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 5

Is het waar dat het zorgpersoneel vorige maand geen loon uitbetaald heeft gekregen? Gaat u ervoor zorgen dat het zorgpersoneel alsnog zijn loon ontvangt? Zo nee, waarom niet?

Vraag 6

Vindt u ook niet dat dit soort situaties via een aanklacht in de krant moeten worden opgelost? Kunt u een overzicht geven wat er in de afgelopen maanden is gedaan om te voorkomen dat deze jongeren aan hun lot worden overgelaten? Waarom is dat niet gelukt?

Vraag 7

Wilt u deze vragen zo snel mogelijk beantwoorden?

Vraag 1

Kent u het bericht Zorgjongeren aan hun lot overgelaten in Alverna1?

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de jongeren in Alverna, die 24 uur begeleiding nodig hebben, aan hun lot worden overgelaten vanwege het faillissement van de zorginstelling en het feit dat medewerkers zich ziek hebben gemeld?

Ja. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft, na een anonieme melding over de leefomstandigheden bij betrokken instelling, op 16 april 2013 twee locaties van Sterk!zorg bezocht, waar onder Alverna. De bevindingen van de IGZ kwamen overeen met de berichtgeving in de Gelderlander.

Vraag 3

Klopt het dat Bureau Jeugdzorg er van weet, maar geen aanleiding ziet om in te grijpen? Zo ja, wat vindt u daarvan en wat bent u van plan hieraan te doen? Komt het vaker voor dat Bureau Jeugdzorg in dit soort situaties niets doet?

De situatie bij Sterk!zorg laat zien dat bureau Jeugdzorg, vanaf het moment dat men bekend werd met de zorgelijke situatie, voortvarend in heeft ingegrepen.
In het algemeen hebben de Bureaus Jeugdzorg en de Inspectie op de Jeugdzorg een goed inzicht in de kwaliteit van de geleverde zorg. Dat wil echter niet zeggen dat het in alle gevallen mogelijk is om dreigende misstanden vroegtijdig te detecteren. Dit is met name het geval bij zorg die geleverd wordt via een pgb.
In mijn brief over de «Hervorming van de langdurige zorg: naar een waardevolle toekomst» (kenmerk 114352–103090) van 25 april 2013 heb ik aangegeven welke maatregelen ik voorsta om het pgb beter te reguleren.

Vraag 4

Komen dit soort situaties, dat jongeren niet meer de begeleiding krijgen die ze nodig hebben, ook voor bij andere instellingen? Zo ja, want bent u van plan hieraan te doen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat de controle op de verkoop van tabak aan jongeren onder de 16 jaar niks voorstelt?1

Ik vind naleving en het toezicht op de leeftijdsgrens van groot belang. Het is inderdaad zo dat het aantal inspecties in 2012 aanzienlijk lager is dan in de jaren daarvoor (zie bijlage). De reden hiervoor is dat, zoals de NVWA aangeeft, de controles op het rookverbod in de horeca prioriteit hadden, en dat deze inspecties bemoeilijkt werden door agressie tegen inspecteurs, zodat ze meer capaciteit kostten. Daarnaast heeft de NVWA nieuw personeel moeten opleiden, in verband met uitstel van de overdracht van het toezicht op de Drank en Horecawet naar de gemeente.
De naleving door de jongeren zelf is gelukkig wel hoog: slechts 9% van de jongeren onder de 16 probeert tabak te kopen. Bij regelgeving als deze kan handhaving alleen echter nooit voor volledige naleving zorgen. Met name de verkopers, maar ook de jongeren en hun ouders hebben daarin ook een verantwoordelijkheid. Zoals ik heb aangeven in de brief die ik op 3 mei aan de Kamer heb gestuurd, zal de NVWA het huidige (alcohol)leeftijdgrenzenteam, dat nu nog gemeenten ondersteunt bij het toezicht op de Drank- en Horecawet, ook in 2014 grotendeels in stand houden en omvormen tot een speciaal tabaksteam. Hierdoor komt er toch extra capaciteit voor het toezicht op het rookverbod in de horeca én de leeftijdgrens tabak.
Overigens is het aantal van 60.000 verkooppunten een schatting van de NVWA van enige jaren geleden. De cijfers van het Platform Verkooppunten Tabak, waarin de verschillende brancheorganisaties vertegenwoordigd zijn, komen uit op een aantal van 30.600. Dit betreft de aangesloten supermarkten, tankstations, tabaksspeciaalzaken, automaten e.d. Het verschil kan mogelijk worden verklaard door losse verkooppunten die niet zijn aangesloten bij een brancheorganisatie, zoals bijvoorbeeld horecazaken die ook tabak verkopen achter de bar, sommige cafetaria e.d. Juist van deze losse verkooppunten zijn geen exacte cijfers bekend, dus mogelijk is het aantal van 60.000 een overschatting.

Vraag 2

Klopt het bericht dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vorig jaar slechts 900 inspecties uitvoerde onder de 60.000 verkooppunten van tabak in Nederland? Zo ja, acht u dit voldoende voor adequaat toezicht? Zo nee, wanneer is dat volgens u wel het geval?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kunt u vanaf 2003 een overzicht verschaffen van het aantal uitgevoerde inspecties, waarbij het aantal inspecties wordt uitgesplitst naar het type verkooppunt? Zo nee, waarom niet en hoe gaat u in dat geval de registratie verbeteren?

Voor het antwoord op deze vragen verwijs ik u naar de bijlage2, opgesteld door de NVWA.

Vraag 4

Klopt het bericht dat de controles zich vorig jaar vooral toespitsten op de horeca en dat de controles op supermarkten en benzinepompen achterbleven? Zo ja, is dat vanwege de toegenomen agressie die extra capaciteit vereist?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Hoeveel overtredingen van het leeftijdsverbod zijn er in 2012 geconstateerd en tot wat voor sancties hebben die geleid?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Op welke wijze wordt de inspectie van de tabaksleeftijd door de NVWA uitgevoerd? Worden er ook «mystery shoppers» ingezet?

Het leeftijdsgrenzenteam betreft een speciaal opgeleid team van ongeveer 45 jongere toezichthouders, die voor de NVWA-inspecteurs kunnen signaleren welke cafés en welke tabaksverkopers in overtreding zijn. Dit jongeren tabaksteam zal bestaan uit 17 fte: 15 fte jongere toezichthouders met een teamleider en een planner.
In 2013 is de capaciteit voor tabakscontroles ongeveer 20 fte. In 2014 komt daar dus 17 fte bij. Juist omdat de jongere toezichthouders niet «opvallen», zijn zij goed in staat overtredingen te signaleren.

Vraag 7

Uit hoeveel fulltime krachten bestaat het «leeftijdsgrenzenteam»? Acht u het nodig dit team uit te breiden met het oog op het lage aantal leeftijdsinspecties?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Bent u bereid het aantal controles voor 2013 op te voeren? Zo ja, wat is uw streefcijfer?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 9

Welke andere controlesystemen wilt u inzetten om de verkoop van tabak aan jongeren onder de 16 jaar te voorkomen? Bent u bereid te onderzoeken op welke wijze technische hulpmiddelen daarbij kunnen helpen?

Het is aan de verkopers van tabaksproducten om zich te houden aan de eisen rondom leeftijdsgrens en legitimatie en om te bepalen hoe ze dit doen. Als winkeliers daarbij gebruik maken van goede technische hulpmiddelen dan juich ik dat toe. De tabaksdetailhandel is, in navolging van de supermarkten, vorig jaar gestart met een campagne om te voorkomen dat tabaksproducten worden verkocht aan jongeren onder de 16 jaar. Deze campagne loopt drie jaar. Door bewustwording van winkeliers en betere controle van het legitimatiebewijs van personen jonger dan 20 jaar, wil de detailhandel zorgen voor effectievere naleving van de leeftijdsgrens. De georganiseerde tankstations hebben zich hier sinds 1 mei bij aangesloten.

Vraag 10

Bent u bereid om te onderzoeken hoe het beperken van het aantal verkooppunten kan bijdragen aan het handhaven van de leeftijdsgrens voor roken?

Ik richt mij binnen de tabakspreventie momenteel op de (handhaving van de) rookvrije horeca, de verhoging van de leeftijdsgrens en de Europese Tabaksproductenrichtlijn. Realisatie van deze thema’s vergt de nodige inzet en betekent een verscherping van het tabaksontmoedigingsbeleid, zeker ook voor jongeren.

Vraag 11

Deelt u de mening dat een leeftijdsverhoging van 16 naar 18 jaar bij de verkoop van tabak geen enkele oplossing biedt, als de leeftijdsgrens van 16 jaar niet eens gehandhaafd kan worden?

De verhoging van de leeftijdsgrens voor tabak (en alcohol) heeft zeker zin. In de eerste plaats omdat de meerderheid van de jongeren zelf de wet naleeft. In de tweede plaats omdat ouders, scholen, preventiewerkers, supermarkten en horeca allemaal aangeven dat deze leeftijdsgrensverhoging een duidelijke boodschap afgeeft die deze partijen ondersteunt in hun werk. Voor scholen wordt het bijvoorbeeld vanzelfsprekender om schoolpleinen geheel rookvrij te maken, waardoor de sigaret voor een groot deel van de jongeren echt uit de dagelijkse omgeving verdwijnt. Het verhogen van de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabak versterkt de al ingezette verandering in de sociale norm ten aanzien van roken. Niet-roken wordt steeds meer de norm. Dit is echter een lange termijn proces, waarin verschillende maatregelen een bijdrage leveren. Dit is er één van.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Kinderporno veel gemeld»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat er in 2012 veel meer meldingen van kinderporno op internet zijn gedaan dan in het jaar daarvoor? Zo ja, hoeveel meldingen zijn er bij het meldpunt in het jaar 2011 respectievelijk 2012 gedaan? Bij hoeveel van de meldingen ging het om strafbare gedragingen in de zin van kinderprostitutie, mensenhandel, ontucht met een minderjarige en kinderpornografie?

Ja, in 2012 zijn er meer meldingen gedaan bij het Meldpunt Kinderpornografie op Internet dan in het jaar daarvoor. In 2011 behandelde het Meldpunt 12.542 meldingen. In 2012 waren dit er 19.872.
Het Meldpunt houdt zich specifiek bezig met afbeeldingen van seksueel kindermisbruik op internet. Hierbij classificeren zij of een melding, volgens hun inschatting, wel of niet onder de reikwijdte van artikel 240b van het Wetboek van Strafrecht valt (het bekijken, voorhanden hebben, verspreiden of vervaardigen van kinderpornografie). Een uitsplitsing van de meldingen op de manier zoals gevraagd is derhalve, met de huidige data, niet mogelijk.

Vraag 3

Hoe verklaart u de toename van het aantal meldingen en het grote aantal strafbare afbeeldingen die op Nederlandse servers stonden? Heeft dit te maken met de stijging van de hoeveelheid kinderpornografie op het internet?

Voor de toename van het aantal meldingen is geen eenduidige en sluitende verklaring. Voor wat betreft de toename van het aantal meldingen van kinderpornografie dat op Nederlandse servers gehost wordt, verwijs ik u naar de voortgangsrapportage kinderpornografie en kindersekstoerisme die uw Kamer op 6 mei 2013 heeft ontvangen.
Het is zeer lastig om de totale hoeveelheid kinderpornografie op het internet te meten. Naast het vrijelijk toegankelijke gedeelte van het internet, waarop het gros van de meldingen bij het Meldpunt betrekking heeft, is er ook een omvangrijk gedeelte waar slechts beperkt zicht op is. Hierbij moet worden gedacht aan besloten nieuwsgroepen, peer-to-peer-programma’s of TOR-servers. Over de hoeveelheid kinderpornografie hierop bestaat geen eenduidig beeld. Ik kan dan ook niet zeggen of er sprake is van een stijging dan wel daling van de hoeveelheid kinderpornografie op het internet.

Vraag 4

Deelt u de mening dat alle kinderen recht hebben op bescherming tegen alle vormen van seksueel geweld? Zo ja, op welke wijze gaat u bewerkstelligen dat beleid en uitvoering meer worden afgestemd op de complexiteit van het fenomeen kinderpornografie?

Seksueel misbruik van kinderen is een ernstig probleem dat ik heel serieus neem. Ik deel uw mening dat kinderen het recht hebben op onze bescherming en doe hier, samen met de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dan ook veel aan.
Het actieplan «Kinderen Veilig 2012–2016» vormt de basis voor de integrale aanpak van kindermishandeling. Seksueel misbruik van en seksueel geweld tegen kinderen maakt hier onderdeel van uit. Initiatieven, beleid en acties worden vanuit dit actieplan gecoördineerd. Ook de aanpak van kinderpornografie is hieraan nauw gelieerd.
Daarnaast is in augustus 2012 de taskforce «Kindermishandeling en seksueel misbruik» ingesteld. Deze taskforce, onder voorzitterschap van burgemeester Van der Laan, ziet voor de periode 2012–2016 toe op de uitvoering van het actieplan en de acties naar aanleiding van de Commissie Samson. Dit wordt gedaan door acties te monitoren, uitvoering aan te jagen, kansrijke initiatieven te stimuleren en belemmeringen bij de uitvoering weg te nemen.
Deze integrale aanpak doet recht aan de complexiteit van de problematiek omtrent seksueel geweld tegen kinderen en kinderpornografie.

Vraag 5

Deelt u de mening dat alleen repressieve middelen geen effectieve bescherming kunnen bieden aan kinderen tegen seksueel geweld? Welke expertise is er momenteel in Nederland beschikbaar met het omgaan met trauma’s die het gevolg zijn van de permanentie van de misbruikbeelden op internet? Acht u de beschikbare expertise voldoende in de bescherming van kinderen tegen seksueel geweld?

Alleen repressieve middelen bieden geen effectieve bescherming. Er moet ook voldoende expertise beschikbaar zijn bij hulpverleners. Deze expertise is continu in ontwikkeling. Misbruikbeelden op internet zijn een relatief nieuw fenomeen. Het is daarom nog niet bekend wat de trauma’s zijn door misbruikbeelden op internet en of de bestaande traumabehandelingen specifieke bijstelling behoeven. Ook in het buitenland is dit nog niet bekend. Wel komt het voor dat kinderen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik ook geconfronteerd zijn met verspreiding van fotomateriaal via bijvoorbeeld mobiele telefoons. Dit aspect wordt al wel in de behandeling van opgelopen trauma’s meegenomen.

Vraag 6

Bent u van mening dat de politie en hulpverlening voldoende digibewust, digibereikbaar, digibekwaam, en digi-actief zijn? Zo ja, waar blijkt dat uit? Zo nee, wat gaat u daar aan doen?

Vanaf 1 oktober 2012 is de aanpak van kinderpornografie binnen de politie landelijk en uniform ingericht. Dit wil zeggen dat in alle 11 (10 regionale en 1 landelijke) eenheden teams zijn ingericht waarin zowel recherche-, als zeden-, als digitale expertise is vertegenwoordigd. Deze combinatie is essentieel voor een goede aanpak van kinderpornografie binnen de Nederlandse politie. Daarnaast kan in zeer complexe zaken een beroep worden gedaan op het Team High Tech Crime. Ik ben dan ook van mening dat er voldoende digitale expertise binnen de politie beschikbaar is voor de aanpak van kinderpornografie.
Binnen de hulpverlening zijn er verschillende initiatieven om digibewuster en digibekwamer te worden. Sinds 2008 bestaat Mediawijzer.net. Dit expertisecentrum voor opvoeders en professionals in de jeugdzorg is opgericht op initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de toenmalige minister van Jeugd en Gezin. Ook zijn er diverse initiatieven om werkers in de jeugdzorg of -hulpverlening te scholen in mediawijsheid en mediaopvoeding. Aankomende jeugdzorgwerkers kunnen in de minor Mediawijsheid en mediaopvoeding kennis opdoen over kinderen en media en het ontwikkelen van een mediawijze houding. Professionals die reeds werkzaam zijn in de jeugdzorg kunnen via Mediaopvoeding.nl ondersteuning krijgen van deskundigen. Een ander initiatief voor hulpverleners die reeds werkzaam zijn in de jeugdzorg of hulpverlening is de post-hbo opleiding tot Nationaal MediaCoach. Deze opleiding heeft tot doel de mediawijsheid te verbeteren van professionals die in hun eigen werkomgeving met jeugd in aanraking komen. Dit zijn een aantal voorbeelden van initiatieven die de hulpverlening in staat stelt digibewust, digibereikbaar, digibekwaam en digi-actief te zijn. Het veld blijft hierbij continu in ontwikkeling en zoekt naar methoden om nog beter om te gaan met de uitdagingen die haar worden voorliggen.
Daarnaast wordt op dit moment het protocol van handelen voor het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) herzien. In het vernieuwde protocol zal worden opgenomen dat AMK-medewerkers bij gevallen van seksueel misbruik doorvragen op beeldmateriaal. Deze wijziging komt voort uit een aanbeveling in de rapportage van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel over kinderpornografie (2011). Naar aanleiding van deze rapportage is in het actieplan «Kinderen Veilig» onder meer de actie opgenomen de signalering door AMK’s en jeugdzorg aan te scherpen om de aanpak van kinderpornografie te verstevigen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het rapport van de Kinderombudsman over DNA-onderzoek bij veroordeelde minderjarigen?1

Ja.

Vraag 2

Bent u van mening dat de Kinderombudsman gedegen onderzoek heeft gedaan? Zo nee, waarom niet? Zo ja, onderschrijft u de conclusies van de Kinderombudsman? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u met deze conclusies doen?

De Kinderombudsman toetst in zijn rapport de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden (DNA-V) aan de rechten van het kind zoals vastgelegd in het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK). Het rapport van de Kinderombudsman schetst de totstandkoming van de wet, de werking van de wet, de jurisprudentie en de kritiek die diverse organisaties hebben geuit op de gelijke behandeling van meerderjarigen en minderjarigen.
Volgens de Kinderombudsman houdt deze wet te weinig rekening met de kwetsbare positie van minderjarige veroordeelden, hun bijzondere positie in het jeugdstrafrecht en de bescherming die hen is toegekend in het IVRK.

Vraag 3

Kunt u in het algemeen uw visie geven op dit rapport en in het bijzonder op onderstaande vragen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening van de Kinderombudsman dat het uitgangspunt van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) moet zijn dat bij conflict van belangen, de belangen van het kind in de regel dienen te prevaleren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, deelt u dan de mening van de Kinderombudsman dat bij het afnemen van DNA bij jongeren in strafzaken Nederland het belang van de maatschappij voor laat gaan op het belang van het kind? Zo nee, waarom niet?

In de Wet DNA-V zijn de voorwaarden waaronder veroordeelden onder dwang DNA-materiaal af moeten staan gelijk voor minderjarigen en meerderjarigen. Daarmee is aangesloten bij de regeling uit het Wetboek van Strafvordering. Uit het feit dat de wetgever bij de totstandkoming van de Wet DNA-V ervoor gekozen heeft geen onderscheid te maken tussen minderjarige en meerderjarige veroordeelden, kan worden afgeleid dat de wetgever geoordeeld heeft dat de kinderrechten die zijn verwoord in het IVRK zich niet verzetten tegen het afnemen van DNA-materiaal bij minderjarige veroordeelden en het verwerken van hun DNA-profiel in de DNA-databank. Steun voor deze opvatting kan worden gevonden in de jurisprudentie van de Hoge Raad en het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM). De Hoge Raad onderschrijft dat in de systematiek van de Wet DNA-V geen ruimte bestaat voor een generieke uitzondering voor minderjarigen en dat die ook niet aan het IVRK kan worden ontleend (HR NJ 2008, 627). Het EHRM oordeelde dat het DNA-onderzoek op basis van de Wet DNA-V bij de betreffende minderjarige veroordeelde geen schending opleverde van artikel 8 van het EVRM, omdat deze wet onder meer de afname van celmateriaal heeft beperkt tot «persons convicted of an offence of certain gravity» en goede waarborgen biedt tegen oneindige en ongedifferentieerde opslag van de DNA-profielen. Het Hof heeft bij zijn oordeel een rol laten meespelen dat het DNA-materiaal van de minderjarige anoniem en gecodeerd wordt opgeslagen en de minderjarige pas wordt geconfronteerd met zijn opgeslagen DNA-profiel als hij eerder al een strafbaar feit heeft gepleegd of in de toekomst een strafbaar feit zal plegen (W. tegen Nederland, EHRM 20 januari 2009, nr. 20689/08; NJ 2009, 411).

Vraag 5

Wordt altijd DNA afgenomen bij een minderjarig, ook als sprake is van een relatief licht vergrijp zoals het vernielen van een ruit? Zo ja, waarom is dat nodig en waarom acht u het gerechtvaardigd bij een dergelijk licht vergrijp DNA van een jongere af te nemen?

De Wet DNA-V voorziet erin dat alleen maar DNA-materiaal mag worden afgenomen van minderjarigen en meerderjarigen indien zij zijn veroordeeld voor een ernstig misdrijf. Als ernstige misdrijven zijn in deze wet alle misdrijven aangemerkt waarvoor voorlopige hechtenis mogelijk is. Met de grens van voorlopige hechtenis is aangesloten bij de sinds jaar en dag gangbare, in het Wetboek van Strafvordering vastgelegde onderscheiding van strafbare feiten in meer en minder ernstige. Alle misdrijven waarvoor voorlopige hechtenis mogelijk is, kunnen ― in abstracto ― als ernstige misdrijven worden aangemerkt. De zwaarte van die misdrijven rechtvaardigt dat het DNA-materiaal van de minderjarige of meerderjarige veroordeelde in beginsel wordt afgenomen. Hieruit kan worden afgeleid dat van hen geen DNA-materiaal mag worden afgenomen als er sprake is van een licht vergrijp. Bovendien kan DNA-materiaal alleen worden afgenomen indien een taakstraf of een zwaardere sanctie wordt opgelegd.
Zoals ik in het antwoord op vraag 4 heb aangegeven, heeft het EHRM zich positief uitgelaten over de grens die de Wet DNA-V stelt (zie EHRM NJ 2009, 411).

Vraag 6

Kunt u de redenering van de Kinderombudsman volgen dat het afnemen en langdurig opslaan van DNA bij jongeren een inbreuk is op de privacy van de minderjarige en derhalve in strijd is met artikelen16 en 40 IVRK? Zo nee, waar loopt de redenering van de Kinderombudsman mank?

Het recht op bescherming van de privacy van de minderjarige dat in de artikelen 16 en 40 van het IVRK is verdisconteerd, dient de overheid in alle situaties te respecteren, maar is niet absoluut. Inbreuk daarop mag de overheid maken zolang die inbreuk niet willekeurig of onrechtmatig is. Om te beoordelen of een wettelijke regeling die een inbreuk op het recht op bescherming van de privacy maakt, aan die voorwaarde voldoet, is van belang te toetsen of de inbreuk voldoet aan artikel 10 van de Grondwet, artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) en artikel 17 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR). Tijdens de totstandkoming van de Wet DNA-V is het bepalen en verwerken van het DNA-profiel van veroordeelden, ongeacht of zij minderjarig of meerderjarig zijn, in overeenstemming geoordeeld met de vereisten die deze bepalingen aan een inbreuk op het recht op bescherming van de privacy stelt (vgl. paragraaf 6 van de memorie van toelichting bij het voorstel van Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden; Kamerstukken II 2002/03, 28 685, nr. 3). Steun voor deze opvatting kan worden gevonden in de jurisprudentie van het EHRM. In de zaak Van der Velden tegen Nederland (EHRM 7 december 2006, appl.nr. 29514/05;
RvdW 2007, 292) oordeelde het EHRM dat de afname bij de veroordeelde die zich tot het EHRM had gewend, niet in strijd was met artikel 8 van het EVRM. In de in het antwoord op vraag 4 genoemde zaak W. tegen Nederland kwam het EHRM tot hetzelfde oordeel als in de zaak Van der Velden tegen Nederland. Het feit dat de zaak W. tegen Nederland betrekking had op een minderjarige veroordeelde, gaf het EHRM geen aanleiding een ander oordeel te vellen.

Vraag 7

Heeft u kennisgenomen van de aanbevelingen van de Kinderombudsman? Zo ja, kunt u ingaan op deze aanbevelingen en aangeven welke u overneemt en welke niet en waarom?

Ik heb kennisgenomen van de aanbevelingen van de Kinderombudsman. Ik neem om de redenen zoals toegelicht in het antwoord op de vragen 4 tot en met 6 geen van de aanbevelingen van de Kinderombudsman over. Ik voel mij daarin gesteund door de uitspraken van de Hoge Raad en het EHRM.

Vraag 8

Kan de Kamer de resultaten van het toegezegde onderzoek over de ongelijke behandeling van minderjarigen ten opzichte van volwassenen als het gaat om DNA-afname voor 1 mei 2013 krijgen, inclusief de reactie van de regering op dit rapport?

Binnenkort ontvangt uw Kamer een brief waarin ik een nadere reactie zal geven op het rapport van de Kinderombudsman.