Nr. 9 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft op 2 juli 2014 overleg gevoerd met Minister Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Staatssecretaris Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over:

• − de brief van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 28 maart 2014 inzake toezicht in transitie (Kamerstuk 33 905, nr. 1);

• − de brief van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 20 maart 2014 met de antwoorden op vragen met betrekking tot de stand van zaken betreffende het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs (Kamerstuk 33 750 VIII, nr. 102);

• − de brief van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 15 oktober 2013 bij de aanbieding van het Jaarwerkplan 2014 van de Inspectie van het Onderwijs (Kamerstuk 33 750 VIII, nr. 11);

• − de brief van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 16 april 2014 bij de aanbieding van het Jaarverslag 2013 van de Inspectie van het Onderwijs (Kamerstuk 33 750 VIII, nr. 108);

• − de brief van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 6 maart 2014 bij de aanbieding van het Inspectierapport over het bestuurlijk handelen van de stichting Voor Evangelische Scholen (Kamerstuk 31 293, nr. 200);

• − de brief van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 16 januari 2014 inzake de lessen van de islamitische scholengemeenschap Ibn Ghaldoun (Kamerstuk 31 289, nr. 182);

• − de brief van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 12 mei 2014 met de reactie op de motie van het lid Van Meenen over de plaats van medezeggenschap in het toezichtkader van de inspectie en de instellingsaccreditatie voor het hoger onderwijs (Kamerstuk 33 495, nr. 54);

• − Brief van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 17 juni 2014 over de stand van zaken en aanwijzing Stichting voor Evangelische Scholen (Kamerstuk 31 293, nr. 205);

• − Brief van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 26 juni 2014 over aanvulling op het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013 (Kamerstuk 31 289, nr. 194).

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Tellegen

Griffier: De Kler

De heer Van Meenen (D66): Voorzitter. D66 is verheugd over de nieuwe benadering van het toezicht door de inspectie, dit in tegenstelling tot wat een mens soms weleens leest. Dit is waar D66 voortdurend voor heeft gepleit: ruimte en vertrouwen, een brede kijk op kwaliteit, de school als lerende organisatie die staat voor de eigen keuzes en zich daarover verantwoordt, gericht op de docent die inspeelt op verschillen en die op de maat van de leerling zijn aanbod en zijn interventies afstemt en die reflecteert op het eigen handelen en zich aldus verbetert en versterkt. Geef hem de ruimte en het vertrouwen. De vertaalslag naar het toezichtkader mag wat D66 betreft nog wat nadrukkelijker gemaakt worden. De insteek van de inspectie wekt echter vertrouwen en heeft de juiste richting.

Ik noem enkele aandachtspunten. D66 steunt het voornemen om de transparantie te vergroten en het oordeel van de inspectie breed openbaar te maken. Het kwaliteitsprofiel, bestaande uit vijf kwaliteitsgebieden, is een goede poging hiertoe. In de brief wordt echter ook gesproken over predicaten voor het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het speciaal onderwijs. De oordelen variëren van «zeer zwak» tot «excellent» en worden op een school geplakt. Maar een school kan toch niet worden samengevat in één woord, net zomin als in één getal? Dit heeft in de ogen van mijn fractie perverse effecten. Hoe verhoudt één predicaat voor een school zich tot het voornemen van transparantie? Gaat hiermee niet juist veel transparantie verloren? Is een school voor elk kind wel een goede school of kan dat variëren? Is de Staatssecretaris het met mij eens dat een school niet samengevat kan worden in één woord en is hij bereid te volstaan met een overzicht per school van de inspectieoordelen over de verschillende aspecten van het toezicht, zonder dat samen te vatten in één predicaat?

D66 vindt het goed dat de inspectie in de pilotfase gesprekken zal voeren over de invulling van het gedifferentieerde toezicht. Wat zijn voorafgaand aan deze gesprekken de doelstellingen van de Staatssecretaris? Hoe gaat hij ervoor zorgen dat de beoordeling daadwerkelijk rechtdoet aan de diversiteit op een school? Wanneer zijn de pilots volgens hem succesvol?

Ik kom op de outcome. Toezicht is belangrijk om de outcome, het resultaat, te monitoren. Het toezicht moet uitspraken doen over het wat en niet over het hoe. D66 heeft aan het onderwijsveld gevraagd wat de ervaringen zijn met het toezicht. Wij hebben veel input gekregen. Een veelgehoorde klacht is de regeldruk en de bureaucratie rond en vanwege het toezicht. Er wordt een grote lastendruk ervaren rond de voorbereidingen van een inspectiebezoek en er is zelfs een voorbeeld waarbij een instelling maar liefst 350 documenten naar de inspectie heeft gestuurd. Misschien is dat gebeurd vanuit de gedachte «bury them with paper», maar uiteraard kan dit minder. Wij wachten nog op de operatie stofkam. Hoe is de voortgang op dit vlak?

Dan het wat en het hoe. In het licht van de outcome, maar ook gezien het eerdergenoemde onderscheid tussen het wat en het hoe, is D66 van mening dat de inspectie zich moet onthouden van opvattingen en oordelen over de gehanteerde didactiek. Dat is een zaak van de docent, de school, van het elkaar daarop aanspreken, ook door ouders en leerlingen via de medezeggenschap. Om die reden pleit D66 ervoor om kwaliteitsaspect 7, het didactisch handelen van leraren, uit het kwaliteitsoordeel te halen. In adviserende zin kan mijn fractie er geen bezwaar tegen hebben, maar het moet niet als oordeel worden gehanteerd. Hoe kijkt de Staatssecretaris hiertegen aan?

Wij zien het nieuwe toezichtkader graag tegemoet, maar zouden de Minister en de Staatssecretaris willen meegeven: schrap de wantrouwende regels die gefixeerd zijn op het proces. Sluit aan bij de commissie- Rinnooy Kan en neem belemmeringen in wet- en regelgeving weg. Zoals de Minister het zelf zegt: stimuleer een kwaliteits- en verbetercultuur in het onderwijs. Dat is het doel van dit toezicht. D66 stelt daarom voor om procesregels te schrappen. Laat sommige regels en bevoegdheden, bijvoorbeeld rond het oordeel over die didactiek, over aan collegiale visitaties. Hierbij gaan schoolleiders en docenten bij elkaar langs. Docenten worden erbij betrokken. Het doel is ontwikkeling. Er zijn diverse collegiale visitatieprojecten, met name in het voortgezet onderwijs. Men is daarover zeer tevreden. Ik vraag de Staatssecretaris of hij er ook tevreden over is. Het draagt direct bij aan kwaliteitsverbetering. Is de Staatssecretaris bereid om procesregels te schrappen en meer over te laten aan de collegiale visitatie en andere vormen van horizontale verantwoording?

De heer Rog (CDA): Voorzitter. Ik begin met het accreditatiestelsel en de NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie). Wij hebben onlangs het rapport over de geesteswetenschappen ontvangen. Helaas mogen wij daar van de PvdA en de VVD niet voor het reces met de Minister over in debat, maar ik vind het van belang, juist na de technische briefing die wij gisteren van de NVAO hebben gehad, om er een enkele vraag over te stellen. Studenten willen duidelijkheid. Als zij een opleiding hebben gevolgd die het oordeel «onvoldoende» heeft gekregen, willen zij weten of zij aan een hersteltraject gaan werken. Kunnen zij kosteloos aanvullende maatregelen verwachten van hun opleidingen? Wat kan de Minister doen om hun dat te garanderen?

Dan de voorgestelde uitbreiding van het inspectieoordeel in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Het CDA steunt de gedachte dat er gedifferentieerd toezicht moet zijn. Wij moeten dichter op de scholen zitten waar de kwaliteit te wensen overlaat, en scholen ontlasten van overheidsbemoeienis als de kwaliteit op orde is. Dat is wat ons betreft wat anders dan, wanneer de kwaliteit op orde is, er nog eens een verfijndere systematiek van oordelen aan toevoegen. De bewindslieden schrijven dat goed onderwijs het doel moet zijn en niet het leveren van basiskwaliteit. Ik vind dat een typerende opmerking. Alsof schoolleiders en leraren niet intrinsiek gemotiveerd en gedreven zijn om het beste onderwijs te geven, alsof zij de Staat nodig hebben om het beste uit leerlingen te halen, alsof het onderwijs niet zal verbeteren als die Staat geen hogere normen oplegt. Het CDA ziet juist risico's in een verbreding van het toezichtkader. Als meer scholen op meer punten worden beoordeeld, zullen zij meer moeten administreren. Kunnen de bewindslieden samenvatten wat een school straks allemaal meer moet verantwoorden om het inspectieoordeel «voldoende» te krijgen ten opzichte van de huidige situatie met het oordeel «basiskwaliteit»?

De bewindslieden stellen dat er geen alomvattende routekaart naar excellentie is. Dat deelt de CDA-fractie. Denken de bewindslieden dat er met hun voorstellen wel een alomvattende routekaart is naar voldoende of goed onderwijs? Zijn zij het met mij eens dat door het precaire verschil tussen «voldoende», «goed» en «excellent» er uiteindelijk een fijnmazig normenstelsel ontwikkeld zal worden dat zal leiden tot bureaucratie, meer gewraakte afvinklijstjes en juridische geschillen?

De inspectie gaat, als het aan het kabinet ligt, straks sturen op kwaliteitsprofielen. Klopt het dat een school straks al het oordeel «zwak» kan krijgen als hij op het domein van de sociale veiligheid niet goed scoort? Ik denk bijvoorbeeld aan het niet voldoen aan de door de Staatssecretaris goedgekeurde pestprotocollen.

Leraren en schoolleiders hebben behoefte aan critical friends, maar het CDA haalt nog maar eens een les uit de commissie-Dijsselbloem aan: laat de inspectie terughoudend zijn met de bemoeienis met het pedagogisch-didactische klimaat op scholen. Het CDA ziet veel meer in samen lessen voorbereiden, visitaties door vakgenoten en grondige lesevaluaties. Daarmee kunnen wij scholen weliswaar niet makkelijk vergelijken, maar wel het onderwijs verbeteren.

Het CDA maakt zich zorgen over de keuze die het kabinet lijkt te maken om het toezicht te verplaatsen van de school naar het bestuur. Besturen zullen daardoor omwille van de inspectieoordelen en de marktpositie van hun scholen risicomijdend gedrag kunnen gaan vertonen. Waar scholen binnen één bestuur nu soms zeer verschillend zijn, lopen wij de kans dat besturen zullen sturen op beleidskeuzes die het beste oordeel van de inspectie genereren. En dat hoeft niet altijd het beste onderwijs op te leveren.

Wij willen geen predicaten en eerst een behandeling van het initiatief van collega Bisschop. Daarnaast willen wij een grondig, breed gesprek met het veld. Wij hebben al gelezen dat de lerarenorganisaties zich ernstig druk maken. Dus eerst een pas op de plaats en dan bekijken hoe wij het stelsel verder kunnen inrichten.

Mevrouw Straus (VVD): Voorzitter. In Nederland hebben wij gelukkig steeds minder zwakke scholen. De meeste scholen blijven echter hangen in «basiskwaliteit», terwijl er nog zo veel meer verbeterpotentieel is dat onbenut blijft. Willen wij goed onderwijs aan alle kinderen in Nederland aanbieden, dan is er wat de VVD betreft meer ambitie dan «basiskwaliteit» nodig. Het voorliggende voorstel voor de richting die de inspectie wil inslaan, past daar wat de VVD betreft prima in. De inspectie begint met pilots. Hoe worden de scholen gekozen die hieraan gaan meedoen? Hoe kan de Kamer de eerste ervaringen met dit toezichtkader blijven volgen?

Het is een goede stap, maar wel een eerste stap, want met alleen differentiëren in het eindpredicaat komen wij er niet. Om de ambitie van het beste onderwijs voor elke leerling te kunnen waarmaken, moeten scholen gaan functioneren als professionele organisaties. Daar hoort bij dat je scherp gehouden wordt door elkaar en door anderen. Alleen dan word je samen elke dag een beetje beter.

Voor de VVD werkt dit als een drietrapsraket, waarvan de onderdelen van gelijk belang zijn. Ten eerste een interne verbetercultuur op school, waarbij leraren en schoolleiders samenwerken om een echte verbetercultuur te creëren, waarbij docenten en schoolleiders elkaar helpen en aanspreken op de wijze waarop zij lesgeven en waarbij het geven van feedback veel meer gemeengoed wordt.

Ten tweede noem ik de externe visitatie, de zogenaamde peer review van docenten en schoolleiders van andere scholen die op gezette tijden langskomen om te beoordelen hoe goed een school het doet. Deze vorm van visitatie houd je scherp en maakt het delen van best practices veel vanzelfsprekender, zoals dat in andere professionele organisaties ook gebeurt.

Ten derde moet de inspectie ook echt toezien op de eerste twee stappen. Heeft het daadwerkelijk geleid tot een betere kwaliteit? Alleen in dat geval is wat de VVD betreft het predicaat «goed» of «excellent» aan de orde.

Naast meer differentiëren in het eindpredicaat en de cultuur van «elke dag een beetje beter», is het nodig om een beweging naar beter onderwijs te maken. Scholen moeten zich steeds transparanter opstellen, vanuit het besef dat zij deel uitmaken van de maatschappij en dat zij dus ook verantwoording moeten afleggen aan die maatschappij. Transparantie is hierbij wat ons betreft het sleutelwoord. Hier hoort ook financiële verantwoording bij, niet alleen op bestuursniveau, maar ook op schoolniveau. Voor docenten en ouders moet het helder zijn hoe een school er financieel voorstaat en welke financiële keuzes een school maakt.

Elke school krijgt een kwaliteitsprofiel, maar hoe zorgen wij ervoor dat dit profiel ook daadwerkelijk iets zegt over de kwaliteit van de school? Zijn de indicatoren meetbaar? Worden alle indicatoren voorgeschreven door de inspectie of is er ook ruimte voor scholen om, bijvoorbeeld op basis van hun onderwijsvisie, een aantal indicatoren zelf te kiezen om hun kwaliteit van onderwijs te laten zien? De VVD wil dat het kwaliteitsprofiel met de daarbij behorende indicatoren, inclusief de financiële gegevens, niet alleen op de website van de inspectie, maar ook gewoon op de website van de school geplaatst wordt.

In de nieuwe werkwijze wordt de inspectie niet alleen toezichthouder, maar ook verbeteradviseur. De vraag is hoe deze rollen te verenigen zijn. Nog niet zo lang geleden is de rol van de gesprekspartner van de inspectie uit het toezicht gehaald, omdat er een te grote betrokkenheid ontstond en men te weinig kritisch op elkaar was. Hoe voorkomen wij dat dit weer gaat gebeuren?

In Australië heeft men naast de toezichthouder ook een zelfstandige verbeterorganisatie ingericht. De scholen zijn daar heel tevreden mee. Als je strenger toezicht instelt, dan moet je immers ook goede verbeterondersteuning inrichten. Ik vraag de Staatssecretaris waarom hij er nu toch weer voor kiest om toezichthouder en adviseur in één hand te leggen. Wat vindt hij van het Australische voorbeeld?

Mevrouw Jadnanansing (PvdA): Voorzitter. Ik begin met de differentiatie van het onderwijstoezicht. Op zichzelf lijkt dat een goed idee, omdat scholen die het goed doen, erkenning krijgen. De bloei van het onderwijs bevorderen, daar kan niemand tegen zijn. Elke dag een beetje beter, zoals mevrouw Straus zei. Maar ik wil er toch een aantal kanttekeningen bij plaatsen. Zijn er internationale voorbeelden van een dergelijke vorm van toezicht? Hoe gaat de inspectie bepalen wat «goed» en wat «excellent» is? Wat betekent het maatschappelijk wanneer wij instellingen gaan rangschikken? Hoe zorgen wij ervoor dat de scholen niet tegen elkaar worden opgezet? Wat doet de inspectie met een instelling die het oordeel niet accepteert? Kunnen wij afspreken dat de inspectie binnen drie maanden laat weten hoe zij dit wil doen? Wij willen geen abstract verhaal, maar gewoon: zo gaan wij het doen. Bij het maken van deze toekomstschets vraag ik ook aandacht voor de vraag of de inspectie wel genoeg menskracht heeft. Ik stel voor om de Onderwijsraad te vragen om over de aanpak van de inspectie te oordelen alvorens ermee wordt begonnen. Hoe staan de bewindslieden hiertegenover? Ik vraag mij af of de differentiatie en de predicaten extra bureaucratie gaan opleveren. Ik wil niet meer, maar juist minder verantwoording door docenten en schoolleiders.

De rol van de inspectie moet tweeledig zijn. Daar waar het onderwijs voldoende is, moet de inspectie als critical friend kunnen meedenken hoe het beter kan, maar deze rol kunnen wij op termijn ook gedeeltelijk laten overnemen door peer review toe te voegen aan het toezichtkader. Docenten, schoolleiders en schoolbesturen kunnen met elkaar als ervaringsdeskundige bezien wat er goed gaat en wat er beter kan. Kan de regering nader ingaan op dit idee? Ziet zij dit op termijn als optie ter vervanging van een deel van het inspectietoezicht?

Mevrouw Jadnanansing (PvdA): Volgens mij ben ik heel duidelijk geweest. Ik wil eerst antwoorden hebben om te bekijken of wij het idee van erkenning, dat ik echt heel goed vind, kunnen borgen. Zijn er voldoende waarborgen om zorgvuldig om te gaan met datgene wat het belangrijkste is, de kwaliteit van onze scholen voor onze kinderen?

Voorzitter. Daar waar het echt misgaat, moet de inspectie ingrijpen. Wat dat betreft zijn er nog wel wat lessen te trekken uit Ibn Ghaldoun. De inspectie heeft te veel losse feiten over zwakke afdelingen waargenomen, maar de samenhang niet gesignaleerd. Hoe gaat de Staatssecretaris ervoor zorgen dat het integrale toezicht van de grond komt? Heeft de inspectie, gelet op de vele plannen, voldoende tijd en menskracht? Graag een heel precies antwoord.

Als het structureel en hopeloos misgaat met het onderwijs op een school, zoals is gebeurd bij Ibn Ghaldoun, dan moeten wij gewoon met elkaar kunnen zeggen dat het schoolbestuur heeft gefaald. Dan moeten wij een bestuur aan de kant zetten en houden. Wij hebben het hier namelijk wel over de toekomst van jonge mensen. Als eenmaal is gebleken dat schoolbestuurders ongeschikt zijn, dan houdt het wat mij betreft op. Hoe gaat de Staatssecretaris de inspectie in stelling brengen als blijkt dat falende bestuurders opnieuw beginnen? Op welke termijn zal een lastminute bestuurderscheck aan het wettelijk instrumentarium worden toegevoegd?

De PvdA maakt zich zorgen over de validiteit van de centrale examens. Er is te vaak sprake van onduidelijke vraagstelling of aanvechtbare elementen en regelrechte fouten in de correctievoorschriften. Zou de onderwijsinspectie dit soort signalen niet moeten oppikken en het College voor Examens erop moeten aanspreken? Graag een reactie.

De inspectie moet niet alleen letten op de kwaliteit van het onderwijs dat op de scholen wordt geboden. Zo'n anderhalf miljoen mensen is laaggeletterd. Het is een serieus probleem, waar de inspectie geen aandacht aan besteedt. De PvdA vindt dat wij moeten weten hoeveel mensen in Nederland functioneel analfabeet zijn, hoe deze mensen die leerachterstand hebben kunnen oplopen, wat daaraan is gedaan en welke resultaten dat heeft opgeleverd. Kunnen de bewindspersonen toezeggen dat dit voortaan wél een punt van aandacht is in het Onderwijsverslag?

Morgen wordt gesproken over passend onderwijs. Schoolbesturen krijgen met de Wet passend onderwijs een zorgplicht. Hoe gaat de inspectie formeel toezien op deze zorgplicht? Stel dat de inspectie een school een onvoldoende geeft voor de begeleiding van zorgleerlingen. Wordt het samenwerkingsverband dan geïnformeerd? Dat samenwerkingsverband zou een rol kunnen spelen bij verbetertrajecten op dit punt.

Een school dient te voldoen aan de basisondersteuning en kan hierop door de inspectie worden aangesproken. Gaat de inspectie hier extra over adviseren in de eerste jaren?

De heer Jasper van Dijk (SP): Voorzitter. De SP heeft grote zorgen over het nieuwe toezichtmodel. Volgens mij is het een dwaalspoor. De regering wil scholen reduceren tot een koekjesfabriek. Zij moeten zo hoog mogelijk gaan scoren via predicaten: zwak, voldoende, goed of excellent. Zo worden zij tegen elkaar opgezet. Maar een school kan niet gereduceerd worden tot één beoordeling of één Michelinster. Het doet mij een beetje denken aan de Consumentengids, die ik vroeger altijd las. Als je een televisie wilde kopen, dan stonden daar eindbeoordelingen in: één plusje, twee plusjes, enz. Er kon ook een minnetje uit komen, bijvoorbeeld als de gebruiksaanwijzing niet goed was. Maar die tv was misschien uitstekend. De heer Rog vroeg terecht of een school een minnetje kan krijgen omdat hij geen pestbeleid heeft. Het moet toch niet gekker worden. Graag een reactie.

«Basiskwaliteit» voldoet niet meer, scholen moeten «goed» worden. Er komt dus nog meer prestatiedruk. Er spreekt een groot wantrouwen uit richting de leraren. Dat proef ik ook een beetje in een citaat van de Staatssecretaris in de NRC van een tijdje terug: «Wij moeten niet achterover leunen.» Wie leunt er achterover? Graag naam en toenaam.

Niet de leraren, maar de schoolbesturen moeten dit met de inspectie gaan regelen, terwijl zij regelmatig op grote afstand van het klaslokaal zitten. Het is mijn inschatting dat niemand hier beter van wordt, de scholen niet, de leerlingen niet, de inspectie niet en het onderwijs niet. Alleen de VVD is hierover razend enthousiast. Ik vraag mij serieus af of de PvdA dit als een soort coalitiedeal volgt. Ik kan mij niet voorstellen dat de partij er zelf in gelooft. Wij hadden al de toetsgekte en met deze stap krijgt de afrekencultuur een nieuwe dimensie. Zie de kritiek van de vakbonden. Het CNV noemt het verkeerd en demotiverend voor leraren. De AOb zegt dat het de concurrentie tussen scholen versterkt. Ik vraag de regering of zij dat prima vindt. Wil zij dat scholen meer met elkaar gaan concurreren? Als dat zo is, dan weten wij dat de regering volledig de weg kwijt is. Scholen zijn geen bedrijven. Onderwijs is geen markt. Scholen zijn een gemeenschap waarin wij leerlingen leren om samen te leven.

In het regeerakkoord staat het eigenlijk al: van goed naar excellent onderwijs. Wij konden dit dus verwachten. De ambitie is prima, maar de route ernaartoe is een valkuil. Er zal ook veel meer bureaucratie komen. Er komt niet minder, maar meer inspectie. Is mijn indruk juist? Graag een reactie. Ik verwijs ook naar de uitstekende brief van de heer Jimkes in de Volkskrant van vandaag: «Scholen zullen zich krampachtig gaan richten op afvinklijstjes van de inspectie om een mooi cijfer te scoren, in plaats van hun energie in eigen schoolbeleid te steken. Er zullen conflicten (ook juridische) over de uitslag ontstaan. Dit alles terwijl iedereen in de onderwijswereld weet dat een school die voor die ene leerling goed is, helemaal niet zo goed hoeft te zijn voor een andere leerling. Kortom, het middel zal zijn doel geheel voorbijschieten.»

De heer Jasper van Dijk (SP): Ik kreeg een vraag, die ik netjes probeer te beantwoorden.

Op pag. 2 van de brief wordt het hoger onderwijs genoemd. Over de nieuwe accreditatie is vorige week veel nieuws verschenen. Scripties waren onvoldoende, opleidingen waren niet goed. De Minister stelt studenten gerust door te zeggen dat hun diploma geldig blijft. Dat is natuurlijk prima, maar intussen is er wel schade aangericht. Net afgestudeerde studenten weten niet of hun scriptie wel voldoende was. De Minister zegt dat zij dan maar naar de examencommissie moeten gaan. Die kijkt dan wel of er aanvullende maatregelen nodig zijn. Dat is wel heel makkelijk. De studenten zijn de pineut. Als de examencommissie oordeelt dat er nog wat moet gebeuren, dan heeft de student een probleem. Dan moet hij extra vakken volgen of zijn scriptie gaan verbeteren, terwijl hij net is afgestudeerd. Hier heeft de Minister wat mij betreft ook een verantwoordelijkheid. Hoe gaat zij deze studenten helpen?

De heer Bisschop (SGP): Voorzitter. Laat ik beginnen met mijn waardering uit te spreken voor de inzet van de inspectie. Ook ten aanzien van mijn persoon wordt daar weleens een andere indruk van gewekt, maar ik hecht eraan om dit te onderstrepen. Ik vind het goed dat er gezocht wordt naar een adequate vorm van toezicht. Ik erken dat in de voorliggende brief daartoe een poging gedaan is, maar ik wil er wel een aantal kanttekeningen bij plaatsen. In een interruptiedebat heb ik al een beetje laten doorschemeren dat ik op sommige punten vind dat het toezicht niet goed wordt ingericht.

Het kabinet wil voor de derde keer in tien jaar het roer van het onderwijstoezicht omgooien. Als wij dat tot ons laten doordringen, betekent dat dat scholen gemiddeld om de paar jaar horen dat de kwaliteit op een andere manier moet worden gezien. Aanvankelijk moest het kwaliteitstoezicht breed zijn. Vanaf 2007 werd het risicogericht. En nu wordt het weer breed. De SGP vindt het een uitdaging om hierbij mee te denken. Het wetsvoorstel dat ik heb ingediend, zie ik daarbij als aanvullend op de brief van het kabinet. Ziet het kabinet dat ook zo?

De SGP vraagt allereerst heel basaal naar de noodzaak van een systeemwijziging, zeker gezien het feit dat de vorige pas twee jaar geleden in de wet verankerd is. Waarom zou het stimuleren van verbeteringen niet juist binnen het huidige model kunnen gebeuren?

De SGP vraagt zich verder af wat de gevolgen van de plannen zijn voor het risicogerichte toezicht. De huidige combinatie van risicotoezicht met een vierjaarlijks praktijkbezoek is op zich een prima vorm. Het kabinet wil een breder risicotoezicht met minder frequent praktijkbezoek. Onderkent het kabinet dat het moeilijk is om de brede kwaliteit met papier te stimuleren en dat regelmatig bezoek in dit kader gewenst is? Waarom wil het kabinet eigenlijk een breed kwaliteitsprofiel ontwikkelen, terwijl daarvoor de Vensters voor Verantwoording zijn ingericht?

De SGP is kritisch over het voorstel om nieuwe labels «goed» en «excellent» te ontwikkelen. Ik zou een aantal anekdotes kunnen vertellen over de manier waarop mensen afstand genomen hebben van de term «excellent» vanwege bepaalde beleidsontwikkelingen. Die zal ik met het oog op de tijd achterwege laten. Trekt de overheid niet een te grote broek aan als zij denkt dit in een model te kunnen vangen? Is het niet juist de verantwoordelijkheid van de overheid om die basiskwaliteit, waaraan goed onderwijs moet voldoen, te garanderen, en bepalen ouders en scholen niet bij uitstek zelf wat goed en excellent is? Dat laatste gebeurt via beleidsmatige keuzes binnen de school en door de schoolkeuze. Andere toezichthouders bepalen toch ook niet wat lekker of mooi is? Zij zien alleen toe op wat minimaal aan kwaliteitseisen noodzakelijk is. Waarom verwijst het kabinet overigens naar het hoger onderwijs? Immers, de ervaringen met deze labels zijn ook daar nog beperkt en weerbarstig. Werkbezoeken bij hogeronderwijsinstellingen leveren voortdurend die signalen op.

De SGP zet ook vraagtekens bij het tijdpad en de communicatie rond de plannen. Normaliter doen wij eerst experimenten om te bekijken of de plannen succesvol zijn. Waarom begint de regering in dit geval al met een wetsvoorstel, voordat de resultaten van het experiment bekend zijn? De SGP vindt het verder merkwaardig dat de voorstellen en de planning in de nieuwsbrief aan scholen zijn gecommuniceerd voordat het parlement zich erover heeft uitgesproken. Vindt de Minister dat de koninklijke parlementaire weg?

Ik rond af. Ik heb nagedacht over een wapenspreuk voor de inspectie. Zo'n motto hoort bij zo'n aanzienlijke instantie. Het moet de essentie uitdrukken. Ik heb gedubd tussen twee motto's: «Semper altius» en «Saevis tranquillus in undis». Het eerste betekent: steeds hoger. Volgens mij is dat de wapenspreuk die de inspectie moet dragen. Het tweede betekent: rustig te midden van woelige baren. Volgens mij is dat de wapenspreuk waar de inspectie naartoe moet. Semper altius is de naam van een Rijswijkse voetbalvereniging. Saevis tranquillus in undis is de lijfspreuk van Willem van Oranje. En die heeft toch meer mijn sympathie. Daarom wens ik de inspectie van harte toe dat dit de echte lijfspreuk wordt.

Minister Bussemaker: Voorzitter. Ik dank de leden voor de inbreng en zal beginnen met een korte schets van de achtergrond van onze plannen voor gedifferentieerd toezicht, de rol van de inspectie in het algemeen, de pilots, de toezichtlast en het verdiend vertrouwen, en de differentiatie tussen sectoren en niveaus. De Staatssecretaris zal specifiek ingaan op po en vo en aandacht besteden aan de ruimte voor het eigen profiel van scholen, de rol van opbrengsten en het gebruik van leerwinst, de ondersteuning van de scholen bij hun verbeterplannen, de pilots in het po en het vo en excellente scholen.

Wij nemen initiatieven vanuit de gelukkige omstandigheid dat wij kunnen constateren dat onderwijs en wetenschap in Nederland van hoog niveau zijn. Maar wij doen het ook omdat onze ambities verder reiken en omdat ook de ambities in het onderwijs vaak verder reiken. Men wil geen genoegen nemen met middelmatigheid of met die basiskwaliteit. Dat is door verschillende sprekers nadrukkelijk gezegd. Ik vond dat mevrouw Straus het heel mooi verwoordde. Daarmee zei zij naar mijn idee ook dat het onderwijs altijd in beweging is. Ik luisterde naar de heer Bisschop met zijn motto's, maar ik geloof niet dat ik het met hem eens ben. Onderwijs is nooit een rustig bezit. Onderwijs is altijd in beweging. Dat hebben wij ook nodig, omdat de samenleving in beweging is. Dat is wat anders dan het onderwijs continu met onmogelijke nieuwe opdrachten opzadelen. Het is ook wat anders dan jaar in jaar uit zomaar grote institutionele stelselwijzigingen doorvoeren. De oproep om met elkaar in gesprek te blijven, om steeds te reflecteren op de vraag of de goede dingen op de goede manier worden gedaan, onderstreep ik van harte. Het sluit aan bij eerdere afspraken en bewegingen die wij hebben gemaakt, bijvoorbeeld in het Nationaal Onderwijsakkoord, de Lerarenagenda, de verbetering van de positie van schoolleiders, de professionalisering van het personeelsbeleid, de verbetering van de verantwoordingsinformatie en de afspraken die met de verschillende sectoren zijn gemaakt.

Minister Bussemaker: Ik kom een eind in uw richting, maar ik heb daarnet welbewust toch wat andere woorden gekozen. Dat heeft misschien wel alles met het gedifferentieerd toezicht te maken. Je wilt rust geven als je ziet dat de professionele leergemeenschap in die school al ontwikkeld is. Maar de afgelopen tijd hebben wij hier verschillende incidenten besproken. Ik hoef Ibn Ghaldoun en Amarantis maar te noemen. Ik ben niet voor een rustige cultuur op die plekken, ook al zijn de baren daaromheen maatschappelijk woelig. Dat is het uitgangspunt van differentiatie. Wij zullen weinig inmenging geven als wij zien dat scholen zelf met een professionele cultuur bezig zijn, maar wij mengen ons er nadrukkelijk wel in als dat nodig is. Ik kom daarmee bij de opmerking dat het de derde voorgestelde wijziging in tien jaar is. Zou de inspectie daarin niet rustiger moeten optreden? Ondanks dat het goed gaat in het onderwijs, zien wij ook dat er echt dingen beter kunnen.

Ik kijk naar de scholen die nu het predicaat «basiskwaliteit» hebben. In het po gaat het om 97% en in het vo 90% van de scholen. Die heel grote groep krijgt hetzelfde oordeel, maar die scholen presteren niet hetzelfde. De heer Van Meenen zei dat één woord niet genoeg is om alle aspecten te belichten, maar eigenlijk zou ik willen zeggen dat wij dat juist nu doen en dat wij daarvan af willen. De huidige categorieën in het toezicht geven onvoldoende aan waar een school staat. De hoogste categorie in het funderend onderwijs is altijd «basiskwaliteit», wat je ook doet. Onder die categorie vallen nu zowel excellente scholen als scholen die dreigen af te glijden naar zwak of nog erger. Wat wij willen, is meer differentiëren om meer beweging te krijgen en de scholen uit te dagen die nu aan «basiskwaliteit» voldoen, om na te denken over wat zij beter kunnen. De inspectie moet meedenken in hoe dat beter kan. Zij moet dan de rol van critical friend aannemen. Bij een school waar dingen echt niet deugen, zal die rol anders moeten zijn dan bij een school waar het eigenlijk goed gaat en waar de inspectie kan prikkelen om na te denken over wat er beter kan. Dat is de achtergrond hiervan. Daarmee gooien wij niet in tien jaar het systeem helemaal om, maar sluiten wij aan bij de lessen die wij geleerd hebben, bij de verbeteringen die wij eerder hebben aangebracht. Wij constateren dat het formele kader daarvoor op een aantal punten aangepast moet worden.

In algemene zin streven wij niet naar staatstoezicht, zo zeg ik tegen de heren Bisschop en Rog, maar naar een cultuur op scholen en instellingen waar de ambitie leeft om elke dag het beste uit leerlingen te halen, en waar gewerkt wordt om het onderwijs en de benodigde randvoorwaarden, zoals een veilig leerklimaat, stelselmatig te optimaliseren. Naar mijn idee sluit dat heel goed aan bij het debat dat wij vorige week hebben gevoerd over het WRR-rapport, want het gaat over een lerende economie. Daarbij is het onderwijs van enorm groot belang. Ook de WRR geeft aan dat onderwijs geen rustig bezit is. Met alle veranderingen om ons heen, moet ook het onderwijs een permanente verbetercultuur kennen. Wij moeten dus lerende scholen hebben. Gelukkig komen wij die heel erg vaak tegen. Wij kunnen mooie voorbeelden noemen; daarvan zie ik er ook veel bij werkbezoeken.

Hoe kunnen wij dit in algemenere zin zichtbaar maken? Hoe kunnen wij scholen prikkelen om, zoals de Onderwijsraad in het Onderwijsverslag opmerkt, de beweging af te maken, zodat alle initiatieven die worden genomen en de investeringen die worden gedaan, in de klas landen? Dat is een enorme uitdaging. Wij moeten ervoor zorgen dat het niet alleen een systeemwijziging wordt, dat het niet alleen iets is wat in regelgeving tot uitdrukking komt, maar dat het iets is wat ervaren en beleefd wordt op scholen zelf. Ook de docenten moeten zich daar eigenaar van voelen. Dat doen wij met elkaar. De heer Rog vroeg waarom de overheid zich ermee moet bemoeien. Precies om deze redenen. Wij willen de inspectie een explicietere rol geven om te stimuleren en om dat samen met het veld te doen. Wij willen tot een gedragen definitie komen van wat goed onderwijs is. Dat doen wij niet alleen omdat dat maatschappelijk belangrijk is, maar ook omdat wij ouders en leerlingen inzicht willen geven in de kwaliteit van onderwijs. Wij willen ze niet alleen aangeven of iets wel of niet «basiskwaliteit» is, maar ook hoe goed het onderwijs daadwerkelijk is. Een oordeel «goed» kan dan veel meer stimuleren. Het kan een school trots maken op wat is bereikt. Wat hebben wij gedaan, welke stappen hebben wij gezet? Je zou kunnen zeggen dat je trek in de schoorsteen krijgt om van elkaar te leren. Het is absoluut niet de bedoeling om het helemaal dicht te regelen. Het is echt een omslag, ook bij de inspectie, om te werken in een professionele cultuur. Het is ook afstand nemen van het genoegen nemen met middelmatigheid.

Minister Bussemaker: Ik ben daar niet op voorhand bang voor, maar het is wel een van de punten waarvoor wij nu met pilots gaan werken. Wij zullen heel goed volgen wat er gebeurt. Het heeft heel erg te maken met de vraag waarom scholen zelf denken dat zij hieraan moeten werken. De inspecteur-generaal heeft dat zelf heel scherp gezegd: scholen moeten dit niet doen alleen omdat de inspectie langskomt, ze moeten dit als intrinsieke motivatie bij zichzelf voelen. Als men alleen maar bang wordt voor de inspectie en denkt dat men aan afvinklijstjes moet voldoen, dan gaat het niet werken. Daarom is het zo belangrijk dat het onderdeel wordt van een lerende onderwijscultuur. Ik denk dat wij eerder meer dan minder ruimte gaan bieden. In het risicogerichte toezicht van het afgelopen jaar zit een heel strak toezichtkader. Dat gaf de inspecteur soms weinig ruimte om rekening te houden met de context van een school. Dat is wat wij nu wel willen doen. Dat vraagt van een school dat hij zelf een visie heeft op waar hij wil staan, op wat hij belangrijk vindt.

Het betekent ook dat de inspectie zelf moet veranderen. De inspecteurs moeten op een andere manier gaan werken. Zij moeten niet vanuit het strakke toezichtkader werken waar zij de afgelopen tijd mee hebben gewerkt. Dat is echt de verandering die gaat plaatsvinden. Wij gaan trapsgewijs tot een oordeel komen aan de hand van indicatoren. Er worden breder geformuleerde standaarden gebruikt, bijvoorbeeld een beschrijving van een goede praktijk op het gebied van leerlingenzorg. Daarbij is van belang dat alle onderdelen in samenhang worden beschreven. Van daaruit moet je komen tot een goed oordeel over de school. Dat gaat in dialoog met de school. Anders dan bij zwakke en zeer zwakke scholen, waar het toezicht zich echt richt op basiskwaliteit en er dus sprake is van een streng toezicht en een streng kader, gaat het hier om het gezamenlijk zoeken naar wat beter kan, integraal, in samenhang en ontwikkelingsgericht.

Minister Bussemaker: Volgens mij heb ik hier voldoende over gezegd. Dit is echt een onderdeel van het lerend onderwijs. Dit gaan wij echt met elkaar doen. Dit moeten de scholen doen, dit moeten de leraren doen, dit moeten de inspecteurs doen en dit moeten wij als bewindslieden doen. De inspectie zet er een Academie toezicht 2020 voor op. Er moet een breed kwaliteitsprofiel worden opgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar het profiel van een school, naar sociale opbrengsten, naar de zelfevaluatie en vooral naar de vraag wat de school zelf wil. Het is niet aanbodbepaald door de inspectie, nee, het gaat erom dat de school het zelf doet. Ik geef er een voorbeeld van. De klacht dat het allemaal weer tot controle en alles leidt, komt van leraren en besturen, maar ik vond het eerlijk dat Paul Rosenmöller, de voorzitter van de VO-raad, mee is geweest met een inspectiebezoek en daarvan verslag heeft gedaan. Hij schrijft: «Na de lesbezoeken begon het eerste gesprek met de schoolleiding. Binnen een paar minuten was ik toeschouwer van een ongemakkelijk gesprek. Er kwam geen duidelijk antwoord op basale vragen over de visie van de school en op de vraag waarom het met de opbrengsten in bepaalde delen van de school niet de goede kant opging. De schoolleiding wilde het gesprek met de inspectie vooral benutten om tot verbetering te komen. Nobel natuurlijk, maar zou je dat ook niet op eigen kracht kunnen?» Rosenmöller geeft daarmee aan dat een school zich niet afhankelijk moet maken van de inspectie en niet pas iets moet gaan doen omdat de inspectie komt.

Een school moet zichzelf de vraag stellen: wat kan er beter, hoe gaan wij dat doen en hoe betrekken wij daar onze leraren en lerarenteams bij? Dat zijn allemaal elementen die de inspectie bij de pilots zal betrekken. Ik heb het al gezegd: het moet gaan om het ontwikkelen van die leercultuur. In de pilots gaan wij met het nieuwe kader schaduwdraaien. Een heleboel genoemde punten komen daarin terug. Dan kunnen wij een goede inschatting maken van de consequenties. Dan kunnen wij zien hoe het veld ernaar kijkt. Dan kunnen wij zien hoe wij tot een lerende organisatie kunnen komen. Ik zeg er wel iets bij. Wij zijn vooral geïnteresseerd in organisaties die wel beweging willen. Er zullen altijd mensen zijn die zeggen: bemoeit u zich maar niet met onze school, want wij weten het zelf beter. Wij willen dat iedereen zich aangespoord voelt om met andere scholen en leraren die discussie aan te gaan. Om de vinger aan de pols te houden zal na één jaar een tussenevaluatie worden uitgevoerd en na twee jaar een eindevaluatie. Dan weten wij waar wij staan.

De heer Van Meenen vindt dat het allemaal wel wat nadrukkelijker mag met die structurele verankering en een aantal bepalingen in de Wet op het onderwijstoezicht. Daar hebben wij die pilots natuurlijk wel voor nodig. Tegelijkertijd willen wij niet helemaal wachten op alle pilots. Wij gaan stappen zetten om het in de wet mogelijk te maken. Een wetstraject duurt twee jaar. Als de pilots zijn afgelopen, moeten wij verder kunnen. Anders zouden de pilots over twee jaar afgelopen zijn en zouden wij weer twee jaar nodig hebben om de wet te maken.

Als de informatie van de school op orde is, als er een visie is, als men laat zien dat men met een professionele leercultuur bezig is, dan kan de inspectie de controle en het toezicht meer op afstand zetten. Dan kunnen er inspectieluwe scholen ontstaan. De Staatssecretaris zal daar nog uitgebreider op ingaan.

Vertrouwen betekent ook dat wij op onderdelen echt een diepgaand gesprek moeten voeren. Datgene wat de inspectie doet, moet echt goed begrepen worden. Ik geef een voorbeeld in het mbo. Ik heb veel discussies gevoerd met mbo-scholen en met de inspectie over de oordelen van de inspectie over kwaliteitsborging. Door heel veel mbo-scholen werden die oordelen niet goed begrepen. Zij zeiden: blijkbaar is onze kwaliteit niet op orde, want er wordt gezegd dat onze kwaliteitsborging niet op orde is. Ik noem de school De Rooi Pannen, die jaarlijks heel hoog in de mbo-keuzegids staat, waar de onderwijskwaliteit perfect in orde is, maar waar het systeem van kwaliteitsborging niet helemaal voldoet. De Rooi Pannen kreeg van de inspectie een onvoldoende. Dat is soms moeilijk uit te leggen. Wij zijn om tafel gaan zitten en wij hebben afgesproken dat wij de relatie en het verschil tussen onderwijskwaliteit en kwaliteitsborging in rapportages duidelijker zullen uitleggen. Naar aanleiding van het gesprek met mbo-bestuurders heeft de inspectie opnieuw gekeken naar de indicatoren waar scholen op getoetst worden. In het addendum op het toezichtkader mbo dat volgend jaar ingaat, wordt het systeem van indicatoren aangepast om meer recht te doen aan de scholen en hun inspanningen om kwaliteit te leveren. Dit is één voorbeeld van wat we nog wel vaker zullen gaan doen. Wordt het goed begrepen en stimuleert het degenen die ermee aan de slag moeten gaan, inclusief de leraren? Wij hebben daarin een aantal stappen gezet.

Ik kom op de differentiatie tussen en binnen scholen. Wij doen niet overal hetzelfde. In het mbo wordt al sinds 2012 gewerkt met een toezichtkader waarin verdiend vertrouwen leidend is. Daar waar de kwaliteitsborging op instellingsniveau op orde is en de risico's gering zijn, is het vervolgtoezicht al beperkter dan in het po en vo. Wij lopen daar al iets voorop. Wij gaan nu beter in beeld brengen welke ontwikkeling de school doormaakt: het verhaal van foto naar film. Wij starten daarvoor een aantal specifieke pilots in het mbo, gericht op het kwaliteitsoordeel, ook op teamniveau. Dat teamniveau is van belang omdat daar ook de leraren bij betrokken worden. Daarnaast is er een pilot gericht op de toegevoegde waarde. Wat doet een school zelf aan het studiesucces? Waar komt een student vandaan en wat is de toegevoegde waarde van een school?

In het hoger onderwijs werken wij al langer met het accreditatiekader. Daar komt een aantal lessen uit voort, die soms best weerbarstig zijn en die ook gaan over bureaucratie. Het gaat daar nog niet zoals wij willen. Het zijn lessen die wij echt meenemen. Hoe kun je met peer reviews werken om de beoordeling vorm te geven? Hoe kun je met erkende deskundigen werken? Je kunt ook leren van de oordelen die sinds 2011 in het hoger onderwijs worden gegeven voor goed en excellent onderwijs, los van voldoende en onvoldoende. Misschien kun je ook leren van het nieuwe systeem. Ik noem de herstelperiode en raak aan de geesteswetenschappen. De NVAO kijkt niet meer alleen naar voldoende of onvoldoende, een groen of rood stoplicht, maar heeft ook een oranje licht geïntroduceerd. Het is vervelend wat er vorige week over de geesteswetenschappen bekend is geworden, maar het geeft wel aan dat het systeem werkt. Het laat zien dat er iets niet helemaal op orde is. Het is niet rood, maar wel oranje bij deze opleidingen. Het is duidelijk dat er verbeteringen nodig zijn en dat er herstelperiodes komen. De waarde van de diploma's verandert niet. De NVAO heeft aangegeven dat de diploma's rechtmatig verkregen zijn. Wij hebben geen indicatie dat examens herroepen zullen worden, maar mochten studenten zich toch zorgen maken, dan is de aangewezen route dat zij naar de examencommissie gaan. Ik weet dat er instellingen zijn die dat gedaan hebben. De examencommissie moet bekijken of aanvullende stappen nodig zijn. Ik zeg het nog maar een keer: bij de geesteswetenschappen ging het ook om een lat die in een incidenteel geval te laag werd gelegd, maar soms ook te hoog. Soms was het ambitieniveau gewoon te hoog. Het is niet omdat ik mij ervan af wil maken, maar omdat de examencommissie gewoon de onafhankelijke instelling is om te kijken of er in voorkomende gevallen iets meer nodig is, vooral omdat de student dat wenst. Wij hebben geen indicaties of aanleiding om te veronderstellen dat de geldigheid van diploma's zal worden herroepen. Herroepen is aan de orde als er regels zijn overtreden of als een student onterecht een diploma heeft gekregen. Er is geen indicatie dat dat hier het geval is. De diploma's zijn gewoon rechtmatig verkregen.

Mevrouw Jadnanansing vroeg naar de bureaucratie. Ik heb daarop al geantwoord dat het juist gaat om het verminderen van bureaucratie. Er wordt geleerd van andere sectoren en de regelluwe scholen.

Wij zijn nog bezig met de operatie stofkam. De wet- en regelgeving wordt doorgelicht. Wij kijken niet alleen naar de kleine regels die er nog bij ons zitten, maar vooral ook naar de regels die tot irritatie leiden en die mensen ertoe brengen om te zeggen dat de werklast zo hoog is. Voor de begrotingsbehandeling zullen wij de Kamer informeren over de voortgang.

Mevrouw Jadnanansing vroeg naar de laaggeletterden en de rol van de inspectie. In het wetsvoorstel dat wij met elkaar behandeld hebben, wordt onderscheid gemaakt tussen formele en informele educatieopleidingen. De inspectie zal toezicht houden op de formele educatieopleidingen, de opleidingen waarvoor bij DUO diploma-erkenning is aangevraagd. Dat is dus analoog aan de rest van het onderwijs.

De heer Bisschop vroeg of er voor scholen bezwaar openstaat tegen een inspectieoordeel. Daarvoor kennen wij de procedure van hoor en wederhoor. Als men het niet eens is met een rapport dat is vastgesteld, kan er bij de inspectie een klacht worden ingediend.

De heer Van Dijk en mevrouw Jadnanansing hebben gevraagd naar de mogelijkheid van extra budget. In 2014–2018 is extra budget beschikbaar. Na 2018 wordt het met iets meer menskracht dan nu uitgevoerd. Het is vooral van belang dat in de komende jaren nieuwe manieren van toezicht worden ontwikkeld, bijvoorbeeld gebruikmakend van bestaande functies van besturen in plaats van scholen. Dat gaat over dat hele leerproces waarover ik gesproken heb. Daar is extra menskracht voor beschikbaar.

Staatssecretaris Dekker: Voorzitter. Ik ga in ieder geval mijn best doen om de overlap te beperken. Het gaat over een nieuwe vorm van werken van de inspectie voor de hele kolom, dus er zijn veel dingen die op een gelijke manier gaan in de verschillende onderwijssectoren.

Wij mogen best trots zijn op wat er in de afgelopen vijf jaar is gebeurd in het funderend onderwijs. Bij de zwakke en zeer zwakke scholen is er een enorme verbeterslag gemaakt. In het basisonderwijs is in vijf jaar tijd het aantal zeer zwakke scholen gedaald van 108 naar 21. In diezelfde periode daalde het aantal zeer zwakke scholen in het voortgezet onderwijs van 25 naar 8. Wij hebben heel duidelijk gezegd dat wij het niet accepteerden dat niet alle leerlingen voldoende basiskwaliteit kregen aangeboden. Het heeft ons geleerd dat verbetering mogelijk is. Als een school er gestructureerd tijd en aandacht aan besteedt en daar een beetje hulp bij krijgt, dan kan hij een sprong maken. Dan kunnen de leerresultaten en het leerproces verbeterd worden.

Bij de overgrote meerderheid van de scholen die in de steeds groter wordende categorie «basiskwaliteit» vallen, zien wij dat de ruimte voor verbetering niet altijd wordt benut. Daar hoeven wij niet omheen te draaien. De inspectie komt in de Staat van het onderwijs al jaren achter elkaar tot het oordeel dat de kwaliteit van scholen die net aan de andere kant van de streep staan, stagneert. Misschien is dat ook niet zo heel erg gek. Ik steek de hand in eigen boezem. Als wij onvoldoende aangeven waar er ruimte voor verbetering zit, als wij niet helder zijn over het feit dat het basisniveau misschien niet het niveau is waar wij naar streven, dan komt die verbetering wellicht onvoldoende op gang.

Het idee van het nieuwe toezicht is meer handvatten bieden. Het oordeel wordt meer gedifferentieerd. Er komt een breder kwaliteitsprofiel, dat verdergaat dan alleen taal en rekenen, dat scholen inzicht geeft in waar winst te behalen is, opdat scholen daar zelf mee aan de slag kunnen.

Uiteindelijk moet het allemaal bijdragen aan een lerende organisatie. Wij willen een beweging op gang zien komen. Scholen moeten zelf weten waar zij staan. Dat betekent niet dat het overal goed moet gaan, maar het betekent wel dat de school weet waar hij goed in is en op welke punten hij verbeteringen kan aanbrengen. De school moet daar vervolgens stapsgewijs aan werken. Dat is de essentie. Het gaat om een cultuur van leraren en schoolleiders die iedere dag een beetje beter worden.

Dat doe je niet alleen. Bij een zelfkritische houding van scholen hoort dat zij af en toe een buitenstaander vragen om naar de kwaliteit te kijken. Dat kan bijvoorbeeld heel goed door vakgenoten gebeuren. Leraren kijken bij elkaar, scholen komen bij elkaar over de vloer. Het kan binnen schoolbesturen, maar ook over schoolbesturen heen. Welke scholen zijn echt goed? Dat zijn de scholen die dit proces goed op orde hebben, die zijn aan te merken als lerende organisaties. Dat hebben wij in onze brief willen aangeven. Als deze beweging op gang komt, als scholen erin slagen om die kwaliteitscultuur, die verbetercultuur meer in de genen van hun schoolorganisatie te krijgen, ga je richting dat goede onderwijs. Het verschil tussen voldoende en goed blijkt niet alleen uit hoe je het op een eindtoets doet, maar juist ook uit een zelfbewuste houding en kijk op de situatie en het verbetertraject: waar sta ik en waar werk ik aan? Je kijkt nadrukkelijk naar de beweging die op gang komt. Dat is nieuw in dit gedifferentieerde toezicht. Het is niet de foto, maar de film: de beweging moet worden aangetoond.

Ik geef het voorbeeld van een school die misschien net aan de goede kant van de streep staat, maar die geen voortgang toont, die niet werkt aan verbeteringen, die in feite aan het watertrappelen is. Zo'n school maakt onvoldoende voortgang. Het is anders dan een school die misschien van «zeer zwak» komt, maar die een enorme beweging doormaakt en de weg naar boven heeft gevonden. Zulke aspecten willen wij nadrukkelijk een rol geven in het toezichtkader. Het is ingewikkeld. In de komende twee jaar willen wij er ook in de pilots aan gaan werken hoe wij dit inzichtelijk kunnen maken, hoe wij dit in kaart kunnen brengen opdat scholen en inspectie het een fair criterium vinden.

Mevrouw Jadnanansing vroeg of peer review de inspectie uiteindelijk niet overbodig kan maken. De differentiatie is er niet alleen tussen zeer zwak, zwak, voldoende, goed en excellent, maar ook in intensiteit. Het principe van verdiend vertrouwen is dat je meer zelf kunt doen naarmate je beter bent. Naarmate een school peer review en intervisie beter handen en voeten geeft, kan de inspectie wat meer op de achtergrond acteren. De inspectie kan dan eigenlijk vertrouwen op het kritische oordeel van anderen. Er is nog best een lange weg te gaan. Er zijn scholen waar al gewerkt wordt met leraren die elkaar beoordelen, maar de uitkomst is soms wel dat iedereen een voldoende krijgt. Als je dit goed wilt laten werken, als je peer review en intervisie goed wilt laten werken, dan vraagt dat van de beroepsgroep en van instellingen durf en moed om soms dat kritische en ongemakkelijke gesprek aan te gaan. Professionals moeten elkaar aanspreken op wat goed gaat, maar ook aangeven waar er ruimte voor verbetering is. Soms moeten zij heel kritisch zijn, bijvoorbeeld als er geen voortgang wordt geboekt, terwijl al jaren achtereen bekend is dat het op onderdelen onder de maat is.

Mevrouw Straus vroeg naar de rol van het inspectietoezicht in relatie tot de capacity building, verwijzend naar een Australisch voorbeeld. Er is een inspectie die toezicht houdt en een verbeterorganisatie die scholen helpt om sprongen in het proces te maken. Laat ik helder zijn: de inspectie wordt geen verbeteradviseur. Als wij het hebben over het onderscheid tussen het hoe en het wat, zal de inspectie altijd aangeven wat er beter zou kunnen. Hoe de school dat moet bereiken, is iets wat de school uiteindelijk zelf moet doen. Ik denk wel dat de inspectie gedifferentieerder kan aangeven op welke kwaliteitsaspecten scholen stappen zouden kunnen zetten. Dat is dat bredere kwaliteitsoordeel, waar ik nog op terugkom. Ik weet niet of zo'n Australische organisatie heel erg past in het Nederlandse bestel. Veel Angelsaksische landen hebben zeer staatgedreven onderwijs, waarbij scholen van de staat zijn en de staat één organisatie kan instellen die de scholen helpt bij het verbeteren. In Nederland hebben scholen een grote mate van autonomie. Als wij die willen bewaren, moeten wij scholen misschien ook de ruimte geven om keuzes te maken om stappen vooruit te zetten. Dat kan deels via een programma als School aan Zet. Ik denk ook aan LeerKRACHT. Uiteindelijk willen wij toe naar een situatie waarin er voor scholen wat te kiezen valt in aanpakken die de scholen helpen om stappen vooruit te zetten.

In het gedifferentieerde toezicht hebben wij misschien ook wel verschillende benaderingen in ondersteuningsaanbod. Dat is precies datgene wat wij met de VO-raad hebben besproken en wat inmiddels is beklonken in het sectorakkoord. Dat gebeurt ook in de PO-Raad. Het sectorakkoord daar kan hopelijk snel naar de Kamer komen. Zwakke en zeer zwakke scholen moeten echt verbeteren. Dat is geen kwestie van een keuze. In die zin mogen wij daar wat dwingender vormen van verbetering opleggen, net als wij dat de afgelopen vijf jaar met resultaat hebben gedaan.

Waarom zouden wij scholen die niet helemaal door het ijs zakken, maar die wel heel veel verbeterpotentieel onbenut laten, niet vragen om vooruitgang te laten zien? Misschien minder dwingend dan bij zwakke en zeer zwakke scholen, zullen wij ook die scholen stimuleren om aan verbeterprogramma's mee te doen, om van elkaar te leren, om eens te kijken bij collega's die het op onderdelen beter doen.

Ik bemerk enthousiasme bij schoolbesturen om aan dit soort dingen deel te nemen. Schoolbesturen geven zelf aan dat het gedifferentieerde oordeel van de inspectie zou kunnen helpen. Wat ook helpt is transparantie. De heer Bisschop stelde er vragen over. De heer Rog was er laaiend enthousiast over. Mevrouw Straus was wat kritischer. Ik denk dat het helpt als scholen laten zien waar zij staan, financieel, qua leerresultaten, qua veiligheid op school en qua resultaten van leerlingen in het vervolgonderwijs. Als dat goed op orde is, is dat een heel belangrijk instrument voor de inspectie. Laten wij wel wezen. Waarom zou een school twee keer zijn gegevens moeten invoeren als het ook simpel in één keer kan? De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er echt nog wel wat kan verbeteren. Ik ben zeer positief over de sprongen die het afgelopen jaar gemaakt zijn. Om in termen van de heer Van Meenen te spreken: de beweging gaat de goede kant op. Ik moet echter ook concluderen dat nog lang niet alle scholen meedoen aan Vensters voor Verantwoording. Ik moet ook concluderen dat heel veel ouders geen weet hebben van het feit dat ze bestaan. Ouders die de vensters wel kennen, zeggen: als ik erop kijk, vind ik niet datgene wat ik zoek. Met andere woorden, als wij dit willen doorontwikkelen, kunnen wij nog best een aantal sprongen maken. Ik heb de Kamer eerder een brief toegezegd over dit onderwerp. Die brief komt in de zomer.

Ik maak een enkele opmerking over het brede kwaliteitsoordeel. Als je breed naar kwaliteit wilt kijken, dan kijk je uiteraard naar onderwijsresultaten. Uiteindelijk gaat het er toch om wat kinderen leren. Daarnaast kijk je naar de processen, de sociale veiligheid, de kwaliteitszorg. Bij dat laatste denk ik aan de vraag of een school bezig is om een lerende organisatie te zijn. Daarbij kun je differentiëren in een soort hard minimumniveau – wat zijn de harde criteria aan de onderkant – en de bovenkant. Scholen worden niet alleen als «goed» betiteld op basis van goede eindexamenresultaten of goede resultaten op de eindtoets. Het vraagt echt wel wat meer.

De heer Van Meenen vroeg of dat betekent dat de overheid gaat sturen op didactisch handelen. Dat lijkt mij een misverstand. De keuzes die een school maakt in het didactisch handelen, zijn uiteraard aan de school zelf. Het is een van de essenties van de vrijheid van onderwijs. Waar de inspectie op beoordeelt, is de effectiviteit van het didactisch handelen. Hoe landt het in de klas en waar leidt het toe? Begrijpen de leerlingen de leraar, even afgezien van de keuze die hij maakt in zijn didactisch handelen? Is er sprake van differentiatie? Zijn leraren bezig om de stof te laten aansluiten op het niveau van leerlingen? Daarbij gaat het ook om het omgaan met verschillen. Dat kun je op verschillende manieren doen, maar wij willen wel graag dat het effectief is. Datzelfde geldt voor het leerklimaat op school.

De heer Rog vraagt wanneer een school als «zwak» betiteld wordt als wij het breder gaan trekken. Wordt een school «zwak» als er niet gestructureerd wordt gewerkt aan een aanpak van pesten op school? Het is niet zo dat je automatisch «zwak» wordt als je niet voldoet aan een verplichting in de wet, maar als de inspectie constateert dat de veiligheid van leerlingen in het geding is, is er reden tot actie. Dat zal zwaar meetellen in het oordeel van de inspectie.

De heer Van Meenen vroeg of wij belemmerende procesregels moeten laten varen en meer moeten kijken naar het horizontale toezicht. Ik ben absoluut voor dat laatste. Als je het hebt over het schrappen van procesregels, dan zijn er natuurlijk een aantal basiscriteria. Een van die procesregels is bijvoorbeeld de bevoegdheid van docenten. Je kunt natuurlijk alleen naar de resultaten, naar de outcome kijken. Of die docenten een papiertje op zak hebben of bezig zijn met hun eigen professionalisering, dat zou je buiten beschouwing kunnen laten. Dit is een van de procescriteria die ik liever niet loslaat. Sterker nog, wij constateren dat er op dit onderdeel echt nog wat te verbeteren is. De heer Van Dijk en ik hebben daar altijd mooie debatten over. Ik wil naar nul onbevoegde leraren voor de klas, afgezien van de leraren in opleiding, die misschien voor een uitzondering in aanmerking komen. Er zijn een aantal wezenlijke proceskenmerken die zo belangrijk zijn, dat ik de inspectie er graag naar wil laten kijken.

Binnenkort krijgen wij een interessant debat met de heer Bisschop over zijn initiatiefwetsvoorstel, dat nu naar ik meen bij de Raad van State ligt. Er is gevraagd naar de volgorde van een en ander. Het voorstel gaat uit van een wezenlijk andere visie op de inspectie en op de controle van kwaliteit. De lijn van de heer Bisschop is, kort gezegd, dat het toezicht zich beperkt tot de deugdelijkheidseisen in de wet. Dat betekent dat de inspectie wel moet kijken naar de vraag of leraren bevoegd zijn, maar niet naar de vraag of zij goed lesgeven en of de kinderen uiteindelijk iets leren. Uit de brief blijkt dat wij daar anders over denken. Wij pleiten voor een breder kwaliteitspalet en een breder kwaliteitsoordeel in plaats van een smaller.

De heer Bisschop heeft gevraagd of beroep en bezwaar mogelijk is. In de komende jaren gaan wij aan de slag en moet het goed duidelijk en gedragen worden op basis waarvan de inspectie tot een kwaliteitsoordeel komt. Formeel is er met de WOT geen beroep en bezwaar mogelijk op kwaliteitsoordelen van de inspectie. Er is wel de mogelijkheid voor scholen om een klacht in te dienen, maar dat gebeurt niet of nauwelijks. Scholen kunnen ook een zienswijze indienen, die in het uiteindelijke rapport van de inspectie wordt meegenomen.

Ik kom op het pièce de résistance: het enkelvoudige oordeel. Ik denk dat het geen kwaad kan als wij in Nederland niet alleen kijken naar de onderkant en daar vervolgens het stempeltje «zwak» of «zeer zwak» op plakken. In die zin hebben wij al jarenlang een enkelvoudig oordeel, dat ook zo zijn functie heeft. In de wet staat helder hoelang een school «zwak» of «zeer zwak» mag zijn en wanneer wij er een keer een punt achter zetten. Dan zeggen wij: nu heb je lang genoeg de tijd gehad om je te verbeteren; in het belang van kinderen houdt het een keertje op. Daar is zo'n enkelvoudig oordeel essentieel en wezenlijk voor. Ik zou daar niet van af willen. Ook «basiskwaliteit» is al jarenlang een enkelvoudig oordeel zonder enige beloning voor of erkenning van scholen die het goed doen. Ik zou het mooi vinden als wij een aantal stappen die kant op zetten. Wij trekken het gebouw omhoog om scholen een perspectief te geven. Wij laten zien waar ze naartoe kunnen werken. Als ze daarin slagen, geven wij ze daar erkenning voor. Dat kan een voorbeeld zijn voor andere scholen. Als wij met zijn allen zeggen dat wij streven naar goed onderwijs, dan vraag ik mij af hoe scholen goed kunnen worden als wij niet laten zien wat goed is.

Ik zie in de praktijk dat dit fantastisch werkt. Het gaat om kwaliteitsoordelen van de inspectie, maar sinds een jaar of twee hebben wij het predicaat «excellente school». Ik raad de leden aan om eens te gaan kijken op scholen die hieraan meedoen. Wat betekent het voor hun school? Er wordt gepraat over de vraag wat kwaliteit eigenlijk is. Het motiveert de mensen om ergens naartoe te werken. Als het lukt, dan is er ongelooflijke trots bij schoolteams en bij scholen dat zij die erkenning ontvangen. Dat is wat wij hier uiteindelijk ook mee willen. Wij willen scholen die het goed doen, meer belonen. Leidt dat tot concurrentie of scholen tegen elkaar opzetten? Ik geloof dat helemaal niet. Er is helemaal niks mis met de wil om het goed te doen en misschien ook wel wat beter dan de rest. Niemand wordt er slechter van als een school het goed doet, als wij erkennen dat een school «excellent» is. Ook uit internationaal onderzoek blijkt dat ambitie, de wil om het beter te doen, wezenlijk is voor de kwaliteit van het onderwijs.

Ik noem het voorbeeld uit de klas. Als een leerling ongelooflijk heeft zitten zwoegen op een werkstuk en er iets fantastisch van heeft gemaakt, dan krijgt hij een 9. Dan zeggen wij toch ook niet: wij geven maar geen 9, want dat is zo demotiverend voor de rest van de klas, die misschien een 6 of een 7 haalt? Met andere woorden, wij moeten erkenning geven voor het werk dat scholen in hun school steken. Daar is op zich niks mis mee.

Er komen pilots die twee jaar draaien. Hoe breng je beweging in kaart? Hoe zie je toe op goede kwaliteitszorg op scholen? Wanneer is het geslaagd? Dat is het geval als het leidt tot een waarderingskader dat begrijpelijk is en dat recht doet aan datgene wat er op scholen gebeurt en wat op draagvlak kan rekenen. Er moet voldoende ruimte blijven voor de ambities van scholen om hun eigen identiteit te ontwikkelen en het daar binnen de school over te hebben.

Zal de inspectie de komende jaren extra adviseren? De inspectie wordt geen verbeteradviseur. Wij gaan meer secuur in kaart brengen wat goed gaat en wat beter kan. Dat helpt scholen uiteraard wel. De gesprekken daarover zullen uiteraard intensiever zijn. Wij willen discussie met de scholen hebben over de dingen waarop zij moeten letten. Wat is precies het verschil tussen een school die het voldoende doet en een school die als «goed» wordt gekwalificeerd? Dat zal intensieve gesprekken met zich meebrengen.

Los daarvan hebben wij afspraken gemaakt om scholen zelf meer mogelijkheden te geven om die verbeterslag te maken met verbeterprogramma's. Daar is de komende jaren ook geld voor uitgetrokken. Ik verwijs naar het sectorakkoord met het voortgezet onderwijs.

Mevrouw Jadnanansing vroeg naar de validiteit van examens. Hoe houdt de inspectie toezicht op het College voor Examens? Het mooie van het college is dat het een instituut is dat al aan enige mate van peer review doet. Het laat regelmatig onafhankelijke experts – vaak zijn dat docenten uit het onderwijs – kijken naar de validiteit en de betrouwbaarheid van examens. Dit jaar vindt een verdiepingsonderzoek plaats naar de equivalering van de examens. Er wordt nagegaan of het College voor Examens kan aantonen dat de examens valide en betrouwbaar zijn. Dat is een verificatieonderzoek van het onderzoek dat het college zelf al door die onafhankelijke experts laat uitvoeren.

De heer Van Meenen (D66): Voorzitter. Het is zo jammer, want wij zijn het bijna met elkaar eens. Wat mij betreft zijn er maar een paar punten van verschil. Dat gaat over die predicaten. In de richting van de PvdA en de VVD wil ik nog een keer duidelijk maken wat het verschil is tussen een pluim en een predicaat. Pluimen zijn prima, maar die worden uitgedeeld als er verbetering is. Je kunt ook een pluim geven aan een heel zwakke leerling die zich aan het verbeteren is. Een pluim waardeert verbetering, maar een predicaat waardeert de status quo en is daarmee fataal voor wat wij met elkaar beogen.

Over het didactisch handelen heb ik al genoeg gezegd. Ik vind dat dat er echt uit moet. «Basiskwaliteit» is ook een predicaat, maar daar gaat een wereld van verschil achter schuil. Dat zal bij elk predicaat zo zijn. Predicaten verhullen per definitie verschillen en zijn dus niet transparant. Wij weten uit de ervaringen van de laatste jaren dat predicaten de dominante factoren in het debat over de kwaliteit van de scholen zijn, ook in de gesprekken tussen ouders. Het is per se niet gericht op verbetering van de kwaliteit en dat is wat wij met zijn allen beogen.

De heer Dronkers zoekt een opvolger. Zoals het er nu voorstaat, zie ik één grote kandidaat aan deze tafel en dat is de heer Dekker, maar dat moet hij niet willen. Om hem tot rede te brengen, vraag ik een VAO aan om juist op de punten van het predicaat en de didactiek moties in te dienen.

De heer Rog (CDA): Voorzitter. In mijn eerste termijn zei ik dat het een van de lessen van de commissie-Dijsselbloem is dat wij ons als overheid niet moeten bemoeien met het didactisch handelen in het klas. Wij zien dat de Staatssecretaris en de Minister voorstellen om ons daar juist wel mee te gaan bemoeien. Ik vind dat een zorgelijke ontwikkeling. De Minister zegt dat hij niet gaat voorschrijven welke boeken moeten worden gebruikt, maar rond de sociale veiligheid stelt het kabinet voor om heel precies te omlijnen welke staatspestprotocollen wel toegestaan zijn en welke niet. Ik herinner aan mijn vraag of een school het predicaat «zwak» kan krijgen als hij niet voldoet aan het juiste pestprotocol. Ik lees dat dat mogelijk is. De Staatssecretaris is om die vraag heen gegaan.

Dan de initiatiefwet van mijn collega Bisschop. Ik denk dat het goed is dat ik het als collega voor de heer Bisschop opneem. Ik neem dit hoog op. De Staatssecretaris heeft in een bijzin gezegd dat het initiatiefvoorstel niet in zijn straatje past. Ik denk dat het niet kan en dat het parlementair niet correct is om een belangrijke initiatiefwet van een Kamerlid op deze manier weg te zetten en zelf door te gaan met pilots en wetgeving. Ik denk dat het de bewindslieden zou sieren als zij nu een pas op de plaats zouden maken, een brede discussie zouden aangaan in het veld, maar ook de Kamer de gelegenheid zouden geven om dit wetsvoorstel erbij te betrekken. Pas daarna zouden zij stappen behoren te zetten gericht op een breed draagvlak.

Staatssecretaris Dekker: Voorzitter. Bij het didactisch handelen in de klas gaat het niet zozeer om het didactisch handelen as such, als wel over de effecten ervan. De kijkwijzer is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Als er dingen in staan waarover geen duidelijkheid bestaat, dan moet de kijkwijzer worden veranderd en niet het feit dat de inspectie kijkt naar het effect van didactisch handelen. Wij willen uiteindelijk allemaal dat kinderen iets opsteken van de lessen die zij krijgen.

Kan een school «zwak» zijn als hij het pestprotocol niet toepast? Met deze vraag loopt de heer Rog heel erg vooruit op een komende discussie in de Kamer. Er ligt nog geen wet voor. In zijn algemeenheid kan ik zeggen dat het niet voldoen aan een wettelijke verplichting as such nooit voldoende is om op basis daarvan het oordeel «zwak» uit te spreken. Als een school «zwak» is, is er meer aan de hand dan alleen dit.

Mevrouw Straus noemde het externe kwaliteitstoezicht als een heel belangrijke voorwaarde om het oordeel «goed» te kunnen krijgen. In beginsel gaan wij daarin mee, maar ik maak er twee opmerkingen bij. Het is typisch iets waaraan in de pilotfase handen en voeten moet worden gegeven. Dat heeft ermee te maken dat het niet een digitaal iets is. Het is niet «je hebt een kwaliteitscultuur en je bent een lerende organisatie» of helemaal niet. Het is een glijdende schaal. Een goede school voldoet aan al die dingen waaraan mevrouw Straus refereert, maar het is altijd de vraag waar het snijvlak ligt: wanneer is een school «voldoende» en wanneer wordt hij «goed»?

Mevrouw Jadnanansing vroeg hoe dit maatschappelijk uitpakt, ook voor de ouders. Ik denk dat dit ouders kan helpen ...

Staatssecretaris Dekker: Dan doe ik dat schriftelijk, al was het maar omdat dat mij de mogelijkheid geeft om de vragen op te zoeken. Sorry dat ik ze even kwijt ben. Overigens hebben wij morgen een debat over passend onderwijs. Wellicht dat de vragen daar aan de orde kunnen komen.

Het debat over een check op bestuurders loopt natuurlijk al heel erg lang. Een check vooraf op bestuurders is enorm ingewikkeld. Zie het initiatiefvoorstel van Van Dijk. Zie het initiatiefvoorstel van Çelik en Mohandis. Zie het advies van de Onderwijsraad, die ook zegt dat het te ingewikkeld is en dat wij er beter niet aan kunnen beginnen. Wij moeten een inspectie met tanden hebben die kan ingrijpen als het niet goed gaat. Ik heb gisteren de antwoorden op de schriftelijke vragen van de heer Marcouch naar de Kamer gezonden. In het specifieke geval van de school in Amsterdam, die overigens nog geen bekostiging aan ons heeft gevraagd en volgens mij ook nog geen huisvesting heeft, hebben wij in de wet haken om daarin te duiken. Dit staat los van het feit dat het Openbaar Ministerie op dit moment bekijkt hoe het de uitspraken van de heer Khoulani moet beoordelen.

Dan de volgordelijkheid. Er ligt vooralsnog geen aanpassing van de WOT in de Kamer voor. Wij gaan aan de slag met pilots als uitvoering van een voornemen in het regeerakkoord, dat inmiddels ook alweer anderhalf jaar oud is. Het is echt zaak om hiermee aan de gang te gaan. Met de PO-Raad en de VO-raad hebben wij gesproken over de vraag of wij meer kunnen doen om een verbetercultuur in scholen op gang te brengen. Ik zou het echt zonde vinden om nu te gaan wachten. Wij hebben het al jaren over stagnatie. Kom op, laten wij vooruitgaan. Het staat de heer Bisschop volledig vrij om ervoor te zorgen dat zijn initiatiefvoorstel zo snel mogelijk in de Kamer landt. Dan kunnen wij het wat mij betreft onmiddellijk bespreken. Ik constateer wel dat het precies de andere kant opgaat. Het is gericht op het beperken van het toezicht tot deugdelijkheidseisen, terwijl wij juist naar een breder kwaliteitsoordeel toe willen.