Kamervragen

Alle

27 augustus 2021 - 27 september 2021

31 dagen

De alliantie die Costa Rica en Denemarken vormen om de winning van fossiele brandstoffen te stoppen
	Tom van der Lee (GL)
	Dilan Yeşilgöz-Zegerius (staatssecretaris economische zaken) (VVD)

Bronnen

1. https://www.reuters.com/business/sustainable-business/denmark-costa-r…

Vraag 1

Bent u bekend met het initiatief van Costa Rica en Denemarken om een alliantie1 te vormen, de Beyond Oil and Gas Alliance (BOGA), van landen die voornemens zijn de productie van olie en gas uitfaseren en geen nieuwe exploratievergunningen meer uitgeven?

Ja.
Vraag 2

Hoe staat u tegenover dit initiatief? Deelt u de mening dat dit een krachtig signaal is en een goede stap kan zijn richting het behalen van de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs?

Om de klimaatdoelen te halen is het belangrijk dat het energiesysteem in Nederland en in andere landen richting 2050 wordt verduurzaamd. Ik waardeer het initiatief van de Beyond Oil and Gas Alliance waarmee landen laten zien dat ze hun olie- en gasgebruik terugbrengen, onder andere door het niet meer uitgeven van nieuwe exploratievergunningen. Het sluit aan bij recente internationale rapporten, zoals bijvoorbeeld de routekaart van het Internationaal Energy Agentschap van dit voorjaar voor een energievoorziening met netto nul uitstoot in 2050. Dergelijke initiatieven dragen ook bij aan de doelen van de Overeenkomst van Parijs.
Vraag 3

Bent u in gesprek met deze landen geweest over deze alliantie? Hoe gingen deze gesprekken?

Er zijn gesprekken geweest met organisaties betrokken bij deze alliantie en er zijn ook regelmatig contacten met onder meer Denemarken en Costa Rica. Deze gesprekken waren constructief, waarbij ervaring is uitgewisseld over het beleid dat landen hebben en hoe zich dat verhoudt tot de beoogde doelen van deze alliantie. Nederland heeft daarbij de nadruk gelegd op onze eigen ervaringen met de productie van olie en gas en de vergroening van het financieringsinstrumentarium voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Vraag 4

Bent u bereid om Nederland te laten aansluiten bij dit initiatief en daarbij een leidende rol te nemen? Zo nee, waarom niet?

De Beyond Oil and Gas Alliance legt de nadruk onder andere op het niet meer uitgeven van nieuwe exploratievergunningen voor olie- en gaswinning. In Nederland zet het kabinet in op het decarboniseren van het gassysteem door middel van energiebesparing en het vervangen van aardgas door elektriciteit, groen gas, duurzame waterstof en duurzame warmte. Deze omslag is echter niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. De verwachting is dat aardgas de komende decennia nog noodzakelijk is voor bijvoorbeeld de productie van elektriciteit en de energie- en warmtebehoefte van huishoudens. Zolang er nog vraag is naar aardgas, geeft het kabinet de voorkeur aan gaswinning uit de Nederlandse kleine velden op land en op zee, omdat dit beter is voor het klimaat dan import. En omdat productie in eigen land de toenemende importafhankelijkheid van andere landen remt. Het direct afbouwen van gasproductie uit kleine velden in Nederland vind ik daarom niet verstandig.
Wat betreft internationale financiering heeft Nederland de steun voor olie en gas in het financieringsinstrumentarium voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) beperkt. We verlenen geen steun meer voor de exploratie en ontwikkeling van nieuwe olie- en gasvoorraden via het bilaterale BHOS-financieringsinstrumentarium en spannen ons in voor eenzelfde beleid bij de multilaterale ontwikkelingsbanken.
Omdat de Beyond Oil and Gas Alliance onvoldoende aansluit op het nationale beleid, ben ik nu niet voornemens om bij dit initiatief aan te sluiten.
Vraag 5

Hoe staat het met de uitvoering van het tweede deel van de aangenomen motie-Van der Lee c.s. (Kamerstuk 30 175, nr. 271) om – naast het reeds ontvangen overzicht van fossiele prikkels die het gebruik van fossiele energie bevorderen – een plan te presenteren voor een stapsgewijze afbouw van financiële prikkels die de Nederlandse klimaatdoelen tegenwerken?

In het Integrale Nationale Energie- en Klimaatplan (INEK) 2021–2030 en het Klimaatplan (Kamerstuk 32 813, nr. 406)2 is beschreven op welke wijze en op basis van welke maatregelen en beleidslijnen het kabinet de klimaatdoelen wil halen en op welke wijze er voor wordt gezorgd dat gaswinning en het gasgebruik in Nederland in lijn blijven met het Klimaatakkoord. Binnen de kaders van het INEK en het klimaatplan kiest het kabinet ervoor om in de ontwikkeling van gasvelden in Nederland te investeren. Deze lijn past ook binnen het kleine velden-beleid3 op basis waarvan het kabinet gas wil winnen in eigen land wanneer dit veilig kan en zolang en voor zover dit nodig is voor de Nederlandse gasvraag.
Vorig jaar is een overzicht opgesteld van de fiscale en niet-fiscale maatregelen die gezamenlijk de fiscale prikkels voor fossiele brandstoffen in Nederland omvatten4. Daarbij heeft het kabinet aangegeven dat dergelijke regelingen niet passen in de energietransitie en de gebruiker zoveel mogelijk zelf zal moeten betalen voor het eigen verbruik. De regelingen zien echter in veel gevallen op sectoren die gevoelig zijn voor internationale concurrentie. Bij het afschaffen of inperken van de vrijstellingen bestaat het risico op weglek van CO2-uitstoot en werkgelegenheid over de grens. Omdat deze vrijstellingen volgen uit de Europese Richtlijn Energiebelastingen of internationale, Europese en bilaterale verdragen heeft het afschaffen of inperken hiervan vooral zin als dit door alle EU-lidstaten wordt toegepast.
Recentelijk is het voorstel van de Europese Commissie voor herziening van de Richtlijn Energiebelastingen gepubliceerd5, waarin onder andere voorgesteld wordt om vrijstellingen te beperken of af te schaffen. Dit zou het momentum kunnen geven om de uitfasering van deze regelingen op Europees niveau te overwegen zonder dat dit mogelijk ten koste gaat van de internationale concurrentiepositie. Het BNC-fiche over dit voorstel is met uw Kamer gedeeld.
Ten slotte zijn in het voorjaar de evaluatie van en de toekomstverkenning over de Opslag Duurzame Energie (ODE)6 naar de Eerste en Tweede Kamer verstuurd. Daarnaast zijn ook de Evaluatie Energiebelasting7 en het IBO Financiering Energietransitie8 aangeboden. Gezamenlijk bieden deze rapporten een brede basis ter ondersteuning van toekomstige beleidsopties door een volgend kabinet met betrekking tot het fiscale stelsel en de verhouding met de energietransitie, zo ook met betrekking tot de fiscale prikkels voor fossiele brandstoffen. De besluitvorming hierover is aan een volgend kabinet.
Vraag 6

Zou deelname aan de BOGA niet goed aansluiten bij de door de Kamer aangenomen wens om een concreet afbouwplan te maken?

Nee. De huidige opzet van de Beyond Oil and Gas Alliance legt de nadruk op het beëindigen van nieuwe vergunningen voor nieuwe olie- en gasvelden en het stellen van een einddatum voor fossiele productie. Landen die bijvoorbeeld fossiele subsidies hervormen of fiscale prikkels afbouwen, zonder dat dit gepaard gaat met een einddatum of het stoppen van licenties, kunnen daarmee nog geen volwaardig lid worden.
Vraag 7

Bent u ook bereid om samen met Costa Rica en Denemarken op korte termijn nog meer landen voor deelname aan deze alliantie uit te nodigen en dit initiatief met deze landen nadrukkelijk te presenteren op de komende COP26 in Glasgow?

Gegeven dat ik momenteel geen ruimte zie voor deelname vanuit Nederland aan deze alliantie, denk ik dat deelnemende landen zoals Costa Rica en Denemarken beter in staat zijn landen uit te nodigen om zich bij de alliantie aan te sluiten. Daarnaast zal Nederland zich samen met gelijkgezinde landen, waaronder ook deze landen, blijven inspannen voor aanscherping van de mondiale klimaatambities in aanloop naar COP26 in Glasgow. Dat doen we onder andere door onze deelname aan verschillende klimaatallianties, door intensief contact tussen klimaatgezanten en door bij inkomende en uitgaande internationale bezoeken van het kabinet de klimaatambities hoog op de agenda te zetten9. Het kabinet zal de Tweede Kamer nader informeren over het mondiale klimaatbeleid in de COP26 inzetbrief.
Vraag 8

Kunt u deze vragen beantwoorden vóór het eerstvolgende commissiedebat Klimaat en energie?

Helaas is dit niet gelukt.

26 augustus 2021 - 9 september 2021

14 dagen

Een datalek bij de Kamer van Koophandel
	Renske Leijten (SP)
	Stef Blok (minister economische zaken) (VVD)

Bronnen

1. RTL Nieuws, 23 augustus 2021, «Datalek bij KvK: beschermde privéadres…
2. Webwereld, 6 april 2009, «De Kamer van Koophandel moet stoppen met de…
3. Autoriteit Persoonsgegevens, 25 augustus 2021, «AP: scherm woonadress…

Vraag 1

Kunt u aangeven wie er bij de Kamer van Koophandel inzage hebben in persoonsgegevens van bestuurders van stichtingen en waarom die inzage vereist is? Waarom hebben advocaten toegang tot deze informatie?

Specifieke beroepsgroepen en instanties zijn bij wet aangewezen om afgeschermde en niet-openbare gegevens op te kunnen vragen voor de uitoefening van hun beroep. Hierbij kunt u denken aan advocaten, notarissen, deurwaarders en bepaalde bestuursorganen. Zij zijn nader gespecificeerd in artikel 51 van het Handelsregisterbesluit 2008.
Vraag 2

Hoe was of is het mogelijk dat iemand die al uitgeschreven is als advocaat bij deze gegevens kan? Hoe heeft deze situatie enkele maanden kunnen voortduren?

Het is de verantwoordelijkheid van de advocaat om integer om te gaan met de door de wet toegekende bevoegdheden. Wanneer een advocaat stopt met zijn beroep is het zijn verantwoordelijkheid om hiervan melding te doen bij de KVK en de autorisatie in te laten trekken. In de voorliggende casus heeft de voormalige advocaat dit niet gedaan. De KVK ziet echter ook in dat het autorisatiebeheer bij de KVK niet op orde is en neemt daarom maatregelen om deze situatie in de toekomst te voorkomen door controle van autorisaties aan te scherpen.
Vraag 3

Heeft de Kamer van Koophandel aangifte gedaan tegen de voormalig advocaat? Kunt u de verdere procedure uiteenzetten?

Ja, de KVK heeft naar aanleiding van de onbevoegde opvraging aangifte gedaan tegen de voormalige advocaat. De zaak ligt nu bij de politie die verder onderzoek doet en vervolgens besluit het Openbaar Ministerie of er tot vervolging wordt overgegaan.
Vraag 4

Kunt u of anders de Kamer van Koophandel openbaar maken om welke voormalig advocaat het precies gaat? Zo neen, waarom niet?

Nee, het is niet mogelijk om de naam van de voormalige advocaat bekend te maken. Dit vanwege privacy en de veiligheid van voormalige advocaat zelf.
Vraag 5

Kunt u bekend maken van welke stichtingen de gegevens zijn opgevraagd? Zo nee, waarom niet?

Het gaat om een brede waaier aan organisaties met uiteenlopende maatschappelijke en economische doelstellingen. De voormalig advocaat heeft aangegeven de openbare registers te gebruiken voor onderzoek en begrip van maatschappelijke misstanden. In verband met de mogelijke herleidbaarheid van de informatie naar personen is het niet mogelijk meer bekend te maken over de achtergrond van de betrokkenen.
Vraag 6

Kunt u aangeven hoeveel mensen van de 1800 buitgemaakte privégegevens Kamerlid zijn of zijn geweest?

Zie antwoord vraag 5.
Vraag 7

Waarom kan er niet bekend worden gemaakt, zelfs niet aan de beveiligingsdienst van de Kamer, van wie er gegevens opgevraagd zijn? Welke bepaling in de Algemene Verordening Persoonsgegevens (AVG) zou dat belemmeren?1

De KVK staat in contact met het hoofd beveiliging van de Tweede Kamer zodat hij zijn werk adequaat kan doen. Alle betrokkenen waarbij het actuele privéadres is meegeleverd als onderdeel van een HR-product zijn conform AVG door KVK geïnformeerd over de onbevoegde opvraging.
Vraag 8

Zijn er ook gegevens van lokale volksvertegenwoordigers toegankelijk? Zo ja, hoe precies?

Zie antwoord vraag 5.
Vraag 9

Bent u het met mij eens dat zeker in het kader van toenemende ondermijning ook deze gegevens goed beschermd moeten zijn?

Ja. De gegevens waartoe de voormalige advocaat zich onbevoegdelijk toegang had verworven dienen goed beschermd te zijn. KVK neemt n.a.v. deze casus maatregelen om haar autorisatiebeheer aan te scherpen. KVK voert thans een controle uit met de NOvA op alle autorisaties die zijn afgegeven aan advocaten. En in afstemming met de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) en de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBVG) worden de komende weken de autorisaties van notarissen, respectievelijk gerechtsdeurwaarders gecontroleerd. Eind oktober is dit onderzoek naar de drie genoemde beroepsgroepen afgerond. Daarna zullen alle overige autorisaties gecontroleerd worden. Dit onderzoek is naar verwachting eind december gereed. Verder zullen nu alle autorisaties periodiek gecontroleerd worden. De KVK werkt voorts aan een structurele oplossing om het beheer van autorisaties aan te scherpen. Deze oplossingen vragen meer tijd aangezien er aanpassingen aan het IT-systeem nodig zijn.
Vraag 10

Erkent u dat de omgang met privégegevens door de Kamer van Koophandel problematisch is? Zo neen, waarom niet?

Nee, zie antwoord vraag 12.
Vraag 11

Kunt u reflecteren op de rol en de wenselijkheid van de Kamer van Koophandel met betrekking tot de vele incidenten betreffende gelekte of opgevraagde data en dat dit al jaren speelt? (Aanhangsel handelingen 2125, Aanhangsel handelingen, 2258)2, 3

Zie antwoord vraag 12.
Vraag 12

Kunt u er zorg voor dragen het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens dat de Kamer van Koophandel woongegevens van ZZP’ers niet meer zichtbaar moet presenteren, zo snel mogelijk wordt uitgevoerd door de Kamer van Koophandel?

De KVK is de wettelijk aangewezen beheerder van het Handelsregister. Die taak vervult KVK binnen de kaders van de Handelsregisterwet 2007 en de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Als verwerkingsverantwoordelijke hecht zij aan de privacy van ingeschrevenen. In de procesontwikkeling geeft de KVK hier een hoge prioriteit aan. Naar aanleiding van eerdere adviezen van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft de KVK verschillende maatregelen getroffen. De AP concludeerde daarop in 2019 dat zij een positief beeld heeft over de omgang van de KVK met persoonsgegevens.4
Dat neemt niet weg dat door maatschappelijke en technologische ontwikkelingen nieuwe vraagstukken ontstaan in relatie tot de openbaarheid van het Handelsregister. Dit blijkt ook uit de ingediende moties en Kamervragen over de openbaarheid van privé en vestigingsadressen van niet-rechtspersonen, zoals eenmanszaken. Ook dit incident van het onbevoegd handelen van een voormalig advocaat met gebruikmaking van de door de KVK beheerde autorisatie geeft aanleiding om te blijven nadenken over de wijze waarop de persoonsgegevens in het Handelsregister beschermd moeten worden.
Tegelijkertijd zijn uiteenlopende belangen van grote groepen gebruikers van het handelsregister, inclusief de geregistreerde ondernemers zelf, gemoeid met de openbaarheid van vestigingsadressen. Deze informatie dient bijvoorbeeld de rechtszekerheid, wordt gebruikt bij nakoming van customer due dilligence-verplichtingen en biedt marktpartijen relevante mogelijkheden om zich te beschermen tegen fraude.
Ik ben in samenwerking met de KVK een brede consultatie over de datavisie handelsregister gestart.5 Het doel van de visie is om een balans te vinden tussen de uiteenlopende belangen die spelen rondom het Handelsregister. De visie zal een nieuw beleidskader vormen voor de verwerking en verstrekking van gegevens uit het Handelsregister. Hierbij worden alle mogelijke oplossingsrichtingen in overweging genomen. De oplossingsrichtingen worden met gebruikers van het HR en ingeschrevenen verder verkend. Ik stuur u komend najaar een brief over die datavisie.
Op 25 augustus jl. heeft de AP haar wetgevingsadvies van 28 juni jl. gepubliceerd.6 Dit advies ziet op mijn voornemen om woonadressen in het handelsregister standaard af te schermen en op de consultatie over de Datavisie Handelsregister. De AP adviseert positief op de voorgestelde maatregel om woonadressen af te schermen. Tegelijkertijd vraagt de AP aandacht voor het uitgangspunt dat vestigingsadressen openbaar blijven, ook als het adres tevens als woonadres fungeert. De AP geeft in brede zin haar opinie en aanbevelingen over hoe het kabinet zou moeten omgaan met adresgegevens in openbare registers, in het bijzonder waar het adressen betreft van zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers).
Het advies is een zeer welkome bijdrage aan de ontwikkeling van de Datavisie Handelsregister. De oplossingsrichtingen, die de AP aandraagt met betrekking tot de adressen van zzp’ers werpen de nodige vragen op over de uitvoerbaarheid en handhaving. Het incident, dat de aanleiding vormt voor deze Kamervragen, benadrukt dat een wettelijke kader helder moet zijn over welke adresgegevens wel en welke niet afgeschermd moeten worden, wie daarom mag verzoeken en om welke reden. Dat zijn nu juist vragen die aan de orde komen in de discussie rond de Datavisie Handelsregister.

23 augustus 2021 - 15 oktober 2021

53 dagen

Het bericht 'Banken huilen krokodillentranen om negatieve spaarrente'
	Inge van Dijk (CDA)
	Wopke Hoekstra (minister financiën) (CDA)

Bronnen

1. Het Financieele Dagblad, 20 augustus 2021; https://fd.nl/ondernemen/1…

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht uit het Financieel Dagblad van 20 augustus 2021 «Banken huilen krokodillentranen om negatieve spaarrente»?1

Ja.
Vraag 2

Blijft u bij uw standpunt dat het risico minimaal is dat onder de € 100.000 spaargeld negatieve rente gerekend gaat worden? Hoe duidt u de signalen dat het scenario dat dit wel gaat gebeuren steeds reëler begint te worden? Kunt u een inschatting geven hoe groot het actuele risico is dat ook onder de € 100.000 spaargeld een negatieve rente gerekend gaat worden?

Ik realiseer me dat gewone spaarders zich zorgen kunnen maken over de lage rente. Over mijn standpunt – dat de gewone spaarder voldoende mogelijkheden dient te houden om te bankieren bij een bank die geen negatieve rente rekent – ben ik dan ook volstrekt helder. Dat geldt nog steeds. Indien die mogelijkheden significant worden beperkt neem ik het onderwerp opnieuw ter hand en overweeg ik, indien opportuun, ook wetgeving. Mij past terughoudendheid om een inschatting te geven van het (toekomstige) prijsbeleid van banken. Banken zijn immers in de basis private instellingen die zelf gaan over hun tarieven, producten en diensten.
Vraag 3

Kunt u ingaan op de ontwikkeling dat enerzijds forse winsten worden gemaakt door banken (in combinatie met aangekondigde dividenduitkeringen) en anderzijds een tendens van negatieve rente rekenen over het spaargeld van hardwerkende Nederlanders? Acht u dit een logische ontwikkeling? Acht u dit een wenselijke ontwikkeling?

De recent gepubliceerde halfjaarcijfers van veel Nederlandse banken laten zien dat hun winsten flink zijn gestegen. Zoals ook geschetst in het artikel waaraan u refereert is een belangrijke kanttekening daarbij dat dit veelal werd veroorzaakt door eenmalige en tijdelijke factoren. Bijvoorbeeld door vrijgevallen voorzieningen, die banken eerder hadden opgebouwd om tegenvallers als gevolg van de Covid-19-crisis te kunnen opvangen. Nu risico’s weer enigszins zijn afgenomen, bouwen banken deze buffers volgens vastgestelde regels af. Ook halen banken voordeel uit het aantrekken van TLTRO-financiering2 wanneer zij voldoen aan bepaalde voorwaarden van de ECB. Graag verwijs ik hiervoor naar het antwoord op vraag 4. Bovendien heeft de overheidssteun aan de reële economie een positieve invloed gehad op de huidige resultaten van banken. De halfjaarcijfers laten tevens zien dat rente-inkomsten en de rentemarge, het tariefverschil tussen in- en uitleenrentes, verder zijn afgenomen. DNB heeft de verwachting dat bij een langdurig lagerenteklimaat de winstgevendheid van banken steeds verder onder druk komt te staan.3 DNB geeft ook aan dat het voor banken een forse uitdaging is om lagere rente-inkomsten te compenseren.4 Ik heb DNB recentelijk gevraagd om haar rapportage over het lagerenteklimaat uit 2019 te actualiseren. Daarin gaat DNB verder in op de ontwikkelingen in en gevolgen van het lagerenteklimaat. Deze rapportage stuur ik tegelijkertijd met deze beantwoording naar uw Kamer.
Vraag 4

Hoe ziet u de compenserende maatregelen die de Europese Centrale Bank (ECB) neemt, onder meer in de vorm van een stevige vrijstelling voor banken en de mogelijkheid van banken om onbeperkt geld te kunnen ophalen bij het TLTRO-loket (het loket voor gerichte langerlopende herfinancieringstransacties van de ECB) tegen een tarief van -1%? Kunt u aangeven of Nederlandse (groot)banken gebruik maken van de mogelijkheid om geld op te halen bij het TLTRO-loket?

De ECB heeft eind 2019 besloten om een deel van de reserves van banken bij de ECB te vrijwaren van de negatieve depositorente om transmissie van het monetair beleid te ondersteunen. Daarnaast heeft de ECB in het voorjaar van 2020 de rente voor de langer lopende herfinancieringstransacties (TLTRO) verlaagd om de kredietverlening gedurende de pandemie te ondersteunen. Banken komen alleen in aanmerking voor dit lagere rentetarief als ze voldoende leningen verstrekken aan huishoudens en bedrijven volgens vooraf door de ECB vastgestelde criteria.
Als Minister van Financiën laat ik mij niet uit over de monetaire beleidsmaatregelen die de ECB in onafhankelijkheid vaststelt. Wel wil ik benadrukken dat banken gedurende de pandemie een belangrijke rol hebben gespeeld in de continuering van kredietverlening aan de reële economie. Beide maatregelen hebben banken in deze rol ondersteund. Ook Nederlandse banken maken in dit kader gebruik van TLTRO-tegoeden. Per 2 juli 2021 hebben Nederlandse banken in totaal voor circa 172 miljard euro aan TLTRO-financiering aangetrokken.5 Uit de kwartaalcijfers van banken blijkt dat de financiële voordelen van het TLTRO-loket slechts een klein deel uitmaken van de totale winsten van Nederlandse banken.
Vraag 5

Bent u bereid om in gesprek te gaan met de banken om hen te motiveren om geboekte winsten en op andere wijze verkregen gelden, bijvoorbeeld door deelname aan financieringsprogramma's, ten bate van spaarders te laten komen en niet alleen maar naar de aandeelhouders te sturen? Zo nee, waarom niet?

In mijn gesprekken met banken blijf ik wijzen op de belangen van gewone spaarders. Ik blijf de banken ook wijzen op mijn standpunt dat de gewone spaarder voldoende mogelijkheden moet houden om te bankieren bij een bank die geen negatieve spaarrente rekent, en dat ik wetgeving overweeg als die mogelijkheden significant worden beperkt. Vanwege regels ten aanzien van de mededinging en het gegeven dat banken zelf gaan over hun hun beleidsvoering, ben ik terughoudend met het opzetten van separate gesprekken. Tot slot is het goed om te noemen dat, hoewel ik de zorgen van gewone spaarders over de dalende rente goed begrijp, banken de negatieve rente die zij betalen over de depositofaciliteit van de ECB beperkt doorrekenen in de rentetarieven van (huishoud)deposito’s. Hierdoor zijn de inleenrentes van banken over het algemeen harder gedaald dan hun uitleenrentes. En wordt het leeuwendeel van de spaarders niet geconfronteerd met een negatieve spaarrente.6
Vraag 6

Kunt u aan de hand van een schatting inzichtelijk maken wat regulier antiwitwasbeleid banken jaarlijks kost? Zijn er onderzoeken bekend naar deze (gemiddelde kosten) en zo ja, kunnen deze onderzoeken met de Kamer worden gedeeld?

Ik beschik niet over schattingen van de kosten voor het anti-witwasbeleid of onderzoeken daar naar. Bij de introductie van wettelijke verplichtingen op dit gebied is in de memorie van toelichting telkens een inschatting gemaakt van de daarmee gepaard gaande regeldruklasten. Meest recentelijk zijn die inschattingen opgenomen bij de Implementatiewet vierde anti-witwasrichtlijn en de Implementatiewet wijziging vierde anti-witwasrichtlijn. Deze inschattingen gelden voor Wwft-instellingen in brede zin. Daarbij moet vermeld worden dat het verrichten van onderzoek naar cliënten al geruime tijd bestaat en dat niet op alle onderdelen een strikte scheiding is te maken tussen onderzoek dat in het kader van het voorkomen van witwassen wordt verricht en onderzoek dat hoe dan ook zou plaatsvinden bij het aangaan van zakelijke relaties. Daarbij speelt specifiek in relatie tot banken dat verschillende banken te maken hebben met hersteltrajecten die extra inzet vereisen. In haar brief van 4 mei 2021 naar aanleiding van de transactie van ABN AMRO met het Openbaar Ministerie, gaf DNB aan dat er met 28 banken afspraken lopen om geconstateerde tekortkomingen te herstellen.7
Vraag 7

Hoe beoordeelt u de situatie in Denemarken waarbij de grens voor het doorberekenen van negatieve rente ligt op ongeveer € 13.400,–? Is een dergelijke constructie ook mogelijk in Nederland? Zo nee, waarom niet?

In Denemarken rekenen veel banken een negatieve rente vanaf 13.400 euro. Er is in Denemarken, net als in Nederland, geen sprake van een wettelijk vastgestelde saldogrens waaronder geen negatieve rente mag worden gerekend. Toen Deense banken de saldogrens vanwaar negatieve rente gerekend wordt eenmaal lieten dalen tot 100.000 kronen (13.400 euro) heeft de Deense Minister van Economische Zaken een moreel appel gedaan op banken om deze grens niet verder te verlagen.8 Uit een rapport van de Deense centrale bank blijkt dat de gevolgen voor de depositostabiliteit tot nu toe beperkt zijn.9 Tot slot wil ik markeren dat volgens DNB een verbod op het rekenen van negatieve rente vanaf een bepaalde drempelwaarde nog steeds overwegend nadelen en risico’s kent.10

20 augustus 2021 - 13 september 2021

24 dagen

Het bericht 'Weer geen post in Kattendijke: 'We noemen het hier al postgate''
	Inge van Dijk (CDA)
	Mona Keijzer (staatssecretaris economische zaken) (CDA)

Bronnen

1. Omroep Zeeland, https://www.omroepzeeland.nl/nieuws/129327/Weer-geen-…

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Weer geen post in Kattendijke: «We noemen het hier al postgate»»?1

Ja.
Vraag 2

Was u voor deze berichtgeving op de hoogte van problemen met de postbezorging in Kattendijke of in andere plaatsen?

Ik ben bekend met het feit dat zich op incidentele basis problemen voor kunnen doen met de postbezorging. Van deze specifieke situatie in Kattendijke was ik nog niet op de hoogte.
Vraag 3

Deelt u de mening dat de postbezorging overal in Nederland, dus ook in Kattendijke, op orde dient te zijn conform de eisen aan de Universele Postdienst (UPD) en inwoners er dus van verzekerd moeten kunnen zijn dat hun post bezorgd wordt?

Ja, die mening deel ik. Er zijn wettelijke eisen op basis van de Postwet 2009 ten aanzien van (onder meer) de kwaliteit van de UPD waaraan PostNL als verlener van de universele postdienst dient te voldoen. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) houdt toezicht op deze regels.
Vraag 4

Bent u bereid bij PostNL, uitvoerder van de UPD, navraag te doen naar deze kwestie en PostNL te verzoeken in samenspraak met de gemeente en (een vertegenwoordiging van de) inwoners van Kattendijke tot een structurele oplossing te komen?

Ja, ik heb navraag gedaan bij PostNL. PostNL heeft mij laten weten dat er contact is met de Vereniging Dorpsbelangen Kattendijke over dit onderwerp. Ook heeft PostNL naar aanleiding van de klachten en de berichtgeving in de media nader onderzoek verricht.
PostNL heeft geconstateerd dat de problemen zijn veroorzaakt doordat in het laatste deel van de bezorging in deze regio niet is gehandeld volgens de geldende kwaliteitsnormen van PostNL. Dat betekent dat er inderdaad vertragingen zijn opgetreden in de postbezorging. Hier heeft PostNL inmiddels publiekelijk haar excuses voor aangeboden. De vertragingen staan los van eerdere problemen met de postbezorging in Kattendijke, aldus PostNL.
Aanvullend heeft PostNL mij laten weten dat zij een aantal acties heeft ondernomen. Allereerst is de vertraagde post nabezorgd bij de inwoners van Kattendijke. Daarnaast heeft PostNL maatregelen getroffen naar aanleiding van de onregelmatigheden, zodat de bewoners in Kattendijke weer kunnen rekenen op een goede postbezorging. PostNL gaat ervan uit dat deze acties leiden tot een structurele oplossing.
Vraag 5

Kunt u tevens bij PostNL informeren in hoeverre er sprake is van een tekort aan postbezorgers en in welke regio’s dit nu of in de toekomst tot problemen met de postbezorging leidt, en hoe PostNL die problemen gaat voorzien en oplossen?

Ik heb hiernaar bij PostNL geïnformeerd en begrijp dat PostNL inderdaad krapte op de arbeidsmarkt constateert. Op dit moment ziet PostNL geen specifieke regio’s waar de arbeidskrapte meer structureel tot problemen leidt. PostNL geeft aan dat ze hier op acteren, bijvoorbeeld door het voeren van wervingscampagnes.

20 augustus 2021 - 28 september 2021

39 dagen

De garantieregeling evenementen.
	Lisa Westerveld (GL)
	Mona Keijzer (CDA), Ingrid van Engelshoven (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. www.ntb.nl, 18 augustus 2021: NIEUW: standaardcontract voor optreden …

Vraag 1

Herkent u signalen, zoals bijvoorbeeld van de Kunstenbond1, dat organistoren van evenementen onderaannemers zoals artiesten en andere zzp’ers een lagere vergoeding betalen dan het oorspronkelijke bedrag, dat wil zeggen wanneer het evenement gewoon zou zijn doorgegaan? Herkent u ook dat het hierbij soms om een doorbetaling van nul euro gaat?

Ja, mij zijn zulke geluiden ter ore gekomen.
Vraag 2

Is het waar dat organisatoren hierbij verwijzen naar contractuele bepalingen (juridische verplichtingen)? Bent u ervan op de hoogte dat die contracten zijn aangegaan vóórdat met zekerheid bekend was dat er een garantieregeling zou zijn en/of vóór de garantieregeling werd opgehoogd van 80% naar 100%?

Ik heb geen inzicht in de contractuele verhoudingen van individuele organisatoren en hun toeleveranciers, waaronder ook artiesten en andere zelfstandigen. Wel herken ik de geschetste situatie uit de signalen die onder mijn aandacht zijn gebracht.
Vraag 3

Gebeuren deze praktijken ook ten aanzien van andere bedrijven in de keten, zoals cateraars en beveiliging?

Ik heb enkele individuele verhalen gehoord van toeleveranciers die door organisatoren van evenementen menen te worden benadeeld. Als gezegd heb ik geen zicht op wat zich in de sector afspeelt op contractueel gebied.
Vraag 4

Deelt u de mening dat het gek is dat aan deze «oude» contracten wordt vastgehouden, terwijl de garantieregeling voor organisatoren inmiddels een feit is en is opgehoogd naar 100%, aangezien de organisator nu immers inmiddels 100% terug krijgt van de overheid – en daarmee geen risico meer loopt – maar de artiest of andere zzp’ers nog aan de oude risicoverdelingen houdt die zijn afgesproken toen dit percentage nog 80% was of toen de garantieregeling nog helemaal geen feit was? Is dit wat u betreft in de geest van de garantieregeling zoals die is opgesteld?

Ook vóór de genoemde verruiming kon een organisator van evenementen reeds een garantie voor het totaal van de subsidiabele kosten krijgen. De verruiming houdt in dat de garantie volledig uit een gift bestaat, in plaats van aanvankelijk tachtig procent. Dit werkt niet automatisch door in de contractuele afspraken tussen de organisator en zijn toeleveranciers. Wel kan ik mij voorstellen dat een organisator die zijn contractuele afspraken eerst baseerde op de aanvankelijke situatie van tachtig procent gift, en vervolgens gebruik maakt van tot honderd procent verruimde garantie, hierdoor de mogelijkheid wordt geboden ook aanvullende afspraken met zijn toeleveranciers te maken.
Vraag 5

Zou het wat u betreft redelijk en aanvaardbaar zijn dat voorbij wordt gegaan aan deze contractueel afgesproken risicoverdeling vanwege de gewijzigde omstandigheid dat er inmiddels een regeling bestaat die de kosten voor 100% compenseert?

Zie mijn antwoord op vraag 4. Het doel van de garantieregeling is de gehele keten te ondersteunen, dus ook de toeleveranciers inclusief zelfstandigen en artiesten. Een organisator die overheidssubsidie niet doorbetaalt aan zijn leveranciers gaat in tegen de geest van de regeling. Daarbij past echter de kanttekening dat de contractuele relatie, alsook aanpassing van de gemaakte afspraken, tussen organisator en toeleveranciers een privaatrechtelijke kwestie is.
Vraag 6

Waarom is er niet gekozen om eerlijke doorbetaling aan de gehele keten op te nemen in de subsidievoorwaarden?

De kwestie van doorbetaling is in de ontwerpfase van de regeling aan de orde geweest. Daarbij bleek het uitvoeringstechnisch niet mogelijk om uitbetaling van de subsidie aan de organisator afhankelijk te maken van het doorbetalen aan de toeleveranciers. Hierdoor zou de uitbetaling van de subsidie onacceptabel vertraagd worden, terwijl nu juist nodig was/is dat geld de keten in blijft vloeien. Daarnaast zou het ondoenlijk zijn voor RVO (uitvoerder van de regeling) om het administratieproces van elke individuele organisator te moeten beoordelen alvorens tot uitbetaling van de subsidie over te gaan: een groot evenement kan honderden toeleveranciers hebben.
Vraag 7

Bent u voornemens om organistoren aan te spreken op hun verantwoordelijkheid om de gegeven steun door te laten sijpelen naar de rest van de keten? Zo ja, op welke manier wilt u dat doen? Zo niet, waarom niet?

Het kabinet heeft op bestuurlijk en ambtelijk niveau regelmatige contacten met de evenementensector. Naar aanleiding van de ontvangen signalen heeft de afgelopen tijd meermaals contact plaatsgehad met onze gesprekspartners. Daarbij is besproken dat zij als bestuurders en vertegenwoordigers van de sector een verantwoordelijkheid hebben (hoewel het primair de zaak is van de individuele organisator, ook juridisch), in de zin dat de tussen de overheid en de sector gemaakte afspraken ook binnen de sector zo goed mogelijk verspreid en uitgelegd dienen te worden. De sector gaf aan de ontvangen signalen te betreuren en te hechten aan een juiste gang van zaken. Daartoe sprak de sector het voornemen uit spreekuren te zullen organiseren voor organisatoren over hoe te werken conform de garantieregeling. Ik heb begrepen dat dit sindsdien ook al enkele malen is gebeurd. Natuurlijk ben ik mij bewust dat hiermee vooral de welwillenden worden bereikt.
In aanvulling hierop is de situatie besproken met RVO. Niet-gemaakte kosten (de toeleverancier die niet is uitbetaald) mogen ook niet als subsidiabele kosten worden opgevoerd. Dat is weliswaar eerder een zaak van zorgvuldigheid dan een drukmiddel. RVO gaf niettemin aan dat zij hier extra op letten. Daarnaast moet ook de accountant van de organisator bij zijn controle reeds contracten met toeleveranciers beoordelen en aangeven dat niet gemaakte kosten niet mogen worden opgevoerd.
Vraag 8

Ziet u ook dat dit opnieuw laat zien dat het zogenoemde «trickle down effect» ten aanzien van zzp’ers in de culture sector bij coronasteun niet naar behoren werkt, zoals ook al is aangetoond in recente onderzoeken van de Boekmanstichting en de Raad voor Cultuur? Hoe gaat u ervoor zorgen dat dit beter gaat werken en wat gaat u doen om de positie van zzp’ers te verbeteren?

Voor uitbetaling aan de organisatoren is gekozen om de regeling uitvoerbaar te houden en snel uit te kunnen keren. Dit is ook in het belang van toeleveranciers, die overigens niet alleen bestaan uit zelfstandigen maar ook uit grotere bedrijven. Dat neemt niet weg dat de positie van de zelfstandigen tegenover opdrachtgevers verbetering behoeft. Mijn inzet ter verbetering van de positie van zelfstandigen, waarover ik bij eerdere gelegenheid met de Kamer sprak, blijft dan ook onveranderd. Verder kijk ik uit naar de bevindingen van de Taskforce Culturele en Creatieve sector die zich buigt over de vraag hoe steun beter kan worden verdeeld in het geval van toekomstige steunmaatregelen of vanuit de reserves die instellingen hebben kunnen opbouwen.

20 augustus 2021 - 13 september 2021

24 dagen

Het bericht 'Nederlandse' robotarm gaat na 35 jaar toch nog de ruimte in'
	Mustafa Amhaouch (CDA)
	Mona Keijzer (staatssecretaris economische zaken) (CDA)

Bronnen

1. NOS, https://nos.nl/artikel/2387998-nederlandse-robotarm-gaat-na-35-j…

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nederlandse robotarm gaat na 35 jaar toch nog de ruimte in»?1

Ja.
Vraag 2

Deelt u de mening dat de ruimtevaartsector voor Nederland van zowel strategisch, economisch als maatschappelijk belang is? Hoe duidt u de Nederlandse ruimtevaartpositie op dit moment in vergelijking met andere Europese landen?

In de Nota Ruimtevaartbeleid 20192 gaf het kabinet aan dat de ruimtevaartsector voor Nederland van maatschappelijk, wetenschappelijk, economisch en strategisch belang is. Uit het onderzoek naar brede toegevoegde waarde van ruimtevaart in Nederland3 kwam naar voren dat de Nederlandse ruimtevaartsector in 2018 afgerond goed was voor een directe en indirecte werkgelegenheid van circa 10.500 FTE, 1,9 miljard euro productiewaarde, en 1 miljard euro toegevoegde waarde. Het onderzoek toont bovendien aan dat de ruimtevaartsector sinds 2014 bovengemiddeld is gegroeid, qua werkgelegenheid zelfs met meer dan 20%. Dit laat zien dat de Nederlandse ruimtevaartsector concurrerend blijft op deze wereldwijde groeimarkt, die ook de Europese markt omvat. Het Nederlandse wetenschappelijk ruimteonderzoek kan zich bovendien op verschillende gebieden meten met de wereldtop.4 Dat geldt ook voor aardobservatie met behulp van satellieten (TROPOMI). Daarbij blijft ESTEC een aanzienlijk aandeel (circa 40%) van de directe en indirecte werkgelegenheid in de Nederlandse ruimtevaartsector voor zijn rekening nemen.
Vraag 3

Hoe kijkt u terug op het proces tot aan de lancering van de robotarm ERA? Welke lessen kunnen hieruit worden getrokken voor het ruimtevaartbeleid en toekomstige ruimtevaartprojecten?

Al in de jaren ’90 van de vorige eeuw werd er bij de planvorming voor de Europese robotarm ERA rekening mee gehouden dat dit een groot en complex project zou worden. Daarom is van meet af aan gekozen voor een internationale aanpak, via ESA in het mondiale verband van de lidstaten van het Internationale Ruimtestation ISS. De hoge kosten en grote technische complexiteit lieten geen andere keuze toe. Door de grote risico’s zullen op het terrein van ruimte-exploratie publieke opdrachtgevers voorlopig noodzakelijk blijven.
De ERA toont aan dat grote ruimtevaartprojecten vragen om meerjarige, structurele financiering, in dit geval over meerdere decennia. Deze blik op de lange termijn, zowel budgettair als beleidsmatig, is niet alleen nodig om financiële tegenvallers op te kunnen vangen, maar ook om wetenschappelijk, technologisch en industrieel een sterke positie op te kunnen bouwen in een niche waarin Nederlandse partijen over een sterke concurrentiepositie beschikken. Bij het huidige budgettaire niveau vraagt dit om een focussering op een beperkt aantal prioriteiten om over een langere periode een perspectief op publieke en private investeringen te kunnen bieden.
Vraag 4

Verwacht u in de nabije toekomst nog meer ruimtevaartprojecten van deze omvang waarbij Nederland een (hoofd)rol kan spelen? Voor welke regio’s/regionale ecosystemen zou dit kansen kunnen bieden?

Binnen de huidige budgettaire kaders zijn ruimtevaartprojecten van een vergelijkbare omvang als de ERA niet realistisch. In lijn met de keuzes in de Nota Ruimtevaartbeleid 2019 liggen er niettemin investeringsmogelijkheden in bijvoorbeeld wetenschappelijke missies, aardobservatie en (laser)-satellietcommunicatie. Deze ruimtevaartactiviteiten bieden kansen voor de regionale economie in bijvoorbeeld Zuid-Holland, Zuidoost-Nederland en Oost-Nederland, maar ook buiten deze regio’s.
Vraag 5

Wat zijn hiervoor de juiste randvoorwaarden? Welk beleid, welke agenda, is nodig om te kunnen investeren in de groeimarkten van de toekomst, waar ruimtevaart (als sleuteltechnologie) er een van is?

Het budgettaire kader voor het ruimtevaartbeleid zal door een nieuw kabinet worden vastgesteld. Vervolgens zijn afwegingen nodig binnen dit budgettaire kader. Voor de Nota Ruimtevaartbeleid 2019 heeft het kabinet destijds het Netherlands Space Office (NSO) gevraagd om een advies en een prioriteitenkader voor het ruimtevaartbeleid in de periode 2020–2022 op te stellen. Het NSO heeft voor het advies het bedrijfsleven, universiteiten en andere kennisinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties geconsulteerd. Het NSO houdt in het prioriteitenkader rekening met de maatschappelijke, wetenschappelijke en economische relevantie van ruimtevaartprogramma’s, evenals de relevantie voor de nationale veiligheid («politiek-strategische relevantie») en als bron van inspiratie. Het advies van NSO vormde de basis voor de keuzes in de Nota Ruimtevaartbeleid 2019.
Vraag 6

Op welke grote projecten zou Nederland zich in de toekomst kunnen richten, gezien de kennis en kunde die in de Nederlandse ruimtevaartsector aanwezig is, zoals op het gebied van monitoring van emissies en luchtkwaliteit of de nieuwe technologieën op het gebied van lasercommunicatie, in combinatie met de grote maatschappelijke uitdagingen waar Nederland momenteel voor staat? Hoe kijkt u aan tegen de economische meerwaarde die dat potentieel biedt?

Het volgende kabinet zal binnen het budgettaire kader een afweging moeten maken tussen verschillende opties. Voor de Nota Ruimtevaartbeleid 2019 heeft het kabinet destijds het NSO gevraagd om een advies en een prioriteitenkader voor het ruimtevaartbeleid in de periode 2020–2022 op te stellen. Het advies van NSO vormde de basis voor de keuzes in de Nota Ruimtevaartbeleid 2019, die inderdaad prioriteit gaf aan investeringen in aardobservatie (in het bijzonder een Nederlandse bijdrage aan de Europese CO2-monitoring missie) en laser-satellietcommunicatie. Deze prioriteiten sluiten aan op de grote maatschappelijke uitdagingen waar Nederland nu voor staat.
Vraag 7

Kunt u een reflectie geven op strategische toegang tot de ruimte? Hoe is dit geborgd, zowel in nationaal als Europees verband? Vindt u ook dat toegang tot de ruimte van strategisch belang is voor niet alleen onze maatschappelijke uitdagingen, maar ook voor toegang tot bijvoorbeeld (satelliet)data?

In de Nota Ruimtevaartbeleid 2019 gaf het kabinet aan dat de huidige geopolitieke spanningen het belang van Europese autonomie nadrukkelijk op de Europese en nationale agenda zetten. Dit geldt ook voor ruimtevaart, omdat de productieketen van draagraketten tot satellieten en toepassingen vitale economische en maatschappelijke functies vervult. Een voorwaarde voor Europese autonome toegang tot de ruimte is de mogelijkheid om zelf satellieten te kunnen lanceren, zoals de Europese satellietsystemen voor plaats- en tijdbepaling (Galileo, EGNOS). Tijdens de Ministeriële ESA-Conferentie in 2014 besloten de ESA-landen de Ariane 6 (A6) en Vega-C draagraket te ontwikkelen als opvolger van de Ariane 5 en de Vega. Voor de periode 2020–2022 schreef Nederland tijdens de Ministeriële ESA-Conferentie in 2019 voor 32 miljoen euro in om de Nederlandse bijdrage aan de toegang tot de ruimte te borgen. Deze inschrijving stelt Nederlandse bedrijven in staat om onderdelen te leveren voor de Ariane 5 en 6, alsmede de Vega en Vega-C.
Vraag 8

Op welke wijze, met welke aanpak, visie en ambitieniveau, zou het beste invulling kunnen worden gegeven aan de volgende passage uit de kabinetsbrief «Visie op de toekomst van de industrie in Nederland»: «De komende jaren komen er volop groeikansen voor deze wereldwijde groeisector, die als een enabling technology voor een moderne overheid en een concurrerende marktsector kan worden gezien» (Kamerstuk nr. 29 826, nr. 124, pag. 28)?

De brief over de toekomst van de industrie in Nederland5 is vooral gericht op het langetermijnperspectief voor de brede Nederlandse maakindustrie. In het algemeen benadrukt de brief de noodzaak van Europese samenwerking, de noodzaak om verder te investeren in de groeimarkten van de toekomst en de noodzaak om maatschappelijke belangen te beschermen tegen ongewenste invloed en oneerlijke concurrentie van buiten Europa. Naar verwachting zal aan het eind van het jaar een nadere invulling van het Nederlandse industriebeleid aan uw Kamer worden gestuurd.
Zoals de brief aangeeft, is de Europese samenwerking in de ruimtevaart via het Europese Ruimtevaartagentschap ESA stevig verankerd. Inmiddels heeft ESA de voorbereiding gestart van de volgende ESA Ministeriële Conferentie, die in november 2022 zal plaatsvinden. Het NSO zal in 2022 over de Nederlandse inzet een advies uitbrengen, waarbij het ruimtevaartcluster in den brede zal worden geconsulteerd.
Voor wat betreft het publieke investeringsniveau in de Nederlandse ruimtevaart is het volgende kabinet aan zet om de budgettaire kaders, de visie en de aanpak voor de Nederlandse ruimtevaart vast te stellen. Ondertussen zijn we in gesprek met het ruimtevaartcluster over de kansen die het Nationaal Groeifonds mogelijk biedt voor investeringen in dit domein. Daarnaast wordt het ruimtevaartcluster via NSO en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) actief betrokken bij de mogelijkheden die het nieuwe Horizon Europe bieden.
Het mondiale level playing field voor de ruimtevaartindustrie blijft uiteraard een aandachtspunt voor het Europese ruimtevaartbeleid, niet alleen vanwege de politiek-strategische aspecten, maar ook vanwege de dreigende dominantie op deze markt van een beperkt aantal Amerikaanse investeerders. De implicaties hiervan zullen een rol spelen bij de voorbereiding van de ESA Ministeriële Conferentie in 2022.
Vraag 9

Op welke wijze, met welke aanpak, visie en ambitieniveau, zouden de knelpunten uit de verkenning die Dialogic heeft gedaan naar aanleiding van de motie-Amhaouch c.s. over scenario's om de Nederlandse ruimtevaartambities beter vorm te geven (Kamerstuk nr. 24 446, nr. 67), zoals onvoldoende ondersteuning vanuit de overheid, het huidige investeringsklimaat, een gebrek aan mogelijkheden om mee te doen in (inter)nationale programma’s en de beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel, waarvan u in het verslag van het schriftelijk overleg Ruimtevaart en Innovatie schrijft dat deze «herkenbaar» zijn (Kamerstuk nr. 24 446, nr. 73, pag. 8), kunnen worden opgelost? Welke kansen loopt Nederland nu mis?

Het volgende kabinet is aan zet om de budgettaire kaders, de aanpak, visie en het ambitieniveau voor de Nederlandse ruimtevaart vast te stellen. Daarbij kunnen ook de in het Dialogic-onderzoek6 beschreven knelpunten voor de ruimtevaartsector worden meegenomen. Zoals eerder aangegeven7 hebben sommige knelpunten een generiek karakter. Deze knelpunten, zoals de schaarste aan gekwalificeerd technisch personeel, worden ook door andere branches in de technologische sector ervaren. Het kabinet richt daarom haar inzet op het opleiden, omscholen en aantrekken van technisch opgeleid personeel.
De relatief beperkte (financiële) ondersteuning kan wel als een specifiek knelpunt voor de ruimtevaart worden gezien8. Nederland heeft in verhouding tot andere lidstaten relatief weinig in optionele ESA-programma’s ingeschreven, waardoor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen een concurrentienadeel kunnen ervaren. Binnen de huidige budgettaire kaders blijft dit een aandachtspunt, dat door een volgend kabinet opnieuw kan worden beoordeeld.
Vraag 10

Wat is tot dusver gedaan met deze Brede verkenning toegevoegde waarde ruimtevaart voor Nederland? Hoe is of wordt deze verkenning gebruikt of toegepast?

De Brede verkenning naar de toegevoegde waarde van ruimtevaart voor Nederland biedt een zo actueel mogelijk overzicht van de «enge» economische en «brede» maatschappelijke waarde van ruimtevaart voor de Nederlandse samenleving. De nieuwe economische cijfers zijn gedeeld met diverse organisaties in binnen- en buitenland en dragen zo bij aan een beter beeld van de betekenis van ruimtevaart voor Nederland en Europa. Het kwalitatieve beeld over het gebruik van ruimtevaarttechnologie wordt bijvoorbeeld benut door het NSO. De aanbevelingen in het onderzoek om de benutting van het ruimtevaartpotentieel te verbeteren worden in de meeste gevallen al opgepakt, zoals de doorontwikkeling van het Satellietdataportaal, de start van nieuwe SBIR’s (Small Business Innovation Research) om samen met bedrijven toepassingen van satelliettechnologie voor publieke taken te ontwikkelen en het organiseren van netwerkbijeenkomsten.
Vraag 11

(H)erkent u dat ruimtevaart nog altijd een versnipperd beleidsterrein is, zoals blijkt uit diverse ruimtevaartpublicaties die recent zijn verschenen of nog zullen verschijnen, waaronder de Inventarisatie Ruimteonderzoek in Nederland (OCW), de Introductie ruimteveiligheidsbeleid (BuZa) en de Defensie Ruimte Agenda (DEF)? Vindt u ook dat er behoefte is aan een meer integrale aanpak? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

De betrokkenheid van verschillende departementen bij de toepassing van ruimtevaarttechnologie is noodzakelijk, omdat het gebruik van ruimtevaarttechnologie domeinspecifieke aspecten kent. Zo wordt ruimtevaarttechnologie meestal in combinatie met bestaande technologie (zoals in situ monitoring) en nieuwe technologie (zoals kunstmatige intelligentie) gebruikt. Alleen zo kan ruimtevaarttechnologie bijdragen aan een betere uitvoering van publieke taken.
Dat bewindslieden vervolgens aan uw Kamer verslag uitbrengen over beleidsdimensies en toepassingen van ruimtevaarttechnologie binnen hun beleidsdomein, is geen teken van versnippering, maar een signaal van de groeiende betekenis van ruimtevaart. Daarbij wordt er zowel beleidsmatig als qua uitvoering goed interdepartementaal samengewerkt, formeel via de Interdepartementale Commissie Ruimtevaart (ICR). Daarbij fungeert het NSO als gemeenschappelijke «hub» voor kennis en netwerken van het civiele ruimtevaartbeleid.
Vraag 12

In hoeverre zou een langjarig Nationaal Ruimtevaart Programma hiervoor, en voor de onder 6, 7, 8 en 9 geschetste vragen, een oplossing kunnen zijn? Ziet u de meerwaarde van een Nationaal Ruimtevaart Programma, waarvoor de ruimtevaartsector pleit, als opvolger van de Nota Ruimtevaartbeleid 2019 die in 2022 afloopt? Zo nee, waarom niet? Wat maakt een andere aanpak beter?

Zoals eerder aangegeven9 kan de Nota Ruimtevaartbeleid 201910 worden gezien als het nationale ruimtevaartprogramma van Nederland. Deze Nota is het resultaat van een goede interdepartementale samenwerking en een brede consultatie van het ruimtevaartcluster. De nationale doelstellingen in deze Nota konden op brede steun van de sector en uw Kamer rekenen. Een volgend kabinet kan zich buigen over eventuele nieuwe accenten in een eigen aanpak.
Vraag 13

Klopt het dat Nederland in het verleden een Nationaal Ruimtevaart Programma heeft gehad, gericht op optimale aansluiting op de subsidieregeling Prekwalificatie ESA-Programma’s (PEP) en op specifieke nationale ambities (de nationale vlaggenschipprojecten, zoals OMI en Tropomi)? Waarom is hier destijds mee gestopt?

Het Nederlandse ruimtevaartbeleid heeft over decennia heen ervoor gekozen om haar nationale ambities voor het merendeel via verplichte en optionele ESA-programma’s te realiseren. Het realiseren van nationale doelstellingen met louter nationale instrumenten is vaak geen optie, omdat individuele lidstaten nauwelijks in staat zijn om grootschalige en complexe ruimtevaartmissies zelfstandig uit te voeren. Zo zijn eerdere nationale vlaggenschipprojecten als de Europese robotarm (ERA) en TROPOMI via de ESA gerealiseerd. ESA-programma’s fungeren dus als Europees instrument om nationale doelen te kunnen bereiken.
Dit neemt niet weg dat Nederland ook nationale instrumenten inzet om nationale doelen te bereiken. Zo financiert het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) het Instrumentencluster en de Kennisnetwerkenregeling, gericht op de ontwikkeling en het gebruik van ruimte-instrumenten. Het programma Gebruikersondersteuning Ruimteonderzoek, gefinancierd door het OCW via de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), is gericht op het maximaal benutten van de data die wordt verzameld met instrumenten aan boord van satellieten. Verschillende departementen investeren voorts in het Satellietdataportaal en het SBIR-programma om het gebruik van satellietdata voor publieke taken te stimuleren. Om Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen een betere kans te geven om zich te kwalificeren voor ESA-programma’s voert het NSO sinds enkele jaren een «Technologie SBIR» uit11. Dit instrument kan worden gezien als een opvolger van de subsidieregeling «Prekwalificatie ESA-Programma’s» (PEP). De PEP werd in 2012 in het kader van een bezuinigingsoperatie door het toenmalige kabinet beëindigd.
Het volgende kabinet zal een eigen afweging dienen te maken over de nationale doelstellingen van het Nederlandse ruimtevaartbeleid en daarbij de meest geschikte uitvoeringsmodaliteiten (via ESA of nationale instrumenten) dienen te kiezen.
Vraag 14

Welke landen in de EU kennen een Nationaal Ruimtevaart Programma? Bent u op de hoogte, bijvoorbeeld via de Raad voor Concurrentievermogen, wat hun ervaringen hiermee zijn?

Via ESA heeft Nederland een beeld van het ruimtevaartbeleid in andere lidstaten van de EU en ESA. Veel landen (maar niet allemaal) werken met een nationaal beleidsdocument, die verschillend worden genoemd («plan», «strategie», «programma», «beleid», «visie»)12. Net als Nederland kiezen andere lidstaten van de ESA ervoor om nationale doelstellingen voor het grootste deel te realiseren via ESA. Er is geen systematisch beeld beschikbaar van evaluaties van het ruimtevaartbeleid in andere lidstaten.
Vraag 15

Bent u bekend met wat Dialogic in het rapport Het Nederlandse investeringsklimaat (Kamerstuk nr. 26 485, nr. 369) concludeert, namelijk dat «gemiddeld het Europese aandeel R&D bijna een factor twee hoger ligt dan het Nederlandse aandeel» (pag. 50) en dat de «ontwikkeling van een lange termijn ruimtevaartstrategie gecombineerd met duidelijkheid omtrent budgetten voor ruimtevaart» wordt aanbevolen (pag. 54)? Kunt u een overzicht geven van de Nederlandse investeringstrend in ruimtevaart over de afgelopen tien jaar, afgezet tegen andere Europese landen?

Het door u genoemde onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Indien we de publieke uitgaven voor ruimtevaart beschouwen als een indicatie van investeringen in ruimtevaart, dan biedt een recente OESO-publicatie13 het meest betrouwbare overzicht van de investeringstrend over een periode van 10 jaar in Nederland (2008–2017) en enkele andere Europese landen.
Vraag 16

Wat vindt u van de conclusies genoemd onder 15? Zou u een dergelijke lange termijn ruimtevaartstrategie aan een volgend kabinet aanbevelen?

Het kabinet heeft haar aanpak, visie en ambitieniveau beschreven in de Nota Ruimtevaartbeleid 2019. Het volgende kabinet zal de budgettaire kaders en de aanpak van het ruimtevaartbeleid voor de periode na 2022 zelf ter hand nemen.
Vraag 17

Hoeveel kennis en kunde op het gebied van ruimtevaart, uitgedrukt in fte, is er binnen het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat aanwezig?

Binnen het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat is 2 fte beschikbaar voor het ruimtevaartbeleid. Deze formatie kan niet als knelpunt worden gezien, temeer daar het departement (mede-)opdrachtgever is van het NSO (30 fte) en het Agentschap Telecom (2 fte) voor de uitvoering van het ruimtevaartbeleid. Deze organisaties vervullen een belangrijke adviserende functie en stellen veelvuldig hun expertise beschikbaar. Daarnaast kan een beroep op de kennis en kunde binnen ESA worden gedaan.
Vraag 18

Wilt u deze vragen elk afzonderlijk beantwoorden?

Ja, dit is gebeurd.

20 augustus 2021 - 16 september 2021

27 dagen

Het artikel ‘De complotdenker bankiert maar elders, zegt de bank’
	Kees van der Staaij (SGP)
	Kajsa Ollongren (viceminister-president , minister binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (D66), Wopke Hoekstra (minister financiën) (CDA)

Bronnen

1. NRC, 17 augustus 2021, «De complotdenker bankiert maar elders, zegt d…

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «De complotdenker bankiert maar elders, zegt de bank» van 17 augustus jongstleden?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u aangeven binnen welk kader banken opereren wanneer zij rekeningen blokkeren van klanten die wettelijk gezien niet over de schreef gaan?

Banken opereren binnen verschillende kaders bij het beoordelen van hun klanten. Zij dienen de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), regels voor een integere en beheerste bedrijfsvoering en de privaatrechtelijke aspecten in acht te nemen.
Banken hebben op grond van de Wwft een poortwachtersfunctie. Dat wil zeggen dat zij de verantwoordelijkheid hebben om te voorkomen dat het financiële systeem wordt misbruikt door criminelen. De Wwft verplicht banken daar cliëntenonderzoek naar te doen, om vast te stellen of een klant een risico op witwassen of terrorismefinanciering vormt. Banken (en andere Wwft-plichtige instellingen) stellen hun eigen risicobeleid vast. Daarop baseren banken hun beslissing een transactie wel of niet uit te voeren. En of zij een zakelijke relatie met een klant aangaan of voortzetten. Het afscheid nemen van een klant uit hoofde van de Wwft is een zwaar middel. Een verhoogd risico betekent namelijk niet dat een groep klanten categoraal geweigerd moet worden.2
In aanvulling op de Wwft houden DNB en AFM toezicht op de integere en beheerste bedrijfsvoering van financiële instellingen in het algemeen. Instellingen moeten een afweging maken wat een klant voor de integere en beheerste bedrijfsvoering betekent. Deze afweging verplicht een bank naar bredere risico’s dan witwassen of terrorismefinanciering te kijken, maar ook naar risico's die een gevaar zijn voor aantasting van de reputatie van een financiële instelling.3 Ter ondersteuning van de uitvoering van deze verplichting heeft DNB een Good Practice gepubliceerd.4
Naast deze regels voor banken is het hebben van een betaalrekening een privaatrechtelijke overeenkomst tussen de klant en de bank. Daaraan kan de bank zelf voorwaarden stellen. Als een klant deze voorwaarden overtreedt kan een bank besluiten de overeenkomst op te zeggen en daarmee de betaalrekening te beëindigen.
Tot slot moeten instellingen die afscheid nemen van bestaande klanten de zorgplicht in acht nemen, die staat in artikel 2 van de Algemene Bankvoorwaarden. Dat betekent dat zij bij het opzeggen van de zakelijke relatie de belangen van de klant in overweging moeten nemen. Als een bank besluit de relatie te beëindigen, moet de bank op verzoek toelichten op grond waarvan dit gebeurt.
Vraag 3

Kunt u aangeven of het verspreiden van berichten die via stichtingen worden verspreid en niet passen bij de bedrijfsvoering voldoende reden voor een bank kan zijn om een rekening te blokkeren?

Alleen het hebben van een controversieel gedachtegoed is uiteraard onvoldoende reden om een rekening te sluiten. De Nederlandse Vereniging van Banken geeft aan dat banken geen specifiek beleid hebben voor verspreiders van desinformatie, en ook geen rekeningen te hebben beëindigd alleen vanwege het gedachtengoed van personen of instellingen. Een bank kan wel besluiten tot een nader cliëntenonderzoek als uitingsvormen van klanten binnen de risicokaders van de Nationale Coördinator Terrorisme en Veiligheid vallen. Ook kunnen banken een relatie met een klant blokkeren of beëindigen als de rekening bijvoorbeeld wordt misbruikt voor fraude of als de bank niet kan voldoen aan de eisen van de Wwft. In dat soort gevallen staat de beëindiging van de klantrelatie los van de uitingen van de klant. Uiteindelijk is dit een individuele afweging, die van geval tot geval moet worden gemaakt. Daarbij kijken banken op grond van de eigen criteria van banken en de wet verplichtingen altijd naar meerdere aspecten. Die afweging moet zorgvuldig gebeuren en met inachtneming van de zorgplicht die banken voor hun klanten hebben.
Vraag 4

Hoe wordt voorkomen dat banken met deze handelwijze de vrijheid van meningsuiting buitenwettelijk inperken en in hoeverre verzet de horizontale werking van dit grondwettelijk recht zich tegen deze handelwijze van banken en financiële instellingen?

Het kabinet staat pal voor de vrijheid van meningsuiting. De vrijheid van meningsuiting biedt een essentiële voorwaarde voor het voeren van een publiek debat over kwesties van algemeen belang. Zonder de vrijheid van meningsuiting is een democratische, pluriforme en open samenleving niet mogelijk.
Vrijheidsrechten zijn rechten van burgers tegenover de overheid. Zij hebben daarmee een «verticale werking». De vrijheid van meningsuiting speelt weliswaar ook een belangrijke rol in de relaties tussen burgers onderling. Maar het is niet zo dat grondrechten automatisch «horizontale werking» hebben, dus volledig van toepassing zijn in relaties tussen burgers onderling of tussen burgers en bedrijven. Het is aan de rechter dit, van geval tot geval, toe te kennen. De rechter kiest in het algemeen niet voor directe horizontale werking bij contractuele relaties. En kiest er dus niet voor de vrijheid van meningsuiting direct toe te passen in dat soort relaties, hoewel het grondrecht wel een rol kan spelen bij de uitleg van onderdelen van het contract.
In principe staat het banken als private onderneming vrij om in het kader van de contractvrijheid grenzen te stellen aan wat zij toelaatbaar gebruik van hun diensten vinden. Bijvoorbeeld in hun gebruiksvoorwaarden. En het staat banken vrij om actie te ondernemen wanneer deze voorwaarden worden overtreden. Gebruikers hebben de vrijheid en mogelijkheid om voor zichzelf te bepalen of zij die voorwaarden willen accepteren en afhankelijk daarvan al dan niet gebruik te maken van deze bank of te kiezen voor een andere bank.
De banken hebben samen een maatschappelijke rol bij de toegang tot het betalingsverkeer. Het zou onwenselijk zijn als bepaalde gebruikers bij een groot aantal banken geweerd worden alleen vanwege hun uitlatingen. Het kabinet vindt het daarom, met het oog op de vrijheid van meningsuiting, van belang dat banken transparant zijn als zij actie ondernemen op basis van een overtreding van hun voornemen. Banken moeten duidelijk zijn over de concrete redenen die aanleiding zijn om specifiek tegen een bepaalde klant op te treden. Klanten van de bank die daardoor worden getroffen kunnen tot slot altijd een klacht indienen bij het Kifid5 of hun geschil voorleggen aan de rechter.
Vraag 5

Bent u voornemens banken op hun blokkeringsbeleid aan te spreken zodat de vrijheid van meningsuiting zo min mogelijk onder druk komt te staan en welke rechtsbescherming is er voor burgers of instellingen die ten onrechte ingeperkt worden in hun vrijheid van meningsuiting?

Zie antwoord vraag 4.

16 augustus 2021 - 10 september 2021

25 dagen

Het bericht 'Onzekerheid voor getroffen Limburgse ondernemers, 'meer omzetverlies dan waterschade''
	Mustafa Amhaouch (CDA), Inge van Dijk (CDA), Derk Boswijk (CDA)
	Stef Blok (minister economische zaken) (VVD), Ferdinand Grapperhaus (minister justitie en veiligheid) (CDA), Cora van Nieuwenhuizen (VVD)

Bronnen

1. NOS, 30 juli 2021 (https://nos.nl/artikel/2391726-onzekerheid-voor-ge…

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Onzekerheid voor getroffen Limburgse ondernemers, «meer omzetverlies dan waterschade»»?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u een update geven over de situatie in zowel Limburg als Brabant? Is inmiddels meer bekend over de omvang van de schade naar aanleiding van de recente wateroverlast: de waterschade maar bijvoorbeeld ook de economische schade als gevolg van omzetderving door annuleringen en wegblijvende toeristen?

Over de omvang van de economische schade als gevolg van omzetderving is nog weinig bekend. Het kabinet is in gesprek met de regio en ondernemersvertegenwoordigers om een beter beeld van de economische schade te krijgen. De omvang van de economische schade is sterk afhankelijk van hoe snel de materiële schade hersteld wordt, hoe lang bedrijven gesloten moeten blijven, hoe snel het toerisme herstelt etc.
Vraag 3

Hoe verloopt de schadeafhandeling tot dusver? Hoeveel schademeldingen zijn er tot dusver gedaan en afgehandeld?

Op vrijdag 13 augustus heeft het kabinet de hoofdlijnen van de ministeriële regeling voor de tegemoetkomingen van de schade in met name Limburg vastgesteld. Sindsdien is ingezet op het zo spoedig mogelijk in werking laten treden van de regeling. Hiertoe is onder andere de Europese Commissie in kennis gesteld van de regeling. De regeling is op 9 september 2021 formeel in werking getreden. Vanaf 9 augustus is het mogelijk om vóór de inwerkingtreding van de regeling de schade te melden bij RVO. Tot nu toe zijn 1.135 Wts meldingen ontvangen.
Vraag 4

Hoeveel uitbetalingen zijn er reeds gedaan? Voor welke bedragen? Wanneer verwacht u dat elke gedupeerde gecompenseerd is?

Zie het antwoord op vraag 3. Doordat de ministeriële regeling nog niet in werking is getreden, zijn er nog geen taxaties uitgevoerd en zijn er nog geen uitbetalingen gedaan.
Vraag 5

Herkent u dat er onzekerheid is bij inwoners en ondernemers over de te vergoeden schade, bijvoorbeeld over neerslagschade versus overstromingsschade en economische schade als gevolg van omzetderving? Wat is u hierover bekend? Welke acties onderneemt u om ervoor te zorgen dat alle gedupeerden worden gecompenseerd en alle schade wordt vergoed?

Het is bekend dat er veel vragen leven bij ondernemers. Ten aanzien van de materiële schade bij ondernemers door overstroming van beken en zijrivieren is het kabinet van mening dat ondernemers zich nog onvoldoende bewust waren van het risico en de huidige verzekeringsmogelijkheden. Daarom kwalificeert het kabinet nu eenmalig deze situatie, voor de bedrijven die hierdoor niet de mogelijkheid hebben gehad zich te verzekeren, als niet redelijkerwijs verzekerbaar en komt zij tegemoet in deze schade door middel van de Wts. Dit is geen volledige vergoeding van alle schade. Het kabinet wil het gesprek voeren met de regio en ondernemersvertegenwoordigers over omzetderving in het vierde kwartaal van 2021, waarbij nadrukkelijk aandacht is voor proportionaliteit (hoeveel ondernemers hebben nog omzetschade in het vierde kwartaal), uitvoerbaarheid en precedentwerking. In het derde kwartaal van 2021 kunnen ondernemers een beroep doen op de coronasteunmaatregelen NOW en TVL wanneer zij aan de voorwaarden voor deze regelingen voldoen.
Vraag 6

Hoeveel ondernemers hebben tot op heden een beroep gedaan op het (corona)steunpakket, indien zij te maken met omzetverlies door de overstromingen? (H)erkent u dat hiermee alleen vaste lasten en loonkosten worden vergoed, maar geen omzetverlies? Wat wordt nog meer gedaan om getroffen ondernemers bij te staan?

Ondernemers kunnen vanaf 31 augustus aanvragen indienen voor de TVL Q3 wanneer zij aan de voorwaarden voldoen. De TVL heeft inderdaad betrekking op vaste lasten, waarbij de hoogte van de vergoeding wel afhankelijk is van de mate van omzetverlies. Voor omzetverlies in het vierde kwartaal van 2021 wil het kabinet het gesprek voeren met de regio en ondernemersvertegenwoordigers.
Werkgevers kunnen vanaf 26 juli een aanvraag indienen voor de 6e tranche van de NOW voor een tegemoetkoming in de loonkosten. Het tijdvak van deze tranche loopt van juli t/m september 2021. Als werkgevers voldoen aan de voorwaarden, waaronder een minimaal omzetverlies van 20%, dan kunnen zij NOW aanvragen. Bij de aanvraag wordt geen onderscheid gemaakt naar de aanleiding van het omzetverlies. Er kan dus ook niet worden aangegeven hoeveel werkgevers als gevolg van de overstromingen een NOW-aanvraag hebben gedaan. Wel kan in algemene zin worden opgemerkt dat de aanvragen in de regio’s die (deels) zijn getroffen door de overstromingen vooralsnog niet groter zijn dan de aanvragen in deze regio’s ten behoeve van de voorgaande NOW-tranche (5e tranche, april t/m juni 2021).
Vraag 7

Is reeds een beroep gedaan op het Solidariteitsfonds van de Europese Unie, in het leven geroepen ter ondersteuning van regio’s die worden getroffen door natuurrampen, naar aanleiding van de wateroverlast in Limburg en Brabant? Welke stappen zijn hiertoe reeds gezet? Wordt samengewerkt met andere getroffen landen, zoals België en Duitsland? Hebben deze landen of deelstaten een beroep op het EU Solidariteitsfonds gedaan?

Het kabinet is zich bewust van de mogelijkheid een beroep te doen op het Solidariteitsfonds van de Europese Unie, en onderzoekt op dit moment wat de mogelijkheden hiertoe zijn. Er is contact hierover gaande met de Europese Commissie en de buurlanden België en Duitsland, die hetzelfde overwegen. Uiterlijk eind september zal het kabinet besluiten of ze een aanvraag bij het Solidariteitsfonds van de Europese Unie wil indienen. Ook België en Duitsland hebben nog geen aanvraag ingediend.
Vraag 8

Indien (nog) geen aanvraag voor het EU Solidariteitsfonds is gedaan, bent u bereid dit alsnog met hoge spoed te doen?

Om een aanvraag op het fonds te kunnen doen, is het nodig dat de schade in beeld is. Op dit moment is contact met de Europese Commissie over een mogelijke aanvraag en of Nederland aan de voorwaarden voldoet. Het kabinet zal uiterlijk eind september, als alle door de Europese Commissie gevraagde informatie bekend is, beslissen over een mogelijke aanvraag. De indieningstermijn die de Europese Commissie hanteert voor dergelijke aanvragen is overigens ca. 12 weken na de ramp.
Vraag 9

Hebben u vanuit Limburg en Brabant in de afgelopen weken nog hulpverzoeken bereikt en/of zaken/knelpunten waar men lokaal en regionaal tegenaan loopt? Zo ja, welke en wat kunt u betekenen?

Enkele gemeenten in Noord-Brabant en daarbuiten hebben mij brieven gestuurd, met name vanwege schade in de land- en tuinbouw in de uiterwaarden door hoge waterstanden als gevolg van de ramp in Limburg. Naar aanleiding van die schade vragen zij om een ruime definitie van het schadegebied. Compensatie voor die schade op basis van de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) is echter niet mogelijk, omdat niet aan de in de Wts gestelde voorwaarden wordt voldaan.
Op dit moment verkent het kabinet de wenselijkheid en mogelijkheden voor tegemoetkoming in uiterwaarden langs de Maas. Bij deze verkenning zijn de aspecten consistentie van beleid, proportionaliteit, uitvoerbaarheid en precedentwerking betrokken. Dit traject kost evenwel tijd om te onderzoeken mede gezien de genoemde aandachtspunten. Om die reden kan het kabinet hierover op dit moment nog geen uitsluitsel geven.
Vraag 10

Hoe zijn voor inwoners en ondernemers de hulp en informatievoorziening (nazorg) geregeld? Zijn er bijvoorbeeld provinciale «loketten» waar mensen terechtkunnen met vragen over schades, verzekeringen, voorschotten, milieu, gezondheid et cetera?

Voor de financiële afhandeling van de schade is de RVO het loket en zijn er geen lokale loketten. Ook zijn er geen specifieke regionale loketten inzake milieu of gezondheid naar aanleiding van de watersnoodramp ingericht. Er bestaat reeds een infrastructuur op deze thema’s (bijvoorbeeld het RIVM en de GGD, of de Veiligheidsregio’s als samenwerkingsverband). Op dit moment werken gemeenten aan de aanpak van de nafase.
Vraag 11

Wie is de coördinerend bewindspersoon? Wie heeft welke regie en welk mandaat?

De Minister van JenV is de coördinerend bewindspersoon voor de Wts en de overige vakministers zijn verantwoordelijk voor onderwerpen die specifiek op hun terrein liggen.
Vraag 12

Kunt u deze vragen zo snel mogelijk en ieder afzonderlijk beantwoorden?

Ja.

16 augustus 2021 - 10 september 2021

25 dagen

De schadevergoeding na de wateroverlast in Limburg en Brabant.
	Derk Boswijk (CDA), Inge van Dijk (CDA), Mustafa Amhaouch (CDA)
	Ferdinand Grapperhaus (minister justitie en veiligheid) (CDA)

Vraag 1

Op 13 augustus heeft de Kamer informatie ontvangen over de stand van zaken van de vergoeding van waterschade in Limburg en het onbedijkte gebied langs de Maas in Noord-Brabant. Wat opvalt is de afbakening van het schadegebied, dat niet overeenkomt met het schadegebied zoals in de praktijk aan de orde is. Welke criteria worden gehanteerd om gebieden en/of getroffenen te identificeren?

De criteria voor het bepalen van het schadegebied zijn opgenomen in de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts). In dat gebied dient sprake te zijn van een overstroming door zoet water, een aardbeving dan wel een ramp met vergelijkbare impact en er dient sprake te zijn van materiële schade of kosten zoals opgenomen in artikel 4 van de Wts (onder andere schade aan woning, woonwagen, inboedel, en openbare infrastructurele voorzieningen). Bij koninklijk besluit, gepubliceerd in het Staatsblad van 9 september 2021, is de Wts van toepassing verklaard op afstromend water in Limburg. In afstemming met betrokken partijen zoals de gemeenten, veiligheidsregio’s, waterschappen en provincies is de afgelopen periode gewerkt aan het vaststellen van het schadegebied op grond van de Wts.
Vraag 2

Welk handelingskader hebben provincies en/of anderen om getroffen ondernemers in aanmerking te laten komen voor bepaalde tegemoetkoming in schade?

De extreme wateroverlast in Limburg is door het kabinet tot ramp verklaard. Daarom zet het kabinet de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) in. De Wts is een vangnet voor materiële schade die niet verzekerbaar, niet verhaalbaar en niet vermijdbaar is. Om in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming moet iemand schade hebben geleden in het vastgestelde schadegebied. In de Regeling tegemoetkoming waterschade in Limburg en het onbedijkte gebied langs de Maas in Noord-Brabant in juli 2021, gepubliceerd in de Staatscourant van 9 september 2021, zijn de voorwaarden nader uitgewerkt. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voert de regeling uit. Vanaf 9 augustus is het voor getroffenen mogelijk om schade te melden bij RVO. Vanaf de week van 6 september start RVO met het laten uitvoeren van de eerste schade expertises. Als de schadeformulieren retour ontvangen zijn zal RVO namens de Minister van Justitie en Veiligheid op de aanvragen besluiten en uitbetalen.
In het derde kwartaal van 2021 kunnen ondernemers een beroep doen op de NOW en TVL wanneer zij aan de voorwaarden voor deze regelingen voldoen. Ten aanzien van de economische schade als gevolg van omzetderving wil het kabinet het gesprek voeren met de regio en ondernemersvertegenwoordigers, gericht op kosten in het vierde kwartaal van 2021, waarbij nadrukkelijk aandacht is voor proportionaliteit (hoeveel ondernemers hebben nog omzetschade in het vierde kwartaal), uitvoerbaarheid en precedentwerking.
Vraag 3

Bent u op de hoogte dat ook meer stroomafwaarts, dus buiten de huidige afbakening van het schadegebied, ondernemers zwaar getroffen zijn?

Ik ben ervan op de hoogte dat op meerdere plekken langs de Maas medio en eind juli schade is ontstaan als gevolg van de hoge waterstanden.
Vraag 4

Komt door dit besluit het rechtgelijksheidsprincipe niet in het geding?

De Wts is een instrument van de rijksoverheid om gedupeerden van een ramp die valt onder de werking van de wet, een tegemoetkoming in de geleden schade en gemaakte kosten te verstrekken. Voor toepassing van de Wts dient in ieder geval sprake te zijn van een ramp als bedoeld in artikel 1 van de Wet veiligheidsregio’s (Wvr). Het kabinet is van mening dat de gebeurtenissen in Limburg en een beperkt deel van Noord-Brabant in juli 2021 als ramp in vorenstaande zin moeten worden gezien. Deze ramp heeft plaatsgevonden in het vastgestelde schadegebied. Buiten dit gebied is er geen sprake van een ramp als hiervoor bedoeld. Het is binnen de huidige wetgeving dan ook niet mogelijk om gebieden buiten het schadegebied onder de ministeriële regeling voor de ramp medio juli te laten vallen.
Vraag 5

Deelt u de mening dat ondernemers die buiten het afgebakende gebied vallen die aantoonbaar schade hebben geleden als gevolg van het hoge water ook voor compensatie in aanmerking moeten komen?

Zie antwoord vraag 4.
Vraag 6

Hoe wilt u dit gaan formaliseren en organiseren?

Zie antwoord vraag 4.
Vraag 7

In de praktijk worden gronden door ondernemers en grondeigenaren onderling tijdelijk geruild. Dit komt de bodemgezondheid ten goede. De huidige regelingen sluiten onvoldoende aan bij deze in de praktijk gebruikelijke werkwijze. Bent u bereid hier opnieuw naar te kijken?

Een gedupeerde, ongeacht of dit een gebruiker van de grond of een grondeigenaar is, kan, indien wordt voldaan aan de voorwaarden in de Regeling tegemoetkoming waterschade in Limburg en langs het onbedijkte deel van de Maas in Noord-Brabant in juli 2021, een aanvraag indienen voor een tegemoetkoming in schade. Op basis van de Wts kan per schade aan een perceel één aanvraag worden gedaan voor teeltplanschade. Wie de schade aanvraagt en, indien aan de voorwaarden voldaan wordt, een tegemoetkoming krijgt is afhankelijk van de civielrechtelijke relatie tussen de grondeigenaar en de grondgebruiker.

16 augustus 2021 - 23 september 2021

38 dagen

De hoge aardgasprijzen en leveringszekerheid
	Silvio Erkens (VVD)
	Mona Keijzer (staatssecretaris economische zaken) (CDA)

Vraag 1

Is het bij u bekend dat de aardgasprijzen al een aantal maanden fors aan het stijgen zijn? Zo ja, hoe komt dat volgens u? Maakt u zich hier ook zorgen over?

Ja, het is mij bekend dat de gasprijzen al enige tijd stijgen en momenteel op het hoogste niveau sinds 2008 liggen. Daarvoor is een combinatie van oorzaken aan te wijzen die voor mij aanleiding zijn de vinger extra aan de pols te houden1.
De gasproductie in Noordwest-Europa daalt, dit mede als gevolg van zowel het besluit om de winning van aardgas uit het Groningenveld zo snel als mogelijk is te beëindigen als het dalend aanbod uit de Nederlandse kleine velden. Daarnaast is het beroep op gascentrales toegenomen. Dit is het gevolg van een afnemende rol van kolen in de elektriciteitsproductie hetgeen mede het gevolg is van de sluiting van kolencentrales in Nederland en elders, waardoor kolencentrales bij een stijgende gasprijs niet langer (kunnen) worden ingezet. Daarnaast heeft het in de afgelopen periode minder gewaaid dan normaal, waardoor er minder windenenergie is geproduceerd en er een groter beroep werd gedaan op gascentrales voor het opwekken van elektriciteit.
Verder zijn er ontwikkelingen op het gebied van liquid natural gas (LNG). Vooral in Azië is de vraag in het afgelopen half jaar sterk gestegen, met als gevolg dat LNG-tankers die vorig jaar nog naar de EU kwamen nu naar Azië gaan omdat Aziatische afnemers bereid waren en zijn om een hoge prijs te betalen. Daarbij speelt mee dat het aanbod van LNG zich stabiliseert nu er sinds 2020 geen installaties waar LNG wordt geproduceerd meer bij zijn gekomen.
Tot slot speelt mee dat er groot onderhoud is geweest aan de Jamal en Nord Stream-pijpleidingen waardoor er minder gas uit Rusland werd aangevoerd naar de EU. Daarbij is er berichtgeving waarin wordt gesteld dat Gazprom terughoudend is met het aanvoeren van meer gas naar de EU, zonder dat dit overigens wordt aangetoond. Een aantal Europarlementariërs heeft de Europese Commissie gevraagd hier nader onderzoek naar te doen2.
Ik houd de ontwikkelingen scherp in de gaten. Gezien het nog steeds grote aandeel van aardgas in de Nederlandse energiehuishouding en meer in het bijzonder de grote afhankelijkheid van huishoudens van aardgas, is leveringszekerheid van aardgas immers van groot belang voor de Nederlandse maatschappij en economie. Ik organiseer dan ook op korte termijn overleg met deskundigen uit de gassector, waaronder Gasunie Transport Services (GTS), om de ontwikkelingen en de mogelijke gevolgen daarvan te bespreken.
Daarnaast stond in de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken en de Minister van Economische Zaken en Klimaat van 9 februari 2021 over strategische afhankelijkheden in het energiedomein (Kamerstuk 21 501-33, nr. 845)3, al het voornemen aangekondigd om in samenwerking met GTS de huidige rapportage gasvoorzieningszekerheid, die onderdeel vormt van het tweejaarlijkse Investeringsplan van GTS, uit te breiden en een eigenstandig karakter te geven. Dit om op regelmatige basis een helder inzicht te verkrijgen in de Nederlandse gasleveringszekerheid4.
Vraag 2

Wat heeft u gedaan om de leveringszekerheid van gas te borgen, sinds we door de afbouw van de eigen gasproductie meer afhankelijk zijn geworden van de import? Wat heeft u gedaan om onze strategische afhankelijkheid van landen, zoals Rusland, te beperken?

De leveringszekerheid van aardgas is van groot belang voor de Nederlandse maatschappij en economie. In de afgelopen periode zijn dan ook diverse maatregelen genomen om, mede in het licht van de afbouw van de eigen gasproductie, de leveringszekerheid te borgen.
Zo heeft het kabinet na beëindiging van de gaswinning uit het Groningenveld (Kamerstuk 33 529, nr. 494), in 2018 afspraken gemaakt met Shell en ExxonMobil om de leveringszekerheid te blijven waarborgen. In het Akkoord op Hoofdlijnen met Shell en ExxonMobil zijn afspraken gemaakt over de inzet van gasopslagen Norg, Alkmaar en Grijpskerk. Deze opslagen worden door GasTerra jaarlijks in voldoende mate gevuld met laagcalorisch gas, het gas dat door vrijwel alle huishoudens wordt gebruikt. Om de opslagen toereikend te vullen wordt op jaarbasis advies uitgebracht door GTS. Op basis van de berekeningen van GTS, vult GasTerra de gasopslagen in voldoende mate om de leveringszekerheid ook daadwerkelijk te verzekeren. Uitgangspunt is dat de opslagen gedurende de zomermaanden worden gevuld met hoogcalorisch gas dat wordt omgezet naar laagcalorisch gas en niet met gas dat afkomstig is uit het Groningenveld. In het kader van de afspraken met Shell en ExxonMobil is bovendien afgesproken dat de gasopslag Norg, veruit de grootste opslag voor laagcalorisch gas, indien nodig tot 2035 beschikbaar blijft.
Voor het verminderen van de strategische afhankelijkheid van landen als Rusland, verwijs ik naar de voornoemde brief van de Minister van Buitenlandse Zaken en de Minister van Economische Zaken en Klimaat over strategische afhankelijkheden in het energiedomein, alsmede naar de brief van de Minister van Economische Zaken en Klimaat van 20 mei 2019 over diversificatie van gasimport (Kamerstuk 21 501-33, nr. 762)5.
Een goed functionerende gasmarkt is een belangrijke waarborg voor de leveringszekerheid, zoals in de Verordening (EU) 2017/1938 betreffende maatregelen tot veiligstelling van de gasleveringszekerheid gesteld. Vanuit die optiek is het van groot belang dat de Nederlandse gashandelsplaats, de Title Transfer Facility (TTF), zich heeft ontwikkeld tot de met zeer grote afstand best functionerende handelsplaats van de EU6. Tot op heden heeft de TTF alle oplegde beperkingen aan de gaswinning uit Groningen opgevangen.
Vraag 3

Hoe staat het met de vullingsgraad van onze Nederlandse gasopslagen? Hoe vergelijkt dat met voorgaande jaren? Waarom is er zo’n fors verschil? Maakt u zich zorgen hierover? Hoe vergelijkt een en ander met landen, zoals Frankrijk en Duitsland?

De vulgraad van de Nederlandse gasopslagen laat een wisselend beeld zien7. Medio september zijn de opslagen voor laagcalorisch gas, het gas dat wordt gebruikt door huishoudens, met ca. 80% naar behoren gevuld, zeker als daarbij in aanmerking wordt genomen dat de net over de grens bij Enschede gelegen laagcalorisch gascavernes van Nuon en Eneco inmiddels voor bijna 90% zijn gevuld, deze cavernes zijn rechtstreeks aangesloten op het Nederlandse gastransportnet. Dit beeld verschilt niet veel van het beeld in voorgaande jaren en ik verwacht dan ook niet dat de levering van gas aan huishoudens in de komende winterperiode in gevaar komt.
Het grote verschil doet zich voor bij de opslagen voor hoogcalorisch gas die medio september voor ca. 30% zijn gevuld. Een belangrijke reden is de momenteel hoge gasprijs waardoor het commercieel niet aantrekkelijk is om nu gas in te kopen om dat vervolgens op te slaan om het in de komende winter te verkopen. Het is momenteel zelfs voordeliger om nu gas in te kopen dat pas medio volgend jaar wordt geleverd.
De vulgraad van de Duitse opslagen bedraagt medio augustus 65% en de vulgraad van de Franse opslagen ligt op bijna 90%. Daarbij dient te worden opgemerkt dat vooral de Duitse opslagen een sterk wisselende vulgraad laten zien. Zo is de grootse gasopslag van Duitsland, de opslag Rehden (omvang 43 TWh) met 2 TWh voor nog geen 5% gevuld.
Overigens geldt bij dit alles dat ook gasopslagen opereren in een Europese markt. Vanuit de Nederlandse gasopslagen wordt ook gas geleverd aan de ons omringende landen en verder ontvangen wij gas uit opslagen in Duitsland. En verder zijn er, mede als gevolg van geologische omstandigheden, ook grote verschillen tussen landen wat betreft beschikbare opslagcapaciteit. De Nederlandse opslagen hebben een omvang van ca. 35% van de binnenlandse vraag, In Frankrijk en Duitsland ligt dit percentage op ca. 25%, in België op 5% en in het Verenigd Koninkrijk op slechts 1%. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat het Verenigd Koninkrijk in met name de wintermaanden, als er sprake is van een hoge gasvraag, veel afhankelijker is van een flexibele bron als LNG dan Nederland.
Vraag 4

Waarom hebben we voor gas geen strategische voorrraden, terwijl wij die voor olie wel hebben? Bent u voornemens deze wel te gaan aanleggen gezien onze afgenomen eigen productie? Zo nee, waarom niet?

Alhoewel de huidige ontwikkelingen aanleiding zouden kunnen geven om de aanleg van strategische gasopslag te overwegen, zijn er redenen om hierin terughoudend te zijn. Voor een strategische opslag zoals voor olie geldt dat deze volgens de geldende internationale regels slechts onder zeer uitzonderlijke en extreme omstandigheden mag worden ingezet, dit vanwege risico’s van marktverstoring en prijsmanipulatie8. Het inzetten ten behoeve van het opvangen van pieken in de prijs is dan ook niet toegestaan.
Verder speelt mee dat de kosten van strategische gasopslag vele malen hoger zijn dan de kosten van strategische olieopslag. Dit komt doordat het veel eenvoudiger is om een vloeibare stof als olie op te slaan dan een vluchtige stof als gas. Daarnaast is de energiedichtheid van olie vele malen groter dan die van gas waardoor voor het opslaan van dezelfde hoeveelheid energie bij aardgas een vele grotere opslagruimte nodig is met bijbehorende voorzieningen als pijpleidingen, een gaslekdichte opslagruimte en compressoren. Los van deze technische aspecten, zal het realiseren van een strategische opslag voor laagcalorisch gas met een omvang van 5 miljard m3 (ca. 25% van het jaarlijkse Nederlandse gasverbruik van kleinverbruikers9) een investering vergen van € 3 tot 5 miljard (uitgaande van een gasprijs van € 0,20 per m3 gas) en een doorlooptijd kennen van ca. 5 jaar10.
Een alternatief kan zijn om energiebedrijven die gas leveren aan huishoudens te verplichten om een bepaald percentage van hun leveringsverplichtingen aan het begin winter aan te houden in een opslag, een benadering die bijvoorbeeld in Frankrijk en Tsjechië wordt gevolgd. Met het oog op de bestaande afspraken met Shell en ExxonMobil over de inzet van de gasopslagen Alkmaar, Norg en Grijpskerk in de komende jaren, zie ik daar momenteel geen noodzaak toe. Het beoogde doel, de beschikbaarheid van gas teneinde van een ernstige verstoring in de gaslevering aan huishoudens te kunnen ondervangen, wordt daarmee immers in belangrijke mate ingevuld11.
Vraag 5

In hoeverre maken Nederlandse importeurs gebruik van langetermijncontracten? Hoe vergelijkt dat met de situatie in Frankrijk en Duitsland? Welke rol ziet u voor het gebruik van lange-termijn contracten nu Nederland netto-importeur is geworden?

In (Noordwest-)Europa zijn bedrijven actief die in meerdere landen gas leveren. In steeds mindere mate zijn er specifiek Nederlandse en op Nederland gerichte importeurs actief. Hierdoor is het moeilijk te zeggen in hoeverre in Nederland actieve importeurs gebruik maken van langetermijncontracten, maar mogelijk kan het hiervoor genoemde ronde tafel overleg hier nader inzicht in bieden.
In algemene zin hebben bedrijven naast spotinkopen (inkopen tegen de dag-, dag vooruit- en maand vooruitprijs) en kortlopende contracten, ook langetermijncontracten. Dit voor hun gehele portfolio, waar ook hun Nederlandse activiteiten onder vallen. Dergelijke bedrijven verplichten langetermijncontracten voor alleen Nederland te sluiten kan als gevolg hebben dat zij hun Nederlandse activiteiten afbouwen. Daarnaast staat dit op gespannen voet met EU-regelgeving voor de interne markt voor gas12.
Verder geldt dat langetermijncontracten geen garantie bieden dat er ook fysiek gas wordt geleverd, technische onderbrekingen kunnen er bijvoorbeeld niet mee worden ondervangen. Ook vormen langetermijncontracten geen garantie voor lage prijzen. Dit omdat prijzen die moeten worden betaald onder langetermijncontracten veelal zijn gekoppeld aan de prijzen die op handelsplaatsen als de TTF tot stand komen.
De rol die gas speelt in de energievoorziening in Frankrijk en Duitsland verschilt met die in Nederland. In Nederland zijn vrijwel alle huishoudens (beschermde afnemers) voor de verwarming van hun huizen nog afhankelijk van gas. In Frankrijk en Duitsland worden veel huizen niet verwarmd met gas, maar met onder meer elektriciteit (in Franrijk van nucleaire installaties). Het is verder niet bekend in hoeverre importeurs in deze landen gebruik maken van langetermijncontracten. Maar ook daar geldt, met als voor Nederland, dat de in die landen actieve bedrijven veelal ook in andere landen actief zijn en inkoopcontracten hebben voor hun gehele portfolio.
Vraag 6

Deelt u de mening dat er door de beperkte voorraden, hoge marktprijzen, als ook een beperkte eigen (Europese) productie, een groot risico genomen wordt met de leveringszekerheid? Welke acties bent u voornemens om dit risico af te dekken?

Zoals in de beantwoording van eerdere vragen reeds gesteld, houd ik de vinger aan de pols en organiseer ik op korte termijn overleg met deskundigen uit de gassector. Dit in aanvulling op de maatregelen die ik reeds heb genomen om, in het licht van de gewenste afbouw en uiteindelijke beëindiging van de gaswinning uit Groningen, de leveringszekerheid van laagcalorisch gas te borgen.
Daarnaast wordt de Verordening (EU) 2017/1938 betreffende maatregelen tot veiligstelling van gasleveringszekerheid, in nationale wetgeving geïmplementeerd. Het gaat dan onder meer om afschakelmogelijkheden en -bevoegdheden bij ernstige tekorten aan gas, maar ook om het benoemen van specifieke groepen van beschermde afnemers en het aanscherpen van de gasleveringsnorm.
Verder zal in het kader van diezelfde verordening in de komende periode een nationale en regionale risico-evaluatie worden opgesteld Dit mede op basis van een EU-wijde scenario-analyse die ENTSOG (het Europese netwerk van transmissiesysteembeheerder voor gas waarbij ook GTS is aangesloten) dit najaar dient op te leveren. Deze risico-evaluaties dienen vervolgens als inbreng voor de herijking van het huidige Preventief Actieplan Gas en Noodplan Gas (zie Kamerstukken 29 023, nrs. 252 en 253 van respectievelijk 4 en 8 oktober 2019)13. Bij dit alles wordt nauw samengewerkt met GTS en met onze buurlanden.
Vraag 7

Bent u op de hoogte dat Gasunie marktpartijen heeft opgeroepen om de leveringszekerheid niet in gevaar te brengen? Deelt u de mening dat dit een serieus te nemen signaal is? Ziet u voor zichzelf een rol om de leveringszekerheid te borgen? Zo ja, welke rol? Zo nee, waarom niet?

De oproep van Gasunie is mij bekend en neem ik uitermate serieus. Zie wat dit betreft ook de antwoorden op de vragen 2 en 6.
Vraag 8

Kunt u deze vragen elk apart beantwoorden?

Ja.

16 augustus 2021 - 20 september 2021

35 dagen

Toezicht op en van advocatenkantoor Houthoff op haar cliënten
	Michiel van Nispen (SP)
	Sander Dekker (minister zonder portefeuille justitie en veiligheid) (VVD), Ferdinand Grapperhaus (minister justitie en veiligheid) (CDA), Wopke Hoekstra (minister financiën) (CDA)

Bronnen

1. Follow the Money, 14 Augustus 2021 (https://www.ftm.nl/artikelen/dubi…

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel van Follow the Money «Advocatenkantoor Houthoff: het Kremlin aan de Zuidas»?1 Wat is hierop uw algemene reactie?

Ja. Advocaten nemen een bijzondere positie in onze rechtsstaat. De samenleving moet erop kunnen vertrouwen dat advocaten deze bijzondere positie waarmaken door de op hen van toepassing zijnde regelgeving na te leven. Het gaat dan onder meer om de regels bij of krachtens de Advocatenwet, de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en verordeningen en andere beroeps- en gedragsregels van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). Dit geldt voor alle advocaten en advocatenkantoren, dus ook het advocatenkantoor Houthoff
Vraag 2

Wat vindt u ervan dat één van de grootste advocatenkantoren van Nederland zo sterk inzet op elite-cliënten tegen uurtarieven van 795 euro per uur, terwijl er serieuze aanwijzingen zijn dat in de drang naar enorme winstmaximalisatie het onderzoek naar cliënten in ieder geval gebrekkig en deels ook echt niet op orde was?

Het staat commerciële advocatenkantoren vrij om hun eigen tarieven te bepalen. Het is aan cliënten van deze kantoren om te bepalen of zij bereid zijn deze tarieven te betalen. De NOvA heeft aangegeven dat de meeste grote advocatenkantoren tarieflijsten hanteren met een bepaalde bandbreedte, van ongeveer € 200,– oplopend naar ongeveer € 900,–. Het gemiddelde uurtarief ligt aanmerkelijk lager dan het genoemde toptarief. Het toptarief wordt slechts gehanteerd in bijzondere gevallen. Daarbij valt te denken aan internationale kwesties, uiterst complexe rechtsvragen of zaken waar sprake is van een bijzonder grote tijdsdruk.
Zoals ik bij vraag 1 heb aangegeven moeten alle advocaten en advocatenkantoren de op hen van toepassing zijnde regelgeving naleven. Advocaten moeten op grond van de Wwft en ook op grond van de Verordening op de advocatuur (Voda) weten wie hun cliënten zijn. Indien het noodzakelijk is om de dienstverlening niet te verstoren en indien er weinig risico op witwassen of financieren van terrorisme bestaat, mag met de zakelijke relatie worden gestart voordat het cliëntenonderzoek volledig is afgerond. De identiteit van de cliënt moet dan alsnog zo spoedig mogelijk na het eerste contact met de cliënt worden geverifieerd (artikel 4 lid 3 Wwft).
Houthoff is in het kader van een thematisch onderzoek naar de naleving van de Wwft door advocatenkantoren in 2019 doorgelicht door de toezichthouder. Van de NOvA heb ik begrepen, dat daarbij geen onregelmatigheden zijn geconstateerd (zie verder bij de beantwoording van vraag 3).
Vraag 3

Welke interne en externe toezicht en controle zou in dit soort gevallen een rol moeten spelen en hoe heeft dat volgens u hier gefunctioneerd?

Onder intern toezicht versta ik in dit verband de compliance door het advocatenkantoor zelf. De Wwft gaat uit van een risico gebaseerde benadering. Instellingen, waaronder advocaten en advocatenkantoren, moeten hun processen met betrekking tot de Wwft afstemmen op de risico’s van het kantoor in het algemeen (dat wil zeggen type dienstverlening en aard en omvang van het kantoor) en op de risico’s van een concrete zakelijke relatie of transactie. Daarbij behoren kantoren in ieder geval rekening te houden met risicofactoren die verband houden met type cliënt, product, dienst, transactie en leveringskanaal en met landen of geografische instellingen (artikel 2b lid 2 Wwft).
De resultaten van het vaststellen en beoordelen van risico’s op witwassen en financieren van terrorisme moeten worden vastgelegd en continu worden gemonitord. De gegevens moeten op verzoek worden verstrekt aan de toezichthouder (artikel 2b lid 3 Wwft). Daarnaast moeten kantoren, afhankelijk van de aard en de omvang, maatregelen nemen om het risico op witwassen en terrorismefinanciering vast te stellen en te beoordelen (artikel 2b lid 1 Wwft), deze risico’s te beperken en effectief te beheersen (artikel 2c lid 1 Wwft). De Wwft bepaalt dat advocatenkantoren verplicht zijn één persoon die het dagelijks beleid van kantoor bepaalt, aan te wijzen die wordt belast met de verantwoordelijkheid voor de naleving van de regelgeving met betrekking tot de Wwft (artikel 2d lid 1 Wwft).
Daarnaast moeten advocatenkantoren, voor zover passend bij de aard en omvang van het advocatenkantoor, beschikken over een onafhankelijk en effectieve compliance officer. Deze compliancefunctie is gericht op het controleren van de naleving van wettelijke regels en interne regels die de het advocatenkantoor zelf heeft opgesteld (artikel 2d lid 2 en 3 Wwft). In de beleidsregel Toezicht Wwft 20182 van de toezichthouder op advocaten (de dekens) is opgenomen dat deze verplichting in ieder geval geldt voor grote kantoren (kantoren met meer dan 50 advocaten). Grote kantoren, waaronder Houthoff, dienen dus altijd over een onafhankelijke en effectieve compliance officer te beschikken. Daarnaast geldt dat een advocatenkantoor, voor zover passend bij de aard en omvang van het kantoor, zorg moet dragen voor de uitoefening van een onafhankelijke auditfunctie. De auditfunctie dient de naleving door de advocaten van een kantoor van de verplichtingen die voor de advocaten gelden op grond van de Wwft te controleren (artikel 2d lid 4 Wwft). In de praktijk blijkt dat als kantoren een compliance officer hebben, er ook een auditfunctie is ingericht.
Advocaten zijn bovendien ook op grond van de Verordening op de advocatuur (Voda) gehouden een cliëntenonderzoek uit te voeren en de dienstverlening te weigeren als dit niet mogelijk is, of indien in redelijkheid aanwijzingen bestaan dat de opgedragen diensten strekken tot de voorbereiding, ondersteuning of afscherming van onwettige activiteiten (afdeling 7.1 Voda).
Van de NOvA heb ik begrepen dat Houthoff het interne toezicht als volgt heeft ingericht en dat deze inrichting door de toezichthouder op orde is bevonden: i) een compliance afdeling die momenteel uit acht personen bestaat; ii) een compliance- en risicocommissie samengesteld uit de compliance officer, de voor compliance verantwoordelijke bestuurder, een notaris, een fiscalist en een tweetal advocaten; iii) een Wwft-auditor. Cliëntenonderzoek kan ertoe leiden dat de zakelijke relatie niet wordt aangegaan. Dit komt bij Houthoff met enige regelmaat voor.
Onder extern toezicht versta ik in dit verband het toezicht dat op Houthoff wordt uitgeoefend. Voor wat betreft de advocaten van Houthoff wordt dit toezicht uitgeoefend door de lokale deken en voor wat betreft de notarissen door het Bureau Financieel Toezicht (BFT).
De lokale deken wordt bij het toezicht op de Wwft ondersteund door medewerkers van de unit Financieel Toezicht Advocatuur (unit FTA) van de NOvA. Zij voeren in opdracht en onder verantwoordelijkheid van de lokale deken onder meer Wwft-onderzoeken. Houthoff is in het kader van een thematisch onderzoek naar de naleving van de Wwft door advocatenkantoren in 2019 doorgelicht door de toezichthouder. Van de NOvA heb ik begrepen, dat daarbij geen onregelmatigheden zijn geconstateerd. Wel zijn er enkele aanbevelingen geweest, die met name zien op verbetering van de administratieve processen. Zo hanteerde het kantoor het beleid dat standaard in alle zaken het cliëntenonderzoek op grond van de Wwft werd uitgevoerd, hoewel dit strikt genomen niet noodzakelijk was. De praktijk bij Houthoff was dat alle zaken standaard als Wwft-plichtig werden aangemerkt, ook als dat niet het geval was. Het cliëntenonderzoek was dus ruimer dan strikt genomen noodzakelijk. Houthoff volgt nog steeds Wwft-cliëntenonderzoek voor alle zaken maar registreert nu ook een separate lijst met zaken die binnen de reikwijdte van de Wwft vallen.
Het toezicht op de advocatuur is vorig jaar geëvalueerd. Met mijn beleidsreactie d.d. 21 september 2020 heb ik uw Kamer geïnformeerd over de uitkomsten van die evaluatie.3 In diezelfde brief heb ik toegezegd uw Kamer in de tweede helft van 2021 te informeren welke opvolging ik ga geven aan de aanbevelingen uit de evaluatie.
Vraag 4

Welke toezichthouder(s) zou(den) hier volgens u alsnog stevig onderzoek naar kunnen en moeten uitvoeren om te controleren of advocatenkantoor Houthoff zich aan alle regels houdt?

Het is niet aan mij, maar aan de lokale deken(s) en/of het BFT om al dan niet nader onderzoek te verrichten. Zoals gezegd, is Houthoff in 2019 in het kader van een thematisch onderzoek door de toezichthouder doorgelicht. De NOvA heeft mij laten weten dat daarbij geen onregelmatigheden zijn geconstateerd.
Vraag 5

Klopt het dat Houthoff betrokken is geweest bij smeergeldbetalingen die volgens de huidige regels niet door de beugel hadden gekund?

De Wwft is de afgelopen jaren op grond van aangepaste standaarden van de Financial Action Task Force en de Europese anti-witwasrichtlijn sterk gewijzigd en aangescherpt. Zaken die vroeger niet onder de reikwijdte van de Wwft vielen, kunnen daar nu wel onder vallen. Deze wetswijzigingen hadden geen terugwerkende kracht. De toenmalige praktijk dient dan ook aan de hand van de toenmalig geldende regelgeving te worden beoordeeld.
Vraag 6

Wat vindt u ervan dat meerdere oud-medewerkers in het artikel het beeld bevestigen dat winstgevendheid belangrijker was dan compliance? Wat zegt dit volgens u?

Zie antwoord op vraag 1
Vraag 7

Deelt u de observatie dat hier mogelijk sprake is van een trend dat de bovenwereld, bijvoorbeeld gerenommeerde advocaten en notarissen en hun kantoren, er dubieuze praktijken op nahouden, geregeld weg lijken te komen met dit gedrag, en daarmee de onderwereld of bijvoorbeeld cliënten met geld met dubieuze herkomst faciliteren?

De poortwachtersfunctie die advocaten en notarissen en hun kantoren op grond van de Wwft bekleden, is een belangrijk onderdeel van integrale aanpak om het gebruik van het financiële stelsel voor witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen en te bestrijden. Poortwachters kunnen worden gebruikt door criminelen om crimineel geld in de legale economie te brengen. Dit is onderkend in meerdere studies, waaronder de National Risk Assessment (NRA) witwassen van 2019.4
In het plan aanpak witwassen5 is een scala aan maatregelen opgenomen om de effectiviteit van de aanpak van witwassen naar een hoger niveau te tillen. Deze zien op het verhogen van de barrières zodat het voor criminelen moeilijker is om illegaal verkregen inkomsten binnen het financiële stelsel te brengen, het vergroten van de effectiviteit van de poortwachtersfunctie en het toezicht en het versterken van de opsporing en vervolging. Periodiek is uw Kamer geïnformeerd over de voortgang van deze aanpak.6 Zo is een deel van de daarin aangekondigde wetgeving inmiddels aangenomen door de Eerste Kamer, en al in werking getreden. Ook is de samenwerking tussen partijen geïntensiveerd in bijvoorbeeld het Financieel Expertise Centrum (FEC) en het Anti Money Laundering Centre (AMLC) en zijn nieuwe vormen van samenwerking ontstaan zoals de Serious Crime Task Force en de Fintell Alliance. Dit plan staat verder nadrukkelijk in verbinding met en is complementair aan de eveneens reeds ingezette aanpak om georganiseerde, ondermijnende criminaliteit en de daarmee gepaard gaande criminele geldstromen verder terug te dringen.7 Daaronder valt onder meer de oprichting van het multidisciplinair interventieteam (MIT), dat het blootleggen en duurzaam doen verstoren van criminele structuren, bedrijfsprocessen en verdienmodellen, die verweven zijn met of gebruik maken van legale structuren en legale economie als doelstelling heeft. Hierover wordt uw Kamer separaat nader geïnformeerd.
Vraag 8

Wat gaat u doen om deze belangrijke strijd tegen de facilitators op te voeren en er voor te zorgen dat toezicht en controle op transacties met geld met dubieuze herkomst aanmerkelijk verbetert?

Zie antwoord vraag 7.

13 augustus 2021 - 13 september 2021

31 dagen

Het bericht dat de datadiefstal bij de GGD veel groter is dan gemeld en dat gedupeerden niet zijn geïnformeerd
	Maarten Hijink (SP)
	Hugo de Jonge (viceminister-president , minister volksgezondheid, welzijn en sport) (CDA)

Bronnen

1. RLT Nieuws, 12 augustus 2021, «Datadiefstal GGD veel groter dan gemel…

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht dat de datadiefstal bij de GGD veel groter is dan gemeld en dat gedupeerden niet zijn geïnformeerd?1

Ik heb kennisgenomen van het bericht en contact opgenomen met GGD GHOR Nederland. Voor zover nu bekend gaat het om 1.250 gedupeerden. GGD GHOR Nederland heeft mij aangegeven dat uit onderzoek tot op heden niet blijkt dat de datadiefstal groter is dan gemeld noch dat er gedupeerden niet zouden zijn geïnformeerd.
Vraag 2

Wanneer werd bekend bij de GGD dat de gegevens van veel meer mensen zijn gestolen dan eerder werd gemeld?

In juni kreeg GGD GHOR Nederland het signaal dat RTL mensen benaderde met de vraag of zij geïnformeerd waren door GGD GHOR Nederland dat hun data deel uitmaakte van de datadiefstal. GGD GHOR Nederland heeft daarop RTL benaderd met de vraag of RTL beschikte over (nieuwe) databestanden gestolen uit de systemen van de GGD. GGD GHOR Nederland heeft RTL twee keer gevraagd om eventuele bestanden met hen of de politie te delen in het kader van het onderzoek en het informeren van getroffen burgers. RTL heeft dit verzoek beide keren op journalistieke gronden naast zich neergelegd.
Of «de datadiefstal veel groter is dan gemeld» is op grond van het bericht van RTL niet te zeggen. RTL geeft aan dat zij de bestanden eerder dit jaar hebben verkregen en daarvan een tiental personen te hebben gebeld met de vraag of zij zijn geïnformeerd door de GGD. Omdat RTL de bestanden niet wil delen (en stelt deze inmiddels verwijderd te hebben) kan niet worden vastgesteld of dit gaat om de persoonsgegevens van mensen die nog niet door de GGD geïnformeerd zijn.
Vraag 3

Hoe komt het dat de GGD onvoldoende in kaart heeft van welke mensen de gegevens zijn gestolen?

GGD GHOR Nederland heeft destijds door externe partijen onderzoek laten doen naar de datadiefstal binnen de systemen CoronIT en HPZone. Uit deze onderzoeken zijn geen aanwijzingen gevonden om te stellen dat de datadiefstal groter is dan gemeld. De resultaten van die onderzoeken zijn gedeeld met de politie.
De politie doet strafrechtelijk onderzoek naar de datadiefstal uit systemen van de GGD onder gezag van het openbaar ministerie. Het onderzoek is lopend en tot nu toe zijn zeven verdachten aangehouden. De politie heeft aan GGD GHOR Nederland de bestanden die aangetroffen zijn bij verdachten doorgegeven. Op basis van die bestanden zijn circa 1.250 mensen door GGD GHOR Nederland per brief geïnformeerd. Een organisatie kan alleen mensen informeren waarvan zij weet dat zij gedupeerd zijn.
Zoals eerder aan uw Kamer gemeld heeft GGD GHOR Nederland direct nadat de datadiefstal in januari bekend werd aanvullende maatregelen getroffen om datadiefstal te detecteren en tegen te gaan.2
Vraag 4

Wanneer bent u op de hoogte gebracht van het feit dat de datadiefstal veel meer mensen betrof dan zijn geïnformeerd? Waarom heeft u de Kamer hier niet van op de hoogte gesteld?

In eerdere brieven heb ik uw Kamer geïnformeerd over de potentiële slachtoffers van de datadiefstal en de communicatie van GGD’en richting de vastgestelde slachtoffers. GGD GHOR Nederland kan de vermeende gedupeerden in het meest recente bericht van RTL niet verifiëren omdat RTL niet is ingegaan op het verzoek van GGD GHOR Nederland om inzage te geven in de gegevens of het bestand te delen.
Vraag 5

Hoe kon het gebeuren dat slechts 1250 mensen zijn geïnformeerd dat hun data is gestolen, terwijl het nu om «vele duizenden tot tienduizenden personen» blijkt te gaan?

Of «de datadiefstal veel groter is dan gemeld» is op grond van het bericht van RTL niet te zeggen. De 1.250 personen waarvan kon worden vastgesteld dat de gegevens zijn gestolen, zijn door GGD GHOR Nederland geïnformeerd. Een ieder die meer informatie heeft roep ik op deze informatie te delen met de politie.
Vraag 6

Hoe gaat u ervoor zorgen dat alle mensen van wie de gegevens zijn gestolen hierover zo snel mogelijk worden geïnformeerd?

Alle personen waarvan is vastgesteld dat de gegevens zijn gestolen, zijn door GGD GHOR Nederland geïnformeerd.
Vraag 7

Kunt u een volledig overzicht geven van hoeveel mensen zijn getroffen door de datadiefstal bij de GGD en hoeveel mensen hiervan op de hoogte zijn gesteld?

De politie doet strafrechtelijk onderzoek naar de datadiefstal en heeft aan GGD GHOR Nederland de namen van gedupeerden doorgegeven die zijn aangetroffen bij de betreffende verdachten. Het betreft circa 1.250 mensen en zij zijn allemaal door GGD GHOR Nederland per brief geïnformeerd.
Vraag 8

Hoe staat het inmiddels met de informatieveiligheid bij de GGD, in het bijzonder binnen CoronIT en HPZone Lite? Zijn alle stappen die in de Kamerbrief van januari hierover zijn aangekondigd reeds doorlopen?

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik u naar mijn brieven aan uw Kamer van 2 februari 20213, 12 februari 20214, 23 februari 20215, 23 maart 20216, 13 april 20217, 11 mei 20218, 18 juni 20219, 6 juli 202110 en 13 augustus 202111.
Vraag 9

Wat is er gebleken uit de externe audit die is uitgevoerd? Zijn daaruit nog resterende risico’s op het gebied van informatieveiligheid naar boven gekomen?

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik u naar mijn brieven aan uw Kamer van 11 mei 202112, 13 en 18 juni 202114.

13 augustus 2021 - 30 augustus 2021

17 dagen

Het bericht dat enkele Limburgse zorginstellingen niet blijken te zijn verzekerd tegen overstromingsschade
	Maarten Hijink (SP)
	Hugo de Jonge (viceminister-president , minister volksgezondheid, welzijn en sport) (CDA)

Bronnen

1. NRC, 9 augustus 2021, «Limburgse zorg zucht onder financiële nasleep …

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht dat enkele Limburgse zorginstellingen niet blijken te zijn verzekerd tegen overstromingsschade?1

Het is de verantwoordelijkheid van zorginstellingen zelf om zich op een adequate wijze te verzekeren. Het kabinet gaat niet over de vraag of en waar burgers of bedrijven zich willen en kunnen verzekeren. Eveneens gaat het kabinet niet over de polisvoorwaarden van de diverse verzekeraars. Het kabinet wil de door de overstromingen getroffen inwoners en organisaties in Limburg graag bijstaan door de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) ruimhartig in te zetten. Een van de voorwaarden hierbij is dat de schade redelijkerwijs niet verzekerbaar is. Zie ook het antwoord op vraag 5.
Vraag 2

Wat vindt u ervan dat getroffen zorginstellingen die zijn verzekerd bij beurspolisconsortia mogelijk minder snel de overstromingsschade vergoed krijgen dan die zijn verzekerd bij Nederlandse verzekeraars?

Zie antwoord vraag 1.
Vraag 3

Bent u het ermee eens dat de ouderen die in de ontruimde verzorgingstehuizen en hospice woonden zo snel mogelijk terug moeten kunnen keren?

Ik ben van mening dat cliënten kwalitatief goede en persoonsgerichte zorg moeten krijgen, ongeacht de locatie waarop zij deze zorg krijgen. Of terugkeer naar de locatie mogelijk is en op welke termijn zal de komende tijd moeten blijken.
Vraag 4

Bent u het ermee eens dat de gehandicapte kinderen die door de overstroming de snoezelkamers en leslokalen zijn kwijtgeraakt daar zo snel mogelijk weer terecht moeten kunnen?

Zie antwoord vraag 3.
Vraag 5

Bent u bereid om de schade van de getroffen zorginstellingen te vergoeden via het rampenfonds, indien de verzekeraars deze schade niet vergoeden?

Voor schade door overstroming van beken en zijrivieren (zoals de Geul en de Gulp), zijn sinds het uitbrengen van de neerslagclausule (2000) zakelijke verzekeringsproducten op de markt. Hierbij wordt naast directe, ook indirecte neerslag gedekt. Niet op elke zakelijke polis wordt dit aangeboden en de voorwaarden kunnen verschillen. Zeer recent zijn er ook verzekeringen op de markt gekomen waarbij alle vormen van overstroming, behalve geheel of gedeeltelijk door het bezwijken van primaire keringen worden gedekt (in navolging Verbondsadvies 2018). Het kabinet is van mening dat ondernemers zich nog onvoldoende bewust waren van het risico en de huidige verzekeringsmogelijkheden. Daarom kwalificeert het kabinet nu eenmalig deze situatie, voor degenen die hierdoor niet de mogelijkheid hebben gehad zich te verzekeren, als niet redelijkerwijs verzekerbaar en komt het hen tegemoet in deze schade door middel van de Wts. Per geval wordt de situatie beoordeeld. Bij toekomstige overstromingen van beken en zijrivieren, zal worden uitgegaan van de nieuwe verzekeringsproducten en heeft men een eigen verantwoordelijkheid om zich hiervoor te verzekeren. In de toekomst zal de Wts hierin niet meer voorzien.

12 augustus 2021 - 9 september 2021

28 dagen

Het karakter van, en de relaties van kabinetsleden met, het World Economic Forum naar aanleiding van antwoorden eerder hierover van het kabinet
	Pepijn van Houwelingen (FVD)
	Mark Rutte (minister-president , minister algemene zaken) (VVD)

Bronnen

1. Antwoorden op vragen van het lid Van Houwelingen over het karakter va…

Vraag 1

Hoe komt die betrokkenheid van kabinetsleden bij het World Economic Forum (WEF) (zie antwoord vraag 3) tot stand?1

De betrokkenheid van kabinetsleden komt op uitnodiging en initiatief van het WEF tot stand.
Vraag 2

Worden zij benaderd door het WEF?

Ja.
Vraag 3

Worden alle kabinetsleden benaderd, of selecteert het WEF bepaalde kabinetsleden? Indien dat laatste het geval is, waarom? Als alle kabinetsleden worden benaderd, waarom nemen ze dan niet allemaal deel?

Nee, niet alle kabinetsleden worden benaderd. Het WEF bepaalt zelf wie het uitnodigt voor deelname aan door het WEF gefaciliteerde activiteiten.
Vraag 4

Waarom zijn die profielpagina's (zie antwoord vraag 2) op de website verborgen? Wat is de reden dat ze zijn alleen te vinden zijn via een internetzoekmachine?

Het WEF is verantwoordelijk voor het eigen beheer van zijn website.
Vraag 5

Is dat gebeurd op verzoek van de betrokken leden van het kabinet?

Nee.
Vraag 6

Hoever gaat de betrokkenheid van kabinetsleden bij het WEF?

Dat is afhankelijk van de activiteit en het verzoek vanuit het WEF. De mate van betrokkenheid verschilt per bewindspersoon. Soms is er sprake van een eenmalige deelname aan een door het WEF georganiseerde bijeenkomst. In andere gevallen is een bewindspersoon gedurende een bepaalde periode actief bij een reeks van activiteiten.
Vraag 7

Is deze betrokkenheid van langere duur?

Dat is soms het geval. Zo was Minister Kaag een periode betrokken bij het Trade Platform en voormalig Minister Bruins bij het platform Health and Healthcare.
Vraag 8

Wordt er over die betrokkenheid gecommuniceerd met het kabinet?

Alleen als sprake is van onderwerpen die raken aan de portefeuille van andere bewindspersonen. Dat is gelet op de aard van de betrokkenheid meestal niet aan de orde.
Vraag 9

Indien dit het geval is, waarom wordt er over die betrokkenheid niet gerapporteerd aan de Tweede Kamer en aan het Nederlandse volk?

Op het moment dat bewindspersonen deelnemen aan WEF-activiteiten, wordt dit aangekondigd in de openbare agenda van bewindspersonen die te vinden is op rijksoverheid.nl.
Vraag 10

Kunt u de (schriftelijke) communicatie tussen het kabinet en het WEF over de afgelopen vijf jaar naar de Kamer sturen?

Het kabinet is graag bereid inzage te verlenen in de (schriftelijke) communicatie tussen het kabinet en het WEF. Het zal enige tijd kosten om over de termijn van vijf jaar van alle in het verleden betrokken kabinetsleden de stukken te verzamelen. Het streven is om u voor de BHOS-begrotingsbehandeling een Kamerbrief met steunende stukken toe te laten komen
Vraag 11

Kunt u van alle kabinetsleden afzonderlijk aangeven welke functie (spreker, «agenda contributor», «(dag)voorzitter», et cetera) ze binnen het WEF bekleden of hebben bekleed?

De website van het WEF biedt dit inzicht.
Vraag 12

Kunt u van alle kabinetsleden afzonderlijk aangeven bij welke WEF-bijeenkomsten ze de afgelopen vijf jaar aanwezig zijn geweest?

Deze informatie is reeds openbaar en u kunt dit eenvoudig vinden op de website van het WEF. Daarnaast communiceert het kabinet elk jaar over welke kabinetsdelegatie is uitgenodigd voor de WEF-bijeenkomst in Davos. Aanvullend op de reeds openbare informatie op de website van het WEF ben ik bereid u inzage te verlenen in de deelname van de kabinetsleden. Ik zal u een overzicht laten toekomen, gelijktijdig met de (schriftelijke) communicatie zoals toegezegd in het antwoord op vraag 10.
Vraag 13

Wat wil het WEF met die platformfunctie (zie antwoord vraag 4) bereiken? Heeft het WEF geen zelfstandig doel? Hoe zit het dan met de door het WEF geformuleerde doelstellingen? Zijn die het gevolg van input van de verschillende deelnemers?

Het doel van het WEF is het bijeenbrengen van verschillende deelnemers die elkaar niet altijd vanzelfsprekend weten te vinden op maatschappelijk relevante thema’s. Zie ook Our Mission | World Economic Forum (weforum.org)
Vraag 14

Committeren deelnemers zich aan die doelstellingen als ze deelnemer worden?

Nee, deelname is op basis van uitnodiging. Accepteren van een uitnodiging impliceert geen onderschrijving van de doelstellingen.
Vraag 15

Staan de Nederlandse WEF-deelnemers in het kabinet achter de WEF-doelstellingen? Zijn die dus ook doelstellingen van het kabinet?

Het kan zijn dat sommige deelnemers aan WEF-bijeenkomsten uit het kabinet bepaalde doelstellingen van het WEF delen. De WEF-doelstellingen als zodanig zijn geen doelstellingen van het kabinet, maar uiteraard kan er op onderwerpen overlap zijn.
Vraag 16

Wat is volgens u de agenda van het WEF en hoe verhoudt die agenda zich tot het Nederlandse regeerakkoord?

In vraag 13 is nader ingegaan op de doelstellingen van het WEF. Ideeën en initiatieven voortkomend uit die doelstellingen kunnen in lijn zijn met het regeerakkoord.
Vraag 17

Kunt u deze vragen afzonderlijk beantwoorden?

Ja.

12 augustus 2021 - 31 maart 2022

231 dagen

Onduidelijke communicatie inzake meerdaagse (zakelijke) evenementen
	Romke de Jong (D66)
	Mona Keijzer (CDA)

Vraag 1

Klopt het dat meerdaagse (zakelijke) evenementen, zoals beurzen en congressen, niet generiek tot 1 september zijn afgelast?

Vanaf 10 juli tot en met 24 september 2021 gold een maximumduur van 24 uur voor alle evenementen, ook voor zakelijke evenementen zoals beurzen en congressen. Meerdaagse evenementen met overnachting waren derhalve niet toegestaan. Voor meerdaagse zakelijke evenementen waarbij bezoekers elders overnachten golden voor iedere losse dag dezelfde voorwaarden als voor eendaagse evenementen binnen en buiten.
Vraag 2

Kunt u duidelijk het onderscheid weergeven welke meerdaagse evenementen zijn afgelast tot 1 september en welke meerdaagse evenementen nog steeds doorgang kunnen vinden?

Zie antwoord vraag 1.
Vraag 3

Bent u het ermee eens dat de omschrijving «meerdaagse evenementen met overnachting, waarbij bezoekers alleen toegelaten zouden worden met een coronatoegangsbewijs» onvoldoende duidelijkheid schept?

Uit gesprekken met de sector is gebleken dat de omschrijving soms voor verwarring zorgde. Het kabinet streeft altijd naar maximale helderheid in de communicatie over ingestelde coronamaatregelen. Bij signalen dat de boodschap onduidelijk is zijn we altijd bereid om hiernaar te kijken en deze weg te nemen.
Dat doen we door aanpassingen op onze communicatiekanalen (zoals in dit geval is gebeurd) en door het beantwoorden van individuele vragen, waar mogelijk met voorbeelden.
Vraag 4

Heeft u ook signalen ontvangen dat toegestane meerdaagse evenementen, zoals congressen en beurzen, worden geannuleerd vanwege onduidelijke communicatie, waardoor wordt gedacht dat deze ook zijn afgelast tot 1 september?

Die signalen hebben mij inderdaad bereikt. Ik heb begrepen dat sommige (met name internationale) organisatoren in de veronderstelling waren dat er van een algeheel verbod op meerdaagse evenementen sprake was, terwijl meerdaagse zakelijke evenementen waarbij je elders overnacht gewoon doorgang konden vinden. Zo is dat destijds ook gecommuniceerd op rijksoverheid.nl.
Vraag 5

Bent u het ermee eens dat dit onwenselijk is en onnodige economische schade toebrengt aan een nu toch al kwetsbare sector?

Verwarring is inderdaad onwenselijk. Los daarvan realiseert het kabinet zich heel goed dat een aantal sectoren, waaronder de evenementensector, hard getroffen zijn door de maatregelen die we als gevolg van de coronapandemie hebben moeten instellen. Om de economische schade als gevolg hiervan te verzachten heeft het kabinet extra steunmaatregelen getroffen voor deze sectoren, bovenop het generieke steunpakket. Zo konden evenementen gebruik maken van de garantieregeling voor evenementen (TRSEC) of van de aanvullende tegemoetkoming evenementen (ATE), waarbij in 2021 een deel van de gemaakte kosten werden vergoed.
Vraag 6

Bent u bereid om de communicatiekanalen van de overheid dusdanig aan te passen dat eenvoudig een duidelijk onderscheid ontstaat tussen de meerdaagse evenementen die tot 1 september zijn afgelast en de meerdaagse evenementen die doorgang kunnen vinden?

Zie antwoord vraag 3.
Vraag 7

Bent u bereid daarin een niet-uitputtende lijst aan voorbeelden op te nemen, om ook de sector te helpen in hun communicatie naar derden?

Zie antwoord vraag 3.
Vraag 8

Kunt u deze vragen binnen twee weken beantwoorden teneinde de sector zo snel mogelijk duidelijkheid te kunnen geven?

Deze vragen zijn onbedoeld lang blijven liggen. Hiervoor bied ik de Kamer mijn excuses aan.

6 augustus 2021 - 23 september 2021

48 dagen

Het omzeilen van het provisieverbod door enkele aanbieders van financiële producten
	Pieter Grinwis (CU)
	Wopke Hoekstra (minister financiën) (CDA)

Vraag 1

Deelt u de mening dat het provisieverbod op de distributie van complexe financiële producten (mede) als doel heeft te voorkomen dat bemiddelaars uit eigen financieel belang bepaalde complexe financiële producten aan consumenten adviseren en daarin bemiddelen?»

Ja, het provisieverbod moet voorkomen dat het eigen financiële belang van een adviseur of bemiddelaar invloed heeft op zijn of haar dienstverlening aan de klant. Het doel van het provisieverbod is om de financiële band tussen aanbieder en adviseur of bemiddelaar door te knippen.
Vraag 2

Deelt u de mening dat producten die bedoeld zijn voor vermogensopbouw of voor de oudedag (box 1 en box 3), ongeacht of er bijvoorbeeld sprake is van een werknemer, zelfstandig ondernemer of freelancer, fiscaal neutraal moeten worden gefaciliteerd?

Ik deel met u dat het fiscaal faciliteren van pensioenopbouw voor werknemers, ondernemers en freelancers, zoveel mogelijk gelijk zou moeten zijn. In het Wetsvoorstel toekomst pensioenen wordt voorgesteld om waar mogelijk en wenselijk, een stap te zetten richting een arbeidsvormneutraal pensioenkader, waardoor werknemers, ondernemers en freelancers fiscaal meer gelijk worden behandeld.
Vraag 3

Deelt u de mening dat, als een consument kiest voor het aanschaffen van een complex financieel product via een bemiddelaar, de bemiddelaar niet financieel moet worden gestuurd/beïnvloed door de marktpartij die het product aanbiedt?

Ja, het is onwenselijk wanneer een bemiddelaar een eigen financieel belang zou hebben bij de advisering van een specifiek product. Het provisieverbod regelt daarom dat de bemiddelaar niet financieel of op een andere manier mag worden gestuurd door de aanbieder.
Vraag 4

Bent u ervan op de hoogte dat er partijen in de markt voor financiële dienstverlening zijn die een (gratis) faciliteit inrichten binnen hun financiële product die het mogelijk maakt om de vergoeding van de klant aan zijn financieel adviseur te onttrekken aan de geldswaarde van dit financiële product? Deelt u de mening dat die gratis faciliteit onder het provisieverbod valt?

Het provisieverbod ziet op alle beloningen of vergoedingen in welke vorm dan ook, voor het bemiddelen of adviseren ter zake van een financieel product of het verlenen van een beleggingsdienst. Als zo’n gratis faciliteit, waarnaar in de vraag wordt verwezen, is aan te merken als een vorm van vergoeding, dan is sprake van een provisie. Dat sprake is van provisie maakt niet dat meteen sprake is van overtreding van het provisieverbod. Op het provisieverbod bestaan namelijk een aantal uitzonderingen, zoals dat het provisieverbod niet geldt voor betalingen die rechtstreeks van de klant naar de adviseur of bemiddelaar wordt overgemaakt.
In de Europese richtlijn betreffende markten voor financiële instrumenten (Mifid) staat dat een dergelijke faciliteit toegestaan zou kunnen zijn «indien de persoon er zich van bewust is dat deze betalingen namens hem zijn verricht en dat het bedrag en de frequentie van de betalingen zijn overeengekomen tussen de cliënt en de beleggingsonderneming, en niet door een derde partij zijn vastgesteld».
Bij lijfrenterekeningen waarbij de betaling van de adviseur of bemiddelaar door de beleggingsonderneming in opdracht van de cliënt overgemaakt wordt van de persoonlijke beleggingsrekening van de cliënt naar de rekening van adviseur of bemiddelaar is het dus afhankelijk van de precieze omstandigheden van zo’n faciliteit of sprake is van overtreding van het provisieverbod. Het is aan de toezichthouder en uiteindelijk aan de rechter om te oordelen over concrete gevallen.
Vraag 5

Onderkent u dat door het aanbieden van deze faciliteit via een in het aanbod van het product geïntegreerde tussen- dan wel tegenrekening niet alleen de consument, maar vooral ook de adviseur gemak wordt geboden, aangezien de adviseur op deze manier niet rechtstreeks een vergoeding met de consument hoeft te regelen? En onderkent u dat hierdoor de motivatie voor een productadvies door een adviseur minder transparant kan worden? En zo nee, hoe draagt dit bij aan de wens om de beloning voor een financieel adviseur transparant en niet gekoppeld aan een aanbieder te laten zijn?

Ik begrijp dat een dergelijke faciliteit de financieel adviseur en de klant gemak biedt, omdat de beleggingsonderneming zorgdraagt voor de inning van de afgesproken vergoeding tussen financieel adviseur en diens klant. De financieel adviseur hoeft zich dan niet druk te maken over de incasso van de afgesproken bedragen en de klant hoeft zich niet druk te maken over het overboeken ervan. Voor wat betreft de kosten is het uitgangspunt dat het feitelijk afspraken betreft tussen de klant en de adviseur. De afspraken dienen dus niet via de aanbieder te lopen. Zowel de beleggingsonderneming als de financieel adviseur zijn verplicht om transparant te zijn, door inzicht te geven in de manier waarop de kosten in rekening worden gebracht. Bovendien is zo’n faciliteit alleen onder voorwaarden toegestaan, waarbij transparantie een belangrijk element is. Zie daarvoor ook de beantwoording bij vraag 4.
Vraag 6

In hoeverre deelt u de mening dat dit een perverse prikkel is die een sturend effect kan hebben op adviezen en, die vanwege de eenvoud om de beloning van een advies te kunnen incasseren, druk legt om vooral een dergelijk product te bemiddelen aan de klant en daarmee mogelijk kan leiden tot nieuwe uitwassen in de financiële dienstverleningsbranche ten nadele van consumenten? En indien u dit anders ziet, hoe wordt het klantbelang hiermee gediend?

Het «ontzorgen» van de adviseur door het overboeken van de afgesproken vergoeding aan de adviseur van de beleggingsrekening van de klant zou kunnen leiden tot (ongewenste) productsturing. Om dit in context te plaatsen, wil ik wel opmerken dat dit «ontzorgen» naar ik begrijp (i) niet veel verder gaat dan bijvoorbeeld de situatie van een automatische incasso, (ii) de nodige transparantiewaarborgen kent en (iii) gelijk is binnen de groep beleggingsondernemingen die een dergelijke faciliteit kennen. Ook is zo’n faciliteit alleen onder voorwaarden toegestaan.
Ik heb op dit moment onvoldoende zicht op de concrete vormgeving van dergelijke faciliteiten en de consequenties daarvan voor consumenten. Ik zal in overleg gaan met de AFM over deze faciliteiten en hoe die zich verhouden tot andere producten in het licht van de consumentenbescherming en bezien of dat aanleiding geeft tot het nemen van maatregelen.
Vraag 7

Hoe beoordeelt u dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) deze ontwikkeling als ongewenst bestempelt en liever niet meer ziet dat er (nieuwe) partijen de markt mee opkomen, maar tegelijkertijd niet optreedt tegen partijen die een dergelijke faciliteit aanbieden? Bent u bereid het level playing field te herstellen, door deze regeling te verbieden?

Het is aan de AFM zelf om een beoordeling te maken waar zij handhavingscapaciteit voor in zet. Zoals in antwoord op vraag 4 is opgemerkt zijn er omstandigheden waarin een dergelijke faciliteit is toegestaan. Optreden van de AFM is gewenst wanneer er sprake is van een overtreding van het provisieverbod en dit ongewenste gevolgen heeft voor de consument. Waarbij het niet optreden van de AFM tegen ongewenste bestaande constructies ten opzichte van nieuwe constructies niet mag leiden tot een ongelijk speelveld. Een gelijk speelveld is ook van belang bij de keuze om tot handhaving over te gaan. Bij het in het vorige antwoord genoemde overleg met AFM zal ik ook het belang van een gelijk speelveld meenemen.
Vraag 8

Bent u ervan op de hoogte dat een aantal aanbieders van een bancaire lijfrenterekening de mogelijkheid biedt om een vergoeding te onttrekken voor de adviseur? Wat vindt u ervan dat producten – lijfrenterekening en lijfrenteverzekering – die qua toepassing voor de consument en qua distributiesysteem identiek en dus een substituut van elkaar zijn – voor wat betreft de mogelijkheid om een vergoeding te mogen onttrekken – fiscaal ongelijk worden behandeld? Bent u bereid deze ongelijkheid op te heffen?

Ik ben ervan op de hoogte dat er voor lijfrenterekeningen mogelijkheden zijn om bepaalde kosten die zien op beleggingsdienstverlening aan het lijfrentetegoed (geldsaldo) te onttrekken. De Belastingdienst heeft een handreiking gepubliceerd waarin antwoord wordt gegeven op de vraag welke kosten van beleggingsdiensten ten laste van het lijfrentetegoed mogen worden gebracht.1 In die handreiking is ook opgenomen welke kosten niet ten laste van het lijfrentetegoed mogen worden gebracht. Het gaat daarbij om de kosten voor een financieel advies of kosten voor nazorg- of serviceabonnementen. Voor lijfrenteverzekeringen geldt dat vergelijkbare kosten ten laste kunnen worden gebracht van de lijfrentebeleggingsverzekering. Er is derhalve voor wat betreft het in de vraagstelling aangehaalde punt geen sprake van een ongelijke fiscale behandeling tussen lijfrentebeleggingsrekeningen en lijfrentebeleggingsverzekeringen.
Vraag 9

Welke concrete (andere) maatregelen bent u voornemens te nemen naar aanleiding van bovenstaande vragen?

Ik zal de AFM vragen om in de gaten te blijven houden of er negatieve bijeffecten optreden als gevolg van het gebruik van de faciliteit door belegginsondernemingen. Daarnaast zal ik conform mijn antwoord op vraag 6 in overleg gaan met de AFM over deze faciliteiten, hoe die zich verhouden tot andere producten in het licht van de consumentenbescherming en bezien of dat aanleiding geeft tot het nemen van maatregelen.

6 augustus 2021 - 24 september 2021

49 dagen

Het bericht Nieuw record aan beleggingen in zorgvastgoed
	Joba van den Berg-Jansen (CDA)
	Tamara van Ark (VVD)

Bronnen

1. Skipr, 4 augustus 2021, «Nieuw record aan beleggingen in zorgvastgoed» (Nieuw record aan beleggingen in zorgvastgoed – Skipr)

Vraag 1

Kent u het bericht «Nieuw record aan beleggingen in zorgvastgoed»?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u aangegeven welke voorwaarden c.q. eisen worden gesteld aan een verkoop en door wie, denk aan het voorbeeld van het Albert Schweitzer ziekenhuis (ASz) in Dordrecht dat een deel van zijn vastgoed heeft verkocht (110 miljoen euro) aan NorthWest Healthcare REIT? Zijn daarbij verschillen tussen verkopen binnen de Europese Unie (EU) en buiten de EU?

In het algemeen regelt de Wet toelating zorginstellingen (Wtzi) het toezicht op de aan- en verkoop van vastgoed door zorginstellingen, waaronder het toezicht door het College sanering zorginstellingen (CSZ). In de beantwoording van vraag 4 ga ik daar verder op in. De casus van de verkoop van een deel van het vastgoed van het ASz aan NorthWest Healthcare REIT valt echter niet onder dat toezicht. De stichting Albert Schweitzer, de Wtzi-toegelaten instelling, huurde het merendeel van het vastgoed immers van de Albert Schweitzer vastgoed BV, wat geen WTZi-toegelaten instelling is. De oorspronkelijke overheveling van vastgoed van de Stichting naar de (nieuwbouw in handen van de) vastgoed BV is destijds wel conform de wet beoordeeld en goedgekeurd door het CSZ. De recente verkoop is echter van de vastgoed BV aan de nieuwe investeerder, waardoor dit niet onder het toezicht van het CSZ valt. Het maakt in het algemeen niet uit of de verkoop met een partij binnen of buiten de EU plaatsvindt.
Vraag 3

Vindt u het wenselijk dat buitenlandse bedrijven eigenaar zijn van zorgvastgoed terwijl deze gebouwen, zoals een ziekenhuis, onderdeel zijn van de vitale zorginfrastructuur?

Investeringen in zorgvastgoed zijn met het oog op de stijgende zorgvraag en vergrijzing hard nodig. Dat daarbij ook buitenlands kapitaal aangetrokken wordt, is niet direct een onwenselijk verschijnsel. Ontwikkelingen op de vastgoedmarkt mogen echter geen risico voor de continuïteit van zorg opleveren. Betaalbaar zorgvastgoed is immers van belang voor een toekomstbestendig zorglandschap.
Ook vind ik dat geld dat bestemd is voor de zorg ook in de zorg geïnvesteerd moet worden. Buitenlandse investeerders zijn mede daarom gehouden aan de wet- en regelgeving in Nederland.
Vraag 4

Wie houdt er toezicht op de aan- en verkoop van vastgoed in de zorg?

Voor Wtzi-toegelaten instellingen is in het algemeen sprake van zowel intern als extern toezicht.
Het externe toezicht omtrent de aan- en verkoop van vastgoed wordt door het CSZ uitgevoerd. Het CSZ ziet er op toe dat het vervreemdingsproces open en transparant is en dat er uiteindelijk een marktconforme prijs wordt betaald aan de zorginstelling. Dit geldt voor instellingen die Zvw-zorg of Wlz-zorg met verblijf leveren en waarbij de Wtzi-toegelaten zorginstelling eigenaar is van het te verkopen of verhuren onroerend goed.
Daarnaast geldt op basis van de Wtzi voor grote instellingen met meer dan 50 werknemers (zoals het Albert Schweitzer) dat een interne toezichthouder vereist is. De intern toezichthouder houdt toezicht op het beleid van de dagelijkse of algemene leiding van de instelling en staat deze met raad ter zijde. Toezicht op een duurzame vastgoedstrategie van een zorginstelling maakt dan ook onderdeel uit van de taak van de intern toezichthouder. Op 1 januari 2022 treedt de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza) in werking. Zorgaanbieders die straks over een Wtza-vergunning moeten beschikken, hebben een onafhankelijke interne toezichthouder. Daarbij versterken aanvullende eisen de positie van de interne toezichthouder, door bijvoorbeeld de eis om ten minste eenmaal per jaar de interne toezichthouder schriftelijk op de hoogte stellen van de hoofdlijnen van het strategisch beleid, de algemene en financiële risico’s en het beheers- en controlesysteem van de instelling.
Vraag 5

Kunt u aangeven waarom steeds meer buitenlandse beleggers interesse hebben om te investeren in Nederlands zorgvastgoed?

De zorgvraag zal de komende jaren blijven stijgen in Nederland. Daarom zal er ook er een blijvende behoefte zijn aan (innovatieve) investeringen in zorgvastgoed om de zorgvraag van de patiënt te kunnen blijven bedienen. Tegelijkertijd levert dit toekomstperspectief van een groeiende vraag een aantrekkelijk risico-rendementsprofiel voor investeerders op.
Zorgvastgoed wordt door vastgoedinvesteerders vaak gebruikt om de portfolio te diversifiëren. Zorgvastgoed geldt daarbij als opkomende nieuwe beleggingscategorie naast bijvoorbeeld woningen, kantoren en commercieel vastgoed. Vaak gaat het dan overigens om courant zorgvastgoed dat relatief eenvoudig voor verschillende doeleinden (binnen of ook buiten de zorg) in te zetten is. Zeer specifiek zorgvastgoed is vanuit vastgoedbeleggersperspectief minder aantrekkelijk. Overigens geldt in den brede (niet alleen zorg) dat sprake is van buitenlandse investeringen in vastgoed. De Staatssecretaris van Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst heeft aangekondigd dat hij onderzoek doet op het gebied van vastgoed.2 Dit signaal over zorgvastgoed zal daarin worden betrokken.
Gezien de complexiteit van de internationale kapitaalmarkt heb ik geen definitieve verklaring waarom juist de Nederlandse markt gunstig lijkt voor internationale beleggers. In het algemeen geldt dat er veel geld in de kapitaalmarkt is en de rente laag is, wat gunstig is voor instellingen en projecten die financiering behoeven. Er wordt als het ware geconcurreerd om een project te mogen financieren. Kapitaalverstrekkers doen dit door financiering tegen gunstige voorwaarden te verstrekken, zoals bijvoorbeeld een laag rentepercentage of laag rendement.
Vraag 6

Kunt u aangeven waarom internationale beleggers in Nederland blijkbaar een beleggingsklimaat ervaren dat momenteel gunstiger is dan in de meeste andere Europese landen?

Zie antwoord vraag 5.
Vraag 7

Kunt u aangeven wat de reden is en de achtergronden zijn van het volgende dat in het artikel wordt gesteld: «Er is veel buitenlands kapitaal beschikbaar en deze beleggers kunnen veelal volstaan met een scherper rendement dan veel Nederlandse beleggers. Hierdoor kunnen zij zeer competitieve biedingen uitbrengen.»?

Zie antwoord vraag 5.

5 augustus 2021 - 13 augustus 2021

8 dagen

Een snelle tegemoetkoming voor gedupeerde ondernemers van de waterschade in Limburg
	Silvio Erkens (VVD), Ingrid Michon (VVD)
	Ferdinand Grapperhaus (minister justitie en veiligheid) (CDA)

Bronnen

1. De Limburger: 2 augustus 2021 Verzekeraars weigeren na watersnood mil…

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel »»Verzekeraars weigeren na watersnood miljoenenschade uit te keren aan dertig Valkenburgse gedupeerden»» van 2 augustus 2021?1 Wat vindt u hiervan? Deelt u de mening dat ondernemers zo snel mogelijk geholpen moeten worden zodat ze weer kunnen ondernemen?

De ramp die zich in Limburg heeft voltrokken is voor veel burgers en ondernemers zeer ingrijpend geweest. Voor getroffen particulieren en bedrijven is hun verzekering het eerste aanspreekpunt. Het kabinet staat dan ook in nauw contact met het Verbond van Verzekeraars. Het kabinet zal de door de wateroverlast getroffen inwoners en ondernemers in Limburg bijstaan door de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) in te zetten.
Vraag 2

Klopt het dat in afwachting van de ministeriële regeling, die toegesneden is op de rampsituatie, er veel onzekerheid heerst bij gedupeerde ondernemers.?Wanneer verwacht u dat deze regeling afgerond is? Is het mogelijk dit proces te versnellen? 3.Heeft u daarnaast al zicht op het vast te stellen schadegebied? Gaat het hier enkel om de overstroming van de Maas of gaat u een bredere definitie hanteren?

Voor toepassing van de Wts is een ministeriële regeling vereist. In een aparte brief aan uw Kamer informeer ik u nader over de invulling en reikwijdte van de schaderegeling in de ministeriële Regeling. Op dit moment is het al mogelijk om schade te melden bij de RVO, zodat het proces kan worden voorbereid. Op die manier kan na vaststelling van de ministeriële regeling zo spoedig mogelijk overgegaan worden tot uitkering van de tegemoetkomingen in de schade.
Vraag 3

Klopt het dat veel ondernemers het al lastig hadden door de coronacrisis, zeker nu ze zich gedwongen zien hun onderneming door waterschade nog langer gesloten te houden totdat alles weer gerepareerd is? Hoe bent u van plan om te gaan met deze omzetderving die vaak het verschil tussen heropening en definitieve sluiting kan betekenen voor veel ondernemers?

In de ministeriële regeling is het schadegebied opgenomen. Daarin zijn zowel de overstroomde gebieden, als gebieden waar schade is geleden door afstromend water als gevolg van hevige regenval opgenomen. Uw Kamer is hierover middels een separate brief nader geïnformeerd.
Vraag 4

Bent u bereid, als het niet mogelijk is op korte termijn duidelijkheid te verschaffen aan gedupeerde ondernemers, gebruik te maken van voorschotten, zodat zij al snel kunnen beginnen aan het herstel van de schade?

Het is algemeen bekend dat veel ondernemers zich door de coronacrisis al in zwaar weer bevonden. In de Wts is omzetderving als gevolg van een ramp uitgezonderd van een tegemoetkoming. Het kabinet wil evenwel het gesprek hierover met de regio en ondernemersvertegenwoordigers voeren, waarbij ook aandacht zal zijn voor proportionaliteit, uitvoerbaarheid en precedentwerking. Ondernemers kunnen in geval van omzetverlies tevens gebruik maken van de vanwege de coronacrisis tot stand gekomen regelingen TVL en NOW. Deze regelingen voorzien in een tegemoetkoming in vaste lasten en personeelskosten, zolang aan de huidige voorwaarden van deze regelingen wordt voldaan.
Vraag 5

Kunt u pogen deze vragen, gezien de urgentie, te beantwoorden voor vrijdag 13 augustus?»

Er wordt met alle betrokken partijen hard gewerkt om de ministeriële regeling zo spoedig mogelijk te kunnen vaststellen en in werking te laten treden. Het is echter op dit moment al mogelijk om schade te melden bij het RVO.2 Dit stelt de RVO in staat de uitvoering van de regeling voor te bereiden zodat zo snel mogelijk kan worden gestart met die uitvoering. Een belangrijke stap daarbij is het laten uitvoeren van taxaties. Het werken met voorschotten zou in dit proces vertragend werken, aangezien ook hiervoor taxaties vereist zijn.

4 augustus 2021 - 17 september 2021

44 dagen

Personeelstekort horeca
	Wybren van Haga (BVNL)
	Wouter Koolmees (minister sociale zaken en werkgelegenheid, viceminister-president ) (D66)

Bronnen

1. NOS, 3 augustus 2021, «Personeelstekort horeca zo groot, dat koks uit…
2. Nieuwsuur, 24 juni 2021, «De horeca schreeuwt om personeel, maar oud-…
3. CBS, 17 juni 2021, «Werkloosheid daalt naar 3,3 procent in mei» (http…

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Personeelstekort horeca zo groot, dat koks uit Spanje worden gehaald»1, «De horeca schreeuwt om personeel, maar oud-medewerkers willen niet terug»2 en «Werkloosheid daalt naar 3,3 procent»3?

Ja.
Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat de horecasector noodgedwongen personeel uit het buitenland moet halen, omdat er niemand te vinden is om het schreeuwende personeelstekort te ledigen?

Het kabinet zet er actief op in dat zoveel mogelijk mensen binnen Nederland die nu geen werk hebben of wiens werk in de toekomst onder druk komt te staan, naar nieuw werk begeleid worden. Als er kansen liggen, zoals nu in de sector horeca, willen we samen met werkgevers, de werkenden zelf, UWV, gemeenten en onderwijsinstellingen kijken hoe we die kansen in dat licht zo goed mogelijk kunnen benutten. Zie hiervoor vraag 4. Voldoende personeel is voor de continuïteit van een bedrijf en de groeikracht van onze economie namelijk erg belangrijk. Een ander kanaal voor bedrijven die met tekorten te maken hebben is arbeidsmigratie, ook indachtig het vrij verkeer van personen dat één van de fundamenten onder de Europese Unie is. Uiteraard moet arbeidsmigratie gepaard gaan met goede arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden.
Vraag 3

Hoe duidt u daarbij het feit dat het aantal werklozen binnen de beroepsbevolking neerkomt op ruim 300.000 mensen?

Dat er krapte is, terwijl er een groep langs de kant van de arbeidsmarkt staat duidt op een mismatch tussen vraag (vacatures) en aanbod (werkzoekenden). Er kan een mismatch zijn in de vaardigheden die werkzoekenden hebben en die vacatures vragen. De voorkeuren van werkzoekenden moeten daarnaast aansluiten op de vacature, bijvoorbeeld ten aanzien van werktijden en beloning. Een andere oorzaak van mismatch is dat de arbeidsmarkt onvoldoende transparant is. Hier is sprake van informatiemismatch. Daarnaast kan er sprake zijn van een geografische mismatch: werkgevers en werknemers zoeken niet in dezelfde regio.
In eerste instantie lijkt de pool van mensen waar werkgevers in de horeca uit kunnen putten groot. In absolute aantallen is het aantal werklozen namelijk groot en er is ook nog een stevig reservoir aan «onbenut potentieel», bijvoorbeeld mensen die meer uren kunnen werken. Als percentage van alle werkende mensen is het aantal werklozen historisch en internationaal bezien echter relatief klein. De coronacrisis heeft geleid tot een beperkte stijging van de werkloosheid en inmiddels is het aantal vacatures weer sterk gestegen. Een bepaalde mate van werkloosheid zal altijd bestaan, namelijk de frictiewerkloosheid. Dat is de werkloosheid die ontstaat als iemand tussen twee banen zit.
Dat laat onverlet dat het natuurlijk de voorkeur heeft om mensen die nu nog onnodig aan de kant staan aan het werk te helpen. Het kabinet spant zich hiervoor in, samen met UWV, gemeenten en sociale partners. Zie het antwoord op vraag 4.
Vraag 4

Wat heeft u gedaan om de horecasector te ondersteunen met het vinden van personeel? Kunt u dat toelichten?

Juist in deze tijd is het ontzettend belangrijk om mensen snel naar nieuw werk te helpen. En om mensen voor wie het moeilijk is om aan de slag te komen een steun in de rug te bieden.
De werkgever is als eerste aan zet, door te bepalen welke oplossingsrichting voor zijn bedrijf het meest passend is om personeel te werven en te selecteren. De werkgever kan hierbij in gesprek treden met werknemers, onderwijsinstellingen en andere betrokkenen. Uit de berichten die u aanhaalt blijkt dat werkgevers en brancheverenigingen hun eigen verantwoordelijkheid proactief invullen. Werkzoekenden hebben daarbij ook zelf de verantwoordelijkheid om te anticiperen en te reageren op arbeidsmarktontwikkelingen.
Werkgevers kunnen daarbij gebruik maken van de dienstverlening in de 35 arbeidsmarktregio’s via de Werkgeversservicepunten4. Een werkgeversservicepunt geeft werkgevers kosteloos advies en ondersteunt bij de werving en selectie van personeel en via de regionale leerwerkloketten bij leer- en ontwikkelvragen. Gemeenten ontvangen jaarlijks een budget van circa 675 miljoen ten behoeve van de re-integratie van mensen in de bijstand. Met de inzet van deze middelen kunnen gemeenten toekomstperspectief bieden aan de bijstandscliënt en besparingen realiseren op de uitkeringen. In 2020 en 2021 zijn hiervoor extra middelen ter beschikking gesteld5, onder andere als onderdeel van het steun- en herstelpakket. Werkzoekenden en werkenden die met ontslag bedreigd worden kunnen daarnaast dienstverlening ontvangen vanuit 35 regionale mobiliteitsteams. Binnen deze teams gebruiken werkgevers- en werknemersorganisaties, onderwijs, gemeenten en UWV elkaars expertise en dienstverlening bij het bieden van gerichte ondersteuning naar nieuw werk.
Als kabinet zetten we daarnaast extra in op (om)scholing om mensen in staat te stellen om zich aan te passen aan de veranderende arbeidsmarkt. Zo zet het kabinet in op een leven lang ontwikkelen (LLO). Het kabinetsbeleid op het gebied van LLO is gericht op het creëren van een sterke leercultuur en het stimuleren van eigen regie bij individuen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door via de SLIM-regeling geld beschikbaar te stellen aan mkb-ondernemingen die willen investeren in leren en ontwikkelen én vanaf 2022 met het STAP-budget waarmee burgers tot € 1.000 subsidie kunnen krijgen voor het volgen van scholing. Daarnaast hebben we met NL leert Door extra geïnvesteerd in LLO, om mensen die worden geraakt door de coronacrisis de mogelijkheid te kunnen bieden om kosteloos ontwikkeladviezen of scholingstrajecten te volgen. Daarnaast kunnen sectorale samenwerkingsverbanden ook maatwerktrajecten aanbieden bestaande uit ondersteuning, scholing en begeleiding.
De afgelopen periode is er bij de begeleiding van UWV expliciete aandacht voor de horeca geweest. UWV heeft vanaf februari 2021 actief de werkzoekenden benaderd die tot dat moment in de horeca werkzaam waren met de vraag of zij beschikbaar zijn voor een baan in de horeca. De meesten hadden op dat moment al een baanaanbod van hun voormalig werkgever gekregen. Daarnaast heeft UWV heeft binnen de 35 arbeidsmarktregio’s allerlei acties ondernomen om werkzoekenden te enthousiasmeren voor de horeca. Dit varieert van «baanborrels» tot «open hiring» en is gericht op een bredere doelgroep werkzoekenden dan burgers die dienstverlening krijgen van UWV of van gemeenten. Daarnaast heeft UWV de campagne «Werken in de horeca, elke dag ‘n feestje!» geadopteerd die Stichting Vakbekwaamheid Horeca (SVH) en Koninklijke Horeca Nederland (KHN) zijn gestart om werken in de horeca te promoten. De adviseurs van UWV brengen deze campagne onder de aandacht van werkzoekenden.
Met de Regeling tijdelijk scholingsbudget UWV is voor de periode 2018–2021 budget beschikbaar voor het inkopen van scholing door UWV. Het scholingsbudget WW is in 2021 verhoogd ten opzichte van de voorgaande jaren, vanwege de verwachte grotere instroom in de WW. De scholing moet gericht zijn op een concrete baan die in het vooruitzicht is gesteld door een werkgever of op een kansrijk beroep. Op dit moment (juni 2021) is restaurant kok en medewerk(st)er bediening horeca een kansrijk beroep6.
UWV heeft de mogelijkheden verkend om opleidingstrajecten te starten om (zij)instroom te creëren. In de G4 regio’s is in het voorjaar de opleiding tot basis-kok van start gegaan en deze krijgt in het najaar een vervolg. Dan zullen ook enkele andere regio’s aansluiten waaronder Arnhem en Nijmegen. Deze mogelijkheden bleken aan het begin echter vooralsnog beperkt door de aanhoudende onzekerheden in de horecasector als gevolg van de coronamaatregelen en een daarmee samenhangend gebrek aan opleidingsplekken. Met de opening van de horeca is dit probleem echter opgelost. UWV is momenteel in gesprek met de private opleider SVO (Vakopleiding Food) om een landelijke koksopleiding in te richten.
Tegelijk investeert UWV via de werkgeversdienstverlening in het verwachtingsmanagement richting werkgevers en vragen zij aandacht voor de afstand die werkzoekenden kunnen hebben tot de arbeidsmarkt. Directe inzetbaarheid van werkzoekenden op een vacature kan dan een stap te ver zijn en vraagt om opleiding, begeleiding en maatwerk. Het ontwikkelen van dergelijke arrangementen is arbeidsintensief en persoonsgebonden. UWV is met meerdere grotere werkgevers in gesprek.
Vraag 5

Deelt u de mening dat mensen aan het werk helpen drie keer winst is, te weten: personeel voor de werkgever, toekomstperspectief voor de bijstandscliënt én lagere kosten voor de overheid die dan minder uitkeringen hoeft te betalen? Zo ja, heeft u de bereidheid om werklozen actief aan de om personeel schreeuwende horeca te koppelen? Kunt u dat toelichten?

Ik deel deze mening. Daarom zet het kabinet zich in om mensen aan het werk te helpen, ook specifiek voor de horeca. Zie ook het antwoord op vraag 4.
Vraag 6

Heeft u de bereidheid om dat ook te doen voor andere sectoren waar men zit te springen om personeel? Kunt u dat toelichten?

Ja, het begeleiden naar werk richting krapte(beroepen) is daarom al onderdeel van de aanpak. Zie het antwoord op vraag 4.

29 juli 2021 - 21 september 2021

54 dagen

Beleggers op de woningmarkt
	Sandra Beckerman (SP)
	Kajsa Ollongren (viceminister-president , minister binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (D66)

Bronnen

1. Volkskrant, 29 juli 2021, «Met dank aan Blackstone ging de huur in deze straat van 500 naar 2.500 euro, Zelf de expat vindt het duur», Met dank aan Blackstone ging de huur in deze straat van 500 naar 2.500 euro. Zelfs de expat vindt het duur
2. Website Kadaster, 11 februari 2021, «Vooral kleinere investeerder koopt koopwoningen op», Vooral kleinere investeerder koopt koopwoningen op
3. Nu.nl, 13 maart 2021, «Particuliere beleggers kochten in tien jaar kwart huizen in grote steden op», Particuliere beleggers kochten in tien jaar kwart huizen in grote steden op
4. Aanhangsel van de Handelingen, vergaderjaar 2017–2018, nr. 182

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Met dank aan Blackstone ging de huur in deze straat van 500 naar 2.500 euro, Zelf de expat vindt het duur»?1

Ja.
Vraag 2

Onderschrijft u de conclusie van het Kadaster dat in de vier grote steden particuliere investeerders in de afgelopen tien jaar een kwart van de aangeboden woningen hebben gekocht en onderschrijft u voorts de conclusie van het Kadaster dat dit percentage, gemeten over heel Nederland, 15% is?2 3

Ik onderschrijf beide conclusies. Het gaat hier om het aandeel aankopen van particuliere investeerders4 in alle woningtransacties. Hier zitten naast woningen die gekocht zijn van eigenaar-bewoners ook woningen bij die zijn gekocht van andere eigenaren zoals beleggers en woningcorporaties. Als enkel gekeken wordt naar de aankopen van eigenaar-bewoners gaat het om circa 13 procent in de vier grote steden en circa 7 procent in heel Nederland.
Vraag 3

Kunt u zich herinneren dat ik in 2017 vroeg om ingrijpen tegen de toename van het aantal beleggers op de woningmarkt en kunt u zich herinneren dat uw ambtsvoorganger toen over verdringing van potentiële koopstarters stelde dat «alleen in Amsterdam deze situatie zich lijkt voor te doen»?4

Ja.
Vraag 4

Bent u ook van mening dat door deze opstelling van het kabinet er veel te lang gewacht is met het aanpakken van dit probleem en erkent u dat hierdoor de wooncrisis is vergroot?

Het is belangrijk dat er voldoende passende woonruimte is. Zo moeten er voor bijvoorbeeld starters en mensen met een middeninkomen voldoende betaalbare woningen beschikbaar zijn. Gezien het feit dat de vraag naar woningen groter is dan het aanbod, moeten er de komende jaren een groot aantal woningen worden bijgebouwd. Beleggers zijn hard nodig voor deze opgave. Zij zorgen voor kapitaal om nieuwe woningen te bouwen en hebben de afgelopen jaren gezorgd voor een belangrijke ontwikkeling van het middenhuursegment. Naast dat er voldoende woningen beschikbaar moeten zijn, moeten deze woningen ook betaalbaar zijn. Maatregelen die ten goede komen aan de betaalbaarheid beïnvloeden meestal de investeringsbereidheid van beleggers en daarmee de beschikbaarheid van woningen. Bij de keuze voor maatregelen heeft het kabinet een balans gezocht tussen het vergroten van het aanbod aan (middenhuur)woningen, het aanpakken van excessen en het verbeteren van kansen voor starters en middeninkomens. De betaalbaarheid voor onder meer starters en middeninkomens is de afgelopen tijd door stijgende koop- en huurprijzen meer onder druk gaan staan. Het kabinet heeft daarom gedurende haar regeerperiode meer maatregelen genomen die gericht zijn op het verbeteren van de betaalbaarheid. Zo heeft het kabinet onder meer de overdrachtsbelasting gedifferentieerd voor starters en beleggers, is de jaarlijkse huurprijsstijging in de sociale sector bevroren, is de jaarlijkse huurprijsstijging in de vrije sector voor drie jaar gemaximeerd op inflatie + 1 procent, kunnen gemeenten binnenkort een opkoopbescherming invoeren en heb ik een verhuurdervergunning in consultatie gebracht. Ik deel niet dat het kabinet te lang gewacht heeft met het nemen van deze maatregelen. Ik ben van mening dat het kabinet bij het nemen van maatregelen oog heeft gehad voor de combinatie van het verbeteren van de betaalbaarheid en het vergroten van het aanbod aan woningen.
Vraag 5

Bent u ook van mening dat het massaal opkopen van woningen door beleggers om eraan te verdienen, een probleem is en geen oplossing en bent u het ermee eens dat huren die stijgen van 500 naar 2.500 euro zeer problematisch zijn? Zo ja, wat gaat u hieraan doen? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik bij mijn antwoord op vraag 4 heb benadrukt zijn beleggers nodig om het aanbod aan nieuwbouwwoningen te vergroten. Tegelijkertijd kan het aanbod aan huurwoningen ook vergroot worden doordat bestaande woningen worden omgezet naar huurwoningen. Dit hoeft niet altijd een probleem te zijn. Als de aangekochte woning bijvoorbeeld als middenhuurwoning wordt verhuurd, biedt dit kansen voor mensen met een middeninkomen. Tegelijkertijd kan de opkoop van koopwoningen door beleggers ook zorgen voor schaarste aan goedkope en middel-dure koopwoningen en kan het de leefbaarheid van de wijk aantasten, bijvoorbeeld wanneer zittende huurders snel muteren en geen binding hebben met de buurt. In deze gevallen kunnen gemeenten binnenkort gebiedsgericht een opkoopbescherming invoeren. Wanneer de opkoopbescherming is ingevoerd mogen nieuw aangekochte goedkope- en middel-dure koopwoningen niet zomaar meer verhuurd worden.
De Volkskrant schetst in haar artikel dat de door Blackstone overgekochte huurwoningen na mutatie zijn gestegen van 500 euro naar circa 1.700 tot 2.500 euro. Ik begrijp dat een dergelijke stijging fors is. Het kan zijn dat de woning bij het aangaan van het contract met de vorige huurder op basis van WWS-punten in het gereguleerde huursegment viel en daarom een lage huurprijs had. Over de tijd heen kan de woning door renovatie of een stijgende WOZ-waarde op basis van WWS-punten te liberaliseren zijn. Het is ook mogelijk dat de woning eerder al een hoger puntenaantal had en geliberaliseerd had kunnen worden verhuurd, maar dat de verhuurder de woning toch in het gereguleerde segment verhuurde. In beide gevallen kan de verhuurder na mutatie zelf de huurprijs bepalen, wat kan resulteren in een hogere huurprijs. Als de woning voor een lange tijd bewoond was door de vorige bewoner, kan het daardoor voorkomen dat het verschil in huurprijs groot is. Een (sterke) verhoging van de huurprijs bij mutatie is niet op voorhand in strijd met de wet.
In uw Kamer leeft momenteel de vraag of aanvangshuurprijzen in (het middensegment van) de vrije huursector niet ook gereguleerd moet worden. In het kader van de motie Van Eijs6 onderzoek ik wat de effecten zijn van verschillende reguleringsmogelijkheden voor de vrije sector. Hierbij kijk ik met het oog op motie Grinwis/Heerma7 naar varianten die met name middeninkomens op de huurmarkt meer bescherming én een grotere kans op betaalbare huurwoningen bieden. Ik heb reeds toegezegd uw Kamer voor Prinsjesdag hierover te willen informeren.
Vraag 6

Hoeveel woningen zijn de afgelopen jaren specifiek door Blackstone gekocht en in welke gemeenten hebben zij bezit? Welke andere grote investeerders hebben de afgelopen jaren veel woningen opgekocht? Hoeveel investeerders/verhuurders hebben meer dan 100 woningen in bezit? Welk deel van de woningen die de afgelopen jaren zijn gekocht door beleggers zijn naar kleine beleggers gegaan?

In de periode tussen 1 april 2019 en nu heeft Blackstone een woningportefeuille van 1.778 woningen opgebouwd in de steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. De verdeling is als volgt:
Ik heb geen overkoepelend en volledig overzicht van welke grote investeerders de afgelopen jaren veel woningen hebben opgekocht.
De Volkskrant heeft in 2019 in kaart gebracht wie de grote verhuurders op de Nederlandse woningmarkt zijn8. Uit hun artikel blijkt dat 138 particulieren en 28 beleggers meer dan 100 woningen in bezit hebben. Ook bijna alle corporaties hebben meer dan 100 woningen in bezit. In 2019 ging het om 290 van de 294 corporaties.9
In 2020 hebben beleggers10 65.799 woningen aangekocht. Het gaat hier om zowel woningen die gekocht zijn van eigenaar-bewoners als woningen die zijn gekocht van andere eigenaren zoals beleggers en woningcorporaties. In de onderstaande tabel worden deze transacties uitgesplitst op basis van de omvang van de portefeuille van de belegger.
tot met 5 woningen
25.995
40%
6 tot 100 woningen
26.178
40%
meer dan 100 woningen
13.626
21%
Bron: eigen bewerking op basis van data Kadaster
door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal
Vraag 7

Bent u alsnog bereid (wettelijk) te regelen dat ook zittende huurders in de vrije sector recht hebben op huurverlaging, zoals dat onder voorwaarden ook mogelijk is voor sociale huurders?

Uit WoON2018 blijkt dat huurders in de vrije sector, een groter deel van hun inkomen kwijt zijn aan woonlasten ten opzichte van 2012. Op basis van EIB-onderzoek blijkt dat 40% procent van de huurders met een middeninkomen in de vrije huursector een zeer hoge woonquote heeft. In de andere sectoren liggen deze aandelen veel lager. In de koopsector gaat het om 20% van de middeninkomens, terwijl er in de gereguleerde huursector bijna geen middeninkomens zijn die een zeer hoge woonquote hebben11.
Er zijn diverse redenen wat maakt dat ik het toepassen van een eenmalige huurverlaging in de vrije sector niet passend acht. Bij het uitbreiden van de wet Eenmalige huurverlaging huurders met een lager inkomen staat niet langer de kwaliteit van de woning centraal bij het bepalen van de huurprijs, maar het inkomen van de zittende huurder. Eenzelfde wijze van huurverlaging in de vrije sector zou een grote stelselwijziging behelzen. Daarbij komt dat het grootste deel van de vrijesectorwoningen verhuurd wordt door de particuliere verhuurders en beleggers, die anders dan woningcorporaties geen maatschappelijke taak hebben om huishoudens met een laag inkomen betaalbaar te huisvesten.
Hiernaast spelen ook andere uitvoeringsaspecten een rol. Circa 540.000 huurders huren een woning in de vrije sector. Naast woningcorporaties zijn er naar schatting 300.000 andere verhuurders actief in de gehele huursector12. Indien een huurder een afdwingbaar recht krijgt om de huur te verlagen is er sprake van een regulering van het eigendomsrecht van de verhuurder. Mogelijk zullen, om deze regulering gerechtvaardigd te laten zijn vanuit het oogpunt van proportionaliteit (fair balance), voor verhuurders aanvullende maatregelen nodig zijn. Woningcorporaties hebben een tegemoetkoming gekregen voor de eenmalige huurverlaging via een verlaging van de verhuurderheffing. Op dit moment zijn er geen instrumenten of bestaande processen waarop kan worden aangesloten om verhuurders, die niet belastingplichtig zijn voor de verhuurderheffing, gericht tegemoet te komen voor inkomensdervingen die zouden ontstaan door een huurverlaging. Er zullen daarom aanvullende middelen aangewend moeten worden om de uitvoering en handhaving in te regelen. Het grote aantal verhuurders in de particuliere sector toont aan dat het moeilijk is om een dergelijke maatregel in te voeren.
Vraag 8

Bent u alsnog bereid het puntenstelsel ook van kracht te laten zijn voor de vrije sector zodat de huren gereguleerd worden en excessieve huren worden teruggedrongen en bent u voorts bereid de wettelijke huurstijging voor de sociale en vrije sector de komende jaren te bevriezen? Zo nee, bent u bereid de huurstijging te beperken tot een laag percentage? Zo ja, welk percentage?

Zoals toegelicht in mijn antwoord op vraag 5 onderzoek ik momenteel wat de effecten zijn van verschillende reguleringsmogelijkheden voor de vrije sector. Ik schets in antwoord op vraag 4 ook de uitdaging waar we voor staan om meer woningen te creëren. Ik wil de resultaten van dit onderzoek afwachten.
De huren in de sociale sector zijn dit jaar bevroren naar aanleiding van de motie Beckerman13. Ik vind deze huurbevriezing voor dit jaar gerechtvaardigd gezien de onzekerheid die de coronacrisis, die langer voortduurde, met zich mee bracht. Ik zie geen aanleiding om de huren voor een langere te bevriezen, temeer omdat het effect van een eenmalige bevriezing jarenlang doorwerkt. Na de huurbevriezing van dit jaar, geldt volgend jaar, zoals aangekondigd, dat de maximale huurverhoging in de sociale sector wordt beperkt tot inflatie + 1 procentpunt14. Tevens heb ik, naar aanleiding van de initiatiefwet van de heer Nijboer, de jaarlijkse huurprijsstijging in de vrije sector al voor drie jaar gemaximeerd op inflatie + 1 procentpunt.
Vraag 9

Kunt u voor de woningen die de afgelopen jaren zijn gekocht door beleggers aangeven welke huren hiervoor zijn gevraagd en kunt u hierbij aangeven wat de (gemiddelde) totale huurprijs is, de huur per m2 en wat de huur was voor de verkoop? Kunt u deze gegevens uitsplitsen per gemeente en woningmarktregio? Zou u, indien u niet beschikt over deze gegevens, hier onderzoek naar willen laten doen?

Ik zie geen mogelijkheden betrouwbaar in de door u gevraagde informatie te voorzien. De door u gevraagde informatie is niet beschikbaar. Voor de door u gevraagde uitsplitsing is niet voldoende data bekend over de gevraagde huurprijzen. Voor de gevraagde uitsplitsing is een gedetailleerd beeld nodig van de gevraagde huurprijzen en deze is niet beschikbaar. De mogelijkheid van bijvoorbeeld de jaarlijks door het CBS uitgevoerde jaarlijkse huurenquête is voor wat betreft deze beleggers gebaseerd op een steekproef en daarmee op een te kleinschalig bestand om op het gevraagde detailniveau antwoorden te geven.
Vraag 10

Kunt u voor de woningen die de afgelopen jaren zijn gekocht door beleggers, aangeven hoe vaak ze met welk type huurcontract zijn verhuurd en kunt u aangeven hoe vaak er is gekozen voor een tijdelijk huurcontract? Kunt u aangeven hoe vaak er na afloop opzegging van een huurcontract bij een nieuw contract wordt gekozen voor een huurstijging? Hoe hoog zijn deze stijgingen? Zou u, indien u niet beschikt over deze gegevens, hier onderzoek naar willen laten doen?

Evenals voor de gevraagde informatie in vraag 9 zie ik geen mogelijkheden om betrouwbaar in de hier gevraagde informatie met betrekking tot het type huurcontract te voorzien. Van de woningen aangekocht door beleggers wordt niet bijgehouden wat het type huurcontract is dat wordt afgesloten. In het evaluatierapport van de Wet doorstroming huurmarkt 2015 is bij benadering in de vorm van een grofmazige bandbreedte informatie gegeven over de omvang van het huidige gebruik van tijdelijke huurcontracten. Het is op basis van de beschikbare data volgens onderzoeksbureau Companen niet aan te tonen dat het vaker verhogen van de huren in de particuliere huursector direct verband houdt met de invoering van tijdelijke huurcontracten.
In algemene zin is wel bekend in welke mate er bij afsluiten van nieuwe contracten door verhuurders wordt gekozen voor een huurstijging. Zonder onderscheid naar soort contract of soort verhuurder was tussen juli 2020 en juli 2021 bij bewonerswisseling sprake van een huurstijging van 7,2%.
Vraag 11

Bent u van mening dat het door u gekozen instrumentarium afdoende is om de problemen die nu door het opkopen van woningen door beleggers worden veroorzaakt te verhelpen? Zo ja, welke effecten verwacht u? Zo nee, welke extra maatregelen gaat u nemen?

Ik heb zowel maatregelen genomen die het voor beleggers minder aantrekkelijk maken om (koop)woningen op te kopen, waarmee ik de positie van starters ten opzichte van beleggers verbeter, als maatregelen die borgen dat huurders geen excessieve huurprijs(stijging) betalen.
Zo krijgen gemeenten met de opkoopbescherming de mogelijkheid om ervoor te kunnen zorgen dat in aangewezen gebieden goedkope en middeldure koopwoningen niet zomaar kunnen worden opgekocht voor de verhuur. Is per 1 januari de overdrachtsbelasting gedifferentieerd waardoor starters geen overdrachtsbelasting betalen en voor beleggers het tarief is verhoogd tot 8%. Ook heb ik een cap op de WOZ-waarde in het woningwaarderingsstelsel aangekondigd waardoor wordt voorkomen dat gereguleerde woningen door snel stijgende huizenprijzen sneller in het vrije huursegment terecht komen, terwijl ze daar langs andere maatstaven niet thuishoren. En is de jaarlijkse huurprijsstijging in de vrije sector voor drie jaar gemaximeerd op inflatie + 1 procent.
Een deel van de hierboven genoemde maatregelen moet nog in werking treden waardoor starters, middeninkomens en huurders de voordelen van een deel van de maatregelen nog moeten gaan ervaren. Vooralsnog ben ik niet voornemens om aanvullende maatregelen te nemen.
Vraag 12

Deelt u de angst dat de opkoopbescherming die vanaf 1 januari van kracht wordt kan zorgen voor een «waterbedeffect», waarbij beleggers zich gaan verplaatsen naar wijken en gebieden waar de opkoopbescherming niet geldt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

Binnen een gemeente kunnen er gebieden zijn waar er door de opkoop van goedkope en middeldure koopwoningen door beleggers problemen ontstaan, terwijl er in andere gebieden geen problemen hoeven te ontstaan en/of er juist behoefte is aan een groter huursegment. Gezien het feit dat de opkoopbescherming een ingrijpend instrument is, is het de bedoeling dat gemeenten de opkoopbescherming alleen daar invoeren waar dat noodzakelijk is vanuit het oogpunt van schaarste aan goedkope en middeldure koopwoningen of vanwege de leefbaarheid. Met deze gebiedsgerichte aanpak wordt voorkomen dat de opkoopbescherming ingevoerd wordt in delen van de gemeente waar dit niet noodzakelijk is. Het zou kunnen voorkomen dat beleggers zich verplaatsen van gebieden waar een opkoopbescherming is ingevoerd naar naastgelegen gebieden waar de opkoopbescherming niet is ingevoerd. Dit hoeft niet direct te leiden tot schaarste- of leefbaarheidsproblemen in die gebieden. Als dat onverhoopt wel het geval is kan de gemeente ook in die gebieden een opkoopbescherming invoeren.
Vraag 13

Deelt u de analyse dat huurders die reeds in een door een belegger opgekochte woning wonen, niet of nauwelijks profijt hebben van de maatregelen die u nu neemt? Zo ja, wat gaat u voor hen doen? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik bij mijn antwoord op vraag 11 heb beschreven heb ik ook maatregelen genomen ten gunste van zittende huurders. Zo is de jaarlijkse huurprijsstijging in de vrije sector voor drie jaar gemaximeerd op inflatie + 1 procent. Daarnaast heb ik wettelijke belemmeringen weggehaald zodat huurders en verhuurders een tijdelijke huurkorting af kunnen spreken wanneer er sprake is van een tijdelijke inkomensdaling. Tevens heb ik de huren in de sociale sector voor één jaar bevroren. Ik houd de effecten van deze maatregelen in het oog. Vooralsnog ben ik niet voornemens om aanvullende maatregelen te nemen.
Vraag 14

Bent u van mening dat huurders in de vrije sector nu voldoende rechten en bescherming hebben? Zo ja, waarom? Zo nee, wat gaat u hieraan doen?

Zoals toegelicht in antwoord op vraag 11 en vraag 13 heb ik verschillende maatregelen genomen of aangekondigd ten gunste van huurders. Voor huurders in de vrije sector met een huurcontract voor onbepaalde tijd gelden daarnaast dezelfde opzeggingsgronden als voor huurders in de gereguleerde sector. Verder is het voor huurders in de vrije sector mogelijk om hun aanvangshuurprijs te laten toetsen door de Huurcommissie binnen zes maanden. Met de maximering van de huurverhogingen genieten huurders in de vrije sector de komende drie jaar bovendien een vorm van huurprijsbescherming, en is het ook mogelijk geworden om die huurverhoging te laten toetsen door de Huurcommissie. Verder kunnen huurders en verhuurders bij geschillen in de vrije sector advies vragen van de Huurcommissie, indien zij dit overeenkomen. Ik verwijs u verder naar het antwoord op vraag 15 waarin ik mijn voornemens schets op het gebied van gemeentelijk instrumentaria. Ik bied hiermee een breed palet aan instrumenten om huurders in de vrije sector te beschermen en ik zie vooralsnog geen aanleiding om dit verder uit te breiden.
Vraag 15

Bent u van mening dat er nu voldoende mogelijkheden zijn, voor bijvoorbeeld gemeenten, om in te grijpen wanneer verhuurders zich niet aan wet- en regelgeving houden? Kunt u uw antwoord toelichten?

Gemeenten hebben vanuit verschillende wetten, zoals bijvoorbeeld de Woningwet en de Huisvestingswet, instrumentarium tot hun beschikking om op te treden tegen verhuurders die zich niet aan wet- en regelgeving houden. Over het algemeen is dit instrumentarium toereikend om een overtreding van wet- en regelgeving te adresseren en de overtreder ertoe te bewegen de overtreding ongedaan te maken. Evenwel zie ik in de praktijk dat gemeenten in aanvulling op het reeds bestaande instrumentarium behoefte hebben aan extra instrumenten om op te treden tegen verhuurders die blijvend malafide gedrag vertonen. Om deze reden heb ik momenteel het wetsvoorstel «goed verhuurderschap» in voorbereiding, dat ik bij brief aan uw Kamer heb aangekondigd en dat momenteel voorligt voor consultatie. Met dit voorstel krijgen gemeenten onder meer de bevoegdheid om een gebiedsgerichte verhuurdervergunning te introduceren. Hierdoor ontstaan meer mogelijkheden om op te treden tegen malafide verhuurders en kan in een uiterst geval een dergelijke verhuurder uit de sector geweerd worden door het intrekken van de vergunning.

Titel

Status

Indiener (persoon)

Indiener (partij)

Onderwerpen

4240 kamervragen gevonden

beantwoord onbeantwoord uitgesteld

Alle

27 augustus 2021 - 27 september 2021

31 dagen

Tom van der Lee (GL)

Dilan Yeşilgöz-Zegerius (staatssecretaris economische zaken) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

26 augustus 2021 - 9 september 2021

14 dagen

Renske Leijten (SP)

Stef Blok (minister economische zaken) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10

Vraag 11

Vraag 12

23 augustus 2021 - 15 oktober 2021

53 dagen

Inge van Dijk (CDA)

Wopke Hoekstra (minister financiën) (CDA)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

20 augustus 2021 - 13 september 2021

24 dagen

Inge van Dijk (CDA)

Mona Keijzer (staatssecretaris economische zaken) (CDA)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

20 augustus 2021 - 28 september 2021

39 dagen

Lisa Westerveld (GL)

Mona Keijzer (CDA), Ingrid van Engelshoven (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

20 augustus 2021 - 13 september 2021

24 dagen

Mustafa Amhaouch (CDA)

Mona Keijzer (staatssecretaris economische zaken) (CDA)

Bronnen

Vraag 1