Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

Met de overheveling van de strafbaarstelling van artikel 21 van de Visserijwet naar de WED wordt de illegale visserij in de binnenwateren in zijn geheel onder de WED gebracht. Dit vloeit voort uit de keuze van de regering om een uniform kader te creëren voor de bestrijding van visstroperij, zoals dit ook bestaat voor «gewone» stroperij, die op grond van de Flora- en faunawet is verboden en in de WED strafbaar is gesteld.

Voor sportvissers die zich aan de voorschriften houden heeft deze wetswijziging geen consequenties. Vissers die vissen met een hengel of peur zonder toestemming van de rechthebbende krijgen te maken met een nieuwe strafmaat van een hechtenis van ten hoogste zes maanden, een taakstraf of een geldboete van de vierde categorie (thans ten hoogste € 19 000). Deze strafmaat is aan de ene kant aanzienlijk lager dan de strafmaat voor visstroperij met beroepsvistuigen en aan de andere kant hoger dan de thans geldende strafmaat van een hechtenis van ten hoogste drie maanden of een geldboete van de tweede categorie (thans ten hoogste € 3 800). Hiermee wordt tot uitdrukking gebracht dat de impact van illegale visserij met de hengel of peur op de instandhoudingsdoelstellingen en natuurdoelstellingen kleiner is dan die van visstroperij met beroepsvistuigen, maar dat deze vorm van stroperij in voorkomende gevallen desalniettemin van negatieve invloed kan zijn op de visstand. Dit is onder meer het geval bij de visserij met de hengel met behulp van sonarapparatuur op snoekbaars.

Uit gegevens van het Centraal Justitieel Incassobureau komt naar voren dat in 2010 2447 maal een boete is opgelegd voor het vissen zonder toestemming met één of twee hengels en 281 maal voor het vissen met meer dan twee hengels.

Op grond van artikel 9 van de Visserijwet kunnen in het belang van de visserij in de kustwateren regels worden gesteld, die kunnen strekken tot instandhouding dan wel uitbreiding van de visvoorraden in die wateren onderscheidenlijk tot een beperking van de vangstcapaciteit. Op grond van het tweede lid van artikel 9 wordt hierbij mede rekening gehouden met de belangen van natuurbescherming. Achtergrond hiervan is dat in de gevallen waarin het uitoefenen van de visserij negatieve effecten heeft op de flora en fauna, en die effecten niet via de daarop toegesneden wetgeving (of slechts in onevenredige zware mate) kunnen worden beschermd, met het oog op de natuurbeschermingsbelangen maatregelen kunnen worden genomen. De bevoegdheid tot het stellen van regels in het belang van de visserij in de kustwateren, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van natuurbescherming, is in het op artikel 9 van de Visserijwet gebaseerde artikel 3 van het Reglement zee- en kustvisserij 1977 aan mij gedelegeerd. Artikel 9 van de Visserijwet vormt de pendant van artikel 16 van de Visserijwet op grond waarvan in het belang van de visserij in de binnenwateren regels kunnen worden gesteld, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van natuurbescherming. In het onderhavige wetsvoorstel wordt de strafmaat van deze twee artikelen gelijk getrokken door beide op te nemen in de opsomming van artikel 1a, onder 3°, WED. Omdat artikel 9 van de Visserijwet al in artikel 1, onder 3°, WED was strafbaar gesteld, verandert de strafmaat voor overtreding van dit artikel niet.

De Algemene Inspectie Dienst heeft in 2010 121 controles uitgevoerd van visserijactiviteiten in de kustwateren, waarvan er 103 in orde zijn bevonden. In 7 gevallen is een waarschuwing gegeven en in 11 gevallen is proces-verbaal opgemaakt.

Ja, de handel in vis, die is verkregen uit een misdrijf, kan – afhankelijk van wat de handelaar wist of redelijkerwijs had moeten vermoeden over de herkomst van de vis – worden aangemerkt als opzetheling (artikel 416 van het Wetboek van Strafrecht) of schuldheling (artikel 417bis van het Wetboek van Strafrecht).

Hierbij moet worden opgemerkt dat in dit wetsvoorstel voor de visserij in de kust- en binnenwateren alleen visstroperij met beroepsvistuigen als misdrijf wordt gekwalificeerd. Illegale visserij met de hengel of peur is een overtreding en zodoende valt de handel in vissen die met deze vistuigen zijn verkregen niet onder de delictsomschrijving voor zowel opzetheling als schuldheling.

De leden van de fracties van de PvdA, ChristenUnie en het CDA tonen zich bezorgd om de handhaving van de visserijregelgeving.

De leden van de PvdA-fractie informeren naar de plannen van de regering om de handhaving op stroperij te verbeteren en naar de wijze waarop de pakkans van visstropers daadwerkelijk wordt vergroot.

In aansluiting op de motie van het lid Jacobi c.s. (Kamerstukken II, 32 500 XIII, nr. 50) bepleiten de leden van de fracties van de PvdA en het CDA uitbreiding van de op artikel 16 van de Visserijwet gebaseerde administratieplicht voor aanvoerders, afnemers en bemiddelaars in zoetwatervis, die is opgenomen in de artikelen 7 tot en met 10 van de Uitvoeringsregeling visserij, zodat deze plicht ook gaat gelden voor horecabedrijven. Zij vragen naar de stand van zaken met betrekking tot het onderzoek naar de mogelijkheden om deze «omgekeerde bewijslast» in te voeren.

De leden van de CDA-fractie vragen voorts op welke manier momenteel inzichtelijk is wat een vishandelaar aan snoekbaars of zeebaars verhandelt en welk aandeel hiervan legaal dan wel illegaal is verkregen en of de regering bereidt is tot een effectievere aanpak van illegale handel in zoetwatervis en zeevis.

Daarnaast bepleit de CDA-fractie een zodanige wijziging van de administratieplicht dat verkoop van vis door sportvissers onmogelijk wordt gemaakt. Hiertoe zou voor afnemers de verplichting moeten worden opgenomen dat zij elke aanvoerder van vis zich laten legitimeren en dat zij deze gegevens vastleggen in hun administratie.

Aanvoerders, afnemers en bemiddelaars, zoals veilingen, zijn op grond van de op artikel 10a van het Reglement voor de binnenvisserij 1985 gebaseerde artikelen 7 tot en met 10 van de Uitvoeringsregeling visserij verplicht dagelijks een administratie bij te houden van de aan- en verkoop, opslag, herkomst en naam en adres van de afnemer dan wel aanvoerder van partijen snoekbaars, baars, snoek, zeelt, brasem, karper, ruisvoorn en blankvoorn van meer dan vijf kilo. Voor aal geldt deze administratieplicht voor elke hoeveelheid. Door de administraties van aanvoerders, afnemers en bemiddelaars met elkaar te vergelijken kunnen illegale partijen worden ontdekt.

De detailhandel en de horeca zijn van deze administratieplicht uitgezonderd. In de genoemde motie van het lid Jacobi c.s. verzoekt de Tweede Kamer om een onderzoek naar de mogelijkheid om horecabedrijven niet langer uit te zonderen van de administratieverplichting. Ik heb deze mogelijkheden onderzocht en ben tot de conclusie gekomen dat een administratieverplichting voor zoetwatervis voor deze bedrijven niet effectief is. Het betreft circa 15 000 horecabedrijven. De beperkte hoeveelheid vis afgezet tegen het grote aantal horecabedrijven maakt dat ook met een administratieverplichting een slagvaardig optreden niet goed mogelijk is. De geringe voordelen van een administratieverplichting rechtvaardigen derhalve niet de opzet van een nieuwe administratieve last voor de gehele horecasector en de hiermee gemoeide handhavingsinzet.

De verkoop van vis door sportvissers wordt met de huidige administratieverplichting voor aanvoerders, afnemers en bemiddelaars van vis – in combinatie met het verkoopverbod dat als voorwaarde aan de VISpas van de Sportvisserij Nederland is verbonden – tegengegaan. Binnen deze constructie zijn echter sportvissers die vissen in wateren die niet onder de VISpas vallen niet aan dat verbod gebonden. De regering is daarom voornemens een verkoopverbod voor sportvissers – in het kader van de aangekondigde aanpassing van het Reglement voor de binnenvisserij 1985 – in de regelgeving op te nemen.

Voor op zee gevangen vis geldt allereerst op grond de IUU-verordening1 dat uitsluitend visserijproducten op de EU-markt mogen worden gebracht met een certificaat waaruit blijkt dat ze legaal zijn gevangen. Bovendien voorzien artikel 58 van de zogenoemde Controleverordening2 en de krachtens artikel 119 van die verordening gestelde uitvoeringsvoorschriften in een etiketteringverplichting van visserijproducten vanaf 1 januari 2012. Ingevolge deze verplichting moeten visserijproducten in alle stadia van productie, verwerking en distributie traceerbaar zijn vanaf de vangst tot en met de detailhandel. Deze Europese voorschriften bieden voldoende basis om de handel in illegaal gevangen vis aan banden te leggen. De regering acht het tegen die achtergrond niet noodzakelijk om ten aanzien van dit onderwerp nationale koppen te introduceren.

De leden van de fracties van de PvdA, ChristenUnie en het CDA informeren naar de strafbaarheid van het voorhanden hebben van vis in de omgeving van een binnenwater voor personen die niet over een schriftelijke toestemming beschikken om in het betreffende water te vissen. De leden van de PvdA-fractie en de ChristenUnie-fractie willen weten of het klopt dat dit voorhanden hebben van vis door een niet erkende beroepsvisser op grond van het onderhavige wetsvoorstel niet langer strafbaar is en of zich hiermee een nieuw knelpunt in de handhaving voordoet, zoals Productschap Vis stelt.

De leden van de CDA-fractie vragen of de regering mogelijkheden ziet om de werking van artikel 8, derde lid, van het Reglement voor de binnenvisserij 1985 uit te breiden. Op grond van dit artikel is het verboden om in de onmiddellijke nabijheid van het IJsselmeer meer dan 30 stuks baars of meer dan 5 stuks snoekbaars voorhanden te hebben, indien niet kan worden aangetoond dat deze vis legaal is gevangen.

Het onderhavige wetsvoorstel brengt op dit terrein geen verandering. Het voorhanden of in voorraad hebben van illegaal gevangen vis in de onmiddellijke nabijheid van een binnenwater is niet strafbaar, behalve in het door de leden van de CDA-fractie genoemde geval en, sinds 1 april 2011, bij het voorhanden hebben van paling of wolhandkrab op of in de onmiddellijke nabijheid van de wateren die met het oog op de daar voorkomende dioxineverontreiniging voor de visserij op deze twee vissoorten zijn gesloten. Naast deze wettelijke bepalingen geeft de VISpas van Sportvisserij Nederland regels voor het voorhanden hebben van vis. Dit betreft met name maxima voor het aantal vissen dat een sportvisser voorhanden mag hebben van een bepaalde soort. Sportvissers die vissen in een water waarvan een bij Sportvisserij Nederland aangesloten hengelsportvereniging het visrecht heeft, zijn aan deze regels gebonden.

Overtreding van de voorwaarden verbonden aan een schriftelijke toestemming is straks met de totstandkoming en inwerkingtreding van dit wetsvoorstel strafbaar met een hechtenis van ten hoogste drie maanden, een taakstraf of een geldboete van de vierde categorie (ten hoogste € 19 000). De regering acht het in aanvulling op dit stelsel niet noodzakelijk tevens te voorzien in uitbreiding van de werking van artikel 8, derde lid, van het Reglement voor de binnenvisserij 1985.

De leden van de PvdA-fractie uiten hun zorg dat bij het vervallen van de zogenoemde visakte het malafide vissers niet meer onmogelijk gemaakt kan worden beroepsvistuigen bij zich te hebben. Zij willen weten welke instrumenten een rechter straks nog ter beschikking heeft om effectief te voorkomen dat een malafide visser wederom in de fout gaat. De leden van de CDA-fractie vragen of de akte in de huidige situatie een adequaat middel is om herhaling van visserijovertredingen effectief te voorkomen en of het juist is dat deze mogelijkheid bij afschaffing van de akte vervalt.

De leden van de PvdA-fractie vragen voorts of de regering met hun van mening is dat eerst op andere wijze moet zijn geregeld dat beroepsvissers de bevoegdheid tot het vissen met beroepsvistuigen kan worden ontnomen, alvorens de visakte wordt afgeschaft.

De leden van de PvdD-fractie vragen waarom de regering nu de akte wil afschaffen, terwijl daar in de wijzigingswet van de Visserijwet3, die in 2006 in werking is getreden, nog van af is gezien vanwege het ingrijpende effect dat grote vistuigen kunnen hebben op de visstand en het visstandbeheer.4 Zij vragen wat er in de tussentijd is veranderd dat een publiekrechtelijke toets niet langer nodig wordt geacht.

De PvdD-fractie wil weten of, en zo ja, hoe de regering zonder het instrument van de akte om ecologische redenen gebieden kan sluiten voor de visserij. Voorts vragen zij waar de regering de overtuiging op baseert dat de visserijdruk als gevolg van het vervallen van de akte niet zal stijgen en wat de regering voor middelen heeft om de visserijdruk te beperken wanneer het tegendeel blijkt.

De regering is nog immer van oordeel dat het gebruik van grote vistuigen een grote impact kan hebben op de visstand en acht een publiekrechtelijke toets daarom van belang. Zoals in hoofdstuk 3 van de memorie van toelichting bij het onderhavige wetsvoorstel is uiteengezet, geschiedt de toets op het gebruik van grote vistuigen sinds 1 mei 2008 ingevolge de Regeling gebruik grote vistuigen, die in september 2008 met een aantal andere visserijregelingen is samengevoegd en sindsdien is opgenomen in paragraaf 4.9 van de op basis van artikel 16 van de Visserijwet 1963 vastgestelde Uitvoeringsregeling visserij.

Het vissen met grote vistuigen is op grond van deze regeling voorbehouden aan vissers die aan een areaals- en inkomstencriterium voldoen en die zich als zodanig hebben gemeld bij de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. De akte heeft op deze toets geen toegevoegde waarde en de regering verwacht dientengevolge dat afschaffing van de akte geen verandering zal brengen in de visserijdruk.

De akte speelt geen rol bij de sluiting van gebieden om ecologische redenen en het vervallen van de akte heeft dan ook geen gevolgen voor de bevoegdheden die de regering op dit punt heeft. Artikel 16 van de Visserijwet geeft de regering de rechtsbasis om bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels te stellen in het belang van de visserij in de binnenwateren, de doelmatigheid daaronder begrepen, waarbij mede rekening wordt gehouden met de belangen van natuurbescherming. Op grond van het ingevolge artikel 16 van de Visserijwet vastgestelde artikel 6, derde lid, van het Reglement voor de binnenvisserij 1985 kan de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie wateren aanwijzen waarin de visserij met alle of alleen bepaalde vistuigen gedurende het gehele jaar of gedurende een bepaalde periode van het jaar is verboden.

Mocht de visserijdruk in de toekomst om wat voor reden dan ook toenemen tot een peil waarop overheidsingrijpen noodzakelijk wordt, dan is de regering op grond van het bovengenoemde artikel 16 van de Visserijwet bevoegd maatregelen te nemen. Deze maatregelen kunnen betrekking hebben op het sluiten van gebieden voor de visserij, maar bijvoorbeeld ook op het gebruik van bepaalde vistuigen of een verdere inperking van het aantal vissers dat gebruik mag maken van beroepsvistuigen.

De minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie verstrekt jaarlijks een subsidie van € 90 000 aan de Combinatie van Beroepsvissers, de landelijke koepelorganisatie van beroepsvissers op de binnenwateren, uitgezonderd het IJsselmeer, voor een project ter versterking van de beroepsbinnenvisserij.

Daarnaast faciliteert het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie de kenniskringen Binnenvisserij en IJsselmeervisserij waarbinnen vissers hun kennis delen en waar zij, onder begeleiding van het LEI en IMARES, ondersteuning krijgen bij onder andere de beantwoording van kennisvragen en het opstellen van projectplannen die ze bij het Visserij Innovatie Platform in kunnen dienen. Het Visserij Innovatie Platform geeft subsidie aan innovatieve visserijprojecten en ondersteunt daarmee eveneens de verduurzaming van de beroepssector van binnenvissers.

De leden van de CDA-fractie zijn ingenomen met de mogelijkheid om ook in de toekomst in het belang van de visserij regels te stellen aan de uitzet van vissoorten die niet onder de Visserijwet 1963 vallen. Dit kan met name van belang zijn bij de bestrijding van invasieve exoten die de lokale visstand verstoren. De leden van de CDA-fractie vragen in hoeverre deze regels gelden voor inzwemmende vissen. Vallen deze onder deze wet of onder de Flora- en Faunawet?

Daarnaast vragen de leden van de CDA-fractie in hoeverre de visrechthebbende toestemmingsgerechtigd is bij inzwemmende vissen van hoge ecologische waarde.

Alle van nature in Nederland voorkomende vissen vallen onder de werking van de Flora- en faunawet, behalve wanneer de betreffende soort door de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie is aangewezen op grond van artikel 1, tweede lid, onderdeel a, van de Visserijwet. Deze onder de Visserijwet aangewezen soorten zijn opgenomen in bijlage 1 van de Uitvoeringsregeling visserij.

Met betrekking tot invasieve exoten is het verbod in artikel 14 van de Flora- en faunawet om dieren uit te zetten in de vrije natuur relevant. Ook niet inheemse vissoorten kan de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie echter aanwijzen als vissoort waarop de Visserijwet van toepassing is. Vanaf dat moment is de vissoort op grond van artikel 14, vijfde lid, uitgezonderd van het uitzetverbod in artikel 14, eerste lid, van de Flora- en faunawet en kunnen op grond van artikel 16 van de Visserijwet regels gesteld worden ten aanzien van deze vissoort in het belang van de visserij en de belangen van natuurbescherming.

Voor de uitzet van alle vissoorten in een Nederlands binnenwater is altijd de toestemming van de visrechthebbende vereist.

De uitzet van vissen, die op grond van artikel 1, tweede lid, van de Visserijwet zijn aangewezen als soorten waarop de Visserijwet betrekking heeft, is – ook nu – niet aan een vergunningplicht onderhevig. De ratio achter het ontbreken van een vergunningplicht is dat deze vissoorten al vrijelijk in de Nederlandse wateren voorkomen, zodat uitzet geen grootschalige verstoring van het ecosysteem zal veroorzaken. Wel is toestemming van de visrechthebbende vereist. Deze visrechthebbende kan beoordelen of de uitzet gevolgen heeft voor de lokale visstand. De in artikel I, onderdeel C, van het onderhavige wetsvoorstel voorgestelde wijziging van artikel 17 brengt in deze situatie geen verandering.

Mocht de uitzet van de onder artikel 1, tweede lid, van de Visserijwet aangewezen soorten, onverhoopt toch tot problemen leiden, dan kunnen op grond van artikel 16 van de Visserijwet bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels worden gesteld. Ingevolge het op dit artikel gebaseerde artikel 6 van het Reglement voor de binnenwateren 1985 kan de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie wateren aanwijzen waar de uitzet van een bepaalde vissoort is verboden. Op grond van dit artikel heeft de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie bijvoorbeeld een verbod ingesteld op het uitzetten van een zevental uitheemse rivierkreeften in alle Nederlandse binnenwateren.

De voorgestelde wijziging van artikel 17 van de Visserijwet heeft, zoals uiteengezet in paragraaf 4.2 van de memorie van toelichting, alleen betrekking op de uitzet van vissoorten die niet op grond van artikel 1, tweede lid, van de Visserijwet zijn aangewezen als soorten waarop de Visserijwet betrekking heeft. Op dit moment geldt voor de uitzet van deze vissen een verbod, behoudens vergunning, op grond van artikel 17 van de Visserijwet en een verbod met de mogelijkheid van ontheffing op grond van artikel 14 van de Flora- en faunawet.

De in artikel I, onderdeel C, van het wetsvoorstel voorgestelde wijziging heeft ten doel deze dubbele vergunningplicht te schrappen. Voor de uitzet van vissen, die niet onder artikel 1, tweede lid, van de Visserijwet zijn aangewezen, blijft een ontheffing van artikel 14 van de Flora- en faunawet vereist. De minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie is het bevoegd gezag voor de beoordeling van deze ontheffing. Hiermee blijft de door de leden van de PvdD-fractie gewenste zorgvuldige afweging op rijksniveau dus in stand.

De leden van de fracties van het CDA, de ChristenUnie, SGP en PvdD hebben naast de vragen die direct betrekking hebben op het onderhavige wetsvoorstel een aantal vragen over andere aspecten van de Visserijwet en de op de Visserijwet gebaseerde regelgeving.

De leden van de ChristenUnie vragen naar aanleiding van een reactie van Productschap Vis op het onderhavige wetsvoorstel of de doelstellingen van de Visserijwet op dit moment voldoende helder zijn. Door diverse wijzigingen van de Visserijwet in het verleden zouden tegenstrijdige uitingen in diverse juridische stukken zijn ontstaan.

De leden van de fractie van het CDA hebben verschillende vragen bij de Regeling gebruik grote vistuigen die op 1 mei 2008 in werking is getreden en op grond waarvan vissers alleen met grote vistuigen in de binnenwateren mogen vissen als zij beschikken over minimaal 250 hectare aan viswater waarmee jaarlijks minimaal € 8 500 aan bruto inkomsten wordt gegenereerd en zij zich daartoe bij de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie hebben gemeld.

Zij vragen gezien de daling van het aantal beroepsvissers of het areaals- en inkomstencriterium nog passend is en op welke wijze dit criterium is geformuleerd en actueel wordt gehouden.

De leden van de CDA-fractie vragen naar het aantal maal dat proces-verbaal is opgemaakt voor overtreding van het verbod op het gebruik van grote vistuigen door vissers die niet aan het areaals- en inkomstencriterium voldoen. De leden van de fractie van het CDA willen voorts weten of de coöperaties van hobbyvissers die zich op grond van de vrijstellingsregeling bij de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie hebben gemeld aan alle eisen voldoen.

Naar oordeel van de regering is het areaals- en inkomstencriterium nog steeds passend. Het criterium is zodanig vastgesteld dat recreatieve visserij met beroepsvistuigen niet meer mogelijk is op de binnenwateren. Met name de eis dat een visser moet beschikken over ten minste 250 hectare viswater heeft hierin onderscheidend gewerkt. De inkomsteneis is zeer bescheiden om te voorkomen dat «echte» beroepsvissers niet aan de eis kunnen voldoen.

Een aantal vissers heeft zich naar aanleiding van de Regeling gebruik grote vistuigen in een coöperatie verenigd omdat zij individueel niet aan de areaals- en inkomsteneis voldoen. De Algemene Inspectie Dienst heeft in 2010 van een aantal coöperaties geconstateerd dat zij niet aan de voorwaarden van de vrijstellingsregeling voldoen. Jegens deze coöperaties wordt handhavend opgetreden.

De Visserijwet regelt wie waar op welke vissoort mag vissen. Voor de meeste Nederlandse binnenwateren geldt dat het visrecht exclusief is: alleen de visrechthebbende op het betreffende water is bevoegd om in dat water te vissen. De visrechthebbende kan zijn visrecht verhuren, wat betekent dat hij zelf niet langer de visrechthebbende is, of hij kan een schriftelijke toestemming verlenen aan een derde om gebruik te maken van het visrecht. In al deze gevallen is de visser verplicht om op verzoek van een opsporingsambtenaar het eigendomsbewijs, dan wel de huurovereenkomst of de schriftelijke toestemming te tonen. Aan de huurovereenkomst of schriftelijke toestemming kunnen voorwaarden worden verbonden. In een aantal grote meren, zoals het Lauwersmeer en het Grevelingenmeer, is sprake van gemene weidevisserij. Dit betekent dat meerdere vissers het visrecht hebben in een bepaald water.

De visserij op het IJsselmeer wordt gereguleerd via de IJsselmeervergunning. Aan de vergunning zijn voorschriften verbonden met betrekking tot de locatie van de vistuigen, het aantal en de periode waarin ze gebruikt mogen worden.