Nr. 8 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft op 22 mei 2013 overleg gevoerd met minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en minister Opstelten van Veiligheid en Justitie over:

• – de brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 13 juli 2012 inzake onderzoek naar matchfixing (Kamerstuk 33 296, nr. 3);

• – de brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 9 oktober 2012 inzake aanbieding verslag Informele EU Sportraad Nicosia (Cyprus), 20–21 september 2012 (Kamerstuk 21 501-27, nr. 17);

• – de brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 9 oktober 2012 met antwoorden op vragen inzake de geannoteerde agenda inzake de informele EU sportraad van 20–21 september 2012 te Nicosia (Kamerstuk 21 501-27, nr. 18);

• – de brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 12 december 2012 met aanbevelingen over matchfixing van de EU-expertgroep Goed Bestuur (Kamerstuk 33 296, nr. 4);

• – de brief van de minister van Veiligheid en Justitie d.d. 11 februari 2013 met informatie n.a.v. de berichtgeving omtrent het Europol onderzoek naar matchfixing (Kamerstuk 33 296, nr. 5);

• – de brief van de minister van Veiligheid en Justitie d.d. 21 mei 2013 inzake beantwoording vragen commissie VWS ter voorbereiding op het algemeen overleg matchfixing op 22 mei (Kamerstuk 33 296, nr. 7).

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Neppérus

Griffier: Clemens

De heer Van Dekken (PvdA): Voorzitter. Ik zal proberen om binnen de vijf minuten te blijven. De tentakels van de voetbalmaffia hebben de Lage Landen allang bereikt. Drugscriminelen penetreren moeiteloos het betaald voetbal. In het betaald voetbal zijn de afgelopen tien jaar met regelmaat wedstrijden gemanipuleerd. De Nederlandse verdachte van matchfixing biedt via de Volkskrant aan om met Justitie te praten en vraagt zich oprecht af waarom dat tot op heden niet is gedaan. Nederlandse clubs worden met regelmaat genoemd door tipgevers en worden vermeld in officiële onderzoeken. Media beschikken over vertrouwelijke dossiers. Een oud-trainer maakte afgelopen vrijdag bekend hoe hij in handen is gekomen van de voetbalmaffia.

Ook kreeg ik dezer dagen inzicht in tapverslagen, andere dan die in het nieuwe boek van Tom Knipping en Iwan van Duren van Voetbal International. Ik ontving bovendien informatie over verdachte wedstrijden.

Precies een jaar geleden kreeg ik samen met mijn collega Jeroen Recourt relevante informatie toegespeeld over matchfixing in het betaald voetbal via de inmiddels befaamde Bochum-tape. Al een jaar lang pleiten wij voor justitieel onderzoek naar matchfixing. De door ons ontvangen informatie gaven wij keurig door aan het Openbaar Ministerie (OM) in Amsterdam, maar er werd niets mee gedaan, omdat de informatie niet relevant genoeg geacht werd. Wij zijn inmiddels een jaar verder en nu is er ineens genoeg informatie voor een voorlopig justitieel onderzoek. Dat is een jaar tijdsverlies. De PvdA-fractie betreurt dit zeer en vindt het onbegrijpelijk. Kan de minister verklaren waarom dit zo lang heeft geduurd? Waarom reageerde de minister zo gepikeerd, zoals ik in de beantwoording van de schriftelijke vragen las, als de PvdA-fractie stelt dat kostbare tijd verloren is gegaan? De Bochum-tape met relevante informatie lag er toen al. De Duitse Justitie had die informatie toch gedeeld met de Nederlandse Justitie? Er komt dus een justitieel vooronderzoek en dat is meer dan terecht, want er is steeds meer relevante informatie. Waarom heeft de Nederlandse justitie geen onderzoek gedaan naar twee verdachte wedstrijden die beide op 11 september 2009 gespeeld zijn in de Nederlandse betaaldvoetbalcompetitie? Deze wedstrijden staan namelijk op een bestaande lijst in een dossier van de Duitse justitie. Die was toen ook al in handen van de Nederlandse Justitie. Je zou toch denken dat het deksel op dat moment vooral op de beerput moest blijven, vooral ook omdat de belangrijkste verdachte van matchfixing publiekelijk zegt dat in de afgelopen tien jaar regelmatig sprake is geweest van matchfixing. Dat rechtvaardigt volgens de PvdA-fractie niet alleen een voorlopig onderzoek, maar eigenlijk een volledig justitieel onderzoek. Graag ontvang ik een reactie van de minister.

In het Europees Parlement staat matchfixing hoog op de agenda. In een aangenomen resolutie wordt gepleit voor een duidelijke omschrijving van matchfixing in het strafrecht. Waarom weigert de minister dit middel? Dat maak ik althans op uit de beantwoording van de vragen. De andere lidstaten doen dit al, Nederland op dit moment nog niet.

Ook stelt de minister dat de Nederlandse wetgeving voldoende zou zijn voor bestrijding van matchfixing. Wat wil de minister doen om matchfixing daadwerkelijk te voorkomen? De PvdA-fractie ziet graag dat het kabinet een volledig wettelijk instrumentarium ontwikkelt en dit zo snel mogelijk naar de Kamer stuurt. Een beschermde positie voor klokkenluiders, die volgens verschillende publicaties bestaan, moet daar onderdeel van uitmaken. Zou de minister daartoe over willen gaan? Als dat niet het geval is en als er nog meer sprake zou zijn van vertraging, dan overweegt de PvdA-fractie om een motie in te dienen of een initiatiefnota op te stellen ter bestrijding van verdere matchfixing in de Nederlandse sport. Het is ons echt ernst.

De PvdA-fractie wil dat de Nederlandse aanbieders van sportweddenschappen verplicht gebruik gaan maken van detectiesoftware om het zogenaamde matchfixing bij online gokken te bestrijden. Ook andere partijen, waaronder VVD, CDA en SP, hebben daar instemmend op gereageerd. Voor opsporingsinstanties is het namelijk bijna onmogelijk om omgekochte sporters te betrappen. Daarom pleit ik ook voor wetgeving die matchfixing waar mogelijk voorkomt. Het verplichten van detectiesoftware zal daartoe een maatregel kunnen zijn. De online wedkantoren die in aanmerking willen komen voor de kansspelvergunning zullen zich verplicht moeten aansluiten op zo'n detectiesysteem. Dit systeem zal dan verdachten inzetten om sportwedstrijden te signaleren.

De heer Huizing (VVD): Ik ben wat ouder dan de heer van Dekken, maar in mijn jeugd had Volendam de positieve bijnaam de Heen en Weer-boot. Onze voorzitter kan zich dat ook herinneren, dus dat is helemaal geen diskwalificatie van een prachtige vereniging. Dat is historie en kennis over sport. Het gaat er mij om dat wij voorzichtig moeten zijn. Wij moeten niet alleen maar acteren op basis van geruchten. Het is soms beter om in alle rust op de achtergrond te kijken wat er echt aan de hand is dan iedere keer op een bericht van iemand die niet altijd even betrouwbaar is te reageren.

Ik wil ook het interview in de Volkskrant onder de aandacht brengen. Die persoon wordt daarin gevraagd of hij zelf concreet te maken heeft gehad met matchfixing en antwoordt dan «nee». Hij zegt dan dat kenners zoals hij online kunnen zien dat er matchfixing plaatsvindt. Meer dan dat zegt hij niet. Als hij zo ontzettend graag leeg wil lopen bij justitie denk ik dat hij dat wellicht op een andere manier had moeten formuleren. Ik zou de heer Van Dekken willen oproepen om daar toch een beetje voorzichtig mee te zijn, ondanks het feit dat ik het probleem met de heer Van Dekken deel.

De heer Bontes (PVV): Voorzitter. Sport moet zuiver zijn. Het moet om strijd en competitie gaan. Welke sport het ook betreft, of het nu voetbal, hockey of boksen is, de toeschouwer moet niet de dupe worden van manipulatie door omgekochte scheidsrechters of spelers. Je moet niet in de maling genomen worden. Het is een principe van waarden. Sport moet zuiver zijn. Als er sprake is van matchfixing, moet die uitgebannen worden. De onderste steen moet bovenkomen. Het is een zeer serieus probleem, omdat het een waarde aantast. Dat is het standpunt van de PVV-fractie: de onderste steen moet bovenkomen en het moet onderzocht worden. De signalen zijn te serieus en te frequent.

Wedden of gokken op sport moet kunnen. Dat kan ook, maar daar is wel regulering van de kansspelmarkt voor nodig. Modernisering van de kansspelmarkt is in het regeerakkoord genoemd, maar de regering is erg stil op dit punt. Ik hoor er niets van. Er zijn geen debatten, geen AO's en geen voorstellen. Ik heb zelf voorgesteld om een AO te houden over dit onderwerp, maar dit werd geblokkeerd door de regeringspartijen, die daar geen zin in hadden. Ik ben dus benieuwd naar de stand van zaken. Wanneer worden die vergunningen afgegeven? Wat zijn de voorwaarden? Dat is in dit kader belangrijk, want dan kan ook in de vergunningsvoorwaarden die verplichte aansluiting op een detectiesysteem opgenomen worden. Komt er een detectiesysteem, zodat het beter gemonitord kan worden en er meer bewijs vergaard kan worden?

Waarom een vooronderzoek en niet een strafrechtelijk onderzoek? Er zijn toch voldoende, ja zelfs veel signalen? Waarom eerst die tussenstap? De afgelopen tien jaar zijn er in de voetbalcompetitie verschillende voetbalwedstrijden gemanipuleerd. Daar zijn sterke aanwijzingen voor. Oostenrijk en het overkoepelende orgaan van wedkantoren hebben aan de bel getrokken. Wedstrijden worden genoemd en er hebben interviews op de tv plaatsgevonden. Er is dus een stortvloed aan informatie. Daarom zou je een strafrechtelijk onderzoek moeten doen en het niet moeten laten bij een vooronderzoek. Wat zijn de beweegredenen om voor het ene te kiezen en niet voor het andere?

Het is uitgebreid in de media geweest en ik heb er zelf ook wat over gezegd, dat de Amsterdamse hoofdofficier van justitie die dit zou moeten onderzoeken, tevens openbaar aanklager bij de KNVB is. Hier viel de gehele Kamer over, en terecht. Dit is immers naar mijn mening een erg zware dubbele pet. Je kunt namelijk te maken krijgen met belangenverstrengeling. Ik zeg niet dat de Amsterdamse hoofdofficier van justitie niet integer is, helemaal niet zelfs, maar de schijn van belangenverstrengeling hangt daarboven. Wat is er gebeurd met die twee functies van de hoofdofficier? Heeft er een gesprek plaatsgevonden met hem? Wordt hem dringend geadviseerd zijn functie bij de KNVB op te zeggen? Hij is wel de man die bepaalt of een onderzoek plaatsvindt.

Hebben politie, justitie en KNVB voldoende instrumenten en deskundigheid om dit probleem aan te pakken? Is de wetgeving voldoende? De voorzitter van de KNVB pleit voor een aparte strafbaarstelling. De minister reageert daar lauw op en ziet dat niet zitten. Ik vraag daar nog een keer goed naar te kijken en te motiveren of dat instrumentarium toereikend is.

Mevrouw Pia Dijkstra (D66): Voorzitter. Omkoping in de sport komt overal ter wereld voor. Het is naïef om te denken dat er in Nederland niets aan de hand is. Matchfixing bederft het plezier in de sport en de beleving van de fans die elke week in het stadion of vanaf de bank hun favoriete clubs aanmoedigen. Het tast ook de belangrijke waarden van sport aan: respect, integriteit en fair play. Het is daarom belangrijk dat de minister dit aanpakt. Hierbij moeten de ingezette middelen en mankracht in verhouding staan tot het vergrijp. Ik wil daarom graag weten in welk perspectief de minister matchfixing plaatst. Welke prioriteit wordt eraan gegeven?

Nog geen jaar geleden vond de minister een onderzoek naar omkoping overbodig. Nu vindt hij dat gelukkig weer wel nodig. Is de minister van mening dat zij snel genoeg heeft gereageerd of zou er nog meer informatie beschikbaar zijn geweest als het onderzoek eerder was gestart? Heeft de tiplijn inmiddels wat opgeleverd?

Niet te veel volgens de KNVB. De resultaten van het Europol-onderzoek zijn voor de KNVB geen aanleiding om tot extra maatregelen over te gaan. Ik vrees dat vandaag in de beantwoording vaak naar het lopende onderzoek zal worden verwezen. Ik zou graag willen weten wat de stand van zaken is. Ik begrijp dat we niet meer heel lang op de resultaten van het onderzoek hoeven te wachten. Zijn er al wel voorlopige conclusies te melden?

De D66-fractie vindt het goed dat er een onderzoek komt, maar met een onderzoek door de Universiteit van Tilburg, de Vrije Universiteit van Amsterdam en Ernst & Young, naast een tiplijn van de KNVB pak je geen georganiseerde criminelen op. Zij liggen niet wakker van een paar professoren en accountants. Het is de vraag hoeveel mensen zich geroepen voelen om een zaak waarin miljoenen omgaan, aan te geven via een 0800-nummer. Het is nu nodig om op te sporen, te vervolgen en te bestraffen. De brief echter die minister Opstelten vanmorgen naar de Kamer heeft gestuurd, roept bij mij nog wat vragen op. Bestaat er een juridische definitie van matchfixing? Op basis van welke wet kunnen matchfixers worden vervolgd? In hoeverre beschikt de politie over de kennis om matchfixing grondig op te sporen en criminelen te vervolgen? Hoeveel fte houdt zich bij de politie bezig met omkoping in de sport? Wat voor straffen kunnen worden gegeven onder de huidige wetgeving? Hoe hoog zijn de maximale boetes en hoe lang is de maximale gevangenisstraf?

Steeds meer feiten komen boven tafel. Ik noemde al even Europol. Bij vijf Nederlanders en één of twee verdachte Nederlandse wedstrijden die uit dit onderzoek kwamen, spreek je over een relatief laag aantal. Ik begrijp dat dit komt doordat Nederland geen rechercheurs heeft geleverd? Klopt dat? Is er al meer informatie over het onderzoek van Europol beschikbaar? Hoe is Nederland hierbij aangesloten?

Matchfixing stopt niet bij de Nederlandse grens. De eerste Nederlandse fixer heeft in de Volkskrant een boekje opengedaan over zijn werk als schakel tussen de Duitse en de Aziatische markt. Hoe zit het op dit moment met de internationale samenwerking? Zit Nederland ook in een gezamenlijk internationaal opsporingsteam?

Het gaat ook over de toekomst van de sport. Het gaat niet alleen om nu opsporen en aanpakken van matchfixing, maar vooral ook om het effectiever bestrijden of het eindelijk effectief bestrijden ervan. Verder moeten we ervoor waken dat optreden binnen het voetbal niet leidt tot een verschuiving van het probleem naar andere sporten. In het onderzoek naar matchfixing vindt de D66-fractie dat vooral naar de toekomst zou moeten worden gekeken. Er zou naar maatregelen gekeken moeten worden die omkoping in die toekomst voorkomen.

De minister houdt een periodiek overleg met de organisaties met kennis en informatie op het gebied van sport en op het gebied van gokken binnen de sport, zoals de Kansspelautoriteit. Wordt bij dit overleg gesproken over die maatregelen? Hoe wil de minister zo'n nieuw systeem vormgeven?

Er werd al eerder over gokvergunningen gesproken. Is het een idee dat alleen die organisaties een gokvergunning krijgen die informatie aan de politie geven over verdachte gokactiviteiten?

De heer Huizing (VVD): Voorzitter. Matchfixing is net zo dodelijk voor de georganiseerde sport als doping. Het gaat namelijk over vals spelen. Er zijn geen concrete bewijzen dat in Nederland matchfixing voorkomt. Daarom is de VVD-fractie erg blij dat er twee onderzoeken lopen, want er is grote behoefte aan een duidelijk beeld van de aard en de omvang van matchfixing. Om echte conclusies te kunnen trekken, zal je eerst de resultaten van die onderzoeken moeten hebben. Ik had dit AO dan ook niet op dit moment willen houden. Nu we hier toch zitten, heb ik wel een vraag aan beide ministers. Wanneer denken zij dat het betreffende onderzoek afgerond wordt? De VVD-fractie zou dit zo snel mogelijk willen.

De omvang van matchfixing in het buitenland, het internationale karakter ervan en de relatief gemakkelijke wijze waarop hiermee geld verdiend kan worden, zorgen ervoor dat ik niet de illusie heb dat het niet in Nederland voorkomt. Of, als het nu niet plaatsvindt, dat het in de toekomst niet zal gebeuren. Ik heb ook niet de illusie dat je het ooit, met welke set aan maatregelen dan ook, voor 100% kunt uitbannen. We kunnen het echter wel beperken. Hiervoor zullen wij, overheid, justitie, sportbonden en gokorganisaties, de handen ineen moeten slaan. Ik vind dat onze gezamenlijke plicht vanwege de maatschappelijke relevantie van sport. Als de integriteit van onze sportcompetities ter discussie komt te staan, verliest de sport al haar waarden.

De VVD-fractie vindt dat sowieso begonnen kan worden met een aantal maatregelen. Dat is bijvoorbeeld het reguleren van online gokken. Dat is al eerder door mijn collega's genoemd. Door een aantal voorwaarden te verbinden aan een vergunning maak je het in ieder geval moeilijker voor praktijken van matchfixing. Ik denk daarbij aan de verplichting van een detectiesysteem. Ik heb begrepen dat er een wetvoorstel met betrekking tot online gokken en de regulering daarvan in de maak is. Klopt dit? Zo ja, wanneer gaat dat wetsvoorstel naar de Kamer? Is de minister van plan om daarbij inhoudelijk de beperkingen van het voorkomen van matchfixing te betrekken?

Een andere maatregel die nu al genomen zou kunnen worden, zit aan de voorkant. Dat betreft de preventie van matchfixing. Ook de EU-expertgroep Goed Bestuur spreekt daarover in haar rapport, dat niet lang geleden is uitgebracht. De minister heeft dat rapport aan ons toegezonden. De expertgroep adviseert landen aandacht te besteden aan de bewustmaking en de educatie van relevante stakeholders, zoals sporters en scheidsrechters, maar ook van de samenleving als geheel. Neemt de minister dit advies over? Zo ja, hoe zal zij dit advies in de praktijk vormgeven?

Mevrouw Bruins Slot (CDA): Voorzitter. Het is belangrijk dat de sport schoon blijft. Vermoedens van matchfixing leggen een bom onder de schone sport. Toeschouwers verliezen het vertrouwen en het plezier in de sport. Voetbal verwordt tot een toneelstuk, zoals in Italië, en mensen lopen uit het stadion weg.

Matchfixing echter is meer dan dat. Het is gewoon zware criminaliteit. Uit de verhalen van Iwan van Duren en Tom Knipping is gebleken wat voor soort wereld dit is. Het is er een van witwassen, van weddenschappen en van chantage en bedreigingen. De Kamer heeft vorig jaar op initiatief van de heer Van Dekken en mijzelf een rondetafelgesprek gehouden over dit onderwerp. Toen ben ik geschrokken van het beeld dat ik van matchfixing en het voorkomen ervan heb gekregen. Ondertussen zijn we wijzer geworden dat het niet alleen bij voetbal voorkomt, maar ook bij tennis. De oud-proftennisser Raemon Sluiter heeft in de openbaarheid inmiddels gezegd dat hij is benaderd om een wedstrijd te verliezen.

Daarom is het goed dat de minister op verzoek van de Kamer uiteindelijk besloten heeft om een onderzoek naar het vóórkomen van matchfixing, maar ook naar het voorkómen ervan te houden. Dat is echter niet genoeg. Mijn collega van de D66-fractie zei al dat het harde criminaliteit is. Daarom is de hulp van het OM en van justitie onontbeerlijk. Jacques Rogge heeft gezegd dat doping en matchfixing de grootste gevaren voor de sport zijn. Na het rapport van Europol was de CDA-fractie eerst verbaasd dat de minister van Veiligheid en Justitie niet een onderzoek begon. Vorige week waren wij positief verrast na de berichtgeving uit de ministerraad. Het is alleen jammer dat de minister de Kamer niet proactief heeft geïnformeerd. Dat hadden wij wel attent gevonden van haar, De Kamer heeft immers meerdere keren aangedrongen op zo'n onderzoek.

Het tweede wat opvallend is in de volgordelijkheid, is dat er op 4 mei 2013 een artikel in de Volkskrant stond, met een reactie van het OM op het verhaal van Paul R., namelijk dat er op dit moment te weinig aanknopingspunten zijn om zo'n strafrechtelijk onderzoek te beginnen. Klaarblijkelijk waren er vijf dagen later wel voldoende aanwijzingen. Wat is er tussen 4 en 9 mei 2013 gebeurd dat de minister van Veiligheid en Justitie toch besloot om aan de slag te gaan, terwijl hij een jaar heeft volgehouden dat er geen onderzoek nodig was?

Het betreft natuurlijk wel een nieuw werkterrein voor het OM. Matchfixing is vaak een onderdeel van grotere zaken. Welke investering is er gepleegd bij het OM in de kennisopbouw en in de benodigde expertiseaanpak? Bij de pakkans kun je ervan uitgaan dat deze nihil is, want we hebben nog niets gevonden. Als je niet actief opspoort, dan zul je weinig vinden. Fixers zullen zelf niet ontdekt willen worden.

Is er in het strafrecht een voldoende juridische definitie om matchfixing aan te pakken?

De KNVB is bezig een aantal maatregelen op poten te zetten om de bewustwording over matchfixing in het voetbal te vergroten. Wij hebben inmiddels gezien dat het in andere sporten voorkomt. Wat is het beeld van de minister hoe andere sportbonden met het onderwerp matchfixing omgaan? Hoe is op dit moment de samenwerking tussen de sportbonden en de overheid? Is er al iets te zeggen over de conclusies uit het rapport waar de diverse instanties mee bezig zijn?

Laten we niet naïef zijn in Nederland. Overal rondom Nederland is inmiddels matchfixing ontdekt. Wij zijn zeker niet het Klein Gallië van Europa, en wij zullen vast en zeker niet een witte vlek op de kaart zijn. De CDA-fractie vindt het belangrijk dat er druk op het onderwerp blijft om te voorkomen dat de sport straks besmet wordt en mensen het vertrouwen in mooie sport verliezen.

Mevrouw Leijten (SP): Voorzitter. Ik heet eigenlijk nooit de minister welkom, maar nu heet ik minister Schippers welkom bij dit AO. Ik heb een simpele vraag aan de minister. Wanneer verwacht zij de resultaten van de onderzoeken die zij heeft ingezet? Nu richt ik mij tot minister Opstelten, want met deze minister heb ik een appeltje te schillen. Mevrouw Bruins Slot heeft goede vragen gesteld. Wat is er nu precies gebeurd tussen die publicatie van de Volkskrant over matchfixing en het besluit om wel een justitieel vooronderzoek te doen? Waarom is dat niet gedaan naar aanleiding van vele Kamervragen, van vele andere artikelen die in andere media verschenen zijn of na de uitzending van Brandpunt? Welke nieuwe informatie is er boven tafel gekomen om uiteindelijk overstag te gaan? Of was de druk op de minister zo groot geworden dat hij wel moest instemmen met een vooronderzoek? Ik heb van de zomer het boek Voetbal en maffia gelezen. Ik raad dit de minister zeker aan, want ik weet dat hij net als ik een groot voetballiefhebber is, al houden we niet van dezelfde club. Dit boek is geschreven door de eerder genoemde journalisten, Tom Knipping en Iwan van Duren. Ik had na het lezen daarvan in het najaar moeite om de voetbalcompetitie leuk te vinden. Met al die verhalen over wat er plaatsvindt op en onder de velden, over belangen van criminele organisaties en het beïnvloeden van spelers ga je anders kijken naar een sport. Mijn collega Huizing van de VVD-fractie zei het al. Matchfixing is net zo gevaarlijk voor de sport als doping. Daarom verbaast het mij echt heel erg waarom er gezegd wordt dat er geen concrete aanwijzingen zijn en dat er daarom geen onderzoek gedaan hoeft te worden. De minister schudt «nee» dat hij dat niet heeft gezegd, maar dat was wel vaak het antwoord. Een partijgenoot van de minister in de Kamer zegt dat eveneens en ik zag het ook staan in het position paper van de KNVB. Er zijn geen concrete aanwijzingen. Dus dat er geen onderzoek gedaan werd, is logisch, maar ik heb wel een vraag. Ik zag bij Brandpunt dat personen van de Duitse justitie en het OM zeiden dat zij de Nederlandse overheid geïnformeerd hebben. Is dat zo? Wat is er met die informatie gedaan? Is die geanalyseerd of niet? Heeft dat ertoe geleid dat er een analyse van de risico's van onze competitie en de betrouwbaarheid van ons voetbal is gemaakt? Klopt het dat er in de in Duitsland voorliggende zaak binnen afzienbare tijd een Nederlander voorkomt en dat die gehoord zal worden? Zullen er dan bewijzen die in handen van de Nederlandse justitie zijn, behandeld worden? Zouden we daardoor in ons hemd komen te staan? Zou dan blijken dat wij het gebagatelliseerd hebben? Ik vind dat we een belangrijk overleg voeren over een belangrijk thema. Daarom stel ik deze vragen aan de minister.

Ik vind het te waarderen dat er journalisten in Nederland zijn die hun tanden in dit onderwerp hebben gezet en dat zij door blijven bijten. Ik complimenteer mijn collega Van Dekken die dit onderwerp aanhoudend op de agenda heeft gezet en ons allemaal wakker heeft geschud. Ik geef de minister aan dat, als er vertraging in het vooronderzoek optreedt of als er een hobbel is, hij zich gesteund weet door een overgrote meerderheid van de Kamer. Het is onacceptabel dat er niet verder wordt onderzocht. Ik hoop dat de minister die brede Kamermeerderheid zal gebruiken in zijn overleg met het OM om het justitieel vooronderzoek te laten uitmonden in een justitieel onderzoek.

Minister Opstelten: Voorzitter. Dank aan de leden voor de terechte interventies. Ik proef daarin steun, maar wel met een kritische ondertoon. Dat verdient het onderwerp ook. Er mag geen enkel misverstand over bestaan dat het kabinet vóór sport is, maar sport moet wel zuiver zijn. Ik zal alle vragen op mijn terrein beantwoorden, collega Schippers heeft gevraagd of ik op deze stoel wil zitten en dat lijkt mij terecht. Zij zal de vragen over het algemeen onderzoek beantwoorden, omdat zij daarvoor de eerst verantwoordelijke is, maar wij doen dat samen.

Het is belangrijk dat dit onderzoek plaatsvindt. De heer Van Dekken en anderen hebben dit onderwerp goed en scherp op de agenda geplaatst. Daar hebben we al eerder over gesproken dan alleen in een formeel debat, namelijk gewoon «op straat» en anderszins. Wij waarderen alle journalisten van de bladen die ik lees en waarin ik dit allemaal in alle scherpte tegenkom. Laat daar geen misverstand over bestaan. De uitspraak van de heer Bontes die oproept dat de onderste steen boven moet komen, spreekt mij ook aan. Je kunt je afvragen of er eerder aan begonnen had moeten worden of niet. Daar zal ik nadrukkelijk op ingaan. In ieder geval nemen wij dit heel serieus. Er is totaal geen sprake van bagatellisering.

Bij matchfixing kan het om een zeer serieuze problematiek gaan, waarbij de georganiseerde criminaliteit de sport aantast. Onze Duitse buren hebben de afgelopen jaren gemerkt dat het in de zaken die daar aan de orde zijn geweest om een ernstig fenomeen gaat dat gepaard kan gaan met omkoping, bedreiging en geweld. Die zaken gaven geen aanleiding voor Nederlandse autoriteiten om daarop in te spelen, omdat er geen sprake was van Nederlandse kwesties. Er was wel sprake van Nederlanders, maar die zijn daar behandeld en beoordeeld.

Het is niet alleen matchfixing waar we het over hebben. We richten ons ook op een complex van fraude en witwassen dat aan de orde kan komen. Het OM is daarbij betrokken en dat merk je op het moment dat men beet heeft. Als het OM voortdurend naar buiten komt als het nog geen beet heeft, zal het ook nooit beet krijgen. Ik zal nog aangeven hoe de onderzoeken van het OM zijn gerubriceerd. Criminaliteit wordt vaak aangestuurd door misdaadsyndicaten, die internationaal en transnationaal werken. Dat zijn dus zeer serieuze zaken waarin sporters een slachtofferrol hebben. In deze zware scenario's vind ik een doortastend optreden van politie en justitie zeer van belang. Dat is precies de reden waarom wij al enige tijd bezig zijn om bij de aangewezen eenheden van politie en justitie de juiste expertise op te bouwen. Ik weerspreek dat er ineens een voorbereidend onderzoek is. Het betreft een continue situatie van onderzoeksignalen oppakken. Elk signaal wordt serieus besproken en de expertise wordt opgebouwd en versterkt. De opsporingsdiensten en het OM werken samen en onderzoeken de signalen. Zij overwegen of strafrechtelijke vervolging mogelijk is. Ik heb mezelf hierover steeds laten informeren. Men richt zich op fraude bij voetbal in den brede, om zo de kans op succesvolle vervolging te vergroten. Opsporingsdiensten zijn sinds 2012 bezig om expertise te verzamelen en signalen te onderzoeken. Naast het reguliere proces bij de politie kunnen meldingen over matchfixing ook via Meld Misdaad Anoniem worden gedaan. Er wordt een proactieve bijdrage geleverd aan de internationale samenwerking en er hebben bezoeken plaatsgevonden om van buitenlandse ervaringen te leren. In wetenschappelijk onderzoek door collega Schippers en mijzelf is bezien of het nodig is om het huidige instrumentarium aan te vullen. Daarover is een aantal vragen gesteld, maar ook hierbij kan onderzoek leiden tot bijstelling van de inzichten van nu. Dat moet ook. Daarom is dat onderzoek gehouden, dat je anders niet zou hoeven doen.

Minister Opstelten: Daaronder versta ik wat ik net zei, namelijk fraude en witwassen. Dat zijn situaties die daaronder vallen. Wij, ikzelf en de Kamerleden dus, moeten het vertrouwen hebben dat het OM daarin expertise heeft en dat het er buitengewoon scherp op let in het kader van het maatschappelijke doel om de sport zuiver te houden en te zuiveren van alle criminele impulsen die erin kunnen komen. Dat is in het buitenland al zichtbaar en in Nederland zijn er nog geen concrete aanwijzingen. Ik hoop dat dat zo zal zijn, maar het OM moet er klaar voor zijn en op het geheel focussen.

Wij nemen matchfixing zoals de Kamerleden waarnemen, buitengewoon serieus. Als het onderzoek naar aard en omvang gereed is en naarmate de activiteiten van het OM zich meer ontwikkelen, kan ik meer vertellen over de ernst van de situatie in Nederland. De Kamerleden kunnen ervan op aan dat degenen die hiermee bezig zijn uitstekende professionals zijn.

Zoals bekend doet het OM voorbereidend onderzoek naar aanleiding van een aantal signalen van matchfixing in Nederland. In het kader van het opsporingsbelang kan ik over de aard van deze onderzoeken geen uitspraken doen. Waarom heeft het zo lang geduurd? Het heeft niet zo lang geduurd, want het OM en de politie zijn sinds eind 2012 begonnen met het opbouwen van expertise over het onderwerp matchfixing. Uit deze activiteiten en vanuit diverse signalen zijn de huidige voorbereidende onderzoeken gestart. Vóór deze tijd had het OM dus onvoldoende concrete aanleiding om dat onderzoek te doen.

Mevrouw Leijten en anderen vragen wat er precies gebeurd is in de tijd tussen de publicatie in de Volkskrant en de aankondiging van het vooronderzoek. Het OM en de opsporingsdiensten zijn wel al sinds 2012 bezig. Zij worden niet ineens wakker en gaan aan de gang maar zijn bezig geweest met het samenbrengen van informatie, het analyseren van signalen en het opbouwen van kennis en expertise. Het past mij, de minister van Veiligheid en Justitie, niet om de Kamer over een voorbereidend onderzoek van het OM te informeren of anticiperend te informeren. Dat past mij überhaupt niet en dat heb ik ook nog nooit gedaan in dit verband. Dan zouden we grote risico's lopen. Voor mij was het ook niet nodig, want het is gewoon een feit dat het een voorbereidend onderzoek betreft, niet meer en niet minder. Dat betekent dat er geen concrete indicaties zijn voor strafrechtelijke onderzoeken. Uit het voorbereidend onderzoek waar men alle signalen die men tegenkomt, oppakt, kan een vooronderzoek komen. Dat kan weer leiden tot een strafrechtelijk onderzoek en daarna wordt het naar buiten gebracht.

Minister Opstelten: Precies wat u zegt, dat zijn de feiten. Mevrouw Leijten is goed geïnformeerd. Daar twijfel ik niet aan. De Duitse justitie heeft het Nederlandse OM alleen geïnformeerd in verband met de gewenste uitlevering van een Duitse verdachte. Daar is langs de geldende procedure een uitspraak over gedaan. Die uitlevering zal ook plaatsvinden. Of wij in ons hemd komen te staan in Duitsland kan ik me niet voorstellen. Daar kan ik echter nooit een garantie op geven in onze rechtsstaat, want het OM zit er scherp in. Het kost helemaal geen moeite om het OM te overtuigen om de expertise op orde te krijgen en internationale contacten te leggen, want dat doet men zelf al. Sport als maatschappelijk fenomeen mag niet vernield worden door georganiseerde criminaliteit.

De heer Van Dekken heeft nog gevraagd waarom twee wedstrijden in de Eredivisie geen onderwerp van onderzoek door politie en OM zijn. Ik kan in het belang van de onderzoeksactiviteiten van het OM en de opsporingsdiensten niet ingaan op de vraag of deze wedstrijden wel of niet worden onderzocht. Ik kan de heer Van Dekken wel verzekeren dat alle relevante signalen en informatie onderzocht worden en onderwerp kunnen zijn van het voorbereidend onderzoek. Er is geen enkele terughoudendheid om zaken op te pakken.

Mevrouw Dijkstra heeft gevraagd hoe het met de vijf Nederlanders zit die door Europol genoemd zijn. Er is één verdachte die ik net heb genoemd in verband met de Duitse kwestie. Die verdachte zit vast en wordt uitgeleverd. De overige verdachten komen uit het criminele circuit, maar er zijn geen rechtshulpverzoeken van Duitsers, en daarbij gaat het niet om Nederlandse sporters of wedstrijden.

Ter verheldering noem ik nog het verschil tussen een voorbereidend onderzoek en een strafrechtelijk onderzoek. In een voorbereidend onderzoek worden verschillende signalen samengebracht en wordt bekeken of er tot een concrete verdenking kan worden gekomen. Dan zal er sprake zijn van een verdachte. Als er genoeg grond is om tot een concrete verdenking te komen, kan er een strafrechtelijk onderzoek worden gestart. Op dat moment kunnen er ook zwaardere opsporingsmiddelen worden ingezet. We moeten afwachten of het huidige voorbereidend onderzoek tot één of meerdere strafrechtelijke onderzoeken leidt.

De heer Bontes heeft nog naar de positie van de heer Hofstee, hoofdofficier van Amsterdam, gevraagd. De heer Hofstee is de hoofdofficier met de portefeuille voetbal en is de aanklager van de KNVB. Dat is de kwestie. Dat is geen probleem, want het gaat om twee aparte posities. De posities aanklager KNVB en hoofdofficier met de voetbalportefeuille botsen niet. De hoofdofficier van het Functioneel Parket leidt het voorbereidend onderzoek, dus niet de heer Hofstee.

Minister Opstelten: De instantie die dit heeft gewogen is het College van procureurs-generaal, waarmee ik zelf heb gesproken. Verder oriënteer ik me bij de hoofdofficier van het Functioneel Parket. Hij heeft mij de ambtsberichten gestuurd op basis waarvan ik de Kamerleden heb geïnformeerd. Dat is de lijn. De heer Hofstee kan aanwezig zijn als een van de collega-hoofdofficieren. Er zijn tien hoofdofficieren; degene die bekend is met voetbalzaken is een andere zaak. Het gaat om de verantwoordelijkheden. Ik ben blij dat dit zo speelt, want het is glashelder. Ik ben de heer Bontes erkentelijk voor het opwerpen van dit punt, zodat we hierover duidelijkheid kunnen geven. Dit is geen punt wat mij betreft.

De heer Van Dekken vraagt nog of het huidige strafrecht toereikend is en of wij een specifieke strafbaarstelling voor matchfixing overwegen. Hiervoor moeten wij de onderzoeksresultaten van het bredere onderzoek afwachten. Daar speelt dat ook in. Ik zeg bij voorbaat dat een specifiek strafrechtartikel niet altijd nuttig is. Dat kan tot vertraging en verwarring leiden. Tegelijkertijd kan ik nu niet uitsluiten dat het toch nodig is naar de mening van degenen die er onafhankelijk naar kijken. Landen die wel een dergelijk artikel hebben, hebben recentelijk geleerd dat dit afhankelijk van de casus niet altijd bruikbaar is. Dit wijzen bijvoorbeeld onze Franse contacten uit. Er zijn ook landen waar het gebrek aan een artikel juist een breekpunt is. Dat is bijvoorbeeld het geval in Zwitserland. Nederlands materieel strafrecht beschikt volgens het OM over voldoende artikelen om zware zaken van matchfixing te kunnen berechten. De Kamerleden kunnen daarbij denken aan niet-ambtelijke omkoping, bedreiging, afpersing en dergelijke bepalingen. Mocht uit het onderzoek of uit de praktijk blijken dat een strafrechtelijk artikel wenselijk is, dan zullen we dit overwegen en zal ik hierover graag met de Kamer in gesprek gaan.

Mevrouw Dijkstra vroeg naar de maximale strafmaat. Als er sprake is van matchfixing kan er worden vervolgd voor delicten zoals valsheid in geschrifte, waar zes jaar gevangenisstraf op staat. Ook kan er vervolgd worden voor niet-ambtelijke omkoping; waarop twee jaar staat. De maximale straf valt nog hoger uit als een feit meermalen is gepleegd of als er ook andere strafbare feiten aan de orde zijn.

In het strafrechtelijk instrumentarium is artikel 328ter van het Wetboek van Strafrecht het artikel dat de strafmaat van één naar vier jaar verlengt. Het betreft bedreiging, afpersing, criminele organisaties en witwas en lidmaatschap. Dit artikel is hier van toepassing. De hoogte van de straf is uiteraard afhankelijk van de omstandigheden en van de aard en ernst van de gepleegde feiten.

De heer Van Dekken noemde een klokkenluidersregeling bij matchfixing en vroeg naar de meldingsbereidheid. Ik wacht de uitkomsten van het onderzoek af. Een vraag die daarvoor eerst beantwoord moet worden, is wat een dergelijke regeling biedt ten opzichte van structurele voorzieningen als getuigenbescherming en wie de verantwoordelijkheid moet hebben voor een dergelijke regeling. Anoniem melden is nu al mogelijk via Meld Misdaad Anoniem. Ik zei daar al iets over. Hier zijn vooralsnog geen bruikbare tips aan onttrokken. Bovendien onderzoekt Meld Misdaad Anoniem hoe bij dit onderwerp meer meldingsbereidheid kan worden gecreëerd. Alle experts zijn het erover eens dat het krijgen van meldingen zeer lastig is bij matchfixing. Betrokkenen worden vaak gechanteerd.

Het is goed dat er in Europolverband wordt samengewerkt, dicht bij huis dus. Tussen de lidstaten is er een goede samenwerking bij dit onderwerp. Nederlandse wedstrijden of sporters zijn niet betrokken in de onderzoeken van het Duitse OM. Het is ook goed dat lidstaten die daarin geen relevante rol spelen niet betrokken zijn, omdat zulke complexe zaken op need-to-know basis moeten worden gedaan. Niemand weet het dus. Zoals ik per brief heb aangegeven, is een aantal Nederlanders als verdachte aangemerkt. Deze personen echter hebben geen rol in de sport. Het gaat daarbij niet om Nederlandse wedstrijden.

De heren Bontes, Van Dekken en Huizing vragen of kansspelaanbieders verplicht worden om deel te nemen aan een earlywarningsysteem. Zoals de Kamerleden weten, is dit een verantwoordelijkheid van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, die een wetsvoorstel voorbereidt om online kansspelen te reguleren. Het wetvoorstel is vandaag in consultatie gegaan. Aan de vergunninghouders zullen strenge eisen worden opgelegd om de risico's die aan de kansspelen zijn verbonden te voorkomen. In de consultatieversie wordt aandacht besteed aan de risico's van matchfixing. Dus wat de heer Bontes en anderen hebben gevraagd, zit er nog niet in, maar het kan er ingebracht worden tijdens de consultatiefase. Om te bepalen welke maatregelen precies aan de vergunninghouders van online sportweddenschappen zullen worden opgelegd in het kader van matchfixing, zal ook gekeken worden naar de aanbevelingen van het nu lopende onderzoek van professor Olfers. Voorts zijn veel online aanbieders reeds aangesloten op een earlywarningsysteem. Dit zijn initiatieven uit de sector zelf.

Minister Opstelten: Dat is niet juist, want de samenwerking is zodanig dat wij er wel bij zouden zijn als er wel Nederlanders bij betrokken waren, waardoor er een positie zou zijn voor Nederlandse feiten in Nederland en waardoor het OM en de politie in Nederland aan de bak zouden moeten. Ook wel weer in klein verband, omdat de onderzoeken niet stukgemaakt moeten worden doordat te veel mensen erbij betrokken zijn en te veel mensen informatie hebben. Het is op basis van need-to-know. Zo werk ik ook. Ik wil dingen niet weten als ik er niets mee te maken heb. Een klein gezelschap op basis van need-to-know wil zeggen dat alleen degenen die iets kunnen doen het weten en anderen niet. Wij waren daarom verrast door het onderzoek, maar het blijkt volkomen terecht te zijn.

Dit zijn mijn antwoorden in de eerste termijn.

Minister Schippers: Voorzitter. Ik dank de leden voor de inbreng in de eerste termijn. De Kamerleden hebben mij niet zo veel vragen gesteld, dus ik zal het kort houden. Ik ondersteun de verontwaardiging over matchfixing die onder de Kamerleden leeft, omdat het de kernwaarden van de sport bedreigt. Net als doping vind ik dit het rotte van de sport. De laatste jaren is er meer aandacht voor matchfixing, met name vanwege de relatie met gokken en georganiseerde criminaliteit. Matchfixing echter is iets van alle tijden. Er werden bijvoorbeeld afspraken gemaakt in de trant van «als we gelijk spelen, gaan we allebei door». Dat haalt de sportiviteit wel totaal weg van het veld. We zien dat het een grensoverschrijdend fenomeen is. In een aantal landen in Europa zijn gevallen van matchfixing ontdekt. We zijn dus niet zo naïef om te denken dat dit zich in Nederland niet kan voordoen. Het vergt een brede aanpak van alle betrokkenen, van preventie tot repressie. De sportsector is als eerste aan zet om matchfixing te voorkomen door preventieve maatregelen te nemen, zoals opleiding, het vergroten van de bewustwording, maar ook het signaleren van verdachte zaken zoals gedragingen van sporters en officials. Kansspelaanbieders hebben een belangrijke taak in het monitoren van weddenschappen bij sportwedstrijden. Politie en justitie zijn aan zet als er sprake is van criminele gedragingen. Juist om in Nederland meer helderheid te krijgen over matchfixing hebben mijn collega van Veiligheid en Justitie en ik besloten tot een onderzoek naar de aard en de omvang van het probleem en de manier waarop wij dat het beste kunnen bestrijden. Daar wordt een onderzoek naar gedaan, waar de Kamerleden al aan refereerden, dat uitgevoerd wordt door de Universiteit van Tilburg, VU Amsterdam en Ernst & Young. Medio juli 2013 worden de resultaten daarvan opgeleverd. Ik heb geen voorinzage in voorconclusies. Dus ook ik zal moeten wachten tot wij de resultaten krijgen. Het onderzoek bestaat uit meerdere onderdelen, namelijk een samenvatting van bestaande studies, bekende casuïstiek, een verdiepingsslag door empirisch onderzoek, een webenquête en een overzicht en analyse van het huidige instrumentarium. De onderdelen worden samengevoegd en er wordt een overzicht geboden van de meest concrete risico's, waarna er aanbevelingen worden gedaan. Bij dit onderzoek worden alle belangrijke stakeholders, te weten de sport, de kansspelsector, politie en Justitie, betrokken. De te onderzoeken sporten betreffen voetbal, tennis, basketbal, de draf- en rensport en boksen. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek wordt een reactie opgesteld. Het is van belang dat alle betrokken sectoren, namelijk de sport, de kansspelaanbieders, de rijksoverheid, maar ook politie en justitie, zich bewust zijn van het risico op matchfixing en ernaar kunnen handelen. Daar zal dit onderzoek hopelijk een bijdrage aan kunnen leveren.

In de tussentijd zitten we niet stil. Alle betrokkenen in de sport doen aan actieve kennisopbouw. Zo organiseert het Nederlands Olympisch Comité* Nederlandse Sport Federatie (NOC*NSF) voorlichtingsbijeenkomsten om de bewustwording binnen de sport te vergroten en wordt met een aantal relevante sportbonden aan actieve kennisopbouw gedaan, met als grote voorloper de KNVB.

De KNVB, waarnaar de heer Bontes heeft gevraagd, heeft fors ingezet op preventieve maatregelen, zoals voorlichting aan clubs, reglementswijzigingen, trainingen voor scheidsrechters en samenwerkingsverbanden op nationaal, Europees en mondiaal niveau. Ook heeft de KNVB met de politie afgesproken dat signalen over mogelijke matchfixing altijd aan de politie worden doorgegeven.

Mevrouw Bruins Slot vroeg mij hoe zich dat tot andere sporten verhoudt. De KNVB is evident een grote voorloper, maar zij draagt actief bij om de opgedane kennis en ervaring binnen het voetbal breder te verspreiden bij andere relevante sportbonden. Het is van groot belang dat de gehele sportsector, in navolging van de KNVB, zich bewust is van signalen van matchfixing en bij signalen actief contact zoekt met de politie.

We nemen actief deel aan internationale ontwikkelingen, zoals de onderhandelingen van de Raad van Europa voor een mogelijk verdrag ter bestrijding van matchfixing.

De vraag van de heer Huizing, en ook van mevrouw Dijkstra, die hier op een andere manier naar vroeg, betrof de bewustwording en educatie in de EU-expertgroep Goed Bestuur en datgene wat wij met de aanbevelingen doen. Mevrouw Dijkstra vroeg mij wat ik met de preventieve aanpak doe. Zoals de Kamerleden weten, hebben wij actief ingezet op de commissie Goed Bestuur. Daar hebben wij het eerder in het sportoverleg over gehad. Voor deze commissie hebben wij een voorzitter geleverd en wij zijn er zeer actief bij betrokken. Ik ben met de sport in overleg over die preventieve aanpak. Begin dit jaar hebben wij gesproken met de directeuren van de sportbonden. Begin juni is er een bijeenkomst met de sportbonden om preventieve maatregelen te bespreken, evenals de implicaties van de conventie waar de heer Huizing aan refereerde. Het is de vraag hoe de voorlichting aangepakt moet worden en wat de juiste preventieve maatregel is bij welke sportbond. Het onderzoek zal straks hopelijk concrete aanknopingspunten bieden voor te nemen maatregelen, maar daar kan ik niet op vooruitlopen, omdat ik de resultaten van het onderzoek nog niet ken.

De heer Van Dekken (PvdA): Voorzitter. Dank aan de beide ministers voor de beantwoording en dank voor hun meer dan ooit grote betrokkenheid op dit belangrijke dossier. Dat had ik een jaar geleden niet durven hopen. Ik zeg het wat cynisch, maar ik bedoel dat niet zo. Het heeft ermee te maken dat er sprake van is geweest dat collega Recourt en ik naar het OM zijn geweest en informatie hebben gedeeld. Belangrijker is dat het OM in eerste instantie zei dat de informatie van de Bochum-tape er simpelweg niet was. Dat zit mij ontzettend dwars en hoog. Dat stond zowel in de beantwoording van de Kamervragen als in Voetbal International. We moeten nu niet net doen alsof dat een jaar geleden niet serieus aan de hand zou zijn geweest. Dit punt wil ik duidelijk maken. Ik heb sterk de indruk dat er een jaar lang bewust is vertraagd. Het spijt mij dat ik dit zo moet zeggen, maar ik kan het niet anders concluderen. Als het wel anders is, dan hoor ik dat graag van de minister.

Een ander punt betreft het wettelijk instrumentarium. De minister sluit een eventueel nieuw instrumentarium niet uit. Het moet natuurlijk bekeken worden of de bestaande wetgeving afdoende is. De ervaring leert dat nieuw wettelijk instrumentarium wellicht nodig zou zijn. In die zin is regeren vooruitzien. Dat geldt helemaal voor de positie van klokkenluiders. Het feit ligt er dat een flink aantal mensen in de voetbalwereld en daarbuiten best iets willen zeggen, maar niet durven. De enige die ik op het laatste moment heb kunnen ontdekken, is een oud-trainer die in een uitgebreid interview in het boek van Ivan van Duren en Tom Knipping vertelt hoe hij tot op de dag van vandaag belaagd wordt door de gokmaffia, door de voetbalmaffia. Dat is al zo'n voorbeeld en ik begrijp dat er meerdere zijn. Daarom zou ik de klokkenluidersregeling sterk willen bepleiten.

Er tekent zich een meerderheid in deze commissie af om de detectiesoftware in verband met online gokken op een normale manier te regelen. Ik pleit ervoor om dit te doen, want anders moet de Tweede Kamer het doen. Dat vind ik niet erg, maar langer wachten lijkt me niet zinvol.

Ik heb een kwestie in de eerste termijn niet aan de orde gesteld.

De heer Bontes (PVV): Het is belangenverstrengeling. De heer Hofstee is werkzaam bij de KNVB en bij het OM. In de reactie van het OM wordt gezegd dat de heer Hofstee één van de vijf openbare aanklagers is en is hij verantwoordelijk voor de beleidsmatige kant van de portefeuille in het voetbal. Hij mag vanuit zijn landelijke positie dus geen inhoudelijke zaak onderzoeken, maar als officier van justitie in Amsterdam mag hij wel inhoudelijke zaken onderzoeken als er aanwijzingen zijn. Een woordvoerder van het OM bevestigde onlangs aan BNR dat Hofstee zowel bij Justitie als bij de voetbalbond werkzaam is.»

Dat zegt het OM dus zelf. Je kunt het wel opnemen voor een hoofdofficier met een dubbele pet, maar het OM zegt het zelf. De minister heeft ook zelf in de media gezegd dat het niet kan. Dat zeg ik dan tegen de VVD-fractie.

De heer Bontes (PVV): Het gaat niet om belangenverstrengeling, maar om de schijn van belangenverstrengeling. Laten we dat scherp stellen. Het is geen strafrecht, dus je hoeft het niet te bewijzen. Het gaat om de schijn.

Een radiostation heeft dit op de kaart gezet. Die krijgt nu het verwijt dat het rammelt. Wat rammelt er nu aan? Ik heb alle publicaties van BNR gelezen en ik heb het nageluisterd. Het is een zware beschuldiging dat er geen goed journalistiek werk is gedaan, terwijl ik vind dat het wel goed journalistiek werk is geweest. Deze beschuldiging moet je wel kunnen onderbouwen.

Mevrouw Bruins Slot (CDA): Voorzitter. Uit de antwoorden van beide ministers blijkt de wens om de sport schoon te houden. Laten we nogmaals vaststellen dat matchfixing, evenals doping, de dood in de pot is voor de sport. Het fascineert mij in de beantwoording van de minister van Veiligheid en Justitie dat hij beweert dat er geen Nederlandse feiten van matchfixing zijn en dat er ook geen Nederlandse wedstrijden bekend zijn. Dat herkende ik ook terug in het antwoord van de woordvoerder van het OM die ik op 4 mei 2013 met een passage in de Volkskrant zag. Vijf dagen daarna lag er via de uitspraken van de minister in de media een justitieel vooronderzoek voor. Wat is er in die tussentijd gebeurd of wat is precies de aanleiding voor het OM dat er besloten is iets te doen?

Ik kijk reikhalzend uit naar het onderzoek dat onder meer door mevrouw Olfers gedaan wordt en dat half juli bekend wordt. Ik ben benieuwd wat daaruit komt. Over een justitieel onderzoek kun je weinig zeggen, maar straks zijn er resultaten bekend. In hoeverre zijn deze wel of niet bekend aan de Kamer?

Mevrouw Leijten (SP): Voorzitter. Ik vind dit wel een bijzonder debat. Het is duidelijk dat men ziet wat het belang is van de rol van de journalistiek en het belang van de Tweede Kamer die zaken agendeert als deze nog niet op het netvlies van de beleidsmakers staan. Dat is wat dit heeft gedaan. Dat is niet zo raar, want we hebben het druk. Ik ben zelf ook woordvoerder op vele terreinen. Je bent altijd met van alles gepassioneerd bezig. Ik zal ook niemand aan deze tafel passie ontzeggen en soms staat iets niet op je netvlies. Dit onderwerp is nu geagendeerd en is door de politiek opgepakt. Het heeft geleid tot een voorbereidend justitieel vooronderzoek. Daar ben ik oprecht blij mee. Ik vraag me wel af of we toch niet uiteindelijk te maken zullen krijgen met een moment waarop we ons afvragen of we dit collectief beleidsmatig niet hebben onderschat. Dat vroeg ik serieus aan de minister. Zouden wij niet achteraf moeten stellen dat onze competities bevuild zijn geweest, als straks blijkt waarom er een Nederlandse verdachte in Duitsland voor de rechter staat en dat wij hebben weggekeken of het niet serieus hebben genomen? Dat was een serieuze vraag.

Ik wil graag een oproep doen aan de minister. De twee functies, van justitieel aanklager en van hoofdofficier van justitie in Amsterdam, kunnen mogelijk naast elkaar uitgeoefend worden, maar het risico op de schijn van belangenverstrengeling is groot. Ik roep de minister op om op korte termijn in overleg te gaan met de desbetreffende hoofdofficier en met de KNVB over de wenselijkheid van deze twee petten. Ik denk namelijk dat die er niet is. Iedereen neemt matchfixing, fraude en omkoping serieus. Daarom lijkt me dit een poging waard. Daarom doe ik ook een beroep op de minister om dit op korte termijn te doen. Ik doe verder een beroep op mijn collega van de PVV-fractie om dit eerst af te wachten en mogelijk na ommekomst daarvan te bezien of een VAO nog nodig is.

Minister Opstelten: Dank voor de betrokken bijdragen in tweede termijn. Dank aan de heer Van Dekken dat hij onze betrokkenheid heeft gesignaleerd, want die is er natuurlijk en niet alleen bij dit dossier trouwens. De heer Van Dekken spreekt over de Bochum-tape. Neem van mij aan dat het gewoon goed wordt behandeld. Het is niet gebagatelliseerd. Ik hoop dat ik dat weg kan nemen en dat er geen sprake van vertraging is geweest. Er zit daarin geen nieuws voor het OM.

Het rapport van het onderzoek komt eraan. We moeten daarop wachten voordat we anticiperen op het wettelijk instrumentarium. Aan onze kant zegt iedereen dat er niets nodig is, maar ik vind een onafhankelijk onderzoek zwaarwegend. Dus als er iets moet gebeuren, zullen we niet schromen om dat snel in te zetten.

Ook wat betreft de klokkenluidersregeling wachten we op dat rapport. Ik ben wel gevoelig voor dat punt. We zullen ernaar kijken. Het kan nuttig zijn. Dat doen we naar aanleiding van het onderzoek, maar er kan al wel op geanticipeerd worden, omdat ik vind dat we ons maximaal moeten inzetten om het melders, mensen die signalen hebben en mensen die aangifte willen doen, mogelijk te maken om daarmee te komen.

Wat betreft het detectiesysteem weten de Kamerleden hoe het met de consultatie van wetten gaat. Op dit punt is er een fantastische timing in dit debat. De staatssecretaris is in de plenaire zaal bezig en zal er zeker gevoel voor hebben om dit mee te nemen. Ik zal dat in ieder geval bij hem overbrengen en er niet mee wachten totdat de consultatietermijn is afgerond.

Ook het punt van de heer Van Dekken over de Hoge Raad en het oprichten van een nieuwe voetbalclub zullen wij na laten gaan in relatie tot het nieuwe instrumentarium om te kijken wat voor maatregelen genomen moeten worden.

Aan de heer Bontes en mevrouw Leijten vraag ik even om ruimte ten aanzien van de kwestie van de onafhankelijke aanklager bij de KNVB. Hij is onafhankelijk. Er is geen enkele mogelijkheid van aansturing. Hij is vrijwilliger. Laten we blij zijn dat mensen met die expertise dat ook gewoon doen. Betrokkene leidt de organisatie en het onderzoek niet. Daar gaat het om. Er is niets mis mee dat iemand die verstand heeft van voetbal dat inbrengt in het OM. Ik denk dat er niet aan mij gevraagd moet worden om ten aanzien van een zo zware en zeer gerespecteerde Amsterdamse hoofdofficier de indruk te wekken dat hij twee dingen doet die niet verenigbaar zijn. Als dat zo was, zou ik de eerste zijn om dit aan te kaarten. Ik doe een beroep op de heer Bontes en mevrouw Leijten om dat toch te laten rusten en mij erin te vertrouwen dat ik dit goed zal aankaarten. Ik zal het natuurlijk overbrengen bij het College van procureurs-generaal en bij de betrokkene dat deze zware vragen zijn gesteld. De Kamerleden hebben recht op mijn kaarsrechte oordeel over deze positie.

Minister Opstelten: Ik herhaal wat ik zojuist heb gezegd. Ik zal de signalen uit dit debat overbrengen. De Kamerleden kennen mijn mening en dat is wat ik zal doen. Zo doe ik het altijd. Als er over iemand wordt gesproken, heeft de persoon in kwestie er recht op om daarover geïnformeerd te worden.

Mevrouw Dijkstra hoopt op concrete zaken. Dat is duidelijk. Je zou het ook andersom kunnen doen, namelijk dat een heel diepgaand onderzoek niet leidt tot concrete strafrechtelijke vervolging, maar dat we zullen het afwachten. Het OM is er full swing mee aan de slag gegaan.

De online situaties die de heer Huizing noemde, zijn een zaak voor de staatssecretaris naar aanleiding van het wetsontwerp.

Ik heb mevrouw Bruins Slot net al antwoord gegeven en haar verteld wat ik heb gedaan. Ik ben daar altijd eerlijk in. Ik doe dit naar aanleiding van informatie waar ik zelf kennis van heb genomen. Ik heb immers regelmatig contact met het OM over dit onderwerp. Daarna is door het OM via een aan mij gericht ambtsbericht van het College van procureurs-generaal besloten om een voorbereidend onderzoek te houden. Dat is iets anders dan een vooronderzoek, want een vooronderzoek is een stap verder. Dit zijn de feiten en voorts zullen wij de resultaten van het onderzoek afwachten, maar dat is weer aan het OM. Ik zal dat natuurlijk vanuit mijn verantwoordelijkheid blijven volgen.

Mevrouw Leijten vraagt wat zij ook in eerste instantie heeft gevraagd, namelijk of de Duitse kwestie nog aan de orde komt. Als er zich nieuwe feiten aandienen, die wij niet kennen, dan ga ik ervan uit dat wij geen zeperd krijgen. Dit leid ik af uit wat mij bij herhaling is verteld. Het recht zal zijn loop hebben. Het is fijn om in een dergelijke samenleving te leven en daarin te werken.