Nr. 7 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

Met belangstelling heeft de regering kennisgenomen van de vragen en opmerkingen van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. De leden van de verschillende fracties ben ik erkentelijk voor hun inbreng. Het doet mij genoegen dat de leden van de VVD-, D66- en PVV-fractie kennis hebben genomen van het voorstel, dat de leden van de CDA, SP en ChristenUnie-fractie met belangstelling kennis hebben genomen van het wetsvoorstel en dat de leden van de PvdA-fractie het wetsvoorstel met interesse hebben bekeken. De regering spreekt haar dank uit voor de getoonde bereidheid van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie de voorbereiding van de openbare behandeling van het wetsvoorstel spoedig af te handelen.

Bij het opstellen van het wetsvoorstel is er van uit gegaan dat het op 15 april 2008 bij uw Kamer ingediende wetsvoorstel, houdende wijziging van de Telecommunicatiewet in verband met de Nota Frequentiebeleid 2005 (Kamerstukken 31 412), al door uw Kamer zou zijn aangenomen. Door het uitblijven van de plenaire behandeling van wetsvoorstel 31 412 ontstaat nu interferentie tussen de momenten van inwerkingtreding van beide wetsvoorstellen. De verschillende mogelijke scenario’s kunnen (wetgevingstechnisch) worden ondervangen door het opnemen van zogenoemde samenloopbepalingen. Dit vergt echter zowel van de kant van ondergetekende als van uw Kamer de nodige inspanningen en kan voor beide wetsvoorstellen leiden tot mogelijk onnodige vertraging. Gelet op het voorgaande, stel ik voor om voorrang te geven aan de plenaire behandeling van wetsvoorstel 31 412, dan wel om beide wetsvoorstellen gecombineerd plenair te behandelen.

Gelijktijdig met deze nota naar aanleiding van het verslag wordt een nota van wijziging uitgebracht. De nota van wijziging bevat uitsluitend technische correcties van het wetsvoorstel alsmede een vernummering en een redactionele verduidelijking in de terminologie van de voorgestelde wijziging van hoofdstuk 9 van de Telecommunicatiewet. In deze nota naar aanleiding van het verslag wordt de nummering zoals voorgesteld in de nota van wijziging gehanteerd.

In deze nota naar aanleiding van het verslag zal ik ingaan op de vragen die zijn gesteld. Daarbij wordt de indeling van het verslag als uitgangspunt genomen. Waar dat de beantwoording ten goede komt, zijn gelijkluidende vragen samen genomen. De inhoud ziet er dan als volgt uit:

I ALGEMEEN

1. Motivering van het wetsvoorstel

1.1 De implementatie van twee nieuwe richtlijnen en een nieuwe verordening

De leden van de fractie van de VVD willen graag duidelijk van de regering weten waar eventuele verschillen zijn tussen de Europese richtlijnen en de Nederlandse implementatie. Genoemde leden willen weten waar Nederland verder gaat, en indien dat het geval is, wat de overwegingen daarbij zijn. Ook de leden van de fractie van het CDA verzoeken de regering aan te geven in hoeverre zij, en op welke plaatsen, heeft afgeweken van de richtlijnen. Anders gesteld, genoemde leden willen graag weten waar er nationale koppen op de richtlijnen zijn gezet, en waarom dit is gebeurd. Het voorliggende wetsvoorstel is een een-op-eenimplementatie van de wijzigingsrichtlijnen. Van nationale koppen is geen sprake. Wel verplichten de wijzigingsrichtlijnen soms tot nationale keuzes. In de laatste twee kolommen van de transponeringstabel in hoofdstuk III van de memorie van toelichting is aangegeven waaruit de beleidsruimte (indien aanwezig) bestond, en wordt de keuze bij de invulling van die beleidsruimte toegelicht. Dit is met name het geval bij het onderwerp «universele dienst». Op grond van artikel 7 van de aangepaste Universeledienstrichtlijn zijn lidstaten verplicht maatregelen te treffen om ervoor te zorgen dat eindgebruikers met een fysieke beperking toegang hebben tot de universele dienst die gelijkwaardig is aan het niveau van andere eindgebruikers. De richtlijnen schrijven niet voor welke maatregelen er genomen moeten worden om de bedoelde gelijkwaardigheid te realiseren, dat moet op nationaal niveau worden vastgesteld. Zoals uit het wetsvoorstel blijkt heeft de regering gekozen voor de beschikbaarheid van een tekstbemiddelingsdienst voor doven en slechthorenden, een beeldbemiddelingsdienst voor doven en slechthorenden en een abonnee-informatiedienst voor blinden en slechtzienden.

De leden van de fractie van de VVD vragen wanneer zij de regelgeving in algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen kunnen verwachten ter bespreking. De leden van de fractie van het CDA vragen hoe te Tweede Kamer betrokken wordt bij de op te stellen nadere regelgeving. Verder vragen deze leden om een overzicht van alle op te stellen regelgeving, wat hierin precies zou kunnen worden geregeld en de datum waarop dit gebeuren gaat, voor zover reeds besloten is dat dit gaat gebeuren. De op te stellen lagere regelgeving, zowel de algemene maatregelen van bestuur als de ministeriële regelingen, zullen binnenkort op internet worden geconsulteerd. Eenieder zal daarbij in de gelegenheid worden gesteld zijn visie op de (concept)regelgeving te geven. Daarnaast zal de algemene maatregel van bestuur waarin de universele dienst voor gebruikers met een fysieke beperking wordt uitgewerkt, conform artikel 18.14 van de wet aan de beide kamers der Staten-Generaal worden overlegd (voorhangprocedure). Ten aanzien van de op te stellen lagere regelgeving geldt dat het ook hierbij gaat om een een-op-eenimplementatie van de wijzigingsrichtlijnen. Het is dan ook de bedoeling dat de lagere regelgeving net als de wet binnen de implementatietermijn (25 mei 2011) in werking treedt. Op dit moment wordt de navolgende lagere regelgeving voorzien:

• – Het bij ministeriële regeling geven van nadere regels met betrekking tot de procedure voor de gedwongen verkoop van frequentieruimte (zie artikel 3.19a, eerste, vijfde en zevende lid en artikel 5, zesde lid, van de Machtigingsrichtlijn).

• – Het aanpassen van enkele bepalingen van het Besluit interoperabiliteit. Deze algemene maatregel van bestuur regelt, kort gezegd, dat aanbieders van de telefoondienst ervoor moeten zorgen dat hun abonnees kunnen bellen met de abonnees van andere aanbieders, ook al zijn deze abonnees aangesloten op een ander netwerk. De aanpassingen zijn nodig ter implementatie van de wijzigingen van de artikelen 27 en 28 van de Universeledienstrichtlijn.

• – Het bij algemene maatregel van bestuur geven van nadere regels ten aanzien van gegevens die voor of bij het sluiten van een overeenkomst moeten worden verstrekt (zie artikel 7.1, vijfde lid). Meer concreet gaat het om het verstekken van gegevens met betrekking tot toegang tot noodhulpdiensten, eventuele beperkingen van de dienst (netneutraliteit), minimumkwaliteitsniveaus van de geboden diensten, netwerkmanagement bij congestie (netneutraliteit), de soorten onderhoudsdiensten, beperkingen met betrekking tot het gebruik van geleverde eindapparatuur, het minimale gebruik of de minimale gebruiksperiode, de kosten in verband met nummerportabiliteit, de kosten die bij beëindiging zijn verschuldigd, inclusief terugvordering van de kosten met betrekking tot eindapparatuur (zie artikel 20 Universeledienstrichtlijn).

• – Het op grond van artikel 7.3, eerste lid, bij ministeriële regeling nader regelen welke informatie aanbieders ook buiten de situatie dat een contract wordt gesloten bekend moeten maken (zie artikel 21 Universeledienstrichtlijn). Hierbij gaat het om het opleggen van de verplichting informatie te verstrekken over hoe wordt omgegaan met congestie en het verstrekken van informatie over beperkingen van de dienst (transparantie met betrekking tot netneutraliteit). Verder zal op grond van artikel 7.3, vierde lid, worden voorgeschreven dat de aanbieders informatie moeten verstrekken met betrekking tot wijzigingen in de voorwaarden voor beperking van de toegang tot of het gebruik van diensten en toepassingen, de door de aanbieder ingestelde maatregelen bij congestie en de gevolgen daarvan voor de kwaliteit van de dienstverlening en producten en diensten voor eindgebruikers met een fysieke beperking.

• – Het bij ministeriële regeling op grond van artikel 7.7a voorschrijven van het door de aanbieder van de universele dienst beschikbaar stellen van faciliteiten genoemd in Bijlage I, deel A, van de Universeledienstrichtlijn. Het gaat dan om het bieden van kosteloze blokkade van premium SMS of MMS diensten of andere toepassingen, het bieden van tariefadvies en kosteloze waarschuwing bij excessieve consumptiepatronen.

• – Het bij algemene maatregel van bestuur uitwerken van de aard, kwaliteit en betaalbaarheid van de diensten bedoeld in artikel 9.1, eerste lid, onderdeel f, te weten een tekstbemiddelingsdienst en een beeldbemiddelingsdienst (waarmee eindgebruikers met een auditieve of spraakbeperking kunnen bellen naar en gebeld worden door andere eindgebruikers) en een abonnee-informatiedienst tegen gereduceerd tarief (als alternatief voor de telefoongids voor eindgebruikers met een visuele beperking).

• – Het bij algemene maatregel van bestuur vastleggen van verplichtingen voor degene die wordt aangewezen als universeledienstverlener van de tekst- en beeldbemiddelingsdienst (zoals het verstrekken van informatie over het telefoonnummer waarop de diensten te bereiken zijn en over de openingstijden, en het verplicht aansluiten bij een geschillencommissie).

• – Het bij ministeriële regeling op grond van artikel 9.3, zesde lid, bepalen op welke wijze een bod moet worden uitgebracht bij de procedure voor aanwijzing van de universeledienstverlener (in ieder geval voor de tekst- en beeldbemiddelingsdienst).

• – Het bij algemene maatregel van bestuur vaststellen van het in artikel 9.5, eerste lid, bedoelde grensbedrag voor het bijdragen aan de vergoeding voor de universele dienst en het op grond van het tweede lid uitwerken bij algemene maatregel van bestuur van de wijze waarop de hoogte van de bijdrage aan de vergoeding wordt berekend en wanneer deze verschuldigd is.

• – Het bij ministeriële regeling voorschrijven van eisen met betrekking tot de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van de locatiegegevens die op grond van artikel 11.10 worden verstrekt aan noodhulpdiensten (alarmcentrale 112).

De leden van de SP-fractie verzoeken de regering meerdere malen in het verslag de memorie van toelichting aan te passen. In reactie op deze verzoeken moet worden opgemerkt dat het niet mogelijk is de memorie van toelichting «aan te passen». Met de nota naar aanleiding van het verslag kunnen geen wijzigingen worden aangebracht in de memorie van toelichting. In de nota naar aanleiding van het verslag wordt antwoord gegeven op de in het verslag gestelde vragen en wordt in het verslag verzochte nadere toelichting op bepaalde onderwerpen gegeven. Deze antwoorden en nadere toelichting maken, op gelijkwaardige wijze als de memorie van toelichting, deel uit van de parlementaire geschiedenis van het wetsvoorstel. De memorie van toelichting geeft een toelichting op het wetvoorstel zoals dat is ingediend.

1.2 Huidige Telecommunicatiewet

De leden van de PvdA-fractie vragen de regering welke mogelijkheden OPTA heeft om langdurige regulering toe te passen en of de regering het met deze leden eens dat langdurige zekerheid over regulering noodzakelijk is voor investeringszekerheid voor zowel aanbieders van infrastructuur als diensten. De regering onderschrijft dat zekerheid ten aanzien van regulering noodzakelijk is om bedrijven voldoende vertrouwen te geven om te investeren in netwerken en diensten. Dat geldt niet alleen voor bedrijven die verplicht worden om derden toegang te geven tot hun netwerken, maar evenzeer voor bedrijven die gebruik willen maken van toegang tot netwerken om hun diensten aan te kunnen bieden. Anderzijds is het belangrijk dat marktbesluiten snel worden aangepast als de marktomstandigheden ingrijpend wijzigen. Dit dilemma kan deels worden opgelost door bedrijven zekerheid te geven over reguleringsprincipes die voor langere tijd gelden. Op die manier kan op hoofdlijnen inzicht worden gegeven in de invulling van regulering, zodat regulering beter voorspelbaar wordt, ook als de marktomstandigheden wijzigen. De beleidsregels van OPTA met betrekking tot tariefregulering bij de toegang tot glasvezelnetwerken zijn hiervan een voorbeeld.

De leden van de SP-fractie stellen dat, aangezien de telecomsector bij uitstek grensoverschrijdend opereert, duidelijk gemaakt dient te worden welk nationaal recht wanneer van toepassing is. De leden van de SP-fractie vragen hoe de regering omgaat met het principe van country of origin of country of use om te bepalen welk nationaal recht wanneer van toepassing is. De leden van de SP-fractie zijn er in beginsel voorstander van om keuzes te maken die de lasten voor de consument/eindgebruiker zo laag mogelijk maken. Bij de vraag, welk nationaal recht wanneer van toepassing is, speelt de formulering van de specifieke bepaling een rol. Het voorgestelde artikel 11.7a bijvoorbeeld introduceert een norm die wordt gericht tot een ieder die door middel van elektronische communicatienetwerken toegang wenst te verkrijgen tot gegevens die zijn opgeslagen in de randapparatuur van een gebruiker dan wel gegevens wenst op te slaan in de randapparatuur van de gebruiker. Bepalend is dat deze norm tot doel heeft gebruikers in Nederland te beschermen. De norm geldt voor een ieder die gegevens wil plaatsen op randapparatuur van gebruikers in Nederland of op die apparatuur opgeslagen gegevens wil lezen, ongeacht waar deze partij gevestigd is. Uit de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 7 december 2010 in de gevoegde zaken C-585/08 en C-144/09 blijkt dat snel wordt aangenomen dat een partij zich richt tot de Nederlandse markt/gebruikers. Ook buitenlandse aanbieders van internetpagina’s die cookies plaatsen op en lezen van computers van gebruikers in Nederland vallen onder deze norm. De gebruiker hoeft dus niet na te gaan welk recht van toepassing is.

1.3 Voornaamste wijzigingen Europese kader op het gebied van regulering van markten

De leden van de CDA-fractie vragen de regering aan te geven op welke markten in Nederland er sprake is van structurele toegangsbelemmeringen, de marktstructuur niet op korte termijn neigt naar daadwerkelijke concurrentie en het algemene mededingingsrecht alleen niet volstaat om het marktfalen voldoende te verhelpen. In de aanbeveling van de Commissie is een lijst met zeven markten opgenomen die in beginsel voor ex ante regulering in aanmerking komen. Er staat één eindgebruikersmarkt op de lijst. Voor de rest betreft het vooral wholesalemarkten voor vaste netwerken (vaste telefonie, ontbundelde toegang, wholesalebreedbandtoegang, segmenten van huurlijnen). De nationale toezichthouders zijn verplicht om de markten die op de lijst voorkomen te onderzoeken om na te gaan of regulering in hun lidstaat noodzakelijk is. Tevens kan een toezichthouder markten onderzoeken die niet op de aanbeveling van de Commissie zijn opgenomen en zo nodig reguleren. Gebleken is dat de Europese Commissie een aanzienlijk zwaardere bewijslast oplegt aan toezichthouders wanneer zij een markt willen reguleren die niet op de aanbeveling staat. Op dit moment worden alle wholesalemarkten die op de lijst voorkomen door OPTA gereguleerd. Alleen de retailmarkt voor vaste telefonie, die ook op de lijst staat, wordt niet gereguleerd. Daarnaast onderzoekt OPTA ook de noodzaak om de toegang tot omroepnetwerken te reguleren, een markt die niet op de lijst staat.

De leden van de CDA-fractie vragen om nader toe te lichten op welke wijze de bevoegdheden van het BEREC (Body of European Regulators for Electronic Communications) worden versterkt. BEREC is bevoegd om gevraagd en ongevraagd advies uit te brengen aan de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad over aangelegenheden betreffende elektronische communicatie, zoals ontwerpbesluiten van nationale toezichthouders die aan de Commissie moeten worden voorgelegd, alsmede ontwerpbesluiten, aanbevelingen en richtsnoeren van de Commissie. Voorts is BEREC bevoegd om nationale toezichthouders desgevraagd te adviseren, bijvoorbeeld over een grensoverschrijdend geschil. Voornoemde instellingen en toezichthouders zijn niet verplicht om een advies van BEREC op te volgen. Met de instelling van BEREC wordt de samenwerking tussen de nationale toezichthouders zoals die voordien plaats had in de ERG (European Regulator Group) formeel verankerd. Daarmee wordt beoogd om de samenwerking tussen de nationale toezichthouders onderling en de samenwerking met de Europese Commissie te versterken. Dit is van belang ter bevordering van de consistentie van de besluiten van de nationale toezichthouders.

1.4 Voornaamste wijzigingen in Europese kader met betrekking tot de universele dienst en de rechten van de eindgebruiker/consument

1.4.1 Versterking van de positie van de consument

De leden van de PvdA-fractie vragen de regering hoe die aankijkt tegen de verspreiding van de Telefoongids. Zij vragen te bevestigen dat de huis-aan-huis verspreiding niet wettelijk verplicht is. Ook vragen zij of de regering iets ziet in het wettelijk vastleggen van een opt-out regeling, zodat ongewenste bezorging beboet en hersteld kan worden en of van de Telefoongids geëist kan worden ongewenst bezorgde gidsen weer op te komen halen. In de Telecommunicatiewet en -regelgeving is de telefoongids opgenomen als universele dienst. Iedereen heeft recht op een papieren telefoongids. Daarnaast dient de telefoongids één keer per jaar te worden geactualiseerd. KPN is aangewezen als aanbieder van deze universele dienst en heeft de uitvoering van die taak uitbesteed. De wijze van verspreiding of een opt-outregeling voor mensen die geen prijs stellen op een telefoongids is geen onderdeel van de universele dienst. Hieraan worden op dit moment dus geen eisen gesteld, zoals het ophalen van ongewenst bezorgde gidsen door de aanbieder. Vooralsnog gaat het de regering te ver de wijze van verspreiding van de Telefoongids en toezicht daarop uit te werken in wet- en regelgeving. Daar lijkt geen noodzaak voor te bestaan, temeer daar de aanbieder van de Telefoongids zelf een opt-out systeem hanteert. De constatering van deze leden dat steeds minder mensen zo’n gids op papier willen ontvangen, vindt de regering aanleiding om de ontwikkelingen rond het gebruik en het nut van de papieren telefoongids als universele dienst in de gaten te houden. Dit valt echter buiten de wijziging van de Telecommunicatiewet ter implementatie van de herziene telecommunicatierichtlijnen.

1.4.1.1 Gemakkelijker overstappen

De leden van de PVV-fractie stellen voor de mogelijkheid van nummerbehoud uit te breiden naar aanbieders van Voice Over Internet Protocol (VOIP). Het porteren van een telefoonnummer tussen verschillende aanbieders is een recht van eindgebruikers van telefoondiensten uit de Universele dienstrichtlijn en is geïmplementeerd in artikel 4.10 van de Telecommunicatiewet. Een aanbieder van een openbare elektronische communicatiedienst is verplicht zijn eindgebruikers de mogelijkheid te bieden de bij hen in gebruik zijnde abonneenummers te blijven gebruiken na beëindiging van de levering van de dienst. Een dergelijke aanbieder is tevens verplicht aan zijn nieuwe abonnees de mogelijkheid te bieden de voorheen bij hen in gebruik zijnde nummers te blijven gebruiken. Dit recht geldt voor consumenten en zakelijke gebruikers. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen het aanbieden van circuitgeschakelde telefonie en VoIP-telefonie (voor bijvoorbeeld alleen inkomende gesprekken); eindgebruikers van beide vormen van telefonie hebben in dit opzicht dezelfde rechten. Ook bij VoIP-aanbieders kan dus aanspraak worden gemaakt worden op het recht op nummerbehoud.

De leden van de CDA-fractie vragen of de regering op het gebied van overstappen nog verdere maatregelen in petto heeft, naast de aanpassingen van de Telecommunicatiewet als gevolg van de gewijzigde Universeledienstrichtlijn. Het beleid van de afgelopen jaren is erop gericht geweest om het overstapproces verder te vergemakkelijken. Destijds zijn met de zes grote telecombedrijven afspraken gemaakt om de door consumenten ervaren overstapdrempels bij breedbandinternet te slechten. Hierbij is afgesproken dat het percentage overstappen waarbij problemen ontstaan moet worden teruggedrongen tot maximaal 5%. Onderdeel van de afspraak is dat consumenten via de websites van aanbieders helder en uniform geïnformeerd worden over het overstapproces, dat aanbieders zich melden bij de Geschillencommissie Elektronische Communicatiediensten en dat consumenten gemakkelijker kunnen overstappen, doordat de nieuwe aanbieder de overstap voor de klant volledig kan verzorgen. De sector heeft hierin concrete stappen gezet en ook uit gegevens van OPTA is gebleken dat het aantal klachten over overstappen is afgenomen. De regering houdt de vinger aan de pols opdat deze ontwikkeling zich doorzet. Daarnaast is de Telecommunicatiewet in 2009 aangepast met als doel ongewenste langdurige contracten, stilzwijgende contractverlengingen en lange opzegtermijnen aan te pakken. Hiermee is het voor consumenten eenvoudiger geworden om over te stappen naar een andere aanbieder. Met de getroffen maatregelen en de aanpassingen in de Telecommunicatiewet in het voorliggende wetsvoorstel op het gebied van overstappen zijn de drempels voor overstappen dusdanig afgenomen, dat verdere maatregelen op dit moment niet nodig zijn.

1.4.1.2 Transparantie en vergelijkbaarheid

De leden van de PVV-fractie dringen aan op een goede informatieverstrekking met betrekking tot de aangeboden belbundels. Ook de regering hecht aan een goede informatieverstrekking over de door aanbieder gehanteerde tarieven. Tevens is het belangrijk dat consumenten controle kunnen houden over hun belkosten. Daarom zijn sinds 1 oktober 2010 strengere transparantieregels (artikel 3.2, derde lid van de Regeling universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen) van kracht, die aanbieders van vaste en mobiele telefonie verplichten voordat zij een contract afsluiten een duidelijk overzicht te geven van de meest belangrijke tariefinformatie, waaronder informatie over welk gebruik binnen de bundel valt. Consumenten doen er zelf verstandig aan om deze informatie goed te bekijken voordat ze een contract afsluiten, omdat zaken als afrekenmethode, buitenbundeltarieven en houdbaarheid van het beltegoed flinke invloed kunnen hebben op de maandelijkse rekening.

De leden van de fractie van het CDA vragen of de tariefinformatie in de vaste en mobiele telefoniemarkt afdoende is geregeld en welke verbeteringen er nog mogelijk zijn. Onder het vorige kabinet is in samenwerking met de aanbieders van vaste en mobiele telefonie gewerkt aan het bieden van transparantere tariefinformatie. Dit heeft geleid tot een aanpassing van de Regeling universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen. Aanbieders van telefoniediensten zijn verplicht om op hun website in de loop van het bestelproces de meest basale tariefinformatie actief onder de aandacht van de consument te brengen, zonder dat de consument ernaar hoeft te zoeken. Daarnaast is voorgeschreven om deze basale tariefinformatie in een overzicht weer te geven. Dit betekent dat de informatie op één internetpagina moet worden getoond (zie artikel 3.2, derde lid, van de Regeling universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen). Het is gebleken dat aanbieders steeds vaker hun klanten in de gelegenheid stellen het verbruik te monitoren en inzicht te krijgen in het eigen belgedrag. Dit is belangrijk, omdat consumenten hiermee beter controle kunnen houden over de belkosten. De regering houdt de ontwikkelingen in de markt op dit vlak in de gaten en gaat ervan uit dat aanbieders deze lijn doorzetten. Over dit verbetertraject tarieftransparantie is de Tweede Kamer bij brief van 20 mei 2010 geïnformeerd (Kamerstukken II, 2009/10, 27 879, nr. 32).

De CDA-fractie vraagt de regering nader toe te lichten waarom de regering vooralsnog geen gebruikt maakt van de mogelijkheid om het verstrekken van informatie aan eindgebruikers voor te schrijven, maar wel een delegatiegrond opneemt. De leden van het CDA vragen of de regering verwacht dat dergelijke voorschiften in de toekomst wel noodzakelijk zijn, gezien het feit dat wel een delegatiegrond wordt opgenomen. Zoals ook al ter sprake kwam in de vraag van de leden van de SP- en de D66-fractie is de reden waarom in de wet een delegatiebepaling op te nemen gelegen in het feit dat dit nodig is ter implementatie van de Universeledienstrichtlijn. De Universeledienstrichtlijn schrijft op dit punt voor dat in de wet een bevoegdheid wordt opgenomen, op basis waarvan aanbieders kunnen worden verplicht om transparante, vergelijkbare, toereikende en bijgewerkte informatie over bepaalde onderwerpen bekend te maken. Deze bevoegdheid is opgenomen in artikel 7.3. Vooralsnog zal, op het voorschrijven dat aanbieders informatie verstrekken over eventuele beperkingen van de toegang tot of het gebruik van diensten en toepassingen na, nog geen gebruik worden gemaakt van de in de wet opgenomen bevoegdheid om het verstrekken van informatie voor te schrijven. Reden hiervoor is dat de regering hiertoe momenteel geen reden toe ziet. Pas als ontwikkelingen in de markt daartoe aanleiding geven zal gebruik worden gemaakt van deze bevoegdheid.

De leden van de fractie van het CDA stemmen in met de lijn van de regering om het bieden van extra faciliteiten (zoals een belprofiel) vooralsnog niet wettelijk voor te schrijven, maar dit eerst aan de markt over te laten. Wel vroegen de leden op welke termijn de regering een en ander gaat monitoren. De genoemde faciliteiten maken onderdeel uit van het eerder genoemde verbetertraject tarieftransparantie en in dat kader worden marktpartijen gestimuleerd actie te ondernemen. Deze ontwikkelingen worden zowel door de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie als door OPTA continu gevolgd.

De leden van de SP-fractie constateren dat de mogelijkheden voor de consument om te kunnen kiezen worden verkleind als er teveel informatie wordt verstrekt, en vragen aan de regering hoe hiermee wordt omgegaan. De leden van de SP-fractie stellen terecht dat een balans gevonden moet worden tussen volledige informatievoorziening en het voorkomen van een door-de-bomen-het-bos-niet-meer-zien-effect. Precies daarom kent de aangescherpte transparantieregelgeving een dubbele aanpak. Allereerst moeten telefonieaanbieders alle bij een abonnement horende tariefinformatie op één webpagina bij elkaar zetten, zodat consumenten altijd alle tariefinformatie bij de hand hebben. Daarnaast moeten aanbieders de meest basale tariefinformatie (o.a. maandbedrag, afrekenmethode, buitenbundeltarieven) actief onder de aandacht van de consument brengen, zodat deze in elk geval kennis heeft genomen van deze belangrijkste tariefcomponenten voordat hij een abonnement afsluit. Dit wordt gewaarborgd door artikel 3.2, eerste en derde lid, van de Regeling universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen.

De SP-leden stellen vast dat de regering een aantal faciliteiten, zoals het opstellen van een belprofiel, nog niet wettelijk gaat voorschrijven en vragen welke omstandigheden ertoe kunnen leiden dat dit wel wettelijk wordt voorgeschreven. Deze faciliteiten zijn onderwerp van gesprek geweest tijdens het traject Verbetering Tarieftransparantie. Geconstateerd is dat steeds meer aanbieders uit zichzelf dergelijke faciliteiten aanbieden. De Tweede Kamer is bij brief van 20 mei 2010 op de hoogte gebracht van de resultaten van dit traject (Kamerstukken II, 2009/10, 27 879, nr. 32). Als deze lijn doorgezet wordt is er geen noodzaak hiervoor regelgeving op te stellen.

1.4.1.3 Toegang tot internet en netneutraliteit

De leden van de VVD-fractie vragen of het toegestaan moet zijn om bepaalde bestemmingen niet aankiesbaar te maken als gevolg van commerciële keuzes die een aanbieder maakt, mits de aanbieder daarover voorafgaand aan het sluiten van een overeenkomst volledig transparant is. Een aanbieder moet in beginsel alle nummers binnen de Europese Unie aankiesbaar maken. Zo wordt bereikt dat iedere Europese burger en ondernemer kan bellen naar en gebeld kan worden door iedere andere Europese burger en ondernemer. Een aanbieder kan alleen afzien van het aankiesbaar maken van nummers als het economisch niet haalbaar of technisch niet uitvoerbaar is, of als de opgeroepen abonnee zelf heeft besloten niet aankiesbaar te willen zijn. In die zin is de aanbieder niet vrij in zijn keuze om een nummer al dan niet aankiesbaar te maken op basis van commerciële belangen: er moet echt sprake zijn van economische onhaalbaarheid. Dit vloeit rechtstreeks voort uit artikel 28, eerste lid, van de Universeledienstrichtlijn. Dit artikel biedt geen ruimte om op nationaal niveau af te wijken.

De leden van de PvdA-fractie menen dat de overtuiging dat het internet open en vrij moet zijn, zich niet verhoudt tot de mogelijkheid voor aanbieders van toegang tot het internet om bepaalde diensten en toepassingen te mogen blokkeren. Zij vragen of de regering het met hen eens is dat aanbieders van communicatienetwerken of -diensten niet de toegang tot diensten en toepassingen horen te blokkeren en vragen de regering tevens om deze bepalingen te heroverwegen en een bepaling op te nemen in de wet die het aanbieders van toegang tot het internet verbiedt om de toegang tot bepaalde diensten te blokkeren of te belemmeren. De regering vindt, net als de PvdA-fractie, een vrij en open internet belangrijk. De vraag is echter of er nu extra wetgeving nodig is om het internet open en vrij te houden. Het voorgestelde artikel 7.3, eerste lid, onderdeel d, legt de grondslag om aanbieders van openbare elektronische communicatienetwerken en -diensten bij ministeriële regeling te verplichten tot het verstrekken van informatie over eventuele beperkingen voor de toegang tot of het gebruik van diensten. Deze verplichting zal worden opgenomen in de Regeling universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen. Zoals in de memorie van toelichting is aangegeven acht de regering het instrument van transparantie op dit moment proportioneel en effectief. De huidige concurrerende markt biedt in combinatie met transparantie vooralsnog voldoende waarborg voor een vrij en open internet. Ervaringen uit het verleden laten het belang van de «expertcommunity» op het internet zien: in die gevallen waar er sprake was van mogelijke schendingen van netneutraliteit, hebben experts een duidelijke signalerende rol gespeeld in de markt. Deze signalen hadden een disciplinerende werking op de aanbieders van internettoegang in kwestie: het ter sprake gestelde beleid werd vlot aangepast. Transparantie speelt zo een dubbele rol. Het biedt eindgebruikers het benodigde inzicht in het aanbod, waardoor zij de mogelijkheid hebben over te stappen naar een andere aanbieder indien zij niet accepteren dat hun toegang tot internet wordt beperkt. Daarnaast maakt het de signalerende rol van experts mogelijk, die zo het beleid van deze aanbieder direct aan de kaak kunnen stellen. Mocht echter in de toekomst een situatie ontstaan waarin er onvoldoende mogelijkheden dreigen te komen voor de eindgebruikers om een vrije en open toegang tot internet af te nemen – en deze situatie zal beter aan het licht komen door de nieuwe transparantieverplichting – dan zal de regering ingrijpen en op grond van het voorgestelde artikel 7.4a komen met aanvullende regels op het gebied van netneutraliteit.

Volgens de leden van de PvdA-fractie zou slechts een uitzondering moeten kunnen bestaan voor neutraal netwerkmanagement, oftewel netwerkmanagement dat het functioneren van het netwerk optimaliseert door bepaald soort diensten voorrang te geven in het netwerkverkeer boven andere, zonder daarbij de ene specifieke dienst te bevoordelen boven een andere. Zij vragen of de regering mogelijkheden ziet om een dergelijke regeling in de wet op te nemen en op welke wijze dit wettelijk vastgelegd zou kunnen worden. Voorts vragen zij of de regering bereid is daartoe een nota van wijziging voor te bereiden. Het voorgestelde artikel 7.4a biedt de mogelijkheid om ter voorkoming van een achteruitgang van de dienstverlening en een belemmering of vertraging van het verkeer over openbare elektronische communicatienetwerken, minimumvoorschriften inzake de kwaliteit van de dienstverlening vast te stellen. Deze voorschriften zouden naar de opvatting van de regering de vorm kunnen hebben van een non-discriminatieverplichting zoals bedoeld door de leden van de fractie van de PvdA. De regering acht, zoals ook hiervoor is aangegeven, in de huidige marktomstandigheden een dergelijk vergaand voorschrift niet nodig. Dit laat onverlet dat de regering in zal grijpen indien het vrije en toegankelijke internet zoals we dat nu kennen in gevaar dreigt te komen.

De leden van de PvdA-fractie vragen de regering of ze het met hen eens is dat de aansluiting op een openbaar elektronisch op een vaste locatie, zoals opgenomen in art. 9.1, eerste lid, onderdeel a, onvoldoende waarborg biedt voor normaal gebruik van de vandaag gebruikelijke communicatievoorzieningen en of het niet nodig is daarbij ook een minimumkwaliteit en minimumsnelheid van de internetverbinding te garanderen. Nederland heeft een toppositie wat betreft de beschikbaarheid en het gebruik van breedband. Naar schatting kan 99% van de Nederlandse bevolking beschikken over een breedbandverbinding tot het internet, via het kopernet (DSL), de kabel, glasvezel of mobiele HSDPA netwerken. Als satelliet wordt meegerekend, waarmee steeds hogere snelheden worden gehaald, komt de dekking op 100%. De hevige concurrentie tussen en op infrastructuur, en niet een wettelijke garantie, heeft geleid tot de voorspoedige ontwikkeling van vaste breedbandnetwerken in dit land. De Europese Commissie buigt zich op dit moment over de vraag of (breedband)internet aan de universele dienst moet worden toegevoegd, zodat iedere Europese burger recht heeft op een (breedband)internetverbinding en bijbehorende minimumsnelheden. De Nederlandse regering heeft in haar reactie laten weten dat ze voorstander is van het opnemen van functioneel toegang tot breedbandinternet als aparte universele dienst, zolang de universele dienst maar niet wordt gebruikt om supersnel breedband te bevorderen. Dit zou de dynamische Nederlandse breedbandmarkt kunnen verstoren. Andere maatregelen kunnen gunstiger zijn om hetzelfde resultaat te behalen. De regering wacht de uitkomst van de discussie in Europa af. In de loop van 2011 wordt een standpunt vanuit de Commissie verwacht.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de regering mogelijkheden ziet om binnen afzienbare termijn iedere Nederlander recht te geven op een breedbandverbinding, met een hoger ambitieniveau dan Europees is vastgesteld. Zij nemen aan dat de regering het ook onwenselijk vindt dat consumenten in dunbevolkte gebieden niet volwaardig gebruik kunnen maken van internet. Zij vragen welke mogelijkheden de regering ziet om die consumenten ook gebruik te kunnen laten maken van de laatste ontwikkelingen. Nederland voldoet nu reeds in grote mate aan de doelstelling van de Europese Digitale Agenda voor 2020 (100% beschikbaarheid van 30Mbps en 50% van de huishoudens met een abonnement op 100Mbps). Ruim 90% van de huishoudens heeft reeds de mogelijkheid via het kabelnetwerk toegang te krijgen tot snelheden van 100Mbps. Tussen nu en 2020 worden nog grote ontwikkelingen verwacht op het gebied van breedband, zoals de uitrol van glasvezelnetwerken (Fibre to the Home) en de introductie van de zogenaamde vierde generatie mobiel breedband (LTE). Ook is breedband via de satelliet overal beschikbaar, waarbij de snelheden de laatste jaren drastisch omhoog gaan (4Mbps momenteel). Dit zijn ook voor consumenten in de dunbevolkte gebieden belangrijke ontwikkelingen. Over het breedbandbeleid van de regering – ook met betrekking tot de dunbevolkte gebieden – zal de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie de Tweede Kamer in het voorjaar 2011 informeren in het kader van de nota Digitale agenda.nl.

De leden van de PvdA-fractie vragen hoe de stelling in het regeerakkoord dat het kabinet een vrij en open internet nastreeft, zich vertaalt in het beleid van de regering, en specifiek dit wetsvoorstel. De regering zal het streven naar een vrij en open internet verder uitwerken in de nota Digitale Agenda.nl die in het voorjaar 2011 aan de Tweede Kamer zal worden gestuurd. Meer specifiek wat betreft dit wetsvoorstel zijn met name de bepalingen met betrekking tot toegang tot internet en netneutraliteit van belang voor het open karakter en een vrij toegankelijk internet. Aanbieders van openbare elektronische communicatienetwerken of openbare elektronische communicatiediensten kunnen (en zullen) bij ministeriële regeling worden verplicht informatie te geven over eventuele beperkingen van de toegang of het gebruik van diensten en toepassingen (artikel 7.3, vierde gedachtestreepje). In de memorie van toelichting is toegelicht dat de aanbieder moet aangeven hoe hij verschillende verkeerstromen op het netwerk behandelt. Eindgebruikers weten dan welke diensten of content eventueel zullen worden beperkt, bijvoorbeeld bij een te grote belasting van het netwerk, en of de aanbieder netneutraal handelt. Het voorgestelde artikel 7.4a schept daarbij de mogelijkheid bij of krachtens een algemene maatregel van bestuur eisen te stellen aan de kwaliteit van elektronische communicatiediensten ten einde een achteruitgang van de diensten dan wel belemmering of vertraging van het verkeer over netwerken te voortkomen. Zoals eerder aangegeven zal de regering de mogelijkheden die dit artikel biedt gebruiken indien het vrije en toegankelijke internet in gevaar komt.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de regering het met deze leden eens is dat afluisteren of aftappen van internetverkeer, bijvoorbeeld via de techniek van deep packet inspection, anders dan op basis van het wetboek van strafvordering, verboden moet zijn en of dat volgens de regering al voldoende geregeld is in de wet. Het aftappen van telecommunicatie, waaronder internetverkeer, is inderdaad verboden, met uitzondering van de gevallen die zijn genoemd in artikel 139c, tweede lid, van het Wetboek van Strafrecht. Dit betreft onder meer het aftappen of opnemen van gegevens ten behoeve van de strafvordering en ter uitvoering van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002.

De leden van de fractie van het CDA vragen de regering aan te geven hoe de aankiesbaarheid precies is geregeld. Is het zo, zo vragen deze leden, dat iedere bellers met hun (vaste of mobiele) telefoon naar elk nummer overal ter wereld moet kunnen bellen? Of is het aanbieders ook toegestaan dit te beperken mits duidelijk gecommuniceerd? De ter implementatie van artikel 28 Universeledienstrichtlijn op de te leggen interoperabiliteitsverplichting leidt er toe dat iedere eindgebruiker in principe naar alle geografische en niet geografische nummers binnen de Europese gemeenschap kan bellen. De op grond van dit wetsvoorstel op te leggen interoperabiliteitsverplichting geldt dus niet wereldwijd. In de praktijk zullen er ook binnen de Europese gemeenschap nummers zijn die niet aankiesbaar zijn. Dit komt doordat er situaties zijn waarin interoperabiliteit niet verplicht is. Zo hoeft een nummer niet aankiesbaar te zijn indien de via dat nummer op te roepen abonnee om commerciële reden heeft besloten de toegang tot oproepende gebruikers die zich in specifiek geografische gebieden bevinden, te beperken. Hierbij kan met name gedacht worden aan de betaalde informatienummers (zoals in Nederland de 0900-nummers) en de gratisnummers. Bij deze nummers staat het de aanbieder van de informatiedienst respectievelijk de abonnee van het (voor de beller) gratis nummer vrij ervoor te kiezen in bepaalde gebieden niet aankiesbaar te zijn omdat dit commercieel onaantrekkelijk is.

1.4.2 Gelijkwaardige toegang eindgebruikers met een fysieke beperking

De leden van de CDA-fractie vragen hoe en op welke termijn wordt gemonitord of het aanwijzen van een aanbieder van diensten voor eindgebruikers met een fysieke beperking nodig is omdat deze diensten niet door het normale functioneren van de markt worden gegarandeerd. In 2009 heeft onderzoeksbureau SEO in opdracht van het toenmalig ministerie van Economische Zaken onderzocht welke maatregelen nodig zijn om gelijkwaardige toegang tot de universele diensten voor eindgebruikers met een fysieke beperking te garanderen. Uit de bevindingen van het onderzoek, de kosten die KPN nu maakt voor de huidige, vrijwillig aangeboden, tekstbemiddelingsdienst en de ervaring in het buitenland heeft de regering afgeleid dat de tekstbemiddelingsdienst en de beeldbemiddelingsdienst voor mensen met een auditieve beperking niet door de markt (zullen) worden aangeboden, gelet op de betaalbaarheid- en kwaliteitseisen zoals die door de regering aan deze diensten zullen worden gesteld. Daarom zal een procedure worden gestart om een aanbieder van deze diensten aan te wijzen. Tegen de tijd dat de aanwijzing afloopt, zal opnieuw worden bekeken hoe de ontwikkelingen op de markt eruit zien en of een nieuwe aanwijzing nodig is. Hierbij zal onder meer worden gekeken naar de behoefte van de doelgroep, het gebruik van de diensten, de kosten, ontwikkelingen op de markt, de stand van de techniek en ontwikkelingen in andere landen.

De leden van de CDA-fractie vragen of de regering kan bevestigen dat de regels gericht zijn op de beschikbaarheid en kwaliteit van de diensten voor eindgebruikers met een fysieke beperking en niet op de technische invulling. Dat is juist. De eisen die worden gesteld aan de diensten garanderen een basisniveau wat betreft kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid. Het betreft algemeen geformuleerde doelstellingen, zoals de openingstijden en de wachttijden. In verband met de toegankelijkheid van de dienst is het voornemen de eis te stellen dat de dienst bereikbaar moet zijn met tekst- en beeldtelefoons die door zorgverzekeraars worden vergoed. Voor het overige wordt aan de aanbieder overgelaten hoe de dienst wordt opgezet en vormgegeven.

De leden van de CDA-fractie vragen wanneer de uitwerking van het techniekneutraal maken van de universele dienst, alsmede de aanpassing van de definitie van het verzorgingsgebied, wordt geregeld. Bij de uitwerking van de bepaling dat diensten of voorzieningen moeten worden aangeboden waardoor eindgebruikers met een fysieke beperking gelijkwaardige toegang tot de universele dienst hebben, wordt techniekneutraliteit in het implementatietraject zoveel mogelijk meegenomen. Dit is in het voorgaande antwoord beschreven. Daarnaast streeft de regering ook bij de reeds bestaande universele dienst voor de aansluiting op een openbaar elektronisch communicatienetwerk en toegang tot de openbare telefoondienst naar een techniekneutrale uitwerking zoals eerder beschreven in het antwoord op de vraag van de leden van de PvdA-fractie. De wijziging van het Besluit universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen die daarvoor gaat zorgen valt buiten de implementatie van de herziene telecommunicatierichtlijnen. De regering streeft ernaar dit wijzigingsbesluit eind 2011 in werking te laten treden. De regering ziet overigens geen aanleiding de definitie van het verzorgingsgebied in artikel 9.2 aan te passen.

De leden van de CDA-fractie vragen de regering te reageren op het onderzoek van Stichting Waarmerk Drempelvrij over de toegankelijkheid van gemeentelijke websites voor gehandicapten, aangezien er nog veel te verbeteren valt op dit punt. De regering is bekend met dit onderzoek. Het onderzoek toont aan dat geen enkele van de in het onderzoek meegenomen gemeenten voldoet aan de webrichtlijnen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de afgelopen jaren veel hulp gegeven aan onder andere gemeenten bij het implementeren van de webrichtlijnen. Er zijn gemeenten die hebben laten zien hoe het kan, bijvoorbeeld Goirle en Krimpen aan den IJssel. Bij andere gemeenten vallen inderdaad zaken te verbeteren, maar dit is uiteindelijk de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Gemeenten moeten zelf aan de slag om de webrichtlijnen en de instrumenten die door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn aangereikt op hun eigen site toe te passen.

De leden van de SP-fractie vragen of andere landen het voorschrift over gelijkwaardige toegang tot de universele diensten voor eindgebruikers met een fysieke beperking op een vergelijkbare wijze hebben geïmplementeerd als in dit wetsvoorstel en wat de ervaringen daarmee zijn. Aan de implementatie van het voorschrift is een studie naar vijf omringende landen voorafgegaan. Dit is te lezen in het rapport «Toegang tot Telecom» van SEO in opdracht van de Minister van Economische Zaken. De maatregelen in die landen zijn een basis geweest voor de wijze van implementatie in Nederland. In België, Duitsland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk worden bemiddelingsdiensten voor doven en slechthorenden landelijk aangeboden. Alleen in Frankrijk zijn de bemiddelingsdiensten nog in ontwikkeling. In het onderzoek is verder vooral ingegaan op de ervaringen van de doelgroep wat betreft het gebruik van telefonie en internet in Nederland, zoals met de huidige Nederlandse tekstbemiddelingsdienst die door KPN wordt aangeboden.

De leden van de SP-fractie vragen of de regering kan aangeven welke meerkosten er zijn voorzien voor mensen met een beperking om toestellen en applicaties te verkrijgen die hiervoor zijn. Er zijn als gevolg van dit wetsvoorstel geen meerkosten voorzien voor de aanschaf van randapparatuur. Mensen met een beperking kunnen voor de kosten van de aanschaf van toestellen en applicaties een aanvraag voor een vergoeding bij hun zorgverzekeraar indienen. Dit wetsvoorstel verandert daar niets aan. Het voornemen is in lagere regelgeving vast te leggen dat de bemiddelingsdiensten bereikbaar moeten zijn met toestellen die door zorgverzekeraars worden vergoed.

1.5 Continuïteit, veiligheid en integriteit

De leden van de fractie van de VVD plaatsen vraagtekens bij de nieuw in te voeren meldplicht voor aanbieders van openbare elektronische communicatiediensten bij inbreuken op persoonsgegevens. Bedoelde leden achten het disproportioneel dat de meldplicht rust op de internet service provider terwijl deze veelal geen zicht op de inhoud van de data heeft die over zijn netwerk wordt getransporteerd. Het is, aldus de leden van de fractie van de VVD, voor hen dan ook buitengewoon lastig alles te scannen op privacygevoelige informatie. Genoemde leden maken zich ook zorgen over de administratieve lasten die gemoeid zijn met deze maatregel. Genoemde leden wijzen erop dat in de memorie van toelichting wordt aangegeven dat deze lasten niet zo hoog zijn terwijl zij uit de markt heel andere informatie krijgen. De leden vragen hoe de regering hiertegen aan kijkt. Tevens vragen zij waarom het toezicht niet volledig bij het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) kan worden gelegd nu al bekend is dat dergelijke verplichtingen buiten de telecomsector onder toezicht van het CBP gelegd kan worden. Anders dan de leden van de fractie van de VVD veronderstellen volgt uit de op grond van de gewijzigde richtlijn 2002/58/EG (hierna: Bijzondere privacyrichtlijn) in te voeren meldplicht bij inbreuken op persoonsgegevens niet dat een internet service provider al zijn verkeer moet scannen op privacygevoelige informatie. Een internet service provider moet er, zoals dat op basis van het geldende recht (zie het geldende artikel 11.3 van de wet) reeds het geval is, voor zorgen dat zijn netwerk en dienstverlening naar de stand der techniek en rekening houdend met de kosten, voldoende beveiligd is. Wanneer aan deze zorgplicht is voldaan, dat wil zeggen wanneer de beveiliging op orde is, en een inbreuk wordt niet opgemerkt, dan kan en hoeft de internet service provider de inbreuk niet te melden. Het is op basis van de aldus ingekaderde meldplicht dat de regering komt tot de relatief beperkte inschatting van de administratieve lasten. Wat betreft het toezicht is ervoor gekozen aan te sluiten bij de bestaande situatie. OPTA houdt namelijk op dit moment al toezicht op de naleving van zojuist genoemde zorgplicht en andere voor de elektronische communicatie sector specifieke privacywetgeving zoals de zogenoemde cookiebepaling en het spamverbod.

De leden van de PVV-fractie vragen of er wellicht ook regelgeving zou kunnen komen om de huidige zeer hinderlijke reclameblokken, die te voorschijn komen voor de tekst en waarvan de sluitfunctie vaak «zeer verdekt is opgesteld», te verbieden. Ook de onontkoombare reclameblokken voor allerlei nieuwsitems zou mooi «de nek om gedraaid kunnen worden» in aanvullende regelgeving. De gewijzigde telecommunicatierichtlijnen bevatten geen bepalingen op grond waarvan reclamevensters (de zgn. pop-ups) moeten of kunnen worden verboden. Omdat de richtlijnen een-op-een worden geïmplementeerd is de regering ook niet voornemens om een dergelijk verbod op te nemen in dit wetsvoorstel. Daarnaast ziet de regering geen nut in en noodzaak tot het verbieden van pop-ups en reclameblokken voorafgaand aan nieuwsitems op internet. De bestaande browsers voorzien al in de mogelijkheid pop-ups te blokkeren. Daarnaast zijn er op de markt diverse «ad blockers» beschikbaar zodat men pop-upvensters en banners kan blokkeren.

1.6 Bescherming van persoonsgegevens en de persoonlijke levenssfeer

De leden van de PvdA-fractie vragen in vervolg op de vorige vraag of het niet juist van belang is dat consumenten weten welke persoonsgegevens van hen verzameld worden en dat zij daarvoor uitdrukkelijk toestemming dienen te verlenen. De leden van de PvdA-fractie vragen ook of de gekozen formulering nu niet teveel ruimte laat om middels een algemene toestemming voor het plaatsen van cookies allerhande persoonsgegevens op te slaan en door te geven. De regering onderschrijft het door de leden van de PvdA-fractie genoemde belang en wijst er in dat verband op dat bij een situatie die onder artikel 11.7a valt, en waarbij persoonsgegevens worden verwerkt, artikel 11.7a geen afbreuk doet aan de Wet bescherming persoonsgegevens (hierna: Wbp). In tegenstelling tot de toestemmingseis in artikel 11.7a van de Telecommunicatiewet, schrijft artikel 8, onderdeel a, van de Wbp voor dat de vereiste toestemming voor het verwerken van persoonsgegevens «ondubbelzinnig» moet zijn verleend. Dit houdt in dat bij de verantwoordelijke iedere twijfel omtrent de toestemming uitgesloten moet zijn. Artikel 11.7a van de Telecommunicatiewet doet niets af aan de werking van de Wbp, maar vormt een aanvulling op die wet.

De leden van de PVV-fractie vragen of de wijze waarop de meldplicht (uit de tekst leidt de regering af dat bedoeld zal zijn artikel 11.7a) wordt geïmplementeerd niet ten koste zal gaan van het winkelgemak van webshops. De leden vinden dat artikel 11.7a er niet toe moet leiden dat iemand midden in een bestelling even naar een andere site gaat en vervolgens alle reeds ingevoerde gegevens weer kwijt is. Dit is inderdaad een van de situaties waarin het gebruik van cookies onder de uitzondering van het derde lid van artikel 11.7a kan vallen: indien het gebruik van een cookie een strikt noodzakelijke technische opslag en toegang tot gegevens is met als uitsluitend doel om de door de gebruiker gevraagde dienst van de informatiemaatschappij te leveren is de informatieverplichting en het toestemmingsvereiste van het eerste lid niet van toepassing. Een voorbeeld waarin gebruik van een cookie als «strikt noodzakelijk» geldt, is een bestelling in een webshop waarbij de klant voor de betaling wordt doorgeleid naar een site voor internetbankieren en na de transactie via de site voor internetbankieren terug moet komen op de site van de webshop om de bestelling af te ronden. Bij terugkomst op de site van de webshop moet de gebruiker herkend kunnen worden en duidelijk zijn wat deze gebruiker besteld heeft, dat hij betaald heeft en op welk adres de bestelde producten bezorgd moeten worden.

De leden van de PVV-fractie noemen de optie om de meldplicht eenmalig door de browser te laten doen met de waarschuwing betreffende gebruikersgemak versus privacy, en vragen of gebruikersgemak onder de uitzondering voor technisch noodzakelijke cookies valt. De regering verwijst voor wat betreft de genoemde optie naar de beantwoording van de eerstvolgende vraag van de leden van de D66-fractie. Het is niet mogelijk om algemeen te stellen dat gebruiksgemak altijd onder de uitzondering van artikel 11.7a, derde lid, valt, maar het is wel zo dat de uitzondering in het derde lid het gebruiksgemak ten goede komt, omdat in dat geval geen informatieplicht en toestemmingsvereiste geldt.

De leden van de D66-fractie stellen dat de formulering van overweging 66 uit de Richtlijn 2009/136/EG (hierna: Richtlijn burgerrechten) onduidelijkheid heeft gecreëerd in verband met de interpretatie van artikel 5, derde lid, van de Bijzondere privacyrichtlijn. De leden vragen de regering of zij op de hoogte is van een recente uitspraak van het Europese Hof, dat stelt dat als een overweging en een artikel van een richtlijn elkaar tegenspreken, en de overweging en het artikel allebei duidelijk zijn, het artikel prevaleert. Het is de regering niet duidelijk op welke recente uitspraak van het Europese Hof specifiek wordt gedoeld, maar de regering is bekend met het algemeen geldende principe dat een overweging geen bindende rechtskracht heeft en niet kan worden aangevoerd om van de bepaling van een richtlijn af te wijken. Het Hof heeft dit bijvoorbeeld overwogen in zaak C-162/97. Overweging 66 uit de Richtlijn burgerrechten is dan ook slechts een aanwijzing om artikel 5, derde lid, van de Bijzondere privacyrichtlijn op een bepaalde manier te interpreteren en implementeren. De regering is overigens van mening dat in dit geval er geen sprake is van tegenspraak. Overweging 66 van de Richtlijn burgerrechten stelt dat «wanneer dit technisch mogelijk en doeltreffend is, kan, overeenkomstig de bepalingen van de Algemene privacyrichtlijn, de toestemming van de gebruiker met verwerking worden uitgedrukt door gebruik te maken van de desbetreffende instellingen van een browser of een andere toepassing». Dit betekent niet meer en niet minder dan dat onder bepaalde voorwaarden een browser kan worden gebruikt om toestemming te verlenen. Zoals hiervoor reeds is uiteengezet sluit artikel 5, derde lid, van de Bijzondere privacyrichtlijn inderdaad niet uit dat de toestemming wordt verleend via een browser.

De leden van de D66-fractie vragen op welke Europese initiatieven de regering doelt bij zijn uitleg voorlopig niet het voornemen te hebben om nadere voorschriften te geven en hoe zelfregulering in zijn algemeenheid kan worden gebruikt om een richtlijn te implementeren. Eurocommissaris Kroes heeft het bedrijfsleven eind vorig jaar uitgenodigd om met voorstellen te komen die recht doen aan de herziene richtlijn en binnen de EU breed praktisch toegepast kunnen worden. De regering wil vooralsnog ruimte laten aan het bedrijfsleven om zelf gebruiksvriendelijke methodes te ontwikkelen om aan de gestelde eisen te voldoen en niet in detail voorschrijven op welke wijze dat moet gebeuren. De door het bedrijfsleven aangedragen oplossingen vormen geen zelfregulering, zij vormen slechts een praktische invulling van de wettelijke norm. Zelfregulering (afspraken tussen marktpartijen om zich aan een norm te houden, waardoor wettelijk opleggen van die norm niet nodig is) kan in zijn algemeenheid niet worden gebruikt om een richtlijn te implementeren, omdat de richtlijn de lidstaat verplicht bepaalde regels uitdrukkelijk op te nemen in nationale wetgeving. Zelfregulering is slechts geschikt als middel om verplichtingen te implementeren wanneer een richtlijn die mogelijkheid uitdrukkelijk opent of daartoe verplicht.

De leden van de D66-fractie vragen of de regering kan ingaan op de effecten voor kleine internetpartijen en voor innovatie wanneer gekozen wordt voor een opt-in toestemming. De gevolgen voor kleine en grote internetpartijen van het toestemmingsvereiste hangen grotendeels af van de wijze waarop in de praktijk invulling wordt gegeven aan het bepaalde in artikel 5, derde lid, van de Bijzondere privacyrichtlijn. Zoals hiervoor al aangegeven, wordt er door de Europese Commissie en het bedrijfsleven gezocht naar de beste wijze waarop in de praktijk invulling kan worden gegeven aan de vereisten. Wanneer het, bijvoorbeeld, lukt om browsers geschikt te maken om toestemming te geven kan de internetpartij volstaan met het bieden van afdoende informatie. Lukt dit niet dan zal de opbouw van de website moeten worden aangepast. Aan te nemen valt dat kleine internetpartijen hiervoor hulp van derden, bijvoorbeeld hun webhoster, nodig hebben. Het feit dat de eindgebruiker beter geïnformeerd wordt over het gebruik van cookies die het mogelijk maken zijn surfgedrag te volgen leidt er mogelijk toe dat dergelijke cookies minder vaak geplaatst kunnen worden. Dit kan leiden tot een afname van de advertentie-inkomsten van internetpartijen. Wat betreft de innovatie is de verwachting dat de gevolgen beperkt zullen blijven tot op surfgedrag gebaseerde reclame. Cookies die technisch noodzakelijk zijn voor de opgevraagde dienst vallen onder de uitzondering in het derde lid. Juist op het gebied van de dienstverlening via internet, en de daarbij gebruikte technieken, valt de meeste innovatie te verwachten. De uitzondering brengt met zich mee dat de innovatie op dat gebied geen beperking zal ondervinden.

1.7 Toezicht en naleving

De leden van de PvdA-fractie vragen de regering of de capaciteit van OPTA wel toereikend is om scherp en effectief toezicht te kunnen houden op de Telecommunicatiemarkt en of uitbreiding van de capaciteit niet meer voor de hand liggen dan een bezuiniging op deze toezichthouder. OPTA krijgt voor de extra taken die voortvloeien uit voorliggend wetsvoorstel een personele uitbreiding van 8,7 fte. Dit is in goed overleg met OPTA tot stand gekomen, omdat deze extra werkzaamheden niet met de bij OPTA beschikbare capaciteit kunnen worden uitgevoerd. Voor OPTA geldt echter ook de Rijksbrede taakstelling. Deze realiseert OPTA door doelmatiger en slagvaardiger te werken. Haar begroting en personeelscapaciteit kon hierdoor naar beneden worden bijgesteld, waarmee de taakstelling wordt gerealiseerd. Daarnaast is OPTA ook in staat gebleken invulling te geven aan een uitbreiding van haar takenpakket. Dit is onder andere gerealiseerd door de verhouding tussen de directe en indirecte kosten te verbeteren (verhoudingsgewijs minder indirecte kosten). Het aantal managementlagen is verminderd waardoor de organisatie slagvaardiger is geworden. Voorts werkt OPTA met ingang van 2011 op basis van een programmatische aanpak, waarmee scherper wordt geprioriteerd in de uitvoering van het takenpakket. Het maatschappelijk nut van het optreden van OPTA staat hierbij voorop. De doelmatigheid en de doeltreffendheid van OPTA’s functioneren worden vierjaarlijks geëvalueerd. Uit de uitgevoerde evaluaties komt een stijgende lijn naar voren wat betreft zowel OPTA’s efficiëntie als effectiviteit (Kamerstukken II 2009/10, 32 123 XIII, nr. 47, Kamerstukken II 2004/05, 29 800 XIII, nr. 85). In het voorjaar van 2011 ontvangt de Tweede Kamer een plan van aanpak voor de samenvoeging van markttoezichthouders inclusief een visie op toezicht. Zowel de effectiviteit als de efficiëntie van het toezicht zijn hierbij belangrijke aandachtspunten.

De leden van de fractie van het CDA vragen de regering aan te geven waarom het toezicht op de naleving van de bepalingen uit hoofdstuk 11 en 11a, inzake persoonsgegevens, niet wordt neergelegd bij het CBP. Ten aanzien van de bepalingen uit hoofdstuk 11a geldt dat deze geen betrekking hebben op privacy. Bij hoofdstuk 11a gaat het zuiver om de continuïteit van de dienstverlening. Er is, met andere woorden, geen enkel raakvlak met het takenpakket van het CBP. Voor de bepalingen uit hoofdstuk 11 ligt dit anders. Bij hoofdstuk 11 gaat het immers in alle gevallen om privacy gerelateerde onderwerpen. Hierbij is er voor gekozen aan te sluiten bij de bestaande situatie waarin OPTA toeziet op de naleving van de sectorspecifieke privacy regels zoals de zogenoemde cookiebepaling en het spamverbod.

2. Toets inzake bedrijfseffecten en administratieve lasten

De leden van de fractie van het CDA vragen welke administratieve lasten kunnen worden verwacht indien de lagere wet- en regelgeving wordt opgesteld. Ook willen genoemde leden weten hoe ten aanzien van de lagere wet- en regelgeving wordt gewaarborgd dat de administratieve lasten zo min mogelijk toenemen. Uit de op dit moment voorziene lagere regelgeving (zie het hiervoor naar aanleiding van een vraag van de fractie van het CDA verstrekte overzicht) lijken bij een eerste beschouwing geen administratieve lasten voort te vloeien. Een definitief oordeel kan uiteraard pas worden gegeven op het moment dat de bedoelde regelgeving gereed is. In het algemeen geldt bij opstellen van regelgeving, dus bij de lagere regelgeving, dat daar waar er alternatieven zijn bij de implementatie, zal worden gekozen voor die implementatiewijze die tot zo laag mogelijke administratieve lasten leidt. In de toelichting bij de lagere regelgeving zal, daar waar relevant, over de gemaakte keuzes en de daaraan verbonden administratieve lasten verantwoording worden afgelegd. Op deze manier wordt gewaarborgd dat de lagere regelgeving zo wordt opgesteld dat de administratieve lasten zo min mogelijk toenemen.

3. Consultatie

De leden van de CDA-fractie lezen dat er afwijkingen in terminologie kunnen zijn tussen de wet in formele zin en in lagere regelgeving, maar dat de regering nog zal bezien of de terminologie in de lagere regelgeving in overeenstemming zal worden gebracht met de terminologie uit de wet in formele zin. Zij vragen de regering om dit toe te lichten en om bij discrepantie over te gaan tot aanpassing van de terminologie. Met de passage in de toelichting waarnaar wordt verwezen, werd bedoeld dat bij het opstellen van de lagere regelgeving zal worden bekeken of er afwijkingen zijn in de terminologie in lagere regelgeving ten opzichte van de in de gewijzigde wet gebruikte termen. Mocht geconstateerd worden dat er afwijkingen zijn dan zal uiteraard de terminologie in lagere regelgeving worden aangepast aan die van de gewijzigde wet.

Ten aanzien van de netneutraliteit heeft een aantal partijen te kennen gegeven dat zij het een gemiste kans vindt dat een materiële bepaling over de netneutraliteit ontbreekt. De regering stelt dat zij op dit moment kan volstaan met de mogelijkheid om in de toekomst met lagere regelgeving dergelijke regels te maken, mede gezien het feit dat nationale en Europese discussies hierover nog lopen. De leden van de CDA-fractie vragen de regering aan te geven welke termijn zij hieromtrent verwacht. Voorts vragen zij of de regering kan bevestigen dat ook het effect van de regelgeving betreffende de transparantie van aanbieders hierbij wordt meegenomen. Het is lastig te voorspellen met welk tempo met name de Europese discussies zullen lopen. Het onderwerp netneutraliteit staat prominent op de agenda van verschillende Europese gremia (zoals BEREC en CoCom) voor het komende jaar. De regering is hierbij uiteraard actief aangesloten, maar verwacht geen definitieve uitkomst voor het eind van 2011. Dit alles neemt niet weg dat de regering de vinger aan de pols zal houden met betrekking tot de beschikbaarheid van een vrij en toegankelijk internet. Hierbij geeft de nieuwe transparantieverplichting inzicht in de beperkingen die de aanbieders van internettoegang invoeren in hun huidige aanbod in de markt. Mocht de beschikbaarheid van vrij en open internet in gevaar komen dan zal de regering maatregelen treffen op grond van artikel 7.4a. De verwachting is echter dat in de huidige marktomstandigheden volstaan kan worden met de verplichting voor aanbieders van internettoegang om transparant te zijn over de wijze waarop zij hun verkeer afhandelen. Indien eindgebruikers niet accepteren dat hun toegang tot internet wordt ingeperkt, kunnen zij kiezen voor aanbieders die wel een open en vrije toegang tot internet bieden. Daarnaast vergemakkelijkt deze transparantieverplichting de signalerende en disciplinerende rol van de «expertcommunity» in de markt. De regering kan bevestigen dat deze en andere mogelijke effecten van de regelgeving betreffende transparantie worden meegenomen bij het invullen van eventuele nadere bepalingen.

De leden van de CDA-fractie vragen de regering hoe zij de informatieplicht en toestemmingsvereiste van artikel 11.7a en het voorstel om browserinstellingen van de gebruiker bepalend te laten zijn in de praktijk vorm gaat geven. De leden vragen om een bevestiging dat hier niet wordt gekozen voor een strengere invulling van het toestemmingsvereiste dan op grond van de richtlijn noodzakelijk is. De regering heeft in de memorie van toelichting gewezen op overweging 66 bij de Richtlijn burgerrechten, waarin wordt aangegeven dat, wanneer dit technisch mogelijk en doeltreffend is overeenkomstig de desbetreffende bepalingen van de Algemene privacyrichtlijn, de toestemming van de gebruikers voor het gebruik van (o.a.) cookies kan worden uitgedrukt door gebruik te maken van instellingen van de browser. Daarmee is niet gezegd dat iedere browser zo is ingericht dat door middel van de browserinstellingen toestemming kan worden uitgedrukt overeenkomstig artikel 11.7a. De gewijzigde telecommunicatierichtlijnen worden een-op-een geïmplementeerd. Dat houdt in dat het toestemmingsvereiste niet strenger wordt ingevuld dat op grond van de richtlijn noodzakelijk is. Ook de richtlijn (artikel 5, derde lid, van de Bijzondere privacyrichtlijn en overweging 66 van de Richtlijn burgerrechten) zegt slechts dat het mogelijk is dat browsers er onder bepaalde voorwaarden voor zouden kunnen zorgen dat toestemming wordt verkregen overeenkomstig artikel 5, derde lid, van de Bijzondere privacyrichtlijn.

De leden van de CDA-fractie begrijpen dat er in het veld wel wordt geopperd om een zogenaamd «cookiezegel» te introduceren. Dit zegel geeft aan dat een website cookies plaatst, en biedt gebruikers mogelijkheden om informatie te vragen en cookies te weigeren. De leden van de CDA-fractie vragen hoe de regering hierover denkt. De branche heeft in een reactie op de internetconsultatie het gebruik van een zogenaamd cookiezegel voorgesteld. De regering waardeert de inzet van de branche om met voorstellen voor praktische en gebruiksvriendelijke invulling van de wettelijke bepaling te komen. Het voorgestelde cookiezegel zou een manier kunnen zijn om te voldoen aan de verplichting om de gebruiker te informeren over cookies. Het cookiezegel gaat echter vooralsnog uit van het via het zegel wijzen op manieren waarop de gebruiker zelf zijn browserinstellingen kan aanpassen om geplaatste cookies te verwijderen en voortaan geen cookies meer te accepteren. In beginsel zal het niet gebruik maken van de algemene mogelijkheid cookies via de browser te weigeren geen «toestemming» in de zin van artikel 11.7a inhouden.

De leden van de CDA-fractie vragen hoe de regering denkt over het instellen van een centrale opt-out plaat, zoals ook in het Verenigd Koninkrijk is gebeurd. Een centraal opt-out register (uitschrijfregister) past meer bij het opt-out regime uit de voorgaande versie van de Bijzondere privacyrichtlijn. Een gebruiker kan zich dan registreren indien zij/hij (kort gezegd) geen cookies wenst te accepteren. In beginsel zal een dergelijk register niet voldoen aan de eisen in de gewijzigde Bijzondere privacyrichtlijn, omdat daarbij niet snel kan worden aangenomen dat een gebruiker, als hij zich niet registreert, daarmee toestemming geeft voor het gebruik van cookies.

De leden van de CDA-fractie vragen of de regering kan aangeven in hoeverre er overleg is geweest met partijen over de implementatietermijn. In het kader van de consultatie met de marktpartijen is er met diverse partijen meerdere malen gesproken over de inhoud van het wetsvoorstel. De implementatietermijn (25 mei 2011) is daarbij als gegeven beschouwd. Van de zijde van het bedrijfsleven is hierbij aangegeven dat op dat moment dan wel duidelijk moet zijn hoe de nieuwe wettelijke bepaling Europeesbreed praktisch moet worden toegepast. Hierover overlegt de Europese Commissie momenteel met het bedrijfsleven.

4. Uitvoeringstoetsen en adviezen

De leden van de CDA-fractie ontvangen graag wat nadere informatie over het tijdstip waarop de taken over de melding van veiligheidsinbreuken die leiden tot verlies van persoonsgegevens en de zogenaamde «cookiebepaling» bij het CBP worden neergelegd. De regering ziet op dit moment geen reden om het toezicht op artikel 11.7a nu of in de toekomst bij het CBP neer te leggen. Een besluit om in de toekomst de melding van veiligheidsinbreuken bij het CBP te beleggen is op dit moment nog niet genomen. Wel meent de regering, zoals in de memorie van toelichting is aangegeven, dat bij de toekomstige invoering van een «brede» meldplicht opnieuw zal moeten worden bekeken welke instantie het best toezicht kan houden op de meldplicht bij deze veiligheidsinbreuken.

II. ARTIKELEN

Artikel 3.1

De leden van de fractie van het CDA willen weten welke interferentie in artikel 3.1 precies wordt bedoeld en of hieronder ook interferentie op vaste infrastructuren valt.Artikel 3.1 heeft betrekking op het frequentieplan en de beperkingen die kunnen worden opgelegd aan het gebruik van banden beschreven in het frequentieplan. De definitie van «schadelijke interferentie» in de kaderrichtlijn omvat niet eventuele storing op vaste infrastructuren. Op basis van de kaderrichtlijn kunnen in het frequentieplan derhalve geen maatregelen worden getroffen om interferentie op vaste infrastructuren te voorkomen. Derhalve is er voor gekozen om in het ontwerp van de vergunningverlening van het 800-Mhzspectrum de bepaling op te nemen dat in het geval er door het gebruik van frequentieruimte storing wordt veroorzaakt op de ontvangst van omroep via de kabel, de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie de vergunninghouder aanwijzingen kan geven om deze storing op te heffen.

Artikel 3.19a

De leden van de fractie van het CDA willen weten hoe er omgegaan wordt met verplichtingen die verbonden zijn aan (delen van) vergunningen die als gevolg van gedwongen verkoop worden overgedragen aan andere rechtspersonen. Artikel 3.19a, vierde lid, verwijst naar artikel 3.20, tweede tot en met zesde lid. Hierin wordt omschreven hoe omgegaan wordt met overdracht (en dus ook gedwongen overdracht) van vergunningen en de verplichtingen die verbonden zijn aan die vergunning. Zo kan de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie bij overdracht de voorschriften en beperkingen die aan de over te dragen vergunning zijn verbonden wijzigen. De toestemming voor overdracht is eveneens afhankelijk van de totstandbrenging of instandhouding van daadwerkelijke mededinging. Kortom de mogelijkheden tot ingrijpen die bij «gewone» (gedeeltelijke) overdracht gelden, gelden ook bij gedwongen overdracht.

Artikel 6.5

Artikel 6a.4a

De leden van de SP-fractie vragen welke beroeps/bezwaarmogelijkheden tegen een besluit tot functionele scheiding open staan open en op welke momenten het betreffende bedrijf wordt betrokken bij de procedure. OPTA legt alle ontwerpbesluiten ter consultatie voor aan marktpartijen voordat het ontwerpbesluit ter toetsing aan de Europese Commissie wordt voorgelegd. Ook de onderneming waarop het ontwerpbesluit betrekking heeft, kan in die procedure op het ontwerpbesluit reageren. Dat geldt ook voor een ontwerpbesluit waarbij een verplichting tot functionele scheiding wordt opgelegd. Vervolgens moet OPTA toestemming vragen aan de Europese Commissie voordat het ontwerpbesluit, waarin een verplichting tot functionele scheiding wordt opgelegd, kan worden vastgesteld. Daarna neemt OPTA een besluit waartegen beroep kan worden aangetekend bij het CBB.

Paragraaf 6a.4

De leden van de SP-fractie vragen de regering nader uit te leggen waarom het in alle gevallen van aanmerkelijke marktmacht opleggen van de verplichting toegang ten behoeve van carrierkeuze of carriervoorkeuze de technologische vooruitgang juist kan belemmeren. Eigenaren van vaste openbare telefonienetwerken met aanmerkelijke marktmacht werden automatisch verplicht om hun abonnees de mogelijkheid te bieden van carrier(voor)keuze. Deze standaardverplichting is uit het Europees regelgevend kader geschrapt. Met bedoelde wijziging van de Telecommunicatiewet wordt dit in nationale wetgeving geïmplementeerd. Deze verplichting ging uit van telefonie als kerndienst van de telecomsector en was in sterke mate geënt is op de specifieke kenmerken van telefonie via het traditionele kopernetwerk (PSTN). Een dergelijke verplichting is is niet altijd een passende verplichting voor moderne op het internet protocol gebaseerde netwerken. Via deze netwerken wordt een veel breder pakket aan diensten geleverd. OPTA heeft nu geen aparte toegangsverplichting opgelegd voor telefonie via breedbandnetwerken. Een algemene verplichting voor partijen met aanmerkelijke marktmacht om carrier(voor)keuze te bieden zou de ontwikkeling van moderne netwerken kunnen belemmeren. Het blijft overigens mogelijk voor de nationale toezichthouder om een dergelijke verplichting in individuele gevallen op te leggen als dat nodig en passend zou zijn gezien de concrete omstandigheden.

Artikel 7.1

Voorts vragen de leden van de PvdA-fractie of de Europese richtlijn ruime laat om in onderdeel a van artikel 7.1 de woorden «of bij» te schrappen, zodat informatie altijd voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst moet worden verstrekt. Uitgangspunt van dit wetsvoorstel is om alleen datgene te regelen wat nodig is om de gewijzigde richtlijnen te implementeren (zie ook de beantwoording van vragen van de leden van de CDA- en VVD-fractie over nationale koppen). Artikel 20 van de Universeledienstrichtlijn bepaalt slechts welke gegevens in het contract moet worden opgenomen en deze informatieplicht wordt als gevolg van de wijziging van artikel 20 van de Universeledienstrichtlijn uitgebreid. In zijn algemeenheid geldt wel dat de aanbieder de informatie tijdig aan de consument dient te verstrekken, zodat de consument nog van het sluiten van de overeenkomst kan afzien. Voor prepaid-abonnementen geldt echter een andere praktijk. Bij dergelijke abonnementen koopt de consument een prepaid aansluiting in een winkel en zal de aanbieder ervoor moeten zorgen dat de in artikel 7.1 bedoelde gegevens worden verstrekt aan de consument. Deze gegevens maken dan onderdeel uit van de tussen de consument en de aanbieder te sluiten overeenkomst. Praktisch gezien kan voor wat betreft prepaid aansluitingen aan deze verplichting voldaan worden door de gegevens tegelijkertijd met de SIM-kaart te verstrekken (bijvoorbeeld op de verpakking).

Artikel 7.2a

Artikel 7.4a

Het artikel 7.4a is bedoeld om voorschriften te kunnen stellen met betrekking tot netneutraliteit. De leden van de SP-fractie begrijpen dat hier de mogelijkheid wordt geschapen dat minimumeisen gesteld kunnen worden aan de kwaliteit van de dienstverlening. Bijvoorbeeld een voorschrift dat bepaalt dat internetverkeer niet om commerciële redenen trager mag worden afgehandeld dan anders soortgelijk internetverkeer. De leden van de SP-fractie vragen waarom dit soort artikelen niet gelijk wordt geïmplementeerd. Zij vragen tevens in welke mate dit soort gedrag, dat een inbreuk maakt op het beginsel van netneutraliteit, voorkomt. De bevoegdheid tot het treffen van maatregelen die wordt gecreëerd met artikel 7.4a vloeit voort uit de gewijzigde Universeledienstrichtlijn. De Universeledienstrichtlijn verplicht echter niet concrete maatregelen te treffen. Vanuit Europa is de wens gekomen om de uitwerking van dit artikel op een geharmoniseerde wijze vorm te geven. Hierover is in 2010 reeds een Europese consultatie gehouden, en zal in 2011 gesproken worden in verschillende gremia (zoals BEREC en CoCom). De regering hecht eraan dat op de interne Europese markt dezelfde spelregels gelden. Hierbij is ook eenduidigheid over de definitie van netneutraliteit van belang. Het is gebruikelijk voor een internetaanbieder om het verkeer op zijn netwerk te managen, zodat optimaal gebruik kan worden gemaakt van de beschikbare capaciteit. Als congestie optreedt op het netwerk, kunnen verschillende verkeersstromen verschillende prioriteiten krijgen – video en voice krijgen bijvoorbeeld voorrang op e-mail of downloaden. Dat komt ook ten goede aan een stabiele dienstverlening aan eindgebruikers. Als het beginsel van netneutraliteit heel letterlijk wordt genomen, zijn deze maatregelen ook een inbreuk op dit beginsel. Echter, er heerst algemene consensus dat dergelijke maatregelen wel gewenst zijn. Een aanbieder kan echter ook om louter commerciële redenen bepaalde diensten prioriteren zonder dat dat nodig is om congestie te voorkomen. Er bestaat nog geen consensus over wanneer een maatregel om verkeer te managen nu ongewenst is (en dus wanneer ingrijpen vanuit de overheid gerechtvaardigd zou zijn). Hierover wordt nog uitgebreid gediscussieerd op zowel nationaal als Europees niveau. De transparantieverplichting zal in ieder geval beter inzicht geven in welke maatregelen thans worden toegepast op het verkeer dat over netwerken stroomt.

Artikel 7.7a

Verder vragen de leden van SP-fractie in welke mate het (gebrek) aan faciliteiten waarbij de gebruiker meer controle kan houden over de kosten van de telecommunicatiedienst, invloed heeft op de consumptie van telecommunicatiediensten en het (teveel) aan kosten dat gebruikers maken. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat als een gebruiker beter inzicht heeft in de kosten van de telecommunicatiedienst, dit leidt tot meer grip van de consument op de hoogte van de rekening. Ook kan dit ertoe leiden dat een gebruiker kiest voor een voordeliger abonnementsvorm die beter past bij zijn consumptiegedrag. Overigens is in het verbetertraject tarieftransparantie geconstateerd dat steeds meer aanbieders dergelijke faciliteiten aanbieden (zie Kamerstukken II, 2009/10, 27 879, nr. 32).

Artikel 9.1

Artikelen 9.2 tot en met 9.4

Artikel 9.3 (nota van wijziging: 9.4)

De leden van de CDA-fractie vragen of de marginale toets van de redelijkheid van het bod van de aanbieder die wordt aangewezen ook wordt uitgevoerd indien meerdere partijen een bod uitbrengen, en waaruit de marginale toets bestaat. De hoogte van de vergoeding is in beginsel gelijk aan het bod van degene die wordt aangewezen als universeledienstverlener. De marginale toets bestaat uit een vergelijking van het geboden bedrag met de door de minister verwachte werkelijke kosten voor het verzorgen van de universele dienst waartegenover wegens de betaalbaarheidseisen voor de betreffende dienst geen vergoeding door eindgebruikers staat, plus een redelijke winstopslag. Indien het geboden bedrag onevenredig hoger is kan de minister het bedrag matigen. Artikel 9.4, derde lid, beperkt deze mogelijkheid om het geboden bedrag te matigen niet tot het geval waarin alleen de grootste aanbieder die daartoe op grond van artikel 9.3, vijfde lid, verplicht is een bod uitbrengt. De marginale toets zal worden uitgevoerd wanneer de minister aanwijzingen heeft dat het geboden bedrag onevenredig hoog kan zijn.

Artikel 11.3

De leden van de SP-fractie vragen hoe wordt bepaald wat een «passend» beveiligingsniveau is zoals bedoeld in artikel 11.3, eerste lid, en hoe de handhaving van artikel 11.3 is vormgegeven. Het eerste lid van artikel 11.3 is geldend recht dat door het wetsvoorstel niet wordt gewijzigd. Wel wordt voorgesteld in het tweede lid van artikel 11.3 nader te specificeren welke technische en organisatorische maatregelen de in artikel 11.2 bedoelde aanbieders op grond van artikel 11.3, eerste lid, in elk geval moeten treffen om een passend beveiligingsniveau te garanderen dat in verhouding staat tot het desbetreffende risico. Bij de wijze waarop bepaald wordt wat een passend beveiligingsniveau is, wordt aangesloten bij artikel 13 van de Wbp. Dit is in overeenstemming met overweging 20 van de oorspronkelijke Bijzondere privacyrichtlijn, waarin staat dat de beveiliging wordt beoordeeld in het licht van artikel 17 van de Algemene privacyrichtlijn. OPTA ziet toe op de handhaving van artikel 11.3.

Artikel 11.3a

De leden van de SP-fractie vragen om een nadere toelichting van de passage «persoonsgegevens die zijn verstuurd, opgeslagen of anderszins verwerkt in verband met de levering van een openbare elektronische communicatiedienst» in de memorie van toelichting ten aanzien van artikel 11.3a. De aangehaalde passage in de memorie van toelichting komt bijna letterlijk overeen met de tekst van artikel 11.3a zelf. Als er ondanks de maatregelen bedoeld in artikel 11.3 toch een inbreuk op de beveiliging plaatsvindt, kan deze nadelige gevolgen hebben voor de bescherming van persoonsgegevens die zijn verwerkt in verband met de levering van een openbare elektronische communicatiedienst in de Europese Unie. Als dat het geval is schrijft artikel 11.3a, eerste lid, voor dat deze inbreuk onverwijld wordt gemeld bij OPTA. De begrippen «persoonsgegeven», en «verwerken» komen uit de Wbp en zijn daar ook gedefinieerd. Onder de definitie van «verwerken» valt ook het versturen of opslaan van persoonsgegevens. De vermelding van deze handelingen in de geciteerde passage diende als voorbeeld.

De leden van de SP-fractie vragen met welke techniek kan worden vastgesteld of er een privacygevoelige inbreuk is geweest die gemeld moet worden volgens artikel 11.3a. De aanbieder van een openbare elektronische communicatiedienst of -netwerk wordt in artikel 11.3 verplicht passende technische en organisatorische maatregelen te treffen ten behoeve van de veiligheid en beveiliging van de door hem aangeboden netwerken en diensten. De technieken die daarbij worden gebruikt bevatten veelal een systeem waarmee inbreuken op de beveiliging worden gedetecteerd. Als een dergelijke inbreuk is gedetecteerd dient de aanbieder te bekijken of die inbreuk nadelige gevolgen heeft voor de bescherming van persoonsgegevens, omdat de inbreuk in dat geval in ieder geval aan OPTA moet worden gemeld. Inbreuken die niet zijn gedetecteerd of op een andere wijze ontdekt door de aanbieder, met andere woorden inbreuken waarvan de aanbieder geen weet heeft, kunnen niet worden gemeld aan OPTA. Daarbij is wel van belang dat de verplichting om passende technische en organisatorische beveiligings- en veiligheidsmaatregelen te treffen met zich mee zal brengen dat deze maatregelen in een bepaalde mate van automatische detectie van inbreuken dienen te voorzien. Als een inbreuk niet is gedetecteerd terwijl dat gezien de stand der techniek wel verwacht mag worden, wordt niet voldaan aan de verplichting passende maatregelen te treffen op grond van artikel 11.3.

Ook vragen de leden van de SP-fractie of de meldplicht zoals deze nu wordt voorgesteld uitvoerbaar is voor zowel abonneegegevens als overige gegevens. De meldplicht heeft betrekking op veiligheidsinbreuken betreffende persoonsgegevens. Indien de betreffende persoonsgegevens contactgegevens bevatten kan op eenvoudige wijze aan de meldplicht worden voldaan. Indien geen contactgegevens beschikbaar zijn wordt dit moeilijker. In dat geval kan aan de meldplicht worden voldaan door een kennisgeving op de eigen site van de aanbieder of via een ander medium, zoals hiervoor gezegd.

De leden van de SP-fractie vragen of de regering zicht heeft op de wijze waarop bijvoorbeeld gebruikers van Nederlandse sites als Hyves of Marktplaats geïnformeerd worden over hoe wordt omgegaan met de door hen verstrekte (openbare) informatie. Ook vragen de leden van de SP-fractie of er zicht is op waarvoor dit soort gegevens worden gebruikt, aan wie informatie ter beschikking wordt gesteld of verkocht en op welke wijze gebruikers daarover worden geïnformeerd. Sites als Hyves en Marktplaats informeren de gebruikers op hun website op een aan privacy gewijde subpagina. Daarbij wordt ook melding gemaakt van het feit dat informatie wordt verzameld en waar die informatie voor wordt gebruikt. Het CBP ziet toe op de naleving van de wet beschermingpersoonsgegevens. Dit betekent ondermeer dat het CBP beoordeelt of de verwerking van persoonsgegevens door de aanbieders van genoemde sites, en de informatievoorziening daarover, voldoet aan de eisen die daaraan in de Wbp worden gesteld.

Artikel 11.5

De leden van de CDA-fractie vragen hoe de regering een onderscheid wil maken tussen marktonderzoek en verkoopactiviteiten, in verband met het feit dat bijvoorbeeld in de Wbp en de huidige telecommunicatiewetgeving vrijstellingsgronden voor marktonderzoek zijn opgenomen. Op grond van artikel 11.5, eerste lid, van de Telecommunicatiewet is de aanbieder van een openbaar elektronisch communicatienetwerk of -dienst verplicht de verwerkte en opgeslagen verkeersgegevens met betrekking tot abonnees of gebruikers te verwijderen of anonimiseren zodra deze gegevens niet langer nodig zijn voor de overbrenging van communicatie. Op deze verplichting bestaat in de huidige Telecommunicatiewet een uitzondering voor aanbieders van openbare elektronische communicatiediensten. Zij mogen de gegevens langer bewaren ten behoeve van marktonderzoek en verkoopactiviteiten of de leveringen van diensten met toegevoegde waarde, mits de aanbieder hiervoor toestemming heeft verkregen van de abonnee of gebruiker die het betreft. Deze uitzondering blijft ongewijzigd bestaan. De voorgestelde wijziging van artikel 11.5, derde lid, heeft slechts betrekking op het moment waarop de toestemming moet worden gevraagd en verkregen: dat moet voorafgaand aan het moment dat de verkeersgegevens langer worden bewaard dan het eerste lid toestaat. Voor marktonderzoek en verkoopactiviteiten geldt artikel 11.5, derde lid, in gelijke mate – het is dus niet nodig om een onderscheid te maken tussen marktonderzoek en verkoopactiviteiten. De regering ziet hier geen verband met de Wbp. Een dergelijke bijzondere bepaling voor marktonderzoek en verkoopactiviteiten komt in de Wbp niet voor. Artikel 10, eerste lid, van de Wbp bepaalt vergelijkbaar met artikel 11.5, eerste lid, Telecommunicatiewet, dat persoonsgegevens niet langer niet-geanonimiseerd bewaard mogen worden dan noodzakelijk voor de verwerking van de doeleinden waarvoor ze werden verzameld en verwerkt. De uitzondering daarop in het tweede lid geldt voor het bewaren van persoonsgegevens voor uitsluitend historische, statistische of wetenschappelijke doeleinden.

Artikel 11.7a

De leden van de SP-fractie vragen hoe de handhaving van artikel 11.7a georganiseerd is, en wat de rechtskracht van deze bepaling is als de aanbieder van de gegevens een buitenlandse rechtspersoon is. De bepaling ziet vooral op online advertentienetwerken die gebruik maken van tracking cookies om hun reclames af te kunnen stemmen op de interesses van de individuele gebruiker. Deze adverteerders zijn veelal ook gevestigd in Nederland, dus vallen gewoon onder het toezicht van OPTA. Wanneer het gaat om een partij die opereert vanuit een andere lidstaat en niet in Nederland is gevestigd, is een toezichthouder in die andere lidstaat bevoegd om de norm uit de richtlijn te handhaven.

De leden van de SP-fractie vragen of er al overleg is met het CBP over de ministeriële regeling waarnaar in het wetsvoorstel wordt verwezen. De leden vragen de regering aan te geven welke overwegingen zij heeft om, behalve de uitgangspunten die al in de memorie van toelichting staan vermeld, momenteel nog nadere regels te stellen, en of hierover nog overleg plaatsvindt met de sector. Over het wetsvoorstel is door het CBP advies uitgebracht. In het advies wordt niet ingegaan op het voorgestelde artikel 11.7a. Op dit moment bestaan er geen plannen om gebruik te maken van de mogelijkheid om bij algemene maatregel van bestuur nadere regels te stellen over de informatieplicht en het toestemmingsvereiste. Mocht er in de toekomst wel aanleiding toe zijn dan zal het CBP, conform het vierde lid van artikel 11.7a, om advies worden gevraagd. Ook zal in dat geval de ontwerp algemene maatregel van bestuur (via internet) worden geconsulteerd. Zoals al eerder aangegeven heeft de Commissie initiatieven ontplooid om, binnen de grenzen van richtlijn, samen met het bedrijfsleven te komen tot een EU brede invulling van het toestemmingsvereiste. Het is daarom raadzaam eerst de resultaten van de inspanningen van de Europese Commissie af te wachten en alsdan te bezien of nadere regels nog nodig zijn.

De leden van de SP-fractie vragen verder op welke wijze rekening wordt gehouden met voor de sector benodigde voorbereidings- en implementatietermijnen. Aan de uiterste inwerkingtredingsdatum van de implementatiewet kan geen verandering worden gebracht. De richtlijnen schrijven immers voor dat omzetting in nationaal recht uiterlijk 25 mei 2011 moet hebben plaatsgevonden. Indien de inspanningen van de Commissie en de sector om te komen tot een praktische invulling van de vereisten van artikel 5, derde lid, van de Bijzondere Privacyrichtlijn niet tijdig tot resultaat leiden zal OPTA daar bij de handhaving rekening mee moeten houden en de betreffende bedrijven enige tijd moeten gunnen om aan de wettelijke eisen te kunnen voldoen.

De leden van de SP-fractie vragen waarom het zo geregeld is dat de vereiste toestemming in artikel 11.7a, eerste lid, niet «ondubbelzinnig» hoeft te zijn, en wat het verschil is tussen een vereiste van «ondubbelzinnige» toestemming en het toestemmingsvereiste. Met «toestemming» in artikel 11.7a, eerste lid, wordt bedoeld een vrije, specifieke en op informatie berustende wilsuiting waarmee de betrokkene aanvaardt dat gebruik wordt gemaakt van cookies op diens randapparatuur. Het verschil tussen een «gewone» toestemming en een «ondubbelzinnige» toestemming is dat bij ondubbelzinnige toestemming iedere twijfel bij de verantwoordelijke omtrent de toestemming uitgesloten moet zijn. Deze extra eis aan de toestemming is niet opgenomen in artikel 11.7a, eerste lid. Zie voor de reden waarom de toestemming niet «ondubbelzinnig» hoeft te zijn de eerdere beantwoording van een soortgelijke vraag van de leden van de PvdA-fractie.

De leden van de SP-fractie vragen de regering in te gaan op de wenselijkheid om «respawning» te verbieden, dan wel met de hierboven beschreven informatieverplichtingen te omkleden. Het gebruik van respawning – een technologie om de door de eindgebruiker verwijderde cookies zonder hem in kennis te stellen automatisch terug te zetten – is al verboden. Het is namelijk in strijd met het huidige artikel 4.1 van het Besluit universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen. Ook het in het wetsvoorstel opgenomen artikel 11.7a, dat in de plaats komt van artikel 4.1 van het Besluit universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen, verbiedt het gebruik van respawning.