| Ingediend | 20 oktober 2020 |
|---|---|
| Beantwoord | 16 november 2020 (na 27 dagen) |
| Indiener | Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) |
| Beantwoord door | Ferdinand Grapperhaus (minister justitie en veiligheid) (CDA) |
| Onderwerpen | openbare orde en veiligheid politie, brandweer en hulpdiensten |
| Bron vraag | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2020Z19320.html |
| Bron antwoord | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20202021-796.html |
Ja.
Ja, zij het dat dit onderwerp niet de kern van het werkbezoek was en ik door het OM en de politie al eerder over het betreffende onderzoek geïnformeerd ben.
Zie antwoord vraag 2.
Op 11 juni jl ben ik door het openbaar ministerie geïnformeerd over de bevindingen uit het onderzoek 26Lemont. Eén van deze bevindingen was dat er in een aantal zaken verdenking was ontstaan van ambtelijke corruptie binnen de politie.
De aanduiding «grote aanwezigheid van corruptie» is een weergave die ik op basis van de mij ter beschikking staande informatie niet voor mijn rekening kan nemen. Iedere zaak is er één te veel. Ik ben onder de indruk van de creativiteit, het technisch en operationele vernuft van alle betrokkenen dat geleid heeft tot het ontsluiten van het dataverkeer van vele criminelen (Enchrocat). Daarmee ontstaat zicht op mogelijke verwevenheid van de onder- en de bovenwereld waar ik natuurlijk erg bezorgd over ben, maar mij helaas niet erg verrast. Niet voor niets wil ik de ondermijning aanpakken. Dat doe ik breed en ook in deze zaken. Niet voor niets gaat een speciaal hiervoor in het leven geroepen combi-team van rijksrecherche en politie zaak voor zaak de verdenkingen na en zal na bevind van zaken handelen.
Zonder in te gaan op het lopende onderzoek is het helder dat criminelen invloed proberen uit te oefenen op de bovenwereld; van private faciliteerders van criminaliteit tot ook overheden en dus ook de politie. De verwevenheid van bovenwereld met onderwereld gaat heel breed. Dat moet aangepakt worden. Reden waarom ik nu juist sterk inzet op de aanpak van de ondermijnende criminaliteit.
Met het encrochat onderzoek is belangrijke informatie over de werkwijzen van criminelen verkregen. Hierop worden stappen ondernomen.
In mijn brief van 13 oktober 2020, met als onderwerp «Onderzoek Encrochat» heb ik aangegeven welke investeringen ik in de capaciteit van de rijksrecherche heb gedaan in het kader van het breed offensief tegen georganiseerde, ondermijnende criminaliteit.2
Tegelijkertijd met de beantwoording van de vragen informeer ik uw Kamer over het integriteitsstelsel van de politie. Dit was al in de maak maar de urgentie om te handelen wordt nog eens onderstreept door wat we leren uit het hier van belang zijnde onderzoek. In de vernieuwing op het integriteitsstelsel spelen een verbeterde signalering en screening een rol maar ook een meer heldere organisatiestructuur en protocollering.
Wanneer er signalen komen van corruptie, dan worden deze altijd onderzocht door het VIK en/of de Rijksrecherche, onder leiding van het openbaar ministerie.3 Als door het OM strafbare feiten worden vastgesteld wordt het strafrechtelijk dossier, of een extract daarvan, op grond van de WPG ter beschikking gesteld van de werkgever ten behoeve van disciplinaire beoordeling en bestraffing.
Daarnaast is er de afgelopen jaren door de politie, door middel van het nemen van een aantal preventieve en repressieve maatregelen op het gebied van haar integriteits-, autorisatie- en screeningsbeleid, fors ingezet op het voorkomen van corruptie en ander oneigenlijk gebruik van politie-informatie. Om medewerkers bewust te maken en het goede gesprek te stimuleren over integriteit is hiervoor een toolbox ontwikkeld. Ook gaan teamchefs en Operationeel Experts op leiderschapstraining.
Tevens hanteert de politie het vierogen-principe, waarbij de aanvraag voor een autorisatie boven een bepaald niveau door een extra leidinggevende wordt getoetst. Om zicht te houden op het gebruik van de systemen, worden deze aangesloten op de Logging as a Service (LaaS) omgeving. In deze omgeving wordt bijgehouden wie, wanneer, welke informatie heeft geraadpleegd. Hiermee wordt de wijze van logging geüniformeerd.
13 oktober jl is het wetsvoorstel «Screening ambtenaren van politie en politie-externen» aangenomen. Dit voorstel intensiveert de screening van politieambtenaren op integriteit. Het huidige screeningsinstrumentarium van de politie worden met deze genoemde maatregelen uitgebreid en verstevigd. Om een goed beeld te krijgen van de betrouwbaarheid van een kandidaat-politieambtenaar wordt ook gekeken naar factoren die een risico kunnen vormen voor de integriteit van de politieambtenaar. In bepaalde gevallen kan hierbij de omgeving van de politieambtenaar worden betrokken.
Daarnaast wordt het dankzij deze wet mogelijk om politiemedewerkers, ten aanzien van wie een betrouwbaarheidsonderzoek heeft plaatsgevonden, tijdens hun werkzaamheden continu te screenen en worden zij verplicht om relevante wijzigingen in hun persoonlijke situatie te melden. Beide genoemde middelen zijn, naast het doen van onderzoek naar de betrouwbaarheid van politiemedewerkers, bedoeld om corruptie bij de politie zo veel mogelijk te voorkomen en, indien daarvan sprake is, in een vroegtijdig stadium proactief in te kunnen grijpen.
Zoals ik u in eerdergenoemde brief van 13 oktober 2020 heb bericht is in opdracht van de korpschef een interne evaluatie uitgevoerd van de afdelingen VIK, gericht op het proces van interne onderzoeken. De evaluatie en beleidsreactie «contouren vernieuwd stelsel integriteit en interne onderzoeken» heb ik uw Kamer op 12 november jl. doen toekomen.
Het klopt dat er een 33-jarige politieman is aangehouden voor genoemde feiten. Ik kan geen nadere mededelingen doen hierover, omdat het een lopend onderzoek betreft.
Ik kan hierover geen nadere mededelingen doen aangezien het lopende onderzoeken betreft.
De korpschef en ik spreken elkaar regelmatig over dit thema. Zie verder mijn antwoord op vraag 6.
Op 11 juni jl. ben ik door het openbaar ministerie geïnformeerd over de resultaten van het Encrochat-onderzoek. Naar aanleiding van de informatie uit het Encrochat-onderzoek, waarbij signalen van ambtelijke corruptie naar boven zijn gekomen, wordt onderzoek verricht door een speciaal hiervoor opgericht team. Dit «Team Aanpak Corruptie» staat onder leiding van de Rijksrecherche en wordt ondersteund door rechercheurs van de landelijke eenheid, om zo optimaal gebruik te maken van de reeds opgedane kennis en expertise. Zij voeren samen onder het gezag van de officier van justitie de opsporingsonderzoeken uit. In mijn brief van 13 oktober 2020 heb ik u hierover bericht.4
Zie antwoord vraag 10.
Eén van de taken van de Rijksrecherche is om strafrechtelijk onderzoek te doen naar ambtelijke corruptie. Het «Team Aanpak Corruptie» is speciaal opgericht om strafrechtelijk onderzoek te doen naar de signalen van corruptie uit de Encrochat-informatie. Het team staat onder leiding van de Rijksrecherche en onder gezag van de officier van justitie.
Zoals u weet kan ik niet in gaan op lopende strafrechtelijke onderzoeken. Deze worden uitgevoerd onder gezag van de officier van justitie. In algemene zin ben ik van mening dat onderzoeken naar servers van versleutelde communicatie (zoals Encrochat) van onschatbare waarde zijn voor de aanpak van de veelal verborgen (inter)nationale georganiseerde, ondermijnende criminaliteit en onwenselijke vermenging met de bovenwereld, waaronder ambtelijke corruptie. Opsporing- en handhavingsdiensten hebben integriteit hoog in het vaandel staan. Rotte appels worden actief opgespoord en aangepakt en daarnaast is een goed integriteitsbeleid onontbeerlijk.
Eerder heb ik al bericht dat ik in het kader van het breed offensief heb geïnvesteerd in de capaciteit van de Rijksrecherche en het openbaar ministerie. Hierover heb ik uw Kamer geïnformeerd in mijn brief van 18 juni jl.5
Dat klopt. Dit is ook na te lezen in het verslag van dit notaoverleg.6 Bij de beantwoording van vragen 10 en 11 ben ik ingegaan op de oprichting van het «Team Aanpak Corruptie» en daarnaast verwijs ik u naar mijn antwoord op vraag 6.
Ik doe verder hierover vooralsnog geen uitspraken, omdat het gaat over lopende onderzoeken, uitgevoerd onder gezag van de officier van justitie. Veiligheids- en opsporingsdiensten moeten een goed integriteitsbeleid en -stelsel hebben. Zoals criminelen steeds nieuwe wegen vinden, vinden opsporingsdiensten ook nieuwe wegen om de georganiseerde misdaad een slag toe te brengen zoals het Encrochatonderzoek aantoont.
Zoals ik u in mijn brief van 18 juni jl.7 heb geïnformeerd zijn er in de voorjaarsnota 2020 extra middelen vrijgemaakt voor de aanpak van ondermijning. De afgelopen jaren is een groeiend aantal ernstige lek- en corruptiezaken door de Rijksrecherche onderzocht, waarbij ook regelmatig contact met de georganiseerd criminaliteit werd waargenomen. Deze complexe onderzoeken leiden tot een aanmerkelijke druk op de capaciteit van de Rijksrecherche. In het kader van het breed offensief heb ik onder andere fors geïnvesteerd in de noodzakelijke uitbreiding van capaciteit van de Rijksrecherche en de vervolgingscapaciteit van het openbaar ministerie. Ambtelijke corruptie is een ernstig ondermijnend effect van de georganiseerde misdaad. Een goed toegeruste Rijksrecherche is dan ook een belangrijke samenwerkingspartner van het multidisciplinair interventieteam. In mijn gesprekken met deze partijen zie ik erop toe dat de middelen besteed worden voor het doel waarvoor zij bedoeld zijn. Het is van belang dat organisaties een goed integriteitsbeleid en -stelsel hebben.
De politie is verantwoordelijk voor een grote hoeveelheid aan gegevens. Misbruik van informatie moet daarbij voorkomen worden. Daarnaast moet informatie beschikbaar blijven en niet door technische bedreigingen (bijvoorbeeld een virus of malware) beschadigd worden of onbeschikbaar raken. Op dit moment draait er een pilot waarmee kan worden bijgehouden wie, wanneer, welke informatie heeft geraadpleegd (atypisch bevragen). Deze monitoring op atypische signalen is overigens gefocust op datagebruik en niet in de eerste plaats op individuele politiemedewerkers. Mocht blijken dat het een individu betreft, dan zal de betreffende melding (overigens is niet elke melding plichtsverzuim) bij het sectorhoofd worden neergelegd en het reguliere proces gevolgd worden. Het doel is om oneigenlijk gebruik van politie-informatie en politie-systemen proactief te herkennen en hier adequate opvolging aan te geven. Momenteel draait er binnen de politie een pilot met dit systeem. Deze pilot wordt in het tweede kwartaal van 2021 afgerond.
Hierbij is geen sprake van belemmeringen ten gevolge van privacywetgeving. Voor de verwerking van de gegevens is een zogenaamde gegevenseffectbeoordeling (GEB) opgesteld. In deze GEB staan het verwerkingsdoel van de verkregen data en de juridische grondslag benoemd en onderbouwd.
Voor overige acties die zijn en worden ondernomen op dit gebied verwijs ik u naar het antwoord dat ik heb gegeven op vraag 6.
Ik heb mijn uitspraken gedaan op basis van de stappen die de afgelopen jaren binnen de politie zijn gezet om corruptie eerder te onderkennen. In de beantwoording van vraag 6 zijn deze stappen door mij benoemd. Dit heeft erin geresulteerd dat politieagenten op dit gebied alerter zijn geworden en dat corruptie eerder wordt herkend en erkend. Daarnaast zijn onderzoeken als dat naar EncroChat, maar eerder ook Ennetcom, IronChat en PGP-safe niet alleen van onschatbare waarde bij het verkrijgen van inzicht in de aard, omvang en werkwijzen van criminele netwerken, maar helpen zij ook bij het blootleggen van de aard en de omvang van bestaande corruptie binnen de politie.
Zie het eerste deel van mijn antwoord op vraag 6 en het antwoord op vraag 17.
Ik verwijs naar de beantwoording van vraag 6.
Ik ben met u van mening dat een goede, structurele screening van cruciaal belang is. Het aangenomen wetsvoorstel «Screening ambtenaren van politie en politie-externen» verstevigt het huidige screeningsinstrumentarium van de politie met o.a. een wettelijke grondslag voor het screenen van externen, een continue controle op wijzigingen in justitiële documentatie, een meldingsplicht en herhaalonderzoeken. Daarnaast kan beter inzicht worden gekregen in gegevens over verslavingen of andersoortige afhankelijkheden die mogelijk van invloed zijn op de integriteit van de politieorganisatie. Zowel politieambtenaren als externen worden niet meer alleen voorafgaand maar ook tijdens hun werkzaamheden gescreend, dit is een grote verbetering ten opzichte van de huidige situatie. De mate van zwaarte van de screening is afhankelijk van de aard van de werkzaamheden. Bij functies met een verhoogd risico wordt ook de directe omgeving meegenomen. Met deze genoemde maatregelen kunnen risico’s voor de politieorganisatie vroegtijdig worden gesignaleerd en aangepakt.
Op individuele cases kan ik niet ingaan. Met betrekking tot acties die zijn genomen om de screening te verbeteren kan ik zeggen dat het in de vorige vraag genoemde wetsvoorstel «Screening ambtenaren van politie en politie-externen» hiervoor is bedoeld. In dit voorstel is uitbreiding van het betrouwbaarheidsonderzoek geregeld, waardoor continue screening van politieambtenaren mogelijk wordt.
Ik verwijs naar de beantwoording van vraag 6.
Het wetsvoorstel «Screening ambtenaren van politie en politie-externen» is ingediend, juist om de screening van politiemedewerkers aan te scherpen en werknemers die bij wie er onvoldoende waarborgen zijn over hun betrouwbaarheid zijn te weren. Deze krijgen dan ook geen toegang tot de verschillende informatiebronnen die politieagenten tot hun beschikking hebben. Wanneer er signalen zijn dat agenten informatie door (willen) spelen aan criminelen dan wordt hier langs de gebruikelijke weg actie op ondernomen.
Wel maken zowel het genoemde wetsvoorstel, alsook de genomen maatregelen, waaronder de invoering van LaaS het mogelijk om dergelijke onverkwikkelijkheden eerder te onderkennen en hier zodoende ook eerder tegen op te treden.
Ik kan niet ingaan op individuele gevallen of op zaken waarnaar onderzoek wordt verricht. Voor agenten die vrezen voor hun eigen veiligheid of die van hun familie bestaan verschillende mogelijkheden ter bescherming, uiteenlopend van extra toezicht op de woning van de politieambtenaar tot en met beschermingsmaatregelen in het kader van het stelsel bewaken en beveiligen. Belangrijk is dat de individuele werknemer, zodra er sprake is van een dergelijke situatie, zich meldt bij zijn leidinggevende waarna deze hem kan ondersteunen en zorg kan dragen voor het nemen van passende maatregelen. De teamchef van de politieambtenaar is de eerst verantwoordelijke ten aanzien van de zorg. Voor politieambtenaren geldt dat zij na een incident te allen tijde een gesprek aangeboden krijgen met het team collegiale ondersteuning (TCO) en waar nodig worden doorverwezen naar de zorglijn binnen het korps. Bijstand van de betreffende medewerker, administratieve en/of juridische hulp wordt geleverd door de casemanager GTPA.
Ik heb geen signalen gekregen dat dit proces onvoldoende functioneert of verbeterd moet worden.
Wij hebben een politiekorps van bijna 65.000 mensen. Ik sta voor de kwaliteit en de integriteit van deze mensen. Ik spreek mij hierover zeer regelmatig zeer duidelijk uit. Ik doe dit niet alleen publiekelijk maar ook richting de agenten zelf. Zij mogen zich door mij gesteund weten.
Daarnaast houden zowel de korpschef als ik ons intensief bezig met het voorkomen van en de aanpak van corruptie. Hierdoor mag de overgrote meerderheid van goedwillende agenten weten dat wij dit niet accepteren en niet tolereren. Ook op deze manier laten wij zien al die integere politiemedewerkers te steunen.
Ik verwijs naar de beantwoording van vraag 6.
Wanneer blijkt dat de politie ondersteuning nodig heeft bij haar optreden dan zal ik die desgevraagd geven. Tot op heden heb ik geen signalen ontvangen dat er meer ondersteuning nodig is.
Ja.
Hierbij deel ik u mede dat de schriftelijke vragen van het lid Yesilgöz-Zegerius (VVD), van uw Kamer aan de Minister van Justitie en Veiligheid over het bericht ««Geheim» telefoonverkeer legt ernstige corruptie bij politie bloot» (ingezonden 20 oktober 2020) niet binnen de gebruikelijke termijn kunnen worden beantwoord, aangezien nog niet alle benodigde informatie is ontvangen. Ik streef ernaar de vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden.