Vraag 1

In hoeveel landen in de Europese Unie (EU) is er sprake van een tax shelter voor de filmindustrie?

Er zijn maar weinig landen met een tax shelter. Voorbeelden zijn België en Luxemburg. Een groot aantal landen binnen de EU kent echter andere stimuleringsregelingen voor de filmindustrie.

Vraag 2

Is de afgelopen jaren het aantal tax shelters in de EU toegenomen of afgenomen? Kunt u de ontwikkeling daarvan in de EU over de laatste tien jaar beschrijven?

De stimuleringsmaatregelen in de vorm van een tax shelter staan het meest bloot aan kritiek en verandering. Fiscale bevoordeling van in lokale filmproductie gedane investeringen leidt vaak tot het opzetten van ingewikkelde rendements-constructies waarbij relatief veel kosten gemaakt worden ten behoeve van tussenpersonen en het fiscaal gefaciliteerde kapitaal in te geringe mate ten goede komt aan lokale filmproductie.
Naast het instrument van tax shelter bestaan binnen de EU andere vormen van economische stimuleringsprogramma’s voor de nationale of lokale filmindustrie. Voorbeelden hiervan zijn directe subsidiering (cash rebate) of een belastingteruggave (tax rebate), die beide direct of indirect zijn gekoppeld aan de in de betreffende EU-lidstaat of -regio gedane bestedingen. Voorbeelden van lidstaten die economische stimuleringsmaatregelen voor de nationale of lokale filmindustrie kennen in de gedaante van een cash rebate of een tax rebate zijn: Duitsland, België, Italië, Frankrijk, Noorwegen, Finland, Zweden, Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk, Frankrijk, Malta, Italië, Verenigd Koninkrijk, Hongarije en Ierland.
Het aantal economische stimuleringsmaatregelen in de verschillende vormen is de afgelopen 10 jaar toegenomen. In België (2004), Frankrijk (drie regelingen 2004, 2005, 2009), Verenigd Koninkrijk (2007), Malta, Italië (2008), en Hongarije (2011) zijn in deze periode stimuleringsmaatregelen ontworpen en aangenomen, waarbij Ierland (1987) en Luxemburg (1989) voorbeelden zijn van landen waarbij de stimuleringsmaatregelen langer dan 10 jaar bestaan.

Vraag 3

Kunt u beschrijven hoe een tax shelter in Nederland technisch kan worden ingericht, zoals bijvoorbeeld de inrichting in België?

Tijdens de behandeling van het Belastingplan 2013 in uw Kamer is een dergelijk tax shelter aan de orde gekomen. In dit kader heeft de staatssecretaris van Financiën aangegeven dat een tax shelter voor de filmindustrie niet past bij de in de fiscale agenda1 opgenomen uitgangspunten, zoals het terugdringen van het fiscaal instrumentalisme en het eenvoudiger, robuuster en fraudebestendiger maken van het fiscale systeem. Deze uitgangspunten staan nog steeds. Het invoeren van een tax shelter voor de Nederlandse filmindustrie zou betekenen dat een nieuwe fiscale faciliteit voor een specifieke sector wordt geïntroduceerd. Het creëren van nieuwe fiscale instrumenten voor specifieke industrieën of bedrijfstakken past niet bij het streven naar een verdere vereenvoudiging van het fiscale stelsel, tenzij daar het schrappen van andere fiscale regelingen tegenover staat en het per saldo tot een verbetering en tot een vereenvoudiging leidt. Het kabinet is daarom niet voornemens een tax shelter voor de Nederlandse filmindustrie te introduceren.
Tijdens de behandeling van het Belastingplan 2013 in uw Kamer is tevens een motie ingediend waarin de regering verzocht wordt te onderzoeken hoe een tax shelter voor de Nederlandse filmindustrie moet worden ingericht om een maximale positieve bijdrage te leveren aan het vestigingsklimaat voor films in Nederland, daarbij voorbeelden uit omringende landen te betrekken en dit onderzoek voor 1 juli 2013 naar de Kamer te zenden2. Deze motie is met ruime meerderheid van stemmen verworpen. Bij uw Kamer bestaat derhalve in ruime meerderheid geen behoefte aan het laten uitvoeren van een dergelijk onderzoek.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de Nederlandse filmindustrie (inclusief facilitaire filmproductiebedrijven) een concurrentienadeel heeft ten opzichte van landen waar wel een tax shelter bestaat? Deelt u de mening dat er nu sprake is van een ongelijk speelveld?

Economische stimuleringsmaatregelen zijn er op gericht om internationale (co)producties aan te trekken door het bieden van een voordeel. Hieraan wordt als voorwaarde verbonden dat een bedrag, uitgedrukt als percentage van het genoten voordeel, wordt besteed aan filmproductie in de lidstaat of regio die het voordeel biedt.
Door het aangaan van coproductie-overeenkomsten met partijen uit landen waar economische stimuleringsmaatregelen bestaan, voorzien Nederlandse producenten in de financieringsbehoefte voor hun films. Vanwege de aan die maatregelen gekoppelde bestedingseisen worden Nederlandse films deels in het buitenland geproduceerd en/of afgewerkt. Recente cijfers van het Filmfonds geven aan dat gemiddeld 25% van de Nederlandse filmproductie in het buitenland wordt uitgegeven.
Er zijn dus verschillen tussen Nederland en het buitenland op het gebied van economische stimuleringsmaatregelen en publiek-private financiering voor de filmindustrie. Tijdens de filmtop heeft de filmsector de mogelijkheid om te benoemen welke alternatieven eventueel voor Nederland denkbaar zijn.

Vraag 5

Kunt u aangeven of het ontbreken van een tax shelter in Nederland heeft geleid tot een verschuiving van het afwerken van Nederlandse speelfilms van Nederlandse naar buitenlandse facilitaire bedrijven? Klopt het dat hierdoor diverse Nederlandse facilitaire bedrijven in financiële problemen zijn geraakt?

De afgelopen jaren is volgens de cijfers van het Filmfonds 50% van de postproductie van films in het buitenland verzorgd. Omdat juist de postproductie een onderdeel van het maakproces is dat makkelijker naar het buitenland te verplaatsen is, ligt het voor de hand dat met name bij de facilitaire bedrijven het effect zichtbaar wordt van beslissingen van filmproducenten om met een deel van de productie uit te wijken naar het buitenland.
In het APE-rapport «Effecten van de economische crisis in de cultuursector» worden de gevolgen van de economische crisis voor de cultuursector in kaart gebracht. Daaruit blijkt dat de afgelopen drie jaar 49 (post)productiebedrijven failliet zijn gegaan en 12 in de eerste helft van 2012. De economische crisis trekt dus een wissel op de filmsector.

Vraag 6

Kent u het onderzoek dat is uitgevoerd is door uMedia-Deloitte in België naar de effecten van de tax shelter? Wat is uw reactie op de conclusie dat elke euro aan fiscale stimulans via de tax shelter de Belgische Staat uiteindelijk € 1,21 oplevert?

Nee. Over de conclusies van het onderzoek van Deloitte en uMedia is in een aantal media bericht, maar het onderzoek zelf is (nog) niet gepubliceerd en ik heb daarvan dus niet kennis kunnen nemen.

Vraag 7

Kunt u ingaan op de effecten van een tax shelter in de Nederlandse situatie? Welk effect heeft dit op de concurrentiepositie van de filmsector? Wat zouden de effecten, mede in het licht van de Belgische praktijk, op de Nederlandse overheidsfinanciën kunnen zijn?

Wat de effecten van een tax shelter op de overheidsuitgaven in Nederlands zouden zijn, is onbekend.

Vraag 8

Hoeveel Nederlandse films worden er nu in het buitenland gemaakt? Kunt u de ontwikkeling schetsen in de laatste tien jaar?

Van de 31 Nederlands filmproducties die in 2012 zijn uitgebracht, zijn er 18 die meer dan 25% van hun uitgaven in het buitenland hebben gedaan. De oorzaak hiervan zit in de economische stimuleringsmaatregelen in het buitenland. Deze stimuleringsmaatregelen brengen bestedingsverplichtingen met zich mee.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Kinderarbeid bij productie schoenen van grote ketens»1 en de rapporten over dit onderwerp van de stichting SOMO en de campagne «Stop Kinderarbeid – School, de beste werkplaats»?2

Ja.

Vraag 2

Bent u van mening dat de ketenverantwoordelijkheid van bedrijven zich uitstrekt tot de hele productieketen, waaronder productie van onderdelen en materialen zoals leer?

De Nederlandse overheid ziet de OESO-richtlijnen als het normatieve kader voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. De OESO-richtlijnen geven aan dat bedrijven zich binnen hun eigen activiteiten moeten onthouden van het veroorzaken van of bijdragen aan schendingen van de richtlijnen. Daarnaast moeten bedrijven nastreven om schendingen te voorkomen of te mitigeren als zij hier zelf geen bijdrage aan hebben geleverd, maar de schending direct verbonden is aan hun bedrijfsactiviteiten via de productieketen. Bedrijven dienen, waar mogelijk, hun leveranciers en onderaannemers aan te moedigen om gedragsregels toe te passen die verenigbaar zijn met de OESO-richtlijnen. Ook wordt van bedrijven verwacht dat ze due dilligence uitvoeren. Dat wil zeggen dat bedrijven mogelijke MVO-risico’s in kaart brengen en beleid voeren om deze risico’s te voorkomen of te verminderen. Hierbij moet rekening worden gehouden met aspecten als de omvang van het bedrijf, de aard en context van de bedrijfsactiviteiten en de ernst van de risico’s op schendingen. Bij het zoeken naar een ketenverantwoordelijkheidsstrategie kan de «supply chain logic» van prof. Ruggie, speciaal vertegenwoordiger voor mensenrechten en bedrijfsleven bij de VN, een goed hulpmiddel zijn.
Het rapport «Waar de schoen wringt» van SOMO en de campagne Stop Kinderarbeid geeft aan dat kinderarbeid in de schoenenketen op grote schaal lastig te monitoren is. De meeste kinderarbeid vindt plaats in de informele looisector waar moeilijk zicht op te krijgen is. Dit maakt dat het voor schoenenbedrijven lastig kan zijn om grip te krijgen op wat er zich dieper in de productieketen afspeelt. Echter, dit ontslaat bedrijven niet van eerder genoemde verplichting om al het mogelijke te doen wat redelijkerwijs van hen kan worden verwacht om kinderarbeid in de productieketen te voorkomen.

Vraag 3

Bent u bereid om de schoenenbedrijven waar kinderarbeid in de productieketen is gevonden, en de bedrijven die geen heldere aanpak van kinderarbeid in hun productieketen hebben, daarop aan te spreken?

Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft naar aanleiding van uw vragen zowel contact gehad met de campagne Stop Kinderarbeid als met de Nederlandse bedrijven waarover in het rapport wordt geconcludeerd dat zij onvoldoende mee hebben gewerkt met het onderzoek. De methodiek die de campagne Stop Kinderarbeid hanteert voor hoor en wederhoor is bij de bedrijven niet als zodanig herkend. De bedrijven Van Lier, Van Bommel, Cruyff Sports en Euroshoe hebben aangegeven graag in gesprek te treden met de campagne Stop Kinderarbeid. Allen geven aan beleid te hebben om kinderarbeid in de keten te voorkomen. Overigens merken de bedrijven hierbij op dat het zeer lastig is om zicht te krijgen op zaken die zich dieper in de keten afspelen. Sommige bedrijven gaven aan dat de hen gestuurde vragenlijst zeer uitgebreid was en ook bedrijfsvertrouwelijke informatie verlangde. Om de dialoog tussen de Campagne Stop Kinderarbeid en de betrokken bedrijven te faciliteren, zal het ministerie de partijen uitnodigen voor een gesprek.
De campagne Stop Kinderarbeid verdenkt in het bijzonder de merken Bata, Clarks, Marks & Spencer en Bugatti van het gebruik van kinderarbeid in hun productieketen. Dit zijn alle buitenlandse merken zonder vertegenwoordiging in Nederland. De Raad Nederlandse Detailhandel (RND) geeft aan dat deze merken niet of nauwelijks door de aangesloten schoenenbedrijven worden verkocht. Bij de RND-leden die schoenen verkopen is geen kinderarbeid door de campagne Stop Kinderarbeid gevonden.
Twee grote RND-leden uit de schoenenbranche hebben samen met de RND aan het Business Social Compliance Initiative (BSCI) gevraagd om het onderwerp kinderarbeid in de schoenenketen op te pakken. BSCI is een platform van bedrijven dat als doel heeft wereldwijd de werkomstandigheden in de toeleveringsketen te verbeteren. BSCI heeft aan het ministerie bevestigd hiermee aan de slag te gaan. Hierbij zullen in ieder geval activiteiten in India opgestart worden. BSCI zal andere schoenenbedrijven vragen deel te nemen aan het initiatief dat zij gaat ontplooien.

Vraag 4

Zijn er schoenenbedrijven – waaronder de in de rapporten genoemde – die op enige wijze overheidssteun ontvangen dan wel meegaan met handelsmissies? Zo ja, bent u van plan de bedrijven die geen adequate aanpak van kinderarbeid en andere schendingen van arbeidsrechten in de keten hebben, aan te spreken op hun maatschappelijke verantwoordelijk dan wel, als zij hun gedrag niet veranderen, uit te sluiten van overheidssteun?

Nee, er zijn geen schoenenbedrijven die momenteel overheidssteun ontvangen of in het verleden mee zijn geweest met handelsmissies.

Vraag 5

Bent u bereid om de aankoop van werk/bedrijfsschoenen door (semi)overheidsorganisaties – waaronder politie en brandweer – en door de overheid gefinancierde organisaties – waaronder ziekenhuizen – te toetsen aan het beleid voor duurzaam inkopen, mede op het gebied van sociale criteria?

Binnen het beleid voor duurzaam inkopen zijn voor de inkoop van werk/-bedrijfsschoenen de sociale voorwaarden van toepassing. Door toepassing van de sociale voorwaarden verlangt een opdrachtgever van zijn opdrachtnemer een redelijke inspanning om sociale misstanden in de keten, zoals kinderarbeid, aan te pakken. De inspanning betreft in essentie het analyseren van risico’s en als die aanwezig zijn het beïnvloeden van de toeleverketen en daarover rapporteren3. Het beleid voor duurzaam inkopen is primair gericht op overheden, met het oogmerk een hefboom- en voorbeeldfunctie te vervullen. Andere organisaties kunnen het instrumentarium toepassen en worden daar in algemene zin ook toe opgeroepen. Het beoordelen van het aankoopbeleid van niet-overheidsorganisaties zoals ziekenhuizen behoort tot de verantwoordelijkheid van deze organisaties zelf.

Vraag 6

Bent u bereid om de bestrijding van kinderarbeid en het naleven van arbeidsrechten in de gehele productieketen van schoenen aan de orde te stellen bij de regeringen van landen waaruit Nederland veel schoenen importeert zoals India, China, Indonesië, Vietnam, Brazilië, Dominicaanse Republiek, Thailand, Bangladesh en Turkije?

De ambassades in de genoemde landen grijpen waar mogelijk de gelegenheid aan om aandacht te vragen voor de bestrijding van kinderarbeid en het naleven van arbeidsrechten en zullen dit voortzetten.
De Turkse overheid is door Nederland ondersteund bij het bestrijden van kinderarbeid in de seizoensarbeid in de hazelnootpluk. In Brazilië is in een gesprek van de ambassade met het Ministerie van Sociale Ontwikkeling en Bestrijding van de Honger (Ministério do Desenvolvimento Social e Combate à Fome) het rapport onder de aandacht gebracht. De Nederlandse ambassade in de Dominicaanse Republiek (DR) geeft aan dat verschillende betrokkenen in de productieketen (waaronder ook Nederlandse leveranciers van grondstoffen) van mening zijn dat er in de schoenenindustrie in de DR geen sprake is van kinderarbeid omdat deze industrie gevestigd is in de streng gecontroleerde vrijhandelsparken waarvan toegang voor kinderen verboden is en streng wordt gecontroleerd.
In China komt Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen vrijwel altijd ter sprake in gesprekken tussen de Nederlandse posten en het bedrijfsleven. De posten wijzen bedrijven op de risico’s en verantwoordelijkheden (OESO-richtlijnen) en adviseren over aspecten als due diligence. De bestrijding van kinderarbeid en het naleven van arbeidsrechten staat op de agenda van de jaarlijkse EU-India mensenrechtendialoog. Ten aanzien van Vietnam geldt dat Nederland het door de International Labour Organization (ILO) opgezette Better Work programma financiert dat onder meer het naleven van arbeidsstandaarden tot doelstelling heeft en zich richt op de textielindustrie. Dit programma is uitgebreid en omvat nu ook de schoenenindustrie.
Tot slot is Nederland in EU-verband betrokken bij de bestrijding van kinderarbeid wereldwijd (antwoord4 van de Europese Commissie op de vragen E-007450/12 en E-007451/12).

Vraag 7

Bent u bereid de Nederlandse ambassades in de bovengenoemde exporterende landen op de hoogte te stellen van de informatie van Stop Kinderarbeid en SOMO en hen te vragen deze informatie onder de aandacht te brengen van overheidsorganisaties, relevante bedrijven en werkgevers- en werknemersorganisaties?

Op verschillende manieren worden de posten geïnformeerd over MVO en kinderarbeid. In september jl. zijn alle posten geïnformeerd over een aantal aspecten van MVO, waarbij o.a. de brochure van de campagne Stop Kinderarbeid, het actieplan Out of Work and into School, is toegestuurd en de brochure van OECD-Watch over de OESO-richtlijnen. In augustus zijn de ambassades in China, India, Vietnam en Brazilië op de hoogte gebracht van het onderzoek van de campagne Stop Kinderarbeid. De posten zijn op de hoogte gebracht van de rapporten via het online MVO Portal, een voor de posten, NGO’s en bedrijven toegankelijk forum dat dient ter informatievoorziening en platform voor discussie.

Vraag 8

Bent u als bewindspersonen bereid om als bewuste consument zelf schoenen en kleding te kopen van bedrijven met een adequaat beleid om kinderarbeid te bestrijden? Vindt u dat diplomaten als vertegenwoordigers van de Maatschappelijk Verantwoorde BV Nederland zo veel mogelijk verantwoorde kleding en schoeisel zouden moeten dragen? Zo ja, welke actie gaat u daartoe ondernemen?

Het dragen van verantwoorde kleding beschouw ik als een persoonlijke keuze voor zowel bewindspersonen als diplomaten. Zelf stel ik mij nu als bewindspersoon, maar ook al ver daarvoor, op als bewuste consument.

Vraag 1

Bent u bekend met de studie «The Future of Oil: Geology versus Technology» van een aantal IMF-economen (Internationaal Monetair Fonds), gepubliceerd in mei 2012?

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze studie? Bent u van mening dat deze studie een betrouwbare voorspelling geeft van de olieprijs? Hoe verhoudt deze studie zich tot de voorspellingen die het International Energy Agency (IEA) publiceert?

In de studie The Future of Oil: Geology versus Technology worden twee wetenschappelijke methoden om een prognose te maken van de olieprijs zorgvuldig gecombineerd teneinde een betere raming te maken van de ontwikkeling van de olieprijs. Het ramingsmodel van Benes et al. (2012) incorporeert vraagfactoren zoals structurele economische groei en conjuncturele schokken in de wereldeconomie alsmede aanbodfactoren zoals het toenemend olieaanbod in reactie op hogere prijzen en de beperkte mogelijkheden tot extra oliewinning. Met deze nieuwe methode komen de IMF-onderzoekers tot de conclusie dat de reële prijs van ruwe aardolie in het komende decennium permanent zal verdubbelen van circa $100 per vat in 2011 naar circa $180 in 2021.
Bij het invoeren van historische data, blijkt het gebruikte combinatiemodel beter olieprijsontwikkelingen te voorspellen dan andere modellen. Echter betekent dit niet dat het model ook de toekomstige olieprijsontwikkeling accuraat weet te voorspellen. Ook dit combinatiemodel moet zich nog bewijzen. Wel is het prijzenswaardig dat de IMF-onderzoekers proberen de verschillende theorieën in één model bijeen te brengen en daarmee zoveel mogelijk bij de reële ontwikkelingen in de oliemarkt proberen aan te sluiten.
Het Internationaal Energy Agency hanteert een andere methode dan Benes et al. (2012). Het IEA maakt geen langetermijnvoorspellingen van de olieprijs. In de World Energy Outlook van 2011 schetst het IEA een drietal scenario’s met elk een verschillende olieprijs als uitkomst. De olieprijs is in de World Energy Outlook een resultante van in de scenario’s beschreven beleidskeuzes en ontwikkelingen.

Vraag 3

Wat zijn de gevolgen voor de Nederlandse economie van de voorspelling dat over een decennium de olieprijs zal zijn verdubbeld (circa 180 dollar per vat in 2021)? Hoe gevoelig is de Nederlandse economie voor stijgende en volatiele olieprijzen?

Eind 2010 heeft het Centraal Planbureau een scenario doorgerekend voor een olieprijsstijging in het geval van een beperking van het olieaanbod. In die doorrekening komt het bruto binnenlands product (BBP) van Nederland bij een 20% hogere olieprijs op middellange termijn 0,3% lager te liggen. Een olieprijsverdubbeling in een decennium zou dus het BBP met 1,5% kunnen drukken, hetgeen betekent dat de economische groei gemiddeld 0,15%-punt per jaar lager zou liggen.1 De Nederlandse economie verliest daarmee ruwweg een tiende van haar groeipotentie.
De oorzaken van de olieprijsontwikkeling bepalen hoe de ontwikkeling doorwerkt op de Nederlandse economie. Als een olieprijsstijging het gevolg is van een sterke groei van de wereldeconomie, zien de gevolgen er anders uit dan in het scenario waar een deel van het wereldaanbod van olie wegvalt zoals door het CPB is beschreven. Als de prijsstijging het resultaat is van wereldwijd meevallende economische groei, dan profiteert Nederland primair via haar aandeel in de groei van de wereldhandel. Dit compenseert volgens CPB-doorrekeningen het negatieve effect van hogere olieprijzen.

Vraag 4

Wat zijn de consequenties van deze studie van het IMF voor de studies van het CPB (Centraal Planbureau), die zich baseren op een olieprijs van 118 dollar per vat in 2020 (in navolging van het IEA) en tevens de Referentieraming Energie en Emissies: actualisatie 2012? Wat betekent de studie van het IMF voor het overheidsbeleid dat op basis van laatstgenoemde documenten is ingezet?

Het Centraal Planbureau gaat er in zijn korte- en middellangetermijnramingen vanuit dat de reële prijs van olie constant blijft. Dit komt overeen met een «random walk»-raming, zoals genoemd in de studie van Benes et al. (2012). Het onderzoek Benes et al. (2012) suggereert dat de «random walk»-methode, voor de introductie van de eigen nieuwe methode, de ramingmethode was met de beste voorspelresultaten. Het Internationaal Monetair Fonds blijkt in zijn nieuwste macro-economische ramingen van de World Economic Outlook October 2012 eveneens van reëel constante olieprijzen uit te zijn gegaan. Waar het langetermijnramingen betreft is het CPB voorlopig voornemens om de olieprijsraming te blijven baseren op de scenario's van de International Energy Outlook van het Internationaal Energie Agentschap.
De studie van de IMF-onderzoekers bevestigt dat het waarschijnlijk is dat olieprijzen door zowel oorzaken aan vraag- als aanbodzijde zullen stijgen. Dat de kosten van energie zullen stijgen is ook geconstateerd in het Energierapport en vormt een uitgangspunt van het energiebeleid van dit kabinet2. Het betekent allereerst dat alle veilige en betrouwbare energieopties hard nodig zijn voor het realiseren van betrouwbare energie tegen concurrerende prijzen: groen, maar ook grijs zoals kolen, gas en kernenergie. Daarbij bevestigen de stijgingen in olieprijzen de noodzaak van de huidige prioriteiten, waaronder het diversifiëren naar energiedragers en herkomst van energie, het versterken van de Europese markt, het positioneren van Nederland als gasrotonde, het stimuleren van hernieuwbare energie, het voeren van een actieve energiediplomatie, het bijmengen van biobrandstoffen in de transportsector, de inzet op elektrisch vervoer en de ontwikkeling van de biobased economy en het creëren van optimale omstandigheden voor innovatie.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de waarschuwing in de conclusies van het IMF-rapport dat dergelijke hoge olieprijzen de wereldeconomie op «onbekend terrein» brengen en dat er een pijngrens is waarboven de effecten van olieprijzen op het Bruto Binnenlands Product «non-lineair» worden? Is dit voor u reden onderzoek te laten verrichten naar de gevolgen van een sterker stijgende olieprijs dan waarmee in de huidige modellen van het IEA en het CPB is gerekend?

De IMF-onderzoekers stellen dat toekomstige olieprijzen notoir moeilijk zijn geweest om te voorspellen. Ook de nieuwe modelmatige schattingen van Benes et al. (2012) kunnen op basis van historische data op voorhand geen grote voorspelzekerheid worden toegedicht. Op basis van historische data zou de kans 90% zijn dat de gemiddelde reële olieprijs in 2022 tussen circa $120 en $240 uitkomt. Het is dus een grove schatting die in de praktijk met grote kans anders kan uitpakken. Het valt niet uit te sluiten dat inderdaad «onbekend terrein» wordt betreden en niet-lineaire effecten zouden kunnen optreden. Wanneer hoge olieprijzen een sector volledig onlevensvatbaar maakt, is het inderdaad mogelijk dat het effect van een olieprijsstijging op het bruto binnenlands product niet-lineair is. Echter, erg hoge olieprijzen leiden tot substitutie naar andere energiebronnen en tot ontwikkeling en gebruik van nieuwe technieken. Dit verkleint de kans op niet-lineaire effecten.
Vanwege de onzekerheden in het onderzoek naar prijsontwikkelingen en het doorlopend onderzoek dat medewerkers van o.a. het IMF en het IEA verrichten ben ik niet voornemens om onderzoek te laten verrichten naar de gevolgen van de genoemde veronderstelde olieprijsstijgingen.

Vraag 1

Klopt het dat u binnenkort een gesprek met de kledingbranche heeft over de uitvoering van de motie Braakhuis c.s. over volledige ketentransparantie en het uitbannen van kinderarbeid in de textielketen?1

Vraag 2

Wanneer kan de Kamer een voorstel van de regering verwachten over de uitvoering van deze motie?

Vraag 3

Is de regering van plan om naast de kledingbranche, ook relevante maatschappelijke organisaties bij de dialoog over uitvoering van de motie te betrekken?

Vraag 4

Bent u van mening dat het onlangs vastgestelde beleidskader met betrekking tot internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) voor het OS-bedrijfsleveninstrumentarium een goed uitgangspunt is voor uitvoering van de motie?2 Overweegt u daarbij onder meer de volgende aspecten te betrekken: hernieuwde OESO-richtlijnen als basis, «due diligence» in de hele productieketen met focus op waar de risico’s zitten, onderzoek van meldingen van schendingen door een overheidsorganisatie, periodieke externe evaluatie en rapportage?

Vraag 5

Hoe gaat de regering in dit geval invulling geven aan de «duty to protect» en «access to remedy» volgens de door de regering ondersteunde richtlijnen van de Verenigde Naties voor bedrijfsleven en mensenrechten? Is de regering in dit verband bereid de gevraagde inspanning van de kledingbranche op het gebied van ketentransparantie en het uitbannen van kinderarbeid te ondersteunen door onder meer: actieve IMVO-diplomatie in kledingexporterende landen waaronder versterkte inzet van ambassades, het zoeken van samenwerking in de EU om de problemen gezamenlijk aan te pakken, het systematisch onafhankelijk laten onderzoeken/monitoren van kinderarbeid en schending van arbeidsrechten in de kledingindustrie, samenwerking met en zo nodig financiering van lokale organisaties die zich inzetten voor het uitbannen van kinderarbeid en het ondersteunen van multi-stakeholder initiatieven, die zich willen committeren aan de uitvoering van de motie? Zo ja, welke van deze middelen of andere middelen wilt u inzetten?

Vraag 6

Wanneer is het voor eind 2011 beloofde rapport van de Europese Commissie over kinderarbeid en handelsmaatregelen te verwachten? Heeft de Commissie op basis van de Raadconclusies over kinderarbeid van juni 2010 inmiddels een plan van aanpak ontwikkeld en in uitvoering? Zo nee, waarom niet?

Vraag 7

Kent u de publicaties «Captured by Cotton», «Maid in India» en «Bonded (child) labour in the South Indian Garment Industry – Update of Debate and Action on the Sumangali Scheme»3 van SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen) en de Landelijke India Werkgroep? Deelt u de daarin verwoorde opvatting dat er ondanks enkele beperkte verbeteringen, nog slechts een zeer bescheiden begin is gemaakt met het uitbannen van het Sumangali-systeem, de omvangrijke gedwongen (kinder-)arbeid en verwante schendingen van arbeidsrechten?

Vraag 8

Wat zijn de resultaten van het gesprek van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie met zijn Indiase collega Singh van Corporate Affairs, als vervolg op de toezegging van laatstgenoemde dat hij bereid is tot samenwerking om bedrijven te ondersteunen bij het uitbannen van het Sumangali-systeem?4

Vraag 9

Bent u bereid om bij de uitvoering van de motie met betrekking tot twee casussen, – namelijk het uitbannen van het Sumangali-systeem in India en het aanpakken van kinderarbeid, extreem lage lonen en vakbondrepressie in Bangladesh5 – met spoed aanvullende actie te ondernemen in samenwerking met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties, en daar waar mogelijk lessen uit te trekken voor de uitvoering van de motie in algemene zin?

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het bericht dat DSM wereldwijd 1000 werknemers wil ontslaan en er in Nederland 400 banen gaan verdwijnen?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting dat er geen honderden banen in Nederland mogen verdwijnen door een paniekreactie van het bestuur van een grote onderneming, die vooral lijkt te zijn ontstaan uit het voornemen om aandeelhouders en de beurs te plezieren? Zo nee, waarom niet?

Naar ik heb begrepen neemt DSM deze beslissing naar aanleiding van een terugval van de winst in het eerste half jaar van 2012 en op basis van slechtere vooruitzichten voor de wereldeconomie voor de tweede helft van dit jaar. Dit is het gevolg van de toenemende economische onzekerheid en ongunstige marktontwikkelingen. Om ook in toekomst winstgevend te blijven en de continuïteit van het bedrijf te borgen, start DSM haar efficiency-kostenreductieprogramma. Deze beslissing is de verantwoordelijkheid van DSM.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat het onverdiend en onverantwoordelijk is dat een groot bedrijf, dat door de belastingbetaler is gesteund met de deeltijd-WW, nu met hoge winsten draait en goede toekomstverwachtingen heeft, plotseling aankondigt honderden banen te schrappen? Zo nee, waarom niet?

Deeltijd-WW was ervoor bedoeld bedrijven in staat te stellen waardevolle werknemers vast te houden tijdens de moeilijkste crisisjaren door de werktijd te verkorten, zodat deze bij een oplevende economie weer snel konden worden ingezet. Hiermee kon op korte termijn kapitaalvernietiging worden voorkomen. Tegelijk moesten lange termijn aanpassingen niet belemmerd worden. Om dit te bereiken gold bijvoorbeeld de voorwaarde dat als een werknemer 3 tot 5 maanden (afhankelijk van de duur van de dienstbetrekking) na afloop van de deeltijd-WW alsnog werkloos werd de werkgever een vergoeding moest betalen.
DSM is momenteel bezig met het verbeteren van de efficiency. Daarbij gaan mogelijk banen verloren, maar dat staat in het teken van de noodzaak van een structurele reorganisatie. Ontslag vanwege de langere termijn aanpassingen van een bedrijf aan nieuwe omstandigheden is iets anders dan ontslag vanwege scherpe vraaguitval tijdens het dieptepunt van de crisis.
Het aangekondigde efficiencyprogramma is door DSM onder andere ingezet naar aanleiding van de verslechterde vooruitzichten en toegenomen economische onzekerheid. Het programma is gericht op kostenreductie binnen het gehele bedrijf, om de toekomstige winstgevendheid en daarmee de continuïteit van het bedrijf te behouden. Het is nog niet duidelijk of daarbij sprake zal zijn van gedwongen ontslagen. Continuïteit binnen een bedrijf is van belang voor het behoud van werkgelegenheid op de lange termijn.
DSM blijft investeren in Nederland zoals dat blijkt uit de eerdere aankondigingen van DSM dit jaar, zoals de investeringen in Chemelot Campus/Maastricht Health Campus, de € 100 mln. extra investeringen in R&D-laboratoria en het bouwen van een nieuw ammoniumsulfaat fabriek in Geleen. Het is de taak van de overheid om Nederland zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor bedrijven zoals DSM. Vanuit het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie wordt dit gedaan door het creëren van een goed fiscaal klimaat, bieden van financieringsmogelijkheden (zoals de WBSO, RDA en Innovatiebox) en het voeren van topsectorenbeleid. Bij de recente aankondiging om te investeren in R&D-laboratoria gaf DSM aan dat deze keuze mede is ingegeven door het gevoerde overheidsbeleid. Dankzij de inzet van dit kabinet kiest een bedrijf zoals DSM er voor om te investeren in Nederland. Dit levert honderden extra banen op.

Vraag 4

Weet u of er gedwongen ontslagen zullen vallen bij DSM? Mochten deze er onverhoopt zijn, doet u dan een beroep op gelden uit de sociale fondsen binnen Europa om de getroffen werknemers te steunen? Zo nee, waarom niet?

Navraag bij het UWV leert dat er door DSM nog geen melding is gedaan in de zin van de Wet melding collectief ontslag en er geen ontslagaanvragen zijn ingediend. Dit ligt in lijn met de berichtgeving van DSM zelf. Op dit moment weet DSM nog niet of en zo ja hoeveel gedwongen ontslagen zullen vallen in Nederland. DSM zet zich in om haar mensen te helpen aan een nieuwe baan, binnen of buiten DSM.
Vanwege het natuurlijk verloop (pensionering etc.) binnen DSM kunnen er ook intern mogelijkheden ontstaan. Dit alles zorgt ervoor dat op dit moment nog niet in te schatten is hoeveel mensen uiteindelijk gedwongen ontslagen zullen worden in Nederland.
Mochten er grote aantallen gedwongen ontslagen komen, dan zal gekeken worden naar het Europees Globaliseringsfonds (EGF). Het EGF kan actieve arbeidsmarktmaatregelen financieren, die speciaal bedoeld zijn om ontslagen werknemers weer aan het werk te helpen.
Een aanvraag kan pas worden ingediend wanneer duidelijk is:
Echter, zolang niet duidelijk is of en wanneer er in een aaneensluitende periode van vier maanden minimaal 500 ontslagen vallen, valt hier nog weinig over te zeggen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Provincie kon Odfjell niet zelf sluiten»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de provincie het bevoegd gezag is over Odfjell?

Ja, de provincie Zuid-Holland is bevoegd gezag voor de vergunningverlening en het toezicht voor de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo).

Vraag 3

Kunt u aangeven welke mogelijkheden provincies ter beschikking staan om op te treden als bedrijven zich niet aan veiligheidsregels en voorschriften houden?

Gedeputeerde staten van een provincie hebben als bevoegd gezag met betrekking tot een inrichting op grond van de Wabo de volgende bestuursrechtelijke sanctiemogelijkheden tot hun beschikking:
Het stilleggen van een inrichting is in principe mogelijk met het toepassen van het instrument bestuursdwang. De inzet van dit instrument dient echter wel proportioneel te gebeuren. De bestuursrechter heeft regelmatig negatief geoordeeld over een algehele sluiting met een verwijzing naar proportionaliteit.

Vraag 4

Bent u van mening dat provincies onvoldoende middelen ter beschikking staan? Waarom vindt u dat?

Nee, ik ben van mening dat de provincie voldoende instrumenten heeft.

Vraag 5

Wat zou er moeten gebeuren zodat provincies wel effectief kunnen optreden?

Er wordt gewerkt aan een landelijk stelsel van regionale uitvoeringsdiensten, waarmee ik verwacht dat de beschikbare toezichtinstrumenten effectiever en efficiënter ingezet worden.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het nieuwsitem «Problemen Odfjell zijn er na 30 jaar kennelijk nog steeds»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe vaak en wanneer precies hebben de toezichthoudende instanties in de afgelopen 30 jaar de blusleidingen en andere «lines of defence» live getest en wat waren de resultaten?

De Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) stelt een onderzoek in naar de situatie bij Odfjell. Aangezien beoogd wordt om naast het bedrijf zelf ook de vergunningverlenende en toezichthoudende partijen te onderzoeken kunnen bovengestelde vragen aan de orde komen. Ik wil de OVV niet in de weg zitten met het vergaren van informatie, zodat ik de beantwoording van de vragen beperk tot die informatie die direct voor handen is en voldoende valide is.
Ten aanzien van vraag 2 en 5 over de live testen van blusleidingen is er direct informatie bij de BRZO-toezichthouders beschikbaar van de periode dat Odfjell de eigenaar van het tankopslagbedrijf was, dat is vanaf 2000.
De Veiligheidsregio Rotterdam (VRR), de DCMR en Inspectie SZW voeren zelf geen live testen uit. Bij omvangrijke en complexe bedrijven leggen VRR en DCMR de verplichting voor het uitvoeren van live testen bij de bedrijven. Hiervoor wordt een plan gevraagd. Bij oplevering van nieuwe tanks of tankputten kunnen de VRR en de DCMR de live testen van de blus- en koelinstallaties bijwonen, alvorens goedkeuring te geven. Dit is vanaf 2000 driemaal gebeurd. De resultaten van deze testen waren goed.
Voor het overige verwijs ik u naar het onderzoek van de OVV.

Vraag 3

Hoe vaak en waar heeft Odfjell de leidingen zelf getest en wat waren de resultaten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoeveel aanwijzingen en boetes zijn in die periode (30 jaar) opgelegd vanwege het feit dat de blusleidingen, brandveiligheid en gerelateerde zaken (zogenaamde lines of defense) niet aan de normen voldeden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Wordt bij de huidige inspectie elke blusleiding bij elke installatie live getest door de toezichthouder of is daar geen aanleiding voor?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Waarom wordt eerst overal gemeld dat Odfjell vóór 26 juli 15 tankputten leeg moet maken en waarom wordt deze datum vervolgens veranderd in 3 augustus op de sites van DCMR Milieudienst Rijnmond en Odfjell? Is de situatie in de tussentijd veilig geweest?

Op 20 juli is aan Odfjell bestuursdwang aangezegd om binnen 48 uur vijf tanks leeg te maken en om binnen één week 15 (andere) tanks leeg te maken. De inspecteurs van de DCMR en VRR hebben toezicht gehouden op het leegmaken van de tanks. Prioriteit daarbij is dat het leeg maken op een veilige en verantwoorde manier gebeurt. Bij het uitvoeren van de eerste last is gebleken dat het leeg maken van tanks op een veilige en verantwoorde manier meer tijd in beslag nam dan op 20 juli werd aangenomen. Om de veiligheidsrisico's van het leegmaken van de tanks te kunnen beheersen is door de DCMR besloten extra tijd te geven om de laatste tanks leeg te maken. Als extra beheersmaatregel is vanaf 20 juli permanent een brandweereenheid op het terrein aanwezig, op kosten van Odfjell.

Vraag 7

Zijn er in het verleden (30 jaar) meldingen ontvangen over de misstanden bij Odfjell, al dan niet anoniem, en hoe is hier door de diverse instanties mee omgegaan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 8

Bent u voornemens om een onderzoek te laten uitvoeren naar de rol en het functioneren van de DCMR? Bent u van plan op korte termijn significante wijzigingen in de manier van toezicht houden door te voeren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de brief die Philip Morris naar alle fracties in de gemeente Bergen op Zoom heeft gestuurd?1

Ik heb de betreffende uitzending van EenVandaag gezien en de brief gelezen.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat Philip Morris met onjuiste en misleidende informatie hun personeelsleden en raadsleden in Bergen op Zoom angst aanjaagt door te dreigen met mogelijk ontslag?

Het feit dat Philip Morris over een beleidsterrein dat hun activiteiten direct raakt, contact zoekt met het lokaal bestuur en hen informeert over mogelijke consequenties van landelijk beleid, is niet per definitie onethisch. Ik heb er het volste vertrouwen in dat lokale bestuurders dergelijke lobbyactiviteiten op integere en zorgvuldige wijze zullen afwegen.
Over de aard en frequentie van contacten tussen mijn ministerie met de tabakslobby heb ik u eerder geïnformeerd in antwoord op bovengenoemde Kamervragen. Van beïnvloeding van het ministerie van VWS en het ministerie van EL&I door Philip Morris ten aanzien van het voornemen de accijnzen op tabaksproducten te verhogen, is geen sprake geweest.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat Philip Morris de accijnsverhoging, met oneerlijke informatie, direct verbindt aan gevolgen voor de werkgelegenheid in Bergen op Zoom om zo de raadsleden onder druk te zetten? Wat is uw ethisch oordeel over deze lobbypraktijken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Was u op de hoogte van het feit dat Philip Morris op deze wijze gemeenteraadsleden en eigen personeel onder druk zet? Zo ja, hoe bent u op de hoogte gebracht?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Is Philip Morris ook met deze boodschap op het ministerie van EL&I geweest, en hoe is daarop gereageerd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Wat is de invloed van Philip Morris op het ministerie van VWS? Wordt ook op bovengeschetste wijze getracht uw beleid te beïnvloeden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 7

Deelt u het oordeel dat deze manier van lobbyen angst aanjaagt, oneerlijk en misleidend is, en bent u bereid Philip Morris hierop aan te spreken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nigeria vernieuwt licentie Shell in juni»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de kritiek dat de verlenging van de licentie van Shell haaks staat op de commotie omtrent de bedrijfsactiviteiten van Shell in Nigeria? Zo nee, waarom niet?

Verlenging van licenties is een zaak tussen de Nigeriaanse overheid en bedrijven waar de Nigeriaanse overheid zaken mee wenst te doen.

Vraag 3

Vindt u het acceptabel dat de licentie van Shell in Nigeria vernieuwd wordt en dat de oliemaatschappij enorm profiteert van Nigeria’s bodemschatten terwijl de bevolking blootstaat aan onder meer vervuild drinkwater en besmet voedsel? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe interpreteert u het gegeven dat de president-directeur van Shell Nederland bij «NOS op 3» zegt geen water uit Nigeria te willen drinken dat vervuild is door olielekkages in de Nigerdelta, terwijl de lokale bevolking dit vervuilde water dagelijks moet drinken als gevolg van olielekkages uit oliepijpleidingen van Shell die nog steeds niet zijn opgeruimd?2

Het is aan de president-directeur van Shell Nederland om te bepalen hoe om te gaan met protestacties tijdens de aandeelhoudersvergadering.

Vraag 5

Heeft u of hebben medewerkers van of namens uw ministerie recentelijk nog gesproken met de president-directeur of een andere medewerker van Shell Nederland over het compenseren van de lokale bevolking in Nigeria voor de gevolgen van de olielekkages? Zo ja, wat is er besproken, wanneer en door wie? Zo nee, bent u voornemens dit zo snel mogelijk te doen?

De Nederlandse regering heeft intensief contact met Shell op ambtelijk en politiek niveau. De situatie in de Nigerdelta en de invulling van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) aan de hand van de OESO Richtlijnen staan daarbij hoog op de agenda.
Het vinden van oplossingen voor onder andere de vervuilingsproblematiek in de Nigerdelta is deel van de doorlopende dialoog die de Nederlandse overheid faciliteert tussen de Nigeriaanse overheid, de lokale bevolking en de oliemaatschappijen, waaronder de Shell Petroleum Development Company of Nigeria Ltd Joint Venture (SPDC). Wij verwijzen hierbij ook naar de antwoorden op eerdere Kamervragen hierover (Aanhangsel van de Handelingen vergaderjaar 2011–2012, 1469).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «how Apple dodges billions in taxes 2012»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de belastingontwijkroute die «Double Irish With A Dutch Sandwich» genoemd wordt? Zo ja, kunt u uitleggen hoe deze route werkt? Zo nee, bent u bereid te onderzoeken hoe deze kennelijk bekende belastingontwijkroute werkt en de uitkomsten van het onderzoek aan de Kamer toe te sturen?

Zoals ik in december 2011 in antwoord op Kamervragen van het lid Braakhuis al schreef is de term »Dutch sandwich» geen nauwkeurig omschreven term en bestaat er geen juridische definitie van. Hetzelfde geldt voor de «Double Irish with a Dutch sandwich». Dat blijkt ook wel uit het feit dat in het genoemde artikel in de New York Times de structuur in tweede instantie gewoon «Double Irish» wordt genoemd en dat het artikel niet duidelijk maakt op welke plaats een eventuele Nederlandse vennootschap een rol speelt in de structuur.
Uit de verschillende publicaties wordt wel duidelijk wat de functie van Nederlandse vennootschappen in dergelijke structuren zou kunnen zijn. Die functie lijkt vooral te bestaan uit het beheren van een sublicentie, het ontvangen van royalty’s uit de exploitatie van die sublicentie en het betalen van een vergoeding voor het gebruik van die sublicentie aan een Ierse vennootschap die, zo interpreteer ik het artikel in de New York Times, een immaterieel activum van een verbonden vennootschap in de Verenigde Staten heeft overgenomen.
Nederland is een aantrekkelijk vestigingsland voor dit soort werkzaamheden omdat Nederland met veel landen een belastingverdrag heeft afgesloten waarin de bronheffing op royalty is beperkt en omdat Nederland zelf geen bronbelasting heft op uitbetaalde royalty’s. Dit effect wordt overigens binnen de Europese Unie al bereikt door de werking van de Interest- en Royalty Richtlijn.
Ik merk hierbij op dat de marge tussen in Nederland ontvangen en betaalde royalty gewoon met vennootschapsbelasting belast is en dat de hoogte van die marge in overeenstemming moet zijn met de in Nederland verrichte werkzaamheden.

Vraag 3

Is het waar dat er honderden bedrijven zijn die de genoemde belastingontwijkroute gebruiken? Is het waar, zoals in het artikel gesteld wordt, dat winsten door Nederland sluizen praktisch belastingvrij kan?

Zoals ik bij het antwoord op vraag 2 heb geschreven gaat het in dit soort gevallen niet om het door Nederland sluizen van winsten en al helemaal niet belastingvrij. Dat in relatie tussen andere landen wellicht wel een bronbelasting op royalty’s verschuldigd zou zijn is nog geen reden om aan het gebruik van Nederland een negatieve kwalificatie te geven. In de Notitie Fiscaal Verdragsbeleid heb ik uiteengezet waarom bronheffingen op, onder andere, royalty’s naar mijn mening ongewenst zijn.
Zoals ik in mijn antwoord op vragen van het lid Braakhuis over de «Dutch Pita» schreef is er geen aanleiding te veronderstellen dat door het gebruik van Nederlandse vennootschappen winstbelasting wordt ontgaan in het land waar de omzet wordt gerealiseerd. Ook het feit dat een waardevol immaterieel activum aan een Ierse vennootschap wordt overgedragen zonder dat daarbij, zo begrijp ik het artikel in de New York Times, over de werkelijke waarde wordt afgerekend, heeft niets te maken met het gebruik van Nederlandse vennootschappen in de structuur.
Het aantal bedrijven dat in zijn internationale structuur gebruik maakt van Nederlandse vennootschappen is daarom naar mijn mening niet relevant.

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat Nederland bekend staat als een land dat gemakkelijk gebruikt kan worden om belasting te ontwijken?

Uit mijn antwoord op de vragen 2 en 3 mag u afleiden dat ik het onterecht zou vinden als Nederland bekend zou staan als een land dat makkelijk gebruikt kan worden om belasting te ontwijken.
In mijn brief aan uw Kamer van 3 november 20112 heb ik daaromtrent al geschreven dat de Nederlandse regering, net als die in andere landen, bij het maken van fiscaal beleid naar een balans zoekt tussen enerzijds de wil een fiscaal aantrekkelijk vestigingsklimaat te behouden en anderzijds het belang van een fiscaal onkreukbaar imago. Zoals ik toen al schreef meen ik dat het kabinet daarin een juiste balans heeft gevonden.

Vraag 5

Bent u bereid om u in te zetten om de reputatie van Nederland op dit gebied te verbeteren, door het onmogelijk maken van dit soort routes?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid de bevindingen van het gevraagde onderzoek tevens te betrekken in het lopende onderzoek «substance brievenbusmaatschappijen»?

Er is naar mijn mening geen reden in het onderzoek naar de Nederlandse substance eisen expliciet in te gaan op de suggesties in het artikel in de New York Times. Uiteraard zullen een aantal aspecten die in deze antwoorden aan de orde zijn gekomen ook te vinden zijn in de rapportage van het bedoelde substance onderzoek, waarvan ik nog steeds verwacht dit in juni aan uw Kamer te kunnen zenden.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Shell’s wildly inaccurate reporting of Niger Delta oil spill exposed»1, waarin het mogelijk foutief rapporteren van Shell over de olielekkages in de Nigerdelta wordt belicht?

Ik ben bekend met het bericht. Ik ben tevens bekend met de reactie daarop van de Nigeriaanse dochtermaatschappij van Shell, de Shell Petroleum Development Company (SPDC). SPDC is het niet eens met de bevindingen van Amnesty International. In zijn reactie stelt het bedrijf dat de omvang van de lekkage onderwerp van onafhankelijke getuigenverklaringen is in een Nigeriaanse rechtszaak over de kwestie.
De betrouwbaarheid van de rapportage door Royal Dutch Shell over lekkages in Nigeria is onderwerp van een melding die op 25 januari 2011 door Amnesty International, Milieudefensie en Friends of the Earth International is gedaan bij het Nationaal Contact Punt voor de OESO Richtlijnen (NCP).
Het NCP heeft in het afgelopen jaar meerdere gesprekken gevoerd met de betrokken partijen en hoopt met hen te kunnen komen tot positieve, toekomstgerichte stappen.
Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie volgt deze ontwikkelingen nauwlettend en bespreekt deze in de reguliere contacten met Shell, Amnesty International en andere spelers. In het licht van bovenstaande beschouw ik een gesprek buiten dit reguliere contact over het rapport van Accufacts niet opportuun.

Vraag 2

Wat vindt u van de beschuldigingen dat Shell mogelijk onvolledige en foutieve informatie rapporteert over zowel de omvang van de vervuiling als de mate van sabotage van de olielekkages? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Bent u bereid om met Amnesty International en Shell het gesprek aan te gaan over de bevindingen uit het rapport van Accufacts? Zo ja, wilt u de Kamer informeren over de uitkomsten van dit gesprek? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Kans op doorstart Zalco bijna verkeken»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt de berichtgeving dat een gedeeltelijke doorstart geen kans meer zou maken omdat Havenbedrijf Zeeland Seaports als eigenaar van de grond weigert toestemming te geven voor splitsing van de erfpacht als de gieterij en anodefabriek zelfstandig zouden worden voortgezet?

Uit informatie die ik van betrokken partijen heb verkregen is deze informatie niet juist.

Vraag 3

Deelt u de mening dat een dispuut over de splitsing van erfpacht opgelost dient te worden in het belang van behoud van mogelijk een kwart van de 600 werknemers van Zalco?

Uit contacten met betrokken partijen is mij gebleken dat de informatie in het artikel niet correct is.
Curatoren, Zeeland Seaports en de Hypotheekhouder spreken met gegadigden over de overname van onderdelen van het voormalig Zalco. Twee zaken spelen daarbij een belangrijke rol.
Op Zalco rust één erfpacht voor het hele complex. Splitsing van die erfpacht is noodzakelijk, als Zalco in onderdelen verkocht wordt. Dat is op zich geen probleem maar vergt wel afstemming tussen de diverse betrokken partijen. Als dit heeft plaatsgevonden kunnen de gieterij en de anodefabriek separaat worden voortgezet. Er is hierbij sprake van een zeer welwillende houding bij de partijen, die hierbij een rol spelen.
Op milieugebied ligt de zaak evenwel iets complexer. De in het verleden aan Zalco verstrekte koepelvergunning kan niet gesplitst worden in deelvergunningen voor de partijen die delen van Zalco overnemen. De betrokken partijen moeten dus nieuwe vergunningen aanvragen volgens de daarvoor geldende procedure. Doorstarters willen natuurlijk wel zeker weten dat die vergunningen er komen alvorens met de curator tot overeenstemming te kunnen komen. Wij hebben contact gehad met de Provincie hierover, die zich mede naar aanleiding van ons verzoek, maximaal zal inspannen om een doorstart mogelijk te maken.
Curatoren hebben met Zeeland Seaports, de Hypotheekhouder en de gegadigden afgesproken dat er uiterlijk medio juni zicht moet zijn op een doorstart. Anders zal tot liquidatie worden overgegaan. Partijen spannen zich in om binnen deze tijdslimiet tot overeenstemming te komen.

Vraag 4

Welke acties bent u bereid op korte termijn te nemen om een spoedig vergelijk te bewerkstelligen tussen partijen om een gedeeltelijke doorstart, inclusief behoud van een deel van de werkgelegenheid, mogelijk te maken?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Als voor een succesvolle doorstart er wellicht een wijziging van eigendomsverhoudingen en -structuren noodzakelijk is, kunt u dan verzekeren dat dit niet zal leiden tot vertraging van het gehele proces door wat voor administratieve procedures dan ook en daarmee tot een verkleinde kans op een succesvolle doorstart?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Bent u bereid om u actief in te zetten op dit laatste punt? Zo ja, welke maatregelen bent u bereid te nemen richting gemeenten en provincies om te voorkomen dat het proces zal vertragen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 7

Aangezien Zalco nu is overgeleverd aan een zeer dure 150kV-energievoorziening en het hen op de korte termijn erg zou helpen wanneer ze gebruik kunnen maken van de noodvoorziening van Delta, maar Delta dit weigert omdat zij stelt dat deze voorziening er echt voor noodgevallen is, bent u bereid om hierover op korte termijn met beide partijen te spreken en te komen tot een oplossing? Is het voor u mogelijk om een oplossing op te dragen?

De curatoren en TenneT hebben sinds het faillissement nauw samengewerkt om de mogelijkheid van een doorstart maximaal te faciliteren. Op dit moment is er nauwe samenwerking om te zoeken naar de economisch meest optimale aansluiting voor de mogelijk door te starten onderdelen, waarbij een passende aanbieding gedaan zal worden voor het geheel of gedeeltelijk gebruik van de huidige 150 kV aansluiting. Alle betrokken partijen zijn hierover in onderling overleg.

Vraag 8

Aangezien maandag 23 april 2012 de definitieve beslissing valt of een doorstart wel of niet mogelijk is voor Zalco, wilt u, gezien de urgentie van dit onderwerp, deze vragen voor vrijdag 20 april 2012 om 10.00 uur beantwoorden?

Ik heb van partijen begrepen dat er maandag 23 april geen beslissing is gevallen met betrekking tot een doorstart van Zalco. Partijen zijn nog steeds in overleg en doen hun uiterste best om tot een doorstart te komen van onderdelen van voormalig Zalco en behoud van werkgelegenheid.

Vraag 1

Kent u het artikel «Industrie wordt gestraft voor goed milieugedrag»?1

Ja

Vraag 2

Kunt u een afschrift van uw antwoord op de brief, die de voorzitter van VNO-NCW recentelijk aan u heeft gestuurd, aan de Kamer doen toekomen?

Ja. Het antwoord is bijgevoegd2.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, als schone bedrijven uit Nederland verdwijnen en de productie plaats vindt in andere landen met minder efficiënte productiemethoden, dit zowel een verslechtering voor de Nederlandse economie is als een verslechtering voor het mondiale milieu? Zo nee, waarom niet?

Ja.

Vraag 4

Kunt u aangeven op welke wijze u er voor zorg draagt dat schone industrieleiders geen onnodige schade zullen ondervinden als gevolg van concurrentieverminderende milieumaatregelen?

Omdat het artikel in de Telegraaf gaat over CO2-emissiehandel vanaf 2013, beperk ik mij bij de beantwoording tot dat beleidsinstrument.
Het artikel stelt overigens ten onrechte dat de overheid per 2013 met een CO2-handelssysteem de uitstoot wil indammen. Het emissiehandelssysteem bestaat al sinds 2005. De toewijzingssystematiek van gratis rechten voor de handelsperiode die start in 2013 is verbeterd ten opzichte van de voorgaande handelsperioden, juist om er zorg voor te dragen dat schone industrieleiders geen onnodige schade ondervinden.
De toewijzing van gratis rechten in de nieuwe handelsperiode is Europees geharmoniseerd en gebaseerd op productbenchmarks. Deze benchmarks zijn gebaseerd op de 10% meest efficiënte bedrijven in termen van broeikasgasuitstoot per hoeveelheid product. Bedrijven die minder efficiënt produceren dan de benchmark krijgen per hoeveelheid product dus te weinig gratis rechten en zullen rechten moeten bijkopen, emissiereducerende maatregelen treffen of gespaarde rechten moeten inzetten. De schone industrieleiders die de benchmark bepalen krijgen genoeg rechten en ondervinden hiermee dus een concurrentievoordeel ten opzichte van hun meer vervuilende concurrenten.
Daarnaast is in de toewijzingssystematiek rekening gehouden met bedrijven waar een risico bestaat op koolstoflekkage, doordat de CO2-prijs tengevolge van concurrentie op de wereldmarkt niet doorberekend kan worden. Deze bedrijven zullen gedurende de hele handelsperiode 100% van de berekende rechten gratis krijgen toegewezen.
Voor de producten waarvoor geen productbenchmark kon worden opgesteld, zijn terugvalopties voor de toewijzing van emissierechten vastgesteld. De casus die beschreven is in het artikel is binnen de systematiek van het handelssysteem een bijzonder geval omdat hier sprake is van een toewijzing voor procesemissies die niet onder een benchmark vallen. De suggestie in het artikel dat het betreffende bedrijf geen gratis rechten krijgt toegewezen is onjuist.
Het bedrijf krijgt, mede dankzij de inzet van Nederland bij de totstandkoming van de Europese toewijzingsregels, een groot deel van de rechten die het nodig heeft om zijn emissies af te dekken. Het bedrijf krijgt tot 2020 ruim 100 000 gratis rechten per jaar. Het is wel correct dat deze rechten niet voldoende zullen zijn om alle emissies af te dekken. Dat is een gevolg van het feit dat er geen gratis rechten worden verstrekt voor de productie van elektriciteit.
Omdat geen enkele elektriciteitproducent in Europa gratis rechten krijgt voor de productie van elektriciteit zal de aankoop van emissierechten door deze producenten in de elektriciteitsprijs worden verdisconteerd.
De kosten voor de aankoop van rechten die het bedrijf nu moet maken omdat men zelf elektriciteit opwekt, had het bedrijf anders ook moeten maken bij de inkoop van elektriciteit. Het betreffende bedrijf heeft dan ook geen concurrentienadeel ten opzichte van Europese concurrenten die niet deelnemen aan het ETS, deze hebben dezelfde kosten via een hogere elektriciteitsprijs die aan hen wordt doorberekend.
Omdat voor niet Europese concurrenten geldt dat elektriciteitsproducenten geen emissierechten hoeven te kopen werkt de Commissie aan richtsnoeren voor staatssteun waarin staat aangegeven onder welke voorwaarden lidstaten de mogelijkheid hebben om de in de elektriciteitsprijs doorberekende kosten te compenseren. Zie ook de bijgevoegde antwoordbrief aan VNO-NCW.

Vraag 1

Was u ook zo verbaasd dat er tijdens het transport van twee nieuwe biertanks voor de Alfa brouwerij in Thull op maandag 2 april jl. stante pede werd besloten twee bomen in Schinnen te kappen, omdat de biertanks niet tussen het huis en de bomen aan de overkant van de weg door zouden kunnen? Zo nee, vindt u het een normale gang van zaken dat bomen zomaar moeten wijken, terwijl van tevoren berekend had kunnen worden dat dit transport er op deze manier niet langs kon en eventuele alternatieven bekeken hadden kunnen worden?

Op het kappen van deze bomen is het kapbeleid van de gemeente Schinnen van toepassing. De gemeente Schinnen heeft mij laten weten dat in dit geval geen omgevingsvergunning nodig was. Ik spreek geen oordeel uit over de toepassing van het autonome beleid van de gemeente Schinnen.

Vraag 2

Onderschrijft u dat voor het kappen van deze bomen in Schinnen een omgevingsvergunning vereist is, waarin de gemeente afweegt of de kap van de boom noodzakelijk is vanwege bijvoorbeeld het gevaar op schade voor de omgeving en dit wel opweegt tegen de natuurwaarde, de bijdrage van de boom aan stads- en dorpsschoon en de landschappelijke en beeldbepalende waarde van de boom?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is het waar dat de bomen in Schinnen zijn gekapt zonder een afgegeven omgevingsvergunning? Zo nee, kunt u uiteenzetten hoe de gemeente een eventuele omgevingsvergunning of goedkeuring voor de kap heeft kunnen afgeven, kennelijk zonder de wettelijke inspraaktermijn op het ontwerpbesluit daarbij te betrekken?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat kennelijk alle gangbare procedures aan de kant zijn geschoven, de bomen zonder vergunning zijn gekapt en omwonenden en belanghebbenden geen mogelijkheden voor inspraak hebben gekregen, enkel omdat bleek dat de nieuwe biertanks niet via deze route getransporteerd konden worden?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Vindt u het ook niet een beetje zuur dat Schinnen deze bomen moet missen, terwijl de NAVO eerder in 2006 al zonder deugdelijke vergunning bomen heeft laten kappen in het nabijgelegen Schinveld ten behoeve van de vliegbasis Geilenkirchen en zij dit bos tot op heden nog steeds niet heeft gecompenseerd? Zo nee, denkt u dat de omgeving van Schinnen op deze manier nog wel bomen overhoudt?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Deelt u de mening dat deze bomen niet gekapt hadden mogen worden? Zo ja, welke consequenties verbindt u hieraan? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Klopt het dat de VROM-inspectie vindt dat de afvalverbrander van Sita teveel SO2 mag uitstoten?

Nee, de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT, voorheen VROM-Inspectie) heeft getracht in de vergunning van de provincie Noord-Brabant een strengere norm voor SO2-uitstoot op te laten nemen. Europese regelgeving biedt de mogelijkheid om een strengere norm voor te schrijven.
De Raad van State heeft de ILT echter niet in het gelijk gesteld.

Vraag 2

Bent u voornemens om mede naar aanleiding van de uitkomst van de procedure bij de afdeling Bestuursrechtsprak van de Raad van State de norm voor de uitstoot van zwaveloxide te verlagen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en tot welke norm?

Nee.
De in de vergunning van de provincie Noord-Brabant opgenomen emissiegrenswaarde valt precies binnen de range van emissiegrenswaarden voor SO2, zoals opgenomen in de uitwerking van de best beschikbare technieken voor Afvalverbranding onder de Europese Richtlijn.
Het is niet noodzakelijk om een strengere (vangnet)waarde voor SO2 op te nemen in de Nederlandse regelgeving. Het nationale emissieplafond wordt niet overschreden en de bijdrage van alle afvalverbrandingsinstallaties in Nederland is minder dan 0,5% van de totale SO2 emissie.

Vraag 3

Klopt de aanname dat de uitstoot alleen verlaagd kan worden door meer bicarbonaat toe te voegen, waarmee andere milieuvervuiling ontstaat? Zo nee, welke technieken zijn er nog meer?

Nee, er zijn naast het toevoegen van bicarbonaat diverse andere nageschakelde technieken beschikbaar om SO2 uit de verbrandingsgassen te verwijderen, zoals natte reiniging of droge reiniging met kalk in plaats van bicarbonaat. Deze andere technieken worden tegenwoordig minder toegepast omdat ze duurder in gebruik zijn.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de mogelijke sluiting van de raffinaderij op Aruba en de activiteiten van de regering van Aruba om de raffinaderij alsnog open te houden?1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van het feit dat Aruba als eerste land binnen het Koninkrijk een visie op de toekomst van het Koninkrijk heeft opgesteld, waarin het voorstel is gedaan dat de landen binnen het Koninkrijk elkaar op voet van gelijkwaardigheid ondersteunen?

Ja.

Vraag 3

Bent u op de hoogte van de activiteiten van de Arubaanse regering om bedrijven en instellingen in Nederland, waaronder TNO, naar Aruba te halen en hen te helpen om voet aan de grond te krijgen in de Latijns-Amerikaanse landen?

Ja.

Vraag 4

Op welke manier ondersteunt u op dit moment de regering van Aruba in haar streven om de raffinaderij open te houden?

Nederland is voortdurend met de overheid van Aruba in contact aangaande de raffinaderij. Als land binnen het Koninkrijk is Aruba primair verantwoordelijk voor haar eigen economisch beleid. De inspanningen van de regering van Aruba om de raffinaderij open te houden sluiten aan bij deze eigen verantwoordelijkheid. Het Koninkrijk kan op bepaalde gebieden een belangrijke rol spelen in de ondersteuning van de Arubaanse regering. Daarbij gaat het wat betreft de raffinaderij primair om de contacten die het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) heeft met relevante partners.
Ook het Nederlandse ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) ondersteunt Aruba waar mogelijk op het vlak van economische diplomatie, ook waar het gaat om de raffinaderij. Aruba kan gebruik maken van het diplomatieke netwerk in Zuid Amerika en elders in de wereld, wordt door het ministerie van EL&I met beleidsmatige adviezen ondersteund en neemt deel aan Nederlandse handelsmissies in Zuid-Amerika, zoals recentelijk naar Brazilië. Bovendien worden handelsmissies vanuit Aruba ook ondersteund door EL&I en BZ. Ook bevordert Nederland de economische betrekkingen tussen Aruba en Europa door Aruba als spil te positioneren in de economische diplomatie tussen Europa en Zuid-Amerika en Aruba te betrekken in handelsbevorderende activiteiten.

Vraag 5

Bent u bereid contact op te nemen met de regering van Aruba en afspraken te maken voor verdere samenwerking?

Ik heb de minister-president van Aruba verdere steun toegezegd bij de pogingen de raffinaderij te behouden, dan wel in adviserende zin Aruba bij te staan bij de sociaaleconomische problematiek die de stillegging met zich mee brengt.
Op 27 oktober 2011 zijn er reeds afspraken voor verdere samenwerking tussen Aruba en Nederland gemaakt. Minister-president Eman en toenmalig minister Donner hebben toen een samenwerkingsprotocol Aruba – Nederland ondertekend. Doel van het protocol is om een nieuwe impuls te geven aan de samenwerking tussen Nederland en Aruba, op basis van een gelijkwaardige relatie en onderling vertrouwen. In het samenwerkingsprotocol wordt prioriteit gegeven aan de ontwikkeling van een gestructureerde samenwerking op het terrein van handel en economie; hiertoe wordt gezamenlijk een economisch plan ontwikkeld betreffende het handelsverkeer tussen Europa en Zuid- en Midden-Amerika.
Tevens is er tijdens de Koninkrijksconferentie van december 2011 vastgesteld dat er een brede werkgroep wordt opgericht die zich in algemene zin zal buigen over de samenwerking binnen het Koninkrijk. Tijdens de Koninkrijksconferentie 2012, die eind augustus zal plaatsvinden, zullen de resultaten worden besproken.

Vraag 1

Bent u bekend met de aan u gerichte brief van 14 oktober 2011 van de Vereniging Nederlandse Metallurgische Industrie (VNMI)?

Ja.

Vraag 2

Is het u bekend dat de Nederlandse metallurgische industrie tot de meest energie-efficiënte ter wereld behoort en dat deze industrie daardoor kan concurreren op de wereldmarkt?

De Nederlandse metallurgische industrie behoort tot de meest energie-efficiënte ter wereld. Overigens zien we wel dat er de laatste jaren in de wereld een aantal nieuwe productiesites is opgezet, die een aanmerkelijk hogere productiecapaciteit hebben dan de Nederlandse bedrijven. In het blad «Metal Bulletin» worden regelmatig artikelen geplaatst over metallurgische bedrijven in bijvoorbeeld de Arabische landen, die twee à drie keer groter zijn dan bedrijven in Nederland en beschikken over de meest moderne systemen, zoals bijvoorbeeld centerpointfeeding.

Vraag 3

Deelt u het standpunt dat in tijden van economische teruggang en financiële onzekerheid de Nederlandse overheid zich sterk moet maken om werkgelegenheid in Nederland te behouden? Zo ja, is het u bekend dat vanuit economisch oogpunt de invoering van het emissiehandelsysteem (ETS) het mondiale «level playing field» van de metallurgische industrie ernstig verstoord raakt ten gunste van minder efficiënt producerende metallurgische industrieën buiten Europa? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse overheid heeft doorlopend aandacht voor de werkgelegenheid in Nederland, industriebreed en dus ook in de metallurgische industrie. Bij de opzet van het emissiehandelssysteem is altijd het uitgangspunt geweest dat het systeem niet tot gevolg mag hebben dat bedrijven uit Europa zouden verdwijnen naar landen die geen vergelijkbaar klimaatbeleid zouden voeren (voorkomen van carbon leakage).

Vraag 4

Deelt u de mening dat dit «level playing field» sowieso al onder druk staat door het versneld sluiten van zeven kerncentrales in Duitsland, waardoor dit jaar de prijs van elektriciteit in Duitsland en, vanwege de sterke verwevenheid van het netwerk, ook in Nederland sterk is gestegen?

Nee. De aangekondigde sluiting van de kerncentrales in Duitsland heeft kortstondig geleid tot het oplopen van de elektriciteitsprijs op de dagmarkt voor elektriciteit. Na korte tijd heeft zich dit weer hersteld op het oude niveau.

Vraag 5

Bent u ermee bekend dat de Europese Commissie begin november 2011 «guidelines» gaat uitbrengen waarin de mogelijkheid geboden wordt om de metallurgische industrie voor ETS te compenseren?

Eind 2011 heeft de Europese Commissie een conceptversie uitgebracht voor «richtsnoeren betreffende staatssteunmaatregelen in het kader van het EU ETS». Daarin wordt onder andere aangegeven welke steun een overheid maximaal mag verlenen aan de energie-intensieve industrie vanaf 2013, wanneer de in begin 2009 overeengekomen wijzigingen in het ETS ingaan. Tot 31 januari 2012 heeft eenieder de mogelijkheid gehad te reageren op dit concept voordat de Europese Commissie overgaat tot definitieve besluitvorming. Definitieve besluitvorming volgt later dit jaar.

Vraag 6

Bent u tevens bekend met de verwachting dat met name Duitsland maximaal gebruik zal gaan maken van de compensatiemogelijkheden gegeven in de «guidelines» van de Commissie en dat dit tot een (verdere) verstoring zal leiden in het «level playing field» tussen Nederland enerzijds en andere Europese lidstaten anderzijds? Zo ja, onderkent u de noodzaak om het verstoorde «level playing field», aangaande de metallurgische industrie, te herstellen? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik ben bekend met de verwachting van de metallurgische industrie ten aanzien van Duitsland. De Nederlandse overheid zet zich er voor in dat de «richtsnoeren betreffende staatssteunmaatregelen in het kader van EU ETS» slechts de mogelijkheid creëren om ondernemingen compensatie te verlenen indien zich als gevolg van sterk gestegen CO2-prijzen een reëel risico van carbon leakage voordoet. Een groot aantal lidstaten heeft dezelfde inzet getoond. Ik wacht de uiteindelijke richtsnoeren van de Europese Commissie af. Bij de benutting van de ruimte binnen deze kaders zal Nederland de opstelling van andere landen nadrukkelijk meewegen.

Vraag 7

Bent u bereid om uw Europese collega’s op te roepen een vuist te maken tegen dit ETS in de elektriciteitsbranche en te eisen dat dit systeem van tafel gaat? Zo nee, waarom niet?

Dit kabinet onderschrijft de Europese CO2-reductiedoelstelling en is van mening dat het ETS een effectief en efficiënt instrument is om die doelstelling te realiseren, en er is dan ook geen reden om dit instrument af te schaffen.
Zoals in het antwoord op vraag 6 is aangegeven, is de inzet van de Nederlandse overheid erop gericht dat «de staatssteunmaatregelen in het kader van het EU ETS» alleen de mogelijkheid bieden ondernemingen te compenseren indien er een reëel risico voor carbon leakage is. Het doel is handhaving van het gelijke speelveld in Europa en daartoe voorkomen dat lidstaten door middel van staatssteun de Europese concurrentieverhoudingen kunnen verstoren.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het artikel «Scada-beveiliging een structureel probleem» Joost Schellevis?1

Ja.

Vraag 2

Onderschrijft u de stelling van de schrijver dat, anders dan in het Cybersecuritybeeld Nederland 2011 wordt gesuggereerd, het niet nodig is om over uitzonderlijk geavanceerde software te beschikken om een aanval op een beheerssysteem van bijvoorbeeld een riolering te laten slagen?

Ja. Het is niet nodig om over uitzonderlijk geavanceerde software te beschikken om een aanval op een beheerssysteem van bijvoorbeeld een riolering te laten slagen. In het Cyber Security Beeld Nederland (CSBN) 2011 is niet anders gesuggereerd.
Het CSBNgaat enerzijds in op generieke risico's van SCADA-systemen en anderzijds op de specifieke mogelijkheid van een gerichte aanval met een variant op de Stuxnet malware om een vitaal proces te verstoren. Over dit laatste stelt het CSBN dat het ontwikkelen van een variant op Stuxnet om op soortgelijke wijze SCADA-systemen van andere vitale processen te verstoren «diepgaande kennis vereist van het aan te vallen proces».

Vraag 3

Welke veiligheidseisen worden er gesteld aan Scada-systemen, zowel bij de overheid als in de commerciële sector? Hoe wordt hier toezicht op gehouden? Indien er toezicht gehouden wordt, wat is dan het beeld dat toezichthouders hebben van de veiligheid van de systemen?

Organisaties binnen de overheid en de commerciële sector zijn zelf verantwoordelijk voor hun SCADA-systemen.
Het NCSC adviseert de overheid en de commerciële sector over veiligheid van SCADA-systemen. Zo heeft het NCSC een checklist2 «security on-line SCADA-systemen» ontwikkeld . Deze adviezen zijn gezonden aan vitale organisaties bij de overheid en in de commerciële sector.
Toezicht op de veiligheid van SCADA-systemen ligt bij sectorale toezichthouders, die vallen onder de relevante vakdepartementen. Naast algemene wet- en regelgeving bestaat er op het sectorale niveau relevante wet- en regelgeving met daarbij voor de diverse sectoren van toepassing zijnde verplichtingen. Deze wet- en regelgeving laat zich veelal kenmerken door de specifieke focus op de sector.

Vraag 4

Onderschrijft u de waarschuwing voor het gevaar van USB-sticks? Kunnen in cruciale industriële infrastructuren, zoals de kerncentrale van Borssele, datadragers van buitenaf, zoals usb sticks, vrij ingevoerd worden? Bestaan hier beveiligingsprotocollen voor?

Ik onderschrijf de waarschuwing voor het gevaar van USB-sticks. Het NCSC/Govcert.nl heeft in adviezen over informatiebeveiliging gewezen op de risico’s die zijn verbonden aan het gebruik van USB-sticks.
(Vitale) organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor het uitvoeren van de adviezen van het NCSC, het opstellen van beveiligingsprotocollen en de naleving daarvan. Het valt nooit helemaal uit te sluiten dat datadragers van buitenaf worden ingevoerd. Met betrekking tot het door u aangehaalde voorbeeld van de kerncentrale Borssele merk ik op dat de beveiliging van de centrale in algemene zin een hoge prioriteit kent. Zo heeft in het najaar 2011 een stresstest safety door de vergunninghouder van de kerncentrale Borssele plaatsgevonden. Hierin is ondermeer onderzocht of, en zo ja op welke wijze, cyberaanvallen op onder meer sturingssystemen van de kerncentrale uitgevoerd kunnen worden. Geconcludeerd is dat de systemen in de kerncentrale goed uitgerust is om dit soort aanvallen te kunnen weerstaan.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de veiligheidsrisico’s van Scada-systemen die rechtstreeks op het internet zijn aangesloten?

Het aansluiten van Industriële Controle Systemen(ICS) zoals SCADA op het internet vergroot de veiligheidsrisico’s. Voor alle systemen die een koppeling hebben met het internet geldt dan ook, dat hierbij uiterste zorgvuldigheid betracht dient te worden. De beveiliging van dergelijke systemen is een verantwoordelijkheid van ieder betrokken bedrijf of organisatie. Zoals gezegd zal het NCSC intensief samenwerken met de vitale sectoren om de kennis over SCADA-systemen en de beveiliging daarvan op een hoger niveau te brengen.

Vraag 6

Is er op Europees niveau aandacht voor de veiligheidsrisico’s van Scada-systemen? Zo ja, welke activiteiten worden er op dit gebied ontplooid? Zo nee, bent u bereid hier aandacht voor te vragen?

Ook op Europees niveau is er aandacht voor de veiligheidsrisico’s van procesbesturingsystemenen en lopen er al diverse activiteiten.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Olielek Shell is grootste lek in Nigeria in decennium»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat de schade is aan het milieu en aan de leefbaarheid van het gebied? Zo nee, waarom niet?

Volgens informatie van Shell-dochter SNEPCO (Shell Nigeria Exploration and Production Company) is het olielek het gevolg van een lekkage aan een pijpleiding die olie overpompte van het Bonga-platform naar een olietanker. Zo’n 120 kilometer uit de kust van Nigeria is ongeveer 6,4 miljoen liter olie gelekt in zee, het grootste olielek in Nigeria sinds 13 jaar.
SNEPCO en de lokale autoriteiten, waaronder de nationale dienst voor het opsporen en bestrijden van olielekken en het ministerie van Petroleum hebben snel materieel en personeel gemobiliseerd om de olievlek op te ruimen en aanspoelen aan de kust te voorkomen. Hierbij is volgens SNEPCO gebruik gemaakt van materieel en chemicaliën om de olie te verspreiden, biologisch af te breken en verdamping te bespoedigen. SNEPCO geeft aan dat voor zover haar bekend geen olie vanuit het Bonga-veld op de kust is aangespoeld.
Het is aan de Nigeriaanse autoriteiten om de exacte schade aan het milieu vast te stellen.

Vraag 3

Kunt u aangeven wat de economische gevolgen zijn voor de boeren en vissers in het gebieden of, en op welke wijze, ze door wie worden gecompenseerd? Zo nee, waarom niet?

Hierover is nog geen informatie beschikbaar.

Vraag 4

Deelt u de mening dat Shell aansprakelijk is voor het opruimen van de olie en vergoeden van de schade die aan mens en milieu wordt toegebracht door deze recente lekkage? Zo nee, waarom niet?

Het is aan de Nigeriaanse autoriteiten om op grond van het Nigeriaanse recht vast te stellen wie aansprakelijk is voor de olielekkage, het opruimen daarvan en te beslissen over eventuele schadevergoeding.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de vervuiling grondig moet worden opgeruimd en dat dit gecontroleerd dient te worden door een externe en onafhankelijke partij? Zo nee, waarom niet?

De regering verwelkomt de inzet van de Nigeriaanse overheid en SNEPCO om de vervuiling grondig op te ruimen.

Vraag 6

Bent u bereid de CEO van Shell aan te spreken op deze lekkage en er op aan te dringen dat dit niet meer mag voorkomen? Zo ja, wanneer? Zo nee, waarom niet?

SNEPCO heeft de Nederlandse ambassade in Abuja en betrokken Nederlandse ministeries geïnformeerd over de olielekkage. In de berichtgeving heeft SNEPCO aangegeven grondig onderzoek te doen naar de oorzaak van de olielekkage om maatregelen te kunnen nemen om een dergelijke lekkage in de toekomst te voorkomen.

Vraag 7

Bent u bereid de CEO van Shell er op aan te spreken dat het bedrijf de herziene OESO-richtlijn en Ruggie Principes strikt naleeft, inclusief de artikelen omtrent due diligence en het schadeloosstellen van slachtoffers?

Shell en de Nederlandse overheid spreken met regelmaat over de OESO Richtlijnen en de daarin vervatte Ruggie Principes. Het bedrijf heeft ervaring met «due diligence», «impact assessment» en risico-analyse en is één van de eerste bedrijven ter wereld dat deze ervaring evalueert in het licht van de genoemde nieuwe kaders voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Op deze manier worden risico’s verkleind en negatieve effecten zoveel mogelijk voorkomen.
Bedrijven worden opgeroepen mee te werken en bij te dragen aan herstelprocedures wanneer sprake is van ongunstige effecten op de mensenrechten als gevolg van hun bedrijfsactiviteiten of die van hun ketenpartners. Ook wordt van bedrijven verwacht dat zij negatieve effecten zoveel mogelijk vermijden en dat zij die aanpakken als deze zich toch voordoen.
Bij signalen die duiden op schending van de OESO Richtlijnen door een Nederlands bedrijf kan daarvan melding worden gedaan bij het Nationaal Contactpunt (NCP).
Het NCP treedt in dat geval op als onafhankelijke bemiddelaar bij het oplossen van het probleem.

Vraag 8

In welke mate tast deze nieuwe lekkage het imago van het Nederlandse bedrijfsleven aan?

Het Nederlandse bedrijfsleven heeft een goede reputatie in het buitenland. Het is betreurenswaardig dat een dochtermaatschappij van een Nederlands bedrijf betrokken is bij deze olielekkage. Belangrijk is dat alles op alles wordt gezet om mogelijke herhaling van dit soort lekken in de olie-industrie en schade aan mens en milieu te voorkomen. Het is onduidelijk welk effect dit per saldo zal hebben op het imago van het Nederlandse bedrijfsleven als geheel.

Vraag 9

Welke concrete maatregelen neemt u om er voor te zorgen dat Shell de herziene OESO-richtlijn en Ruggie Principes strikt naleeft?

De OESO Richtlijnen en de daarin vervatte Ruggie Principes dienen als referentie voor de verantwoording van het internationaal opereren van bedrijven. Shell onderschrijft de OESO Richtlijnen en streeft ernaar die na te leven. De regering voert over de uitvoering daarvan overleg met zowel Shell alsook via haar ambassade in Abuja met de bedrijven in Nigeria, waar Shell aandeel in heeft. Bij signalen van schending kan een beroep worden gedaan op het NCP.

Vraag 1

Bent u bereid per omgaande een aanvraag in te dienen bij de Europese Commissie voor steun uit het Europese Globaliseringsfonds waardoor de ontslagen medewerkers van Zalco inclusief de toeleveringsbedrijven en de provincie Zeeland geholpen kunnen worden? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik ben bereid een aanvraag in te dienen bij de Europese Commissie voor steun uit het Europese Globaliseringsfonds. Voorwaarde is uiteraard dat een aanvraag aan de voorwaarden voldoet. Momenteel wordt door de provincie Zeeland en het bedrijf Zalco hard gewerkt aan het opstellen van de concept-aanvraag plus de vereiste onderbouwing, die de basis vormt voor de formele aanvraag door Nederland. Dit gebeurt in nauwe en constructieve samenwerking met medewerkers van mijn ministerie, waarbij alles erop is gericht de aanvraag tijdig ingediend te krijgen.

Vraag 2

Kunt u deze vragen per omgaande beantwoorden, aangezien de aanvraag door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uiterlijk 30 december 2011 door de Europese Commissie ontvangen moet zijn?

Zie antwoord vraag 1.