Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

ALGEMEEN

1. Inleiding

Het onderhavige wetsvoorstel strekt tot aanpassing van een aantal bepalingen van de Rijksoctrooiwet 1995 in verband met de komst van het Europees octrooi met eenheidswerking en de oprichting van het Eengemaakt Octrooigerecht (hierna: EOG).

De introductie van het Europees octrooi met eenheidswerking geeft de mogelijkheid met één registratie octrooibescherming te verkrijgen in alle deelnemende EU-lidstaten. Bedrijven die octrooibescherming wensen in deze EU-lidstaten hoeven niet in iedere lidstaat afzonderlijk te valideren.

Voorts wordt voorzien in geschilbeslechting op Europees niveau bij het EOG. Langs deze weg kan bij één instantie een uitspraak worden verkregen met werking in alle overeenkomstsluitende lidstaten. Als gevolg daarvan behoeft een octrooihouder niet langer in iedere overeenkomstsluitende lidstaat waar inbreuk op zijn recht wordt gemaakt afzonderlijk een procedure te starten met betrekking tot die inbreuk. Hetzelfde geldt ten aanzien van de geldigheid van het octrooi; ook deze kan via één gerechtelijke procedure bij het EOG worden vastgesteld.

Nederland heeft zich altijd een warm pleitbezorger getoond van deze verbeteringen in het Europese octrooibestel en heeft in de loop der jaren actief bijgedragen aan de totstandkoming van dit hervormingspakket. De regering is daarom verheugd dat deze inspanningen nu kunnen worden verzilverd.

In het navolgende zal eerst een korte schets van de totstandkoming van het hervormingspakket worden gegeven (paragraaf 2). Vervolgens zullen de belangrijkste karakteristieken van achtereenvolgens de verordeningen die de eenheidsoctrooibescherming regelen (paragraaf 3) en het Rechtspraakverdrag (paragraaf 4) worden gegeven. Voorts wordt ingegaan op het overgangsrecht (paragraaf 5) en de gevolgen voor regeldruk (paragraaf 6), de uitvoering (paragraaf 7) en de rechterlijke macht (paragraaf 8). Ten slotte worden de reacties die zijn ontvangen op de consultatie van het wetsvoorstel en de memorie van toelichting, alsmede de advisering door de Raad voor de rechtspraak, besproken (paragraaf 9).

Het met dit wetsvoorstel verband houdende wetsvoorstel houdende goedkeuring van de op 19 februari 2013 te Brussel tot stand gekomen Overeenkomst betreffende een eengemaakt octrooigerecht (Trb. 2013, 92 en 2016, 1)1 (hierna: wetsvoorstel houdende goedkeuring van het Rechtspraakverdrag) is inmiddels tot wet verheven en in werking getreden2. Aansluitend daarop is het Rechtspraakverdrag voor het Europese deel van Nederland op 14 september 2016 geratificeerd. Dit verdrag is nog niet in werking getreden.

2. Voorgeschiedenis

2.1. Gemeenschapsoctrooiverdragen

Op 13 mei 1969 gaf de Raad van de EEG een «Memorandum over de invoering van een Europese procedure van octrooiverlening» uit aan alle Europese staten die hiervoor destijds belangstelling hadden getoond. In dit memorandum werd voorgesteld dat een grotere kring van Europese staten dan die van de EEG een eerste verdrag zou sluiten aangaande de invoering van een Europese procedure voor octrooiverlening. Dit eerste verdrag diende beperkt te blijven tot een gemeenschappelijke procedure voor de verlening van een octrooi. Vanaf de verlening zou het octrooi een bundel van elkaar onafhankelijke nationale octrooien zijn. De materieelrechtelijke bepalingen zouden moeten overeenstemmen met het op 27 november 1963 in Straatsburg tot stand gekomen Verdrag betreffende de eenmaking van enige beginselen van het octrooirecht (Trb. 1964, 173). Volgens het memorandum moest met de behoeften van de EEG aan verdergaande eenwording van het octrooirecht via een tweede verdrag rekening worden gehouden. Het memorandum werd op 21 mei 1969 te Brussel goedgekeurd tijdens een intergouvernementele conferentie van vertegenwoordigers van 17 Europese staten. In de daaropvolgende jaren werden de ontwerpen van de beide verdragen uitgewerkt. De «Regeringsconferentie betreffende de invoering van een Europese procedure van octrooiverlening» werkte van 1969 tot 1972 in Luxemburg eerst met 17 en later met 21 staten het ontwerp van het eerste verdrag uit. Het Verdrag betreffende de verlening van Europese octrooien (Europees Octrooiverdrag, hierna: EOV) (Trb. 1975, 108) werd op 5 oktober 1973 in München ondertekend. Behalve de negen EEG-lidstaten behoren tot de reeks van landen die het verdrag ondertekend hebben: Griekenland, Liechtenstein, Monaco, Noorwegen, Oostenrijk, Zweden en Zwitserland. Het EOV is op 7 oktober 1977 in werking getreden voor (destijds) elf staten. Thans zijn er 38 staten bij het EOV aangesloten. Het EOV geldt, wat betreft het Koninkrijk, ook voor Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland (Bonaire, Sint Eustatius en Saba), maar niet voor Aruba. Bij dit verdrag is de Europese Octrooiorganisatie (EOO) opgericht, een internationale organisatie die losstaat van de EEG (thans EU). De uitvoerende instantie van de EOO is het Europees Octrooibureau (hierna: EOB) dat zetelt in München met een nevenvestiging in Rijswijk. In het negende deel van het EOV werd reeds rekening gehouden met de totstandkoming van het tweede verdrag dat gericht zou zijn op de invoering van een gemeenschapsoctrooi. Zo bepaalt artikel 142 EOV dat een aantal partijen bij het EOV samen kunnen beslissen dat octrooien die voor hun grondgebieden worden verleend, eenheidswerking verkrijgen. Hierover in paragraaf 3.2 meer.

Het tweede verdrag, het Verdrag betreffende het Europees octrooi voor de gemeenschappelijke markt (Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975) (Trb. 1976, 103) werd op 15 december 1975 ondertekend. Dit verdrag zou nauw samenhangen met het EOV, daar het uitging van octrooiverlening door het EOB. Dit verdrag is echter nooit in werking getreden wegens onvoldoende ratificaties. Het uitblijven van de noodzakelijke ratificaties was het gevolg van gevoeligheden rondom de gemaakte afspraken inzake vertaaleisen en de verdeling van de octrooiopbrengsten. De vertaalverplichting was weliswaar beperkt tot de conclusies van het octrooi (artikel 33), maar deze beperkte eis tot vertaling kon worden verzwaard op grond van het in artikel 88 genoemde voorbehoud dat elke partij bij het verdrag de mogelijkheid gaf te bepalen dat in het geval het octrooischrift niet in een van de officiële talen van de desbetreffende partij was gepubliceerd, een vertaling moest worden ingediend. De termijn waarbinnen deze vertaling moest worden overgelegd, zou door de octrooihouder worden bepaald, afhankelijk van de datum vanaf welke hij bescherming wilde. Nederland heeft het verdrag van 1975 niet geratificeerd.

In december 1989 besloot de Raad van de Europese Gemeenschappen tot het beleggen van een conferentie over het gemeenschapsoctrooi, met als doel een oplossing te vinden voor de gevoeligheden rondom de verdeling van de baten en lasten en de vertalingen. De conferentie slaagde in deze opdracht en het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 werd op onderdelen gewijzigd. Hierdoor kwam een nieuwe tekst tot stand die het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 verving, namelijk het Gemeenschapsoctrooiverdrag van 1989 (Trb. 1990, 121), dat op 15 december 1989 werd ondertekend. De zeven ratificaties die volgden waren niet voldoende voor inwerkingtreding van dit verdrag. Wederom bleek de vertaalregeling het grote struikelblok te zijn. In het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989 bleef de eis tot een volledige vertaling van het octrooischrift behouden, maar zou het niet overleggen van een vertaling in een of meer talen niet tot verval van het Gemeenschapsoctrooi leiden, maar alleen tot gevolg hebben dat het octrooi in de desbetreffende overeenkomstsluitende lidstaat of lidstaten geen rechtskracht meer zou hebben. Deze benadering doet in wezen afbreuk aan het eenvormige karakter van het Gemeenschapsoctrooi en zou daardoor meer weg hebben van een Europees octrooi. Vanuit het bedrijfsleven werd aangegeven dat, gelet op de kosten die voortvloeiden uit het overeengekomen vertalingenregime, het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989 niet in een reële behoefte voorzag.

2.2. Gemeenschapsoctrooiverordening

Gelet op deze onbevredigende situatie voor de interne markt besloot de Europese Commissie het «gemeenschapsoctrooiproject» nieuw leven in te blazen en introduceerde op 5 juli 2000 een voorstel voor een verordening betreffende de invoering van een Gemeenschapsoctrooi (PbEG 2000, C 337E). Deze ontwerpverordening volgde in grote mate de lijn van zijn voorganger, het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989, zij het in de vorm van een verordening. De ontwerpverordening was gebaseerd op artikel 308 van het EG-Verdrag dat unanimiteit vereist voor zijn goedkeuring door de Raad, na raadpleging van het Europees Parlement. Het voorstel voorzag in alle elementen die nodig zijn voor de invoering van een gemeenschapsoctrooi (dat het gehele grondgebied van de Europese Unie zou dekken en niet langer zou uiteenvallen in een bundel van nationale rechten), met inbegrip van een vertalingenregeling. Beoogd werd dat de Europese Unie zou toetreden tot het EOV en dat het grondgebied van de EU aangewezen zou kunnen worden als het grondgebied waarvoor de octrooiaanvrager bescherming wenste. Dit had tot gevolg dat de bepalingen voor het aanvragen van een gemeenschapsoctrooi door het EOV beheerst zouden blijven. De verordening zelf beperkte zich tot de rechtsgevolgen en instandhouding van het gemeenschapsoctrooi. Voor de rechtspleging werd voorgesteld binnen het institutioneel kader van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen een Gemeenschappelijk Gerecht voor Intellectuele Eigendomszaken op te richten. Daarvoor was destijds nog geen rechtsgrondslag, maar die is kort daarna ingevoegd bij het Verdrag van Nice dat in werking is getreden op 1 februari 2003. Het betreft artikel 225A (thans artikel 257 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna: VWEU)), voor de instelling van gespecialiseerde kamers, en artikel 229A (thans artikel 262 VWEU), voor de uitbreiding van de rechtsmacht van het Hof van Justitie van de Europese Unie naar geschillen tussen particulieren met betrekking tot gemeenschapsoctrooien. Op grond van die bepalingen deed de Europese Commissie eind 2003 voorstellen voor twee Raadsbesluiten waarbij ten eerste een Gemeenschapsoctrooigerecht zou worden ingesteld binnen het institutionele kader van het Hof van Justitie en ten tweede de rechtsmacht van dit gerecht zou worden uitgebreid naar geschillen tussen particulieren met betrekking tot gemeenschapsoctrooien. Hoewel op 14 maart 2003 in de Raad een gemeenschappelijke politieke benadering werd bereikt voor de Gemeenschapsoctrooiverordening, bleef verdere vooruitgang uit in de jaren die volgden. Wederom bleken de vertalingen het grote struikelblok te zijn. In theorie zou het gemeenschapsoctrooi vertaald moeten worden in alle officiële talen van de EU, maar dit zou het voor het bedrijfsleven praktisch onbetaalbaar maken. Daarnaast had het bedrijfsleven bezwaren tegen het centraliseren van octrooirechtspraak bij het Hof van Justitie.

2.3. Een rechtspraakprotocol bij het Europees octrooiverdrag (EPLA)

In 1999 hebben de EOV-partijen (en grotendeels tevens EG-lidstaten) werkgroepen ingesteld voor de oprichting van een gecentraliseerd geschilbeslechtingssysteem. Hieruit is het zogeheten «European Patent Litigation Agreement» (hierna: EPLA) voortgekomen; een ontwerpverdrag betreffende de instelling van een systeem voor geschilbeslechting voor Europese octrooien als een optioneel protocol bij het EOV. Dit ontwerpverdrag voorziet in een gerecht van eerste aanleg met een centrale afdeling en een beperkt aantal ervaren regionale afdelingen en in tweede aanleg een beroepsmogelijkheid bij een hof van beroep. EPLA was erop gericht een oplossing te vinden voor het gebrek aan een «gemeenschapsoctrooi» door een vlotte, betaalbare en hoogwaardig kwalitatieve rechtsgang te introduceren voor Europese octrooien. Op die manier zouden parallelle rechtszaken verleden tijd zijn. Het ontwerpverdrag werd zeer goed ontvangen bij de gebruikers van het octrooisysteem, die dit initiatief als de juiste stap voorwaarts zagen. Echter, niet alle EG-lidstaten voelden ervoor om octrooirechtspleging volledig buiten de EU-kaders te regelen. De Commissie beschouwde dit initiatief als onrechtmatig wegens strijd met artikel 292 van het EG-verdrag. Derhalve zouden de Europese Gemeenschap en haar lidstaten hier niet aan kunnen deelnemen.

2.4. Doorbreking impasse

De bovengeschetste impasse werd door toenmalig Eurocommissaris McGreevy (Interne markt en diensten) doorbroken, die in januari 2006 het initiatief nam om het gemeenschapsoctrooiproject wederom nieuw leven in te blazen door allereerst een uitgebreide gebruikersconsultatie te beleggen. Want het waren de gebruikers die het gemeenschapsoctrooi in 2003 massaal hadden afgewezen. Uit de consultatie kwam uit de meer dan 2500 ontvangen reacties duidelijk naar voren dat er grote teleurstelling heerste wegens het uitblijven van de introductie van een gemeenschapsoctrooi en werd de introductie van een betaalbaar gemeenschapsoctrooi bepleit. Tijdens een openbare hoorzitting op 12 juli 2006 werd deze wens voor een betaalbaar gemeenschapsoctrooi herhaald, alsmede werd gepleit voor een geschilbeslechtingssysteem naar het model van EPLA. Begin april 2007 heeft de Europese Commissie – op basis van de resultaten van de gebruikersconsultatie en de openbare hoorzitting – een mededeling aangenomen met als titel «het verbeteren van het octrooisysteem in Europa». In deze mededeling werd de stand van zaken met betrekking tot het gemeenschapsoctrooi weergegeven, maar ook werd hierin voorgesteld om EPLA en het Gemeenschapsoctrooigerecht samen te voegen tot een specifiek gerecht voor het traditionele Europees octrooi en het Gemeenschapsoctrooi, dat weliswaar gestoeld zou zijn op EPLA maar met een betere aansluiting op het acquis communautaire.

Deze plannen voor een octrooigerecht werden verder uitgewerkt en een eerste ontwerp dat uitging van een zogeheten gemengde overeenkomst tussen de EU, haar lidstaten en derde landen werd op 6 juli 2009 door de Raad aan het Hof van Justitie voorgelegd voor advies krachtens artikel 300, zesde lid, EG-Verdrag (thans artikel 218 lid 11 VWEU)3. Het Hof van Justitie werd in het bijzonder gevraagd zich uit te laten over de verenigbaarheid van dit ontwerpverdrag met het Gemeenschapsrecht.

Een paar maanden later trad het VWEU in werking. Door de inwerkingtreding hiervan in december 2009 onderging het octrooiproject een naamsverandering van Gemeenschapsoctrooi naar «EU-octrooi» en ten slotte als gevolg van de uiteindelijke vormgeving «Europees octrooi met eenheidswerking». Een andere consequentie van de inwerkingtreding van het VWEU was een verandering in het wetgevingsproces. Het VWEU introduceerde namelijk een meer specifieke rechtsgrondslag voor een EU-octrooisysteem. Artikel 118, eerste lid, VWEU bepaalt dat maatregelen voor de invoering van Europese intellectuele eigendomsrechten moeten worden vastgesteld door het Europees Parlement en de Raad, volgens de gewone wetgevingsprocedure. Artikel 118, tweede lid, VWEU daarentegen bevat een specifieke grondslag voor een taalregeling aangaande Europese intellectuele eigendomsrechten die op basis van een bijzondere wetgevingsprocedure wordt vastgesteld door de Raad met eenparigheid van stemmen, na raadpleging van het Europees Parlement. Hieruit volgt dat de vertalingenregeling voor het EU-octrooisysteem moet worden vastgelegd in een afzonderlijk juridisch instrument (verordening). Ten gevolge hiervan heeft de Raad in december 2009 conclusies aangenomen betreffende een verbeterd octrooisysteem in Europa.

2.5. Geïntegreerde oplossing

Sindsdien is de hervorming van het octrooisysteem gebaseerd op drie regelingen: een verordening betreffende de instelling van eenheidsoctrooibescherming, een verordening betreffende de toepasselijke vertalingenregeling en een internationale overeenkomst inzake een uniform systeem voor geschilbeslechting. Deze drie juridische instrumenten worden gezien als een totaalpakket en zullen gelijktijdig in werking treden. Dit systeem zal echter de bestaande regelingen niet geheel vervangen. Het blijft mogelijk een (klassiek) Europees octrooi te valideren in een of meerdere landen en nationale octrooien aan te vragen.

Op 30 juni 2010 heeft de Europese Commissie een voorstel voor een verordening betreffende een vertalingenregeling voor het EU-octrooi aangenomen. Deze voorgestelde regeling was gebaseerd op de drie werktalen van het EOB te weten, Engels, Frans en Duits. Ook het sobere taalsysteem van dit voorstel stuitte op onoverkoombare bezwaren bij Italië en Spanje met als gevolg dat de Raad tijdens de zitting van de Raad van Concurrentievermogen op 10 november 2010 heeft moeten vaststellen dat de vereiste eenparigheid van stemmen voor de vertalingenregeling niet kon worden bereikt vanwege veto’s van Spanje en Italië.

2.6. Nauwere samenwerking

Vervolgens hebben twaalf lidstaten (Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Litouwen, Luxemburg, Nederland, Polen, Slovenië, Zweden en het Verenigd Koninkrijk) de Europese Commissie op grond van artikel 329, eerste lid, VWEU verzocht het octrooidossier voort te zetten onder de vlag van «nauwere samenwerking». Deze lidstaten stelden daarbij wel als voorwaarde dat voortgeborduurd zou worden langs de contouren van de recente onderhandelingen in de Raad en dat de vertalingenregeling van de drie EOB-talen zou uitgaan. De rechtsgrondslag voor het aangaan van een nauwere samenwerking tussen een aantal lidstaten is terug te vinden in artikel 20 Verdrag betreffende de Europese Unie en de artikelen 326 tot en met 334 VWEU.

De Europese Commissie heeft hieraan gehoor gegeven en een voorstel tot nauwere samenwerking op het gebied van eenheidsoctrooibescherming voorgelegd aan de Raad. Dit voorstel werd ondersteund door dertien andere lidstaten (België, Oostenrijk, Ierland, Portugal, Malta, Bulgarije, Roemenië, de Tsjechische Republiek, Slowakije, Hongarije, Letland, Griekenland en Cyprus). Kort daarop volgde op 10 maart 2011 de machtiging tot nauwere samenwerking (Besluit 2011/167/EU van de Raad van 10 maart 2011 houdende machtiging om nauwere samenwerking aan te gaan op het gebied van eenheidsoctrooibescherming (PbEU 2011, L 76)). In totaal zijn aldus 25 lidstaten gemachtigd om nauwere samenwerking aan te gaan op het gebied van de instelling van eenheidsoctrooibescherming.

Twee dagen voor het afgeven van de machtiging tot nauwere samenwerking adviseerde het Hof van Justitie over de verenigbaarheid van de ontwerpovereenkomst met het acquis communautaire (HvJ 8 maart 2011, advies 1/09). Het Hof van Justitie oordeelde dat de ontwerpovereenkomst in haar toenmalige vorm hiermee niet verenigbaar was. De bedenkingen van het Hof van Justitie hadden onder meer te maken met het gebrek aan voldoende waarborgen dat het octrooigerecht de voorrang van het recht van de Unie zou respecteren en dat recht zou toepassen conform de uitlegging door het Hof van Justitie. Ook wees het Hof van Justitie erop dat er, anders dan in het geval van nationale rechterlijke instanties, geen inbreukprocedures tegen de overeenkomstsluitende EU-lidstaten mogelijk zouden zijn, mocht het octrooigerecht het recht van de Unie schenden. Voorts zouden dergelijke beslissingen van het octrooigerecht geen aanleiding kunnen geven tot financiële aansprakelijkheid van de overeenkomstsluitende EU-lidstaten.

De 25 lidstaten waren desondanks vastbesloten om het octrooidossier tot een succes te brengen en de ontwerpovereenkomst ging terug naar de tekentafel om deze zo aan te passen dat deze wel verenigbaar zou zijn met het recht van de Unie. Overeenkomstig het advies van het Hof van Justitie werd vervolgens eind 2011 een herzien ontwerpverdrag gepresenteerd. Dit verdrag voorziet in de oprichting van een enkel gerecht in het kader van een internationale overeenkomst tussen de EU-lidstaten die deelnemen aan de nauwere samenwerking, met de mogelijkheid van latere deelname van de lidstaten die daaraan niet deelnemen (Spanje en destijds ook Italië).

In december 2012 vond de formele goedkeuring plaats van zowel Verordening (EU) nr. 1257/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2012 tot het uitvoering geven aan nauwere samenwerking op het gebied van de instelling van eenheidsoctrooibescherming (PbEU 2012, L 361) (hierna: verordening 1257/2012 of verordening eenheidsoctrooibescherming) als Verordening (EU) nr. 1260/2012 van de Raad van 17 december 2012 tot het uitvoering geven aan nauwere samenwerking op het gebied van de instelling van eenheidsoctrooibescherming met betrekking tot de toepasselijke vertaalregelingen (PbEU 2012, L 361) (hierna: verordening 1260/2012 of vertaalverordening).

Op 19 februari 2013 vond de ondertekening plaats van de Overeenkomst betreffende een eengemaakt octrooigerecht (Trb. 2013, 92 en 2016\) (hierna: Rechtspraakverdrag) met 24 van de destijds 27 lidstaten (waaronder Italië). Bulgarije volgde kort daarna als de 25e «ondertekenende staat». Polen overweegt de ondertekening op een later tijdstip. Spanje en – het nadien tot de EU toegetreden – Kroatië hebben het Rechtspraakverdrag niet ondertekend. Op grond van artikel 89, eerste lid, van het Rechtspraakverdrag treedt het verdrag in werking op zijn vroegst op 1 januari 2014 of, als dat later is, vier maanden na de dag waarop ten minste dertien van de ondertekenende Staten het verdrag hebben bekrachtigd, waaronder de landen met het hoogste aantal Europese octrooien in het jaar voorafgaand aan het jaar van ondertekening, namelijk Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

2.7. Hofprocedures

Op 16 april 2013 heeft het Hof van Justitie in de gevoegde zaken C-274/11 en C-295/11, waarin Spanje en Italië het besluit tot nauwere samenwerking aanvochten, alle gronden zoals aangedragen door Spanje en Italië verworpen. Het Hof van Justitie oordeelde dat het besluit voldoet aan de voorwaarde dat een besluit tot nauwere samenwerking alleen in laatste instantie mag worden genomen. Het overwoog daarbij dat de Raad in aanmerking heeft genomen dat het wetgevingsproces voor de invoering van het Europese octrooi in gang was gezet in de loop van 2000, dat over een aanzienlijk aantal verschillende vertalingenregelingen voor het eenheidsoctrooi door alle lidstaten discussie is gevoerd en dat geen van die regelingen voldoende steun heeft gekregen om op het niveau van de Unie tot de vaststelling van een volledig wetgevingspakket voor een dergelijk octrooi te leiden.

Op 5 mei 2015 heeft het Hof van Justitie uitspraak gedaan in de zaken HvJ 5 mei 2015, zaak C-146/13, Koninkrijk Spanje tegen het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie en HvJ 5 mei 2015, zaak C-147/13, Koninkrijk Spanje tegen de Raad van de Europese Unie, waarin Spanje nietigverklaring van beide verordeningen vorderde. Het Hof van Justitie heeft in beide zaken het beroep van Spanje op alle gronden verworpen.

In zaak C-146/13, waarin Spanje zich op het standpunt stelde dat verordening 1257/2012 in strijd is met de beginselen van de rechtsstaat en op een onjuiste grondslag berust, oordeelde het Hof van Justitie dat de verordening slechts vaststelt onder welke voorwaarden een reeds door het EOB verleend Europees octrooi op verzoek van de octrooihouder eenheidswerking kan krijgen en wat die eenheidswerking inhoudt. Het Hof van Justitie concludeerde verder dat artikel 118, eerste alinea, van het VWEU de juiste grondslag is voor de verordening.

In zaak C-147/13 voerde Spanje aan dat verordening 1260/2012 het rechtszekerheidsbeginsel en het beginsel van autonomie van het recht van de Unie schendt en in strijd is met het verbod van discriminatie op grond van taal. Het Hof van Justitie oordeelde dat de verordening weliswaar een verschillende behandeling van de officiële talen van de Unie instelt, maar dat hiermee een legitiem doel wordt gediend, namelijk de invoering van een eenvoudige en eenvormige vertaalregeling voor het eenheidsoctrooi. Het Hof van Justitie heeft benadrukt dat de in de verordening vastgestelde talenregeling de toegang tot het eenheidsoctrooi en tot het octrooistelsel als geheel gemakkelijker, minder kostbaar en meer rechtszeker maakt.

Sinds september 2015 neemt ook Italië deel aan de hierboven genoemde nauwere samenwerking op het gebied van eenheidsoctrooibescherming. De verordeningen 1257/2012 en 1260/2012 zullen derhalve eveneens van toepassing zijn in Italië.

3. De verordening eenheidsoctrooibescherming

3.1. Essentialia verordening eenheidsoctrooibescherming

Het Europees octrooi met eenheidswerking is geregeld in verordening 1257/2012. Het toepasselijke vertaalregime is geregeld in verordening 1260/2012. Het Europees octrooi met eenheidswerking wordt volgens de regels en procedures zoals in het EOV vastgelegd, door het EOB verleend (artikel 2, onderdelen b en c, juncto artikel 3 van verordening 1257/2012). Op grond van verordening 1257/2012 is het EOB de bevoegde autoriteit voor de verlening van het Europees octrooi en dient dit octrooi op verzoek van de octrooihouder krachtens deze verordening eenheidswerking te hebben in de deelnemende lidstaten (overweging 5 van verordening 1257/2012).

Artikel 3, eerste lid, van verordening 1257/2012 luidt: «Een Europees octrooi dat met dezelfde set conclusies ten aanzien van alle deelnemende lidstaten is verleend, geniet eenheidswerking in de deelnemende lidstaten, mits de eenheidswerking ervan in het register voor eenheidsoctrooibescherming geregistreerd is». De eenheidswerking van een Europees octrooi dient door de octrooihouder aangevraagd te worden. Dit geschiedt door het indienen van een verzoek om eenheidswerking binnen een maand nadat de verlening van het Europees octrooi in het Europees Octrooiblad gepubliceerd is, conform artikel 9, eerste lid, onderdeel g, van verordening 1257/2012. Dit verzoek om eenheidswerking dient in de taal van het octrooi ingediend te worden (artikel 3, tweede lid, van de vertaalverordening).

3.2. Het karakter van de verordening eenheidsoctrooibescherming

3.3. Institutionele bepalingen eenheidsoctrooi

De administratieve taken die verband houden met het Europees octrooi met eenheidswerking worden overeenkomstig artikel 9, eerste lid, verordening eenheidsoctrooibescherming uitgevoerd door het EOB.

Deze taken bestaan uit:

• • het beheren van verzoeken om eenheidswerking;

• • het opnemen van het register voor eenheidsoctrooibescherming in het Europees Octrooiregister en het beheren van het register voor eenheidsoctrooibescherming;

• • het beheren van de verklaringen inzake licentieverlening en licentietoezeggingen;

• • het publiceren van de vertalingen gedurende de overgangsperiode (zoals voorzien is in de vertaalverordening);

• • het innen en beheren van de jaartaksen en toeslagen in geval van te late betaling;

• • het beheren van een compensatieregeling voor de terugbetaling van de vertaalkosten als bedoeld in de vertaalverordening;

• • het garanderen dat een verzoek om eenheidswerking binnen een maand na de publicatie van de vermelding van verlening van het Europees octrooi in het Europees Octrooiblad wordt ingediend door de octrooihouder in de toepasselijke proceduretaal; en

• • het garanderen dat de eenheidswerking in het register voor eenheidsoctrooibescherming wordt aangegeven.

3.4. Vertaalverordening

De vertaalverordening bevat een eenvoudige en kosteneffectieve vertaalregeling voor Europese octrooien met eenheidswerking. Dit betreft de procedure met betrekking tot de registratie van de eenheidswerking en de fase daarna. In de daaraan voorafgaande verleningsfase geldt dat elke octrooiaanvrager een aanvraag voor een Europees octrooi in zijn officiële nationale taal kan indienen, indien hij afkomstig is uit een EU-lidstaat die niet een van de werktalen van het EOB (Engels, Frans, Duits) als officiële taal kent, mits hij daarna een vertaling in een werktaal van het EOB indient. Indien de aanvraag reeds in één van de officiële talen van het EOB wordt ingediend, is geen vertaling meer vereist in de andere officiële talen. In de taal waarin de octrooiaanvraag is onderzocht, wordt deze ook verleend en gepubliceerd. Deze tekstversie wordt dan erkend als de authentieke tekst van het Europees octrooi. De publicatie bevat verder een vertaling van de conclusies in de twee andere officiële talen van het EOB.

Uitgangspunt van de vertaalverordening is dat voor Europese octrooien met eenheidswerking de houder ervan geen verdere vertalingen hoeft in te dienen voor registratie van de eenheidswerking. Een automatisch vertaalsysteem voorziet in de vertaling van de Europese octrooien in alle officiële talen van de Europese Unie. Deze vertalingen zullen enkel dienen voor informatieve doeleinden en hebben geen juridisch effect. Tijdens een overgangsperiode zal evenwel altijd één vertaling moeten worden gemaakt. Is het octrooi verleend in het Frans of Duits, dan moet een vertaling naar het Engels worden gemaakt. Is het octrooi verleend in het Engels dan moet één vertaling in een EU-taal naar keuze worden gemaakt. In geval van een geschil over een Europees octrooi met eenheidswerking kan voorts zowel de gedaagde als het EOG van de octrooihouder een handmatige vertaling verlangen. De vertaalverordening voorziet er voorts in dat, indien de octrooiaanvraag in een van de werktalen van het EOB is vertaald en eenheidswerking is geregistreerd, de vertaalkosten van de aanvraag voor vergoeding in aanmerking komen (het zogenaamde «mutualisation of costs»-principe).

4. Rechtspraakverdrag

4.1. Algemeen

Voor een algemene toelichting op de bepalingen van het Rechtspraakverdrag wordt verwezen naar de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende goedkeuring van het Rechtspraakverdrag. Sinds het opstellen van die memorie van toelichting en het uitbrengen van de nota naar aanleiding van het verslag in het kader van die wetgevingsprocedure hebben zich de volgende ontwikkelingen voorgedaan4.

Het verdrag treedt in werking nadat dertien overeenkomstsluitende lidstaten het verdrag hebben bekrachtigd (of tot het verdrag zijn toegetreden), waaronder Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk (de drie overeenkomstsluitende lidstaten waar het hoogste aantal Europese octrooien gold in 2012). Zestien landen (van de benodigde dertien landen), inclusief Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, hebben het Rechtspraakverdrag inmiddels geratificeerd. De toekomstige verhouding van het Verenigd Koninkrijk met het EOG zal nader worden bepaald. Duitsland heeft de voor de ratificatie benodigde parlementaire procedure doorlopen. De inwerkingtreding van het Rechtspraakverdrag is op dit moment afhankelijk van een klachtenprocedure over het Duitse ratificatieproces bij het Duitse Constitutionele Hof (Bundesverfassungsgericht). In afwachting van de uitkomst van die procedure is de afronding van de Duitse ratificatie opgeschort.

De voorbereidingen voor het oprichten van een lokale divisie van het EOG in Nederland zijn zo goed als afgerond, waardoor deze operationeel zal zijn bij de start van het EOG.

4.2. Rechtstreekse werking

Inzake de rechtstreekse werking van het verdrag, bedoeld in artikel 93 van de Grondwet, en de noodzaak ter zake implementatiewetgeving tot stand te brengen, wordt het volgende overwogen. De bepalingen van het Rechtspraakverdrag hebben voor een belangrijk deel betrekking op de organisatorische kanten van het EOG. Deze bepalingen behoeven – om die reden – naar hun aard geen implementatie in wettelijke voorschriften. De artikelen 25 tot en met 29 bevatten evenwel andersoortige, materieelrechtelijke, bepalingen die door het EOG, overeenkomstig artikel 24, eerste lid, onderdeel b, van het verdrag, zullen worden toegepast in zaken die op grond van het verdrag aanhangig zijn gemaakt. Zoals hieronder zal worden toegelicht, bevatten deze artikelen onder meer bepalingen inzake de uitsluitende rechten van de octrooihouder en de uitzonderingen daarop. Deze bepalingen zijn zodanig vormgegeven dat zij rechtstreeks werkend zijn, dat wil zeggen voldoende duidelijk zijn om zonder nadere uitwerking in de nationale rechtsorde te kunnen worden toegepast, waarbij deze bepalingen evenwel in een concreet geval worden toegepast door het EOG en niet door de nationale rechter. Ook artikel 83 van het Rechtspraakverdrag, dat voorziet in een overgangsregeling, is voldoende duidelijk om zonder nadere uitwerking in de nationale rechtsorde te kunnen worden toegepast. Dit artikel zal – in voorkomend geval – door zowel het EOG als de nationale rechter worden toegepast.

4.3. Rechtsmacht Eengemaakt Octrooigerecht

4.4. Nationaalrechtelijke bepalingen

De rechtsmacht van de Nederlandse rechter in civiele zaken is geregeld in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv). Artikel 1 Rv bepaalt dat de rechtsmacht van de Nederlandse rechter wordt beheerst door de bepalingen van de eerste afdeling van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, tenzij er op grond van een verdrag of EG-verordening andere regels gelden. Artikel 80 van de Rijksoctrooiwet 1995 regelt vervolgens de exclusieve competentie van de rechtbank Den Haag om in eerste aanleg de daar genoemde octrooirechtelijke geschillen te beslechten.

4.5. Koninkrijksaspecten

Het Europees octrooi met eenheidswerking kan alleen in het Europese deel van Nederland effect hebben en derhalve niet in Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland (Bonaire, Sint Eustatius en Saba). De achtergrond hiervan is dat de verordeningen 1257/2012 en 1260/2012 niet van toepassing zijn op deze overzeese gebiedsdelen. Immers alleen deel IV van het VWEU is van toepassing op de niet-Europese grondgebieden van een lidstaat die zijn opgenomen in bijlage II bij het VWEU (waaronder Curaçao en Sint Maarten). Verordeningen die zijn gebaseerd op artikel 118 VWEU, dat geen deel uitmaakt van deel IV van het VWEU, zoals de verordeningen 1257/2012 en 1260/2012, zijn niet van toepassing buiten het territoriale toepassingsgebied van de Europese Unie (voor het Koninkrijk der Nederlanden betekent dit: buiten het Europese deel van Nederland). Dit betekent dat het nieuwe Europees octrooi met eenheidswerking op zichzelf geen rechtsgevolgen kan hebben in Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland. Een Europees octrooi kan, ook na registratie van eenheidswerking voor het Europese deel van het Koninkrijk, echter van kracht blijven in Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland. Op dit deel van het Europees octrooi kunnen de bepalingen van de verordeningen 1257/2012 en 1260/2012 van overeenkomstige toepassing worden verklaard, zodat eenzelfde rechtsregime van toepassing wordt als op dat deel van het Europees octrooi waarvoor eenheidswerking is verleend. De gevolgen hiervan worden in het nieuwe artikel 51a geëxpliciteerd. Verwezen wordt naar de toelichting bij artikel I, onderdeel H en artikel II, onderdelen A en B.

Het Rechtspraakverdrag staat wel open voor Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland. De lidstaten van de EU zijn bevoegd tot uitbreiding van het Rechtspraakverdrag op hun territoir buiten de EU, omdat het Rechtspraakverdrag een verdrag is dat open staat voor lidstaten. Het is geen «EU-verdrag», maar een verdrag dat tussen een aantal lidstaten tot stand is gekomen. Omdat Europese octrooien gelden in Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland, heeft deze uitbreiding van de werkingssfeer van het Rechtspraakverdrag tot deze delen van het Koninkrijk ook juridisch effect waardoor het EOG bevoegd kan worden ten aanzien van Europese octrooien die in voornoemde delen van het Koninkrijk gelden. Het Koninkrijk der Nederlanden kan derhalve dit verdrag ratificeren voor Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland5. Besluitvorming over deze medegelding van het Rechtspraakverdrag moet nog plaatsvinden en uiteraard zal eventuele uitbreiding van het verdrag tot deze delen van het Koninkrijk nog ter goedkeuring aan het parlement worden voorgelegd. Tot het Rechtspraakverdrag voor die delen in werking is getreden, zullen geschillen over een Europees octrooi dat gelding heeft in Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland niet door het EOG, maar op grond van de artikelen 80 en 83 van de Rijksoctrooiwet 1995 door de Nederlandse rechter worden behandeld.

Het bovenstaande heeft geen invloed op de onderhavige wijzigingen van de Rijksoctrooiwet 1995. Deze zijn, net als de Rijksoctrooiwet 1995 zelf (behoudens hoofdstuk 7), van toepassing in Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland.

Omdat Aruba geen partij is bij het EOV en het Europees octrooi dus niet geldt in Aruba, wordt opgemerkt dat het Rechtspraakverdrag niet uitgebreid zal kunnen worden tot Aruba. De Rijksoctrooiwet 1995 is, behoudens enkele met name overgangsrechtelijke bepalingen in verband met de situatie voor de inwerkingtreding van de Rijksoctrooiwet 1995, niet van toepassing in Aruba. Aruba heeft een eigen landsverordening inzake octrooien. Het onderhavige wetsvoorstel brengt in deze situatie geen verandering.

4.6. Materieelrechtelijke bepalingen

4.6.1. Harmonisatie met de materieelrechtelijke bepalingen van het Rechtspraakverdrag

De regering onderschrijft, vanwege de hierboven genoemde redenen, dat inhoudelijke verschillen tussen de Rijksoctrooiwet 1995 en het Rechtspraakverdrag voorkomen moeten worden. Bij de besluitvorming of ook een verdergaande harmonisatie gewenst is, in de vorm van redactionele aanpassingen, heeft de regering de volgende scenario’s overwogen:

Scenario 1

Er wordt volstaan met het aanpassen van inhoudelijke verschillen tussen wet en verdrag.

Scenario 2

Als scenario 1, maar hierbij worden ook bepalingen in de wet in overeenstemming gebracht met het Rechtspraakverdrag indien deze dermate redactioneel afwijken dat – ook na uitleg – twijfel zou kunnen ontstaan over de inhoudelijke overeenstemming tussen wet en verdrag. Dit kan leiden tot rechtsonzekerheid.

Scenario 3

Als scenario 1 en 2, maar hierbij worden ook zuiver redactionele verschillen aangepast (tenzij dit, gelet op de aard van de bepaling, niet mogelijk is).

Scenario 4

Als scenario 1 tot en met 3, maar hierbij wordt in de wet verwezen naar de bepalingen uit het Rechtspraakverdrag.

De overname van de tekst van het verdrag in de wet leidt er ook toe dat de keuzes van inhoudelijke aard die de regering destijds heeft gemaakt bij de harmonisatie met het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 thans worden herzien. Bij de bespreking van de desbetreffende artikelen wordt dit nader besproken.

In de onderstaande tabel wordt per artikel uit het Rechtspraakverdrag aangegeven met welk artikel uit de huidige Rijksoctrooiwet 1995 dit correspondeert en of de verschillen redactioneel of inhoudelijk van aard zijn. In verband met de leesbaarheid, wordt het resultaat daarvan in verkorte vorm in een tabel vervat.

Artikel Rechtspraakverdrag	Huidig artikel Rijksoctrooiwet 1995	Verschillen
Recht om de directe toepassing van de uitvinding te verbieden (artikel 25)
Artikel 25, aanhef	Artikel 53, eerste lid, aanhef	Redactioneel
Artikel 25, onderdeel a	Artikel 53, eerste lid, onderdeel a	Redactioneel
Artikel 25, onderdeel b	Artikel 53, eerste lid, onderdeel b (eerste deel)	Inhoudelijk (heroverweging)
Artikel 25, onderdeel c	Artikel 53, eerste lid, onderdeel b (tweede deel)	Redactioneel
Recht om de indirecte toepassing van de uitvinding te verbieden (artikel 26)
Artikel 26, eerste lid	Artikel 73, eerste lid (ten dele)	Redactioneel
Artikel 26, tweede lid	Artikel 73, tweede lid (ten dele)	Redactioneel
Artikel 26, derde lid	Artikel 73, eerste lid (ten dele)	Redactioneel
Beperking van de werking van een octrooi (artikel 27)
Artikel 27, onderdeel a	Artikel 53, eerste lid, onderdelen a en b, artikel 73, eerste lid	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel b	Artikel 53, derde lid	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel c	Artikel 53b, tweede lid	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel d	Artikel 53, vierde lid	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel e	Artikel 53, derde lid, tweede volzin	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel f	Artikel 54, onderdeel a	Inhoudelijk (heroverweging)
Artikel 27, onderdeel g	Artikel 54, onderdeel b	Inhoudelijk (heroverweging)
Artikel 27, onderdeel h	Artikel 54, onderdeel c	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel i	Artikel 53c eerste lid	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel j	Artikel 53c, tweede lid	Redactioneel
Artikel 27, onderdeel k	-	Inhoudelijk (nieuw)
Artikel 27, onderdeel l	Artikel 53b, eerste lid	Redactioneel
Recht van voorgebruik van de uitvinding (artikel 28)
Artikel 28	Artikel 53, vijfde lid (ten dele) en zesde lid, artikel 55	N.v.t.
Uitputting van de aan het Europees octrooi verbonden rechten (artikel 29)
Artikel 29	Artikel 53, vijfde lid (ten dele)	Redactioneel
Effecten van aanvullende beschermingscertificaten (artikel 30)
Artikel 30	Artikel 90 t/m 98	Redactioneel

4.6.2. Europees octrooi met eenheidswerking als deel van het vermogen

Artikel 7, eerste lid, van de verordening eenheidsoctrooibescherming bepaalt dat een Europees octrooi met eenheidswerking als deel van het vermogen in zijn geheel en in alle deelnemende lidstaten wordt behandeld als een nationaal octrooi van een van de deelnemende lidstaten.

Deze bepaling werkt op grond van deze verordening rechtstreeks en behoeft geen implementatie, noch is – zoals hieronder wordt toegelicht – aanpassingswetgeving noodzakelijk. De regering komt tot deze conclusie na analyse van de bepalingen uit de Rijksoctrooiwet 1995 en vergelijking met de vermogensrechtelijke regeling van gemeenschapsmerken, gemeenschapsmodellen alsmede gemeenschapskwekersrechten. Voor deze rechten geldt een min of meer vergelijkbare regeling, zie artikel 16 van verordening (EG) nr. 207/2009 van de Raad van 26 februari 2009 inzake het Gemeenschapsmerk (PbEU 2009, L 78), artikel 27 van verordening (EG) nr. 6/2002 van de Raad van 12 december 2001 betreffende Gemeenschapsmodellen (PbEG 2002, L 3) en artikel 22 van verordening (EG) nr. 2100/94 van de Raad van 27 juli 1994 inzake het communautaire kwekersrecht (PbEG 1994, L 227). Noch het Benelux-verdrag inzake de intellectuele eigendom (merken en tekeningen of modellen), noch de Zaaizaad- en plantgoedwet 2005 kent bepalingen ter implementatie van deze vermogensrechtelijke regeling. De regering zet deze bestaande systematiek voort en zal ook in de Rijksoctrooiwet 1995 geen vermogensrechtelijke bepalingen inzake Europese octrooien met eenheidswerking opnemen.

Indien op de indieningsdatum van een Europese octrooiaanvraag de verblijfplaats, hoofdvestiging of vestiging van de aanvrager in het Europese deel van Nederland lag, wordt op grond van artikel 7, eerste lid, van de verordening eenheidsoctrooibescherming, het daaruit voortgekomen Europees octrooi met eenheidswerking als deel van het vermogen behandeld overeenkomstig een octrooi onder de Rijksoctrooiwet 1995. Dit brengt met zich, dat naast alle vermogensrechtelijke bepalingen uit de Rijksoctrooiwet 1995, ook onder meer het Burgerlijk Wetboek van toepassing zal zijn, zoals artikel 3:84, eerste lid, inzake overdracht en artikel 3:98 inzake de vestiging, overdracht en afstand van beperkte rechten.

In de meeste gevallen zijn de vermogensrechtelijke bepalingen zoals die uit de Rijksoctrooiwet 1995 en het Burgerlijk Wetboek zonder meer letterlijk toepasbaar. In een enkel geval zijn de bepalingen toepasbaar met inachtneming van enkele bijzonderheden die te maken hebben met registraties in verband met het Europees octrooi met eenheidswerking. Daar waar bepaald is dat een inschrijving in het octrooiregister, bedoeld in artikel 19 van de Rijksoctrooiwet 1995, kan geschieden om werking tegenover derden te verzekeren – bijvoorbeeld in het geval van een overdracht of verpanding van een octrooi onder de Rijksoctrooiwet 1995, kan de akte op grond van artikel 65, derde lid, respectievelijk artikel 67, eerste lid, in het octrooiregister worden ingeschreven – zullen voor Europese octrooien met eenheidswerking de stukken in het register voor eenheidsoctrooibescherming, bedoeld in artikel 2, onderdeel e, van de verordening eenheidsoctrooibescherming, moeten worden ingeschreven. Ook bijvoorbeeld het beslag op een Europees octrooi met eenheidswerking zal overeenkomstig artikel 68, eerste lid, in het register voor eenheidsoctrooibescherming moeten worden ingeschreven. Een gelegd beslag kan in het register voor eenheidsoctrooibescherming worden doorgehaald overeenkomstig artikel 68, vierde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995.

De verplichte inschrijving van nietigheidsvorderingen in het register voor eenheidsoctrooibescherming met het oog op de bescherming van derden, zoals latere verkrijgers en pandhouders, kan overeenkomstig het nieuwe artikel 75a achterwege blijven, omdat derden in het register van het EOG eenvoudig kunnen nagaan of een nietigheidsvordering tegen het octrooi is ingesteld en welke gronden daartoe zijn aangevoerd. Derhalve wordt artikel 75, vierde lid, geacht niet van toepassing te zijn op een Europees octrooi met eenheidswerking.

5. Overgangsrecht

Een nieuwe regeling is niet slechts van toepassing op hetgeen na haar inwerkingtreding voorvalt, doch ook op hetgeen bij haar inwerkingtreding bestaat, zoals bestaande rechtsposities en verhoudingen (onmiddellijke werking). Hieraan kunnen bezwaren kleven. Voor de beoordeling in hoeverre afwijking van deze hoofdregel noodzakelijk is, zijn punten van overweging het vertrouwensbeginsel, de redelijkheid en billijkheid, de rechtszekerheid en het verrassingseffect.

In verband met het onderhavige wetsvoorstel bestaat er geen noodzaak tot het opnemen van overgangsrecht, die gelet op de aard van de wijzigingen als volgt kan worden geduid.

• 1. Wijzigingen om het Rechtspraakverdrag en de verordening eenheidsoctrooibescherming goed te laten functioneren

  Deze wijzigingen hebben betrekking op de toekomstige situatie die ontstaat na registratie van eenheidswerking voor een Europees octrooi en raken derhalve niet aan bestaande rechtsposities en -verhoudingen. Er bestaat derhalve geen bezwaar tegen onmiddellijke werking. Het Rechtspraakverdrag zelf, dat tevens regels stelt voor geschilbeslechting in verband met Europese octrooien zonder eenheidswerking, voorziet in artikel 83 overigens wel in overgangsrecht. Dit is toegelicht in paragraaf 3.4 van de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende goedkeuring van het Rechtspraakverdrag.

• 2. Wijzigingen voortkomend uit de wens tot harmonisatie tussen wet en Rechtspraakverdrag

  De meeste wijzigingen van de wet die hiervan het gevolg zijn, zijn redactioneel van aard. Dergelijke wijzigingen nopen, omdat zij geen inhoudelijke betekenis hebben, niet tot het treffen van overgangsrecht. Het geringe aantal inhoudelijke wijzigingen betreft handelingen die in de toekomst onder het uitsluitend recht van de octrooihouder vallen (het aanbieden van de toepassing van een werkwijze), of handelingen die in de toekomst al dan niet onder een vrijstelling vallen (de decompilatievrijstelling).

  Onmiddellijke werking leidt ertoe dat deze handelingen vanaf de inwerkingtreding van de wet zullen zijn verboden of juist vrijgesteld. De verwachting is dat deze wijzigingen – gelet op de geringe praktische betekenis daarvan – geen of slechts in zeer beperkte mate gevolgen hebben voor bestaande – contractuele – rechtsverhoudingen. Gelet daarop en vanwege het belang om van aanvang af een harmonisatie tot stand te brengen tussen het Rechtspraakverdrag en de wet, bestaat er geen noodzaak noch is het gewenst om overgangsrecht te treffen. Daar komt bij dat er voor het bedrijfsleven en de rechtspraktijk voldoende gelegenheid bestaat om zich op de wijzigingen voor te bereiden, voor zover dat nodig zou zijn.

• 3. Overige wijzigingen

  Deze wijzigingen houden verband met de centralisatie van de octrooirechtspraak bij de rechtbank Den Haag en hebben derhalve uitsluitend procedurele consequenties, waarop de rechtspraktijk zich kan voorbereiden. Er bestaat geen bezwaar tegen onmiddellijke werking van deze wijzigingen.

6. Regeldruk

Uit dit wetsvoorstel vloeien geen administratieve lasten of nalevingskosten voort. Voor de goede orde zij opgemerkt dat het in artikel I, onderdeel I, opgenomen artikel 52a slechts de mogelijkheid biedt om aan bestaande verplichtingen op een later tijdstip te voldoen. Ook voor artikel I, onderdeel W, geldt dat het voorgestelde artikel 75a niet leidt tot administratieve lasten of nalevingskosten omdat slechts de grondslag van de lasten verschuift. De verplichting zelf blijft ongewijzigd.

7. Uitvoering

De gevolgen voor de uitvoering hangen samen met de invoering van het in artikel I, onderdeel H, opgenomen artikel 51a en het in artikel I, onderdeel I, opgenomen artikel 52a. De automatisering rond het octrooiregister zal moeten worden aangepast ter invoering van beide bepalingen en daarnaast zal Octrooicentrum Nederland de nieuwe procedure uit artikel 52a moeten uitvoeren.

8. Gevolgen rechterlijke macht

De gevolgen voor de rechterlijke macht zijn beperkt tot artikel I, onderdeel AA, die een wijziging van artikel 80 behelst. Dit levert een stroomlijning op in de procedures en maakt een snellere behandeling van de zaak mogelijk. Verwezen wordt naar de toelichting bij dit onderdeel.

9. Consultatie en advisering Raad voor de rechtspraak

Over het wetsvoorstel is bij de totstandkoming overleg gevoerd met vertegenwoordigers van het bij het octrooirecht betrokken bedrijfsleven en de octrooirechtspraktijk, verzameld in de zogenoemde «Commissie van acht». Dit heeft geleid tot een aantal aanpassingen. De belangrijkste daarvan is de keuze voor de wijze van harmonisatie van de materieelrechtelijke bepalingen in artikel 53 en verder van de Rijksoctrooiwet 1995 met die in het Rechtspraakverdrag, waarop in paragraaf 4.6.1 is ingegaan.

Daarnaast is het wetsvoorstel in de periode van 1 mei tot en met 25 mei 2015 aangeboden voor internetconsultatie. Op deze consultatie zijn negen reacties ontvangen. Deze reacties waren afkomstig van het bestuur van de Orde van Octrooigemachtigden, van de commissie-IE van VNO-NCW en van enkele advocaten en octrooigemachtigden. De regering is degenen die een reactie hebben geplaatst zeer erkentelijk voor het geleverde commentaar en de nuttige bijdrage die deze heeft geleverd aan de totstandkoming van het wetsvoorstel en de memorie van toelichting. Het belangrijkste commentaar dat de regering heeft ontvangen is het volgende.

Algemeen

• – De commissie-IE van VNO-NCW geeft aan «het voorstel [te] steunen en het ook bijzonder op prijs [te] stellen dat hard geprobeerd wordt ervoor te zorgen dat Nederland vanaf het begin mee kan doen aan het Unitary Patent Package, een cruciale ontwikkeling voor het Europese octrooisysteem».

• – Het bestuur van de Orde van Octrooigemachtigden is van mening dat het wetsvoorstel goed aansluit bij het Rechtspraakverdrag. Een (voor)spoedige behandeling van het vervolgtraject van deze wetswijziging zien zij ook graag tegemoet.

• – Ook door andere respondenten is de strekking van het wetsvoorstel onderschreven.

Gevolgen verlenen eenheidswerking op toepassing Europese octrooien in Caribische deel Koninkrijk

Toepasselijkheid strafbepaling (artikel 79) op Europese octrooien met eenheidswerking

Door een respondent is gevraagd te verduidelijken in hoeverre artikel 79 van de Rijksoctrooiwet 1995 van toepassing is op Europese octrooien met eenheidswerking. Met het oog hierop is in artikel 79 bepaald dat ook een inbreuk op een Europees octrooi met eenheidswerking strafbaar is.

Overige opmerkingen

In verschillende reacties zijn voorstellen gedaan tot wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 op punten die geen verband houden met het onderwerp van dit wetsvoorstel. De regering heeft ervoor gekozen slechts die voorstellen over te nemen die betrekking hebben op verkeerde verwijzingen in de huidige wetstekst of die kunnen leiden tot misverstanden en rechtsonzekerheid (artikel I, onderdelen D en P).

Voor het overige hadden veel reacties betrekking op specifieke artikelen van het voorgelegde wetsvoorstel. Deze opmerkingen worden behandeld in het artikelsgewijze deel van deze memorie van toelichting.

Advies Raad voor de rechtspraak

De Raad voor de rechtspraak is overeenkomstig artikel 95 van de Wet op de rechterlijke organisatie om advies gevraagd over het onderhavige wetsvoorstel9. De Raad heeft op 8 juni 2015 geadviseerd. Dit advies is reeds in het kader van de wetgevingsprocedure tot goedkeuring van het Rechtspraakverdrag aan de orde gesteld10. De Raad deelt de opvatting van de regering dat spoedige ratificatie van het Rechtspraakverdrag wenselijk is, zodat de ratificatie door Nederland gelijke tred houdt met die van andere landen met een toonaangevende octrooirechtspraaktraditie, en dat Nederland daarmee tot de eerste groep landen zal behoren die onder het hervormde Europese octrooisysteem zal vallen. Hierdoor kunnen vanaf de start van het Gerecht Nederlandse rechters als rechter worden benoemd en kan de Nederlandse octrooirechtspraaktraditie van invloed zijn op de harmonisering van het octrooirecht in Europa.

Over de inhoud van het wetsvoorstel maakt de Raad de volgende opmerkingen:

• – De Raad juicht toe dat de tekst van de Rijksoctrooiwet 1995 zowel inhoudelijk als redactioneel wordt aangepast aan de tekst van het Rechtspraakverdrag (en daarmee aan de Gemeenschapsoctrooiverdragen en de octrooiwetgeving van de ons omringende landen). De inhoudelijke en redactionele overeenstemming vergemakkelijkt de uitwisseling van octrooirechtelijke kennis en kan een bijdrage leveren aan de verdere harmonisering van het octrooirecht in Europa. De keuze om de tekst van de Nederlandse vertaling van het Rechtspraakverdrag zo letterlijk mogelijk te volgen, wordt ook toegejuicht. Daarmee kunnen tijdrovende discussies in geschillen over mogelijke inhoudelijke afwijkingen worden voorkomen.

• – De Raad is positief over de keuze in het wetsvoorstel om de exclusieve bevoegdheid van de rechtbank Den Haag uit te breiden met bepaalde vorderingen en verzoeken die verband houden met de handhaving van een octrooi, dit in verband met de vereiste expertise die daar voorhanden is en omdat het efficiënt is om diverse aspecten van een octrooigeschil in één rechtbank te laten behandelen.

  De Raad maakt voorts nog enkele opmerkingen over een aantal artikelen van het wetsvoorstel. Deze worden hieronder genoemd, gevolgd door een reactie van de regering.

• – De Raad geeft aan dat inzake de uitbreiding van de exclusieve bevoegdheid van de rechtbank Den Haag, verduidelijkt zou moeten worden dat onder artikel 1019b Rv ook moet worden begrepen het voorlopig getuigenverhoor en het voorlopig deskundigenbericht. De regering onderschrijft dit en heeft de toelichting op dit onderdeel aangevuld. Zie hiervoor de toelichting bij artikel I, onderdeel AA.

• – De Raad geeft aan dat artikel 50a (inmiddels vernummer tot 51a) van het wetsvoorstel ten onrechte bepaalt dat een Europees octrooi geacht wordt van de aanvang af (ook) niet meer de in artikel 72 bedoelde rechtsgevolgen te hebben gehad. De regering onderschrijft deze conclusie en heeft de verwijzing naar dit artikel geschrapt. Dit is nader toegelicht in de artikelsgewijze toelichting op artikel I, onderdeel H. Kortheidshalve wordt daarnaar verwezen.

• – De Raad geeft in overweging om in de toelichting op het nieuwe artikel over inbreuk op een Nederlands octrooi door het aanbieden van een werkwijze, niet uitdrukkelijk te stellen dat, naast de toepassing van de werkwijze (of handelingen met betrekking tot producten van de werkwijze), ook het aanbieden in het Koninkrijk moet plaatsvinden. De Raad wijst erop dat dit in tegenspraak lijkt met de Nederlandse rechtspraak en octrooirechtelijke doctrine over het aanbieden als voorbehouden handeling. Volgens de Raad gaan rechtspraak en literatuur ervan uit dat een aanbiedingshandeling die is verricht in het buitenland, kan worden aangemerkt als inbreuk op een Nederlands octrooi als het aanbod is gericht op een inbreukmakende handeling in het Koninkrijk, bijvoorbeeld de levering van een product in het Koninkrijk.

  De regering begrijpt wat de Raad hier opmerkt. De regering heeft in de toelichting bij artikel 25 van het Rechtspraakverdrag (toepassen werkwijze) en artikel 26 van het Rechtspraakverdrag (toepassen middelen) in de eerste plaats willen aangeven dat het toepassen van de aangeboden werkwijze respectievelijk de middelen, moet plaatsvinden in Nederland, Curaçao of Sint Maarten. De regering heeft daarbij tevens aangegeven dat het aanbieden van de werkwijze, respectievelijk de middelen, eveneens moet plaatsvinden in Nederland, Curaçao of Sint Maarten. De regering is van mening dat hetgeen daarover in de memorie van toelichting is opgenomen, niet uitsluit dat als de toepassing van de werkwijze vanuit het buitenland wordt aangeboden en gericht is tot iemand die zich in Nederland, Curaçao of Sint Maarten bevindt, het aanbod heeft te gelden als een aanbod dat in Nederland, Curaçao of Sint Maarten plaatsvindt. De regering is derhalve van mening dat de memorie van toelichting op dit punt ruimte laat voor de door de Raad voorgestane uitleg. Dit wordt onderschreven door de Nederlandse rechtspraak en octrooirechtelijke doctrine, zoals de Raad aangeeft. De regering heeft naar aanleiding van deze opmerking van de Raad de toelichting op dit punt verduidelijkt, onder verwijzing naar de bedoelde rechtspraak en doctrine.

• – De Raad wijst op een onduidelijkheid in de redactie van het voorgestelde artikel 75a, eerste lid. Het wetsvoorstel is op dit onderdeel inmiddels aangepast, waardoor de door de Raad bedoelde onduidelijkheid niet langer bestaat.

• – Tot slot geeft de Raad in overweging van de gelegenheid gebruik te maken om enkele wetstechnische gebreken in de Rijksoctrooiwet 1995 te herstellen. De regering neemt deze voorstellen over. Zie hiervoor de toelichting bij artikel I, onderdeel R. Het voorstel van de Raad inzake de juiste benaming van de rechtbank Den Haag, is inmiddels gerealiseerd11.

De opmerkingen van de Raad inzake de gevolgen voor de werklast van de Nederlandse octrooirechter door de komst van het EOG worden besproken in paragraaf 10 van de memorie van toelichting behorende bij het wetsvoorstel houdende goedkeuring van het Rechtspraakverdrag.

ARTIKELSGEWIJS

Onderstaand wordt een artikelsgewijze toelichting gegeven. De volgende wijzigingen vloeien voort uit verordening 1257/2012:

• – artikel I, onderdeel A, subonderdelen 2 en 3, eerste begripsbepaling;

• – artikel I, onderdeel H;

• – artikel I, onderdeel I;

• – artikel I, onderdeel O;

• – artikel I, onderdeel W.

De volgende wijzigingen vloeien voort uit het Rechtspraakverdrag:

• – artikel I, onderdeel A, subonderdeel 3, tweede begripsbepaling;

• – artikel I, onderdeel B;

• – artikel I, onderdeel C;

• – artikel I, onderdeel E;

• – artikel I, onderdeel F;

• – artikel I, onderdeel G;

• – artikel I, onderdeel J;

• – artikel I, onderdeel K;

• – artikel I, onderdeel L;

• – artikel I, onderdeel M;

• – artikel I, onderdeel N;

• – artikel I, onderdeel P;

• – artikel I, onderdeel Q;

• – artikel I, onderdeel R;

• – artikel I, onderdeel S;

• – artikel I, onderdeel T;

• – artikel I, onderdeel U;

• – artikel I, onderdeel V;

• – artikel I, onderdeel X;

• – artikel I, onderdeel Y;

• – artikel I, onderdeel Z;

• – artikel I, onderdeel BB.

Artikel I

Onderdeel A (artikel 1)

Logischerwijs kan de wetgever dit destijds niet zo hebben bedoeld, omdat bij het opstellen van de desbetreffende bepalingen er nog geen Europees octrooi met eenheidswerking bestond. Zoals hieronder zal worden toegelicht, leidt ook dit wetsvoorstel er – behoudens een enkele uitzondering – niet toe dat er regels worden gesteld met betrekking tot Europese octrooien met eenheidswerking.

Evenwel zijn er enkele bepalingen in de Rijksoctrooiwet 1995 die in de toekomst ook van toepassing moeten zijn op deze octrooien. Dit zijn de bepalingen inzake dwanglicenties (artikel 57 tot en met 60 van de Rijksoctrooiwet 1995), zoals toegelicht in paragraaf 3.1.6 van de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende goedkeuring van het Rechtspraakverdrag, de bepaling inzake de redelijke vergoeding (artikel 72 van de Rijksoctrooiwet 1995) en de bepaling inzake strafbaarstelling (artikel 79 van de Rijksoctrooiwet 1995). In deze artikelen zal, waar nodig, worden toegevoegd dat deze niet alleen van toepassing zijn op Europese octrooien, maar ook op Europese octrooien met eenheidswerking. Om deze afbakening in de genoemde artikelen te kunnen opnemen, wordt een begripsbepaling opgenomen van een Europees octrooi met eenheidswerking, en wordt de huidige definitie van Europees octrooi gewijzigd. Dit naar voorbeeld van artikel 2, onderdelen e en f, van het Rechtspraakverdrag. De begripsbepaling wordt ook opgenomen in verband met het nieuwe artikel 75a (artikel I, onderdeel W), dat alleen geldt voor Europese octrooien.

Om het bovenstaande te bereiken wordt door middel van het tweede onderdeel aan de huidige definitie van Europees octrooi toegevoegd, dat hieronder een Europees octrooi wordt verstaan, voor zover dit geen Europees octrooi met eenheidswerking is. Dit betekent dat vanaf het moment – en voor zover – de eenheidswerking voor het Europees octrooi is geregistreerd, dit niet meer valt onder de definitie van Europees octrooi in de zin van de Rijksoctrooiwet 1995. Vervolgens wordt door middel van het derde onderdeel een definitie van een Europees octrooi met eenheidswerking in de wet opgenomen. Hierdoor wordt het mogelijk om – daar waar nodig – enkele bepalingen van de Rijksoctrooiwet 1995 ook van toepassing te verklaren op Europese octrooien met eenheidswerking. Zoals hiervoor in paragraaf 4.5. en hieronder is toegelicht bij de toelichting bij artikel I, onderdeel H, kan de eenheidswerking van een Europees octrooi, voor zover het het Koninkrijk betreft, alleen voor het Europese deel van Nederland worden geregistreerd. Dit is in de definitie tot uitdrukking gebracht. Het voorgaande betekent dat in het Europese deel van Nederland de begrippen Europees octrooi en Europees octrooi met eenheidswerking elkaar uitsluiten. Dit laat onverlet dat ook na registratie van een Europees octrooi met eenheidswerking daarnaast in de overige delen van het Koninkrijk waar de Rijksoctrooiwet 1995 van toepassing is, een Europees octrooi kan bestaan. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de woorden voor zover dit geen Europees octrooi met eenheidswerking is. Of dit laatste aan de orde is, hangt af van het antwoord op de vraag of op een Europees octrooi dat geldt in Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland reeds eenzelfde rechtsregime van toepassing is verklaard als op het Europees octrooi met eenheidswerking. Verwezen wordt naar de toelichting bij artikel I, onderdeel H, en artikel II, onderdelen A en B.

Onderdelen B en C (artikelen 2a, eerste lid, en tweede lid, onderdeel d, 3, eerste lid, onderdelen d en f, en tweede lid, onderdeel d, 9, vijfde lid, 57, tweede lid, 70, achtste lid, 71, tweede en vierde lid, en 72, tweede en vierde lid)

In de vertaling van het Rechtspraakverdrag is ervoor gekozen de term «voortbrengsel» te vervangen door «product». Zie hiertoe de toelichting bij artikel I, onderdeel L (artikel 25, onderdeel a, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53, eerste lid, onderdeel a, van de Rijksoctrooiwet 1995). Deze wijziging, die dus ook neerslaat in de nieuwe artikelen van hoofdstuk 4, paragraaf 1, van de Rijksoctrooiwet 1995, worden ook in de overige artikelen van de wet doorgevoerd.

Onderdeel D (artikel 4)

Van de gelegenheid is gebruik gemaakt om een foutieve verwijzing in artikel 4, vijfde en zesde lid, te corrigeren.

Onderdelen E, G, M, P, T, V en X (artikelen 23, vijfde lid, 50, 55, eerste en derde lid, 59, eerste lid, 66, tweede lid, 70, eerste lid, 71, eerste en tweede lid, 72, eerste en tweede lid, 75, vijfde en zesde lid, 77, eerste lid, aanhef, en 79, eerste lid)

Deze aanpassingen houden verband met de nieuwe indeling van hoofdstuk 4, paragraaf 1, en het vervallen van de term «uitsluitend recht» en de aanpassing van artikel 73 in dat verband, waarvoor wordt verwezen naar de toelichting bij artikel I, onderdeel K.

Onderdelen F (artikel 24, eerste lid, onderdeel e), K (artikelen 54a, 54b, en 54d), M (artikel 55, derde lid) en S (artikelen 71, eerste lid, en 72, eerste lid)

Onderdeel H (artikel 51a)

a. Algemeen

Artikel 4, tweede lid, van verordening 1257/2012 regelt de rechtsgevolgen voor een Europees octrooi, indien de eenheidswerking van het octrooi is geregistreerd. Deze rechtsgevolgen gelden voor het Europese deel van Nederland, waar de verordening geldt. Er zijn geen rechtsgevolgen voor Curaçao, Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland, waar de verordening niet geldt. Zie hiervoor ook paragraaf 4.5 van deze memorie van toelichting.

b. Huidige situatie

Artikel 52 van de Rijksoctrooiwet 1995 bepaalt voorts dat een Europees octrooi moet worden gevalideerd door het indienen van de in dat artikel voorgeschreven vertaling bij Octrooicentrum Nederland. Gebeurt dat niet, dan heeft het Europees octrooi, op grond van artikel 52, vierde lid, van de aanvang af niet de in artikel 49 van de Rijksoctrooiwet 1995 bedoelde rechtsgevolgen gehad.

c. Situatie na inwerkingtreding Rechtspraakverdrag en toepassing verordening 1257/2012

Op grond van artikel 3, eerste lid, onderdeel a, van verordening 1257/2012, wordt de eenheidswerking van een Europees octrooi geregistreerd in het register van eenheidsoctrooibescherming. De vermelding dat het Europees octrooi, waarvan de eenheidswerking is geregistreerd, is verleend, zal echter, op grond van artikel 51, eerste lid, van de Rijkoctrooiwet 1995, reeds in het octrooiregister zijn aangetekend. Om kenbaar te maken dat voor dat Europees octrooi inmiddels eenheidswerking is geregistreerd, met de daaraan verbonden rechtsgevolgen, zal de eenheidswerking ook door Octrooicentrum Nederland worden aangetekend in het nationale octrooiregister. Tevens zullen voor het Europees octrooi de rechtsgevolgen worden aangetekend die samenhangen met de registratie van de eenheidswerking, namelijk dat het Europees octrooi voor het deel waarvoor geen eenheidswerking is geregistreerd, blijft voortbestaan als een Europees octrooi dat in het Caribische deel van Nederland, Curaçao en Sint Maarten bescherming biedt.

Onderdeel I (artikel 52a)

a. Algemeen

b. Toelichting op de leden

Het eerste lid (het verzoek)

Vanaf het moment dat de eenheidswerking is geweigerd en de in artikel 52, eerste lid, of artikel 62 bedoelde termijnen zijn verstreken, kan de octrooihouder Octrooicentrum Nederland verzoeken om herstel in de toestand bedoeld in artikel 49, eerste lid, respectievelijk de toestand voorafgaand aan het verval van het octrooi, bedoeld in artikel 62. Het octrooi herleeft derhalve met terugwerkende kracht.

Het tweede lid en derde lid (de termijn en bewijsstukken)

Het vierde lid (handelingen bij niet voldoen aan artikel 52, eerste lid)

Het vijfde lid (handelingen bij verval op grond van artikel 62)

Deze bepaling, in verband met de toepassing van artikel 62, is vergelijkbaar met het vierde lid.

Het zesde lid

Octrooicentrum Nederland tekent het herstel in de toestand, bedoeld in artikel 49, eerste lid, respectievelijk de toestand voorafgaand aan het verval van het octrooi, bedoeld in artikel 62, aan in het octrooiregister.

c. Voorbeeld

Indien niet is voldaan aan artikel 62 (de situatie bedoeld in artikel 52a, vijfde lid) is de instandhoudingstaks altijd verschuldigd. Immers het octrooirecht is nu juist vervallen vanwege het niet in acht nemen van de betalingstermijn. Ook in dat geval krijgt de octrooihouder vier weken de tijd om de betaling te verrichten.

d. Tussengebruik

e. Consultatie

Onderdelen J en L (hoofdstuk 4, paragrafen 1 en 1a)

Vanwege de harmonisatie met de materieelrechtelijke bepalingen van het Rechtspraakverdrag ligt het in de rede de desbetreffende bepalingen in een aparte paragraaf op te nemen. Daarom wordt de bestaande paragraaf 1 (Rechten en verplichtingen van de octrooihouder) gesplitst in twee paragrafen: paragraaf 1 Rechten van de octrooihouder, en paragraaf 1a Voor- en tussengebruik en licenties.

Onderdelen K en N (artikelen 53, 54, 54c, 54e en 55a)

In dit onderdeel worden de materieelrechtelijke bepalingen van het Rechtspraakverdrag omgezet naar artikelen in de Rijksoctrooiwet 1995. Daarbij geldt de volgende omzetting, waarbij de indeling van het Rechtspraakverdrag leidend is geweest.

Artikel verdrag	Huidig artikel Rijksoctrooiwet 1995	Voorgesteld artikel Rijksoctrooiwet 1995
25, aanhef	53, eerste lid, aanhef	53, aanhef
25, onderdeel a	53, eerste lid, onderdeel a	53, onderdeel a
25, onderdeel b	53, eerste lid, onderdeel b	53, onderdeel b
25, onderdeel c	53, eerste lid, onderdeel b	53, onderdeel c
26, eerste lid	73, eerste lid (ten dele)	54, eerste lid
26, tweede lid	73, tweede lid (ten dele)	54, tweede lid
26, derde lid	73, eerste lid (ten dele)	54, derde lid
27, onderdeel a	53, eerste lid, onderdelen a en b, 73, eerste lid	54c, onderdeel a
27, onderdeel b	53, derde lid	54c, onderdeel b
27, onderdeel c	53b, tweede lid	54c, onderdeel c
27, onderdeel d	53, vierde lid	54c, onderdeel d
27, onderdeel e	53, derde lid, tweede volzin	54c, onderdeel e
27, onderdeel f	54, onderdeel a	54c, onderdeel f
27, onderdeel g	54, onderdeel b	54c, onderdeel g
27, onderdeel h	54, onderdeel c	54c, onderdeel h
27, onderdeel i	53c, eerste lid	54c, onderdeel i
27, onderdeel j	53c, tweede en derde lid	54c, onderdeel j
27, onderdeel k	–	54c, onderdeel k
27, onderdeel l	53b, eerste lid	54c, onderdeel l
28	53, vijfde lid (ten dele) en zesde lid, artikel 55	55 (ongewijzigd), 55a
29	53, vijfde lid (ten dele)	54e
30	90 t/m 98	90 t/m 98 (ongewijzigd)
	53, tweede lid	54b
	53a, eerste lid	54a, eerste lid
	53a, tweede lid	54a, tweede lid
	53a, derde lid	54a, derde lid
	53c, vierde lid	54d

Hieronder wordt per artikel(onderdeel) van het Rechtspraakverdrag aangegeven op welke wijze is omgegaan met de vertaling in het Nederlands van de authentieke tekst in het Engels, Frans en Duits. Vervolgens wordt deze vertaling telkens vergeleken met de huidige corresponderende bepaling in de Rijksoctrooiwet 1995. Ten slotte wordt, waar dat aan de orde is, een conclusie getrokken over de betekenis van het overnemen van de tekst van het Rechtspraakverdrag in de Rijksoctrooiwet 1995.

Artikel 25 Rechtspraakverdrag (Recht om de directe toepassing van de uitvinding te verhinderen)

a. Inhoud artikel 25 Rechtspraakverdrag

b. Corresponderende artikel Rijksoctrooiwet 1995

c. Inhoudelijke vergelijking artikel 25, aanhef, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53, eerste lid, aanhef, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 53, aanhef, Rijksoctrooiwet 1995)

Een vergelijking tussen de beide artikelen leidt tot de volgende conclusies.

c.1. Vertaling

c.2. Vergelijking

Artikel 25, aanhef, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53, eerste lid, aanhef, van de Rijksoctrooiwet 1995, verschillen in redactioneel opzicht. Artikel 25, aanhef, van het Rechtspraakverdrag geeft aan dat de octrooihouder een derde kan verhinderen zonder zijn toestemming de in het artikel genoemde handelingen te verrichten. Artikel 53, eerste lid, geeft aan dat de octrooihouder het uitsluitend recht heeft de in dit artikel genoemde handelingen te verrichten en stemt daarmee woordelijk overeen met artikel 28 van de TRIPS-Overeenkomst13. Deze omschrijvingen verschillen alleen in terminologisch opzicht; in materieel opzicht komen deze benaderingen tot hetzelfde resultaat. Ten tijde van de harmonisatie met het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 is er – om die reden – voor gekozen de bestaande terminologie in de Rijksoctrooiwet niet aan te passen. Zoals hierboven is aangegeven, wordt thans, door overname van de bepalingen van het Rechtspraakverdrag, een andere lijn gevolgd.

Artikel 25, aanhef, van het Rechtspraakverdrag bepaalt dat het recht kan worden ingeroepen tegen een derde die geen toestemming heeft verkregen van de octrooihouder de in dat artikel genoemde handelingen te verrichten. In artikel 27 van het Rechtspraakverdrag is voorts een aantal handelingen opgesomd die niet onder de werking van het octrooi vallen. Het in artikel 25, aanhef, genoemde recht te verhinderen kan dan ook – logischerwijze – niet worden ingeroepen tegen degene die de in artikel 27 genoemde handelingen verricht. Deze handelingen vallen immers niet onder de werking van het octrooi. Ingevolge artikel 53, eerste lid, aanhef, van de Rijksoctrooiwet 1995, geldt het uitsluitend recht van de octrooihouder, behoudens de bepalingen van de artikelen 53a tot en met 60. Laatstgenoemde artikelen omvatten zowel de toestemming door middel van een licentie, waarop artikel 25, aanhef, van het Rechtspraakverdrag doelt, als ook – enkele van – de uitzonderingen op de werking van het octrooirecht, zoals opgenomen in artikel 27 van het Rechtspraakverdrag. Dit verschil in redactie komt evenwel geen inhoudelijke betekenis toe. Weliswaar is artikel 53, eerste lid, aanhef, vollediger door al bij de omschrijving van het uitsluitend recht aan te geven dat dit niet kan worden ingeroepen tegen degene die handelingen verricht die niet onder de werking van het octrooi vallen, maar strikt genomen overbodig. Immers, – zoals hiervoor aangegeven – als de handeling niet onder het uitsluitend recht van de octrooihouder valt, kan dit recht ook niet worden ingeroepen tegen degene die deze handeling verricht.

Het vervangen van artikel 53, eerste lid, aanhef, van de Rijksoctrooiwet 1995 door de tekst van artikel 25, aanhef, van het Rechtspraakverdrag leidt derhalve slechts tot een redactionele en niet tot een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995.

d. Inhoudelijke vergelijking artikel 25, onderdeel a, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53, eerste lid, onderdeel a, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 53, onderdeel a, Rijksoctrooiwet 1995)

d.1. Vertaling

De oorspronkelijke vertaling van artikel 25 van het Rechtspraakverdrag hanteerde de term in de handel te brengen. Deze vertaling is aangepast in in het verkeer brengt. Deze vertaling sluit beter aan bij de vertaling van de met artikel 25 van het Rechtspraakverdrag vergelijkbare bepalingen uit het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 (artikel 29) en het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989 (artikel 25). In de vertalingen van beide verdragen wordt, net als in artikel 53, eerste lid, onderdeel a, van de Rijksoctrooiwet 1995, de terminologie in het verkeer brengen gehanteerd. Voorts wordt als object van bescherming, niet langer gesproken over voortbrengsel, maar over product waarop het octrooi betrekking heeft. Naar het oordeel van de regering is het, naar hedendaags taalgebruik, beter om te spreken van product dan van voortbrengsel. Ook in de octrooirechtelijke rechtspraktijk wordt tegenwoordig veelal gesproken over product. Er bestaat geen verschil in betekenis tussen de term product en de term voortbrengsel. Beide termen worden in diverse internationale regelingen door elkaar gebruikt, en zijn terug te voeren op een verschil in vertaling. Zo wordt in de vertaling van artikel 28 van de TRIPS-Overeenkomst de term product gebruikt. De Biotechnologierichtlijn14 (onder andere artikel 3, eerste lid) daarentegen spreekt – net als de huidige tekst van de Rijksoctrooiwet 1995 – over voortbrengsel.

d.2. Vergelijking

Artikel 53, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 spreekt over voortbrengsel. Het overnemen van de tekst van het Rechtspraakverdrag leidt tot een redactioneel, en niet een inhoudelijk verschil tussen de nieuwe en de huidige tekst van de Rijksoctrooiwet 1995.

Artikel 53, eerste lid, onderdeel a, verschaft de octrooihouder het uitsluitend recht de in dit artikel genoemde handelingen bedrijfsmatig (in of voor zijn bedrijf) te verrichten. Een vergelijkbare beperking is niet opgenomen in artikel 25, onderdeel a, van het Rechtspraakverdrag, maar op een andere plaats in het Rechtspraakverdrag, namelijk in artikel 27, onderdeel a, van het Rechtspraakverdrag. Dit artikel bepaalt dat de uit een octrooi voortvloeiende rechten niet van toepassing zijn op handelingen die in de particuliere sfeer voor niet-commerciële doeleinden worden verricht. Dit verschil in vormgeving en redactie komt geen inhoudelijke betekenis toe. Zowel op grond van de tekst van de Rijksoctrooiwet 1995 als op grond van het Rechtspraakverdrag vallen alleen bedrijfsmatig verrichte handelingen onder de werking van het octrooi, zij het dat de Rijksoctrooiwet 1995 dit positief formuleert door aan te geven welke handelingen onder de werking van het octrooi vallen (in of voor zijn bedrijf) en het Rechtspraakverdrag negatief formuleert welke handelingen daar niet onder vallen (in de particuliere sfeer voor niet-commerciële doeleinden).

De te verbieden handelingen zijn in artikel 25 van het Rechtspraakverdrag en artikel 53 van de Rijksoctrooiwet 1995 iets anders geformuleerd:

Artikel 25 Rechtspraakverdrag	Artikel 53 Rijksoctrooiwet 1995
– vervaardigt; – aanbiedt; – in het verkeer brengt; – gebruikt; dan wel met dat doel: – invoert; – in voorraad heeft.	– vervaardigen; – gebruiken; – in het verkeer brengen, of verder te verkopen, te verhuren, af te leveren of anderszins te verhandelen; dan wel voor een of ander: – aanbieden; – invoeren; – in voorraad hebben.

Zoals hierboven is aangegeven, voegt de Rijksoctrooiwet 1995 aan in het verkeer brengen nog toe: of verder te verkopen, te verhuren, af te leveren of anderszins te verhandelen. Dit levert geen materieel verschil op met het Rechtspraakverdrag, omdat onder in het verkeer brengen ook de in de Rijksoctrooiwet genoemde handelingen of verder te verkopen, te verhuren, af te leveren of anderszins te verhandelen kunnen worden begrepen. Bij de harmonisering tussen het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 (dat een met artikel 25 vergelijkbare bepaling bevat) en de Rijksoctrooiwet is er destijds voor gekozen de tekst van de Rijksoctrooiwet niet aan te passen vanwege de stand van de jurisprudentie. Destijds is overwogen15:

Deze verdere opsomming in de Rijksoctrooiwet brengt echter geen materieel verschil mee, omdat onder het «in het verkeer brengen» in de verdragsbepaling moet worden begrepen: iedere activiteit, waardoor het voorwerp van de uitvinding daadwerkelijk onder de beschikking van een derde wordt gebracht, dus bijvoorbeeld op grond van koop, verhuur of leen, terwijl ook transacties in de tweede en verdere hand hieronder zijn te begrijpen. De term in de Rijksoctrooiwet «in het verkeer brengen» is in de jurisprudentie steeds in enge zin verstaan. Het is daarom bezwaarlijk thans bij wetswijziging deze term in ruime zin te gebruiken, dus met weglating van de op dit begrip volgende verdere handelingen, hetgeen bij een aanpassing aan de Europese terminologie het geval zou zijn.

Gelet op de wens om de tekst van het Rechtspraakverdrag een-op-een in de Rijksoctrooiwet 1995 op te nemen, wordt thans een andere keuze gemaakt, evenwel met de kanttekening dat, naar het oordeel van de regering, de term in het verkeer brengen moet worden uitgelegd zoals in het Rechtspraakverdrag is bedoeld, derhalve inclusief de handelingen of verder te verkopen, te verhuren, af te leveren of anderszins te verhandelen, welke woorden thans – door overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag in de Rijksoctrooiwet 1995 – komen te vervallen.

Beide artikelen zijn voorts zo opgebouwd dat een aantal handelingen zonder meer door de octrooihouder kan worden verboden (de handelingen opgenomen in het eerste deel van beide artikelen), terwijl een aantal andere handelingen (de handelingen opgenomen in het tweede deel van beide artikelen) kan worden verboden als deze met een bepaald doel plaatsvinden, namelijk om de handelingen (zoals opgenomen in het eerste deel van beide artikelen) te doen plaatsvinden. In het Rechtspraakverdrag wordt het tweede deel van het artikel ingeleid met de woorden dan wel met dat doel, in de Rijksoctrooiwet 1995 – in iets andere bewoordingen – met de woorden dan wel voor een of ander. Een vergelijking tussen het Rechtspraakverdrag en de Rijksoctrooiwet 1995 laat zien dat de handeling aanbieden in het Rechtspraakverdrag is opgenomen in het eerste deel van het artikel, in de Rijksoctrooiwet 1995 in het tweede deel van het artikel. Bij de harmonisering tussen het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 (dat een met artikel 25 vergelijkbare bepaling bevat) en de Rijksoctrooiwet is hierover destijds overwogen16:

e. Inhoudelijke vergelijking artikel 25, onderdeel b, van het Rechtspraakverdrag en het eerste deel van artikel 53, eerste lid, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 53, onderdeel b, Rijksoctrooiwet 1995)

e.1. Vertaling

e.2. Vergelijking

Artikel 25, onderdeel b, stelt regels over de werkwijze waarop het octrooi betrekking heeft. Deze materie is in de Rijksoctrooiwet 1995 geregeld in het eerste deel van artikel 53, eerste lid, onderdeel b. Een vergelijking tussen beide bepalingen laat het volgende zien.

Artikel 25, onderdeel b, verbiedt twee handelingen, namelijk om de werkwijze waarop het octrooi betrekking heeft:

• 1. toe te passen, en

• 2. aan te bieden voor toepassing.

Een vergelijking met artikel 53, eerste lid, onderdeel b, leert dat deze bepaling beperkt is tot het uitsluitend recht van de octrooihouder om de geoctrooieerde werkwijze toe te passen, derhalve tot het eerste deel van artikel 25, eerste lid, onderdeel b. Op dit onderdeel is er derhalve geen verschil in betekenis tussen de Rijksoctrooiwet 1995 en het Rechtspraakverdrag.

Het aanbieden van de werkwijze voor toepassing valt echter – naar de huidige tekst van de Rijksoctrooiwet 1995 – niet onder de uitsluitende rechten van de octrooihouder. Naar het oordeel van de regering is dit een onderscheid dat inhoudelijke betekenis toekomt. Dit is een andere conclusie dan de regering destijds heeft getrokken in het kader van de harmonisatie van de Rijksoctrooiwet met het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975, toen de regering er – om de hieronder aangegeven redenen – voor heeft gekozen de Rijkoctrooiwet op dit onderdeel niet te harmoniseren met het Gemeenschapsoctrooiverdrag. Hierover is in de memorie van toelichting destijds het volgende opgenomen19:

Een wezenlijk verschilpunt tussen de bepaling van de Rijksoctrooiwet en de verdragsbepaling is echter dat het verdrag in artikel 29, onder b [huidige artikel 25, onderdeel b, van het Rechtspraakverdrag], onder zekere omstandigheden ook het aanbieden van de geoctrooieerde werkwijze verbiedt. Deze bepaling wordt niet in de Rijksoctrooiwet overgenomen, omdat daaraan geen enkele behoefte bestaat. Allereerst is niet duidelijk, wat moet worden verstaan onder het aanbieden van een werkwijze aan een ander. In zoverre het zou betekenen die ander informatie te verschaffen omtrent de werkwijze, in het bijzonder hoe die moet worden uitgevoerd, heeft een verbod tot het aanbieden geen enkele betekenis; immers, volgens artikel 22B [huidige artikel 53, eerste lid, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995], van de Rijksoctrooiwet moet de beschrijving van de uitvinding in de stukken zodanig zijn, dat de uitvinding moet kunnen worden toegepast. Indien onder het aanbieden van de werkwijze moet worden verstaan het verschaffen van verdere bijzonderheden omtrent de werkwijze, die niet in het octrooischrift zijn vermeld, zou men komen op het gebied van de «know-how», een materie die buiten het kader van de Rijksoctrooiwet valt. Indien bij zulk een aanbieden misschien het accent zou vallen op het aanbieden van voor de toepassing geschikte middelen, is dit een materie die valt onder de zogenaamde indirecte octrooi-inbreuk, die thans bij het nieuwe artikel 44A [huidige artikel 73 van de Rijksoctrooiwet 1995] wordt geregeld.

In de ons omringende landen (België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) is een andere benadering gekozen en is ook het aanbieden voor toepassing verboden20. In de praktijk heeft dit verschil in beschermingsomvang van de geoctrooieerde werkwijze – voor zover bekend – niet tot problemen aanleiding gegeven.

Gelet op de reikwijdte van het Rechtspraakverdrag en de reikwijdte van de Rijksoctrooiwet 1995 is dit ook een logische uitleg. Het Rechtspraakverdrag gaat nu eenmaal over de beslechting van geschillen over een groter territoir, namelijk over het grondgebied van de overeenkomstsluitende lidstaten. In het licht van artikel 25, onderdeel b, betekent dit dat het aldaar gaat om handelingen die plaatsvinden op het grondgebied van de overeenkomstsluitende lidstaten waar het octrooi van kracht is, gelijk de toepassing van de Rijksoctrooiwet 1995 en de bevoegdheid van de Nederlandse rechter zich uitstrekken over handelingen die hier te lande plaatsvinden.

Ook anderszins is dit een logische uitleg van deze bepaling. Artikel 25, onderdeel b, gaat over het toepassen van een werkwijze en het aanbieden daarvan. Het toepassen van de werkwijze vormt op grond van de Rijksoctrooiwet 1995 alleen een inbreuk als deze in Nederland plaatsvindt. Het toepassen in Duitsland van een in Nederland geoctrooieerde werkwijze vormt in Nederland geen inbreuk. Echter, op grond van het Rechtspraakverdrag (en na opname van deze tekst in de wet, straks ook op grond van de Rijksoctrooiwet 1995) vormt niet alleen het toepassen van de werkwijze een inbreuk, ook de handeling die daaraan mogelijkerwijs vooraf kan gaan, namelijk het aanbieden voor het toepassen van de werkwijze. Hieruit volgt logischerwijze, dat nu het toepassen van de werkwijze alleen een inbreuk in Nederland oplevert als deze in Nederland plaatsheeft, ook het aanbieden voor toepassing alleen een inbreuk vormt als deze toepassing in Nederland zal plaatshebben.

Onder verwijzing naar hetgeen hierboven is gesteld naar aanleiding van het advies van de Raad voor de rechtspraak wordt nog het volgende opgemerkt. Hierboven is toegelicht dat wil er sprake zijn van een inbreuk, het toepassen van de aangeboden werkwijze zal moeten plaatsvinden in Nederland, Curaçao of Sint Maarten. De regering heeft daarbij tevens aangegeven dat het aanbieden van de werkwijze eveneens moet plaatsvinden in Nederland, Curaçao of Sint Maarten. De regering is van mening dat deze toelichting niet uitsluit dat als de toepassing van de werkwijze vanuit het buitenland wordt aangeboden en gericht is tot iemand die zich in Nederland, Curaçao of Sint Maarten bevindt, het aanbod heeft te gelden als een aanbod dat in Nederland, Curaçao of Sint Maarten plaatsvindt.

f. Inhoudelijke vergelijking artikel 25, onderdeel c, van het Rechtspraakverdrag en het tweede deel van artikel 53, eerste lid, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 53, onderdeel c, Rijksoctrooiwet 1995)

f.1. Vertaling

De oorspronkelijke vertaling van artikel 25, onderdeel c, van het Rechtspraakverdrag hanteerde de term rechtstreeks is vervaardigd. Deze vertaling is aangepast in rechtstreeks is verkregen. Deze vertaling is een nauwkeuriger vertaling van de tekst van het Rechtspraakverdrag (a product obtained directly, un produit obtenu directement,unmittelbar hergestelltes Erzeugnis) en sluit ook beter aan bij de vertaling van de met artikel 25 van het Rechtspraakverdrag vergelijkbare bepalingen uit het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 (artikel 29) en het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989 (artikel 25).

f.2. Vergelijking

Artikel 25, onderdeel c, regelt dat de uitsluitende rechten van de octrooihouder met betrekking tot werkwijzenbescherming zich tevens uitstrekken tot de producten die rechtstreeks zijn verkregen met die werkwijze. Dit onderdeel correspondeert met artikel 53, eerste lid, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995. Er zijn, afgezien van de eerder genoemde redactionele verschillen in de bewoordingen van de verboden handelingen (of verder te verkopen, te verhuren, af te leveren of anderszins te verhandelen) of de vormgeving daarvan (aanbieden), geen verschillen tussen de tekst van het Rechtspraakverdrag en de tekst van de Rijksoctrooiwet 1995.

Artikel 26 (Recht om de indirecte toepassing van de uitvinding te verbieden)

a. Inhoud artikel 26 Rechtspraakverdrag

Krachtens dit artikel kan de octrooihouder een derde verhinderen de in dit artikel genoemde handelingen te verrichten.

Het artikel voorziet in:

• – een verbodsbepaling die zich uitstrekt tot het aanbieden of leveren van middelen door een derde, voor de toepassing van de geoctrooieerde uitvinding, aan anderen dan degenen die hiertoe toestemming hebben gekregen van de octrooihouder dan wel aan anderen dan degenen die gerechtigd zijn de geoctrooieerde uitvinding te exploiteren (eerste lid);

• – een uitzondering op de verbodsbepaling van het eerste lid voor algemeen in de handel verkrijgbare producten, tenzij de derde aanzet tot het handelen in strijd met de in artikel 25 van het Rechtspraakverdrag bedoelde rechten van de octrooihouder (tweede lid);

• – een nadere duiding dat onder degene die gerechtigd is de uitvinding toe te passen (en derhalve aan wie de middelen wel kunnen worden verstrekt), niet wordt begrepen degene die gebruik kan maken van een van de uitzonderingen op de rechten van de octrooihouder, bedoeld in artikel 27 van het Rechtspraakverdrag. Aan deze personen mogen de in het eerste lid bedoelde middelen derhalve niet worden geleverd.

b. Corresponderende artikel Rijksoctrooiwet 1995

Dit artikel correspondeert op de volgende wijze met artikel 73 van de Rijksoctrooiwet 1995:

• – artikel 26, eerste lid, van het Rechtspraakverdrag correspondeert (ten dele) met artikel 73, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995;

• – artikel 26, tweede lid, van het Rechtspraakverdrag correspondeert (ten dele) met artikel 73, tweede lid, van de Rijksoctrooiwet 1995;

• – artikel 26, derde lid, van het Rechtspraakverdrag correspondeert (ten dele) met artikel 73, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995.

c. Inhoudelijke vergelijking artikel 26, eerste lid, van het Rechtspraakverdrag en (ten dele) artikel 73, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54, eerste lid, Rijksoctrooiwet 1995)

Een vergelijking tussen de beide artikelen leidt tot de volgende conclusies.

c.1. Vertaling

De vertaling is, omwille van de duidelijkheid, op een aantal onderdelen verbeterd. Het betreft in de eerste plaats de zinsnede: te verbieden in de overeenkomstsluitende lidstaten waar het octrooi werking heeft, aan een ander dan degene die gerechtigd is de geoctrooieerde uitvinding toe te passen, middelen die een wezenlijk bestanddeel van de uitvinding betreffen, voor de toepassing van die uitvinding aan te bieden of te leveren, indien de derde weet of behoort te weten dat deze middelen voor die toepassing geschikt en bestemd zijn.

De Franse tekst luidt: de fournir ou d’offrir de fournir, sur le territoire des États membres contractants dans lesquels le brevet produit ses effets, à une personne autre que celle habilitée à exploiter l’invention brevetée, des moyens de mise en oeuvre, sur ce territoire, de cette invention se rapportant à un élément essentiel de celle-ci, lorsque le tiers sait, ou aurait dû savoir, que ces moyens sont aptes et destinés à cette mise en oeuvre.

De Duitse tekst luidt: ohne seine Zustimmung im Hoheitsgebiet der Vertragsmitgliedstaaten, in denen dieses Patent Wirkung hat, anderen als zur Benutzung der patentierten Erfindung berechtigten Personen Mittel, die sich auf ein wesentliches Element der Erfindung beziehen, zur Benutzung der Erfindung in diesem Gebiet anzubieten oder zu liefern, wenn der Dritte weiß oder hätte wissen müssen, dass diese Mittel dazu geeignet und bestimmt sind, für die Benutzung der Erfindung verwendet zu werden.

De tekst van deze bepaling is gebaseerd op artikel 30, eerste lid, van het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 en artikel 26, eerste lid, van het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989. De Engelse en de Franse tekst van die bepalingen zijn – wat de bovenstaande volgorde betreft – gelijkluidend aan artikel 26, eerste lid, van het Rechtspraakverdrag. De Nederlandse vertaling van die verdragen is op dit punt anders dan de oorspronkelijke vertaling van het Rechtspraakverdrag en luidt: op de grondgebieden van de Verdragsluitende Staten aan een ander dan degene die gerechtigd is de uitvinding toe te passen, middelen betreffende een wezenlijk bestanddeel van de uitvinding aan te bieden of te leveren voor de toepassing van de geoctrooieerde uitvinding op die grondgebieden, indien de derde weet dan wel het gezien de omstandigheden duidelijk is, dat deze middelen voor die toepassing geschikt en bestemd zijn.

c.2. Vergelijking

Met inachtneming van het bovenstaande, leidt een vergelijking tussen het Rechtspraakverdrag en de Rijksoctrooiwet 1995 tot het volgende. Op grond van artikel 26, eerste lid, mogen de bedoelde middelen, behoudens toestemming van de octrooihouder, niet worden verstrekt aan een ander dan degene die gerechtigd is de geoctrooieerde uitvinding te gebruiken. In artikel 26, derde lid, is vervolgens nader geduid dat onder degene die gerechtigd is de uitvinding te gebruiken, bedoeld in artikel 26, eerste lid, niet wordt begrepen degene die gebruik kan maken van een van de uitzonderingen op de rechten van de octrooihouder, bedoeld in artikel 27, onderdelen a tot en met e, van het Rechtspraakverdrag. Aan laatst bedoelde personen mogen de in het eerste lid bedoelde middelen derhalve niet worden geleverd, derhalve wel aan degenen die genoemd zijn in artikel 27, onderdelen f tot en met l. In artikel 73, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 is opgenomen dat het gaat om anderen dan hen, die krachtens de artikelen 55 tot en met 60 tot toepassing van de geoctrooieerde uitvinding bevoegd zijn. In de artikelen 55 tot en met 60 wordt degene genoemd die uit hoofde van voorgebruik, dan wel uit hoofde van een vrijwillige licentie of een dwanglicentie tot toepassing van de uitvinding bevoegd zijn. Op grond van dit artikel mogen de bedoelde middelen derhalve niet geleverd worden aan degenen die zijn genoemd in artikel 27, onderdelen a tot en met e, van het Rechtspraakverdrag. Immers, door expliciet te bepalen dat de bedoelde middelen alleen geleverd mogen worden aan hen die krachtens de artikelen 55 tot en met 60 tot toepassing van de geoctrooieerde uitvinding bevoegd zijn, volgt reeds dat de middelen aan anderen, derhalve eveneens de categorie van personen, bedoeld in artikel 27, onderdelen a tot en met e, van het Rechtspraakverdrag, niet geleverd mogen worden. Dat de huidige tekst van artikel 73, eerste lid, van het Rechtspraakverdrag, aldus moet worden uitgelegd, volgt ook uit de memorie van toelichting, zoals opgesteld ten tijde van de harmonisatie van de Rijksoctrooiwet met het Gemeenschapsoctrooiverdrag 197521:

Het aanbieden of leveren aan anderen dan licentiehouders en voorgebruikers is dus niet geoorloofd, zelfs niet het aanbieden of leveren aan hen, die onder zekere omstandigheden of soms zelfs in het algemeen wel tot toepassing van een geoctrooieerde uitvinding bevoegd zijn. Zo is bijvoorbeeld ongeoorloofd de levering voor het doen van proefnemingen, die uit hoofde van artikel 30, derde lid, [huidig artikel 53, derde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995] zijn toegestaan. Evenmin is geoorloofd het aanbieden of leveren aan apothekers met het oog op een toepassing van de uitvinding, die volgens het derde lid van artikel 30, zoals thans aangevuld, wel geoorloofd is. Hetzelfde geldt voor de levering aan particulieren.

Echter, op grond van het Rechtspraakverdrag is levering van de middelen wel toegestaan aan degene die genoemd worden in de in artikel 27, onderdelen f tot en met l, van het Rechtspraakverdrag genoemde categorieën. Immers, deze worden niet genoemd in artikel 26, derde lid. Gelet op de tekst van artikel 73, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995, is dat op grond van de wet niet toegestaan. Door overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag in de Rijksoctrooiwet 1995 ontstaat er derhalve een zeker inhoudelijk verschil tussen de huidige wet en de nieuwe tekst van de wet. Gelet op de aard van de uitzonderingen, zoals genoemd in artikel 27, onderdelen f tot en met l, is dit verschil – naar het oordeel van de regering – in praktische zin van geringe betekenis.

De in artikel 26, eerste lid, opgenomen voorwaarde dat het verbodsrecht kan worden ingeroepen tegen iedere derde die hiertoe geen toestemming van de octrooihouder heeft verkregen, is in de Rijksoctrooiwet 1995 niet in artikel 73, eerste lid, maar in artikel 73, tweede lid, opgenomen, tezamen met de (geclausuleerde) uitzondering dat het verbod niet kan worden ingeroepen indien de geleverde en aangeboden middelen algemeen in de handel verkrijgbare producten zijn.

Artikel 73, eerste lid, bevat, anders dan artikel 26, eerste lid, en net als artikel 53, eerste lid, de voorwaarde dat de handeling (in dit geval het aanbieden of leveren van de middelen) plaatsvindt in of voor zijn bedrijf. Een vergelijkbare beperking is niet opgenomen in artikel 26, eerste lid, van het Rechtspraakverdrag, maar, zoals hierboven bij de bespreking van artikel 25 van het Rechtspraakverdrag is aangegeven, op een andere plaats in het Rechtspraakverdrag, namelijk in artikel 27, onderdeel a. Dat artikel bepaalt dat de uit een octrooi voortvloeiende rechten niet van toepassing zijn op handelingen die in de particuliere sfeer voor niet-commerciële doeleinden worden verricht. Zoals bij de bespreking van artikel 25 al gemeld, vallen zowel op grond van de tekst van de Rijksoctrooiwet 1995 als op grond van het Rechtspraakverdrag alleen bedrijfsmatig verrichte handelingen onder de werking van het octrooi, zij het dat de Rijksoctrooiwet 1995 dit positief formuleert door aan te geven welke handelingen onder de werking van het octrooi vallen (in of voor zijn bedrijf) en het Rechtspraakverdrag negatief formuleert welke handelingen daar niet onder vallen (in de particuliere sfeer voor niet-commerciële doeleinden). Dit verschil in vormgeving en redactie komt geen inhoudelijke betekenis toe.

Artikel 26, eerste lid (slot), bevat voorts een iets anders geformuleerd kenbaarheidsvereiste dan artikel 73, eerste lid (slot), van de Rijksoctrooiwet 1995. Artikel 26 luidt: indien de derde weet of behoort te weten dat deze middelen geschikt en bestemd zijn voor toepassing van die uitvinding terwijl artikel 73 spreekt over: mits de persoon weet dan wel het gezien de omstandigheden duidelijk is, dat die middelen voor die toepassing geschikt en bestemd zijn. Dit verschil komt niet voort uit een verschil in vertaling tussen het Rechtspraakverdrag en de Gemeenschapsoctrooiverdragen, maar in het toepassen van een andere terminologie in beide verdragen. Naar het oordeel van de regering bestaat er tussen de beide termen een – zij het gering – verschil in betekenis. De zinsnede behoort te weten geeft duidelijker aan dat op de derde onder omstandigheden een onderzoeksplicht kan rusten om wetenschap te krijgen van het feit dat – in dit geval – de middelen geschikt en bestemd zijn om toe te passen in de uitvinding. Dit gaat naar het oordeel van de regering iets verder dan de zinsnede het gezien de omstandigheden duidelijk is. Ook indien het gezien de omstandigheden niet duidelijk is, kan de op de derde rustende onderzoeksplicht ertoe leiden dat de derde wel behoort te weten. Naar verwachting zal dit geringe verschil in betekenis in de praktijk geen belangrijke gevolgen hebben.

Gelet op de reikwijdte van het Rechtspraakverdrag en de reikwijdte van de Rijksoctrooiwet 1995 is dit ook een logische uitleg. Het Rechtspraakverdrag gaat nu eenmaal over de beslechting van geschillen over een groter territoir, namelijk over het grondgebied van de overeenkomstsluitende lidstaten. In het licht van artikel 26, eerste lid, betekent dit dat het aldaar gaat om handelingen die plaatsvinden op het grondgebied van de overeenkomstsluitende lidstaten waar het octrooi van kracht is, gelijk de toepassing van de Rijksoctrooiwet 1995 en de bevoegdheid van de Nederlandse rechter zich uitstrekken over handelingen die hier te lande plaatsvinden.

Het bovenstaande leidt derhalve tot een gering inhoudelijk verschil van betekenis tussen het Rechtspraakverdrag en de Rijksoctrooiwet 1995.

Onder verwijzing naar hetgeen is gesteld bij artikel 25, onderdeel b, naar aanleiding van het advies van de Raad voor de rechtspraak wordt, in dezelfde lijn, nog het volgende opgemerkt. Het aanbieden van de middelen moet plaatsvinden in Nederland, Curaçao of Sint Maarten, wat in dit geval ook in het artikel zelf wordt aangegeven, en omvat mede dat het aanbod vanuit het buitenland wordt gedaan, maar gericht is tot iemand die zich in Nederland, Curaçao of Sint Maarten bevindt.

d. Inhoudelijke vergelijking artikel 26, tweede lid, van het Rechtspraakverdrag en (ten dele) artikel 73, tweede lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54, tweede lid, Rijksoctrooiwet 1995)

d.1. Vertaling

Ten opzichte van de oorspronkelijke vertaling is het tweede lid uitsluitend redactioneel aangepast. De zinsnede met uitzondering van het geval dat de derde degene aan wie hij levert is vervangen door: tenzij de derde degene aan wie hij levert. Beide vertalingen zijn mogelijk. De nieuwe vertaling is meer in lijn met wat in wetsteksten gebruikelijk is bij de formulering van een uitzondering en geeft met minder woorden aan wat hier wordt bedoeld en verdient ook om die reden de voorkeur. De vertaling is hiermee ook in lijn met de vertalingen van de vergelijkbare bepalingen uit de Gemeenschapsoctrooiverdragen en het daarop gebaseerde artikel 73, tweede lid, van de Rijksoctrooiwet 1995.

d.2. Vergelijking

Bij de bespreking van artikel 26, eerste lid, is reeds aangegeven dat de voorwaarde dat het recht kan worden ingeroepen tegen iedere derde die hiertoe geen toestemming van de octrooihouder heeft verkregen, in de Rijksoctrooiwet 1995 niet in artikel 73, eerste lid, maar in artikel 73, tweede lid, is opgenomen. Een vergelijking tussen artikel 26, tweede lid, en artikel 73, tweede lid, van de Rijksoctrooiwet 1995, laat – in lijn hiermee – dan ook zien dat in artikel 26, tweede lid, hierover niets is opgenomen (dat staat immers al in artikel 26, eerste lid), en in artikel 73, tweede lid, zoals hierboven is toegelicht, wel.

Voor het overige bestaan er geen verschillen tussen beide artikelen.

e. Inhoudelijke vergelijking artikel 26, derde lid, van het Rechtspraakverdrag en (ten dele) artikel 73, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54, derde lid, Rijksoctrooiwet 1995)

e.1. Vertaling

Net als in artikel 26, eerste lid, is in de aangepaste vertaling de term toepassen vervangen door gebruiken. Op deze plaats wordt kortheidshalve verwezen naar hetgeen hierboven bij de bespreking van dat artikel ter toelichting is opgenomen.

e.2. Vergelijking

Zoals bij de bespreking van artikel 26, eerste lid, van het Rechtspraakverdrag hierboven reeds is aangegeven, leidt de verwijzing in artikel 26, derde lid, naar de categorieën van personen die in artikel 27 zijn opgenomen, tot een zeker inhoudelijk verschil in betekenis. Op deze plaats wordt – kortheidshalve – verwezen naar hetgeen hierboven daarover is opgemerkt.

Het met artikel 26 van het Rechtspraakverdrag corresponderende artikel 73 van de Rijksoctrooiwet 1995 is niet opgenomen in hoofdstuk 4, paragraaf 1, zijnde de bepalingen over de rechten en verplichtingen van de octrooihouder, maar in hoofdstuk 4, paragraaf 4, van de Rijksoctrooiwet 1995, zijnde de bepaling over de handhaving van het octrooi. Ten tijde van het harmoniseren van de Rijksoctrooiwet met het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 is, blijkens de memorie van toelichting22, hiervoor gekozen om de volgende redenen:

Ten slotte mag worden opgemerkt, dat de bescherming, die de octrooihouder tegen indirecte inbreuk wordt geboden, een aanvullende bescherming vormt naast zijn in artikel 30 [thans: artikel 53 van de Rijksoctrooiwet 1995] omschreven uitsluitend recht. De regeling inzake indirecte octrooi-inbreuk als een bijzondere vorm van onrechtmatig handelen hoort dan ook niet thuis in het kader van artikel 30 van de Rijksoctrooiwet. Afdeling III van hoofdstuk III [thans: hoofdstuk 4, paragraaf 4 van de Rijksoctrooiwet 1995] leek hiertoe een meer geëigende plaats. Het element in de voorgestelde nieuwe bepaling, dat de «indirecte inbreukmaker» steeds een zeker verwijt van zijn handelingen moet treffen, maakt ook dat de bepaling beter in afdeling III dan in afdeling I [thans: hoofdstuk 4, paragraaf 1] past.

Artikel 27 (Beperking van de werking van een octrooi)

a. Inhoud artikel 27 Rechtspraakverdrag

b. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel a, van het Rechtspraakverdrag en de artikelen 53, eerste lid, onderdelen a en b, (ten dele) en 73, eerste lid (ten dele), van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel a, Rijksoctrooiwet 1995)

Een vergelijking tussen verdrag en wet leidt tot de volgende conclusies.

b.1. Vertaling

De oorspronkelijke vertaling in de particuliere sfeer en zonder commerciële doeleinden verrichte handelingen is gewijzigd in handelingen die in de particuliere sfeer voor niet-commerciële doeleinden worden verricht. Dit is een nauwkeuriger vertaling, met name wat de volgorde van de verschillende zinsdelen betreft, van de Engelse tekst van het Rechtspraakverdrag. Deze luidt: acts done privately and for non-commercial purposes. Deze vertaling is daarmee ook dezelfde als de vertaling van de gelijkluidende bepalingen in de Gemeenschapsoctrooiverdragen 1975 (artikel 31, onderdeel a) en 1989 (artikel 27, onderdeel a).

Deze vertaling brengt ook beter tot uitdrukking dat het hier gaat om handelingen die aan twee – cumulatief bedoelde – voorwaarden moeten voldoen, namelijk dat de handelingen in de particuliere sfeer worden verricht én zonder commerciële doeleinden. Deze duidelijkheid wordt beter bereikt door het woord handelingen voor de beide voorwaarden te plaatsen en door in verband met de vertaling van acts done het werkwoord worden toe te voegen, in plaats van te spreken over verrichte handelingen.

b.2. Vergelijking

Zoals hierboven is aangegeven, is deze beperking van de rechten van de octrooihouder op verscheidene plaatsen opgenomen in de Rijksoctrooiwet 1995, namelijk in de artikelen 53, eerste lid, onderdelen a en b en artikel 73, eerste lid. Ten tijde van het harmoniseren van de Rijksoctrooiwet met het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975, is hierover in de memorie van toelichting het volgende opgenomen23:

Omtrent artikel 30, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet [huidig artikel 53, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995] moet nog worden opgemerkt, dat zowel onderdeel a als onderdeel b ervan alleen die handelingen omvatten, welke bedrijfsmatig (in of voor een bedrijf) worden verricht. Dit is in overeenstemming met artikel 31, onder a, van het verdrag, dat bepaalt dat het uit een octrooi voortvloeiende uitsluitend recht zich niet uitstrekt tot handelingen in de particuliere sfeer voor niet commerciële doeleinden.

Gelet op het bovenstaande, leidt het overnemen van de bepaling van het Rechtspraakverdrag in de Rijksoctrooiwet 1995 derhalve niet tot een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995.

c. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel b, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53, derde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel b, Rijksoctrooiwet 1995)

c.1. Vertaling

c.2. Vergelijking

Artikel 27, onderdeel b, van het Rechtspraakverdrag correspondeert met artikel 53, derde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995. Een vergelijking tussen beide artikelen leert dat deze – wat redactie betreft – van elkaar verschillen. De Rijksoctrooiwet 1995 spreekt van handelingen dienende tot onderzoek van het geoctrooieerde, daaronder begrepen het door toepassing van de geoctrooieerde werkwijze rechtstreeks verkregen voortbrengsel. Tussen beide artikelen bestaat evenwel geen verschil in betekenis. Reeds ten tijde van de harmonisatie van de Rijksoctrooiwet met het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975, waarin een identiek artikel is opgenomen, werd daarover in de memorie van toelichting het volgende opgemerkt24:

Dit lid brengt zowel proefnemingen met een wetenschappelijk doel als proefnemingen, die in een bedrijfsmatig kader plaatsvinden buiten het bereik van het octrooi. Het komt overeen met artikel 31, onder b, van het verdrag [huidige artikel 27, onderdeel b, van het Rechtspraakverdrag].

Tot dezelfde conclusie komt ook het Gerechtshof ’s-Gravenhage, kenbaar uit HR 23 juni 1995, NJ 1996, 463, waarin werd overwogen (r.o. 46):

In aanmerking nemend dat de bepaling over de onderzoeksexceptie in de ROW in overeenstemming is met de betreffende bepaling in het Gemeenschapsoctrooiverdrag, en voorts, dat [...]

Gelet op het bovenstaande, leidt de overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag niet tot een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995. Wél komt deze, naast de overeenstemming met de tekst van het Rechtspraakverdrag en de tekst van de Gemeenschapsoctrooiverdragen, ook redactioneel meer in lijn met de octrooiwetgeving in de ons omringende landen.

d. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel c, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53b, tweede lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel c, Rijksoctrooiwet 1995)

d.1. Vertaling

De term gewasvariëteiten in de oorspronkelijke vertaling van artikel 27, onderdeel c, van het Rechtspraakverdrag is vervangen door de algemeen gangbare vertaling van de Engelse term plant varieties, namelijk plantenrassen. Zie hiervoor bijvoorbeeld artikel 1 van Verordening 2100/9425, artikel 27, derde lid, onderdeel a, van de TRIPS-Overeenkomst26 en de overwegingen van de Biotechnologierichtlijn.

d.2. Vergelijking

Artikel 27, onderdeel c, van het Rechtspraakverdrag correspondeert met artikel 53b, tweede lid, van de Rijksoctrooiwet 1995. Een vergelijking tussen beide artikelen leert dat deze – wat redactie betreft – enigszins van elkaar verschillen. De Rijksoctrooiwet 1995 spreekt van handelingen met biologisch materiaal, het Rechtspraakverdrag van het gebruik van biologisch materiaal. Dit brengt evenwel geen inhoudelijk verschil in betekenis met zich.

De overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag in de Rijksoctrooiwet 1995 leidt derhalve niet tot een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995.

e. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel d, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53, vierde lid, van de Rijkoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel d, Rijksoctrooiwet 1995)

Een vergelijking tussen beide artikelen leert dat deze – wat redactie betreft – van elkaar verschillen. De tekst van het Rechtspraakverdrag verwijst kortheidshalve naar de handelingen die zijn toegestaan op grond van artikel 13, zesde lid, van Richtlijn 2001/82/EG27 of artikel 10, zesde lid, van Richtlijn 2001/83/EG28.

Artikel 53, vierde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 is anders vormgegeven. In dit artikel is de tekst van artikel 13, zesde lid, van Richtlijn 2001/82/EG en artikel 10, zesde lid, van Richtlijn 2001/83/EG geïmplementeerd, welke artikelen zelf – zoals hierboven aangegeven – doorverwijzingen bevatten naar artikel 13, eerste tot en met vijfde lid, respectievelijk artikel 10, eerste tot en met vierde lid. Deze verwijzingen komen derhalve ook terug in artikel 53, vierde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995. Dit leidt niet tot een inhoudelijk verschil in betekenis tussen beide artikelen.

Ter gelegenheid van de implementatie van beide richtlijnen is ervoor gekozen beide richtlijnen in één artikel te implementeren. Hierbij zijn de bewoordingen van artikel 10, zesde lid, van Richtlijn 2001/83/EG aangehouden (studies, tests en proeven). Artikel 53, vierde lid, spreekt derhalve eveneens over het uitvoeren van de noodzakelijke studies, tests en proeven. Zoals hierboven is aangegeven, is dit anders dan de tekst van artikel 13, zesde lid, dat – in de Nederlandse vertaling – alleen spreekt over studies. Door overname van de tekst van artikel 27, onderdeel d, van het Rechtspraakverdrag – welke rechtstreeks verwijst naar de richtlijnen – wordt de inhoud van artikel 53, vierde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (redactioneel) een andere. Immers, vanwege de verwijzing naar de beide richtlijnen, komt de tekst van de Rijkoctrooiwet 1995 in geval van Richtlijn 2001/82/EG te luiden studies in plaats van de huidige – in de Rijksoctrooiwet 1995 – voor beide richtlijnen gekozen tekst studies, tests en proeven. Naar het oordeel van de regering leidt dit niet tot een inhoudelijk verschil in betekenis en hangt het verschil in bewoordingen van beide richtlijnen (en derhalve thans van de tekst van de Rijksoctrooiwet 1995) samen met de vertaling van die richtlijnen. In de verschillende taalversies worden de verschillende – overigens sterk op elkaar gelijkende begrippen – door elkaar gebruikt. De Franse tekst is nog het meest consistent door in beide richtlijnen te spreken over études et des essais. Ter verduidelijking zijn de verschillende vertalingen in onderstaande tabel opgenomen, afgezet tegen de huidige tekst van de Rijksoctrooiwet 1995.

Rijksoctrooiwet 1995	Richtlijn 2001/82/EG (NL)	Richtlijn 2001/82/EG (EN)	Richtlijn 2001/82/EG (FR)	Richtlijn 2001/83/EG (NL)	Richtlijn 2001/83/EG (EN)	Richtlijn 2001/83/EG (FR)
studies, tests en proeven	studies	studies, tests and trials	études et des essais	studies, tests en proeven	studies and trials	études et des essais

Ook anderszins is er geen reden om aan te nemen dat de artikelen in beide richtlijnen een andere reikwijdte zouden hebben. Beide artikelen hebben immers hetzelfde doel, namelijk handelingen in verband met het verkrijgen van een marktvergunning voor een generieke versie van octrooirechtelijk beschermde geneesmiddelen (voor menselijk of diergeneeskundig gebruik) uit te zonderen van de rechten van de octrooihouder.

Gelet op het bovenstaande leidt de overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag in de Rijksoctrooiwet 1995 derhalve niet tot een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995.

f. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel e, van het Rechtspraakverdrag (voorgesteld artikel 54c, onderdeel e, Rijksoctrooiwet 1995)

Artikel 27, onderdeel e, van het Rechtspraakverdrag correspondeert met artikel 53, derde lid, tweede volzin van de Rijksoctrooiwet 1995. Een vergelijking tussen beide artikelen leert dat deze, op een andere woordvolgorde na, niet van elkaar verschillen.

Gelet op het bovenstaande, leidt het overnemen van de bepaling van het Rechtspraakverdrag in de Rijksoctrooiwet 1995 derhalve niet tot een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995.

g. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel f, van het Rechtspraakverdrag en artikel 54, onderdeel a, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel f, Rijksoctrooiwet 1995)

g.1. Vertaling

In de aangepaste vertaling van artikel 27, onderdeel f, is de term per ongeluk als vertaling van accidentally, vervangen door bij toeval. Deze vertaling is nauwkeuriger en sluit ook beter aan bij de vertaling van de met artikel 27, onderdeel f, van het Rechtspraakverdrag vergelijkbare bepalingen uit het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 (artikel 31, onderdeel d) en het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989 (artikel 27, onderdeel d) en artikel 5ter, eerste lid, van het Unieverdrag van Parijs29, waar deze bepaling op gebaseerd is. Hierdoor stemt deze ook beter overeen met het huidige artikel 54, onderdeel a, van de Rijksoctrooiwet 1995. De term ingeval als vertaling van when is vervangen door indien. Voorts is de vertaling van de zinsnede waar dat octrooi werking heeft, ook hier vervangen door waar het octrooi van kracht is. Deze formulering sluit beter aan bij de in het octrooirecht gebruikelijke formulering in verband met de gelding van een octrooi.

g.2. Vergelijking

Op grond van het Rechtspraakverdrag zullen derhalve schepen uit minder landen gebruik kunnen maken van deze uitzondering dan op grond van de huidige tekst van de Rijksoctrooiwet 1995. Dit verschil in reikwijdte laat zich (deels) verklaren door de keuze die destijds is gemaakt naar aanleiding van de implementatie van artikel 5ter, eerste lid, van het Unieverdrag van Parijs. Blijkens de wetsgeschiedenis heeft de wetgever er toen voor gekozen de uitzondering van artikel 5ter, eerste lid, die beperkt is tot schepen van andere landen van de Unie van Parijs, niet over te nemen in de Rijksoctrooiwet. Hiertoe is destijds het volgende overwogen in de memorie van toelichting30:

Een ander verschil is, dat de nieuwe regeling betrekking heeft op schepen en machines van enig ander land, terwijl de huidige regeling de eis stelt dat de eigenaar der voorwerpen buiten het Koninkrijk moet zijn gevestigd. Het leek niet nodig een nog verdergaande beperking voorkomende in artikel 5ter van het Verdrag van Parijs over te nemen, nl. dat de schepen of machines uit een Unie-land afkomstig moeten zijn.

Door de tekst van het Rechtspraakverdrag over te nemen, komt de Rijksoctrooiwet 1995 overigens eveneens in lijn met de wetgeving in de ons omringende landen, nu deze inperking daar reeds in de nationale octrooiwetgeving was opgenomen.

Gelet op het bovenstaande ontstaat door overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag derhalve een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 in vergelijking met de huidige wet.

h. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel g, van het Rechtspraakverdrag en artikel 54, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel g, Rijksoctrooiwet 1995)

h.1. Vertaling

Hetgeen hierboven over de vertaling van artikel 27, onderdeel f, is aangegeven, geldt ook voor de vertaling van deze, daarmee vergelijkbare, bepaling. Ook hier zijn de termen per ongeluk als vertaling van accidentally vervangen door bij toeval en ingeval als vertaling van when door indien. Deze vertalingen zijn nauwkeuriger en sluiten ook beter aan bij de vertalingen van de met artikel 27, onderdeel g, van het Rechtspraakverdrag vergelijkbare bepalingen uit het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1975 (artikel 31, onderdeel e) en het Gemeenschapsoctrooiverdrag 1989 (artikel 27, onderdeel e) en artikel 5ter, tweede lid, van het Unieverdrag van Parijs, waar deze bepaling op gebaseerd is. Hierdoor stemt deze ook beter overeen met het huidige artikel 54, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995.

h.2. Vergelijking

Artikel 27, onderdeel g, van het Rechtspraakverdrag correspondeert met artikel 54, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995. Een vergelijking tussen beide artikelen leert dat deze op onderdelen – redactioneel en inhoudelijk – van elkaar verschillen. Dit zijn dezelfde verschillen als welke hierboven zijn besproken bij artikel 27, onderdeel f, van het Rechtspraakverdrag, zij het dat de verschillen in dit geval betrekking hebben op het gebruik van de geoctrooieerde uitvinding in lucht- en landvoertuigen of andere middelen van vervoer en dat het om artikel 5ter, tweede lid, van het Unieverdrag van Parijs gaat. Gelet hierop wordt kortheidshalve verwezen naar hetgeen op die plaats daarover is opgemerkt.

In aanvulling daarop wordt opgemerkt dat de tekst van artikel 27, onderdeel g, van het Rechtspraakverdrag en artikel 54, onderdeel b, van de Rijksoctrooiwet 1995 nog op een ander punt van elkaar verschillen. Het Rechtspraakverdrag spreekt over luchtvaartuigen of landvoertuigen of andere middelen van vervoer. De Rijksoctrooiwet 1995, maar ook de Gemeenschapsoctrooiverdragen en het Unieverdrag van Parijs spreken over in de lucht of te land dienende machines. De toevoeging andere middelen van vervoer ontbreekt derhalve. Naar het oordeel van de regering leidt deze toevoeging in de tekst van het Rechtspraakverdrag niet tot een inhoudelijk verschil in betekenis. Het is immers niet goed voorstelbaar dat er, naast lucht- en landvoertuigen en de in artikel 27, onderdeel f, genoemde schepen, nog andere middelen van vervoer bestaan. De verdere inhoud van artikel 27, onderdeel g, wijst daar ook op door verderop in het artikel te spreken over: of van toebehoren van deze luchtvaartuigen of landvoertuigen. De eerder genoemde andere middelen van vervoer komen op deze plaats niet meer terug, terwijl er geen reden is de hier bedoelde toevoeging voor toebehoren te beperken tot lucht- of landvoertuigen als onder andere middelen van vervoer een andere categorie verstaan zou moeten worden.

Gelet op het bovenstaande ontstaat door overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag derhalve een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 in vergelijking met de huidige wet.

i. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel h, van het Rechtspraakverdrag en artikel 54, onderdeel c, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel h, Rijksoctrooiwet 1995)

i.1. Vertaling

De oorspronkelijke vertaling van de zinsnede waar dat octrooi werking heeft, is ook hier vervangen door waar het octrooi van kracht is. Deze formulering sluit beter aan bij de in het octrooirecht gebruikelijke formulering in verband met de gelding van een octrooi.

i.2. Vergelijking

j. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel i, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53c, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel i, Rijksoctrooiwet 1995)

j.1. Vertaling

Ter verduidelijking zijn de verschillende vertalingen in de onderstaande tabel opgenomen.

Verdrag (EN)	Verdrag (NL)	Biotechnologierichtlijn (EN)	Biotechnologierichtlijn (NL)	Aangepaste vertaling
the product of his harvest	oogst	the product of his harvest	voortbrengselen van zijn oogst	producten van zijn oogst
propagation	voortplanting	propagation	propagatie	propagatie
multiplication	vermenigvuldiging	multiplication	vermeerdering	vermeerde-ring
by him	hem	by him	hemzelf	hemzelf
on his own holding	in zijn eigen bedrijf	on his own holding	op zijn eigen bedrijf	op zijn eigen bedrijf
plant propagating material	plantaardig voortplantings-materiaal	plant propagating material	plantaardig propagatie-materiaal	plantaardig propagatie-materiaal
commercialised	verhandeld	commercialised	op de markt brengen (Rijksoctrooiwet 1995: in het verkeer brengen)	verhandeld
with the consent of	met instemming	with the consent of	met diens toestemming	met zijn toestemming
for agricultural use	voor gebruik in de landbouw	for agricultural use	voor agrarische exploitatie-doeleinden	voor gebruik in de landbouw
extent	draagwijdte	extent	reikwijdte	reikwijdte

j.2. Vergelijking

k. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel j, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53c, tweede en derde lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel j, Rijksoctrooiwet 1995)

k.1. Vertaling

De term commercialised, in het Rechtspraakverdrag aangeduid als verhandeld, is in de Biotechnologierichtlijn vertaald met op de markt brengen. Ter gelegenheid van de implementatie in de Biotechnologierichtlijn in de Rijksoctrooiwet 1995 is evenwel gekozen voor de term in het verkeer brengen. Zowel de terminologie die in de Nederlandse taalversie van de Biotechnologierichtlijn wordt gehanteerd als die welke in de Rijksoctrooiwet 1995 wordt gebruikt, geven niet goed aan wat dit artikel beoogt te regelen, namelijk verkoop of anderszins verhandelen door de octrooihouder, of een ander met zijn toestemming, aan een landbouwer. Er is derhalve een directe, of indien de verhandeling gebeurt met zijn toestemming door een ander, indirecte relatie tussen de octrooihouder en de landbouwer. De termen op de markt brengen of in het verkeer brengen, brengen dit onvoldoende tot uitdrukking. Immers, taalkundig duidt het op de markt brengen of in het verkeer brengen op een handeling die in zijn algemeenheid plaatsvindt, en niet – zoals hier is bedoeld – gericht tot een bepaalde persoon, in dit geval een landbouwer. Om die reden wordt de oorspronkelijke vertaling van het Rechtspraakverdrag, hoewel deze afwijkt van de tekst van de Biotechnologierichtlijn, gehandhaafd.

Ter verduidelijking zijn de verschillende vertalingen in de onderstaande tabel opgenomen.

Verdrag (EN)	Verdrag (NL)	Biotechnologierichtlijn (EN)	Biotechnologierichtlijn (NL)	Aangepaste vertaling
for an agricultural purpose	voor landbouw-doeleinden	for an agricultural purpose	voor agrarische doeleinden	agrarische doeleinden
the breeding stock or other animal reproductive material	het fokvee of ander dierlijk fokmateriaal	breeding stock or other animal reproductive material	fokvee of dierlijk propagatiemateriaal	het fokvee of ander dierlijk propagatie-materiaal
commercialis-ed	verhandeld	commercialised	op de markt brengen (Rijksoctrooiwet 1995: in het verkeer brengen)	verhandeld
with the consent of	met instemming	with the consent of	met diens toestemming	met zijn toestemming
the animal or other animal reproductive material	het dier of ander dierlijk fokmateriaal	the animal or other animal reproductive material	het dier of ander dierlijk propagatiemateriaal	het dier of ander dierlijk propagatiemateriaal
for the purposes of pursuing the farmer’s agricultural activity, but not the sale thereof within the framework of, or for the purpose of, a commercial reproductive activity	met het oog op de activiteit van de landbouwer, doch niet de verkoop daarvan in het kader van of ten behoeve van een commerciële reproductieve bedrijvigheid	for the purposes of pursuing his agricultural activity but not sale within the framework or for the purpose of a commercial reproduction activity	voor zijn eigen gebruik in de landbouw, maar niet de verkoop in het kader van of met het oog op de commerciële fokkerij	voor zijn eigen gebruik in de landbouw, maar niet de verkoop in het kader van of met het oog op de commerciële fokkerij

k.2. Vergelijking

Een vergelijking tussen beide artikelen leert dat deze niet van elkaar verschillen. Door overname van de tekst van het Rechtspraakverdrag ontstaat derhalve geen inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995.

l. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel k, van het Rechtspraakverdrag (voorgesteld artikel 54c, onderdeel k, Rijksoctrooiwet 1995)

Door artikel 27, onderdeel k, van het Rechtspraakverdrag komen deze uitzonderingen ook te gelden voor octrooien. Op grond van de (inter-)nationale octrooiwetgeving zijn computerprogramma’s als zodanig niet octrooieerbaar (artikel 2, tweede lid, onderdeel c, van de Rijksoctrooiwet 1995). Deze worden beschermd door het auteursrecht. In de rechtspraktijk is over dit artikel dan ook discussie ontstaan, omdat niet precies duidelijk is wat de reikwijdte van dit artikel is. Zeker ook omdat op grond van het octrooirecht reeds gebruik gemaakt kan worden van de hierboven genoemde uitzonderingen (privégebruik en onderzoek). Het is niet duidelijk welke gevallen, in aanvulling daarop, door de uitzondering van artikel 27, onderdeel k, worden bestreken.

Naar het oordeel van de regering zal er in de praktijk – op dit moment – gelet op het bovenstaande weinig behoefte bestaan aan deze aanvullende uitzondering op de rechten van de octrooihouder. Dit laat onverlet dat deze uitzondering onderdeel uitmaakt van het Rechtspraakverdrag en derhalve, hoe beperkt in strekking en reikwijdte ook, zal gaan gelden voor Europese octrooien met eenheidswerking en Europese octrooien. Gelet op het eerder geformuleerde uitgangspunt om de tekst van Rechtspraakverdrag een-op-een over te nemen in de Rijksoctrooiwet 1995, zal ook dit artikel in de wet worden opgenomen.

Gelet op het bovenstaande ontstaat er een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 in vergelijking met de huidige wet. Er wordt hiermee een extra uitzondering op de rechten van de octrooihouder geïntroduceerd.

m. Inhoudelijke vergelijking artikel 27, onderdeel l, van het Rechtspraakverdrag en artikel 53b, eerste lid, van de Rijksoctrooiwet 1995 (voorgesteld artikel 54c, onderdeel l, Rijksoctrooiwet 1995)

m.1. Vergelijking

Artikel 27, onderdeel l, van het Rechtspraakverdrag bevat – net als artikel 27, onderdelen i en j, – een in de Biotechnologierichtlijn opgenomen uitzondering op de rechten van de octrooihouder. Dit artikelonderdeel is evenwel anders vormgeven. In artikel 27, onderdeel l, wordt verwezen naar de desbetreffende bepaling (artikel 10) van de Biotechnologierichtlijn, in plaats van dat de tekst van die richtlijn in het verdrag is opgenomen, zoals bij artikel 27, onderdelen i en j is gebeurd. Het is niet duidelijk waarom in dit artikel voor deze – afwijkende – vormgeving is gekozen. De regering staat thans voor de keuze hoe deze bepaling in de Rijksoctrooiwet 1995 moet worden opgenomen. Ofwel door de tekst van artikel 27, onderdeel l, een-op-een over te nemen in de wet, dan wel om de tekst van artikel 10 van de Biotechnologierichtlijn als uitgangspunt te nemen, zoals gebeurd is ter gelegenheid van de implementatie van de Biotechnologierichtlijn. In beide gevallen leidt dit tot een zekere inconsistentie. Wordt de tekst van het verdrag als uitgangspunt genomen, dan leidt dit tot een inconsistentie in de implementatie van de Biotechnologierichtlijn. Immers artikel 10 wordt niet, maar artikel 11 wordt wel volledig tekstueel opgenomen in de Rijksoctrooiwet 1995. Wordt de tekst van de Biotechnologierichtlijn als uitgangspunt genomen, dan leidt dit ertoe dat de tekst van het verdrag niet een-op-een in de Rijksoctrooiwet 1995 is terug te vinden.

m.2. Consultatie

In de voor consultatie aangeboden versie van het wetsvoorstel was ervoor gekozen om artikel 27, onderdeel l, van het Rechtspraakverdrag letterlijk over te nemen in artikel 54d, onderdeel l, en daarnaast het huidige artikel 53b te handhaven. In de consultatie is erop gewezen dat hierdoor nagenoeg identieke bepalingen zouden ontstaan, met als enige verschil de territoriale reikwijdte. Daarom heeft de regering besloten beide artikelen alsnog samen te voegen.

Artikel 28 (recht van voorgebruik) (bestaand artikel 55 Rijksoctrooiwet 1995 en voorgesteld artikel 55a)

De Rijksoctrooiwet 1995 kent twee varianten van voorgebruik. Deze zijn geregeld in artikel 55 en artikel 53, vijfde lid (eerste deel) en zesde lid (het nieuwe artikel 55a). Artikel 53, zesde lid, ligt in het verlengde van het vijfde lid (eerste deel) en voorziet in de situatie dat voorafgaand aan de verlening van het octrooi het product niet in het verkeer is gebracht, doch al wel binnen een bedrijf was vervaardigd. Het product mag op grond van deze bepaling ook na verlening van het octrooi ten dienste van het bedrijf worden gebruikt. In dit verband wordt verwezen naar artikel 72 van de Rijksoctrooiwet 1995 inzake de billijke vergoeding waar de octrooihouder in dergelijke gevallen, onder voorwaarden, recht op heeft na verlening van het Europees octrooi. Beide varianten kunnen worden aangemerkt als voorgebruik in de zin van artikel 28 van het Rechtspraakverdrag. Het recht van voorgebruik in Nederland wordt derhalve, zowel voor Europese octrooien als voor Europese octrooien met eenheidswerking, beheerst door deze artikelen.

Artikel 29 (uitputting) (voorgesteld artikel 54e Rijksoctrooiwet 1995)

a. Inhoud artikel

De octrooihouder kan zich niet op zijn exclusieve recht beroepen om handelingen te verhinderen in verband met een product dat door de octrooihouder of met zijn toestemming rechtmatig in het verkeer is gebracht. In het Rechtspraakverdrag is dit voor Europese octrooien geregeld in artikel 29.

Voor de goede orde wordt opgemerkt dat de regeling inzake uitputting voor Europese octrooien met eenheidswerking is geregeld in artikel 6 van verordening 1257/2012.

b. Vergelijking

In de huidige tekst van de Rijksoctrooiwet 1995 is dit terug te vinden in artikel 53, vijfde lid. Een vergelijking tussen de artikelen 29 en 53, vijfde lid, leert dat deze verschillen in territoriaal toepassingsbereik en voorts ook redactioneel enigszins van elkaar verschillen. Artikel 29 van het Rechtspraakverdrag beperkt de uitputting tot producten die in de Europese Unie in het verkeer zijn gebracht. Artikel 53, vijfde lid, gaat verder en brengt ook producten die in Nederland (Caribisch Nederland), Curaçao of Sint Maarten, alsmede in een staat die partij is bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (EER) in het verkeer zijn gebracht, onder de reikwijdte van de uitputtingsbepaling. Er is in dit geval evenwel geen reden de uitputtingsbepaling te beperken tot het grondgebied van de Europese Unie. De tekst van artikel 53, vijfde lid, zal derhalve op dat punt niet worden geharmoniseerd met artikel 29 van het Rechtspraakverdrag. De overige verschillen tussen het verdrag en de wet zijn redactioneel van aard. Zo geeft het verdrag aan dat de aan een Europees octrooi verbonden rechten zich niet uitstrekken tot handelingen die een door dat octrooi beschermd product betreffen. De wet expliciteert welke handelingen dit zijn, namelijk te gebruiken, te verkopen, te verhuren, af te leveren of anderszins te verhandelen, dan wel voor een of ander aan te bieden, in te voeren of in voorraad te hebben. Voorts is in artikel 29 toegevoegd dat de uitputting niet geldt indien de octrooihouder zich op legitieme gronden tegen verdere verkoop kan verzetten. Naar het oordeel van de regering komen beide verschillen geen inhoudelijke betekenis toe.

Om de herkenbaarheid van artikel 29 van het Rechtspraakverdrag in de Rijkoctrooiwet 1995 te vergroten en om een optimale aansluiting met de tekst van het Rechtspraakverdrag te verzekeren, zal de formulering van artikel 29 van het Rechtspraakverdrag worden gevolgd, ook voor zover dat betrekking heeft op uitputting in Nederland (Caribisch Nederland), Curaçao en Sint Maarten. Het aldus geformuleerde nieuwe artikel heeft in het vervolg derhalve uitsluitend betrekking op uitputting en niet langer op de hierboven genoemde andere vormen van het rechtmatig in het verkeer brengen. Die zullen worden samengevoegd met het huidige artikel 53, zesde lid, in artikel 55a.

Harmonisering, op de hierboven beschreven wijze, van de wet met het verdrag leidt op dit onderdeel derhalve niet tot een inhoudelijke wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995.

Onderdeel O (artikelen 57, tweede lid, 72, eerste en tweede lid, en 57, vierde lid)

Zoals toegelicht bij artikel I, onderdeel A, zijn er enkele bepalingen in de Rijksoctrooiwet 1995 die in de toekomst ook van toepassing moeten zijn op Europese octrooien met eenheidswerking. Dit zijn onder meer de bepalingen inzake dwanglicenties (artikel 57 tot en met 60 van de Rijksoctrooiwet 1995) en de bepaling inzake de redelijke vergoeding (artikel 72 van de Rijksoctrooiwet 1995). Met onderdeel O wordt om die reden in de artikelen 57 en 72, waar nodig, toegevoegd dat deze niet alleen van toepassing zijn op Europese octrooien, maar ook op Europese octrooien met eenheidswerking.

Onderdeel R (artikel 70)

Van de gelegenheid is gebruik gemaakt om een foutieve verwijzing in artikel 70, zesde en elfde lid, te corrigeren.

Onderdeel U (artikel 73)

In de toelichting bij artikel I, onderdeel K, is ingegaan op de overheveling van onderdelen van artikel 73 naar het nieuwe artikel 54. De overige elementen van artikel 73 blijven evenwel van toepassing. Deze worden nu in een nieuw geformuleerd artikel 73 opgenomen. Van de gelegenheid wordt gebruik gemaakt om een fout in het derde lid van artikel 73 te herstellen: verwezen werd naar artikel 70, vijfde lid, waar dit, als gevolg van een eerdere vernummering van de leden van artikel 70, het zesde lid van artikel 70 moet zijn.

Onderdeel W (artikel 75a)

Eerste lid

De inschrijving heeft niet alleen ten doel personen, die reeds in eene positie verkeeren, dat de nietigverklaring voor hen van beteekenis zou zijn, met het hun dreigend gevaar in kennis te stellen; met de inschrijving wordt ook en wel voornamelijk beoogd hen te waarschuwen, die in zoodanige positie zouden kunnen komen. Daarom wordt de eischer der nietigverklaring verplicht schadevergoeding te verleenen aan die personen, welke, in geval de dagvaarding niet tijdig mocht zijn ingeschreven, vóór die inschrijving en nadat zij verplicht was, rechten hebben verkregen, op welke die nietigverklaring invloed uitoefent. Men denke bijv. aan hem, die een aangevallen octrooi verkrijgt of wien daarop een pandrecht wordt toegekend.

Indien de vordering evenwel wordt ingesteld voor het EOG, kan de derde eenvoudig in het register van het EOG nagaan dat deze is ingesteld. Derhalve is inschrijving in het (Nederlandse) octrooiregister wel mogelijk, maar niet langer noodzakelijk. Dit was anders in de voor consultatie aangeboden versie van het wetsvoorstel, waarin nog wel sprake was van een verplichte inschrijving en artikel 75, vierde lid, tweede volzin van overeenkomstige toepassing werd verklaard. In de consultatie werd terecht aangegeven dat een dergelijke verplichting niet noodzakelijk was. Daarom is de verplichting omgezet in een mogelijkheid en is de tweede volzin van artikel 75, vierde lid, niet meer van overeenkomstige toepassing verklaard.

Tweede lid

Onderdeel Y (artikel 79)

Onderdeel Z (artikel 79a)

Onderdeel AA (artikel 80)

Onderdeel BB (artikel 83)

Onderhavige wijziging voorziet in de mogelijkheid dat de Nederlandse rechter een zaak kan aanhouden als er bijvoorbeeld een nietigheidsprocedure voor het EOG wordt gevoerd.

Artikel II, onderdelen A en B

Dit systeem staat of valt met de gelding van het Rechtspraakverdrag in Curaçao en Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland. Immers, alleen dan is het mogelijk om een identiek rechtsregime van overeenkomstige toepassing te laten zijn op het gehele Europees octrooi, zowel dat deel dat geldt in het Europese deel van Nederland (op grond van het Rechtspraakverdrag en de Europese verordeningen) als dat deel dat geldt in Curaçao en Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland (op grond van het Rechtspraakverdrag en de Rijksoctrooiwet 1995 door de van overeenkomstige toepassing verklaring van de Europese verordeningen).

In die situatie zal de verdeling van opbrengsten uit Europese octrooien met eenheidswerking op gelijke voet worden voortgezet als op grond van de afspraken met Curaçao en Sint Maarten over de verdeling van opbrengsten uit Europese octrooien (oude stijl).

Voor de goede orde wordt opgemerkt dat het bovenstaande ook betekent dat, indien een Europees octrooi met eenheidswerking wordt verleend, nut en noodzaak – en derhalve ook de mogelijkheid – vervallen om dit Europees octrooi nationaal te valideren voor Curaçao en Sint Maarten en het Caribische deel van Nederland overeenkomstig hoofdstuk 3 van de wet. Immers, dat deel van het Europees octrooi volgt nu immers het regime zoals in artikel 51a opgenomen.

Zoals hierboven is aangegeven, treedt deze bepaling in werking nadat het Rechtspraakverdrag voor Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Sint Eustatius en Saba is geratificeerd.31 Indien de ratificatie plaatsvindt na inwerkingtreding van het Rechtspraakverdrag, dan treedt het verdrag pas daarna voor die delen van het Koninkrijk in werking. De inwerkingtreding van deze bepaling vindt in dat geval op dat moment plaats.

Artikel III

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, E.D. Wiebes