• Vraag 1

  Bent u bekend met het bericht «Deel huisartsen zwicht voor druk ouders en scholen bij voorschrijven ADHD-medicatie»?1
  
  

  Ja, hier ben ik bekend mee.
  

• Vraag 2

  Deelt u de mening dat het zorgelijk is dat ouders en scholen druk uitoefenen op huisartsen om medicijnen voor te schrijven? En vindt u het ook zo mogelijk nog zorgelijker dat een deel van de huisartsen hiervoor zwicht en medicatie voorschrijft? Hoe verhouden de uitkomsten van dit onderzoek zich tot de opgave en de afspraken uit het Integraal Zorgakkoord om medicalisering af te remmen?
  
  

  Ik vind het zorgelijk om te horen dat huisartsen aangeven onder druk vanuit de maatschappij (ouder/school) over te gaan tot het voorschrijven van ADHD- medicatie. De beslissing om medicatie voor te schrijven moet altijd gebaseerd zijn op een zorgvuldige medische beoordeling en de specifieke behoeften van het kind of zorgvrager. Ik vind het belangrijk dat er voldoende ruimte en tijd is voor zorgverleners om patiënten te begeleiden bij de juiste behandeling en het daarbij horende medicatiegebruik.
  Ik wil ervoor zorgen dat huisartsen de tijd en ruimte krijgen om hun professionele oordeel te gebruiken en hierover het gesprek met de patiënt aangaan. De landelijke invoering van «Meer Tijd voor de Patiënt» in huisartsenpraktijken helpt hierbij. Binnen de visie op de eerstelijnszorg en de farmaceutische zorg heb ik aandacht voor verantwoord gebruik van medicijnen. Zo werk ik samen met het IVM (Instituut Verantwoord Medicijngebruik) en Trimbos-Instituut om oneigenlijk gebruik van ADHD-medicatie terug te dringen door het bewustzijn van en de kennis over gebruik van ADHD-medicatie te vergroten onder zorgverleners, onderwijs- en preventieprofessionals en studenten.Daarnaast wil ik benadrukken dat de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toe ziet op de kwaliteit van de geleverde zorg binnen huisartsenpraktijken. De IGJ houdt toezicht op de door de beroepsgroep opgestelde normen en richtlijnen.
  

• Vraag 3

  Kunt u op een rijtje zetten wat het aantal ADHD-diagnoses bij kinderen is door de jaren heen sinds 2010? En kunt u ook de cijfers delen van het aantal aan kinderen voorgeschreven recepten voor ADHD-medicatie? Hoe verhouden deze cijfers zich tot andere landen in Europa?
  
  

  In de onderstaande tabel (tabel 1) is het aantal kinderen met ADHD te vinden. Het is hierbij belangrijk te vermelden dat deze aantallen op basis zijn van de ADHD- diagnoses die door de huisarts zijn gesteld. Dit is dus een onderschatting, omdat ook andere zorgverleners deze diagnose kunnen stellen.
  Man
  0–4 jaar
  416
  422
  217
  277
  308
  250
  256
  242
  116
  178
  155
  115
  Man
  5–9 jaar
  7.377
  8.929
  7.566
  7.970
  7.668
  6.875
  7.004
  7.395
  6.147
  6.049
  6.066
  5.523
  Man
  10–14 jaar
  16.245
  18.261
  19.028
  21.954
  23.124
  22.950
  22.047
  23.552
  22.844
  23.253
  21.216
  21.367
  Man
  15–19 jaar
  9.734
  13.069
  14.455
  16.012
  17.048
  19.520
  18.912
  21.977
  21.416
  22.384
  20.518
  20.932
  Vrouw
  0–4 jaar
  92
  115
  152
  54
  99
  80
  109
  60
  0
  83
  44
  18
  Vrouw
  5–9 jaar
  2.366
  2.460
  2.370
  2.655
  2.633
  2.196
  2.389
  2.377
  2.123
  2.076
  2.001
  1.964
  Vrouw
  10–14 jaar
  3.913
  5.443
  6.323
  7.576
  8.472
  7.987
  8.210
  8.725
  7.946
  8.515
  8.030
  8.461
  Vrouw
  15–19 jaar
  3.244
  4.466
  5.058
  6.006
  6.577
  7.497
  8.455
  9.898
  10.195
  10.830
  11.527
  13.245
  Totaal
  0–4 jaar
  507
  537
  368
  331
  408
  329
  365
  302
  116
  260
  199
  133
  Totaal
  5–9 jaar
  9.743
  11.390
  9.936
  10.624
  10.301
  9.071
  9.393
  9.772
  8.270
  8.125
  8.067
  7.486
  Totaal
  10–14 jaar
  20.158
  23.704
  25.351
  29.530
  31.595
  30.938
  30.257
  32.277
  30.790
  31.767
  29.246
  29.828
  Totaal
  15–19 jaar
  12.978
  17.535
  19.513
  22.018
  23.625
  27.016
  27.366
  31.875
  31.611
  33.215
  32.045
  34.178
  In de onderstaande tabel (tabel 2) zijn de cijfers te vinden van het aantal aan kinderen voorgeschreven recepten voor ADHD-medicatie. Ook hier is het belangrijk te benoemen dat deze aantallen op basis zijn van de recepten voorgeschreven door de huisarts en niet door een ander specialisme zoals de psychiater. Ik heb op dit moment geen inzicht in hoe de cijfers zich verhouden tot andere landen in Europa.
  0–4 jaar
  Man
  853
  896
  315
  374
  775
  223
  180
  110
  299
  61
  207
  378
  5–9 jaar
  Man
  83.936
  80.774
  77.179
  81.492
  63.537
  59.668
  74.870
  54.321
  49.506
  47.783
  44.894
  41.832
  10–14 jaar
  Man
  192.422
  203.419
  207.747
  239.951
  188.407
  179.483
  23.1551
  161.275
  163.001
  156.826
  142.710
  142.226
  15–19 jaar
  Man
  97.912
  109.035
  112.841
  137.173
  107.522
  111.721
  14.5968
  105.807
  105.141
  101.562
  90.357
  89.563
  0–4 jaar
  Vrouw
  36
  180
  91
  87
  64
  70
  77
  17
  0
  67
  35
  0
  5–9 jaar
  Vrouw
  26.103
  22.692
  23.274
  25.011
  17.902
  14.096
  20.719
  14.059
  14.144
  13.875
  12.318
  12.428
  10–14 jaar
  Vrouw
  51.629
  56.016
  62.116
  77.004
  64.573
  60.094
  75.575
  52.106
  50.929
  50.969
  46.283
  46.528
  15–19 jaar
  Vrouw
  27.986
  31.494
  3.3650
  42.869
  37.889
  41.491
  56.664
  44.391
  45.784
  46.726
  49.531
  50.546
  0–4 jaar
  Totaal
  889
  1.075
  406
  461
  839
  293
  257
  127
  299
  127
  242
  378
  5–9 jaar
  Totaal
  110.039
  103.465
  100.452
  106.504
  81.439
  73.764
  95.588
  68.380
  63.651
  61.658
  57.212
  54.260
  10–14 jaar
  Totaal
  244.051
  259.435
  269.863
  316.955
  252.981
  239.578
  307.127
  213.381
  213.930
  207.795
  188.993
  188.754
  15–19 jaar
  Totaal
  125.898
  140.529
  146.491
  180.041
  145.411
  153.212
  202.631
  150.198
  150.926
  148.288
  139.888
  140.110
  In de onderstaande tabel (tabel 3) is te vinden hoeveel ADHDmedicatie is verstrekt aan kinderen. De cijfers van 2010 – 2012 zijn op deze korte termijn niet voor handen. Ik heb op dit moment geen inzicht in hoe de cijfers zich verhouden tot andere landen in Europa.
  Jaar
  Verstrekte ADHD- medicatie aan kinderen van 6 t/m 17 jaar
  2013
  746.000
  2014
  782.000
  2015
  780.000
  2016
  740.000
  2017
  720.000
  2018
  666.000
  2019
  654.000
  2020
  595.000
  2021
  588.000
  2022
  583.000
  2023
  599.000
  

• Vraag 4

  Wat is de stand van zaken met betrekking tot de «Aanpak oneigenlijk gebruik ADHD-medicatie»? In hoeverre zijn de uitkomsten van de verkenning van Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) en het Trimbos Instituut én het programma van toepassing op kinderen in het primair- en voortgezet onderwijs en hun ouders, zorgverleners en onderwijsprofessionals?2
  
  

  De aanpak van oneigenlijk gebruik ADHD-medicatie, ofwel het project «Gezonde Focus», richt zich op het oneigenlijk gebruik door studenten. Het gaat bijvoorbeeld om studenten die voor een tentamenweek (oneigenlijk verkregen) medicatie gebruiken en daarmee hopen zich beter te kunnen concentreren.
  In de eerste fase van het project is een aantal activiteiten uitgevoerd om inzicht te krijgen in het profiel van jongeren die ADHD-medicatie oneigenlijk gebruiken. In de onderliggende kennisanalyses is voor een deel breder gekeken dan alleen studenten, en ook gekeken naar kinderen en naar volwassenen.
  In de huidige fase van «Gezonde Focus» wordt er gewerkt aan een programma om het bewustzijn van en de kennis over oneigenlijk gebruik van ADHD-medicatie te vergroten onder zorgverleners, onderwijs- en preventieprofessionals en studenten. Niet alle informatie is van toepassing op het primair- en voortgezet onderwijs. Zo zijn ouders bij de studentengroep minder in beeld, en is de informatie voor onderwijsprofessionals met name gericht op studiebegeleiders.
  Voorlichting voor studenten is mogelijk wel bruikbaar voor middelbare scholieren.
  De informatiematerialen voor zorgverleners zijn voor een deel breder toepasbaar dan alleen op studenten. Daarbij gaat het bijvoorbeeld over zorgvuldig beleid bij diagnosticeren van ADHD en het voorschrijven van medicatie. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) begeleidt in het kader van «Gezonde Focus» onder andere ook FTO-groepen (intervisiegroepen van huisartsen en apothekers over farmacotherapie). Het IVM hoort in die groepen terug dat zorgverleners met elkaar ervaringen uitwisselen over (de druk op) het voorschrijven van ADHD- medicatie.
  

• Vraag 5

  Kunt u een overzicht geven van het aantal doorverwijzingen naar de specialistische ggz sinds 2010, uitgesplitst naar leeftijdsgroep? Bent u alsnog bereid om onderzoek te doen naar de groei van doorverwijzingen naar de gespecialiseerde ggz en de oorzaken die hieraan ten grondslag liggen en hierbij zowel kinderen als volwassenen in mee te nemen? Zo nee, waarom niet?
  
  

  Ik kan geen overzicht geven over het aantal doorverwijzingen naar de specialistische ggz sinds 2010 uitgesplitst naar leeftijdsgroep. Wel heeft het Nivel onderzoek gedaan naar het aantal verwijzingen van huisartsen naar verschillende medisch specialisten, waaronder de psychiatrie, per 1.000 ingeschreven patiënten in de periode 2018 – 2022. Deze cijfers gaan over alle leeftijdscategorieën en omvatten zowel verwijzingen naar de basis ggz als de specialistische ggz.3 In het jaar 2022 betrof 7,9% van de verwijzingen naar de psychiatrie voor de diagnose overactief kind/ hyperkinetisch syndroom.
  Specialisme
  2018
  2019
  20201
  20211
  2022
  Psychiatrie
  20,9
  19,7
  20,6
  28,1
  30,7
  In 2020 en 2021 kunnen de aantallen mogelijk afwijken van eerdere jaren i.v.m. de COVID-19 pandemie.
  Uit ander onderzoek van het Nivel bleek dat huisartsen in 2021 meer mensen voor psychische problemen naar de ggz hebben doorverwezen dan in de jaren voor de coronapandemie. De stijging was met name groot bij de jongere leeftijdsgroepen (5 t/m 14 jaar en 15 t/m 24 jaar).4 Ook de NZa heeft in maart 2023 gesignaleerd dat het aantal verwijzingen van huisartsen naar de ggz is gestegen. Voor jongeren en jongvolwassenen lag het aantal verwijzingen hoger dan het niveau van een jaar eerder.5
  Met bovengenoemde onderzoeken van het Nivel is er op dit moment voldoende inzicht in de groei van doorverwijzingen naar gespecialiseerde GGZ en de indicaties die daaraan ten grondslag liggen. Ik ben dan ook niet voornemens om aanvullend onderzoek uit te voeren.
  

• Vraag 6

  Op welke manieren wordt onderzocht in hoeverre artsen druk ervaren om misbruik te maken van de mogelijkheid tot het afgeven van medische verklaringen? En wanneer zijn daar resultaten van beschikbaar?
  
  

  Op dit moment wordt dit niet onderzocht. Binnen de beroepsgroep is vastgesteld dat de behandelende arts geen medische verklaringen mag afgeven over eigen patiënten. Een medische verklaring mag alleen worden afgegeven door een onafhankelijke arts.
  

• Vraag 7

  Kunt u deze vragen beantwoorden vóór het commissiedebat Eerstelijnszorg van 12 juni 2024?
  
  

  Ja.
  

Kamervraag document nummer: kv-tk-2024Z09795

Volledige titel: Het bericht ‘Deel huisartsen zwicht voor druk ouders en scholen bij voorschrijven ADHD-medicatie’

Kamerantwoord document nummer: ah-tk-20232024-1974

Volledige titel: Antwoord op vragen van de leden Tielen en Van Eijk over het bericht ‘Deel huisartsen zwicht voor druk ouders en scholen bij voorschrijven ADHD-medicatie’