Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Dit wetsvoorstel wijzigt een aantal wetten op het terrein van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De wijzigingen betreffen met name het gebied van de socialezekerheidswetgeving. Het wetsvoorstel behelst onder andere wijzigingen die voortvloeien uit door het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) en Sociale Verzekeringsbank (SVB) aangedragen knelpunten in de uitvoering. Hiernaast dienen enkele voorstellen ter verduidelijking en nadere invulling van eerder gemaakte beleidskeuzes en het herstellen van omissies. Tot slot is de maatregel «temporiseren heffingskorting in het referentieminimumloon» uit het Regeerakkoord opgenomen in dit wetsvoorstel (bijlage bij Kamerstukken II, 33 410, 2012–2013, nr. 15, onder F, sociale zekerheid, punt 80). Met de voorgestelde wijzigingen worden geen substantiële beleidswijzigingen beoogd. Het wetsvoorstel behelst derhalve enkel zogenoemd «klein beleid». Hiermee voldoet het wetsvoorstel aan de drie criteria die de regering in de brief van 20 juli 2011 heeft gesteld aan verzamelwetgeving, nl. onderlinge samenhang, geen omvangrijke en complexe onderdelen en geen politiek omstreden inhoud (Kamerstukken I 2010/11, 32 500 VI, M).

In het artikelsgewijze deel van de memorie van toelichting wordt nader ingegaan op de verschillende wijzigingsvoorstellen. Dit wetsvoorstel is door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de toetsende instanties voorgelegd. Door het UWV, de SVB, en de Inspectie SZW zijn toetsen uitgebracht. Tevens is advies gevraagd aan de gemeenten via het Uitvoeringspanel en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Tot de inwerkingtreding van de 4^e tranche van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) was het voor een bestuursorgaan op grond van algemene publiekrechtelijke beginselen mogelijk om een aan een belanghebbende te betalen geldschuld (zoals proceskostenvergoeding, griffierechten en andere vormen van schadevergoeding, waaronder wettelijke rente) te verrekenen met een vordering uit onverschuldigde betaling die het bestuursorgaan op een belanghebbende had.

Het sindsdien geldende artikel 4:93, eerste lid, Awb bepaalt dat verrekening van een geldschuld met een bestaande vordering slechts geschiedt, voor zover in de bevoegdheid daartoe bij wettelijk voorschrift is voorzien. Voor de verrekening van een onverschuldigde betaling met een uitkering is al een wettelijke regeling in de materiewetten opgenomen. In de tweede plaats kan verrekening plaatsvinden met een uitkering van een andere instantie, zoals de SVB of gemeente. Voor andere vormen van verrekening bestaat thans geen expliciete (bestuursrechtelijke) wettelijke basis. Door middel van de voorgestane wijziging wordt tussen de eerste stap (verrekening met uitkering of toeslag) en de volgende stap (verrekening met uitkering van een andere instantie) een stap tussengevoegd, namelijk verrekening met een vordering anders dan uitkering of toeslag die een belanghebbende op het bestuursorgaan heeft.

Het gaat om: artikel 17g van de Algemene Kinderbijslagwet (AKW), artikel 45 van de Algemene nabestaandenwet (Anw), artikel 17i van de Algemene Ouderdomswet (AOW), artikel 14g van de Toeslagenwet (TW), artikel 27g van de Werkloosheidswet (WW), artikel 29g van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), artikel 54 van de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ), artikel 24 van de Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (Wet IOW), artikel 28 van de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), artikel 28 van de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), artikelen 2:66 en 3:43 van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wet Wajong), artikel 60a van de Wet werk en bijstand (WWB), artikel 96 van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (Wet WIA), en artikel 45g van de Ziektewet (ZW).

Het verrekeningsartikel van de boete, waarin het nieuwe artikellid wordt opgenomen, is van overeenkomstige toepassing verklaard op de terugvordering van de onverschuldigde betaling, zodat een aan een belanghebbende toekomende schadevergoeding of proceskostenvergoeding kan worden verrekend met een uitkering of toeslag van het bestuursorgaan, een uitkering of toeslag van een ander bestuursorgaan of een opgelegde boete.

Op grond van de artikelen 4:93, derde lid en 4:98, eerste lid, van de Awb zijn de artikelen 119, 120 en 129 van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (BW) op de verrekening van toepassing. Dit houdt in dat wettelijke rente is verschuldigd op het moment dat de schuldenaar met de betaling in verzuim is en dat de verrekening terugwerkt tot en met het tijdstip waarop de bevoegdheid tot verrekening is ontstaan.

In artikel 17h is thans geregeld dat wanneer als gevolg van verrekening van de bestuurlijke boete (bij recidive) over de beslagvrije voet van de uitkering, de betrokkene algemene bijstand op grond van de Wet werk en bijstand is toegekend, een deel van de uitkering voor verrekening wordt vrijgelaten. Dit is noodzakelijk omdat anders door cumulatie van de bruto uitkering en de bijstandsuitkering het toetsingsinkomen in veel gevallen te hoog zal zijn om nog in aanmerking te kunnen komen voor de huurtoeslag, de zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Het vrij te laten deel van de uitkering bij de verrekening wordt bij ministeriële regeling vastgesteld. Hiermee wordt een compensatie geboden voor het (gedeeltelijk) niet of niet meer in aanmerking komen voor genoemde toeslagen.

Omdat voor de uitvoeringsinstanties niet op voorhand duidelijk is in hoeverre betrokkenen recht hebben op deze compensatie is het van belang dat betrokkenen deze compensatie aanvragen bij de desbetreffende uitvoeringsinstantie. In het eerste wijzigingsonderdeel is geregeld dat de compensatie op aanvraag wordt vastgesteld.

In het tweede wijzigingsonderdeel is geregeld dat bij ministeriële regeling nadere regels kunnen worden gegeven voor de uitvoering van de compensatieregeling. Dit kan noodzakelijk zijn omdat bewijsstukken van de belanghebbende kunnen worden verlangd om bijvoorbeeld de leefsituatie (al dan niet alleenstaand) aan te kunnen tonen en om regels te kunnen stellen over de frequentie waarin wijzigingen in het compensatiebedrag worden doorgevoerd.

De maatregel betreft een tijdelijke koopkrachtmaatregel voor sociale minima, die is afgesproken in het Regeerakkoord. De oorspronkelijke afbouwperiode van 20 jaar wordt hierdoor verlengd naar 22 jaar. De regering kiest in dit wetsvoorstel voor een afbouw in halfjaarlijkse stappen van 1,25%. Deze wijze van afbouw sluit aan bij de halfjaarlijkse indexering van de uitkeringen en de bestaande afbouwsystematiek in halfjaarlijkse stappen. Vanaf 2018 wordt de dubbele heffingskorting in het referentieminimumloon halfjaarlijks, per januari en juli van elk jaar, weer met 2,5 procentpunt afgebouwd.

Het temporiseren van de afbouw van de dubbele algemene heffingskorting in het referentieminimumloon zal doorwerken in de volgende regelingen:

• 1. Wet werk en bijstand (WWB);

• 2. Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW);

• 3. Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ);

• 4. Toeslagenwet (TW);

• 5. Algemene nabestaandenwet (Anw).

In artikel 45a is thans geregeld dat wanneer als gevolg van verrekening van de bestuurlijke boete (bij recidive) over de beslagvrije voet van de uitkering, de betrokkene algemene bijstand op grond van de Wet werk en bijstand is toegekend, een deel van de uitkering voor verrekening wordt vrijgelaten. Dit is noodzakelijk omdat anders door cumulatie van de bruto uitkering en de bijstandsuitkering het toetsingsinkomen in veel gevallen te hoog zal zijn om nog in aanmerking te kunnen komen voor de huurtoeslag, de zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Het vrij te laten deel van de uitkering bij de verrekening wordt bij ministeriële regeling vastgesteld. Hiermee wordt een compensatie geboden voor het (gedeeltelijk) niet of niet meer in aanmerking komen voor genoemde toeslagen.

Omdat voor de uitvoeringsinstanties niet op voorhand duidelijk is in hoeverre betrokkenen recht hebben op deze compensatie is het van belang dat betrokkenen deze compensatie aanvragen bij de desbetreffende uitvoeringsinstantie. In het eerste wijzigingsonderdeel is geregeld dat de compensatie op aanvraag wordt vastgesteld.

In het tweede wijzigingsonderdeel is geregeld dat bij ministeriële regeling nadere regels kunnen worden gegeven voor de uitvoering van de compensatieregeling. Dit kan noodzakelijk zijn omdat bewijsstukken van de belanghebbende kunnen worden verlangd om bijvoorbeeld de leefsituatie (al dan niet alleenstaand) aan te kunnen tonen en om regels te kunnen stellen over de frequentie waarin wijzigingen in het compensatiebedrag worden doorgevoerd.

Verder is toegevoegd dat de compensatie niet vatbaar is voor beslag. Deze regeling komt overeen met de regeling in de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen op grond waarvan in het algemeen geen beslag op toeslagen mogelijk is.

Volkenrechtelijke organisaties hebben vaak een eigen sociale zekerheidsstelsel voor hun werknemers. Om te voorkomen dat deze werknemers zowel onder het eigen stelsel van sociale zekerheid vallen als onder het Nederlandse sociale zekerheidsstelsel, kan in die gevallen in de zetelovereenkomst die Nederland met de volkenrechtelijke organisaties afsluit, worden bepaald dat deze werknemers zijn uitgesloten van het Nederlandse sociale zekerheidsstelsel. Daarbij stelt Nederland zich op het standpunt dat er óf voor het Nederlandse stelsel wordt gekozen óf voor het stelsel van de volkenrechtelijke organisatie. Het gaat om een totaalpakket waarmee de mogelijkheid tot «shoppen» waarbij men per regeling de voor de werknemers meest gunstige voorziening kiest, wordt voorkomen.

Nederland gaat alleen akkoord met het buiten de Nederlandse sociale zekerheid plaatsen van de medewerkers van volkenrechtelijke organisaties wanneer wordt voldaan aan bepaalde minimum voorwaarden. De risico’s die minimaal gedekt moeten worden zijn ouderdom, overlijden, ziekte en arbeidsongeschiktheid en ziektekosten. Daarbij moet het gaan om een verplichte risicodekking, het wordt niet aan de werknemer zelf overgelaten om zich vrijwillig te verzekeren. Het hebben van een dekking tegen het risico van werkloosheid en een kinderbijslagregeling wordt niet als harde eis gesteld.

Indien een internationale organisatie een sociaal stelsel kent dat voldoet aan de minimumvoorwaarden maar een werkloosheidsverzekering in dit sociaal stelsel ontbreekt, kan de werknemer op grond van het huidige artikel 3, vijfde lid, onderdeel b, van de WW om die reden toch met succes aanspraak maken op een Nederlandse WW-uitkering. Aangezien in deze situatie voor deze Nederlandse WW-verzekering geen premie is betaald is dit onwenselijk. Voor het draagvlak onder de werknemersverzekeringen is het van belang dat de groep mensen die recht kan hebben op de WW-uitkering overeenkomt met de groep mensen voor wie WW-premie wordt betaald.

Overigens behouden medewerkers van een volkenrechtelijke organisatie wel de mogelijkheid zich vrijwillig te verzekeren tegen de gevolgen van werkloosheid op basis van artikel 53, eerste lid, onderdeel c WW (mits zij aan de voorwaarden voldoen).

In artikel 37 van de WW is de wet WIA niet opgenomen. Daaruit zou kunnen worden afgeleid dat de overheidswerkgever die een WIA-uitkering doorbetaalt premie aan het AWf en de sectorfondsen verschuldigd is. Dat is niet bedoeld. Met deze wijziging wordt verduidelijkt dat als uitkeringen op grond van de Wet WIA via de overheidswerkgever worden betaald, premiebetaling overeenkomstig de andere wetten plaatsvindt. Dit is in overeenstemming met de bestaande praktijk.

De overheidswerkgever is voor overheidswerknemers verplicht eigenrisicodrager voor de WW en betaalt geen premie aan een sectorfonds of premie aan het Algemeen Werkloosheidsfonds (AWf). Indien een overheidswerknemer een uitkering ontvangt kan UWV die rechtstreeks betalen aan de overheidswerknemer, dan wel via de overheidswerkgever. Als UWV de uitkering betaalt aan de overheidswerkgever ter doorbetaling aan de overheidswerknemer, is de overheidswerkgever over de uitkering geen premies voor het sectorfonds en het AWf verschuldigd en UWV vergoedt die premies niet aan de overheidswerkgever.

Een aanvraag voor een uitkering in verband met zwangerschap en bevalling moet 2 weken voor de ingangsdatum gedaan worden. Dit geldt zowel voor werknemers en gelijkgestelden (artikel 3:11, eerste lid, en artikel 3:12, eerste lid) Wet arbeid en zorg) als voor zelfstandigen (artikel 3:22 lid 1). Voor werknemers en gelijkgestelden bestaat eveneens de mogelijkheid van verlof en een uitkering in verband met adoptie en pleegzorg: ook een aanvraag voor een uitkering in verband met adoptie en pleegzorg moet 2 weken voor de aanvang van het verlof door de werknemer respectievelijk 2 weken voor de datum waarop de gelijkgestelde het recht op uitkering wil laten ingaan, door hem worden gedaan (artikel 3:11, derde lid).

Het komt regelmatig voor dat het UWV geconfronteerd wordt met (veel) te late aanvragen. Uitkeringen die meer dan 5 jaar later worden aangevraagd worden geweigerd, dit naar analogie van de verjaringstermijn in artikel 4:104 van de Algemene wet bestuursrecht. Het is gewenst in de Wet arbeid en zorg een termijn waarover bij te late aanvragen wordt uitgekeerd op te nemen die aansluit bij de aanvraagtermijnen die UWV bij andere uitkeringen hanteert (in dit verband kan bijvoorbeeld worden verwezen naar artikel 38a, negende lid, ZW). Daarom wordt voorgesteld dat het UWV de uitkering slechts toekent voor zover deze betrekking heeft op zwangerschaps- en bevallingsverlof dat heeft plaatsgevonden in de twaalf maanden voorafgaande aan de aanvraag. Voor te late aanvragen voor een uitkering in verband met adoptie en pleegzorg wordt dezelfde regeling voorgesteld. De huidige mogelijkheid van afwijking in bijzondere gevallen ten aanzien van de termijn in artikel 3:11, eerste en derde lid, artikel 3:12, eerste lid, en artikel 3:22, eerste lid, gaat nu gelden voor de termijn van een jaar waarin het UWV met terugwerkende kracht een uitkering toekent.

In de arbeidsongeschiktheidswetten is vanaf 29 december 2005 opgenomen dat verzekeringsartsen bij de claimbeoordeling arbeidsongeschiktheidswetten gebruik maken van de wetenschappelijke inzichten met betrekking tot een diagnose. Daarbij is bepaald dat de wetenschappelijke inzichten in een ministeriële regeling worden vastgelegd. Tussen 2006 en 2011 zijn twintig verzekeringsgeneeskundige protocollen tot stand gebracht en geïmplementeerd. Een protocol bevat een omschrijving van de aandoening, de prognose, de diagnosestelling en de behandeling, gekoppeld aan de beoordeling van functionele mogelijkheden en werkhervatting. Ze ondersteunen de verzekeringsarts bij de beoordeling. Deze protocollen zijn erop gericht om tot een verhoging van de kwaliteit van de claimbeoordeling te komen. Zij zijn opgenomen in een ministeriële regeling: de Regeling verzekeringsgeneeskundige protocollen.

Protocollen zijn goede instrumenten gebleken. De regering wil dan ook de verplichting om bij de beoordeling van de arbeidsongeschiktheid de wetenschappelijke inzichten (bij voorbeeld in de vorm van protocollen) te gebruiken handhaven.

Het vastleggen van een protocol in een ministeriële regeling past naar de huidige inzichten niet bij een geneeskundige richtlijn. De eerste reden is dat verzekeringsartsen vanuit de medische optiek geredeneerd protocollen moeten gebruiken; daarvoor is geen ministeriële regeling nodig. De tweede reden is dat de gebruikelijke periodieke actualisering van protocollen steeds tot aanpassing van de ministeriële regeling leidt. Afschaffen van de ministeriële regeling leidt dan ook tot minder regeldruk en administratieve lastendruk, terwijl geen afbreuk wordt gedaan aan de kwaliteit van de claimbeoordeling. Wel is het van belang in de wet te waarborgen dat bij de beoordeling gebruik wordt gemaakt van wetenschappelijke inzichten. Ook het UWV hecht daar aan.

Met het oog hier op stelt de regering voor om artikel 18, tiende lid, van de WAO in die zin te wijzigen dat de verplichting om de protocollen vast te leggen in een ministeriële regeling vervalt. Een overeenkomstige wijziging wordt voorgesteld met betrekking tot artikel 2, tiende lid WAZ, artikel 2:5, zevende lid en artikel 3:1, tiende lid Wet Wajong, artikel 6, zesde lid, WIA en artikel 19ab ZW. De huidige Regeling verzekeringsgeneeskundige protocollen komt daarmee te vervallen.

In artikel 27, eerste lid, onderdeel d, van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur wordt thans verwezen naar de Arbeidsinspectie of de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst als de instanties die, ressorterende onder de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, desgevraagd alle persoonsgegevens dienen te verstrekken uit hun bestanden aan het Bureau bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur.

Met ingang van 1 januari 2012 zijn de organisaties en activiteiten van de Arbeidsinspectie (AI), de Inspectie Werk en Inkomen (IWI) en de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) samengevoegd in de Inspectie SZW. Met onderhavige wijziging wordt naar de nieuwe organisatie verwezen.

Omwille van de duidelijkheid is in het nieuwe derde lid van artikel 12 van de Wet financiering sociale verzekeringen (Wfsv) bepaald dat de heffingskorting voor de volksverzekeringen geldt wanneer sprake is van een premieplicht gedurende het gehele kalenderjaar. Bij ministeriële regeling wordt bepaald hoe het bedrag van de heffingskorting wordt bepaald in geval van niet premieplichtig zijn gedurende het gehele kalenderjaar.

Bij regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 7 december 2012, 2012-0000049118, tot wijziging van de Regeling Wfsv in verband met inkomen premie volksverzekering en nadere regels mobiliteitsbonussen (Stcrt. 26031) is reeds een nieuw artikel 2.6a in de Regeling Wfsv opgenomen waarbij een regeling is gegeven voor de heffingskorting bij premieplichtigheid over een gedeelte van het kalenderjaar. Daar is bepaald, dat het recht op het deel van de heffingskortingen dat betrekking heeft op de volksverzekeringen wordt beperkt naar rato van de periode dat deze personen in Nederland voor de volksverzekeringen verzekerd zijn. Het betreft met name premieplichtigen die in het buitenland wonen en slechts gedurende een deel van het jaar in Nederland aan de premieheffing zijn onderworpen en inwoners van Nederland die een deel van het jaar in het buitenland verzekerd zijn omdat zij in het buitenland arbeid verrichten. Dit nieuwe artikel is gebaseerd op artikel 13 van de Wfsv en is op 1 januari 2013 in werking getreden.

Het nieuwe derde lid van artikel 12 van de Wfsv zal met terugwerkende kracht in werking treden met ingang van 1 januari 2013 zodat artikel 2.6a van de Regeling Wfsv geacht wordt gebaseerd te zijn op het nieuwe derde lid.

In artikel 50, tweede lid, van de Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW) is bepaald dat die wet met ingang van 1 juli 2016 vervalt. Deze bepaling is opgenomen omdat op grond van artikel 3, eerste lid, onderdelen a en b, van de wet de persoon die als laatste recht kan hebben op een uitkering (de persoon die op 30 juni 2011 werkloos wordt of recht krijgt op de loongerelateerde uitkering van de WGA en op die dag 60 jaar is) op 30 juni 2016 de leeftijd van 65 jaar bereikt. Op grond van artikel 6, eerste lid, onderdeel f, van de wet vervalt het recht op uitkering immers bij het bereiken van de leeftijd van 65 jaar. Met de leeftijd van 65 jaar is de AOW-leeftijd bedoeld. Strekking van de wet is immers werkloze oudere personen na het aflopen van hun uitkering op grond van de Werkloosheidswet of de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen een uitkering te verstrekken ter overbrugging van de periode tot aan de AOW-leeftijd.

In Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd wordt de AOW-leeftijd stapsgewijs verhoogd tot 66 jaar in 2019 en 67 jaar in 2023. Bij het Besluit aanpassing wetten inzake verhoging AOW-leeftijd is verzuimd deze leeftijdsverhoging ook door te vertalen in de datum, genoemd in artikel 50, tweede lid, IOW. Dit wordt met deze wijziging gecorrigeerd.

Bij gelegenheid van het aanpassen van de wetten aan de verhoging van de AOW-leeftijd is vastgesteld dat alle uitkeringswetten een wettelijk geregelde uitsluitingsgrond/eindigingsgrond hebben bij het bereiken van de leeftijd van 65 jaar c.q. (met ingang van 1 januari 2013) de pensioengerechtigde leeftijd, bedoeld in artikel 7a van de AOW. Gebleken is echter dat bij de IOAW en de IOAZ een dergelijke uitsluitingsgrond ontbreekt. Met deze opdracht wordt deze omissie hersteld. In de dagelijkse uitvoeringspraktijk van beide wetten verandert hierdoor echter niets: het gaat derhalve slechts om een technische aanpassing.

Deze wijziging kon niet worden meegenomen in het Besluit aanpassing wetten inzake verhoging AOW-leeftijd aangezien artikel V van de Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd daarvoor geen grondslag biedt.

Met ingang van 1 juli 2012 is aan artikel 3 van de Wet participatiebudget een zesde lid toegevoegd, als gevolg waarvan het niet meer is toegestaan om aan een persoon jonger dan 27 jaar die uit ‘s Rijks kas bekostigd onderwijs kan volgen, een re-integratievoorziening aan te bieden. Als gevolg van die wetswijziging is het ook niet langer toegestaan het participatiebudget in te zetten ter voorkoming van schooluitval bij jongeren van 18 tot 27 jaar. Op grond van artikel 3, derde lid, van de Wet participatiebudget kan het participatiebudget wel worden ingezet ter voorkoming van schooluitval bij jongeren van 16 of 17 jaar voor wie de leerplicht of kwalificatieplicht nog niet is geëindigd en ten aanzien van wie het college van oordeel is dat een leer-werktraject geraden is, voor zover deze re-integratievoorzieningen voorzien in de kosten van ondersteuning die nodig zijn bij een leer-werktraject voor die personen. Met wijziging van artikel 3, derde lid, van de Wet participatiebudget wordt gerealiseerd dat het participatiebudget ook kan worden ingezet ter voorkoming van schooluitval bij jongeren van 18 tot 27 jaar die door een leer-werktraject alsnog een startkwalificatie kunnen behalen. Bij zowel 16-, 17- als 18- tot 27-jarigen geldt dat de inzet van het participatiebudget beperkt is tot de bekostiging van ondersteuning bij leer-werktrajecten.

Met de aanpassing van artikel 3, vierde lid, wordt duidelijk welke wetten van toepassing zijn bij een aanbod voor een re-integratievoorziening. Daarmee wordt geregeld, dat ook de voorzieningen op grond van de IOAW en IOAZ uit het participatiebudget worden bekostigd. Daarbij is rekening gehouden met de wijzigingen die zijn aangebracht middels de Wet tot wijziging van de wet inburgering en andere wetten in verband met de versterking van de eigen verantwoordelijkheid van de inburgeringsplichtige (Stb. 2012, 430).

Aan dit onderdeel zal terugwerkende kracht tot en met 1 juli 2012 worden verleend.

Voorgesteld wordt de delegatiebepaling voor het Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten te harmoniseren met de delegatiebepalingen voor dat besluit zoals die zijn opgenomen in andere arbeidsongeschiktheidswetten.

Het opnemen van de mogelijkheid om bij amvb van de Wet WAJONG af te wijken, is niet conform de motie Jurgens. In het kader van de Wet van 27 september 2012 tot wijziging van een aantal wetten op het terrein van het Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid teneinde deze in overeenstemming te brengen met de motie van het voormalige Eerste Kamerlid Jurgens (Stb. 2012, 657) is besloten om de afwijkingsbevoegdheid in de WAO en de Wet WIA in de grondslagen van het Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten te handhaven. Voor de grondslagen van het Schattingsbesluit is gebleken dat het niet mogelijk is om de methodiek van het Schattingsbesluit zoveel duidelijker in de WAO en de Wet WIA neer te leggen dat met zekerheid kan worden vastgesteld dat er in het Schattingsbesluit geen sprake is van afwijkingen van de arbeidsongeschiktheidswetten. Dat zou alleen met zekerheid kunnen worden vastgesteld als de inhoud van het Schattingsbesluit geheel op wetsniveau zou worden geregeld. Het regelen van de inhoud van het Schattingsbesluit in de arbeidsongeschiktheidswetten zou echter doorgeschoten detaillering in die wetten tot gevolg hebben.

Er is thans in het Schattingsbesluit sprake van een goed doordachte, zeer gedetailleerde regeling voor verschillende specifieke situaties. Gelet op de diversiteit en omvang van deze bepalingen is het niet mogelijk deze op verantwoorde wijze weg te nemen. Aanpassing leidt tot een vrij onoverzichtelijk geheel van hoofdregels en nadere uitwerkingen die worden verdeeld over materiewetten en lagere regelgeving. Het gaat hier voorts om onderdelen die in de huidige uitvoeringspraktijk zijn ingebed en het is van cruciaal belang dat die uitvoeringspraktijk kan worden voortgezet. Het bovenstaande geldt evenzeer voor de delegatiebepaling in de Wet WAJONG zodat deze nu in overeenstemming wordt gebracht met die in de WAO en de Wet WIA.

De WWB biedt de gemeente de mogelijkheid om een persoon die niet voldoet aan de inlichtingenplicht een termijn te stellen waarbinnen de inlichtingen alsnog moeten worden verstrekt. Tijdens die termijn kan het recht op bijstand worden opgeschort en als de inlichtingen niet binnen de gestelde termijn zijn verstrekt, kan het recht op bijstand worden ingetrokken vanaf het moment dat de termijn gesteld is (artikel 17, juncto artikel 54 van de WWB).

Anders dan de toenmalige regering beoogde2, en ook de huidige regering beoogt, ontbreekt deze mogelijkheid blijkens de jurisprudentie. Volgens de Centrale Raad van Beroep valt onder dit «anderszins onvoldoende medewerking verlenen» als bedoeld in artikel 54, eerste lid, niet:

• – het niet meewerken aan een oproep om op een bepaalde plaats en tijd te verschijnen in verband met het aanbieden van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling; of

• – het niet meewerken aan een onderzoek naar de voortgang van een aangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling3.

Dit omdat deze verplichtingen niet uit artikel 17, tweede lid (medewerkingsplicht in relatie tot de informatieverplichting) voort zouden vloeien en aan anderszins onvoldoende medewerking verlenen «geen ruimere strekking toekomt dan de in artikel 17, tweede lid, neergelegde medewerkingverplichting».4

Om deze reden wordt voorgesteld om in artikel 17, tweede lid, te verduidelijken dat het meewerken aan de genoemde activiteiten wel onder de medewerkingplicht vallen en dus ook onder de reikwijdte van artikel 54, eerste lid, vallen.

Wellicht ten overvloede wordt gemeld dat deze verplichtingen geen overlap vertonen met de in artikel 9, eerste lid, onderdeel b, opgenomen verplichting om mee te werken aan een onderzoek naar zijn mogelijkheden tot arbeidsinschakeling. Dit omdat bij de in artikel 9, eerste lid, onder b, opgenomen medewerkingsverplichtingen het recht op bijstand (mede in relatie tot het voldoen aan de arbeidsverplichting en het opstellen van het plan van aanpak) vast staat. Bij het niet nakomen van die verplichtingen is het bepaalde in artikel 18, tweede lid, van de WWB van toepassing. Bij het niet nakomen van de in artikel 17, tweede lid, geëxpliciteerde medewerkingsverplichting staat het recht op bijstand niet vast. Door geen gevolg te geven aan een oproep maakt betrokkene het immers voor het college onmogelijk om zijn recht op bijstand in relatie met de arbeidsverplichting dan wel het plan van aanpak vast te stellen.

Toepassing van artikel 18, tweede lid, van de WWB kan alleen aan de orde komen indien het recht op bijstand of het voortduren van het recht op bijstand in volle omvang kan worden vastgesteld. In alle situaties waarin het college het recht op bijstand niet of niet ten volle kan vaststellen doordat de betrokkene in onvoldoende mate de gevraagde medewerking verleent, is artikel 54 aan de orde.

Deze wijziging is mede op verzoek van gemeenten.

In artikel 35, zesde lid, van de Wet werk en bijstand (WWB) is voorzien in de mogelijkheid om categoriale bijzondere bijstand te verlenen in de vorm van een collectieve aanvullende ziektekostenverzekering (CAV). In de praktijk heeft dit ertoe geleid dat veel gemeenten ten behoeve van hun burgers met een minimum inkomen een CAV afsluiten, dan wel hen een bijdrage geven in de kosten van de premie van een CAV.

In dit kader heeft de Centrale Raad van Beroep5 geoordeeld dat een gemeentelijke bijdrage in de premie van een CAV niet is aan te merken als «het verstrekken van bijzondere bijstand in de vorm van een CAV» zoals letterlijk is opgenomen in artikel 35, zesde lid, van de WWB. Deze wijziging beoogt daarom de tekst van genoemd artikellid in overeenstemming te brengen met de sinds de inwerkingtreding van de WWB (2004) ontwikkelde uitvoeringspraktijk in het kader van de categoriale bijzondere bijstandsverlening met betrekking tot de CAV. Van de gelegenheid is gelijk gebruik gemaakt om het begrip «ziektekostenverzekering» in artikel 35 WWB conform de in 2006 in werking getreden Zorgverzekeringswet te wijzigen in «zorgverzekering».

In het huidige artikel 36, vijfde lid, van de WWB is bepaald dat ten aanzien van de langdurigheidstoeslag (onder meer) artikel 44 niet van toepassing is. Het eerste lid van artikel 44 WWB bepaalt dat de bijstand wordt toegekend vanaf de dag waarop het recht op bijstand is ontstaan, voor zover deze dag niet ligt voor de dag waarop de belanghebbende zich heeft gemeld om bijstand aan te vragen. De voorgestelde wijziging van artikel 36, vijfde lid, van de WWB, voorziet erin dat artikel 44 van de WWB als hoofdregel, net als voor de overige vormen van categoriale bijzondere bijstand, ook gaat gelden voor de verlening van de langdurigheidstoeslag.

Het huidige vierde lid van artikel 36 van de WWB wordt door het van toepassing verklaren van artikel 44 WWB bij de verlening van langdurigheidstoeslag overbodig. Hierdoor kan het vierde lid vervallen en worden het huidige vijfde en zesde lid vernummerd tot vierde en vijfde lid. Met de voorgestelde wijzigingen van artikel 36 WWB wordt bovendien het onbedoelde effect voorkomen dat de ingangsdatum van de toe te kennen langdurigheidstoeslag in beginsel een onbepaalde terugwerkende kracht heeft, hetgeen voor de gemeenten tot uitvoeringsproblemen leidt.

In de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving die per 1 januari 2013 in werking is getreden, is aan artikel 58 van de WWB een (nieuw) eerste lid toegevoegd waarin is geregeld dat het college verplicht is ontvangen bijstand terug te vorderen indien de belanghebbende daarmee heeft gefraudeerd (ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan uitkering heeft ontvangen als gevolg van het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingverplichting). Dit geldt ook voor de SVB op grond van artikel 47b van de WWB.

De Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving bevat niet de verplichting voor het college of de SVB om de uitkering bij fraude te herzien of in te trekken. Artikel 54, derde lid van de WWB, dat ziet op intrekking of herziening van een besluit tot toekenning van bijstand, is een bevoegdheid gebleven. Achtergrond hiervan was dat het gezien de terugvorderingsplicht bij fraude feitelijk niet denkbaar is om herziening/intrekking met terugwerkende kracht achterwege te laten. Immers, het college of de SVB zijn in dergelijke omstandigheden verplicht tot terugvordering en tot oplegging van de bestuurlijke boete, en om deze verplichtingen na te kunnen komen zal ook de bijstand met terugwerkende kracht moeten worden herzien of ingetrokken.

Gebleken is dat hierover bij de uitvoerders misverstanden zijn ontstaan. De suggestie is gewekt dat met artikel 54, derde lid van de WWB als «kan bepaling» bij fraude herziening (en daarmee ook terugvordering) achterwege zou kunnen blijven. Aangezien verplicht terugvordering bij fraude een cruciaal onderdeel is van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving, en om hierover geen misverstand te laten bestaan,

wordt thans voorgesteld artikel 54, derde lid, van de WWB zodanig aan te passen dat herziening/intrekking verplicht wordt bij fraude en een «kan bepaling» blijft indien anderszins de bijstand ten onrechte of tot een te hoog bedrag is verleend. Dit is geen beleidswijziging, alleen een verduidelijking.

In artikel 1 zijn abusievelijk twee onderdelen j opgenomen. Op grond van artikel XXIII, onderdeel A van de Verzamelwet SZW 2011 (wet van 16 december 2010, Stb. 2010, 838) is een onderdeel toegevoegd aan het eerste lid, zodanig dat de letteraanduiding alfabetisch aansloot op het laatste onderdeel: op het moment van inwerkingtreding betrof dit onderdeel i. Dientengevolge kreeg het nieuwe onderdeel de letteraanduiding j. Op een later tijdstip is ingevolge artikel VI, onderdeel A van de Wet sociale verzekeringen continentaal plat (Wet van 23 december 2010, inwerkingtreding 1 januari 2012) wederom een nieuw onderdeel j aan het eerste lid toegevoegd. Inmiddels de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (Stb. 2012, 464) tot stand gekomen. Ook op grond van deze wet (artikel I, onderdeel A) wordt een nieuw onderdeel aan het eerste lid van artikel 1 van de Ziektewet toegevoegd, waarvan de letteraanduiding alfabetisch aansluit op het laatste onderdeel, het tweede onderdeel j; het nieuwe onderdeel krijgt dus de letteraanduiding k. Deze aanvulling zal in werking treden met ingang van 1 januari 2013.

In de nu voorgestelde wijziging van artikel 1 van de Ziektewet wordt een en ander hersteld: het tweede onderdeel j (definitie «vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel») krijgt de letteraanduiding k en onderdeel k krijgt de letteraanduiding l.

Op grond van artikel I, onderdeel E, van de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters wordt onder meer een nieuw artikel 29f in de Ziektewet ingevoegd. Deze wijziging van de Ziektewet zal in werking treden met ingang van 1 januari 2014. Onder 1 van het voorgestelde artikel XXIV wordt een onvolledige verwijzing in artikel 29f, vierde en vijfde lid naar een EG-verordening aangevuld.

In artikel 29f, zevende lid, van de Ziektewet wordt per abuis verwezen naar «deze wet» terwijl verwezen moet worden naar de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. In onderdeel b, onder 2 wordt dit nu gerepareerd.

Met de inwerkingtreding van een aantal onderdelen van de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters, waaronder artikel II, onderdelen R, T en V, wordt de lastenverdeling tussen het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) en de Werkhervattingskas anders ingevuld. Dit zal plaatsvinden met ingang van 1 januari 2014. Daarop wordt met dit wetsvoorstel nog een nadere wijziging aangebracht, zodat alle uitvoeringskosten ten laste komen van het Aof; ook de uitvoeringskosten van de uitkeringen die ten laste komen van de Werkhervattingskas. Op die wijze worden de uitvoeringskosten van het UWV geheel opgebracht via een publieke premie en werken ze niet door in de gedifferentieerde premie. Op dit moment betalen werkgevers die publiek verzekerd zijn voor hun WGA-risico de uitvoeringskosten van hun uitkeringen via de Werkhervattingskas, maar betalen via de Aof-premie ook mee aan de uitvoeringskosten van de WGA-uitkeringen van eigenrisicodragers. Vanwege het gelijk speelveld in het hybride stelsel van de WGA wordt dit gewijzigd, zodat zowel de uitvoeringskosten van publiek verzekerden als die van eigenrisicodragers gefinancierd worden via de Aof-premie die alle werkgevers betalen.

Voorts is een onjuiste verwijzing naar genoemde wet in artikel 122f gecorrigeerd.

Het voornemen is om in ieder geval artikel II, onderdeel B, terug te laten werken tot en met 1 juli 1998, artikel VII, onderdeel A, tot en met 10 oktober 2010, artikel VII, onderdeel C, tot en met 1 januari 2011. Deze onderdelen betreffen wettechnische correcties. Het niet voorzien in terugwerkende kracht bij deze correcties zou betekenen dat er een periode blijft bestaan waarin de wettechnische omissies in stand worden gelaten. Om dit te voorkomen wordt voorzien in terugwerkende kracht. Deze wijzigingen hebben geen negatieve gevolgen voor belanghebbenden.

Artikel XIII, onderdeel D, werkt terug tot en met 1 januari 2012. Aan deze wijziging wordt terugwerkende kracht verleend tot en met 1 januari 2012 omdat artikel 44, vierde lid, van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (oud) – waarnaar in artikel 115, eerste lid, onderdeel i, van de Wet financiering sociale verzekeringen wordt verwezen – eerder met ingang van 1 januari 2012 is komen te vervallen.

Artikel XIII, onderdeel A, werkt terug tot en met 1 januari 2013. Dit hangt samen met de inwerkingtreding van artikel 2.6a van de Regeling Wfsv, die geacht wordt gebaseerd te zijn op het nieuwe artikel 12, derde lid.

Artikel XIX, onderdeel B, werkt terug tot en met 1 juli 2012. Met ingang van 1 juli 2012 is aan artikel 3 van de Wet participatiebudget een zesde lid toegevoegd, als gevolg waarvan het onbedoeld niet meer is toegestaan om het participatiebudget in te zetten ter voorkoming van schooluitval bij jongeren van 18 tot 27 jaar. Met wijziging van artikel 3, derde lid, van de Wet participatiebudget wordt dit wederom mogelijk gemaakt. Aan deze wijziging wordt terugwerkende kracht verleend tot en met 1 juli 2012, zodat wordt voorkomen dat er een periode ontstaat waarin de inzet van het participatiebudget ter voorkoming van schooluitval bij jongeren van 18 tot 27 jaar niet is toegestaan.

Artikel XX, onderdelen D, H en J werken terug tot en met 1 januari 2013. De met ingang van 1 januari 2013 in werking getreden Wet interbestuurlijk toezicht gemeentelijke inkomens- en werkvoorzieningen heeft een aantal wijzigingen aangebracht in de hoofdstukken 7 (Toezicht) en 9 (Informatiebepalingen) van de Wet SUWI. Daarbij is geen rekening gehouden met de wijzigingen in de Wet SUWI die bij de Wet van 21 mei 2012 tot wijziging van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (Stb. 2012, 224). Zijn aangebracht. Deze omissie wordt nu hersteld; de aanpassingen dienen terug te werken tot de datum van inwerkingtreding van de Wet interbestuurlijk toezicht gemeentelijke inkomens- en werkvoorzieningen.

Artikel XXI, onderdelen A en C werken terug tot en met 1 januari 2010. Artikel 7, tweede lid, onderdeel c, is met ingang van 3 maart 2010, terugwerkend tot en met 1 januari 2010, in de AKW opgenomen In het kader van de Wet van 4 februari 2010 tot wijziging van de Algemene Kinderbijslagwet en de Algemene nabestaandenwet in verband met aanpassing aan de invoering van een kwalificatieplicht in de Leerplichtwet 1969 en het aanbrengen van een aantal vereenvoudigingen in de Algemene Kinderbijslagwet alsmede enkele andere aanpassingen van die wet (Stb. 74). Bij die gelegenheid is verzuimd tegelijkertijd ook de hiervoor genoemde artikelen van de Wet Wajong aan te passen. De inwerkingtreding van de onderhavige wijziging dient dan ook terug te werken tot het tijdstip van inwerkingtreding van genoemde wet van 4 februari 2010, te weten 1 januari 2010.

Artikel XXV, onderdeel C werkt terug tot en met 1 januari 2013. In dit onderdeel wordt een uitsluitingsgrond voorgesteld voor de situatie waarin een verzekerde die recht heeft op ziekengeld, als hij geen werkgever (meer) heeft, tevens recht krijgt op een IVA-uitkering (Inkomensverzekering volledig en duurzaam arbeidsongeschikten). Door het invoeren van een uitsluitingsgrond wordt de samenloop van deze uitkeringen voorkomen. Deze samenloopsituatie is ontstaan als gevolg van de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters, die op 1 januari 2013 in werking is getreden. Om de ongewenste samenloopsituatie te voorkomen wordt voorzien in terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2013.

Artikel XX, onderdelen A, E en F, en artikel VI, onderdeel B, treden met ingang van 1 januari 2014 in werking. Voor de overige onderdelen geldt dat het de bedoeling is dat deze in werking treden met ingang van 1 juli 2013.