Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) vreest dat de kosten van de ziekenhuiszorg omhoog gaan als zorgverzekeraars de tariefafspraken met ziekenhuizen openbaar maken?1

Ik ben groot voorstander van meer inzicht in de kosten en de kwaliteit van zorg en dus ook in meer openheid van de overeengekomen ziekenhuistarieven voor het lopende jaar. Het is belangrijk dat mensen vooraf inzicht hebben in de financiële gevolgen van een behandeling. Ook leidt transparantie ertoe dat mensen een betere afweging kunnen maken bij het maken van een keuze tussen verschillende aanbieders. Door het openbaar maken van de tariefafspraken krijgen ziekenhuizen inzicht op welke terreinen hun kosten hoog zijn en waar zij dus stappen kunnen zetten om de kostenefficiëntie van hun ziekenhuis te verbeteren. Aan de andere kant krijgen zij ook het inzicht op welke terreinen zij al goed presteren.
Overigens zijn op grond van de NZa-regeling «Informatieverstrekking ziektekostenverzekeraars aan consumenten» verzekeraars nu ook al verplicht om verzekerden te informeren over zijn of haar kosten als deze daarom vraagt.
Ik zie niet direct waarom transparantie en inzicht in prijzen die prijzen zullen opdrijven. We zien in andere sectoren ook dat openbaar is wat de prijzen zijn. Dat leidt vermoedelijk eerder tot een lagere dan tot een hogere prijs. Het Ministerie van VWS organiseert in oktober een bijeenkomst met experts op dit terrein. Ook de NZa en de ACM zijn daarbij aanwezig. Ik zal uw Kamer in het najaar over de uitkomsten van deze bijeenkomst en over mijn beleidsconclusies informeren.

Vraag 2

Deelt u de zorgen van de NVZ dat ziekenhuizen juist de hogere tarieven van elkaar afkijken, en niet de lagere? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Erkent u dat de gepubliceerde prijzen van de behandelingen niets zeggen over de productprijs? Kunt u uw antwoord toelichten?

De gepubliceerde prijzen komen niet per definitie overeen met de kostprijs van een bepaalde behandeling. Ik hecht er aan dat ziekenhuizen er aan werken om de prijzen meer in lijn te brengen met de kostprijzen en dat verzekeraars dat ook bevorderen. De gepubliceerde prijzen worden immers (gedeeltelijk) in rekening gebracht bij de verzekerden vanwege het eigen risico en eventuele bijbetalingen.

Vraag 4

Wat zegt de prijs per ingreep eigenlijk wanneer ziekenhuizen en zorgverzekeraars afspraken maken over een totaalbudget waarbinnen ziekenhuizen de prijzen van de verschillende ingrepen bepalen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Op welke wijze draagt het publiceren van de prijs van een behandeling bij aan transparantie, als blijkt dat alle zorgverzekeraars per behandeling en per ziekenhuis andere prijzen hebben afgesproken?

Voor het realiseren van goede en betaalbare zorg voor iedereen sluiten zorgverzekeraars en zorgaanbieders contracten met elkaar. In het algemeen zal het zo zijn dat een zorgverzekeraar meerdere aanbieders contracteert en daar prijsafspraken mee maakt. Dat verschillende zorgverzekeraars met verschillende zorgaanbieders voor dezelfde behandeling een andere prijs afspreekt, doet aan de transparantie in de onderhavige casus niets af. Immers, de verzekerde heeft uitsluitend te maken met de prijzen die zijn eigen verzekeraar is overeengekomen. De openbaarmaking van de tarieven door CZ voor behandelingen onder de 885 euro helpt de CZ-verzekerde die van zijn verzekerde zorg gebruik wil maken en wil weten wat de gevolgen zijn voor zijn eigen risico, bij het maken van een keuze tussen verschillende zorgaanbieders. Deze keuze hangt uiteraard ook van andere factoren af, zoals de afstand tot en bekendheid met de zorgaanbieder alsmede de verwachte kwaliteit van de te leveren zorg.

Vraag 6

Vindt u het niet vreemd dat zorgverzekeraar CZ wel de prijs van de behandeling openbaar maakt, maar niets over de kwaliteit? Kunt u uw antwoord toelichten?

In mijn antwoord naar aanleiding van vragen over de resultaten van het Jaar van de transparantie (Kamerstuk 32 620, nr. 174) heb ik gezegd een impuls te hebben gegeven aan het beschikbaar komen van begrijpelijke informatie over de kwaliteit van zorg voor de patiënt. Daarbij ligt de focus op de 30 meest voorkomende aandoeningen. Daarbij heb ik ook aangegeven dat het inzichtelijk maken van de 30 meest voorkomende aandoeningen niet het slot maar juist een belangrijke versnelling is in de beweging om stapsgewijs informatie voor de patiënt beschikbaar te maken. Ik heb in mijn antwoord ook aangegeven dat een grote stap is gezet maar dat nog flinke stappen nodig zijn zodat iedere patiënt in elke fase van de behandeling relevante informatie kan krijgen of krijgt aangereikt. De stap van CZ is zo’n stap met betrekking tot inzicht in de tarieven van een ziekenhuisbehandeling. Via andere stappen zoals genoemd in mijn antwoord van 22 juni jl. zal de patiënt uiteindelijk een compleet beeld moeten kunnen krijgen, zowel wat betreft de door hem af te sluiten polis, als de kosten van een behandeling en de kwaliteit van de te leveren zorg.
Zorgverzekeraar CZ geeft – net als andere verzekeraars – aan het van belang te vinden informatie te kunnen verstrekken over zowel de prijs én de kwaliteit van zorg en er hard aan te werken hun verzekerden daarover goed te kunnen informeren. Uiteraard ondersteun ik dat.

Vraag 7

Erkent u dat iemand die zorg nodig heeft wel iets anders aan het hoofd heeft dan prijzen vergelijken, en sec op basis daarvan voor een ander ziekenhuis kiezen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Er bestaat een breed gedragen behoefte aan deze informatie. Zo heeft de Consumentenbond aangegeven dat alle zorgverzekeraars hun tarieven openbaar zouden moeten maken, zodat consumenten vooraf weten wat een ziekenhuisbehandeling kost en zij de tarieven van verschillende ziekenhuizen met elkaar kunnen vergelijken. Dit is, aldus de Consumentenbond, belangrijke keuze-informatie voor consumenten, omdat zij een deel van de ziekenhuisbehandelingen zelf moeten betalen.2 De keuze voor een aanbieder hangt uiteraard ook van andere factoren af, zoals de afstand tot en bekendheid met de zorgaanbieder alsmede de verwachte kwaliteit van de te leveren zorg.

Vraag 8

Denkt u werkelijk dat een verzekerde voor een ingreep naar een ziekenhuis aan de andere kant van het land gaat wanneer het tarief anders is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Hoe verwacht u dat verzekerden inzicht krijgen wanneer de tarieven voor duizenden ingrepen per ziekenhuis, per zorgverzekeraar en per jaar verschillen, en bovendien niet gebaseerd zijn op de kostprijs?

Dat verschillende zorgverzekeraars met verschillende zorgaanbieders voor dezelfde behandeling een andere prijs afspreken, doet aan het belang van transparantie niets af. Immers, de verzekerde heeft uitsluitend te maken met de prijzen die zijn eigen verzekeraar is overeengekomen. Het is van belang dat informatie openbaar wordt gemaakt die bruikbaar is voor patiënten en verzekerden. Dat betekent dat tarieven openbaar worden zoals deze naar aanleiding van onderhandelingen met verzekeraars (gedeeltelijk) in rekening worden gebracht bij patiënten, zodat deze beter inzicht hebben in de financiële gevolgen die een behandeling met zich brengt. Zie verder ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 10

Hoe ziet u die keuzevrijheid voor verzekerden met een budgetpolis voor zich, waarbij niet alle ziekenhuizen zijn gecontracteerd, of beperkt de keuzevrijheid zich tot verzekerden die zich een duurdere polis kunnen veroorloven?

Ik acht transparantie van belang voor alle polissen. Het is belangrijk dat mensen vooraf inzicht hebben in de financiële gevolgen die een behandeling met zich brengt. Zorgverzekeraars zijn verplicht om hun verzekerden goed te informeren over welk zorgaanbod gecontracteerd is voor een polis en welke vergoedingen betaald worden voor zorgaanbod dat niet gecontracteerd is. Het is van belang dat ook verzekerden zich zelf goed informeren over wat wel en niet vergoed wordt bij een polis die zij afsluiten. Verzekerden moeten zelf de afweging maken voor welke polis zij kiezen en om wel of geen gebruik te maken van het zorgaanbod dat voor hun polis gecontracteerd is. De NZa verplicht ziekenhuizen om inzicht te geven in de tarieven, ook in geval van ongecontracteerde zorg.

Vraag 11

Hoe oordeelt u over het feit dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) het openbaar maken van ziekenhuistarieven een stap vooruit in de informatievoorziening voor verzekerden vindt, terwijl de tarieven per behandeling, per ziekenhuis en per verzekeraar verschillen?

Tariefverschillen betekenen dat er wat te kiezen valt. Inzicht in tariefverschillen is van belang bij het maken van een geïnformeerde keuze. De NZa heeft aangegeven het belangrijk te vinden dat de burger een geïnformeerde keuze kan maken. Ik onderschrijf deze opvatting. In het algemeen zal het zo zijn dat een zorgverzekeraar meerdere aanbieders contracteert en daar prijsafspraken mee maakt. Die afspraken hebben via het eigen risico direct effect op de zorgkosten die de verzekerden van die zorgverzekeraar maken. Dat een andere verzekeraar bij dezelfde aanbieder voor dezelfde behandeling een andere prijs afspreekt, doet daar niet aan af. Immers, de verzekerde heeft uitsluitend te maken met de prijzen die zijn eigen verzekeraar is overeengekomen.
Overigens zou inzicht in de prijzen die andere zorgverzekeraars met ziekenhuizen afspreken een van de factoren kunnen zijn voor verzekerden om over te stappen naar een verzekeraar die lagere prijzen heeft afgesproken.

Vraag 12

Op welke wijze hebben de zorgverzekeraars meerwaarde om te onderhandelen over prijs (en soms kwaliteit), als ze het uiteindelijk aan de patiënt laten om te kiezen voor de goedkoopste? Kunt u uw antwoord toelichten?

Het is aan zorgverzekeraars om voor hun verzekerden goede contracten te sluiten met zorgaanbieders, zoals ten aanzien van de prijs en de kwaliteit. Deze onderhandelingen kunnen tot lagere premies en kosten voor verzekerden leiden. De onderhandelingen hebben ook een meerwaarde omdat er door de zorgverzekeraar met het ziekenhuis afspraken gemaakt kunnen worden die recht doen aan de lokale en landelijke situatie. Het geeft de mogelijkheid van passend maatwerk en differentiatie. Daarmee kunnen verzekerden een nog betere keuze maken waarbij niet uitsluitend de goedkoopste behandeling de doorslag hoeft te geven in de keuze.

Vraag 13

Is volgens u meer ook altijd beter, of erkent u dat een stortvloed aan data, waar verzekerden niets mee kunnen, juist desinformatie is?2

In mijn antwoord naar aanleiding van vragen over de resultaten van het Jaar van de transparantie (Kamerstuk 32 620, nr. 174) heb ik aangegeven dat er grote stappen zijn gezet maar dat er nog een flinke inspanning nodig is om mijn ambitie te realiseren dat iedere patiënt voor vragen in elke fase van de behandeling relevante informatie kan vinden of krijgt aangereikt. De door zorgverzekeraars CZ gepubliceerde lijst met ziekenhuistarieven is naar mijn oordeel een goede stap en biedt verzekerden/toekomstige patiënten de mogelijkheid voorafgaand aan een behandeling te bepalen wat voor invloed dat heeft op hun eigen risico. Vooralsnog ben ik dan ook van oordeel dat er eerder te weinig dan te veel aan informatie voor de verzekerde/patiënt beschikbaar is. Wel is het van belang erop te blijven letten dat de informatie die beschikbaar komt relevant en duidelijk is voor patiënten en verzekerden en zo eraan bijdraagt dat de hoeveelheid informatie overzichtelijk blijft.

Vraag 14

Is er vooraf overleg geweest tussen de NZa en CZ over het openbaar maken van de tariefafspraken? Zo ja, in welke vorm, en wat is er inhoudelijk besproken?

Voor zover door mij kan worden nagegaan is er vooraf geen contact geweest tussen de NZa en CZ over het openbaar maken van de tariefafspraken.

Vraag 15

Erkent u dat de openbaar gemaakte tarieven aantonen dat het betalen per product een waanzinnige bureaucratie en verantwoording met zich meebrengt, maar niets zegt over kwaliteit? Bent u bereid de betaling per verrichting te stoppen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik constateer dat de leden Van Gerven en Leijten vraagtekens zetten bij het huidige bekostigingssysteem. Prestatiebekostiging in de medisch specialistische zorg is ingevoerd als vervanging van het systeem van functiegerichte budgettering. Het bekostigen op basis van dbc’s geeft juist, meer dan voorheen, ruimte aan zorgverzekeraars en zorgaanbieders om afspraken te maken over onder andere de kwaliteit van zorg.
Een ander doel van die wijziging was en is om de inkooprol van de zorgverzekeraars te versterken, zodat voor patiënten en verzekerden beter de beschikbaarheid kan worden gewaarborgd van betaalbare, kwalitatief goede en toegankelijke zorg. Deze belangen worden naar mijn oordeel goed gediend met een systeem van prestatiebekostiging. Ik ben daarom niet van plan het systeem van prestatiebekostiging te vervangen door een ander systeem.

Vraag 1

Kent u de berichten «We hadden het anders moeten doen»1 en «Angst voor overlijden»?2

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de uitspraken van dhr. Van Gent, zorgbestuurder Florence, dat het besluit om bewoners verplicht te verhuizen wordt teruggedraaid op de ene dag, en het bericht dat Florence haar besluit niet intrekt op de andere dag? Deelt u de mening dat dit de onrust onder bewoners alleen maar nog groter maakt?

Bij kwaliteit van zorg gaat het naast goede verzorging en medische zorg, ook om welbevinden en leefplezier. Luisteren naar de wensen van clienten en hun naasten, zorgvuldige communicatie en het voorkomen van onduidelijkheid is inderdaad van groot belang.

Vraag 3

Klopt het dat de reden van deze maatregel een tekort aan hoogopgeleid personeel is? Is het bestuur niet verantwoordelijk voor het aannemen van voldoende hoger opgeleid personeel? Heeft hij daar niet voldoende budget voor? Zo ja, wat is daarvan de redenn?

Meerdere zorgaanbieders hebben te maken met moeilijk te vervullen vacatures voor hoger opgeleid personeel. Daarin is Florence niet anders dan andere zorgaanbieders. Om de bij antwoord 2 genoemde goede verzorging en medische zorg bij alle cliënten te kunnen bieden, wil Florence de kennis en kunde op een locatie concentreren. Navraag bij Florence leert dat de bestuurder zich verantwoordelijk weet voor het aannemen van voldoende hoger opgeleid personeel en dat Florence hiervoor voldoende budget heeft.

Vraag 4

Wat gaat u zeggen tegen al die verdrietige ouderen, uit het lood geslagen personeel en bezorgde familieleden die bang zijn dat bewoners een verhuizing niet overleven? Gaat u in op de uitnodiging van de heer Van Gent om langs te komen en hem in het gezicht te zeggen dat ze een rotte appel zijn?

Het is de verantwoordelijkheid van de bestuurder om vragen van familieleden en personeel te beantwoorden. Overigens ben ik graag bereid om op de uitnodiging van de heer Van Gent in te gaan om over de kwaliteit van de zorg bij Florence te spreken.

Vraag 5

Wat is uw reactie op de uitspraak van de zorgbestuurder dat veel verpleeghuisinstellingen niet voor niets in zwaar weer verkeren, dat het overheidsbeleid op veel punten contraproductief is, dat er keer op keer bezuinigd wordt, terwijl het werk alleen maar zwaarder wordt? Wat is uw antwoord op de vraag om te stoppen met die stomme stelselwijzigingen, omdat het personeel overvraagd wordt?

Navraag bij Florence leert dat de bestuurder heeft gezegd dat de hervorming van de langdurige zorg een grote omvorming is geweest en er derhalve sprake kan zijn van aanvangproblemen waarbij het zaak is om samen te werken. Dit laatste sluit aan bij de voortgangsrapportages over hervorming van de langdurige zorg die ik aan de Tweede Kamer heb gezonden.

Vraag 6

Deelt u de mening dat niet de bewoners moeten verhuizen, maar dat het bestuur zijn biezen moet pakken, zodat er van dat geld extra handen aan het bed kunnen worden aangetrokken? Zo nee, waarom niet?

Zoals hiervoor aangegeven leert navraag bij Florence dat deze maatregel niet samenhangt met een tekort aan middelen.

Vraag 7

Wilt u deze vragen zo spoedig mogelijk beantwoorden om een einde aan de onrust te maken?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de brandbrief van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Den Helder over de situatie bij de locatie Den Helder van de Noordwest Ziekenhuisgroep (kenmerk AU16.07904)?

Ja.

Vraag 2

Bent u van mening dat de locatie Den Helder van de Noordwest Ziekenhuisgroep volgens het in juni 2014 vastgestelde locatieprofiel kan blijven bestaan als basisziekenhuis? Zo ja, aan welke voorwaarden moet volgens u worden voldaan om te kunnen spreken van een basisziekenhuis?

Ik vind het spijtig dat er zorgen bestaan in de regio naar aanleiding van de evaluatie van het locatieprofiel Den Helder. Daarbij lijken verhalen dat alle (acute) cardiologische zorg uit de locatie Den Helder zou verdwijnen – wat vragen opriep over de bestaanszekerheid van de Spoedeisende Hulp in Den Helder, en de locatie Den Helder in het algemeen – een belangrijke rol te hebben gespeeld. De Noordwest Ziekenhuisgroep heeft mij echter laten weten (en dit ook breder gecommuniceerd) dat de overweging om cardiologische zorg te concentreren in Alkmaar alleen betrekking heeft op de complexe meerdaagse cardiologische zorg.
Mijn beleid is erop gericht om de Spoedeisende Hulp (SEH) en afdelingen voor acute verloskunde op voor de zogenaamde «45 minuten norm» «gevoelige» locaties te behouden. Den Helder is zo’n «gevoelig ziekenhuis» voor zowel de SEH als de acute verloskunde. Voor het hebben van een volwaardige SEH is het echter niet noodzakelijk dat op dezelfde locatie ook complexe meerdaagse cardiologische zorg wordt geboden.
Er bestaat geen definitie voor een «basisziekenhuis»; van belang is dat voor de zorg die een ziekenhuis aanbiedt, de randvoorwaarden om goede zorg te leveren aanwezig moeten zijn. Hieruit volgt dat in geval van een SEH-afdeling binnen een bepaalde tijd een cardioloog beschikbaar dient te zijn. Verder moeten zorgverzekeraars er op basis van hun zorgplicht uiteraard voor zorgen dat hun verzekerden voldoende toegang hebben tot alle zorg. De locatie en organisatie van de complexe meerdaagse cardiologische zorg is dan ook primair een zaak van de zorgaanbieders en betrokken zorgverzekeraars. Zij dienen te zorgen voor een adequate infrastructuur die voldoet aan de relevante richtlijnen en regelgeving; de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Nederlandse Zorgautoriteit zien hierop toe. Het is aan het ziekenhuis om voornemens tot wijziging van het profiel met de regio te bespreken en de regio mee te nemen in de afwegingen terzake, en de argumentatie van de regio serieus mee te wegen.

Vraag 3

Wat vindt u van het voornemen om de complexe meerdaagse cardiologische zorg te concentreren in Alkmaar? Wat betekent dit voor de borging van de acute cardiologische zorg in Den Helder?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de aanwezigheid van cardiologische zorg in Den Helder een belangrijke pijler is onder het locatieprofiel, en daarmee een randvoorwaarde is voor het voortbestaan van de locatie Den Helder? Zo ja, wat gaat u doen om te bevorderen dat de locatie Den Helder cardiologische zorg behoudt? Zo nee, waarom niet?

In mijn antwoord op de vragen 2 en 3 heb ik aangegeven dat er in Den Helder, vanwege de aanwezigheid van een SEH-afdeling, binnen een bepaalde tijd een cardioloog beschikbaar dient te zijn. Zie voorts mijn antwoord op de vragen 2 en 3.

Vraag 5

Bent u bereid in gesprek te gaan met de Raad van Bestuur van de Noordwest Ziekenhuisgroep over de ontstane situatie, om te bevorderen dat de locatie Den Helder volgens het afgesproken locatieprofiel kan blijven bestaan, en de lange termijn bestaanszekerheid kan worden gegarandeerd?

Zie mijn antwoord op de vragen 2 en 3.

Vraag 6

Wat gaat u doen om de onrust onder de bevolking over de bestaanszekerheid van het ziekenhuis in Den Helder weg te nemen?

Het is primair aan het ziekenhuis zelf om de onrust onder de bevolking weg te nemen. Het ziekenhuis heeft inmiddels laten weten dat het een commissie heeft gevraagd een onafhankelijk onderzoek uit te voeren naar de evaluatie van het locatieprofiel Den Helder, en daarbij in het bijzonder ook te kijken naar de overweging om de complexe meerdaagse cardiologische zorg te concentreren op locatie Alkmaar. De aanbevelingen van de commissie worden in het najaar verwacht. Ik heb het ziekenhuis daarnaast laten weten dat het belangrijk is dat bij processen zoals dit sprake is van een zorgvuldig gezamenlijk proces en een gezamenlijke dialoog, waarbij alle relevante regionale partijen betrokken zijn.

Vraag 7

Kunt u de Kamer een afschrift van uw reactie op de brandbrief van het college van Den Helder doen toekomen?

Ja.

Vraag 1

Kent u de artikelen «Verbazing over uitspraken NZa»1, «Toezichthouder NZa juicht publicatie ziekenhuistarieven toe, en dat is opmerkelijk»2 en het bericht op de NZa site «Openbaar maken ziekenhuistarieven stap vooruit in informatievoorziening verzekerden»?3

Ja.

Vraag 2

Hoe verhoudt dit enthousiasme over openbaarheid zich tot de weigering gegevens openbaar te maken? Hoe verhoudt het huidige argument dat de NZa het niet mag van de wet zich tot het eerder bij de rechter gebruikte argument dat openbaarmaking slecht is voor concurrentie?4

De NZa heeft desgevraagd aangegeven het een positieve ontwikkeling voor de consument te vinden dat zorgverzekeraar CZ een deel van haar tariefafspraken met ziekenhuizen openbaar heeft gemaakt. De NZa vindt het positief dat de consument nu ook op deze manier (een eerste) inzicht kan krijgen in de kosten die hij betaalt.
De NZa geeft het volgende aan ten aanzien van de argumentatie die de NZa heeft gebruikt in de rechtszaak waarnaar u verwijst. Het betreft hier een toezichtscasus. De NZa heeft in die casus een verzoek om de zorgkosten per individuele zorgaanbieder openbaar te maken, geweigerd, omdat zij meende dat de desbetreffende data in die casus bedrijfsvertrouwelijke en/of concurrentiegevoelige informatie betreft en zij daarom op grond van de Wet openbaarheid van bestuur niet bevoegd was tot openbaarmaking. De rechter gaf de NZa daarin gelijk (tegen deze uitspraak is hoger beroep ingediend). De Wet openbaarheid van bestuur geldt alleen voor bestuursorganen, zoals de NZa. Het is verzekeraars (binnen voor hen geldende wet- en regelgeving) wel toegestaan informatie openbaar te maken waarover zij zelf beschikken. Zorgverzekeraars zijn op grond van de NZa-regeling «Informatieverstrekking ziektekostenverzekeraars aan consumenten» overigens nu al verplicht om een verzekerde te informeren over zijn kosten als deze daarom vraagt. Bovendien heeft de NZa aangegeven dat in de rechtszaak om meer informatie is gevraagd dan dat verzekeraar CZ nu heeft vrijgegeven, waaronder de aantallen behandelingen.

Vraag 3

Klopt het dat de NZa op basis van de artikelen 38 en 40 van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) de bevoegdheid heeft informatie over medische ingreep en prijs te publiceren, maar dit niet doet omdat concurreren belangrijker wordt geacht?

Zorgaanbieders en zorgverzekeraars maken op grond van de artikelen 38 en 40 van de Wet marktordening gezondheidszorg informatie openbaar ten behoeve van de inzichtelijkheid van de markt over bijvoorbeeld tarieven en kwaliteit. Op grond van die artikelen is de NZa bevoegd deze informatie op een vergelijkbare manier openbaar te maken, indien anderen niet reeds in voldoende mate in openbaarmaking voorzien. Zij dient als toezichthouder wettelijke waarborgen in acht te nemen, waaronder de uitzonderingsgronden die zijn neergelegd in de Wet openbaarheid van bestuur. Op grond van die uitzonderingsgronden is het de NZa niet toegestaan concurrentiegevoelige en/of bedrijfsvertrouwelijke informatie openbaar te maken.
Verder verwijs ik u naar de toelichting op vraag 2.
De beperking vloeit voort uit de Wet openbaarheid bestuur. Open State Foundation heeft dit besluit dat de NZa als onafhankelijk toezichthouder zelf heeft genomen ter discussie gesteld. Deze zaak is momenteel nog onder de rechter. Ik doe daar dus geen uitspraken over.

Vraag 4

Klopt het dat er een wettelijke beperking is voor transparantie rondom tarieven, zoals de NZa stelt? Zo ja, welke is dat, en waarom heeft de NZa dat knelpunt nooit als zodanig kenbaar gemaakt? Bent u bereid deze beperking op te heffen, gezien het enthousiasme van de NZa over openbare tarieven?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Klopt het dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) voor openbare tarieven is? Hoe verhoudt de stellingname van de ACM zich tot het NZa-standpunt?

De ACM heeft, net als de NZa, aangegeven eraan te hechten dat verzekerden en patiënten goed geïnformeerd zijn bij het maken van keuzes tussen zorgaanbieders. Volgens de ACM kan de stap van CZ daaraan bijdragen. Wel hecht de ACM als toezichthouder op de naleving van de Mededingingswet er ook aan dat het openbaar maken van de tarieven met zo min mogelijk mededingingsrisico’s gepaard gaat. De ACM acht die risico’s beperkt als het gaat om het openbaar maken van prijzen van behandelingen onder de eigen-risicogrens waarover geen onderhandelingen tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars meer gaande zijn, zoals hier het geval is.

Vraag 6

Welke actieve stappen is de NZa voornemens te nemen, gezien zijn enthousiasme over openbare tarieven om meer transparantie te verkrijgen?

De NZa heeft aangegeven het belangrijk te vinden dat consumenten goede en betrouwbare informatie krijgen en zal zich inzetten voor transparantie van kosten voor patiënten en verzekerden. Dat betreft onder meer het inzicht in de financiële consequenties die het ontvangen van zorg met zich kan brengen voor het eigen risico van de verzekerde. In dit kader heeft de NZa de transparantieregels voor zorgverzekeraars voor het polisjaar 2016 aangescherpt via de NZa-regeling «Informatieverstrekking ziektekostenverzekeraars aan consumenten». Deze houdt in dat een verzekeraar inzicht moet geven in de financiële consequenties van een behandeling als een verzekerde daarom vraagt. Als een verzekeraar dit niet kan, moet er een inschatting gemaakt worden. De NZa houdt op deze verplichting ook actief toezicht bijvoorbeeld door mystery calls in het afgelopen jaar. Voor een algemeen inzicht in de kosten per behandeling of per aandoening publiceert de NZa ook prijsinformatie op OpenDISdata.nl.

Vraag 7

Welk gevolg heeft het standpunt over transparantie van tarieven voor het verzoek van de Open State Foundation dat nu bij de Raad van State ligt?

De beroepsprocedure loopt nog. Het is niet aan mij om op de uitspraak van de rechter vooruit te lopen.

Vraag 8

Waaruit blijkt dat het geheim houden van tarieven en niet inzichtelijk maken voor patiënten en verzekerden voor hen betere zorg voor een eerlijke prijs heeft opgeleverd?

Ik ben groot voorstander van meer inzicht in de kosten en de kwaliteit van zorg en dus ook in openheid van de ziekenhuistarieven. Het is belangrijk dat mensen vooraf inzicht hebben in de financiële gevolgen die een behandeling met zich brengt. Ook leidt deze transparantie ertoe dat mensen een betere afweging kunnen maken bij het maken van een keuze tussen verschillende aanbieders. Transparantie en kritische inkoop door zorgverzekeraars kan een prijsverlagend effect hebben op ziekenhuistarieven. Uiteraard moet daarbij de kwaliteit van zorg voorop blijven staan. Tegen deze achtergrond is het transparantiebeleid gericht op het bevorderen van het beschikbaar komen van begrijpelijke informatie voor patiënten en verzekerden over de prijs én over de kwaliteit van zorg. Er zijn daarbij al flinke stappen in de goede richting gezet maar er zijn nog flinke verbeteringen nodig om ervoor te zorgen dat patiënten en verzekerden effectief inzicht hebben in alle informatie die van belang is bij het kiezen voor een behandeling. Ook de stap die zorgverzekeraar CZ in dit verband heeft gezet op het terrein van de transparantie van tarieven acht ik zeer wenselijk.
Zoals ik in mijn brief van 6 juni 2016 aan de Tweede Kamer heb toegelicht, heb ik diverse gesprekken gevoerd met zorgverzekeraars, de NZa en de ACM over de mogelijkheden en de beperkingen om de transparantie van ziekenhuistarieven te vergroten (Kamerstuk 29 689, nr. 721). De NZa beschikt over bevoegdheden om transparantie te vergroten maar heeft ook te maken met wettelijke waarborgen en dient belangen zorgvuldig af te wegen. Om meer inzicht te krijgen in de effecten die bij deze afweging spelen, organiseert het Ministerie van VWS in oktober een bijeenkomst met experts op dit terrein. Ook de NZa en de ACM zijn daarbij aanwezig. Ik zal uw Kamer in het najaar over de uitkomsten van deze bijeenkomst en over mijn beleidsconclusies informeren.
Ten aanzien van de transparantie van kwaliteit heb ik tijdens het debat over de Zorgverzekeringswet op 20 april 2016 aangegeven dat we nu in een fase zitten waarin in de praktijk steeds meer geëxperimenteerd wordt met kwaliteitsaspecten en uitkomsten in de bekostiging. Als de experimenten zijn afgerond gaan we evalueren en bezien wat deze hebben opgeleverd. Maar ik zou het te vroeg vinden om dat nu te doen. Er komen immers allerlei ontwikkelingen op gang.

Vraag 9

Welke instrumenten kunt u of de NZa namens u inzetten om een prijsopdrijvend effect te voorkomen?

Voor de medisch specialistische zorg zijn gedeeltelijk maximumtarieven van kracht en gedeeltelijk vrije prijzen. Het is ziekenhuizen en verzekeraars verboden om voor prestaties waarvoor een maximumtarief geldt, meer dan het vastgestelde maximum te betalen.
Voor de vrije prijzen gelden geen door de NZa vastgestelde limieten. Er zijn verschillende mechanismes die een prijsopdrijvend effect tegengaan. Ik noem het gegeven dat de zorgverzekeraars risicodragend zijn wat betreft de uitgaven aan medisch specialistische zorg en dus tegenwicht zullen bieden aan excessieve prijsverhogingen, net zoals ze dat de afgelopen jaren hebben gedaan. Op basis van het Bestuurlijk Hoofdlijnenakkoord heb ik met onder meer Zorgverzekeraars Nederland en de Nederlands vereniging van Ziekenhuizen afspraken gemaakt over onder andere de uitgavengroei tussen 2012 en 2015.
Als ultimum remedium kan ik de NZa een aanwijzing geven om het macrobeheersinstrument in te zetten, waarmee een uitgavenstijging als gevolg van excessieve prijsstijgingen kan worden gecorrigeerd. Tot op heden is het niet nodig gebleken dit instrument in te zetten. Daaruit blijkt dat zorgverzekeraars bij de inkoop in staat zijn om de omzetstijgingen te beperken, een en ander in overeenstemming met het Bestuurlijk Hoofdlijnenakkoord.

Vraag 10

Hoe denkt u over de verhouding tussen concurrentie en het belang voor de patiënten en verzekerden om vooraf te weten waar ze aan toe zijn? Welke gevolg verbindt u hieraan?

Inzicht in de kosten is voor beide belangrijk. We zien in andere sectoren ook dat openbaar is wat de prijzen zijn. Dat leidt vermoedelijk eerder tot een lagere dan tot een hogere prijs. De expertsessie genoemd in het antwoord op vraag 8 is ook bedoeld om meer helderheid te krijgen over dit effect.

Vraag 11

Welke stappen worden nu gezet om de prijsinformatie te koppelen aan kwaliteit, zodat een patiënt of verzekerde op basis hiervan vooraf kan zien welke zorg bij hem of haar past? Welke ambitie heeft u hierin, en op welke termijn? Op welke manier gaat u hierop sturen als verantwoordelijke voor het zorgstelsel?

Mijn ambitie is om transparantie en inzicht te hebben in prijzen en in kwaliteit. Verder verwijs ik u naar het antwoord op vraag 8.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport «Zorg tussen wal en schip»?1

Ja.

Vraag 2

Herkent u zich in de conclusie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dat de inrichting en werkwijze van de Kustwacht niet geschikt is voor spoedeisende en medische zorg? Zo nee, waar ontleent u uw standpunt aan? Zo ja, was u ook vóór het uitkomen van het OVV-rapport op de hoogte van de nijpende situatie?

Het antwoord op bovengenoemde vragen 2, 3, 4 en 5 neem ik mee in mijn reactie op het OVV-rapport.

Vraag 3

Wat is uw kwalificatie ten aanzien van de situatie bij de Kustwacht, zoals geschetst in het onderzoeksrapport van de OVV?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Wilt u in uw geplande reactie een plan van aanpak opnemen waarmee de inrichting en werkwijze zodanig wordt verbeterd dat een incident als met de sportduiker – zoals beschreven in het rapport van de OVV – kan worden uitgesloten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Is de constatering juist dat de investeringen in mensen, middelen en de benodigde technische infrastructuur uit zijn gebleven? Zo ja, waarom is ervoor gekozen niet te investeren? Bent u alsnog van plan te investeren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Kunt u de Kustwacht vragen jaarlijks haar jaarverslag de Kamer toe te sturen en het structureel te betrekken bij het algemeen overleg Scheepvaart?

De ministeries zijn ieder apart verantwoordelijk voor de taken die belegd zijn bij de Kustwacht. Het jaarverslag van de Kustwacht wordt conform het instellingsbesluit jaarlijks door de ministerraad goedgekeurd. Via de begrotingsverantwoording en het jaarverslag van ieder betrokken ministerie wordt per deelterrein verantwoording aan de Tweede Kamer afgelegd. Het jaarverslag wordt daarom niet door één ministerie aan de Kamer gezonden. Het jaarverslag is wel via de website van de Kustwacht beschikbaar. De Tweede Kamer kan een onderwerp agenderen voor een AO.

Vraag 7

Kunt u bevestigen of het correct is dat in de zomer de meeste meldingen worden gedaan? En bent u, nu de zomer op komst is, bereid prioriteit te geven aan de aandachtspunten waardoor nog deze zomer verbetering kan worden geboekt?

Het klopt dat in de zomer de meeste meldingen worden gedaan. Eind 2015 heb ik de brief «Maritieme en aeronautische noodhulp op de Noordzee» naar de Kamer gezonden. In deze brief staat beschreven welke zorg geleverd wordt aan mensen in nood op de Noordzee. Eventuele wijzigingen op deze hulp neem ik mee in de reeds eerder genoemde reactie.

Vraag 8

Kunt u garanderen dat mensen die deze zomer op de Noordzee in problemen komen altijd op tijd de juiste zorg van de Kustwacht krijgen?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

In welke mate is er overleg tussen de Kustwacht en de reddingsbrigade, de meldkamers ambulancezorg en ziekenhuizen om de zorg verder te optimaliseren? Op welke manier wilt u dit contact verder stimuleren?

Het antwoord op bovengenoemde vraag neem ik mee in mijn reactie op het OVV-rapport.

Vraag 10

Wat is de reden dat de medische hulpverlening aan andere standaarden voldoet dan de hulpverlening op land? Bent u bereid deze standaarden gelijk te trekken?

Medische hulpverlening op zee verschilt van medische hulpverlening op land. Ten eerste omdat de omstandigheden op zee wezenlijk anders zijn dan die op het land. De medische hulpverlening op zee is geregeld op basis van afspraken die zijn gemaakt binnen de Internationale Maritieme Organisatie IMO. Relevante verdragen zijn bijvoorbeeld Verdrag inzake opsporing en redding op zee (SAR-Verdrag) en het Internationaal verdrag voor de beveiliging van mensenlevens op zee (SOLAS-Verdrag). De in deze verdragen opgenomen vereisten voor medische hulpverlening op zee houden rekening met de ter plaatse geldende omstandigheden en in het bijzonder de omstandigheid dat hulpverlening zoals dat op de wal kan worden geboden meestal niet zo snel op zee voorhanden is. Met de Radio Medische Dienst wordt zoveel mogelijk getracht te voorzien in medische adviezen aan degenen die niet snel fysiek medische hulpverlening kunnen krijgen. Sinds 1989 lopen alle verzoeken om medisch advies via de Kustwacht. De OVV geeft ook al aan dat het, gelet op de verschillende omstandigheden op zee ten opzichte van het land, niet mogelijk is het zorgsysteem op het land integraal toe te passen bij de medische hulpverlening op zee. Medische hulpverlening moet echter wel effectief, veilig en tijdig zijn. Zoals reeds aangegeven, onderzoek ik, naar aanleiding van het rapport van de OVV, en in samenwerking met mijn collega van VWS, waar het huidige systeem verbeterd kan worden bij het realiseren van de eerder genoemde standaarden (efficiënt, veilig en tijdig) waaraan medische hulpverlening ook op zee aan zou moeten voldoen.

Vraag 11

Bent u van plan om de centralisten in het Kustwachtcentrum op te leiden zodat zij in staat zijn medische noodsituaties te beoordelen?

Het antwoord op bovengenoemde vragen 11 en 12 neem ik mee in mijn reactie op het OVV-rapport.

Vraag 12

Wat is uw de mening ten aanzien van het feit dat het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport geen formele relatie heeft met de Kustwacht? Bent u bereid de verdeling van verantwoordelijkheden onder de loep te nemen?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 13

Hoe staat het met de voortgang van de gesprekken tussen de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) en NRG over de geschiktheid van de aangeschafte SAR-helikopters?

De gesprekken met de VNV, RWS en NLR zijn in juli afgerond en de resultaten daarvan zullen in een brief aan uw Kamer worden opgenomen.

Vraag 14

Wanneer kan de Kamer de door u aangekondigde uitgebreide reactie tegemoet zien?

Zoals in het begin van deze brief opgemerkt, zal ik voor het einde van het jaar reageren op het OVV-rapport. Ik zal dan tevens mijn reactie aan de Kamer sturen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Gemeenten verhullen optie extra huishoudelijke hulp»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte dat de Consumentenbond in mei dit jaar reeds heeft aangegeven dat deze gelden bij gemeenten op de plank blijven liggen? Heeft u naar aanleiding van dat bericht contact met de VNG opgenomen? Zo nee, waarom niet?

Ja ik heb het bericht van de Consumentenbond van 12 mei 2016 over de besteding van de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) door gemeenten2 gelezen. Ik heb regelmatig contact met de VNG. Hierbij worden ook de ontwikkelingen in de thuiszorg besproken.

Vraag 3

Klopt het dat gemeenten het geld van de extra toelage voor huishoudelijke hulp nog steeds in hun zak houden? Zo ja, hoe komt dit?

Samen met de FNV, CNV en VNG heb ik een pakket van beleidsvoornemens gemaakt dat ik op 4 december 2015 aan de Tweede Kamer heb gestuurd3. Hierbij is afgesproken dat binnen de doelen van de Huishoudelijke Hulp Toelage (reguliere werkgelegenheid, fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en een warme transitie voor cliënten en medewerkers) de voorwaarden van de Huishoudelijke Hulp Toelage worden losgelaten. De gemeenten kunnen zelf de afweging maken hoe dit geld wordt ingezet binnen deze doelen. Het hoeft dus niet meer te gaan over een extra toelage.

Vraag 4

Hoeveel thuiszorgmedewerkers hadden hun baan kunnen behouden wanneer gemeenten deze gelden juist hadden besteed?

De vierde kwartaalrapportage van de Monitor HH(T) over 2015 die is bijgevoegd bij de op 2 mei 2016 naar u verzonden brief «Voortgang en ambitie Wmo – volwaardig meedoen»4 geeft inzicht in het gebruik van de middelen tot op dat moment. De resultaten laten zien dat het aantal cliënten en mantelzorgers aan wie de toelage is verstrekt, sinds de derde kwartaalmeting is toegenomen. Ook het aantal uren verleende thuisondersteuning op basis van de toelage is toegenomen. De onderzoekers verwachten dat met de toelage voor 3.500 tot 4.400 personen werkgelegenheid in de thuisondersteuning is gecreëerd.

Vraag 5

Is het niet zo dat de huishoudelijke hulp toelage ervoor zou zorgen dat huishoudelijke hulp voor meer mensen toegankelijk en betaalbaar zou worden, en dat bovendien de werkgelegenheid behouden zou worden? Is deze doelstelling volgens u bereikt?

Zoals ook aangegeven in antwoord op vraag 4 is uitvoering van de Huishoudelijke Hulp Toelage door middel van de Monitor HH(T) gevolgd. De laatste monitor gaat over het vierde kwartaal 2015 en is toegezonden aan de Tweede Kamer bij brief van 2 mei 20165. Uit deze monitors blijkt dat de Huishoudelijke Hulp Toelage heeft bijgedragen aan de beschikbaarheid en de betaalbaarheid van huishoudelijke hulp voor cliënten en aan het behoud van werkgelegenheid. Echter, de realisatie blijft achter bij de verwachting. Daarom zijn de voorwaarden voor de inzet van deze middelen tussentijds aangepast en bij het pakket van 4 december 2015 losgelaten.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het belangrijk is dat deze gelden ingezet worden, zodat kwetsbare ouderen alsnog extra hulp kunnen krijgen, en thuiszorgmedewerkers hun baan kunnen behouden? Kunt u garanderen dat de extra gelden alleen voor deze doeleinden gebruikt worden?

Ik deel de mening dat het belangrijk is dat de HHT-middelen worden ingezet ten behoeve van het realiseren van de doelen van de HHT: behoud van reguliere werkgelegenheid tegen fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en een warme transitie voor cliënten, waaronder natuurlijk ook kwetsbare ouderen, en medewerkers. Het is aan de gemeenten om binnen de doelen van de HHT over de meest effectieve inzet van deze middelen te beschikken. Hierover heb ik de gemeenten ook geïnformeerd in de meicirculaire Gemeentefonds die ik de Tweede Kamer op 31 mei 2016 heb toegestuurd.6 Ik heb geen signalen dat gemeenten dit geld niet voor de afgesproken doelen inzetten.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat tientallen ouderen die wonen in een verzorgingshuis van Florence deze week te horen hebben gekregen dat ze gedwongen moeten verhuizen?1

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat zestien van de vaak hoogbejaarde bewoners te horen kregen zelfs al voor het eind van het jaar te moeten verhuizen?

Vraag 3

Vindt u het wenselijk dat mensen gedwongen verhuisd worden naar een andere omgeving waar zij vaak hun vertrouwde kennissen en familiekring kwijt raken? Zo nee, wat gaat u ondernemen tegen deze gedwongen verhuizing?

Vraag 4

Hoe rijmt u het op korte termijn gedwongen verhuizen van deze kwetsbare ouderen met uw uitspraak dat het beleid dient uit te gaan van passende zorg die mensen in hun waarde laat?

Vraag 5

Erkent u dat deze verhuizing te maken heeft met uw beleid om de lage zorgzwaartepakketten niet meer te vergoeden? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 6

Wat gebeurt er als bewoners niet willen verhuizen? In hoeverre kan een zorginstelling mensen dwingen te verhuizen? Op grond waarvan?

Voorop staat dat niemand er bij gebaat is om in een dergelijke situatie te geraken. Dat komt de kwaliteit van zorg en welzijn naar mijn overtuiging niet ten goede. Deze situatie kan alleen in goed overleg tussen bewoners, zorgaanbieder en zorgkantoor tot een bevredigend einde worden gebracht, zodat de cliënt blijvend verzekerd is van verantwoorde zorg. De praktijk leert dat er langs deze weg uiteindelijk altijd een oplossing wordt gevonden.

Vraag 7

Hoe oordeelt u over de redenen van de concentratie van bewoners met een bepaalde zorgvraag? Is dit bedrijfseconomisch ingegeven, organisatorisch of inhoudelijk? Kunt u uw antwoord toelichten?

Florence geeft aan dat het doel is om cliënten in een omgeving die veranderd is blijvend die zorg te bieden die zij, gezien hun zorgzwaarte, nodig hebben. Dit moet passen binnen personele, gebouwelijke en organisatorische randvoorwaarden. Het is aan de zorgaanbieder om daarin beslissingen te nemen en aan de IGZ om daarop toezicht te houden.

Vraag 8

Gaat het ombouwen tot «moderne, zelfstandige zorgappartementen» gepaard met een huurverhoging? Zo ja, wat bedraagt die?

Volgens Florence wordt Woonzorgcentrum Loosduinse Hof binnen nu en twee jaar getransformeerd tot een woonzorghuis voor de wijk. Het woonzorgcentrum krijgt daarmee zelfstandige wooneenheden voor mensen die zorg thuis ontvangen.
Naar ik begrijp is het de bedoeling dat de woningcorporatie op termijn de exploitatie van de huisvesting overneemt. Een woningcorporatie is er niet voor mensen met een groot inkomen, dus ik ga ervan uit dat deze wooneenheden ook voor mensen met lage inkomens beschikbaar zijn.

Vraag 9

Erkent u dat Florence hiermee de stap zet naar scheiden van wonen en zorg, en dat ze zich daardoor kan richten op de welvarende oudere, en hiermee de mogelijkheid voor ouderen met zorgbehoefte maar zonder dikke portemonnee verkleind worden? Hoe kijkt u aan tegen deze tweedeling?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Met hoeveel ontslagen gaat de reorganisatie/verhuizing gepaard? Worden gedwongen ontslagen uitgesloten? Is er al contact met de vakbond?

Uit de door Florence aangereikte informatie leid ik af dat door de overplaatsing van cliënten met een zwaardere zorgvraag en een verminderde vraag naar de woningen, er boventalligheid ontstaat van medewerkers. Het zou gaan om 24,5 fte. De boventallige medewerkers vallen onder het sociaal plan dat in samenwerking met de vakbonden tot stand is gekomen. Het feit dat deze maatregel wordt genomen terwijl de taakstelling op de Wlz van € 500 miljoen vanaf 2017 structureel is teruggedraaid, toont aan dat instellingen altijd te maken kunnen krijgen met veranderende voorkeuren van groepen cliënten, waaraan zij zich moeten aanpassen.

Vraag 11

Hoe verklaart u dat er gedwongen ontslagen vallen, terwijl u beweert dat u niet bezuinigt op de verpleeghuiszorg?

Zie antwoord vraag 10.

Vraag 12

Bent u bereid de Raad van Bestuur van Florence, die maar liefst vier noteringen heeft in de Actiz 50, de lijst met grootste graaiers in de ouderenzorg, hierop aan te spreken? Zo nee, waarom niet?2

Het Kabinet wil maatschappelijk acceptabele inkomens voor zorgbestuurders. Normen voor bezoldiging zijn vastgelegd in de Wet normering topinkomens (WNT). Binnen de grenzen die de wet, in het bijzonder de WNT, is het aan de raden van toezicht om te bepalen wat een passende beloning is voor de bestuurders van een zorginstelling.

Vraag 13

Vindt u deze aangekondigde gedwongen verhuizing, inclusief de gedwongen ontslagen, de juiste prioriteit van een zorginstelling dat op de zorgenlijst van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) prijkt? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 14

Hoe oordeelt de IGZ over deze verplichte verhuizingen? Draagt dit bij tot de veiligheid van bewoners en hun kwaliteit van leven?

De IGZ gaat niet over de plaatsing van de bewoners en het besluit dat een organisatie hierin neemt. Dit is de verantwoordelijkheid van de bestuurder. De IGZ volgt wel of de kwaliteit en veiligheid van de bewoners bij Florence is gewaarborgd. Mochten er signalen binnenkomen dat dit niet het geval is dan zal de IGZ deze signalen onderzoeken.

Vraag 1

Kent u bovengenoemd bericht?1

Ja.

Vraag 2

Waarom duurt het wederom langer voordat het onderzoek naar de Tweede Kamer komt?

Zoals ook in mijn brief van 28 juli jl. (Kamerstuk 29 538, nr. 225) aan uw Kamer gemeld, heb ik uw Kamer in mijn brief van 15 februari dit jaar (Kamerstuk 29 538/ 34 104, nr. 203) laten weten dat het CBS verwachtte voor de zomer voorlopige resultaten van het onderzoek te kunnen leveren op basis van de gegevens over 2013, 2014 en de eerste helft van 2015. In deze brief stond ook aangegeven dat het CBS het onderzoek kan uitvoeren als de gegevens, die voor het onderzoek benodigd zijn, beschikbaar zijn. Door middel van mijn brief van 28 juli jl. en de daaraan toegevoegde brief van het CBS heb ik u geïnformeerd over het feit dat het CBS tot de conclusie is gekomen, dat het onderzoek zich als gevolg van de hervormingen nog niet in de fase bevindt waarin het CBS een tabellenset kan samenstellen. Wat betreft de voorlopige resultaten van het onderzoek geldt dus helaas dat de gegevens niet tijdig beschikbaar waren om voor de zomer een voorlopig resultaat aan uw Kamer te doen toekomen. Over de definitieve resultaten van het onderzoek stond in mijn brief van 28 juli jl. dat het CBS verwachtte de tabellen met cijfers over heel 2013, 2014, en 2015 in november 2016 op te leveren.

Vraag 3

Ligt de oorzaak hiervan bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), of heeft u besloten dit onderzoek op een later moment naar buiten te brengen?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Zou het niet correct zijn met spoed dit onderzoek te doen, zodat mensen die nu afzien van zorg vanwege de te hoge eigen bijdragen tegemoet gekomen worden? Zo ja, uit welk deel van uw handelen blijkt dat dan?

Zoals in het antwoord op vraag 2 is aangegeven, is het CBS afhankelijk van de data die zij beschikbaar heeft. In het debat van 10 maart jl. over de problemen bij het CAK inzake de eigen bijdrage Wmo heb ik uw Kamer toegezegd om naast het CBS-onderzoek kwalitatief onderzoek uit te voeren. De focus van het CBS-onderzoek ligt op alle huishoudens waarvan minimaal één persoon van 18 jaar of ouder in 2013 en 2014 eigenbijdrageplichtige AWBZ- en/of Wmo-zorg zonder verblijf in natura ontving. Voor deze huishoudens wordt de verandering in eigen bijdragen tussen 2014 en 2015 door het CBS op basis van CAK gegevens berekend. Ongewenste zorgmijding is geen onderdeel van het CBS-onderzoek. Het kwalitatieve onderzoek – in aanvulling op het onderzoek van het CBS – zal ingaan op ongewenste zorgmijding, eigen bijdragen en maatwerk op grond van de Wmo 2015. De planning van het kwalitatieve onderzoek sluit aan op het CBS-onderzoek.

Vraag 5

Zou het niet correct geweest zijn om in overeenstemming met eerdere voorstellen van de CDA-fractie, voordat alle zorghervormingen ingevoerd zijn onderzoek te doen naar de inkomenspositie van middeninkomens, en daarmee de put te dempen voordat het kalf verdronken is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom heeft u dat dan niet gedaan?

Bij de totstandkoming van de wetgeving in het kader van de vernieuwing van zorg en ondersteuning en in de parlementaire behandeling daarvan is veel aandacht besteed aan de eigen bijdragen van mensen voor de door hen ontvangen zorg en ondersteuning. Uitgangspunt is dat mensen naar vermogen een bijdrage leveren. De inzet hierbij was om deze eigen bijdragen zoveel mogelijk ongewijzigd te laten, anders dan de effecten vanuit andere wetgeving (bijvoorbeeld afschaffing Wtcg korting op eigen bijdragen). Het wettelijk kader waarborgt dat mensen de toegang tot zorg en ondersteuning niet kan worden geweigerd met een verwijzing naar inkomen en vermogen. Daarbij zijn het instrumentarium en bijbehorende middelen voor gemeenten verruimd om daar waar aangewezen (meer) financieel maatwerk te kunnen bieden.
Het CBS-onderzoek moet een antwoord geven op de vraag of de eigen bijdragen voor huishoudens waarvan ten minste één persoon eigen bijdrageplichtinge AWBZ- en/of Wmo-zorg heeft ontvangen veranderd is tussen 2014 en 2015 voor verschillende inkomens- en vermogensgroepen.

Vraag 6

Klopt het dat bij het onderzoek door het CBS geen onderzoek gedaan wordt naar zorgmijding vanwege hoge eigen bijdragen? Zo ja, waarom is dat?

Zorgmijding maakt geen onderdeel uit van het CBS-onderzoek gezien dat niet mogelijk is door het ontbreken van data hierover. Het CBS-onderzoek is gebaseerd op CAK-gegevens. De uitstroom uit de Wmo 2015 kan op basis van CAK-gegevens in beeld worden gebracht indien de reden overlijden of een verhuizing naar een instelling betreft. Overige redenen voor uitstroom zijn dat ondersteuning niet meer nodig is of niet meer betaalbaar wordt geacht of op een andere manier wordt verkregen, bijvoorbeeld in de vorm van een algemene voorziening, Zvw-zorg, private zorg of mantelzorg. De CAK-bestanden bieden echter geen mogelijkheid om uitstroom anders dan door overlijden of de overgang naar zorg met verblijf te onderzoeken. In mijn brief van 14 april jl. (Kamerstuk 29 538, nr. 212) heb ik uw Kamer aangegeven dat met behulp van het kwalitatieve onderzoek hiervan wel een indicatie kan worden gegeven. Voorts verwijs ik u specifiek naar de offerte en het vooronderzoek van het CBS dat ik uw Kamer heb doen toekomen met mijn brieven van 7 september (Kamerstuk 34 104, nr. 71) en 3 december 2015 (Kamerstuk 34 104, nr. 88). Ik zal u met de beantwoording van deze vragen de offerte en het vooronderzoek nogmaals doen toekomen2.

Vraag 7

Waarom «behoort het niet tot de mogelijkheden om op basis van de beschikbare gegevens onderzoek te doen naar de overige redenen voor uitstroom uit de Wmo 2015»? Kunt u zeer specifiek per «overige redenen», waaronder zorgmijding, aangeven waarom hier geen onderzoek naar kan worden gedaan? Indien de daarvoor beschikbare gegevens niet voorhanden zijn, waarom kunt u die dan niet voorhanden krijgen?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Ambulancedienst kan werk niet aan»?1

Iedereen die acute zorg nodig heeft, moet deze zorg binnen een redelijke tijd kunnen krijgen. Tegelijkertijd zijn er signalen over overbelasting van het personeel binnen de spoedzorg.
De toegenomen werkdruk die het ambulancepersoneel in de regio Haaglanden ervaart, sluit aan bij andere signalen over een toegenomen druk binnen de keten van acute zorg, zoals de signalen die TraumaNet AMC in mei heeft afgegeven.2 Evenals RAV Haaglanden noemen ook andere partijen onder meer de veranderende en groeiende zorgvraag en de schaarste van gekwalificeerd personeel als oorzaken voor deze drukte. Zoals ik in mijn reactie op de brief van TraumaNet AMC heb aangegeven, neem ik deze signalen zeer serieus en zal ik de Kamer na de zomer nader informeren over de te zetten stappen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de acute zorg in de regio Haaglanden in gevaar is?

Zoals ik reeds heb aangegeven neem ik de signalen over de hoge belasting binnen de spoedzorg in de regio Haaglanden uiterst serieus. Een groeiende zorgvraag maakt de keten van acute zorg kwetsbaar als die niet gepaard gaat met voldoende capaciteit. Zowel RAV Haaglanden, als de grootste verzekeraar in de regio Haaglanden – CZ – hebben mij echter laten weten van oordeel te zijn dat de acute zorg in de regio niet in gevaar is, maar dat zij wel de noodzaak zien van maatregelen. Voorbeelden die RAV Haaglanden daarbij noemt, zijn het werven van nieuw personeel en een efficiëntere inzet van de capaciteit, zoals de inzet van meer ambulances ten koste van het aantal rapid responders.

Vraag 3

Wat is uw verklaring voor de toenemende werkdruk van de ambulancedienst Haaglanden?

Uit gesprekken die zijn gevoerd met vertegenwoordigers van de spoedzorg lijkt de toegenomen druk binnen de acute zorg veroorzaakt te worden door verschillende factoren, zoals een grotere zorgvraag van kwetsbare ouderen die langer thuis wonen, een verkorte opnameduur, een gebrek aan gekwalificeerd personeel en een soms haperende doorstroming van patiënten in de keten. Dit zijn factoren die ook een hogere belasting voor de ambulancedienst en het ambulancepersoneel met zich meebrengen. Daarnaast kunnen de invoering van geprotocolleerde triage en Directe Inzet Ambulance – waarbij ambulances, zodra er zekerheid is over de locatie van het incident, al direct gaan rijden om tijdwinst te boeken – geleid hebben tot een toename van het aantal ritten.

Vraag 4

Is het waar dat er een tekort aan ambulancebroeders is? Zo ja wat gaat u daar aan doen?

Het bestrijden en voorkomen van personeeltekorten is primair de verantwoordelijkheid van de werkgever. Brancheorganisatie Ambulancezorg Nederland (AZN) heeft dan ook in juli 2016 een raming laten maken van de landelijke ontwikkeling van vraag en aanbod naar ambulanceverpleegkundigen in de komende 5 tot 10 jaar. Conclusie van het rapport is dat de instroom in de opleiding voor ambulanceverpleegkundige de komende jaren omhoog moet.
AZN heeft hierbij aangegeven dat de arbeidsmarkt wel per regio verschilt. De brancheorganisatie ziet verschillende oplossingrichtingen voor de krapte op de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld verbreding van de instroommogelijkheden voor de opleiding tot ambulanceverpleegkundige en de mogelijke inzet van de Bachelor medisch hulpverlener binnen de ambulancezorg.
Ik zal de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor ambulancepersoneel nauwgezet volgen en blijf daarover in gesprek met AZN.

Vraag 5

Is het waar dat er een tekort aan ambulancewagens is? Zo ja, wat gaat u daar aan doen?

RAV Haaglanden geeft aan dat zij zich niet herkennen in het signaal dat er binnen hun RAV sprake zou zijn van een daadwerkelijk tekort aan voertuigen. Sterke groei van het aantal ritten kan er echter toe leiden dat op bepaalde momenten krapte wordt gevoeld in de beschikbaarheid van voertuigen. Dit kan zich voordoen bij bijvoorbeeld dienstwissels met aansluitende diensten. De laatste rit van de ene dienst is dan nog niet afgelopen terwijl de volgende dienst eigenlijk moet starten. Elke RAV is hierop ingericht en beschikt daarom in principe ook over reservevoertuigen die op zo’n «krapte-moment» ingezet kunnen worden. Deze incidenteel gevoelde knelpunten worden met regelmaat besproken. Zo hebben zorgverzekeraars en de RAV Haaglanden eind vorig jaar al met elkaar gesproken over de toenemende vraag naar ambulancezorg. Om te voorkomen dat er capaciteitsproblemen ontstaan, hebben verzekeraars extra budget toegekend om de beschikbaarheid aan ambulancezorg te waarborgen.
Op de vraag wat de rol van VWS hierin is, kan ik u mededelen dat ik door middel van het referentiekader spreiding en beschikbaarheid ambulancezorg in 2013 heb vastgesteld wat de spreiding van ambulances is om 97% van Nederland binnen 12 minuten rijtijd per ambulance te kunnen bereiken en welke capaciteit nodig is om, gegeven deze spreiding in 95% van de gevallen binnen deze tijd aanwezig te kunnen zijn. Dit referentiekader is een hulpmiddel voor de verzekeraars en de RAV’en bij hun onderhandeling over de zorginkoop. Het staat partijen vrij om, indien zij daar aanleiding toe zien, binnen regio’s voor een andere (dus ook hogere) inzet van de toegewezen middelen te kiezen. Momenteel vindt een herijking van het referentiekader plaats door het RIVM. Dit is op basis van de productiecijfers over het jaar 2015 (Ambulances in Zicht 2015). De productiecijfers laten voor RAV Haaglanden een toename zien in verhouding tot de productie in 2012 (waar het referentiekader in 2013 op was gebaseerd). In september 2016 stel ik – na overleg met AZN en Zorgverzekeraars Nederland- het nieuwe referentiekader vast waarmee verzekeraars en de RAV in gesprek kunnen over de planning van het aantal ambulancewagens per regio. Ik zal het Referentiekader na vaststelling aan uw Kamer doen toekomen.

Vraag 6

Kunt u een overzicht geven van het aantal ritten waarbij de vereiste aanrijtijd is overschreden in de regio Haaglanden?

Het aantal overschrijdingen A1-ritten (hoogste spoed) binnen de regio Haaglanden was in 2015: 2305 (5,7%).

Vraag 7

Kunt u een overzicht geven van de wachttijden van de afdelingen Spoedeisende Hulp (SEH’s) in de regio Haaglanden?

Nee, ik beschik niet over dergelijke cijfers. Ook het Medisch Centrum Haaglanden (MCH) heeft mij laten weten niet over concrete cijfers te beschikken. Het MCH geeft aan dat echter geen sprake is van lange wachttijden; bij binnenkomst kan de ambulanceverpleegkundige een patiënt (vrijwel) direct overdragen aan de SEH-verpleegkundige, zeker bij spoed, aldus het MCH.

Vraag 8

Zijn zorgverzekeraars nog steeds van plan de SEH in het Medisch Centrum Haaglanden (MCH) Antoniushove in Leidschendam te sluiten?

Het besluit om de SEH op locatie Antoniushove te sluiten, is een besluit van het Medisch Centrum Haaglanden (MCH). Het ziekenhuis heeft aangegeven te verwachten dat sluiting van de SEH op locatie Antoniushove geen problemen oplevert voor de capaciteit en kwaliteit van zijn spoedeisende hulp in de regio Haaglanden. De SEH van Antoniushove behandelt slechts een bepaald segment van de patiënten die acute zorg nodig hebben, patiënten die complexe acute zorg nodig hebben (bijvoorbeeld patiënten met een herseninfarct of patiënten die ernstig gewond zijn) zijn nooit naar de SEH van Antoniushove gegaan. Ook ambulancepatiënten, kinderen die ernstig ziek zijn en vrouwen die moeten bevallen gaan naar Bronovo en Westeinde, niet naar Antoniushove. Daarnaast heeft het MCH aangegeven bezig te zijn met verbouwingen van de SEH’s van de locaties Westeinde en Bronovo, waardoor er op deze locaties meer capaciteit beschikbaar zal zijn. Zorgverzekeraar CZ heeft aangegeven het besluit tot sluiting van de SEH op locatie Antoniushove te ondersteunen. De zorgverzekeraar heeft daarbij laten weten dat Den Haag op grond van de historie een grote SEH capaciteit heeft. Veel van die capaciteit werd gevuld met zelfverwijzers, vooral bij de locaties Leyweg en Westeinde. Door de integratie van de HAP met de SEH op die locaties worden nu veel patiënten in de eerste lijn gezien. Ook dit biedt ruimte om de sluiting van de locatie Antoniushove op te vangen op de andere locaties van het MCH, aldus het ziekenhuis.

Vraag 9

Binnen welke termijn verwacht u dat de genoemde problemen opgelost zijn?

De diverse signalen over de toegenomen werkdruk binnen de spoedzorg maken duidelijk dat de problematiek complex is: de verschillende ketenpartners ervaren de genoemde problemen in verschillende mate en bovendien lijken er daarbij regionale verschillen te bestaan. Deze complexe problematiek betekent dat er ook een veelvoud aan maatregelen binnen de acute zorg nodig is.
In de door mij aangekondigde terugkoppeling van het ronde tafel overleg van het acute zorgnetwerk in de regio Amsterdam zal ik ook ingaan op de maatregelen die partijen en ikzelf in gang hebben gezet of zullen treffen.

Vraag 1

Bent u bekent met het bericht «De Friesland zegt contract Sionsberg op»?1

Ja.

Vraag 2

Na lang overleg is er met betrokken partijen in de regio een overeenkomst gesloten over een overgang naar een nieuw breed zorgaanbod dat de zorgvraag van inwoners voor nu en in de toekomst beantwoordt; waarom lijkt dat nu niet uitgevoerd te worden? Welke partijen houden zich niet aan deze afspraken en waarom niet?

Ik betreur het dat de huidige situatie is ontstaan. De onrust die dit heeft veroorzaakt is vervelend voor de mensen in Dokkum en omgeving. Ik heb contact met diverse partijen, waaronder De Friesland en (de verschillende eigenaren van) De Sionsberg 2.0. Zij hebben mij geïnformeerd over de stand van zaken. Ik heb de partijen gewezen op het belang van goede zorg, op de zorgplicht van de verzekeraar en op het belang van samenwerking voor de burgers van Dokkum en omgeving. De komende tijd zal ik de ontwikkelingen in de regio op de voet volgen.
De situatie die nu is ontstaan, is volgens mij niet aan één partij of één persoon toe te schrijven. Ik wil mij ook niet uitlaten over de vraag door wiens toedoen wat gebeurt. Wat ik belangrijk vind is dat ik geen signaal heb dat de continuïteit van de zorg in het geding is.

Vraag 3

Waarom loopt de voortgang van het omvormen naar een passend zorgaanbod vertraging op en hoe kan worden voorkomen dat inwoners in Friesland die zorg nodig hebben de dupe worden omdat partijen niet meer samenwerken in het algemeen belang?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Tijdens het Algemeen overleg over de Sionsberg heeft u toegezegd via de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) het proces te volgen en toe te zien op samenwerking en de beste uitkomst voor de mensen die zorg nodig hebben in de regio; bent u bereid de NZa hier wederom naar te laten kijken?

Ik roep alle partijen op om echt te werken aan een bestendig zorgaanbod voor de toekomst bezien vanuit het belang van de bevolking in die regio.
Overigens ziet de NZa op dit moment geen risico’s met betrekking tot de naleving van de zorgplicht. Zij monitort vanzelfsprekend het contracteerproces nauwgezet.
Zodra er een risico is op dit gebied, laten zij dat direct weten. Ook de IGZ heeft op dit moment geen signaal dat de kwaliteit van zorg niet op orde zou zijn. Wel doet de NZA momenteel onderzoek naar of er knelpunten zijn in de tijdige levering van zorg.

Vraag 5

Bent u bereid, indien nodig, in belang van mensen die zorg nodig hebben in deze regio partijen om tafel te brengen zodat passende zorg het uitgangspunt wordt en niet andere belangen?

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 2 en 3. De komende tijd zal ik de ontwikkelingen in de regio op de voet volgen.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat ruim een half miljoen hartpatiënten problemen hebben omdat ze goedkopere medicijnen slikken?1

NIVEL heeft in haar onderzoek, op basis van 209 patiënten, geconcludeerd dat van de groep mensen die gewisseld is van medicatie 15% het een groot probleem vindt, 26% een beetje en 59% het geen probleem vindt. Deze resultaten zijn door de media geëxtrapoleerd naar de gehele patiëntengroep, waardoor een getal van een half miljoen patiënten is gecommuniceerd.
Ik vind het vervelend dat patiënten problemen ervaren met het wisselen van medicatie. Uit het onderzoek blijkt dat de ervaren problemen met name te maken hebben met onvoldoende kennis en informatie over de oorzaak en het gevolg van wisselen. Hier ligt een duidelijke taak voor zorgverzekeraars en zorgverleners om de patiënt eenduidig voor te lichten.
Uit het onderzoek blijkt daarnaast dat de ervaren gezondheid en het onder controle houden van de aandoening niet verschilt tussen wisselaars en niet-wisselaars. Dat ligt ook in de lijn der verwachting omdat generieke, vaak goedkopere, medicijnen dezelfde werkzame stof bevatten als spécialité medicijnen.

Vraag 2

Wist u dat het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL) hiernaar onderzoek deed? Zo ja, waarom heeft u de Kamer hier niet van op de hoogte gebracht?2

Het NIVEL heeft in opdracht van de Hart & Vaatgroep onderzoek gedaan naar de ervaringen van patiënten met hart- en vaatmedicatie bij het wisselen van medicatie. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en dus ik waren tot het moment van publicatie van het rapport hiervan niet op de hoogte.

Vraag 3

Is het waar dat NIVEL u heeft verzocht de zogenoemde «verborgen kosten» van het preferentiebeleid in beeld te brengen? Zo ja, wanneer is dit verzoek gedaan en wat is uw antwoord hierop geweest?

Het NIVEL heeft een dergelijk verzoek nooit gedaan.

Vraag 4

Heeft u inzage in de kosten die voortvloeien uit het preferentiebeleid? Zo ja, wat bedragen die kosten en hoe verhouden die zich tot de besparingen? Zo nee, bent u bereid die kosten inzichtelijk te maken? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik beantwoord deze vier vragen tezamen omdat ze allen ingaan op de eventuele lange termijn gevolgen wat betreft kosten of gezondheidsrisico’s door het wisselen van medicatie.
Preferentiebeleid heeft aanwijsbare voordelen voor verzekerden in Nederland. De lagere prijzen hebben geleid tot substantiële besparingen, waardoor het mogelijk is om voortdurend nieuwe en ook dure geneesmiddelen toe te laten tot het verzekerde pakket.
Er is geen onderzoek bekend naar de kosten of gezondheidrisico’s specifiek door het preferentiebeleid. Dit is ook een lastig te onderzoeken omdat preferentiebeleid slechts 1 factor is in de totale behandeling van een patiënt en er daarnaast nog vele andere factoren van invloed zijn op de gezondheidssituatie van patiënten. Uit het onderzoek van NIVEL blijkt wel dat de ervaren gezondheid en het onder controle houden van de aandoening gelijk is tussen wisselaars en niet-wisselaars van hart- en vaatmedicatie.
Ik zie op dit moment geen aanleiding om onderzoek specifiek naar preferentiebeleid te verrichten.

Vraag 5

Heeft u naast de kosten en baten zicht op de gevolgen voor de therapietrouw bij het voortdurend wisselen van medicatie, onder andere voor hart- en vaatproblemen? Zo ja, wat zijn die gevolgen? Zo nee, bent u bereid dit te laten onderzoeken?

Uit het onderzoek van NIVEL blijkt een klein verschil in therapietrouw tussen patiënten die zijn gewisseld in medicatie en patiënten die niet zijn gewisseld. Voor wisselaars is dit 79% en voor niet-wisselaars 86%. Er ligt een duidelijke taak weggelegd voor huisartsen en apothekers om therapietrouw bij patiënten te bevorderen.

Vraag 6

Heeft u er zicht op of sinds de invoering van het preferentiebeleid meer mensen gestopt zijn met het nemen van hun medicatie vanwege bijwerkingen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik beantwoord deze drie vragen tezamen omdat ze allen ingaan op mogelijke bijwerkingen door het wisselen van medicatie.
Het wisselen van medicijnen met dezelfde werkzame stof vind ik als zodanig geen probleem, dit vind ik juist wenselijk omdat wij hiermee de zorg betaalbaar houden. Zorgverzekeraars baseren hun preferentiebeleid voor het grootste deel op de handleiding geneesmiddelsubstitutie van de beroepsgroep van apothekers. Het gros van de patiënten reageert ook goed op gewisselde medicatie en heeft geen last van (andere) bijwerkingen.
Gebruik van medicatie kan altijd tot bijwerkingen leiden. Daarom raad ik patiënten aan om bij iedere farmaceutische behandeling in contact te blijven met apotheker en voorschrijver over effecten en bijwerkingen. Indien het gebruik van een preferent middel voor een patiënt niet medisch verantwoord is, kan een voorschrijver een ander medicijn voorschrijven, bijvoorbeeld het spécialité. In artikel 2.8 van het Besluit Zorgverzekering is vastgelegd dat de zorgverzekeraar dit niet-preferente middel dan moet vergoeden.

Vraag 7

Is er een stijging waarneembaar van de behandelkosten voor mensen met hart- en vaatziekten sinds de introductie van het preferentiebeleid? Is hier een causaal verband aangetoond? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Brengt het wisselen van hart- en vaatmedicatie omwille van de prijs ook gezondheidsrisico’s met zich mee voor patiënten? Is er een toename van het aantal complicaties en/of overlijdens sinds de introductie van het preferentiebeleid? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 9

Wat gaat u er op korte termijn aan doen om te voorkomen dat mensen gedwongen worden over te stappen op goedkopere hart- en vaatmedicatie en last krijgen van bijwerkingen en mogelijk in zijn geheel stoppen met hun medicatie?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 10

Is het waar dat mensen na het krijgen van nieuwe, preferente medicatie risico lopen op een delirium of andere bijwerkingen door het wisselen van de medicatie? Zo ja, hoe vaak komt dit voor en bij welke medicatie? Zo nee, bent u bereid dit ook te laten onderzoeken?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 11

Hoe zit het met de verborgen kosten van het preferentiebeleid bij andere geneesmiddelen? Heeft u hier wel zicht op? Zo nee, bent u bereid ook die te laten onderzoeken? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kunt u aangeven waarom het onderzoek door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) naar het mijden van zorg vanwege de eigen bijdragen voor Wmo-voorzieningen flink vertraagd is?1

Zoals ik in mijn brief van 28 juli jl. (Kamerstuk 29 538, nr. 225) aan uw Kamer heb medegedeeld, heb ik uw Kamer in mijn brief van 15 februari (Kamerstuk 29 538/34 104, nr. 203) dit jaar laten weten dat het CBS verwacht om voor de zomer voorlopige resultaten van het onderzoek te kunnen leveren op basis van de gegevens over 2013, 2014 en de eerste helft van 2015. In deze brief staat ook dat het CBS het onderzoek kan uitvoeren als de gegevens, die voor het onderzoek benodigd zijn, beschikbaar zijn. Door middel van mijn brief van 28 juli jl. en de daaraan toegevoegde brief van het CBS heb ik u geïnformeerd over het feit dat het CBS tot de conclusie is gekomen, dat het onderzoek zich als gevolg van de hervormingen nog niet in de fase bevindt waarin het CBS een tabellenset kan samenstellen. Wat betreft de voorlopige resultaten van het onderzoek geldt dus helaas dat de gegevens niet tijdig beschikbaar waren om voor de zomer een voorlopig resultaat aan uw Kamer te doen toekomen. Over de definitieve resultaten van het onderzoek staat in mijn brief van 28 juli jl. dat het CBS verwacht de tabellen met cijfers over heel 2013, 2014, en 2015 in november 2016 op te leveren.

Vraag 2

Is het waar dat het onderzoek in tegenstelling tot de uitdrukkelijke wens van de Kamer, géén antwoord zal geven op de vraag of de verhoogde eigen bijdragen leiden tot het mijden of opzeggen van zorg? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

In mijn brief van 14 april jl. (Kamerstuk 29 538, nr. 212) ben ik ingegaan op de vraag die Kamerlid Leijten in de Regeling van werkzaamheden heeft gesteld over zorgmijding en gegevens van het CAK. Kamerlid Leijten stelt in haar vraag dat het CAK zou moeten kunnen aangeven hoeveel mensen afzien van zorg. Ik heb uw Kamer in mijn brief van 14 april jl. (Kamerstuk 29 538, nr. 212) toegelicht dat het CBS-onderzoek is gebaseerd op CAK-gegevens. De uitstroom uit de Wmo 2015 kan op basis van CAK-gegevens in beeld worden gebracht indien de reden overlijden of een verhuizing naar een instelling betreft. Overige redenen voor uitstroom zijn dat ondersteuning niet meer nodig is of niet meer betaalbaar wordt geacht of op een andere manier wordt verkregen, bijvoorbeeld in de vorm van een algemene voorziening, Zvw-zorg, private zorg of mantelzorg. De CAK-bestanden bieden echter geen mogelijkheid om uitstroom anders dan door overlijden of de overgang naar zorg met verblijf te onderzoeken. Vervolgens heb ik in mijn brief van 14 april jl. (Kamerstuk 29 538, nr. 212) aangegeven dat met behulp van het kwalitatieve onderzoek hiervan wel een indicatie kan worden gegeven. Het kwalitatieve onderzoek – in aanvulling op het onderzoek van het CBS – zal ingaan op ongewenste zorgmijding, eigen bijdragen en maatwerk op grond van de Wmo 2015. De planning van het kwalitatieve onderzoek sluit aan op het CBS-onderzoek. Er is derhalve geen sprake van het niet tegemoet komen aan de wens van uw Kamer. Er is aanvullend onderzoek uitgezet naar ongewenste zorgmijding en eigen bijdragen.

Vraag 3

Wat was de exacte onderzoeksopdracht aan het CBS en is de wens van de Kamer om inzicht te krijgen in het mijden of opzeggen van zorg vanwege de hoogte van de eigen bijdrage, daarin verwerkt? Kunt u de opdracht per ommegaande aan de Kamer doen toekomen? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik in het antwoord op vraag 2 heb aangegeven, heb ik uw Kamer de offerte van het CBS met daarin de opzet van het onderzoek meegestuurd met mijn brief van 7 september 2015 (Kamerstuk 34 104, nr. 71). Ik zal u met de beantwoording van deze vragen de offerte nogmaals doen toekomen. In het antwoord op vraag 2 staat ook aangegeven dat ongewenste zorgmijding geen onderdeel van het CBS-onderzoek is omdat dat ook niet mogelijk is door het ontbreken van data hierover.

Vraag 4

Kunt u zich uw volgende opmerking herinneren: «het feit dat mensen de eigen bijdrage niet kunnen betalen, mag geen belemmering zijn om die zorg te krijgen»?2 Vindt u het in dat licht bezien acceptabel dat het onderzoek vertraging oploopt?

Dat kan ik mij herinneren en daarom heb ik uw Kamer in hetzelfde debat toegezegd om aanvullend kwalitatief onderzoek te laten uitvoeren, naast het kwantitatieve CBS-onderzoek.

Vraag 5

Hoe gaat u voorkomen dat in november zal blijken dat de vertraagde onderzoekresultaten niet tot concrete maatregelen zullen leiden om het mijden van zorg vanwege de eigen bijdragen tegen te gaan? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik kan niet op de resultaten vooruit lopen en wacht eerst de onderzoeksresultaten af.

Vraag 6

Kunt u reageren op de volgende stelling: «de onderzoeksopdracht is bewust vaag geformuleerd zodat het resultaat ervan uitsluitend zal leiden tot nog meer onderzoek in plaats van een daadwerkelijke aanpassing van het beleid»?

Zoals eerder aangegeven en waarnaar verwezen wordt in het antwoord op vraag 2, is ongewenste zorgmijding geen onderdeel van het CBS-onderzoek en is dat ook niet mogelijk door het ontbreken van data hierover. Om die reden is aanvullend kwalitatief onderzoek uitgezet.

Vraag 7

Bent u, gelet op de vertraging van het onderzoek en de onzekerheid over de bruikbaarheid van de uitkomsten ervan, bereid alsnog alle eigen bijdragen voor de Wmo op te schorten? Zo nee, hoe rijmt u dit met uw uitspraak dat die geen belemmering mogen zijn om zorg te krijgen?

Ik wil niet de op onderzoeksresultaten vooruitlopen. Zie voorts de antwoorden op voorgaande vragen.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat afgelopen week drie kankerpatiënten onder verdachte omstandigheden zijn overleden na behandeling in de alternatieve kankerkliniek Klaus Ross Center in het Duitse Bracht?1

Ik ben hierover geïnformeerd en ik wacht het onderzoek van de Duitse autoriteiten af.

Vraag 2

Zijn er nog meer Nederlandse patiënten bij de betreffende kliniek onder behandeling (geweest)? Zo ja, hoeveel patiënten betreft het en zijn bij deze mensen ook (ernstige of fatale) bijwerkingen gesignaleerd?

Het is inmiddels bekend dat deze kliniek door veel Nederlanders werd bezocht. Daarom ondersteunen de Nederlandse autoriteiten het onderzoek. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) gevraagd de bij haar bekende patiënten van de kliniek te informeren en heeft eerdere patiënten dringend verzocht om contact op te nemen met het Landelijk Meldpunt Zorg.

Vraag 3

Is de betreffende kliniek per direct gesloten? Zo nee, hoe zorgt u ervoor dat niet nog meer patiënten slachtoffer worden?2

Gedurende het onderzoek heeft de kliniek haar werkzaamheden gestaakt.

Vraag 4

Wat vindt u van de volgende reactie van de kliniek: «we blijven voor honderd procent geloven in onze filosofie en behandelingen»? Hoe wordt voorkomen dat er in de toekomst nog meer slachtoffers vallen door deze behandelingen?

Veel mensen maken gebruik van alternatieve therapieën/behandelwijzen. Mensen zijn zelf verantwoordelijk om te kiezen voor reguliere zorg of alternatieve zorg, of een combinatie daarvan. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat alternatieve behandelwijzen ziektes genezen. Met de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) heb ik patiënten die zich in Nederland laten behandelen met alternatieve geneeswijzen meer rechtszekerheid gegeven zodat ze mogelijkheden hebben om te klagen wanneer ze geen goede behandeling hebben gehad en dienen alternatieve behandelaren te voldoen aan kwaliteitseisen zoals in deze wet zijn genoemd. Dit betreft echter geen Nederlandse, maar een Duitse kliniek die valt onder Duitse wetgeving en Duits toezicht.

Vraag 5

Heeft u er zicht op hoeveel ernstig zieke patiënten zich in binnen- of buitenland door alternatieve genezers laten behandelen? Lopen zij ook mogelijk vergelijkbare risico’s? Bent u bereid dit per ommegaande te (laten) onderzoeken?

Nee dit wordt niet geregistreerd en ik ben niet voornemens dit te laten onderzoeken.

Vraag 6

Kunt u aangeven hoe deze verdachte overlijdens aan het licht zijn gekomen? Hebben de betreffende ziekenhuizen waar de patiënten in tweede instantie terecht kwamen, hiervan melding gemaakt bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)?

Het Nederlandse Openbaar Ministerie werd geïnformeerd over een niet-natuurlijk overlijden in Nederland van een patiënt die een behandeling had gevolgd in de betreffende kliniek. Daarop is een spoedrechtshulpverzoek gericht aan de Duitse autoriteiten en zijn deze een opsporingsonderzoek gestart. De Duitse autoriteiten worden daarbij ondersteund door het Nederlandse Openbaar Ministerie en de Nederlandse politie. Lopende dit Duitse onderzoek kan ik u niet nader over de inhoud van de zaak informeren. Aangezien er wel Nederlandse patiënten in de kliniek behandeld werden is de IGZ gevraagd ondersteuning te bieden bij het snel informeren van Nederlandse patiënten die in de kliniek een behandeling hebben ondergaan en zijn eerdere patiënten van de kliniek dringend verzocht contact op te nemen met het Landelijk Meldpunt Zorg.

Vraag 7

Welke rol heeft de IGZ of haar Duitse evenknie gespeeld in deze kwestie? Is er overleg geweest tussen beiden? Zo ja, wanneer en in welke vorm heeft dat overleg plaatsgevonden en wat is er onderling gewisseld?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Hoe is het toezicht geregeld op alternatieve genezers in Duitsland of andere landen waar ook Nederlandse ernstig zieke patiënten zich laten behandelen? Heeft het toezicht naar uw mening in de betreffende situatie gefaald?

Zie de antwoorden op vraag 4, 6 en 7. De Nederlandse toezichthouder is in Duitsland niet bevoegd en het is niet aan mij om uitspraken te doen over het functioneren van Duitse overheidsinstanties.

Vraag 9

Is het uit te sluiten dat ook in Nederland alternatieve genezers zonder bevoegdheid medische handelen verrichten zoals het aanbrengen van een infuus? Heeft de IGZ hier voldoende zicht op? Zo ja, hoe ziet dat toezicht er in de praktijk uit?

De IGZ beoordeelt signalen en meldingen over deze sector op het risico dat aan patiënten schade wordt toegebracht door het handelen of het handelen in strijd met de wet is (zoals het handelen in strijd met de bevoegdheid om een voorbehouden handeling uit te voeren) en grijpt indien noodzakelijk in.
Het is niet uit te sluiten dat alternatieve genezers zonder bevoegdheid medische handelingen verrichten. Dat mag niet voor zover het voorbehouden handelingen betreft. Het is dan zaak dat hierover gemeld wordt bij de IGZ of het Landelijk Meldpunt Zorg. Met de invoering van de Wkkgz is het namelijk voor de IGZ beter mogelijk om in te grijpen als ze hierover een signaal ontvangt. Als de IGZ bij haar toezicht een strafbaar feit constateert, kan zij daarvan aangifte bij het OM doen.

Vraag 10

Wordt deze behandeling vergoed door (een van de) zorgverzekeraars, al dan niet uit de aanvullende verzekering? Zo ja, kunt u regelen dat dit per direct stopt?

Ik heb geen inzicht in de vergoeding van alternatieve geneeskundige handelingen die zorgverzekeraars in hun aanvullende polissen aanbieden. De overheid bepaalt de inhoud van de basisverzekering, zorgverzekeraars zijn vrij om te bepalen welke aanvullende verzekeringen zij aanbieden. Alternatieve geneeswijzen maken geen deel uit van het basispakket. Buiten het basispakket is het aan de zorgverzekeraars om te bepalen of, en welke therapieën zij via hun aanvullende polissen vergoeden. Dat betekent dat het aan de verzekeraars is om te bepalen of zij een aanvullende verzekering met of zonder alternatieve geneeswijzen aanbieden. Het is vervolgens aan de individuele zorgvrager om te bepalen of hij/zij zich hiervoor wil verzekeren of niet.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de brandbrief «Wijkverpleging onder zware druk» van Actiz over de wijkverpleging?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw oordeel over het feit dat het overleg tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders aan het verharden is en dat de dialoog nauwelijks mogelijk is?

Dit jaar kopen verzekeraars voor het eerst wijkverpleegkundige zorg individueel in. Dat dit discussies met zich meebrengt, vind ik gezien de nieuwe situatie waarin partijen zich bevinden niet geheel verrassend. Ik betreur wel ten zeerste dat dit zorgt voor onrust bij patiënten. Beide partijen moeten werken aan het verbeteren van het contracteerproces. Ik heb met zorgverzekeraars en zorgaanbieders afgesproken dat zij vanaf september regionaal periodieke overleggen beleggen tussen zorginkopers en zorgaanbieders. Deze overleggen hebben als doel om de stand van zaken rond de wijkverpleging in de regio te peilen. Hierbij moet aandacht zijn voor de problemen die er zijn, maar vooral voor hoe we dingen oplossen. De goede voorbeelden zullen hierbij als uitgangspunt worden gehanteerd. Ook de wijkverpleegkundigen vraag ik hieraan deel te nemen, zodat vanuit de praktijk gewerkt wordt aan oplossingen voor de patiënten die zorg nodig hebben.

Vraag 3

Is er bij het nemen van het besluit om in 2015 400 miljoen euro te bezuinigen rekening gehouden met het feit, dat zorgaanbieders wel deels kunnen sturen op de hoeveelheid zorg per cliënt, maar niet op het aantal cliënten dat zorg nodig heeft? Zo ja, waar is dat dan fout gegaan? Zo nee, waarom niet?

In de Zorgverzekeringswet (Zvw) geldt een recht op zorg. Iedereen die wijkverpleegkundige zorg nodig heeft dient dit te krijgen. De zorgverzekeraar dient invulling te geven aan de zorgplicht. Dat er een taakstelling is doorgevoerd op het budgetkader wijkverpleging kan niet tot gevolg hebben dat patiënten verstoken blijven van wijkverpleegkundige zorg. Uit de realisatiecijfers 2015 blijkt ook dat het kader vrijwel geheel passend bleek.

Vraag 4

Vindt u dat cliënten zelf moeten kunnen kiezen van welke zorgaanbieder zij zorg willen ontvangen? Zo ja, waarom treedt u dan niet op tegen de zorgverzekeraars, die vast blijven houden aan de opbrengstverrekening? Zo nee, wanneer is de keuzevrijheid van cliënten dan precies afgeschaft?

De keuzevrijheid voor cliënten is niet afgeschaft. In principe kan iedereen kiezen voor de voorkeurszorgaanbieder. Op het moment dat deze zorgaanbieder echter het budgetplafond met desbetreffende zorgverzekeraar heeft bereikt kan een aanbieder er niet bij voorbaat van uitgaan dat de zorgverzekeraar deze zorg vergoedt. De betreffende contractafspraken zijn leidend. Er dient overleg plaats te vinden met de zorgverzekeraar over mogelijke bijcontractering. Dat proces heeft in 2015 ook plaatsgevonden. Het is dus mogelijk dat een cliënt uiteindelijk bij een andere aanbieder in de regio terechtkomt. De zorgverzekeraar dient hierbij het alternatief aan te bieden.

Vraag 5

Is er bij het nemen van het besluit om in 2016 nog eens 200 miljoen euro te bezuinigen rekening gehouden met het feit dat verzekeraars daardoor nog meer moeten korten, zowel in volume als in prijs? Zo ja, waarom is deze extra bezuiniging dan toch doorgezet? Zo nee, waarom niet?

Er is in 2016 geen sprake van een extra bezuiniging van € 200 miljoen. De taakstelling op wijkverpleging is in 2016 hoger dan in 2015 omdat in 2016 geen sprake meer is van de eenmalige verzachting met € 100 miljoen. Daarmee is de opgave in 2016 echter niet hoger dan in 2015 omdat er tevens ten opzichte van 2015 extra middelen aan het kader zijn toegevoegd in 2016. Deze ontwikkelingen tezamen zorgen ervoor dat er dit jaar € 180 miljoen meer beschikbaar is in het kader ten opzichte van 2015. Dit bedrag wordt veroorzaakt door demografische groei, extramuralisering waardoor er meer cliënten instromen en de intensivering voor wijkverpleging uit het Regeerakkoord die voor 2016 € 120 miljoen bedraagt.

Vraag 6

Deelt u de verwachting van Actiz dat er na de zomer meerdere cliëntenstops worden verwacht? Zo ja, wat doet dit met de keuzevrijheid van cliënten? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik al vaker heb aangegeven zou ik het zeer betreuren als er cliëntenstops zouden ontstaan en roep ik zorgverzekeraars en zorgaanbieders op om de discussie over de contracten onderling te voeren en niet ten koste van de cliënten die ongerust worden van al deze signalen. Een zorgaanbieder moet met de zorgverzekeraar in gesprek gaan over bijcontractering. Het financiële kader 2016 is in ieder geval voldoende om ook de toenemende zorgvraag op te vangen en voor zorgverzekeraars om aan hun zorgplicht te voldoen. Dat betekent echter niet dat zij automatisch bij iedere zorgaanbieder hoeven bij te contracteren.

Vraag 7

Deelt u de verwachting van Actiz dat er in 2016 nog meer zorgaanbieders in financiële problemen zullen komen? Zo ja, wat heeft dit voor gevolgen voor de continuïteit van zorg? Zo nee, waarom niet?

De continuïteit van zorg moeten zorgverzekeraars garanderen in het kader van de zorgplicht. Daartoe behoort ook de inkoop van voldoende zorgaanbod.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) verhoogde tarief voor de wijkverpleging (omdat deze in 2016 te laag waren) bij de zorgaanbieders terecht moet komen en niet verloren moet gaan door de exorbitante kortingspercentages van de verzekeraars? Zo nee, waarom niet?

De maximumtarieven van 2016 zijn licht omlaag gegaan ten opzichte van 2015 als gevolg van het aanpassen van de indexering die lager bleek dan verwacht. Per 2017 zijn de maximumtarieven weer licht gestegen als gevolg van de actuele indexering en de toevoeging van de component «Vergoeding gederfd rendement eigen vermogen»(VGREV) ter hoogte van 1.17%. Deze component is via de indexering verwerkt in de maximumtarieven omdat het rendement op eigen vermogen in de sector lager is uitgevallen. Omdat rendement op eigen vermogen een kostenpost is in de exploitatie van een instelling is hiermee rekening gehouden bij de vaststelling van de maximumtarieven. Het is vervolgens aan zorgverzekeraar en aanbieders om afspraken te maken over de hoogte van de tarieven.

Vraag 9

Waarom worden de beschikbare budgetten niet aangepast aan de groei van klanten door de extramuralisering?

In het landelijk budget voor de wijkverpleging is rekening gehouden met een groei van het aantal cliënten door extramuralisering. Het is vervolgens aan zorgverzekeraars om hier op het niveau van de individuele aanbieder rekening mee te houden in de contractafspraken.

Vraag 10

Hoeveel zorgaanbieders overwegen te stoppen als gevolg van het inkoopbeleid van de zorgverzekeraars? Om hoeveel cliënten gaat het dan?

Ik heb geen inzicht in aantallen zorgaanbieders die zullen overwegen te stoppen met het aanbieden van verpleging en verzorging in de Zvw.

Vraag 11

Deelt u de mening, dat het dan voor cliënten lastig wordt om nog thuis te blijven wonen? Zo ja, waar kunnen deze cliënten dan nog terecht?

Zorgverzekeraars hebben een zorgplicht voor hun verzekerden; zij dienen voor hun verzekerden voldoende zorg in te kopen die binnen bereik is en tijdig wordt geleverd.
Op dit moment heb ik geen signalen dat cliënten niet over voldoende hulp thuis kunnen beschikken. De groei van het kader wijkverpleging min 2016 met 180 miljoen is er juist op gericht om het toenemend aantal cliënten die langer thuis blijven wonen op te vangen.

Vraag 12

Waarom gaat u akkoord met de extra administratieve lasten die de verzekeraars opleggen, doordat zij in plaats van twee maar liefst zeven prestaties geregistreerd willen hebben? Hoe verhoudt dit zich tot de wens van de Kamer om de administratieve lasten fors terug te dringen?

Per patiënt hoeft maar één prestatie te worden geregistreerd, namelijk het overeengekomen integrale tarief verpleging en verzorging. Partijen zijn in het kader van de toekomstige bekostiging gezamenlijk overeengekomen dat in 2016 wordt onderzocht of er zorgprofielen samengesteld kunnen worden die informatie geven over de aard van de patiënt die wordt geholpen. Dit inzicht in de zorgvraag is naast het belang voor de ontwikkeling van de nieuwe bekostiging een belangrijke randvoorwaarde om in te kopen op basis van zorginhoud. Om dit te realiseren vragen zorgverzekeraars in 2017 informatie uit over de aard van de patiënt die wordt geholpen. Er zou bijvoorbeeld gevraagd kunnen worden of iemand zorg krijgt na een ziekenhuisopname of dat het gaat om de zorg voor een dementerende patiënt. De benodigde informatie voor de bekostiging – en vragen die gesteld worden – zullen logischerwijs volgen uit de dagelijkse uitvoeringspraktijk van de wijkverpleegkundige. Voor de wijkverpleegkundige gaat het daarom om zaken die al worden opgenomen in het zorgplan, waardoor er geen sprake is van een extra registratielast. Dit is ook een belangrijke randvoorwaarde voor de nieuwe bekostiging.

Vraag 13

Deelt u de mening dat dit alles als gevolg heeft dat de wijkverpleegkundige haar vak niet terug heeft gekregen en cliënten minder in plaats van meer keuzevrijheid hebben gekregen? Zo nee, waarom niet?

Ik deel deze mening niet. Met de overheveling van verpleging en verzorging naar de Zvw heeft de wijkverpleegkundige haar vak weer terug. Het weer zelf indiceren door wijkverpleegkundigen geeft hen meer ruimte om invulling te geven aan de zorg. De wijkverpleegkundige bepaalt op basis van zijn of haar professioneel handelen weer welke inzet van zorg nodig en gepast is, gebaseerd op indicatie en zorgplan.

Vraag 14

Bent u nog steeds van mening dat de megabezuiniging dit jaar van 600 miljoen euro op het budget voor verpleging en verzorging moet kunnen? Is dit alles wat u ervan verwacht had? Zo ja, graag een toelichting.

Het is aan verzekeraars en aanbieders om afspraken te maken over de tarieven en volumes, hierbij rekeninghoudend met het beschikbare kader. Verzekeraars zijn tegelijkertijd gehouden invulling te geven aan hun zorgplicht voor hun verzekerden. De taakstelling voor de wijkverpleging was voor alle partijen een uitdaging. Wijkverpleegkundigen, aanbieders en verzekeraars hebben zich ingespannen om binnen het kader te blijven en kwaliteit, tijdigheid en bereikbaarheid van de zorg te borgen. De overschrijding ten opzichte van het beschikbare kader 2015 voor wijkverpleging bedraagt op basis van in maart ontvangen cijfers 37,7 miljoen euro. Gezien de forse taakstelling en de signalen in 2015 van een te verwachte forse overschrijding vind ik dit een geringe overschrijding. Dit is een enorme prestatie die wijkverpleegkundigen, zorgverzekeraars en zorgaanbieders hebben geleverd. Er zijn nog geen tekenen van een overschrijding voor 2016. De taakstelling op wijkverpleging is in 2016 hoger dan in 2015 omdat in 2016 geen sprake meer is van de eenmalige verzachting met € 100 miljoen. Daarmee is de opgave in 2016 echter niet hoger dan in 2015 omdat er tevens ten opzichte van 2015 extra middelen aan het kader zijn toegevoegd in 2016. Deze ontwikkelingen tezamen zorgen ervoor dat er dit jaar € 180 miljoen meer beschikbaar is in het kader ten opzichte van 2015. Dit bedrag wordt veroorzaakt door demografische groei, extramuralisering waardoor er meer cliënten instromen en de intensivering voor wijkverpleging uit het Regeerakkoord die voor 2016 € 120 miljoen bedraagt.

Vraag 15

Vorig jaar gokte u erop dat de zorgaanbieders hun tekorten door de bezuiniging van 400 miljoen euro konden aanvullen vanuit hun reserves; gaat u echt door met gokken met de zorg voor ouderen, gehandicapten, zieken en stervenden?

Ik hecht eraan dat het budgettair kader voor de wijkverpleging toereikend is. Zoals ik hiervoor heb aangegeven zijn er geen indicaties dat dit niet zo is en is het financiële kader in 2016 € 180 miljoen ruimer dan in 2015.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat het voortbestaan van ziekenhuis De Sionsberg in Dokkum opnieuw in gevaar is doordat zorgverzekeraar De Friesland-Achmea het contract met de instelling heeft opgezegd?1

Ik betreur het dat de huidige situatie is ontstaan. De onrust is vervelend voor de mensen in Dokkum en omgeving. Ik heb contact met diverse partijen, waaronder De Friesland en (de verschillende eigenaren van) De Sionsberg 2.0. Zij hebben mij geïnformeerd over de stand van zaken. Ik heb de partijen gewezen op het belang van goede zorg, op de zorgplicht van de verzekeraar en op het belang van samenwerking voor de burgers van Dokkum en omgeving. De komende tijd zal ik de ontwikkelingen in de regio op de voet volgen.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat door toedoen van De Friesland-Achmea het voortbestaan van De Sionsberg wordt bedreigd, terwijl de wachtlijsten voor de ziekenhuizen in de omgeving van Dokkum nu al zijn toegenomen en bovendien in bepaalde gevallen de Treeknorm wordt overschreden?2

De situatie die nu is ontstaan, is volgens mij niet aan één partij of één persoon toe te schrijven. Ik wil mij ook niet uitlaten over de vraag door wiens toedoen wat gebeurt. Wat ik wil is dat de zorg in de regio goed geregeld wordt en dat er snel duidelijkheid komt voor de inwoners van Dokkum en omgeving.
Zoals ik u al eerder meldde zijn er voor een aantal behandelingen in ziekenhuizen in de omgeving van De Sionsberg wachttijden die boven de Treeknorm liggen (Kamerstuk 31 016, nr. 92). Volgens de informatie die ik van De Friesland heb gekregen, worden inderdaad de Treeknormen nog steeds voor een aantal specialismen overschreden in de ziekenhuizen in Friesland. Ik kan echter geen uitsluitsel geven of dit komt door de situatie in Dokkum of niet. Wel heb ik van de NZa vernomen dat er ten aanzien van de zorgplicht in de afgelopen tijd geen risico aanwezig is. De NZa is bovendien een onderzoek gestart om te kijken of sprake is van een knelpunt met betrekking tot de tijdige levering van zorg in de regio.

Vraag 3

Vindt u het geen democratisch tekort dat de gemeenschap van Dokkum al meerdere keren heeft aangegeven dat zij hun ziekenhuis willen behouden, maar dat de zorgverzekeraar De Friesland-Achmea daar volkomen lak aan heeft? Kunt u uw antwoord toelichten?

Er zijn vele gesprekken geweest over de ontwikkeling van de zorg in Dokkum. Daar zijn alle partijen bij betrokken en er zijn goede afspraken gemaakt. De ontwikkelingen die nu gaande zijn leveren veel onrust op. Dat had ik liever anders gezien. Ik heb begrepen dat De Friesland inmiddels weer in gesprek is met de verschillende partijen met als doel een passend zorgaanbod voor de inwoners uit de regio te organiseren.

Vraag 4

Is het waar dat zorgverzekeraar De Friesland-Achmea de voor vijf jaar gemaakte afspraken nu alweer open wil breken? Zo ja, is er in dat geval sprake van contractbreuk? Kan De Sionsberg hen op juridische gronden aan de gemaakte afspraken houden?

Het klopt dat het contract op 29 juli is opgezegd door De Friesland. Of er sprake is van contractbreuk, is niet aan mij om te beoordelen. De contractspartijen moeten dat in eerste instantie onderling bepalen. Zij zijn inmiddels weer met elkaar in gesprek.

Vraag 5

Is het waar dat zorgverzekeraar De Friesland-Achmea aanstuurt op versobering van De Sionsberg? Hoe ziet u dit in relatie tot de toenemende wachtlijsten? Bent u bereid hier De Friesland-Achmea op aan te spreken? Zo nee, waarom niet?

Ik heb begrepen dat de feitelijke invulling van het contract niet door alle partijen op dezelfde wijze wordt gezien.
Zoals gezegd is de NZa een onderzoek gestart om te kijken of er knelpunten zijn in tijdige levering van de zorg. Zij zien momenteel geen risico’s. Ook de IGZ heeft op dit moment geen signalen. Om er voor te zorgen dat de situatie niet verslechtert, heb ik de IGZ en NZa gevraagd om gezamenlijk te kijken naar de kwaliteit van zorg en het nakomen van de zorgplicht. Zie verder mijn antwoord op vraag 1.

Vraag 6

Kunt u zich nog uw volgende uitspraak herinneren: «Het is van groot belang dat de kwaliteit van de zorgvoorzieningen in krimpregio’s hoog gehouden wordt om ook de leefbaarheid te behouden»?3 Hoe gaat u ervoor zorgen dat de voorzieningen op peil blijven?

Mijn aandacht gaat continu uit naar de zorg in krimpregio’s. Hierover heb ik uitgebreid met u gesproken en begin dit jaar heb ik u nog een brief gestuurd over de curatieve zorg in krimpregio’s (Kamerstuk 29 247, nr. 216).

Vraag 7

Kunt u zich nog uw volgende uitspraak herinneren: «Verzekeraars moeten ervoor zorgen dat hun verzekerden binnen de Treeknormen geholpen worden. Dat is onderdeel van hun zorgplicht en daar houd ik ze aan»?4 Hoe gaat u hen hier aan houden?

Ja, dat heb ik aangegeven in mijn brief van 8 maart met betrekking tot de evaluatie van de faillissementen van Ruwaard van Putten en De Sionsberg. En daarbij heb ik ook aangegeven dat waar geconstateerd wordt dat wachttijden structureel boven de Treeknorm zitten, de NZa het gesprek aan zal gaan met de betreffende zorgverzekeraar(s) en hen aanspreken op deze zorgplicht. De NZa is een onderzoek gestart om te kijken of sprake is van een knelpunt met betrekking tot de tijdige levering van zorg in de regio.

Vraag 8

Welke concrete maatregelen neemt u of neemt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) om af te dwingen dat zorgverzekeraar De Friesland-Achmea zijn zorgplicht nakomt?

Ik heb contact gelegd met de diverse partijen en hen aangespoord om snel tot een oplossing te komen.
Verder heb ik NZa en IGZ gevraagd te kijken naar nakoming van de zorgplicht en de kwaliteit van de zorg (zie mijn antwoord op vraag 5).

Vraag 9

Kunt u zich nog uw volgende uitspraak herinneren: «Het is aan de zorgverzekeraar om ervoor te zorgen dat de patiënten goede zorg binnen redelijke afstand en binnen redelijke tijd in de regio kunnen krijgen»?5 Hoe gaat u ervoor zorgen dat De Friesland-Achmea zijn zorgplicht nakomt?

Ik verwijs hier naar mijn antwoorden op de vragen 7 en 8.

Vraag 10

Kunt u zich nog uw volgende uitspraak herinneren: «Die normen moeten ook goed worden ingevuld door verzekeraars in overleg met stakeholders in regio’s waar dat aan de orde is»?6 Welke normen heeft De Friesland-Achmea met welke stakeholders afgesproken voor «redelijke afstand» en «redelijke tijd»?

Met deze uitspraak heb ik niet bedoeld dat zorgverzekeraars concrete normen moeten afspreken met de verschillende stakeholders voor alle verschillende vormen van zorg, maar dat zij ervoor moeten zorgen dat alle zorg binnen een daarbij passende afstand en tijd beschikbaar is voor patiënten.
De bestaande normen voor spoedzorg zijn volgens de Friesland gegarandeerd en worden gehaald. Dit komt mede door de opening van een extra ambulancepost vanuit de gemeente Metslawier.

Vraag 11

Bent u bereid het voortbestaan van De Sionsberg en daarmee goede en bereikbare ziekenhuiszorg in Dokkum te garanderen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Goede en bereikbare zorg moet in Dokkum gegarandeerd zijn. Dat is een plicht van zorgverzekeraars en daarop ziet de NZa toe.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Curator: «Wmo klopt gewoon niet»? Bent u het met de curator eens? Zo ja, wat gaat u hieraan doen? Zo nee, waarom bent u het niet met de curator eens?1

De curator heeft mij desgevraagd geïnformeerd over wat hij met deze opmerking bedoelde en op welke inzichten hij dat baseert. De curator vindt op basis van de gesprekken met betrokken partijen bij het faillissement van Thuiszorg Noord-Holland B.V. en Stichting ZorgBedrijf dat de Wmo 2015 in de praktijk nog niet goed genoeg wordt uitgevoerd. De curator baseert deze mening op zijn waarneming dat gemeenten verschillend beleid voeren, tarieven niet altijd kostendekkend zijn en dat niet alle facturen door gemeenten binnen de betaaltermijn van 14 of 30 dagen worden betaald, hetgeen de liquiditeit van de aanbieder onder druk zet. Ook benoemt hij dat de hoge administratieve druk in de sector.
Ik deel de mening van de curator dat het belangrijk is dat sprake is van een goede verhouding tussen de prijs voor de levering van een voorziening en de eisen die worden gesteld aan de kwaliteit van deze voorziening. Om die reden is door mij een ontwerpbesluit over een reële prijs voorbereid. Dit ontwerpbesluit heeft u op 21 juni 2016 van mij ontvangen.2 Ook deel ik het belang van vermindering van de administratieve lastendruk. Voor de aanpak hiervan verwijs ik kortheidshalve naar de voortgangsbrief «Merkbaar minder regeldruk» die ik u op 7 juli 2016 heb toegezonden.3 Facturen dienen uiteraard de afgesproken termijn betaald te worden.

Vraag 2

Hoe oordeelt u over het faillissement van thuiszorgorganisatie Thuiszorg Noord-Holland en zusterorganisatie Stichting ZorgBedrijf?

Het faillissement van Stichting Zorgbedrijf Noord-Holland en Thuiszorg Noord-Holland B.V. is een vervelende situatie voor alle direct betrokkenen. Nu het faillissement is uitgesproken door de rechtbank vind ik het belangrijk dat zo snel mogelijk een oplossing wordt gerealiseerd om de negatieve gevolgen van dit faillissement voor hen zo veel mogelijk te beperken. De curator heeft mij inmiddels geïnformeerd dat hij overeenstemming heeft bereikt met de gemeenten en medewerkers. Op basis van de criteria continuïteit van ondersteuning, behoud van de relatie tussen de cliënt en de hulpverlener en behoud van arbeidsvoorwaarden van de hulpverlener, is door de curator beoordeeld welke aanbieder het beste aanbod heeft gedaan voor de voortzetting van de activiteiten van dienstverlening van de Stichting Zorgbedrijf Noord-Holland en de Thuiszorg Noord-Holland B.V.
De Zorgcirkel en Omring zullen de zorgcontracten met de zorgverzekeraars voortzetten. Hiermee wordt voor de cliënten de zorg gecontinueerd. Beide partijen garanderen, zo is mij gemeld, bovendien dat aan het voltallige zorgverlenende personeel een arbeidsovereenkomst is aangeboden die qua voorwaarden gelijk is aan het huidige arbeidscontract.
Voor de overname van de contracten voor huishoudelijke hulp met de betrokken gemeenten is Multi-Inzetbaar-Efficiënt-Professioneel B.V. gekozen als de aanbieder met het beste aanbod. Informatie van de curator leert dat aan alle medewerkers in de huishoudelijke hulp een arbeidsovereenkomst met materieel dezelfde arbeidsvoorwaarden is aangeboden.
Ik spreek mijn waardering uit voor de inspanningen van de curator, de medewerkers, de gemeenten en de bedrijven die de zorg en ondersteuning overnemen voor dit bereikte resultaat.

Vraag 3

Wat is precies de reden waardoor Thuiszorg Noord-Holland en zusterorganisatie Stichting ZorgBedrijf failliet zijn gegaan? Deelt u de mening van de FNV dat de bezuinigingen van gemeenten op de huishoudelijke zorg de oorzaak van deze faillissementen zijn? Deelt u vervolgens de mening dat dit gemeentelijk beleid het directe gevolg is van uw bezuinigingsbeleid?2

De curator gaat de komende periode onderzoek doen naar de oorzaken achter het faillissement. Voor het antwoord op uw vraag naar de precieze redenen van het faillissement moet het faillissementsverslag worden afgewacht. Ik kan daar niet op vooruitlopen.
Met de FNV, CNV en VNG heb ik op 4 december 2015 goede afspraken gemaakt gericht op toekomstvaste langdurige zorg en ondersteuning.5

Vraag 4

De hoeveelste thuiszorgorganisatie is dit die failliet gaat sinds begin 2015? Kunt u hiervan een overzicht geven? Kunt u per faillissement aangeven hoeveel mensen hun vaste zorgverlener kwijt raakten, hoeveel zorgmedewerkers te maken kregen met verslechterde arbeidsvoorwaarden en hoeveel zorgmedewerkers hun baan kwijt raakten?

Ik heb geen overzicht van thuiszorgorganisaties die failliet zijn gegaan sinds begin 2015.

Vraag 5

In eerdere vragen is verzocht om een overzicht naar de Kamer te sturen van de thuiszorgorganisaties die nog meer failliet dreigden te gaan; stonden Thuiszorg Noord-Holland en zusterorganisatie Stichting ZorgBedrijf op deze lijst? Zo nee, waarom niet3

Zoals eerder aangegeven in de beantwoording van de Kamervragen over het (mogelijke) faillissement van thuiszorgorganisatie Solace ATC Thuiszorg, is mij niet bekend hoeveel thuiszorgorganisaties mogelijk op het punt staan failliet te gaan.7

Vraag 6

Bent u betrokken bij de afwikkeling van het faillissement (en de mogelijke doorstart) van Thuiszorg Noord-Holland en zusterorganisatie Stichting ZorgBedrijf? Zet u zich er voor in dat personeel hun arbeidsvoorwaarden behouden, koppels van zorgverleners en cliënten bij elkaar blijven en iedereen zijn of haar zorg behoudt? Zo neen, waarom worden banken en voetbalclubs wel gered maar zorgorganisaties niet?

Zoals aangegeven in antwoord op vraag 2 vind ik het belangrijk nu het faillissement is uitgesproken door de rechtbank dat zo snel mogelijk een oplossing wordt gerealiseerd voor de gevolgen van dit faillissement. Op basis van de Faillissementswet is de curator verantwoordelijk om het faillissement af te wikkelen en in gesprek te gaan met potentiële overnamekandidaten.8 De curator heeft mij desgevraagd laten weten dat hij overeenstemming heeft bereikt over de overname van de contracten voor zowel de wijkverpleging als de huishoudelijke hulp. Op basis van de criteria continuïteit van ondersteuning, behoud van de relatie tussen de cliënt en de hulpverlener en behoud van arbeidsvoorwaarden van de hulpverlener is door de curator beoordeeld welke aanbieder het beste aanbod had om de dienstverlening van Stichting Zorgbedrijf Noord-Holland en Thuiszorg Noord-Holland B.V. aan de cliënten te continueren en de hulpverleners in dienst te nemen. Daarnaast hebben betrokken zorgverzekeraars en gemeenten de verantwoordelijkheid om hun cliënten van passende zorg en ondersteuning te blijven voorzien. Ik stel vast dat partijen in deze situatie de hen toekomende verantwoordelijkheden hebben genomen en op grond daarvan een goed resultaat hebben weten te bereiken.

Vraag 7

Eerder gaf u aan het te betreuren als personeel er in loon op achteruit na overname van een failliet thuiszorgbedrijf door een ander; bent u bereid meer stappen te zetten nu dan alleen weer uit te spreken dat u ook dit betreurt? Zo neen, waarom niet?4

De afgelopen periode heb ik in samenspraak met betrokken partijen verschillende initiatieven genomen en maatregelen gerealiseerd voor medewerkers in de thuiszorg. Ik wijs op het pakket «Uitgangspunten voor een toekomstvaste langdurige zorg en ondersteuning» dat is overeengekomen met de FNV, CNV en VNG op 4 december 2015.10 Ook wijs ik u op mijn inzet voor een goede oplossing voor de cliënten en medewerkers van TSN Thuiszorg.11 Tot slot wijs ik erop dat bij dit faillissement, zo is mij gemeld, het gelukt is een oplossing te realiseren waarbij medewerkers materieel dezelfde arbeidsvoorwaarden houden.

Vraag 8

Wat is uw reactie op de zin «Slechts een klein deel van de naar schatting 800 klanten in Noord-Holland Noord zal gedupeerd worden door het faillissement van Thuiszorg Noord-Holland»? Hoeveel gedupeerden zullen er ongeveer zijn? Wat zullen voor hen de gevolgen zijn?

Zie mijn antwoord op vraag 2. De curator heeft mij laten weten dat de continuïteit van zorg en ondersteuning voor de circa 800 cliënten niet in gevaar komt.

Vraag 9

Wat is uw reactie op de uitspraak van curator Sweens dat de gevolgen van de Wmo door thuiszorgorganisaties niet op te vangen zijn? Ziet u nu eindelijk in dat de gevolgen van uw Wmo-beleid rampzalig zijn voor de thuiszorgorganisaties, hun medewerkers en de mensen die zij zorg verlenen?

Kortheidshalve verwijs ik u hiervoor naar het antwoord op vraag 1.

Vraag 10

Wat is uw reactie op de uitspraak van de thuiszorgmedewerker «De tarieven waarvoor wij moeten werken zijn gewoon te laag. Iedereen weet dat, toch wordt er niet ingegrepen en gaan thuiszorgorganisaties failliet»? Bent u het met deze thuiszorgmedewerker eens? Zo nee, hoe verklaart u dan de lange lijst faillissementen van de afgelopen periode? Zo ja, waarom wordt er dan niet ingegrepen?5

In mijn antwoord op vraag 1 heb ik aangegeven dat het belangrijk is dat sprake is van een goede verhouding tussen de prijs voor de levering van een voorziening en de eisen die worden gesteld aan de kwaliteit van diezelfde voorziening. Om dat belang kracht bij te zetten heb ik het eerder genoemde ontwerpbesluit voorbereid.13
Het behoort tot de wettelijke opdracht van de curator14 om onderzoek te doen naar de oorzaken van het faillissement.

Vraag 11

Wat vindt u ervan dat deze thuiszorgmedewerker eerst zijn/haar baan verliest door het faillissement van TSN en nu een korte tijd later alweer te maken heeft met het faillissement van Thuiszorg Noord-Holland en zusterorganisatie Stichting ZorgBedrijf? Wanneer houdt dit op?

Voor de betrokken medewerker vind ik dat verdrietig. Ik begrijp het gevoel van onzekerheid over vragen of zij kan blijven werken en ondersteuning kan blijven verlenen aan haar cliënten. Zoals eerder aangegeven in antwoord op vraag 2 is volgens informatie van de curator met de overname van de contracten voor huishoudelijke zorg door Multi-Inzetbaar-Efficiënt-Professioneel B.V. de continuïteit van werkgelegenheid gewaarborgd.

Vraag 12

Kunt u aangeven wat de tarieven zijn waarvoor Thuiszorg Noord-Holland en zusterorganisatie Stichting ZorgBedrijf werkten in de verschillende gemeenten waar zij actief waren? Kunt u deze tarieven per gemeente weergeven? Wat is uw reactie op de hoogte van deze tarieven? Is het mogelijk tegen deze tarieven adequate thuiszorg te leveren voor een adequaat cao-loon?

Zoals aangegeven in antwoord op vraag 2 heeft de curator overeenstemming bereikt met de betrokken gemeenten en medewerkers over de overname van de dienstverlening van Thuiszorg Noord-Holland door Multi-Inzetbaar-Efficiënt-Professioneel B.V. en voor de diensten van Stichting Zorgbedrijf door de combinatie van De Zorgcirkel en Omring. Van de curator heb ik begrepen dat de bestaande contracten één op één worden overgenomen. Daarnaast houden de zorgverlenende medewerkers hun baan met materieel dezelfde arbeidsvoorwaarden, zo is mij gemeld.
Desgevraagd hebben de gemeenten mij geïnformeerd dat zij met aanbieders tarieven zijn overeengekomen variërend van 21 tot 25,83 euro voor het verlenen van de verschillende vormen van huishoudelijke hulp.

Vraag 13

Luistert u naar de noodklok die de FNV luidt omdat er weer thuiszorgorganisaties failliet zijn gegaan of legt u hun signaal naast u neer?

Ik volg de ontwikkelingen op de voet en bespreek deze met regelmaat met de FNV.

Vraag 1

Bent u bekend met de artikelen «Negen op de tien ouderen zien zorgverleners te kort»1 en «Onderzoek: huisarts en thuiszorg moeten oogje in het zeil houden»?2

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de conclusie van het Nationaal Ouderenfonds dat thuiszorgmedewerkers steeds vaker noodgedwongen hun signaleringstaak laten liggen?

Ik deel de mening van het Nationaal Ouderenfonds dat zorgverleners een belangrijke signaleringstaak hebben. Voor de taak van thuishulpen geldt voor mij als uitgangspunt dat zij een belangrijke rol spelen in preventie, voorzorg en vroegtijdige signalering. Denk hierbij aan de bestrijding van eenzaamheid, het voorkomen van schuldenproblematiek en het op tijd inschakelen van de wijkverpleegkundige of de huisarts. Hierdoor kunnen hoge kosten van onnodige inzet van professionele, medische en/of geestelijke gezondheidszorg worden voorkomen.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de constatering dat een overgrote meerderheid van de respondenten vindt dat een vroege signalering van eenzaamheid, ondervoeding en dementie grote prioriteit moet krijgen in de zorg en dat duidelijk moet zijn bij wie de verantwoordelijkheid hiervoor ligt?

Ik deel de conclusie van het Nationaal Ouderenfonds dat vroege signalering van eenzaamheid, ondervoeding en dementie grote prioriteit moet krijgen. Ik zie de verantwoordelijkheid hiervoor als een gemeenschappelijke taak van de betrokken zorgverleners, het sociale domein en de omgeving van de cliënt.
Als een huisarts eenzaamheid vermoedt, dan kan hij met goedkeuring van de cliënt contact opnemen met de gemeente. De wijkverpleegkundige stelt met de indicatie vast wat er nodig is en doet dit niet alleen op medisch gebied. Zij bekijkt ook wat nodig is voor overige ondersteuning, bijvoorbeeld uit het gemeentelijke domein. Als een buurvrouw of een mantelzorger dementie vermoedt, dan kunnen zij op internet kijken welke acties zij kunnen ondernemen, bijvoorbeeld op de website van Alzheimer Nederland en het daarbij behorende en door mij gesteunde vrijwilligersplein «dementievrienden». Daarnaast wordt in bijna elk ziekenhuis tegenwoordig bij oudere cliënten getoetst op ondervoeding. Vervolgens kan een ziekenhuis dit signaal weer overdragen naar huisarts en thuishulp bij de overdracht.
Kortom, het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid om vroegtijdig eenzaamheid, ondervoeding en dementie te signaleren. Het is aan de gemeenten en zorg- en hulpverleners om samen afspraken te maken hoe men omgaat met signalen. Alleen zo creëren we een sluitend en effectief netwerk.

Vraag 4

Bij wie ligt, naar uw oordeel, de verantwoordelijkheid voor vroegtijdige signalering van deze problemen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat een goed ingevulde signalerende rol cruciaal is vanuit het oogpunt van preventie, het welzijn van ouderen en het beheersen van zorgkosten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zoals aangegeven in de voortgangsrapportage Wmo 2015 (Kamerstuk 29 538, nr. 214) en in de brief «zorg voor kwetsbare ouderen thuis» (Kamerstuk 29 389, nr. 33) die u is toegezonden, deel ik deze mening.
Goede samenwerking en communicatie tussen zorgverleners, in het bijzonder huisarts/POH, wijkverpleegkundige en het sociaal wijkteam zijn van groot belang vanuit het oogpunt van preventie, welzijn van ouderen en beheersen van zorgkosten. Zorgverleners zullen in de praktijk tegen grensgevallen aanlopen waarin het onduidelijk kan zijn vanuit welk domein de zorg moet worden geleverd. Juist dan is het essentieel dat de professionals de ruimte voelen om afspraken met elkaar te maken.

Vraag 6

Deelt u de mening dat een goed ingevulde signalerende rol de basis is voor een goed functionerende zorg thuis? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zoals aangegeven in antwoord op vraag 5, deel ik de mening dat een goed ingevulde signalerende rol op basis van goede samenwerking tussen professionals de basis is voor een goed functionerende zorg thuis waarbij er aandacht is voor signalering van eenzaamheid, ondervoeding en dementie.

Vraag 7

Het Nationaal Ouderenfonds kondigt aan in gesprek te gaan met koepelorganisaties voor huisartsen, cliënten en mantelzorgers om te bekijken hoe deze situatie verbeterd kan worden; bent u bereid hierbij aan te schuiven?

Het initiatief van het Nationaal Ouderenfonds vind ik positief en ik sluit hier graag bij aan. Met het Ouderenfonds is de afspraak gemaakt dat zij mij hiervoor een voorstel doen toekomen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Gemeenten zoeken juridische grenzen WMO op»?1

Ja

Vraag 2

Wat is uw mening over de weigering van gemeenten om zich neer te leggen bij de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep over de huishoudelijk hulp en daarnaar te handelen?

Dat kan niet. Ik heb de gemeenten in mijn brief van 6 juni 2016 verzocht om op de kortst mogelijke termijn na te gaan of de door de Centrale Raad van Beroep (CRvB) gedane uitspraken effect zouden moeten hebben op het lokale beleid en de uitvoering daarvan. Gemeenten zijn na de uitspraken van de CRvB aan de slag gegaan om te beoordelen of de uitspraken van de CRvB betekenen dat hun beleid met betrekking tot de uitvoering van de Wmo 2015 moet worden aangepast en zo ja op welke wijze dat dan moet plaatsvinden.
Op het moment dat ik constateer dat een gemeente meer dan incidenteel afwijkt van de wettelijke kaders, zoals mede ingevuld door de CRvB, en de gemeenteraad haar verantwoordelijkheid niet neemt, heb ik de mogelijkheid om van de bevoegdheden in het kader van artikel 2.6.8 van de Wmo 2015 gebruik te maken. Dat zal ik ook niet nalaten als dat nodig is.

Vraag 3

Deelt u de mening van sommige gemeenten, dat de uitspraken van de hoogste bestuursrechter niet overeenkomen met de beleidsinhoudelijke beweging die gemeenten hebben ingezet naar aanleiding van de decentralisaties?

Nee

Vraag 4

Vindt u het schrappen van zorg ook een «beleidsinhoudelijke» beweging of deelt u de mening dat het gewoon het gevolg is van de megabezuiniging?

Uitgangspunt van de Wmo 2015 is dat in individuele situaties zorgvuldig wordt vastgesteld of iemand is aangewezen op maatschappelijke ondersteuning van de zijde van de gemeente. Als dat zo is, dient de gemeente in passende ondersteuning te voorzien. Gemeenten hebben de instrumenten en de middelen om deze verantwoordelijkheid voor hun ingezetenen ook waar te maken.

Vraag 5

Wat is uw oordeel over het feit dat de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) vier bijeenkomsten met advocaten heeft georganiseerd voor honderd gemeenten om te bezien hoe onder de uitspraken uit te komen? Moet de VNG er niet gewoon voor zorgen dat de gemeenten de wet uitvoeren? Graag een toelichting.

De bijeenkomsten, «werkateliers», waren in het bijzonder gericht op de nadere (juridische) duiding van de uitspraken en de mogelijke invloed daarvan voor de lokale beleidsuitvoering. De VNG voorzag daarmee in een behoefte bij veel gemeenten. Ik vind het een goede zaak dat de VNG hierin verantwoordelijkheid heeft genomen.

Vraag 6

Bent u ook woedend over de uitlatingen van de VNG dat de oude uren niet teruggegeven hoeven worden aan mensen die geen beroepsprocedure hebben lopen? Zo nee, waarom niet?

De VNG heeft in haar ledenbrief van 20 juli 2016 opgenomen dat gemeenten juridisch niet gehouden zijn om cliënten die geen bezwaar- of beroepsprocedure hebben lopen terug te zetten in uren of te compenseren als hun persoonlijke omstandigheden niet zijn gewijzigd, omdat de beschikkingen van deze cliënten formele rechtskracht hebben. Zoals ik in mijn brief van 6 juni 2016 heb opgemerkt vind ik het belangrijk dat gemeenten ook zullen bezien hoe zij tegemoet kunnen komen aan inwoners die een afwijzing op hun aanvraag hebben ontvangen voor ondersteuning op basis van bestaand beleid dat (naar nu blijkt) strijdig is met de uitspraken van de CRvB, ook al hebben zij daartegen geen bezwaar gemaakt of beroep ingesteld.

Vraag 7

Vindt u het ook verschrikkelijk dat de VNG stelt: «waarom een bezuiniging terugdraaien die mensen hebben geaccepteerd»? Zo nee, waarom niet?

In de ledenbrief van 20 juli 2016 is de zinsnede «Waarom een bezuiniging terugdraaien die mensen hebben geaccepteerd» niet opgenomen. Deze zinsnede is wel opgenomen in het artikel «Gemeenten zoeken juridische grenzen op» in Zorgvisie van 29 april 2016. Uit het artikel leid ik af dat dit een duiding is van de schrijver van het artikel. De zinsnede is niet afkomstig is van de VNG.

Vraag 8

Waarom heeft u een praktijkteam van de VNG gevraagd de verschillende oplossingsrichtingen te onderzoeken? Waarom niet gewoon de gemeenten dwingen de wet uit te voeren?

In de afgelopen periode is gebleken dat gemeenten oog hebben voor de urgentie van een analyse van de uitspraken van de CRvB en de vertaling hiervan naar de eigen uitvoeringspraktijk. Mede gegeven de diversiteit die bestaat aan gemeentelijke uitvoeringspraktijken Wmo 2015 blijkt het voor gemeenten niet in alle gevallen een eenvoudige opgave om de uitspraken van de CRvB, die zien op drie specifieke gemeenten, te bezien op mogelijke consequenties voor het lokale beleid. Na de nadere juridische duiding van de uitspraken dienen deze vanuit de eigen, lokale beleidsuitvoering te worden bezien of en hoe deze dan precies moet worden aangepast. Dit is een proces dat, gegeven ook het belang voor de betrokken ingezetenen, zorgvuldig moet plaatsvinden. Gemeenten hebben aangegeven hierin graag ondersteund te worden.
Ik deel dan ook het belang om ondersteunende activiteiten in te richten ten behoeve van gemeenten. Deze ondersteuning is er op gericht dat alle gemeenten op korte termijn, voor zover nodig, hun beleid en uitvoering langs een zorgvuldig proces in overeenstemming brengen met de wettelijke kaders. Het Netwerk Directeuren Sociaal Domein heeft aangeboden hier het voortouw in te willen nemen. Ik vind dat een goede zaak.

Vraag 9

Als uit het onderzoek blijkt dat er geen ruimte is voor de beoogde vernieuwing in de WMO, draait u dan de megabezuiniging terug?

Ik heb ik geen enkele aanleiding om te veronderstellen dat de Wmo 2015 gemeenten onvoldoende beleidsruimte biedt om lokaal tot de boogde vernieuwing van zorg en ondersteuning te komen.

Vraag 10

Bent u nog steeds van mening dat de megabezuiniging op de huishoudelijke hulp moet kunnen? Is dit alles wat u ervan verwacht had? Zo ja, graag een toelichting.

Zie mijn antwoord op vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Langer wachten op plek in verpleeghuis»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de flinke stijging van het aantal actief wachtenden zonder overbruggingszorg sinds 1 januari 2016?

Het wachtlijstoverzicht is een momentopname; aantallen fluctueren die moeten worden bezien in verhouding tot de totale populatie WLZ cliënten van ongeveer 290.000 personen. Om de cijfers goed te kunnen beoordelen is het noodzakelijk een reeks te bezien.
De cijfers van de periode december 2015 tot en met maart 2016 zijn niet geschikt om te vergelijken met die van andere maanden. In deze periode zijn namelijk niet alle zorgkantoren erin geslaagd gegevens tijdig en correct aan te leveren. Het Zorginstituut heeft bij de gepubliceerde wachtlijstrapportages aangegeven welke niet compleet zijn en vanuit welke regio’s de gegevens niet beschikbaar waren op die peildatum.
Het is wel mogelijk te vergelijken met de cijfers die in de periode voor mei 2016 en na mei 2016 volledig zijn aangeleverd. Die laten de volgende stand zien:
2015
2016
Sept.
Okt.
Nov
April
Mei
Juni
Juli
Actief wachtend zonder overbruggingszorg
152
147
141
124
214
119
104
Waarvan:
intramuraal VenV
70
63
55
69
134
48
29
Bron: Tabellen toegankelijkheid Wlz, Zorginstituut Nederland
Daaruit blijkt dat, zoals gezegd, het aantal actief wachtenden per maand fluctueert. Ten opzichte van de periode ervoor is in mei 2016 inderdaad sprake van een stijging. Deze doet zich met name voor bij de intramurale verpleging en verzorging. De cijfers van juni en juli zijn in lijn met die van de perioden ervoor. Er lijkt daarmee sprake van een eenmalige stijging in mei. Het Zorginstituut geeft aan dat de voorlopige cijfers van augustus het beeld van een eenmalige stijging in mei bevestigen. Deze cijfers worden op korte termijn gepubliceerd.
Zorgkantoren kennen de oorzaken van deze stijging niet precies. Mogelijk speelt de extra instroom als gevolg van herbeoordeling van indicaties is een rol. De cijfers van juni en juli laten zien dat zorgkantoren en zorgaanbieder deze extra aanloop inmiddels verwerkt hebben.

Vraag 3

Welke verklaring kunt u geven voor de forse stijging van het aantal actief wachtenden tussen april en mei van dit jaar en tussen februari en maart? Speelt de herbeoordeling van de afgegeven indicatie hierin een rol?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe kunt u de grote verschillen tussen de (grote) zorgverzekeraars verklaren als het gaat om actief wachtenden en meer specifiek mensen die drie tot zes maanden moeten wachten, zoals uit de gegevens blijkt van het Zorginstituut Nederland?

Zoals gemeld in het antwoord op vraag 1 fluctueren de cijfers per maand. Ter illustratie: VGZ laat in mei een aantal actief wachtenden zonder overbruggingszorg zien van 64 en in juni van 10. CZ daarentegen laat een aantal zien van 5 in mei en 11 in juni.
Gezien bovenstaande en het feit dat de omvang van verzorgingsgebieden tussen verzekeraars verschilt, zijn om een conclusie te kunnen trekken over eventuele verschillen tussen verzekeraars, cijfers over een langere periode nodig. In haar jaarrapportage over 2015 heeft het Zorginstituut een berekening gemaakt van het percentage actief wachtenden per verzekeraar. Dit is gebaseerd op gemiddelden van de maandelijkse wachtlijsten in 2015 en geeft inzicht in verschillen tussen verzekeraars.
% actief wachtenden langer dan de Treeknorm, zonder zorg, ten opzichte van de omvang van de populatie WLZ cliënten per verzekeraar
De Friesland
0,15%
ENO
0,14%
Zorg en Zekerheid
0,11%
DSW
0,05%
Agis
0,04%
CZ
0,04%
VGZ
0,03%
Achmea
0,03%
Menzis
0,02%
Bron: Jaaroverzicht toegankelijkheid Wlz 2015, Zorginstituut Nederland
Hieruit blijkt dat er geen sprake is van grote verschillen tussen de grote verzekeraars.

Vraag 5

Welke reden ligt ten grondslag aan het feit dat sommige mensen langer dan een jaar moeten wachten op een plek in een instelling? In hoeverre is in deze gevallen sprake van bemiddeling tussen de zorgaanbieder en zorgverzekeraar?

Op peildatum 1 juli zijn er geen actief wachtenden in de VenV sector geregistreerd die langer dan 6 maanden op de wachtlijst staan zonder overbruggingszorg. Er staan op die peildatum 5 actief wachtenden geregistreerd die langer dan een jaar maanden op de wachtlijst staan met overbruggingszorg.
Zorgkantoren geven hiervoor 2 mogelijke redenen aan. De eerste betreft individuele casuïstiek in geval van een bijzondere zorgvraag. In deze gevallen is er vanuit zorgkantoren sprake van bemiddeling en is overbruggingszorg ingezet. De tweede reden is systeemtechnisch van aard. Zoals aangegeven bevat de totale populatie WLZ ongeveer 290.000 cliënten waarvan elke maand de status opnieuw bepaald wordt voor het wachtlijsten overzicht. Daarbij kunnen fouten ontstaan in het administratieve proces van het regionale berichten verkeer waardoor mensen onterecht als actief wachtend geregistreerd staan in het overzicht van het Zorginstituut. Het Zorginstituut en de zorgkantoren gaan samen na hoe ze dit kunnen ondervangen.

Vraag 6

Wanneer kan de Kamer het onderzoek verwachten naar de beweegredenen van cliënten om het eerste aanbod van het zorgkantoor niet te accepteren en de mate waarin dit gebeurt?

Het onderzoek naar de beweegredenen van cliënten om geen gebruik te maken van de aangeboden plaats bevindt zich in een afrondende fase. Ik verwacht uw Kamer daarover in oktober te kunnen informeren.

Vraag 7

Welke maatregelen bent u bereid op korte termijn te nemen om het aantal wachtenden terug te brengen?

Ik zal uw Kamer op korte termijn informeren over de uitkomsten van het onderzoek en tevens aangeven welke maatregelen op basis daarvan worden genomen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Palliatieve zorg en DOT’s: nog 2 jaar wachten op een oplossing – Financiering blijft bottleneck»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat het door een technische kwestie in de huidige DOT-financiering onmogelijk is om een vergoeding te krijgen voor daadwerkelijk verleende palliatieve zorg zolang er nog sprake is van een actieve klinische behandeling van een patiënt? Hoe komt het dat tot wel 80% van de geleverde palliatieve zorg niet declarabel is?

Er bestaan zes DBC’s palliatieve zorg: dit betreft zowel ambulante als klinische zorg. De volgende specialismen kunnen deze zorg declareren: kindergeneeskunde, interne geneeskunde, longgeneeskunde, neurologie, klinische geriatrie en anesthesiologie. Palliatieve DBC’s kunnen gedeclareerd en vergoed worden naast een actieve klinische behandeling. Maar het is wel zo dat tijdens een klinische periode van hetzelfde specialisme er maar 1 klinische DBC in rekening gebracht mag worden. Dat is een algemene regel, die voor alle specialismen en behandelingen geldt. Die regel is bedoeld om het opknippen van een klinische periode in meerdere klinische (dure) DBC’s te voorkomen.
Dit betekent dat tijdens een actieve klinische behandeling wel degelijk tegelijkertijd een palliatieve zorg DBC geopend en gedeclareerd kan worden, wanneer dit door een ander specialisme wordt gedaan. In een palliatief team zitten over het algemeen meerdere specialismen, waardoor dit een relatief simpele oplossing is die nu al toegepast kan worden en wordt. Een ziekenhuis kan bijvoorbeeld de anesthesist (als onderdeel van het palliatief team) alle klinische palliatieve zorg laten declareren, waardoor er geen uitval is.

Vraag 3

Waarom heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (Nza) verbetervoorstellen van de NVMO (Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs) en NIV (Nederlands internisten vereniging) in afwachting van een definitieve oplossing naast zich neer gelegd en waarom wil de Nza pas in 2018 met een oplossing komen? Vindt u dat het oplossen van dit knelpunt tot 2018 kan wachten of ziet u het risico dat palliatieve teams in ziekenhuizen tot die tijd stoppen om palliatieve zorg ook aan niet-oncologische patiënten te bieden omdat ze daar geen vergoeding voor krijgen? Bent u bereid de parallelle vergoeding van het klinische en palliatieve traject daarom op zo kort mogelijke termijn te regelen?

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft mij laten weten dat er een aantal argumenten speelde bij de besluitvorming:
In deze integrale inventarisatie wordt gericht naar oplossingen gekeken, zowel voor de korte en middellange termijn. Dit wordt in samenspraak met het praktijkteam palliatieve zorg opgepakt, waarbij het praktijkteam kijkt naar welke verbeteringen (in bijvoorbeeld werkwijze, administratieve rompslomp en good practices) op de korte termijn kunnen worden aangepakt, de zogenaamde «quick wins».
Het is uiteraard niet wenselijk dat palliatieve teams in ziekenhuizen stoppen, omdat ze geen palliatieve zorg zouden kunnen declareren. Zoals in mijn antwoord op vraag twee reeds aangegeven, is parallelle vergoeding van het klinische en palliatieve traject op dit moment al mogelijk.
Het Integraal Kankerinstituut Nederland (IKNL) heeft, samen met diverse zorgadministrateurs uit enkele ziekenhuizen en met medewerking van de NZa, in maart een handreiking uitgebracht2. Het doel van deze handreiking is de professional zo goed mogelijk te ondersteunen door de huidige structuur en regelgeving rondom financiering van de palliatieve zorg op een rij te zetten en te koppelen aan suggesties voor optimale registratie en eventuele declaratie.

Vraag 4

Waarom kan een intercollegiaal consult om palliatieve zorg onderling af te stemmen niet worden gedeclareerd als hiervoor iemand van het eigen specialisme wordt gevraagd? Is het nadeel dat de NZa hiervan ziet, namelijk dat er potentieel te veel intercollegiale consulten geschreven zouden gaan worden, volgens u realistisch gelet op het feit dat er in totaal maar één budget is voor de zorg? Bent u bereid ervoor te zorgen dat deze overbodige regel op de kortst mogelijke termijn verdwijnt?

Dit is eveneens een algemene regel, die voor alle specialismen en alle zorg in het ziekenhuis geldt. Het DBC-systeem en bijbehorende regels stellen de patiënt en zijn zorgvraag centraal, en niet de aanbieder (medisch specialist). Dit betekent dat in een declaratie zoveel mogelijk zorg die bij één zorgvraag hoort ook al zijn hier meer medisch specialisten bij betrokken, wordt samengebracht. De genoemde regel «bewaakt» dit door te voorkomen dat elk overleg binnen een maatschap/specialisme over een klinische patiënt leidt tot een declarabele (intercollegiaal consult) DBC. Ik ben niet voornemens deze regel af te schaffen.