Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Dit wetsvoorstel implementeert een tweetal Europese richtlijnen. Het gaat om Richtlijn 2014/30/EU van het Europees parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende de harmonisatie van de wetgevingen van de lidstaten inzake elektromagnetische compatibiliteit (herschikking) (PbEU L 96/79) (hierna: EMC-richtlijn), en om Richtlijn 2014/53/EU van het Europees parlement en de Raad van 16 april 2014 betreffende de harmonisatie van de wetgevingen van de lidstaten inzake het op de markt aanbieden van radioapparatuur en tot intrekking van Richtlijn 1999/5/EG (PbEU L 153/62) (hierna: radioapparaten richtlijn). De eerstgenoemde richtlijn vervangt Richtlijn 2004/108/EU van het Europees parlement en de Raad van 15 december 2004 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten inzake elektromagnetische compatibiliteit en tot intrekking van Richtlijn 89/336/EEG. De laatstgenoemde richtlijn vervangt Richtlijn 1999/5/EG van het Europees parlement en de Raad van 9 maart 1999 betreffende radioapparatuur en telecommunicatie-eindapparatuur en de wederzijdse erkenning van hun conformiteit (hierna: R&TTE-richtlijn).

De EMC-richtlijn dient uiterlijk op 19 april 2016 in nationaal recht te zijn omgezet, de radioapparaten richtlijn – op 12 juni 2016. In paragraaf 3 van deze memorie van toelichting zijn twee transponeringstabellen opgenomen waarin de voorgestelde implementatie van de onderscheiden artikelen uit de EMC-richtlijn en de radioapparatenrichtlijn schematisch is weergegeven.

De beide richtlijnen zien op een zeer omvangrijke en wijdvertakte sector met een zeer grote diversiteit aan bedrade of draadloze elektronische producten voor consumenten en apparaten gebruikt door bedrijven, variërend van persoonlijke en huishoudelijke apparaten (zoals mobiele telefoons en magnetrons) tot industriële en sectorspecialistische apparaten (zoals asfaltsmelters en MRI-scanners).

De EMC-richtlijn geeft een horizontaal geharmoniseerd kader voor het in de handel brengen, het vrije verkeer en de ingebruikneming van apparaten die elektromagnetische verstoringen kunnen veroorzaken of waarvan het functioneren vatbaar is om door dergelijke verstoringen te worden beïnvloed. Radiozend- en ontvangapparaten vallen buiten de werkingssfeer van de EMC-richtlijn omdat hiervoor de meer specifieke radioapparaten richtlijn van toepassing is, die naast de elektromagnetische compatibiliteitseisen tevens andere product specifieke eisen adresseert. De EMC-richtlijn regelt de essentiële eisen voor deze producten inzake hun onderlinge elektromagnetische compatibiliteit. Deze eisen worden omgezet in technische voorschriften in het kader van niet-bindende geharmoniseerde normen waarmee de conformiteit van producten met deze richtlijn kan worden aangetoond. De radioapparaten richtlijn geeft een overeenkomstig kader voor radiozend- en ontvangapparaten (hierna: radioapparaten) en regelt de essentiële eisen voor radioapparaten inzake de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van mens en dier, de bescherming van goederen, de elektromagnetische compatibiliteit en de voorkoming van schadelijke interferentie. Op basis van de radioapparaten richtlijn zijn naast de in deze richtlijn specifieke essentiële eisen voor radioapparaten, ook de essentiële eisen van de EMC-richtlijn van toepassing op deze productcategorie. Door deze systematiek zijn de reikwijdtes van beide richtlijnen complementair: elk product dat elektromagnetische verstoringen kan veroorzaken of daarvoor gevoelig is valt ofwel onder de EMC-richtlijn ofwel onder de radioapparaten richtlijn tenzij er een uitzondering is gemaakt in artikel 2, leden 2 en 3, van de EMC-richtlijn, zoals het van toepassing zijn van een meer specifieke wetgeving van de Unie. Zo, bijvoorbeeld, valt een magnetron onder de reikwijdte van de EMC-richtlijn en een mobiele telefoon onder de reikwijdte van de radioapparaten richtlijn. Op de reikwijdte van de radioapparaten richtlijn wordt in paragraaf 1.4.1 nader ingegaan.

De EMC-richtlijn is onderdeel van een stroomlijningspakket, dat negen Europese richtlijnen herschikt in overeenstemming met de nieuwe terminologie van het Verdrag van Lissabon en met de referentiebepalingen uit Besluit nr. 768/2008/EG van het Europees parlement en de Raad van 9 juli 2008 betreffende een gemeenschappelijk kader voor het verhandelen van producten en tot intrekking van Besluit 93/465/EEG van de Raad (hierna: Besluit 768/2008/EG). Met deze stroomlijning wordt het functioneren van de interne markt voor goederen versterkt. Voor verschillende productsectoren zijn definities, traceerbaarheidseisen, verplichtingen van marktdeelnemers, criteria en procedures voor de selectie van conformiteitsbeoordelingsinstanties, conformiteitsbeoordelingsprocedures en vrijwaringsprocedures op één lijn gebracht en zijn de richtlijnen aangepast aan de bepalingen van delegatie en uitvoeringshandelingen. Uit de impact assessment van de Europese Commissie bij het stroomlijningspakket is gebleken dat het bedrijfsleven door de stroomlijning van de regelgeving een vereenvoudigingseffect verwacht. Verder ontstaat een gelijk speelveld in de markt en wordt efficiënter markttoezicht binnen de Europese Unie (hierna: de EU) mogelijk.

Besluit 768/2008/EG is ook toegepast in de radioapparaten richtlijn. In aanvulling daarop kent de radioapparaten richtlijn een aantal voor deze richtlijn specifieke inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van de huidige R&TTE-richtlijn, onder meer ten aanzien van de essentiële eisen waar radioapparaten aan moet voldoen. Deze additionele wijzigingen moeten bijdragen aan een beter nalevingsniveau van de voorschriften van de richtlijn, een hogere effectiviteit, een verduidelijking van de richtlijn en een vereenvoudiging om onnodige lasten voor marktdeelnemers en overheidsinstanties weg te nemen. De voornaamste inhoudelijke wijzigingen betreffen de wijziging van de reikwijdte (toepassingsgebied) van deze richtlijn; de mogelijkheid om te eisen dat radioapparaten interoperabel zijn met accessoires zoals opladers; de mogelijkheid om te eisen dat softwaregedefinieerde radioapparaten garanderen dat alleen richtlijnconforme combinaties van software en hardware tot stand mogen worden gebracht alsmede om maatregelen te treffen om belemmeringen, als gevolg van dit voorschrift, voor concurrentie op de markt voor software van derden te voorkomen; de mogelijkheid om te eisen dat producten die behoren tot categorieën met een laag nalevingniveau (ten aanzien van de door de richtlijn gestelde essentiële eisen) worden geregistreerd in een centraal systeem op basis van informatie die lidstaten met betrekking tot de naleving verstrekken; een verduidelijking van het verband tussen de richtlijn en de wetgeving van de EU en de lidstaten betreffende het gebruik van het radiospectrum en tenslotte verschillende voor deze richtlijn specifieke vereenvoudigingen en beperkingen van (administratieve) lasten.

Om de genoemde wijzigingen in Nederlandse wetgeving om te zetten is een wijziging en aanvulling nodig van de Telecommunicatiewet (hierna: wet) in samenhang met te wijzigen lagere regelgeving. Zo ontbreken in de wet adequate grondslagen om voor categorieën marktdeelnemers specifieke verplichtingen op te kunnen leggen. Ook ontbreken grondslagen voor de nieuwe potentiele verplichtingen ten aanzien van de registratie van producten in een centraal register en van het borgen dat bij softwaregedefinieerde radioapparaten alleen richtlijnconforme combinaties van software en hardware tot stand mogen worden gebracht. Het onderhavige wetsvoorstel voorziet in deze grondslagen en implementeert tevens waar nodig de gewijzigde terminologie van de radioapparaten richtlijn en de EMC-richtlijn. Tevens wordt er, in samenhang met deze richtlijnen, in voorzien dat aan de gebruiker van apparaten die elektromagnetische verstoringen kunnen veroorzaken, welke een ontoelaatbare storing of belemmering veroorzaken, een bindende aanwijzing kan worden opgelegd. In het navolgende wordt nader ingegaan op de verschillende wijzigingsonderdelen en hun achtergronden.

De verordeningen 764/2008 en 765/2008 zijn reeds sinds 13 mei 2009 respectievelijk 1 januari 2010 van toepassing. Besluit 768/2008/EG heeft in tegenstelling tot deze verordeningen geen onmiddellijke rechtsgevolgen voor marktdeelnemers of lidstaten, maar geeft een kader voor toekomstige productwetgeving in de EU om het regelgevingskader optimale samenhang te geven. Het besluit 765/2008/EG omvat horizontale definities, stelt gelijkwaardige verplichtingen aan marktdeelnemers: fabrikanten, gemachtigden (in de Unie gevestigde natuurlijke of rechtspersonen die schriftelijk door de fabrikant zijn gemachtigd om namens hem specifieke taken te vervullen), importeurs en distributeurs, voor onder meer traceerbaarheidseisen, harmoniseert conformiteitsbeoordelingsprocedures, scherpt de criteria voor aangemelde instanties aan, geeft eisen voor de aanmeldingsprocedure, stelt eisen aan de aanmeldende autoriteiten en geeft eenduidige regels voor de toepassing van de vrijwaringprocedure. Zoals eerder vermeld, brengt het eerdergenoemde stroomlijningspakket volgens de methode van herschikking negen Europese richtlijnen met eisen aan producten, waaronder de EMC-richtlijn, in overeenstemming met Besluit 768/2008/EG en is dit besluit via een separate procedure ook toegepast in de radioapparaten richtlijn. De richtlijnen zijn hierbij aangepast aan de nieuwe terminologie en bepalingen van het Verdrag van Lissabon. De bestaande comitéprocedures zijn aangepast aan de nieuwe comitéprocedures en waar nodig zijn gedelegeerde handelingen van de Europese Commissie toegepast.

Bij de wijzigingen van de EMC-richtlijn en de R&TTE richtlijn als gevolg van de aansluiting op Besluit 768/2008/EG is er geen sprake van nieuw beleid. De inhoudelijke producteisen zijn hierbij niet gewijzigd. De wijzigingen kunnen globaal worden onderverdeeld in de herinrichting van verantwoordelijkheden voor verschillende marktdeelnemers (die met name zien op het probleem van non-conformiteit) en het stroomlijnen van de procedures in deze richtlijnen. De in het NWK geïntroduceerde verplichtingen voor afzonderlijke marktdeelnemers (fabrikanten, gemachtigden, importeurs en distributeurs) in het kader van de EMC-richtlijn en radioapparaten richtlijn worden geïmplementeerd in een aantal nieuwe artikelen in Hoofdstuk 10 van de wet. De verplichtingen voor gemachtigden, importeurs en distributeurs zijn explicieter gemaakt en deels nieuw en betreffen in hoofdzaak een medeverantwoordelijkheid voor de uitvoering van verplichtingen die op fabrikanten rusten. Er is dus sprake van een expliciete verdeling van medeverantwoordelijkheid voor deze inhoudelijke verplichtingen. In meer detail gaat het om de volgende nieuwe elementen:

• • traceerbaarheidseisen voor de gehele distributieketen: fabrikanten en importeurs moeten informatie over hun traceerbaarheid (naam en adres) op het product of de verpakking aanbrengen; iedere marktdeelnemer moet de autoriteiten kunnen meedelen van wie hij een product heeft gekocht en aan wie hij het heeft geleverd;

• • verplichtingen van fabrikanten om in een taal die consumenten en eindgebruikers makkelijk kunnen begrijpen, een gebruiksaanwijzing en informatie aangaande de veiligheid te verstrekken, om steekproeven uit te voeren en om toezicht op het product te houden;

• • verplichtingen van importeurs en distributeurs om te controleren of producten van de CE-markering, de vereiste documenten en informatie over traceerbaarheid van producenten zijn voorzien, om op verzoek van toezichthouders medewerking te verlenen om de conformiteit van de radioapparaten aan te tonen of maatregelen te nemen ter uitschakeling van risico's van radioapparaten; er zijn bijkomende verplichtingen voor importeurs, zoals een bewaarplicht voor de EU-conformiteitsverklaring en de technische documentatie, om steekproeven uit te voeren en om toezicht op het product te houden;

• • verplichtingen voor gemachtigden: een bewaarplicht voor de EU-conformiteitsverklaring en de technische documentatie en de verplichting om op verzoek van toezichthouders medewerking te verlenen om de conformiteit van de radioapparaten aan te tonen of maatregelen te nemen ter uitschakeling van risico's van radioapparaten.

De overige elementen in de EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn die betrekking hebben op het NWK zullen worden geïmplementeerd middels aanpassing van lagere regelgeving. Het gaat hier hoofdzakelijk om maatregelen om de kwaliteit van de werkzaamheden van de conformiteitsbeoordelingsinstanties te waarborgen, zoals de aanscherping van de aanmeldingseisen voor aangemelde instanties, de eisen voor aanmeldende autoriteiten, een herzien aanmeldingsproces, een informatieplicht voor aangemelde instanties en het op één lijn brengen van de teksten van de conformiteitsbeoordelingsprocedures. Deze aspecten zullen bij die lagere regelgeving nader worden toegelicht; de voorzienbare gevolgen van deze maatregelen voor de regeldruk worden op hoofdlijnen beschreven in deze toelichting (paragraaf 3).

Zoals vermeld kent in aanvulling op aansluiting bij het Besluit 768/2008/EG de radioapparaten richtlijn een aantal voor deze richtlijn specifieke inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van de R&TTE-richtlijn. Dit heeft betrekking op een aantal specifieke problemen die in het kader van de uitvoering van deze richtlijn in de praktijk spelen.

Een van de hoofdoorzaken van deze problemen is een tot dusverre gesignaleerd laag nalevingsniveau voor bepaalde productcategorieën. Dit heeft brede gevolgen. Er is in de praktijk in de betreffende deelmarkten geen gelijkwaardig speelveld voor fabrikanten die wel aan de verplichtingen voldoen; de situatie geeft risico’s op onveilige producten met name op het terrein van blootstelling aan elektromagnetische velden en het komt relatief vaak voor dat apparatuur in deze deelmarkten elektromagnetische verstoringen veroorzaakt met het gebruik van andere apparatuur. Ook belemmert een laag nalevingsniveau de ontwikkeling van een meer efficiënt gebruik van spectrum. Er zijn meerdere oorzaken voor de bedoelde lage naleving. Zo is de R&TTE-richtlijn complex en is een aantal verplichtingen in deze richtlijn niet voldoende duidelijk; dit strekt verder dan zaken die ook in het NWK spelen zoals een onduidelijke verantwoordelijkheid van andere marktspelers dan de fabrikanten. Ook is er soms sprake van onvoldoende en ineffectief toezicht in deze deelmarkten. De bedoelde ineffectiviteit is grotendeels terug te voeren is op een slechte traceerbaarheid van producten en fabrikanten.

Naast een laag nalevingsniveau boet de R&TTE-richtlijn aan effectiviteit in doordat de reikwijdte en wijze van toepassing van de verplichtingen in bepaalde situaties onduidelijk of niet optimaal is. Een voorbeeld is Software-defined radio (SDR), een technologie om belangrijke parameters van de werking van radioapparaten zoals het frequentiegebruik, de modulatie en zendvermogen te wijzigen met behulp van software. Dergelijke parameters spelen een belangrijke rol voor het voldoen aan de essentiële eisen van de radioapparaten richtlijn. SDR is van toenemend belang in de consumentenmarkt van radioapparaten. De meeste SDR producten, in het bijzonder basisstations in mobiele netwerken, zijn onder de controle van een enkele fabrikant, maar het aantal gevallen waarin de software wordt geleverd door een derde partij groeit. Hierdoor is onduidelijkheid ontstaan over de conformiteitsprocedures die moeten worden gevolgd voor combinaties van hardware en software, de markering en informatieverstrekking bij deze producten, en de verantwoordelijkheden van de fabrikanten. SDR vormt dus een situatie waarbij de huidige verplichtingen onvoldoende voorzien in adequate verplichtingen om te bereiken dat deze categorie producten voldoet aan de essentiële eisen van de R&TTE-richtlijn. Een ander voorbeeld van een niet-optimale situatie ten aanzien van de reikwijdte van de R&TTE-richtlijn is de positie van apparaten voor alleen de ontvangst van radiosignalen. Voor een deel valt deze categorie niet onder de reikwijdte (omroepontvangers) en voor een deel wel (overige ontvangers). Deze situatie is niet logisch en geeft rechtsonzekerheid voor apparaten die beide functionaliteiten hebben. Een derde voorbeeld is onduidelijkheid over of de essentiële eis ten aanzien van een efficiënt gebruik van spectrum (artikel 3.2 van de R&TTE-richtlijn) van toepassing is op de ontvangst van radiosignalen. Hierdoor wordt de ontwikkeling van geharmoniseerde normen voor radio ontvangstapparatuur in de context van een meer intensief en efficiënt gebruik van spectrum geremd.

Verder is er een aantal meer op zichzelf staande aspecten die aanleiding vormden voor het creëren of juist schrappen van verplichtingen. Een belangrijke ontwikkeling is het blijvende gebrek aan interoperabiliteit tussen radioapparaten en bepaalde accessoires zoals opladers voor mobiele telefoons. Naast ongemak voor gebruikers resulteert deze situatie in een onnodig hoge mate van belasting op het milieu. In deze situatie is onvoldoende verandering gebracht door industrie-brede afspraken, waardoor een wettelijk voorschrift opportuun is geworden. Hiertegenover staat dat een aantal administratieve verplichtingen van de R&TTE-richtlijn in de praktijk van weinig nut bleek te zijn. Het gaat hier in hoofdzaak om de vermelding van de apparatuurklasse op het product, de vermelding van de CE markering in de gebruiksaanwijzing en de verplichting voor het aanmelden bij de toezichthouder van apparaten die niet van geharmoniseerde frequenties gebruik maken.

De reikwijdte van de apparaten die onder radioapparaten richtlijn vallen bakent het toepassingsgebied van de radioapparaten richtlijn af ten opzichte van het toepassingsgebied van de EMC-richtlijn. De reikwijdte van de radioapparaten richtlijn, inclusief de systematiek voor de vaststelling hiervan, is gewijzigd ten opzichte van de R&TTE-richtlijn. Deze is verduidelijkt, aangepast aan de technologische ontwikkelingen en het gebruik van radioapparaten en daarmee toekomstvaster. Dit heeft zijn beslag in de nieuwe definities van het begrip radioapparaat, enkele aanpalende begrippen en de uitzonderingen die hierop van toepassing zijn. De hiervoor relevante definities zijn door middel van het onderhavige wetsvoorstel overgenomen in artikel 1.1 van de wet.

Radioapparaten zijn producten die radiogolven ontvangen, uitzenden, en ontvangen en uitzenden. De radiogolven hebben radiocommunicatie of radiodeterminatie tot doel. Tevens vallen producten die moeten worden aangevuld met een accessoire, zoals een antenne, om radiogolven te kunnen uitzenden of ontvangen ten behoeve van radiocommunicatie of radiodeterminatie onder de reikwijdte van de radioapparaten richtlijn.

Een belangrijke wijziging ten opzichte van de R&TTE-richtlijn is dat randapparaten en voor vakmensen op maat gebouwde evaluatiekits die uitsluitend zijn bedoeld voor onderzoek en ontwikkeling (O&O) in O&O-faciliteiten nu buiten de reikwijdte van de richtlijn vallen. Tegelijkertijd is nu explicieter gemaakt dat apparaten bedoeld voor radiodeterminatie onder de reikwijdte te vallen. Ook vervalt de uitzondering voor omroepontvangers. De positionering van deze categorieën apparaten ten opzichte van de reikwijdte van de R&TTE-richtlijn is in de huidige situatie, met de toename van risico’s op schadelijke interferentie door en voor deze categorieën apparaten, juist onlogisch geworden. Op deze categorieën apparaten zijn de verplichtingen uit de radioapparaten richtlijn voortaan dus ook van toepassing.

Met name de toepassing van het begrip radiocommunicatie (gedefinieerd in artikel 2.1, onderdeel 2, van de radioapparaten richtlijn als communicatie door middel van radiogolven) verdient aandacht. In de richtlijn wordt in dit opzicht geen onderscheid gemaakt tussen hoofd- en bijfuncties van een apparaat. De Europese Commissie kan op grond van een uitvoeringsbevoegdheid indien dat nodig blijkt duidelijkheid aan marktpartijen en toezichthouders verstrekken of bepaalde apparaten al dan niet onder de reikwijdte van de radioapparaten richtlijn valt.

De oude EMC-richtlijn en de R&TTE-richtlijn zijn in Nederland geïmplementeerd in hoofdstuk 10 van de wet en in de lagere regelgeving, namelijk in het Besluit elektromagnetische compatibiliteit (Stb. 2007, 19), het Besluit randapparaten en radioapparaten 2007 (Stb. 2007, 20), de Regeling elektromagnetische compatibiliteit 2007 (Stcrt. 2007, 96) en de Regeling randapparaten en radioapparaten (Stcrt. 2000, 90).

Het huidige hoofdstuk 10 van de wet bevat bepalingen ter uitvoering van de huidige EMC-richtlijn, de R&TTE-richtlijn en een delegatiegrondslag voor uitvoering van Europese regels over digitale televisie. Naast bepalingen van Europese origine kent hoofdstuk 10 van de wet ook nationale regels, zoals de bepalingen die zien op ondermeer het aanleggen en het gebruik van radiozendapparaten (paragraaf 10.2 van de wet).

Voor de omzetting van de nieuwe EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn is aanpassing van de hoofdstukken 1, 10 en 15 van de wet en onderliggende lagere regelgeving noodzakelijk. Zoals hiervoor al aan de orde is gekomen, hebben deze richtlijnen een andere reikwijdte, duidelijker omschreven verplichtingen voor marktdeelnemers en gestroomlijnde procedures voor conformiteitsbeoordeling. Inhoudelijk beoogt dit voorstel van wet in beginsel geen wijzigingen aan te brengen in de hoofdstukken 1, 10 en 15 van de wet anders dan ter uitvoering van de nieuwe EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn, op één uitzondering na. In hoofdstuk 10 ontbreekt thans een bepaling op grond waarvan een gebruiker van product, welke een ontoelaatbare storing of belemmering veroorzaakt, een bindende aanwijzing kan worden opgelegd. Artikel 5 van de EMC-richtlijn en artikel 7 van de radioapparaten richtlijn geven hiervoor ruimte. Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld om hierin alsnog te voorzien om de handhaving in deze slagvaardiger te maken.

Voor het overige is ervoor gekozen om hoofdstuk 10 wetstechnisch een andere indeling en systematiek te geven, waarmee beter wordt aangesloten bij de opbouw en systematiek van de Europese richtlijnen. De fundamentele normen worden in de wet zelf opgenomen en de technische uitwerking vindt plaats in lagere regelgeving.

Net als in de huidige wet, is hoofdstuk 10 in het wetsvoorstel opgedeeld in twee delen. Anders dan in de huidige wet, wordt in het wetsvoorstel geen onderscheid gemaakt tussen bepalingen over conformiteitseisen en wederzijdse erkenning van conformiteit aan de ene kant en de bepalingen over digitale televisie aan de andere kant. De twee delen zijn samengevoegd. De voorgestelde paragraaf 10.1 bevat derhalve voorschriften ter uitvoering van Europese bepalingen voor uitrusting, radioapparaten en digitale televisie. Paragraaf 10.2 blijft bepalingen van nationale origine bevatten.

De verschillende onderdelen van dit wetsvoorstel leiden gezamenlijk tot een marginaal structureel effect op dan wel lichte structurele afname van de regeldruk voor de betrokken bedrijven en overheid. Voor de burger zijn er geen regeldrukeffecten. In de hierna volgende subparagrafen volgt per kostencategorie een toelichting op de kosten voor bedrijven als gevolg van beide richtlijnen; de gevolgen van artikel 10.13 (nieuw) (bindende aanwijzing bij storing) zijn samengenomen in de laatste subparagraaf. Alle kosten zijn hierbij als structureel beschouwd omdat ze zijn gerelateerd aan het geheel van producten dat jaarlijks op de markt is of wordt gebracht; dit geldt ook voor de kosten van de registratieplicht voor producten in het centrale systeem van de Europese Commissie.

De implementatie van de EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn laat, voor zover het gaat om dat deel dat via het huidige wetsvoorstel verloopt, geen ruimte voor nationale keuzes die de regeldruk beïnvloeden.

Een specifieke mogelijke nieuwe administratieve last voor bedrijven betreft de registratie van radioapparaten in het centrale systeem bij de Europese Commissie. Of en zo ja voor welke producten de verplichting gaat gelden is nog niet vastgesteld. Als daar al sprake van is zullen de kosten van het registratieproces gering zijn. De meest significante hieraan gekoppelde lasten hebben betrekking op de registratie van de productinformatie en het aanbrengen van een registratienummer op het apparaat, waarbij de relatie tussen het product-ID, de technische documentatie en de vermelding op het apparaat moet worden bewaakt.

Het proces voor productregistratie van radioapparaten houdt in dat zowel contactgegevens van de fabrikant als technische informatie over producten moet worden geregistreerd in het centrale systeem bij de Europese Commissie. Omdat technische informatie reeds beschikbaar moet zijn voordat een product op de markt wordt gebracht zijn de additionele kosten voor het vergaren van deze informatie gering. De kosten van registratie kunnen dan ook laag worden ingeschat: € 67 (10 aanmeldingen per jaar, 10 minuten per aanmelding, uurtarief € 40). De verplichting voor het aanmelden bij de toezichthouder van apparaten die niet van geharmoniseerde frequenties gebruik maken vervalt, maar levert geen kostenbesparing, omdat de ervaring leert dat aanmelding vrijwel uitsluitend vanuit andere landen plaatsvindt.

De registratieplicht voor radioapparaten in het centrale systeem van de Europese Commissie betekent tevens dat in de betreffende gevallen een registratienummer op het apparaat moet worden aangebracht. Een globale schatting levert een kostenpost van jaarlijks minimaal € 800 (4 miljoen apparaten (voornamelijk gadgets) voor de Nederlandse markt, met kosten per apparaat van 0,002 € en waarbij in 10 procent van de gevallen een Nederlands bedrijf hiervoor verantwoordelijk is). Dit gaat er wel van uit dat gebruik kan worden gemaakt van de bestaande processen voor het aanbrengen van informatie op apparaten; niet uitgesloten is dat dit in sommige gevallen lastig is bijvoorbeeld door ruimtegebrek in samenhang met verplichtingen voor het aanbrengen van andere informatie.

Met de in dit onderdeel voorgestelde wijziging worden de definities van de nieuwe EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn in artikel 1.1 van de wet verwerkt.

Radioapparaten vallen niet meer onder het begrip «apparaten» (onderdeel hh). Hiermee is duidelijk onderscheid gemaakt tussen producten die onder de nieuwe EMC-richtlijn vallen en producten waarop de radioapparaten richtlijn van toepassing is. De EMC-richtlijn is van toepassing op vaste installaties en apparaten (samen «uitrusting» genoemd) en de radioapparaten richtlijn op radioapparaten. Het begrip «vaste installatie» blijft ongewijzigd. Het begrip «apparaten» is beperkter; daar vallen radioapparaten niet meer onder.

Het begrip «radiozendapparaat» is vervangen door het begrip «radioapparaat» (onderdeel kk). Anders dan bij de R&TTE-richtlijn, vallen ook omroepontvangers onder de radioapparaten richtlijn. De radioapparaten richtlijn definieert radioapparaten als elektrische of elektronische producten die radiogolven doelbewust zenden of ontvangen ten behoeve van radiocommunicatie of radiodeterminatie, alsmede producten die moeten worden aangevuld met een accessoire om radiogolven doelbewust te kunnen zenden of ontvangen ten behoeve van radiocommunicatie of radiodeterminatie. De definitie van radioapparaten is aldus aangepast. Tevens zijn de begrippen «radiogolven», «radiocommunicatie» en «radiodeterminatie» gedefinieerd (onderdelen lll, mmm, nnn).

De definitie van «randapparaten» (onderdeel jj) vervalt, nu de randapparaten niet meer onder de radioapparaten richtlijn vallen. Randapparaten vallen thans in beginsel onder het begrip «apparaten».

In artikel 1.1 zijn de definities van begrippen «fabrikant», «gemachtigde», «importeur», «distributeur» en «marktdeelnemer» opgenomen (onderdelen ooo tot en met sss).

De definitie van het begrip «in de handel brengen» wordt gewijzigd om aan te sluiten bij de definities in de EMC-richtlijn en in de radioapparaten richtlijn.

Voorgesteld wordt tevens de definitie van het begrip «op de markt aanbieden» op te nemen. Dit begrip komt in plaats van het in de wet niet-gedefinieerde begrip «verhandelen».

Ten slotte zijn de begrippen «ingebruikneming», «terugroepen» en «uit de handel nemen» gedefinieerd.

Het nieuwe voorgestelde artikel 10.1 bevat twee verboden. In het eerste lid is een verbod opgenomen dat ziet op het in de handel brengen, op het op de markt aanbieden of op de ingebruikneming van niet-conforme uitrusting en radioapparaten. Het verbod ziet op de hele Europese Unie. In het kader van effectief toezicht is het van belang dat zowel in de exporterende lidstaat als in de importerende lidstaat kan worden opgetreden tegen producten die niet voldoen aan de geharmoniseerde voorschriften. Dit is bijvoorbeeld het geval indien een product vanuit één lidstaat wordt geëxporteerd naar meerdere andere lidstaten zonder dat dat product in die lidstaat zelf op de markt wordt aangeboden. Met dit onderdeel in combinatie met de definities in artikel 1 onder ttt, uuu en vvv van de wet wordt de bevoegdheid vastgelegd om op te treden tegen grensoverschrijdende marktactiviteiten zoals dat wordt verlangd op basis artikel 21 van Verordening (EG) Nr.765/2008 van het Europees parlement en de Raad van 9 juli 2008 tot vaststelling van de eisen inzake accreditatie en markttoezicht betreffende het verhandelen van producten en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 339/93 (PbEU L218/30).Het tweede lid bevat een verbod op het niet nakomen van verplichtingen van de marktdeelnemers. Deze verplichtingen omvatten ondermeer het op de markt aanbieden van conforme uitrusting en radioapparaten en het uitvoeren van conformiteitsbeoordeling.

Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld over uitzonderingen op de in de eerste twee leden van artikel 10.1 neergelegde verboden. Te denken valt aan uitzonderingen in het kader van tentoonstellingen en beurzen.

Bij ministeriële regeling kunnen nadere regels worden gesteld over de verplichtingen van marktdeelnemers. Te denken valt aan de toepassing van bepaalde verplichtingen die voortvloeien uit artikel 3, derde lid, van de radioapparaten richtlijn (essentiële eisen voor bepaalde categorieën radioapparaten), of regels ter toepassing van artikel 20 van deze richtlijn (voorschriften en voorwaarden voor het aanbrengen van de CE-markering en het identificatienummer van de aangemelde instantie). Deze regels hebben hun oorsprong in Europese (uitvoerings)regelgeving. Geen aanvullende nationale regels zijn beoogd.

Het nieuwe artikel 10.2 wijst de Minister van Economische Zaken aan als de bevoegde autoriteit in de zin van de EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn. Tevens worden het Nederlands en het Engels als de voorgeschreven talen van die richtlijnen vastgesteld.

In het nieuw voorgestelde artikel 10.3 worden verplichtingen van fabrikanten vastgelegd. Het artikel verwijst naar de verplichtingen opgenomen in de EMC-richtlijn en in de radioapparaten richtlijn. Deze verplichtingen en de verplichtingen van andere marktdeelnemers zijn uitputtend toegelicht in het algemeen deel van de toelichting.

In het nieuwe artikel 10.4 wordt bepaald hoe de aanwijzing van een gemachtigde dient te geschieden, alsmede hoe de bevoegdheden van de machtiging dienen te worden vastgelegd.

In het nieuwe artikel 10.5 worden verplichtingen van importeurs vastgelegd. Het artikel verwijst naar de verplichtingen opgenomen in de EMC-richtlijn en in de radioapparaten richtlijn.

In het nieuw voorgestelde artikel 10.6 worden verplichtingen van distributeurs vastgelegd. Het artikel verwijst naar de verplichtingen opgenomen in de EMC-richtlijn en in de radioapparaten richtlijn.

In het nieuw voorgestelde artikel 10.7 wordt omschreven wanneer een importeur of distributeur als fabrikant dient te worden aangemerkt. Indien hier sprake van is, moet de importeur of de distributeur de verplichtingen van een fabrikant nakomen. Zoals hierboven toegelicht, gaan deze verplichtingen verder dan die van een importeur of distributeur.

Het nieuw voorgestelde artikel 10.8 voorziet in een wettelijke grondslag voor het stellen van regels over speciale maatregelen die genomen kunnen worden ten aanzien van eindgebruikers en marktdeelnemers, ondanks dat uitrusting of radioapparaat conform is. Slechts in enkele, in de richtlijnen genoemde bijzondere gevallen, namelijk indien uitrusting of radioapparaten op bepaalde locaties problemen veroorzaken of veiligheidsrisico’s vormen, mag de ingebruikneming of het gebruik worden beperkt. Deze gevallen zijn opgenomen in artikel 10.8, eerste lid, onder a en b. Op grond van artikel 10.8, eerste lid, zullen regels worden gesteld over de te nemen speciale maatregelen. Te denken valt aan het geven van een aanwijzing aan bijvoorbeeld de houder van uitrusting of radioapparaten welke voldoen aan de gestelde voorschriften inzake de ingebruikneming of het gebruik ervan. Van deze maatregelen zal op grond van de richtlijnen melding moeten worden gedaan aan de Europese Commissie.

Deze grondslag is thans in artikel 10.2 van de wet opgenomen en wordt aangepast aan de terminologie van de EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn.

Het nieuw voorgestelde artikel 10.9 voorziet in een delegatiegrondslag voor regels ter implementatie van conformiteitsrichtlijnen en bijlage II van de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte voor in ieder geval de in het artikel genoemde onderwerpen. Deze grondslag is thans terug te vinden in artikel 10.3 van de wet. Het nieuw voorgestelde artikel is echter uitgebreid in verband met de implementatie van de EMC-richtlijn en de radioapparaten richtlijn. Er kunnen in de toekomst ook regels worden gesteld over het gebruik van uitrusting en radioapparaten, het verstrekken van informatie over de conformiteit van de combinatie van radioapparaten en software en over het registreren van radioapparaten. De noodzaak van de nieuwe grondslagen is reeds in het algemene deel toegelicht (zie paragraaf 1.4.2 en 1.4.3 hierboven).

De voorgestelde artikelen 10.10 en 10.11 zijn inhoudelijk dezelfde als de huidige artikelen 10.4 en 10.5 van de wet.

Op grond van artikel 10.8, eerste lid, zal een aanwijzing gegeven kunnen worden aan bijvoorbeeld de houder van uitrusting of radioapparaten die, hoewel ze voldoen aan de gestelde voorschriften, toch een storing veroorzaken. Echter: onder dat artikel 10.8 valt niet uitrusting of radioapparaten die niet voldoen aan de gestelde voorschriften. De in het wetsvoorstel geïmplementeerde bepalingen voorzien er weliswaar in dat het verboden is om uitrusting of radioapparaten in de handel te brengen of te verhandelen indien deze niet aan de voorschriften voldoen, maar de bevoegdheid om daartegen op te treden beperkt zich op grond van de richtlijnen en de daarop gebaseerde wetsartikelen jegens degenen die deze uitrusting of radioapparaten in de handel brengen of verhandelen. Dit betekent dat op grond van het voorgestelde artikel 10.8 alleen een bindende aanwijzing gegeven kan worden aan de houder of gebruiker in situaties waarbij de uitrusting of radioapparaten wel voldoen aan de richtlijn, maar toch een storing veroorzaken. Een bevoegdheid om jegens de houder of gebruiker van uitrusting die niet aan de richtlijn voldoet een bindende aanwijzing te geven, ontbreekt. Ook in die gevallen kan het wel wenselijk zijn onmiddellijk te kunnen optreden tegen het gebruik van de uitrusting of radioapparaten als die storing veroorzaken. Artikel 10.13 voorziet er in dat ook buiten de gevallen van artikel 10.8, eerste lid, aan een houder of gebruiker van uitrusting of radioapparaten een bindende aanwijzing kan worden gegeven. De richtlijnen bevatten een dergelijke regeling niet maar bieden ruimte voor maatregelen om in de bovengenoemde gevallen effectiever te kunnen ingrijpen. Het nieuwe artikel 10.13 voorziet daarin.

De voorgestelde bepaling in het eerste lid van artikel 10.13 houdt in dat de aanwijzing alleen kan worden gegeven in situaties waarbij uitrusting of radioapparaat een ontoelaatbare storing of belemmering veroorzaakt in (andere) uitrusting of radioapparaat welke voldoet aan de krachtens artikel 10.9, onderdeel a, b, c, e, h en i gestelde voorschriften. Zo zal de gebruiker van de uitrusting of het radioapparaat die of dat storing ondervindt onder meer aan de administratieve eisen moeten voldoen, dat wil zeggen dat er onder andere, voor zover die eis van toepassing is, een CE markering op de storing ondervindende uitrusting of radioapparaat moet zijn aangebracht. Door deze markering wordt vermoed dat de uitrusting of het radioapparaat aan de Europese regels voldoet. Voorts zal de storing ondervindende uitrusting of radioapparaat geen constructiefouten of andere gebreken mogen vertonen die problemen in de werking van de uitrusting of het radioapparaat kunnen veroorzaken, en zal het gebruik van de uitrusting of het radioapparaat in overeenstemming moeten zijn met de gebruiksaanwijzing. Als de gebruiker van de storing ondervindende uitrusting of radioapparaat niet heeft voldaan aan één van deze voorschriften, zal aan de gebruiker van de storing veroorzakende uitrusting of radioapparaat geen bindende aanwijzing kunnen worden opgelegd. De bepaling ziet ook op de situatie dat de storing veroorzakende uitrusting of radioapparaat voldoet aan de krachtens artikel 10.9, onderdeel a, b, c, e, h en i gestelde voorschriften.

De bindende aanwijzing aan de gebruiker van de storing veroorzakende uitrusting of radioapparaat kan inhouden dat deze de uitrusting of het radioapparaat overeenkomstig de gebruiksaanwijzing dient te gebruiken of dat deze de uitrusting of het radioapparaat repareert of doet repareren. De aanwijzing kan ook inhouden dat de gebruiker de uitrusting of het radioapparaat uitschakelt en uitgeschakeld houdt.

Ingeval een gebruiker onevenredig nadeel lijdt dat redelijkerwijs niet voor zijn rekening moet komen, kan aan hem een redelijke vergoeding worden toegekend. Dit zal zich wellicht kunnen voordoen bij gebruikers van uitrusting of radioapparaat dat voldoet aan de krachtens artikel 10.9, onderdeel a, b, c, e, h en i gestelde voorschriften. Het algemene leerstuk van de nadeelcompensatie is daarbij van toepassing. Bij oude en defecte uitrusting of radioapparaat kan geen sprake zijn van compensatie.

Een bindende aanwijzing aan de houder van de storing veroorzakende uitrusting zal ook kunnen worden gegeven indien deze gebruiker uitrusting of een radioapparaat gebruikt dat niet voldoet aan de krachtens artikel 10.9, onderdeel a, b, c, e, h en i gestelde voorschriften. Indien de aanwijzing in dat geval kosten voor de gebruiker met zich meebrengt, zullen deze voor rekening van de gebruiker moeten komen omdat er geen vermoeden van overeenstemming is met de wettelijke regels en het verhandelen van dergelijke uitrusting of radioapparaat verboden is. Dit behoort ook de gebruiker te weten.

Bindende aanwijzingen moeten worden gemeld bij de Europese Commissie overeenkomstig het bepaalde in artikel 5 van de EMC-richtlijn, in het geval het aanwijzingen betreft met betrekking tot uitrusting welke aan de bepalingen van deze richtlijn voldoet.

Het tweede lid van artikel 10.13 bevat een delegatiebepaling om bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels te kunnen stellen over de behandeling van klachten over elektromagnetische storingen en belemmeringen.

Dit artikel strekt ertoe een overgangsregime in het leven te roepen voor uitrusting en radioapparaten die voldoen aan de eisen van de oude EMC-richtlijn (Richtlijn nr.2004/108/EG) en de R&TTE-richtlijn.

De nieuwe EMC-richtlijn is met ingang van 20 april 2016 van toepassing. Uitrusting die in de handel wordt gebracht, op de markt wordt aangeboden of in gebruik wordt genomen dient vanaf dat moment aan de bepalingen uit de nieuwe EMC-regelgeving te voldoen. Met ingang van 20 april 2016 is de oude EMC-regelgeving immers niet meer van kracht. Echter, de bepalingen uit de nieuwe EMC-richtlijn laten toe dat uitrusting die in overeenstemming is met de oude EMC-richtlijn alsnog op de markt mag worden aangeboden of in gebruik mag worden genomen indien die uitrusting vóór 20 april 2016 in de handel is gebracht. Het doel van dit overgangsregime is om marktdeelnemers in de gelegen te stellen om apparaten die zich in de distributieketen bevinden, te kunnen leveren. Het overgangsregime is tot uitdrukking gebracht in het eerste lid van artikel 20.4b.

De radioapparaten richtlijn is met ingang van 13 juni 2016 van toepassing. Radioapparaten die op deze datum in overeenstemming zijn met de R&TTE-richtlijn en die vóór 13 juni 2017 in de handel zijn gebracht mogen op de markt worden aangeboden of in gebruik worden genomen. Het doel van dit overgangsregime is om marktdeelnemers in staat stellen hun oude voorraden weg te werken. Het tweede lid van artikel 20.4b voorziet hierin.

De data voor de implementatie en de toepassing van beide te implementeren richtlijnen sluiten niet op elkaar aan.

Dit artikel maakt gefaseerde inwerkingtreding van het onderhavige wetsvoorstel mogelijk. Flexibiliteit in de inwerkingtreding is noodzakelijk onder andere vanwege de systematiek voor het aanmelden van de nationale conformiteitsbeoordelingsinstanties op grond van de EMC-richtlijn en de radioapparatenrichtlijn. Om hun werkzaamheden op grond van de nieuwe richtlijnen te kunnen verrichten moeten de aangemelde instanties eerst door de nationale aanmeldende autoriteit (de Minister van Economische Zaken) aan de Europese Commissie en de andere lidstaten worden gemeld. De Europese Commissie en de lidstaten hebben dan twee weken de tijd om bezwaar te maken. Als er geen bezwaar binnen de termijn is gemaakt, kan de conformiteitsbeoordelingsinstantie aan de slag.

Omdat alle conformiteitsbeoordelingsinstanties opnieuw moeten worden aangemeld, adviseert de Europese Commissie de aanmeldingsprocedure in het elektronische aanmeldingssysteem te starten 6 maanden voorafgaand aan de inwerkingtreding van de richtlijnen, maar uiterlijk 2 tot 3 maanden voor die tijd. Voor de aanmelding in het systeem is er een aanwijzing op basis van de nationale implementatieregelgeving nodig. De artikelen op basis waarvan de conformiteitsbeoordelingsinstanties aangewezen kunnen worden, zullen eerder geïmplementeerd en van kracht moeten worden dan bijvoorbeeld de verplichtingen voor marktdeelnemers.