Nr. 9 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

De fracties van de VVD, PvdA en CDA hebben kennisgenomen van het wetsvoorstel en stellen enkele vragen. Het betreft met name de wijzigingen met betrekking tot de overmakingskosten buitenland, de wijziging van de Wet financiering sociale verzekeringen en de wijziging van de Wet Participatiebudget, die de verantwoording door medeoverheden betreft. In deze nota beantwoordt de regering de vragen in het verslag. De antwoorden in de nota zijn naar onderwerp gerangschikt, waarbij de volgorde van het wetsvoorstel is aangehouden.

Van de gelegenheid wordt gebruik gemaakt een nota van wijziging in te dienen.

De Verzamelwet SZW 2011 kent verwaarloosbare financiële gevolgen, behalve voor het volgende onderwerp.

Met de eerste nota van wijziging is aan het onderhavige wetsvoorstel een verlenging van de regeling voor kleine banen toegevoegd. Voorgesteld wordt om de premievrijstelling voor banen van jongeren tot 23 jaar met een loon onder circa 50% van het wettelijk minimumloon in 2011 voort te zetten. Dit leidt in 2011 tot een verminderde premieopbrengst van naar verwachting € 80 miljoen. Deze premiederving wordt bekostigd uit de gereserveerde middelen voor lastenverlichting uit het coalitieakkoord Balkenende IV uit 2007 (de «lastenenveloppen»).

De beoogde inwerkingtredingsdatum voor de Verzamelwet SZW 2011 is 1 januari 2011.

Voor enkele van de wetsartikelen is terugwerkende kracht beoogd.

Het gaat om de volgende wetswijzigingen.

De leden van de VVD-fractie vragen of de Regering een nadere toelichting kan geven waaruit blijkt dat de kosten voor overmakingen naar de landen van de Europese Unie, landen in de Europese Economische Ruimte en naar Zwitserland sterk gedaald zijn of binnen afzienbare tijd sterk dalen. Zij vragen of de regering deze dalende trend ook in een cijfermatig overzicht kan weergeven.

Daarnaast vragen deze leden of de regering ook nader kan toelichten waar de kosten die verband houden met het in mindering brengen op de uitkering uit bestaan en om een indicatie te geven van de totaal gemaakte kosten in verband met uitbetaling van uitkeringen in het buitenland in het afgelopen jaar, dit gesplitst binnen de Europese Unie en daarbuiten.

De kolommen «SVB» en «klant» geven aan voor wiens rekening de kosten komen die de huisbank van de SVB in rekening brengt. Zo komen bijv. de kosten van de cheques (mondiaal) nagenoeg geheel voor rekening van de klant.

De tabel zegt niets over de «eigen» kosten voor de klant. Voor de klant komen de kosten van zijn eigen bank nog bovenop de in de tabel voor de klant vermelde kosten.

In onderstaande tabel 2 wordt een cijfermatig overzicht gegeven van de kosten van overmakingen van de uitkeringen door UWV in Nederland, naar de SEPA landen en de overige landen in de laatste drie jaren. De tabel laat zien dat UWV nog maar weinig kosten maakt voor buitenlandse overmakingen. Tòt 1 januari 2010 hanteerde de huisbank van UWV een tarief van € 1,27 per buitenlandse betaling. Vanaf 1 januari 2010 is het tarief verlaagd tot € 1,00 per buitenlandse betaling. Vanaf 1 juli 2010 hanteert de huisbank nog slechts een tarief van € 0,01. Dit tarief geldt zowel voor de landen binnen als buiten de Europese Unie.

Het UWV verricht tussen de 100 000 en 150 000 buitenlandse betalingen per jaar. De kosten voor buitenlandse betalingen liggen nu in totaal voor UWV tussen de € 1 000 en € 1 500 per jaar.

De regering is van mening dat uitgangspunt moet zijn dat de overmakingskosten van uitkeringen buiten de EU zoveel mogelijk bij de klant in rekening worden gebracht.

Het opleggen van een blijvende verplichting om overmakingskosten van uitkeringen buiten de EU bij de klant in rekening te brengen, zou er echter toe leiden dat de SVB (wat betreft de AKW) en UWV systeemaanpassingen of handmatige aanpassingen moeten doorvoeren waarvan de kosten volstrekt niet opwegen tegen de baten. De overmakingskosten zijn de laatste jaren drastisch verminderd. De regering kiest er daarom uit kostenoverweging voor om de huidige praktijk bij de SVB en UWV te continueren. Door het schrappen van de gehele bepaling in de relevante wetten wordt de nodige flexibiliteit bereikt.

De Wet inkomstenbelasting 2001 en de in dat kader geformuleerde rechtspraak stellen bepaalde eisen waaraan de inkomsten van een zelfstandige moeten voldoen alvorens deze zelfstandige ook als ondernemer, en zijn inkomsten als winst uit onderneming (art. 3.2. Wet IB 2001), worden aangemerkt. Van een onderneming is sprake bij een duurzame organisatie van kapitaal en arbeid waarmee door deelname aan het economische verkeer een voordeel wordt behaald. Als niet aan deze voorwaarden is voldaan, is het mogelijk dat men resultaat uit overige werkzaamheden (art. 3.90 Wet IB 2001) geniet. Voor laatstgenoemde categorie van inkomsten gelden minder zware eisen dan voor het ondernemerschap, maar ook hierbij is van belang dat men zelfstandig deelneemt aan het economische verkeer (geen ondergeschiktheid dus). Dit is in feite een categorie van inkomsten die kan worden geplaatst naast het genieten van winst uit onderneming en loon uit dienstbetrekking. Van resultaat uit overige werkzaamheden kan sprake zijn als men slechts voor één of een beperkt aantal opdrachtgevers werkzaam is. De werkzaamheden die een freelancer verricht zullen in zijn algemeenheid worden aangemerkt als resultaat uit overige werkzaamheden.

De kwalificatie van de inkomsten wordt beoordeeld aan de hand van concrete feiten en omstandigheden.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de nieuwe garantieregeling voor eigenrisicodragers in de ZW of Werkhervattingsregeling gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) ook nadelige gevolgen heeft (naast de extra lasten voor werkgevers die reeds een garantie hebben) voor werkgevers die deze garantie willen aanvragen. De leden van de CDA-fractie vragen of er geen andere manieren zijn waarop de beoogde lastenvermindering kan worden bereikt, bijvoorbeeld door de verplichting om in plaats van (nu) elk jaar, ééns in de twee jaar een bankgarantie over te leggen.

De leden van de CDA-fractie verwachten dat banken of verzekeraars een garantie zonder specifiek bedrag (blanco cheque) niet zomaar afgeven aan MKB ondernemingen om over te leggen aan de Belastingdienst, omdat het een oneindig risico voor deze instellingen zou betekenen. Zij vragen waarop deze verwachting is gebaseerd en of de regering deze verwachting deelt. Zij willen weten of de onderhavige wetgeving het eerder moeilijker dan gemakkelijker maakt voor werkgevers om te kiezen voor het zelf uitvoeren en uitbetalen van de Ziektewet (Zw) en wat de toegevoegde waarde is van deze wijziging.

Het voorstel beoogt vereenvoudiging van de procedure rond de garantie voor het eigenrisicodragen voor de Ziektewet en geen nieuwe garantieregeling. De werkgever die eigenrisicodrager is, betaalt geen premie voor het Ziektewetrisico voor zijn werknemers, maar betaalt de uitkeringen zelf en moet daarvoor een garantie van een bank of een verzekeraar overleggen aan de Belastingdienst.

Doel van die garantie is om zekerheid te stellen voor de nakoming van al zijn verplichtingen als eigenrisicodrager. Als de eigenrisicodrager de uitkeringen niet betaalt, heeft de werknemer aanspraak op uitbetaling door het UWV en het UWV verhaalt vervolgens de gedane uitkeringen op de garantsteller. De garantie voor eigenrisicodragers bestond sinds 1998 voor de werkgevers die eigenrisicodrager waren voor de WAO en geldt sinds 2006 ook voor eigenrisicodragers in de WGA. Verschil tussen de garantie voor de Ziektewet en voor WAO/WGA is dat de garantie voor de Ziektewet een nominaal bedrag kent op basis van de loonsom van de werkgever en het ziekterisico in de sector waartoe hij behoort. De garantie in de WAO/WGA strekt tot garantie voor de verplichtingen van de werkgever zonder een nominaal bedrag.

Met het voorstel wordt de garantie voor de Ziektewet op dezelfde wijze vormgegeven als de garantie voor de WGA. Een garantie zonder een nominaal bedrag levert werkgevers kennelijk geen belemmering op om eigenrisicodrager te worden voor de WGA: 20% van de werkgevers is eigenrisicodrager geworden voor de WGA (evaluatierapport van Ecorys/AStri: Effecten hybride financiering WGA, Kamerstukken 26 448 nr. 433; 30 034, nr. L) en dat aantal is nog gestegen. Het aantal eigenrisicodragers voor de Ziektewet is beperkt; volgens de meest recente opgave van de Belastingdienst gaat het om ongeveer 300 werkgevers, waarbij mogelijk sprake is van dubbeltellingen.

Uitgangspunt moet zijn dat een garantie toereikend moet zijn voor de lasten die er uit gedekt moeten worden. Het huidige systeem voldoet niet aan dit uitgangspunt. De regering verwacht daarom niet dat de wijziging een belemmering oplevert voor werkgevers om eigenrisicodrager voor de Ziektewet te worden en dat het voor hen dus niet moeilijker wordt om de Ziektewet uit te voeren. Het is wel mogelijk dat banken minder geneigd zijn een dergelijke garantie af te geven dan verzekeraars. Naar zijn aard is het immers een garantie voor een toekomstig risico, waarvan de omvang tevoren per definitie niet bekend is. Garantstellers moeten, ongeacht of het gaat om een garantie voor de nakoming van alle verplichtingen met of zonder een maximaal bedrag, een schatting maken van het werkelijke risico. Dit betreft dus de omvang van het ziekteverzuim van de werknemers bij deze werkgever met een schatting van frequentie en duur van het verzuim en de uitkeringslasten daarvan. Een en ander is afhankelijk van factoren binnen het bedrijf, zoals het personeelsbestand en de loonkosten en het gevoerde beleid ter voorkoming en beperking van ziekteverzuim, en van omstandigheden buiten het bedrijf. Op basis van die schatting bepaalt de garantsteller of hij een garantie afgeeft en tegen welke vergoeding van de werkgever aan de garantsteller, en na afgifte, of hij de garantie in stand houdt.

De regering ziet geen nadelige effecten van het voorstel. Het voorstel zorgt ervoor dat de garantie altijd actueel is. De Belastingdienst hoeft niet meer elk jaar alle afgegeven garanties te controleren op hoogte van het nominale bedrag en het risico in de sector en de loonsom van de werkgever. De werkgever hoeft ook niet meer de garantie telkens door zijn garantsteller aan te laten passen aan wijzigingen in het risico en de loonsom. De garantie ademt automatisch mee en dit is een lastenverlichting voor werkgevers en voor de uitvoering en past bij het doel van de garantie. Dit is al wenselijk bij het huidige geringe aantal eigenrisicodragers, maar noodzakelijk indien het aantal eigenrisicodragers voor de Ziektewet sterk zou toenemen.

Vervanging van de jaarlijkse controle en mogelijke aanpassing van de garantie door een tweejaarlijkse garantie met een nominaal bedrag is geen optie. De garantie is dan nog veel vaker dan nu het geval is, niet in overeenstemming met het risico als gevolg van tussentijdse wijzigingen in het ziekterisico van de sector en in de omvang van het personeelsbestand van de werkgever. Dit kan een afwijking naar boven en naar onder zijn. Bij een te hoge garantie zijn de kosten voor de werkgever te hoog, bij een te lage garantie loopt het UWV het risico dat de garantie de uitkeringen niet dekt.

In beginsel wordt uitgegaan van de juistheid van de gegevens van gemeenten. Gemeenten die zich verantwoorden doen dit jaarlijks via de gemeentelijke jaarrekening en de daaraan gekoppelde bijlagen, zoals het rapport van bevindingen van de accountant en de accountantsverklaring. In de praktijk kan op verschillende manieren blijken dat de verantwoordingsinformatie niet toereikend is om op grond daarvan beheersbeslissingen te nemen.

In de eerste plaats kan dit blijken uit opmerkingen van de accountant. De opmerking kan gelegen zijn in de constatering dat de rechtmatigheid van een uitgave niet kan worden vastgesteld dan wel dat er sprake is van een interpretatieverschil tussen de gemeente en de accountant of een (niet) handelen juist is of niet. In situaties waarin een opmerking door de accountant wordt gemaakt, kan het ministerie aanleiding vinden aan de gemeente nadere toelichting te vragen. Voor het verstrekken van die toelichting wordt de gemeente een redelijke termijn gegeven.

Daarnaast kan het ministerie op onduidelijkheden stuiten, ook indien de accountant daarover niets heeft opgemerkt. De beoordeling van de door de minister van BZK ontvangen verantwoordingsinformatie geschiedt door het CBS, maar niet op inhoudelijke aspecten. De inhoudelijke beoordeling geschiedt door de desbetreffende vakdepartementen.

In specifieke situaties, bijvoorbeeld wanneer sprake is van een evidente fout, kan de minister van SZW een geconstateerde fout en de door hem veronderstelde verbetering aan de gemeente ter bevestiging voorleggen en daarbij aangeven dat wanneer de gemeente niet binnen de door hem gestelde redelijke termijn reageert, uitgegaan wordt van de veronderstelde verbetering.

De beslissingsautoriteit is geïntroduceerd met de invoering van de WIA per 29 december 2005. De beslissingsautoriteit geeft de primaire beschikkingen af over IVA-uitkeringen. Met de benoeming van deze functionarissen (medewerkers van het UWV) als beslissingsautoriteit is beoogd de beslissingen van het UWV met betrekking tot volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid met voldoende waarborgen te omkleden en meer te uniformeren. Het werd destijds van belang geacht om hiervoor extra waarborgen in te richten, juist omdat de beoordeling van de duurzaamheid van de arbeidsongeschiktheid een nieuw element was bij de claimbeoordeling.

Uit een door het UWV uitgevoerde evaluatie naar het functioneren en de meerwaarde van de beslissingautoriteit voor de kwaliteit van de IVA-toekenningen blijkt dat de primaire gevalsbehandeling van IVA-beoordelingen door de verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige een stabiel en beheerst proces is. De inhoudelijke kwaliteit is tenminste gelijk aan die van andere door UWV uitgevoerde beoordelingen. De conclusie uit het genoemde onderzoek is dat de toegevoegde waarde van de beslissingsautoriteit, zeker bij aanvang van de IVA, er is geweest maar dat de beslissingsautoriteit als aparte functionaris niet langer nodig is. Het UWV heeft gevraagd ermee in te stemmen om deze functionaliteit op te heffen.

De regering is van opvatting dat de beoordeling «duurzaam volledig arbeidsongeschikt» kwalitatief goed verloopt en dat er sprake is van een stabiel proces. Een aparte beslissingsautoriteit, die zeker in het begin zijn waarde heeft bewezen, is niet meer nodig om te voldoen aan de wenselijk geachte waarborg en uniformering over de beslissing over «duurzaam volledig» arbeidsongeschikt. Daar wordt ook aan voldaan bij een één op één toetsing door de Staf AG, die gaat worden ingeregeld als vervanging van de toetsing door de beslissingsautoriteit.

Dat overgangsrecht moet worden getroffen hangt samen met het feit dat recht op een sociale verzekeringsuitkering een vorm van eigendom is, die onder de bescherming van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) valt.

De voor het overgangsrecht gekozen termijn van zes maanden berust op een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep in het kader van de Wet sociale zekerheidsrechten gedetineerden (WSG) waarin geoordeeld is dat een overgangstermijn van zes maanden in overeenstemming geacht kan worden met het EVRM.

Voor de vormgeving van het overgangsrecht is derhalve aangesloten bij het overgangsrecht dat was getroffen voor de WSG, die de sociale zekerheidsuitkeringen ontneemt aan gedetineerden. Het ontnemen van sociale zekerheidsuitkeringen aan personen die zich onttrekken aan de ten uitvoerlegging van hun vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel, ligt immers in het verlengde van deze wet. Zowel naar aanleiding van de vragen van de leden van de VVD-fractie, alsmede naar aanleiding van de opmerkingen in de uitvoeringstoets van het UWV heeft de regering de vormgeving van het overgangsrecht nogmaals onder de loep genomen. Daarbij is geconstateerd dat voortvluchtigheid thans niet per definitie strijd met de uitkeringsvoorwaarden oplevert. In die zin is het onderscheid in het overgangsrecht dat tussen verschillende wetten is gemaakt niet te rechtvaardigen. Daarom wordt in de derde nota van wijziging bij de Verzamelwet SZW 2011 voor alle wetten alsnog hetzelfde overgangsrecht geregeld.