Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Het wetsvoorstel bevat wijzigingen van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II (artikel I) en de Implementatiewet richtlijn financiële conglomeraten I (artikel II). In deze wijzigingen zijn de implementatie van de richtlijn omnibus II alsook herstel van onvolkomenheden in de oorspronkelijke implementatie van de richtlijn solvabiliteit II vervat.

Hiermee is beoogd te komen tot een volledige implementatie van de richtlijn solvabiliteit II en de richtlijn financiële conglomeraten I, zoals die zijn komen te luiden na de aanpassingen door de Omnibus II-richtlijn, in de respectievelijke implementatiewetten. Dit komt de inzichtelijkheid van de implementatie van beide richtlijnen ten goede.

Aangezien de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II al enige tijd geleden tot stand is gekomen, zijn enkele wijzigingsopdrachten inmiddels achterhaald door later tot stand gekomen wetten, zoals de Implementatiewet richtlijn financiële conglomeraten I en de Implementatiewet richtlijn en verordening kapitaalvereisten. Hierdoor zijn sommige aanpassingen van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II overbodig geworden of zijn de aanpassingen niet meer juist.

In artikel IV van dit wetsvoorstel is overgangsrecht opgenomen. Artikel V regelt de inwerkingtreding van dit wetsvoorstel.

De Omnibus II-richtlijn bevat op hoofdlijnen de volgende aanpassingen:

• (a) de rol van EIOPA4 in het verzekeringstoezicht en de rol van ESMA5 in het toezicht op (de informatieverstrekking over) effecten6 is nader vormgegeven;

• (b) de richtlijn solvabiliteit II en de richtlijn prospectus zijn aangepast aan de besluitvormingsprocedure zoals deze voortvloeit uit het Verdrag van Lissabon7;

• (c) in de richtlijn solvabiliteit II zijn enkele overgangsbepalingen opgenomen, ook met betrekking tot derde landen; en

• (d) het raamwerk zoals dat voortvloeit uit de richtlijn solvabiliteit II is aangepast met als doel om extreme fluctuaties in de technische voorzieningen te voorkomen en procyclisch investeringsgedrag van verzekeraars tegen te gaan.

Deze wijzigingen worden hierna op hoofdlijnen toegelicht.

In de derde plaats zijn enkele overgangsmaatregelen toegevoegd om verzekeraars soepeler te kunnen laten instromen in het regime dat voortvloeit uit de richtlijn solvabiliteit II. Het betreft de volgende overgangsmaatregelen:

Derde landen hebben mogelijk meer tijd nodig om hun toezichtsregelingen aan te passen om door de Europese Commissie aangewezen te kunnen worden als land waarin een gelijkwaardig regime van toepassing is. Om derde landen hiervoor meer tijd te gunnen, bepaalt de richtlijn dat de Europese Commissie voorwaarden specificeert, waarbij de regelingen van derde landen tijdelijk als gelijkwaardige regeling worden erkend.

Daarnaast worden enkele overgangsmaatregelen ingevoegd in de richtlijn solvabiliteit II die moeten zorgen voor een meer geleidelijke overgang naar het toezichtsregime dat uit die richtlijn voortvloeit. Zo zijn in het solvabiliteit II- regime de criteria voor hybride kapitaalinstrumenten die meegeteld mogen worden bij de berekeningen van de solvabiliteit, aangescherpt. In de Omnibus II-richtlijn is opgenomen dat verzekeraars van wie de hybride kapitaalinstrumenten (nog) niet aan die eisen voldoen onder voorwaarden nog tien jaar deze hybride kapitaalinstrumenten mogen gebruiken voor de berekening van de solvabiliteit. Zonder deze overgangsmaatregel zouden alle verzekeraars vlak voor de inwerkingtreding van de richtlijn solvabiliteit II nieuw hybride kapitaal moeten gaan aantrekken. Verder is het onder restricties toegestaan om bij de inwerkingtreding van de richtlijn solvabiliteit II nog niet meteen te voldoen aan het solvabiliteitskapitaalvereiste.

Voornoemde overgangsmaatregelen zijn gericht op het voorkomen van marktverstoring, het beperken van nadelige gevolgen voor bestaande producten en de beschikbaarheid van verzekeringsproducten. De overgangsmaatregelen zijn er op gericht om verzekeraars aan te moedigen zo snel mogelijk te voldoen aan de vereisten van het raamwerk zoals dat wordt neergezet door de richtlijn solvabiliteit II.

Tot slot brengt de Omnibus II-richtlijn wijzigingen aan in de richtlijn solvabiliteit II die tot doel hebben om het toezichtsraamwerk minder procyclisch te maken. Het betreft hier allereerst de invoering van de matchingopslag en de volatiliteitsaanpassing. De matchingopslag kan worden toegepast wanneer de kasstromen van de verzekeringsverplichtingen precies worden afgestemd op kasstromen van de bijbehorende activa. Deze activa mogen in dat geval in beginsel niet worden verkocht. Het voordeel van matching is dat bij de bepaling van het eigen vermogen geen rekening hoeft te worden gehouden met de extreme marktschommelingen in de waarde van die activa en passiva. Dit moet kunstmatige volatiliteit van de activa en het eigen vermogen tegengaan en een stimulans zijn voor goed risicobeheer. Verzekeraars en herverzekeraars zijn overigens verplicht om vooraf toestemming te verkrijgen van DNB voor het toepassen van de matchingopslag. Ook moeten zij het effect ervan op hun financiële positie openbaar maken. Daarnaast mogen verzekeraars en herverzekeraars gebruik maken van een volatiliteitsaanpassing. Dit houdt een aanpassing in van de risicovrije rentetermijnstructuur. Bij de berekening van de technische voorzieningen mag de verzekeraar rekenen met de opgehoogde risicovrije rentetermijnstructuur. De volatiliteitsaanpassing heeft eveneens als doel om kunstmatige volatiliteit in het eigen vermogen tegen te gaan en moet procyclisch investeringsgedrag voorkomen. Ook het effect van het gebruik van de volatiliteitsaanpassing op de financiële positie van de verzekeraar moet openbaar gemaakt worden om zo voldoende transparantie te waarborgen.

Daarnaast wordt ingevoerd dat de periode voor herstel van niet-naleving van het solvabiliteitskapitaalvereiste wordt verlengd ingeval sprake is van ongunstige marktomstandigheden. Naast een scherpe daling op de financiële markten kunnen deze omstandigheden na implementatie van de Omnibus II-richtlijn ook bestaan uit een omgeving met een aanhoudende lage rentevoet of een ramp met grote gevolgen. Belangrijk is dat het aan EIOPA is om te verklaren dat er sprake is van een ongunstige omstandigheid.

Zoals in paragraaf 3 van de memorie van toelichting bij het voorstel voor de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II is uiteengezet, bestrijkt de richtlijn solvabiliteit II niet alle verzekeraars. Dit omdat het toezichtskader dat door de richtlijn wordt geïntroduceerd te zwaar zou zijn voor kleine verzekeraars (hierna verzekeraars met beperkte risico-omvang). Omdat zij niet onder de werkingssfeer van de richtlijn vallen, kunnen verzekeraars met beperkte risico-omvang ook geen gebruik maken van het zogenoemde «Europees paspoort». Met een Europees paspoort kunnen verzekeraars die een vergunning hebben verkregen in de lidstaat van hun zetel, activiteiten ontplooien in alle andere lidstaten zonder daar een aparte vergunning te hoeven verkrijgen.

De vraag is nu hoe verzekeraars met beperkte risico-omvang, die dus geen Europees paspoort hebben, met zetel in een andere lidstaat te behandelen indien zij een bijkantoor in Nederland willen openen, dan wel diensten willen verrichten naar Nederland. In eerste instantie werd op grond van artikel 4, vierde lid, laatste alinea, van de richtlijn solvabiliteit II verondersteld dat voor dergelijke verzekeraars grensoverschrijdende activiteit enkel mogelijk was met een vergunning op basis van artikel 14 van die richtlijn (Solvency II vergunning). In de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II is dan ook niet voorzien in een «basic-vergunning»11 voor deze verzekeraars.

Bij nader inzien rees de vraag of deze interpretatie van artikel 4, vierde lid, laatste alinea, van de richtlijn solvabiliteit II wel juist was. Navraag bij de Europese Commissie leerde dat ook verzekeraars met zetel in andere lidstaten die niet onder de richtlijn solvabiliteit II vallen, in Nederland actief moeten kunnen zijn, hetzij via een bijkantoor in Nederland, hetzij via dienstverrichting. Daarbij kunnen zij niet, enkel vanwege het feit dat ze grensoverschrijdende activiteiten willen ontplooien, binnen de werkingssfeer van de richtlijn solvabiliteit II gebracht worden. Immers, de richtlijn sluit deze verzekeraars met beperkte risico-omvang uitdrukkelijk van de werkingsfeer uit.

Thans wordt voorgesteld dat verzekeraars met zetel in een andere lidstaat die niet beschikken over een Solvency II-vergunning (en dus ook niet beschikken over een Europees paspoort) die in Nederland een bijkantoor willen openen een vergunning dienen aan te vragen bij DNB. De vergunningvoorwaarden zijn gelijk aan de voorwaarden die worden gesteld aan verzekeraars met een beperkte risico-omvang met zetel in Nederland (een basic-vergunning).

De vergunningeis vormt een belemmering van het door artikel 49 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna: VWEU) beschermde recht op een vrij verkeer van vestiging. Op het verbod op een belemmering van het vrij verkeer zijn slechts dan uitzonderingen mogelijk indien is voldaan aan een drietal criteria: de regeling moet gerechtvaardigd worden door een zogenoemde dwingende reden van algemeen belang12, de belemmering moet geschikt zijn om de verwezenlijking van het gestelde doel te realiseren, en de belemmering mag niet verder gaan dan ter bereiking van het doel noodzakelijk is (proportionaliteitsvereiste).

Ten aanzien van het eerste criterium kan worden gewezen op rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie, waarin het Hof overwoog dat de handhaving van de goede reputatie van de nationale financiële sector een dwingende reden van algemeen belang kan zijn, die beperkingen op het vrij verkeer kan rechtvaardigen.13 Daarnaast strekt de vergunningeis tot bescherming van consumenten tegen ondeugdelijke verzekeraars. Ook consumentenbescherming is een door het Hof van Justitie erkende dwingende reden van algemeen belang.14

Ten aanzien van het tweede criterium (de maatregel moet geschikt zijn om het doel te realiseren) wordt het volgende opgemerkt. Gelet op het doel van het vergunningstelsel (het beschermen van consumenten en het handhaven van het vertrouwen van de consument in het financiële stelsel en in verzekeraars met beperkte risico-omvang.) past een preventief toezicht door middel van een vergunningeis. De voorschriften verbonden aan de vergunning waarborgen de soliditeit van de verzekeraar en stellen, zoveel als mogelijk, zeker dat de verzekeraar het bedrijf op een deugdelijke wijze kan uitoefenen. Verzekeraars die niet aan de vergunningvoorwaarden voldoen kunnen worden geweerd.

Ten aanzien van het derde criterium (de regeling mag niet verder mag gaan dan ter bereiking van het doel noodzakelijk) wordt het volgende opgemerkt. In de eerste plaats wordt opgemerkt dat repressief toezicht niet op zijn plaats is, immers, controle achteraf zou te laat komen om consumenten tegen ondeugdelijke verzekeraars te beschermen. De vergunningeisen zijn vervolgens, gelijk de vergunningvoorschriften voor verzekeraars met een beperkte risico-omvang met zetel in Nederland, aanmerkelijk minder belastend dan de voorschriften van een Solvency II-vergunning. Het betreft een aantal kernelementen die de deugdelijke bedrijfsvoering en solide bedrijfsuitoefening moeten waarborgen. De voorschriften die worden gegeven gaan overigens niet verder dan thans internationaal gebruikelijk is.

Voorts kan worden opgemerkt dat de vergunningplicht slechts geldt voor verzekeraars met een beperkte risico-omvang met zetel in een staat (daaronder mede begrepen lidstaten van de Europese Unie) die geen aan het Nederlands toezichtgelijkwaardig toezicht uitoefenen op verzekeraars met beperkte risico-omvang. Daarmee wordt beoogd te voorkomen dat onnodig een dubbele, en qua inhoud gelijkwaardige, vergunningplicht wordt opgelegd. In dit verband zij erop gewezen dat bij algemene maatregel van bestuur nadere regels worden gesteld met betrekking tot het aanwijzen van staten als staat waar een gelijkwaardig toezicht wordt uitgeoefend op verzekeraars met een beperkte risico-omvang.

Gelet op het voorgaande kan worden geconcludeerd dat het voorgestelde vergunningstelsel voor verzekeraars met een beperkte risico-omvang geen ongerechtvaardigde belemmering van het vrij verkeer van vestiging vormt.

Voorgesteld wordt in lagere regelgeving nadere regels te stellen met betrekking tot het aanwijzen van staten. Daarmee wordt aangesloten bij de systematiek die in andere artikelen is gevolgd, bijvoorbeeld artikel 2:6, tweede lid, van de Wft.

De in de aan te wijzen staat geldende regels voor het uitoefenen van het bedrijf van verzekeraar met beperkte risico-omvang en het toezicht op de naleving daarvan dienen gelijkwaardig zijn aan bijvoorbeeld de regels met betrekking tot deskundigheid en betrouwbaarheid en de financiële waarborgen.

Voorts kan worden gedacht aan afspraken tussen de toezichthouders (de AFM en DNB) en de toezichthouder of toezichthouders van de desbetreffende staat, inzake informatie-uitwisseling, samenwerking en bevoegdheidsverdeling, zodat de AFM en DNB de belangen die de wet beoogt te beschermen, ook daadwerkelijk in voldoende mate kunnen beschermen. Het bestaan van een Memorandum of Understanding (MoU) wordt in beginsel als voorwaarde gesteld, maar in uitzonderlijke gevallen moet de mogelijkheid bestaan dat een staat wordt aangewezen zonder dat met de toezichthouders daarvan een MoU is gesloten. Welke uitzonderlijke gevallen dat zijn, kan nu nog niet worden gezegd. De Minister van Financiën hoort de AFM en DNB alvorens hij een staat aanwijst. De gevolgen van de aanwijzing van een staat zijn dat basic-verzekeraars met zetel in die staat geen vergunning van DNB behoeven te hebben voor de uitoefening van het verzekeringsbedrijf.

In de Wft zullen de paragrafen die nu nog alleen betrekking hebben op natura-uitvaartverzekeraars voortaan betrekking hebben op alle verzekeraars met beperkte risico-omvang. Dit noopt tevens tot een groot aantal aanpassingen van de Wft. Zo zal veelal in de desbetreffende artikelen moeten worden aangegeven welke soort verzekeraar het betreft, namelijk verzekeraars met een Solvency II vergunning dan wel verzekeraars met beperkte risico-omvang. De gekozen systematiek betekent dat een aantal aanpassingen vervat in de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II kan vervallen. De artikelen over de vergunningverlening (artikelen 2:27, eerste lid, en 2:40, eerste lid, van de Wft) kunnen deels ongewijzigd blijven. Ook zullen artikelen moeten worden verplaatst zoals de artikelen over de vrijstellingen naar de paragrafen over verzekeraars met beperkte risico-omvang. Verzekeraars die onder de reikwijdte van de richtlijn solvabiliteit II vallen, kunnen geen vrijstelling krijgen. Ook zal een aantal verwijzingen moeten worden aangepast. Bij elkaar betreft het weliswaar een groot aantal wijzingen, die evenwel materieel gezien niet van grote betekenis zijn.

De hiervoor geschetste aanpassingen zullen ook in de Faillissementswet worden opgenomen. Ook hier zullen bijvoorbeeld de paragrafen die nu nog alleen betrekking hebben op natura-uitvaartverzekeraars voortaan betrekking moeten hebben op alle verzekeraars met beperkte risico-omvang.

Artikel I, onderdeel J, van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II betreft artikel 1:56 Wft.

Dit onderdeel wijzigt artikel 1:56, eerste lid, van de Wft en voegt drie leden toe. In artikel 1:56, eerste lid, is opgenomen dat een toezichthouder uit een andere lidstaat in Nederland een onderzoek mag verrichten.

In artikel 1:56, achtste lid, is een verwijzing verbeterd.

Op grond van artikel 33 en artikel 38 van de richtlijn solvabiliteit II zoals deze artikelen luiden na wijziging door artikel 2, onderdelen 6 en 9, van de Omnibus II-richtlijn, is het aan EIOPA toegestaan om deel te nemen aan een verificatie van inlichtingen of gegevens of een onderzoek ter plaatse indien deze verificatie of dit onderzoek door twee of meer toezichthouders gezamenlijk wordt uitgevoerd. Dit wordt geïmplementeerd in artikel 1:56, tiende lid.

Met onderdeel Sa, waarbij artikel 1:90 van de Wft wordt gewijzigd, wordt artikel 67 bis van richtlijn solvabiliteit II (nieuw ingevoegd door artikel 2, onderdeel 18 van de Omnibus II-richtlijn) geïmplementeerd. In artikel 67 bis van de Omnibus II-richtlijn is opgenomen dat de geheimhoudingsbepaling (artikel 64 van de richtlijn solvabiliteit II) en de regels voor het gebruik van vertrouwelijke informatie (artikel 67 van de richtlijn solvabiliteit II) niet in de weg staan aan de onderzoeksbevoegdheid die het Europees parlement heeft op grond van artikel 226 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Onderdeel Sb, dat artikel 1:93 Wft wijzigt, zorgt voor implementatie van artikel 70 van richtlijn solvabiliteit II (zoals gewijzigd door artikel 2, onderdeel 20 van de Omnibus II-richtlijn). Het eerste lid, onderdelen a en b, van artikel 70 van de richtlijn solvabiliteit II wordt geïmplementeerd in het gewijzigde artikel 1:93, eerste lid, onderdeel a. Artikel 70, eerste lid, onderdeel c, van richtlijn solvabiliteit II is al geïmplementeerd in artikel 1:90, zevende lid, van de Wft.

Artikel I, onderdeel Ua, betreft het opschrift van afdeling 1.6.1a. De in het opschrift genoemde artikelen zijn aangevuld met artikel 3:97.

Artikel I, onderdeel Ub, van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II betreft artikel 1:106a van de Wft. In artikel 1:106a moet ook worden verwezen naar artikel 3:97. In artikel 1:106a is bepaald dat voor de afgifte van een verklaring van geen bezwaar de artikelen 1:102, eerste en tweede lid (wijze waarop de verklaring moet worden aangevraagd en verbinden van voorwaarden aan de verklaring), 1:104 (geheel of gedeeltelijke intrekking van de verklaring) en 1:106 (opschorting aanvragen) van overeenkomstige toepassing zijn. Het opschrift van afdeling 1.6.1a wordt overeenkomstig aangepast.

De wijziging in onderdeel Wa zorgt voor implementatie van artikel 172 van richtlijn solvabiliteit II (zoals gewijzigd door artikel 2, onderdeel 42 van de Omnibus II-richtlijn). De Europese Commissie zal gedelegeerde handelingen vaststellen die criteria bevatten om te bepalen of de solvabiliteitsregeling van een staat die geen lidstaat is gelijkwaardig is aan de regeling in de richtlijn solvabiliteit II. Daardoor is er geen ruimte meer om die criteria bij algemene maatregel van bestuur vast te stellen en dient in artikel 2:26d, derde lid, Wft de tweede volzin te vervallen.

De wijziging in onderdeel Wb (nieuw) beoogt de gewijzigde reikwijdte van afdeling 2.2.3 duidelijk te maken.

Als gevolg van de aangepaste systematiek kan de aanpassing van artikel 2:40, eerste lid, achterwege blijven.

Aan artikel 2:40 Wft worden twee leden toegevoegd. Voorgesteld wordt dat ook een verzekeraar met zetel in een staat die geen lidstaat is, kan opteren voor een van de twee typen vergunning mits hij voldoet aan de daarvoor geldende eisen. Daarom is, analoog aan artikel 2:27 van de Wft, voorzien in de mogelijkheid om op een later moment alsnog te kunnen kiezen voor een andere vergunning indien de situatie van de betrokken verzekeraar daar aanleiding toe zou geven. Weliswaar geeft de vergunning verleend op grond van artikel 2:40, eerste lid, van de Wft geen recht op een Europees paspoort, maar verwacht mag worden dat een verzekeraar met zetel in een staat die geen lidstaat is eerder in een andere lidstaat zal worden toegelaten indien hij een vergunning als bedoeld in artikel 162 van de richtlijn solvabiliteit II heeft. Ook is denkbaar dat de activiteiten van een verzekeraar in de loop der tijd verminderen en hij daarom in aanmerking kan komen voor een vergunning voor een verzekeraar met beperkte risico-omvang. De aanvulling van artikel 2:40 voorziet daarin.

Het vierde lid stelt met zoveel woorden dat een verzekeraar die niet onder de richtlijn solvabiliteit II valt, niettemin een vergunning als bedoeld in de richtlijn solvabiliteit II kan aanvragen. Dit is conform artikel 4, vijfde lid, van die richtlijn.

Voor een toelichting op de onderdelen Ada en Adb wordt verwezen naar paragraaf 5 van de algemene toelichting. Opgemerkt wordt nog dat de in artikel 2:48, derde lid, Wft bedoelde vergunning betrekking heeft op zowel een vergunning die recht geeft op een Europees paspoort als op een nationale vergunning.

Nu afdeling 2.2.4. niet meer uitsluitend betrekking zal hebben op het uitoefenen van het bedrijf van natura-uitvaartverzekeraar, is het nodig om in artikel 2:49a Wft enkele bepalingen van afdeling 2.2.3. van overeenkomstige toepassing te verklaren.

Voor een toelichting wordt verwezen naar paragraaf 5 van de algemene toelichting.

Ook onderdeel AEd vloeit voort uit het feit dat afdeling 2.2.4. niet meer uitsluitend betrekking zal hebben op het uitoefenen van het bedrijf van natura-uitvaartverzekeraar. Daarom zijn via artikel 2:51a van de Wft enkele bepalingen van afdeling 2.2.3. van overeenkomstige toepassing verklaard.

Voor Nederlandse natura-uitvaartverzekeraars en schadeverzekeraars geldt onder voorwaarden dat zij gebruik kunnen maken van een vrijstelling, met dien verstande dat dergelijke verzekeraars met zetel in een andere lidstaat niet ongunstiger mogen worden behandeld dan Nederlandse verzekeraars. Daarom is in onderdeel AEh (artikel 2:54.0a) voorzien in de mogelijkheid van een vrijstelling voor deze verzekeraars.

In de onderdelen ARa, ARb, ARd, ARe, ARf en ARh wordt aangegeven om welke soort verzekeraars het gaat.

In onderdeel ARc wordt artikel 3:40 wordt opnieuw vastgesteld om rekening te houden met de situatie waarin een verzekeraar met zetel in een andere lidstaat die een vergunning heeft die geen recht geeft op een Europees paspoort hier een bijkantoor wil openen. Onderdeel a vormt met de aanhef materieel gezien het huidige artikel 3:40 en onderdeel b is nieuw. Op grond van onderdeel b zullen meer eisen, zoals woonplaats in Nederland, worden gesteld aan de vertegenwoordiger om te bewerkstelligen dat het toezicht op het bijkantoor soepel kan verlopen. Er is immers geen verplichte samenwerking tussen de toezichthouders.

In de onderdelen ARg en ARi is de redactie aangepast, waardoor deze artikelen niet meer uitsluitend betrekking hebben op natura-uitvaartverzekeraars, maar op alle verzekeraars met beperkte risico-omvang.

In de onderdelen BYa en BYc wordt in de artikelen 3:91 en 3:93 aangegeven welke soort verzekeraars het betreft.

In de onderdelen BYb en BYd vervallen de artikelen 3:92 en 3:94 als gevolg van het vervallen van artikel 3:89.

Onderdeel CBb voegt artikel 3:111c in. Teneinde in het geval van een portefeuilleoverdracht de waarborgen voor de polishouder op hetzelfde niveau te houden, is bepaald dat Solvency II verzekeraars portefeuilleoverdrachten alleen aan andere Solvency II verzekeraars kunnen doen. Uit de bestaande bepalingen over de portefeuilleoverdracht blijkt reeds dat bijvoorbeeld een levensverzekeraar zijn portefeuille niet kan overdragen aan een schadeverzekeraar. Dergelijke beperkingen behoeven daarom niet in de onderhavige bepaling te worden opgenomen. Alleen indien het in het belang van polishouders is, kan met instemming van DNB een portefeuille worden overgedragen aan een verzekeraar met beperkte risico-omvang. Dit kan bijvoorbeeld wenselijk zijn indien de overdragende Solvency II verzekeraar in financiële problemen verkeert en er geen andere Solvency II verzekeraar bereid is de portefeuille over te nemen, maar wel een verzekeraar met beperkte risico-omvang. Laatstbedoelde verzekeraars kunnen hun portefeuille natuurlijk wel overdragen aan een Solvency II verzekeraar.

Tevens is bepaald dat een portefeuille niet mag worden overgedragen aan een vrijgestelde verzekeraar. Dit wordt tot uitdrukking gebracht door de eis dat de betrokken verzekeraar onder prudentieel toezicht staat. Hierdoor kan ook worden overgedragen aan bijvoorbeeld een natura-uitvaartverzekeraar met zetel in een aangewezen staat.

Vanzelfsprekend kan een levensverzekeraar, natura-uitvaartverzekeraar of een schadeverzekeraar met beperkte risico-omvang zijn rechten en verplichtingen uit verzekering overdragen aan zowel een andere soortgelijke verzekeraar met beperkte risico-omvang als aan een andere soortgelijke verzekeraar, niet zijnde een verzekeraar met beperkte risico-omvang.

In onderdeel CHa wordt het soort verzekeraar aangegeven en onderdeel CHb maakt de reikwijdte van de paragraaf duidelijk. Deze paragraaf heeft voortaan ook betrekking op levensverzekeraars en schadeverzekeraars met beperkte risico-omvang. Dit heeft tot gevolg dat deze paragraaf moet worden aangevuld met bepalingen voor een portefeuilleoverdracht door deze verzekeraars.

Onderdeel CHc voorziet in die aanvulling via een bepaling voor een portefeuilleoverdracht door levensverzekeraars met beperkte risico-omvang en onderdeel CIa voorziet in een aanvulling via een bepaling voor een portefeuilleoverdracht door schadeverzekeraars met beperkte risico-omvang. Artikel I, onderdeel CI, betreft artikel 3:131 Wft. De aanpassingen beogen de door de Wijzigingswet financiële markten 2015 aangebrachte wijzigingen (zie artikel I, onderdeel MM) te handhaven. Zonder deze aanpassing zouden deze wijzigingen worden overschreven door de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II.

Onderdeel CKa geeft aan welke soort verzekeraars het betreft.

In onderdeel CKb is het opschrift in lijn gebracht met de door onderdeel CKc gewijzigde reikwijdte van artikel 3:134.

Voorgesteld wordt de reikwijdte van artikel 3:134 van de Wft te beperken tot herverzekeraars. Immers, in het kader van het verlichte regime voor verzekeraars met beperkte risico-omvang is het instrument van een kapitaalopslag niet passend. De voorgestelde aanpassing voorziet hierin.

Artikel I, onderdeel CM, van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II betreft artikel 3:135 Wft. In het eerste lid wordt aangegeven welke soort verzekeraars het betreft.

Met artikel 2, onderdelen 36 en 37, van de Omnibus II-richtlijn zijn de artikelen 138 (nieuw vierde lid) en 143 van de richtlijn solvabiliteit II gewijzigd.

Naar aanleiding daarvan wordt ook artikel I, onderdeel CM, van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II aangepast. In onderdeel CM is artikel 3:135 van de Wet op het financieel toezicht opgenomen. Naar aanleiding van het voornoemde artikel 2, onderdelen 36 en 37, is het nodig het vijfde lid van dit artikel aan te passen. De wijziging houdt in dat de uitzonderlijke ongunstige omstandigheden die nader uitstel rechtvaardigen van het op peil brengen door de betrokken verzekeraar van zijn eigen vermogen, zijn uitgebreid. Niet alleen is een onvoorziene en forse koersdaling op de financiële markten zo’n omstandigheid, ook een aanhoudend lage rentevoet of een rampzalige gebeurtenis met grote gevolgen, kan kwalificeren als zo’n uitzonderlijke ongunstige omstandigheid (artikel 138, vierde lid (nieuw) van de richtlijn solvabiliteit II).

EIOPA bepaalt wanneer er sprake is van uitzonderlijke ongunstige omstandigheden. De Europese Commissie zal gedelegeerde handelingen vaststellen waarin wordt aangegeven met welke factoren en criteria hierbij rekening moet worden gehouden. De Commissie kan tevens via de gedelegeerde handelingen de soorten uitzonderlijk ongunstige omstandigheden aanvullen, in aanvulling op de omstandigheden die reeds in de richtlijn genoemd worden. Voor zover nu bekend, wordt geen verdere invulling door EIOPA voorzien van het criterium «significant marktaandeel» dat in artikel 138, vierde lid, van de richtlijn solvabiliteit II wordt gebruikt.

De nationale toezichthouder kan bij EIOPA een verzoek indienen om vast te stellen dat sprake is van uitzonderlijke ongunstige omstandigheden. Gezien de bedoeling van artikel 138, vierde lid, te weten om in uitzonderlijke ongunstige omstandigheden die naar aard en effect op voorhand niet te voorspellen zijn, hersteltermijnen te verlengen, leent dit artikel zich niet voor verdere concretisering.

Artikel I, onderdeel DB, van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II betreft artikel 3:189 Wft. In onderdeel DB is een omissie hersteld.

Onderdeel DBa betreft artikel 3:195 Wft. De tekst van artikel 3:195, vijfde lid, is iets afwijkend van de tekst van de artikelen 3:189, vijfde lid, en 3:194, vijfde lid, en daarom moet de aanpassing van artikel 3:195, vijfde lid, afzonderlijk worden geregeld.

Onderdeel DN, onder a (paragraaf 3.6.3.0) bewerkstelligt dat verzekeraars met beperkte risico-omvang niet worden onderworpen aan het groepstoezicht ingevolge de richtlijn. In plaats daarvan zal het aanvullend toezicht op verzekeraars in een groep, zoals geregeld in de huidige afdeling 3.6.3, worden toegepast. Door de aanpassing van artikel I, onderdeel DN, van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II komt duidelijker tot uitdrukking dat de nieuwe paragraaf 3.6.3.0 is geënt op de huidige afdeling 3.6.3. Aangezien het aanvullend toezicht alleen nog geldt voor verzekeraars die niet onder de richtlijn vallen, is het mogelijk te volstaan met minder en hier en daar vereenvoudigde artikelen.

Artikel 3:281 vervangt de huidige artikelen 3:282 en 3:283; artikel 3:281a vervangt het huidige artikel 3:284; en artikel 3:281b vervangt de huidige artikelen 3:285 en 3:286. Bij dit alles past de aantekening dat verzekeraars met beperkte risico-omvang zelden onderdeel zijn van een groep. Dit vloeit voort uit de aard en omvang van deze verzekeraars. Bovendien kwalificeren leven- en schadeverzekeraars die deel uitmaken van een verzekeringsrichtlijngroep alleen al om die reden niet als verzekeraars met beperkte risico-omvang.

Onderdeel DN, onder b, II betreft artikel 3:283 Wft. Dit artikel is vereenvoudigd. Door de verwijzing naar artikel 247, derde tot en met zevende lid, van de richtlijn solvabiliteit II is voorzien in hetgeen nu in het huidige artikel is geregeld.

In onderdeel DN, onder e en m, is verduidelijkt dat de in de artikelen 3:286, eerste lid, en 3:288k, eerste lid, genoemde artikelen alleen van toepassing zijn indien de Nederlandsche Bank groepstoezichthouder is.

Onderdeel DN, onder i, betreft artikel 3:288b Wft. De aanvulling van het eerste lid is nodig met het oog op volledige implementatie van artikel 238 van de richtlijn solvabiliteit II. Ingevolge dat artikel moet DNB in bepaalde gevallen niet alleen een kapitaalopslag op het sovabiliteitskapitaalvereiste kunnen opleggen, maar ook in uitzonderlijke omstandigheden kunnen eisen dat de verzekeraar zijn solvabiliteitskapitaalvereiste berekent op basis van de standaardformule of een onderset van de parameters die in de standaardformule voor de berekening wordt gebruikt, vervangt door parameters die kenmerkend zijn voor die verzekeraar.

In het derde lid wordt voorgesteld een niet noodzakelijke zinsnede te laten vervallen.

Onderdeel DN, onder k (artikel 3:288i) implementeert artikel 2, onderdeel 72, van de Omnibus II-richtlijn. De in artikel 3:288i, eerste lid, onderdeel b, van de Wft gebruikte term «materieel verbonden ondernemingen» ziet op ondernemingen die geen dochterondernemingen zijn, maar wel volwaardig onderdeel van de groep vormen.

Voorts wordt in artikel 3:288i, vijfde lid (nieuw), verduidelijkt dat de eis van een rapport per verzekeraar over zijn solvabiliteit en financiële positie, opgenomen in artikel 3:73c, eerste lid, van de Wft vervalt indien op groepsniveau een dergelijk rapport wordt verstrekt.

Voorts zijn in onderdeel DN de samenwerkingsbepalingen vervallen. Zie voor een toelichting paragraaf 1 van het algemeen deel van de toelichting.

In artikel XI, eerste, tweede en vijfde lid, is een verwijzing aangepast.

Ter wille van de duidelijkheid is in het nieuwe derde lid het huidige derde en vierde lid opgenomen, waarbij de volgorde is omgedraaid. Voorts is in het derde lid bepaald dat de verklaring als een vergunning geldt, waarbij de betrokken verzekeraar dient aan te geven welke vergunning(en) (de vergunning, bedoeld in artikel 2:75, eerste lid, of artikel 2:80, eerste lid, of beide) hij wenst.

Artikel 4, vierde lid, laatste volzin, van de richtlijn eist dat een levensverzekeraar of schadeverzekeraar onder de reikwijdte van de richtlijn blijft vallen indien hij op het moment van inwerkingtreding van de richtlijn een bijkantoor heeft in een andere lidstaat of daarnaar diensten verricht op basis van het Europese paspoort. De opsomming in het eerste lid, onderdeel a, is met deze eis aangevuld. Voorts zijn enkele verwijzingen aangepast.

Het nieuwe tweede lid bevat de zogenoemde opt-in mogelijkheid en is een uitzondering op de omzetting zoals bepaald in artikel XII, eerste lid, onderdeel b, van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II. Levens- en schadeverzekeraars die voldoen aan de eisen van artikel XII, eerste lid, onderdeel b, en die hun werkzaamheden willen voortzetten met een vergunning als bedoeld in artikel 14 of artikel 162 van de richtlijn solvabiliteit II (Solvency II-vergunning) moeten dit vóór 1 januari 2016 aan de Nederlandsche Bank meedelen. Hun bestaande vergunning wordt dan niet omgezet in een vergunning voor verzekeraars met beperkte risico-omvang, maar in een Solvency II-vergunning.

Het derde lid (tweede lid oud) kan alleen betrekking hebben op schadeverzekeraars, omdat levensverzekeraars geen gebruik kunnen maken van de vrijstelling. Daarom wordt het tweede lid beperkt tot schadeverzekeraars. Voorts wordt bij de verwijzingen nu ook rekening gehouden met schadeverzekeraars met zetel in een staat die geen lidstaat is.

Voorgesteld wordt het derde lid (oud) te laten vervallen, omdat er bij een van rechtswege omzetting geen kosten zijn.

Voor natura-uitvaartverzekeraars die gebruik willen maken van de vrijstelling van prudentieel toezicht wordt in het eerste lid voorzien in eenzelfde overgangsregeling als voor schadeverzekeraars die een beroep op deze vrijstelling willen doen.

Voorts biedt het nieuwe tweede lid natura-uitvaartverzekeraars eenzelfde mogelijkheid als artikel XII, tweede lid, van de implementatiewet richtlijn solvabiliteit II. Door het aanvragen van een vergunning voor het levensverzekeringsbedrijf worden de betrokken natura-uitvaartverzekeraars wel aangemerkt als levensverzekeraars.

Dit artikel implementeert artikel 308 ter, eerste, tweede, derde, veertiende en zeventiende lid, van de richtlijn solvabiliteit II, zoals deze artikelen zijn gewijzigd met artikel 2, onderdeel 80, van de Omnibus II-richtlijn.

Artikel 308 ter, eerste lid tot en met derde lid, voorziet in een termijn enerzijds voor verzekeraars die op het moment van inwerkingtreding van de richtlijn solvabiliteit II hun bedrijf aan het afwikkelen zijn en dat voor 1 januari 2019 hebben voltooid en anderzijds voor verzekeraars die onderworpen zijn aan saneringsmaatregelen zoals bedoeld in titel IV, hoofdstuk II, van de richtlijn solvabiliteit II. Zij moeten dan wel aan de voorwaarden bedoeld in artikel 308 ter, tweede en derde lid voldoen. Indien dat niet het geval is, zullen de eisen van de richtlijn solvabiliteit II van kracht zijn.

Artikel 308 ter, vierde lid, zal worden geïmplementeerd in de Regeling taakuitoefening en grensoverschrijdende samenwerking financiële toezichthouders Wft.

Artikel 308 ter, dertiende lid, wordt geïmplementeerd in het besluit prudentiële regels Wft. Dit betreft een overgangsmaatregel om de kapitaalseis op beleggingen in aandelen tijdelijk te verlagen.

Artikel 308 ter, veertiende lid, wordt geïmplementeerd door het derde lid. Dit artikel geeft een overgangstermijn wanneer een verzekeraar niet aan de SCR kan voldoen.

Artikel 308 ter vijftiende lid wordt niet geïmplementeerd in de Wft. De overgangsmaatregel in het vijftiende lid, die regelt dat verzekeraars die de IORP richtlijn mogen toepassen voor de pensioenverzekeringen gebruik kunnen blijven maken van de kapitaalseisen zoals deze zijn vastgesteld in de Solvabiliteit I richtlijnen is niet relevant omdat we deze lidstaatoptie in de IORP richtlijn niet hebben overgenomen in de Nederlandse wet.

Artikel 308 ter, vijfde tot en met twaalfde en zestiende en zeventiende lid, eerste alinea, wordt bij algemene maatregel van bestuur geregeld. Deze leden behelzen de volgende overgangsmaatregelen:

Artikel 308 ter, vijfde tot en met achtste lid, bepaalt dat de beschikbare termijnen voor indiening van informatie telkens worden verkort. Hierdoor wordt verzekeraars de tijd gegund hun systemen op orde te krijgen.

Artikel 308 ter, negende en tiende lid, behelst een overgangsmaatregel van maximaal 10 jaar voor het hybride kapitaal dat onder de huidige Wft is aangetrokken en straks niet meer voldoet aan de eisen onder de richtlijn solvabiliteit II.

Artikel 308 ter, elfde lid, is een overgangsmaatregel voor het beleggen in securitisaties zoals verpakte Nederlandse hypotheken. Dit omdat onder de richtlijn solvabiliteit II, evenals onder de richtlijn kapitaalvereisten voor banken, eisen zijn gesteld aan de kwaliteit van dergelijke beleggingen. Het twaalfde geeft een tijdelijke verlichting in de kapitaalseisen in de standaardformule voor de berekening van het concentratierisico in de SCR.

Het zestiende lid betreft de lidstaatoptie om tot maart 2022 toe te staan dat een intern model onder voorwaarden ook kan bestaan uit een deel van de groep indien zowel de verzekeraar als de uiteindelijke moederonderneming in dezelfde lidstaat is gevestigd.

Het zeventiende lid bepaalt welke overgangsbepalingen ook van toepassing zullen zijn op het niveau van de verzekeringsrichtlijngroep. De tweede alinea van het zeventiende lid is geïmplementeerd in artikel IV, vierde lid.

De artikelen 308 quater en 308 quinquies betreffen overgangsmaatregelen die gericht zijn op een versoepeling van de te gebruiken risicovrije rentetermijnstructuur bij de berekening van de technische voorzieningen. In artikel 308 quater gaat het via een middeling van de risicovrije rentetermijnstructuur die in een lidstaat gebruikt werd vóór de invoering van de richtlijn solvabiliteit II en de risicovrije rentetermijnstructuur zoals die gepubliceerd gaat worden door EIOPA onder genoemde richtlijn. De verwachting is dat geen enkele Nederlandse verzekeraar van deze overgangsmaatregel gebruik gaat maken, omdat onder de Wft in de toereikendheidstoets een risicovrije rentetermijnstructuur gebruikt moet worden die prudenter is dan die straks onder de richtlijn solvabiliteit II gebruikt moet worden. Daarom wordt dit artikel vooralsnog niet geïmplementeerd in het Besluit prudentiële regels Wft.

Artikel 308 quinquies regelt de versoepeling van de risicovrije termijnstructuur via twee berekeningen van de technische voorzieningen. De verwachting is dat ook deze overgangsmaatregel niet gebruikt gaat worden door Nederlandse verzekeraars. Dit betekent dat ook artikel 308 sexies waarin aanvullende publicatieverplichtingen worden geëist wanneer gebruik gemaakt wordt van artikel 308 quater of artikel 308 quinquies niet relevant is voor Nederlandse verzekeraars en niet geïmplementeerd hoeft te worden.