Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Op 21 oktober 2009 zijn een EU verordening en een EU richtlijn met betrekking tot gewasbeschermingsmiddelen vastgesteld. Met deze wet wordt uitvoering gegeven aan beide Europese instrumenten. In de eerste plaats gaat het om de verordening (EG) Nr. 1107/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 21 oktober 2009 betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen en tot intrekking van de richtlijnen 79/117/EEG en 91/414/EEG (PbEU 2009, L 309). Deze verordening komt in de plaats van de richtlijnen 91/414/EEG en 79/117/EEG. Laatstgenoemde richtlijnen vormden de basis voor implementatie van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden, zodat deze wet dient te worden gewijzigd. De verordening wordt op 14 juni 2011 van toepassing in de lidstaten. De termijn tussen de inwerkingtreding en het van toepassing worden van de verordening, is bedoeld om de nationale wetgeving te kunnen aanpassen. Op laatstgenoemd tijdstip dient dus de nationale wetgeving te zijn aangepast.

In de tweede plaats dient deze wet als implementatie van de richtlijn 2009/128/EG van het Europees Parlement en de Raad van 21 oktober 2009 tot vaststelling van een kader voor communautaire actie ter verwezenlijking van een duurzaam gebruik van pesticiden (PbEU 2009, L 309), hierna te noemen de richtlijn duurzaam gebruik.

De richtlijn duurzaam gebruik van pesticiden is vooralsnog slechts van toepassing op gewasbeschermingsmiddelen. De richtlijn beoogt tot een duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te komen, gebaseerd op een voorzorg en preventie benadering.

De richtlijn duurzaam gebruik is bedoeld als een aanvulling op andere EU-wetgeving en de implementatie mag daar geen afbreuk aan doen. Die EU wetgeving betreft onder andere de verordening voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen, de kaderrichtlijn water en de vogel- en habitatrichtlijnen, weergegeven in de derde overweging bij de richtlijn duurzaam gebruik.

De richtlijn verplicht de lidstaten een nationaal actieplan te maken en deze uiterlijk op 14 december 2012 mede te delen aan de Europese Commissie en de andere lidstaten. De actieplannen worden ten minste iedere vijf jaar opnieuw tegen het licht gehouden. Het publiek zal worden betrokken bij de totstandkoming van het Nederlandse plan, zoals artikel 4, vijfde lid, van de richtlijn eist.

In artikel 5 verplicht de richtlijn duurzaam gebruik ertoe een systeem van passende opleidingen en certificaten in te voeren voor alle professionele gebruikers, voorlichters en distributeurs van gewasbeschermingsmiddelen. Nederland kent al een dergelijk systeem in de vorm van bewijzen van vakbekwaamheid, maar daarop zullen enige aanpassingen nodig zijn.

Artikel 6 van de richtlijn stelt eisen bij de verkoop van gewasbeschermingsmiddelen, waaronder de plicht voorlichting te geven over de risico’s van het gebruik van die middelen.

Artikel 7 verplicht de lidstaten tot het organiseren van voorlichtings- en bewustmakingsprogramma’s over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en tot het systematisch verzamelen van informatie over incidenten met betrekking tot acute vergiftigingen door gewasbeschermingsmiddelen.

Artikel 8 verplicht tot het invoeren van een periodieke keuring voor apparatuur die in het kader van de professionele toepassing van gewasbeschermingsmiddelen wordt gebruikt.

Artikel 9 verbiedt in principe alle luchtvaarttoepassingen met gewasbeschermingsmiddelen. Een verbod is reeds opgenomen in artikel 29 van het Besluit gewasbeschermingsmiddelen en biociden, maar nog niet in werking getreden.

In verband met het informeren van personen die aan verwaaiende sproeinevels van gewasbeschermingsmiddelen kunnen worden blootgesteld, verwijst artikel 10 naar het nationale actieplan.

Artikel 11 voorziet in passende maatregelen om het aquatisch milieu en de drinkwatervoorziening te beschermen tegen de effecten van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Artikel 12 bepaalt dat de kans op blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen in bepaalde specifieke gebieden wordt geminimaliseerd. Artikel 13 bepaalt dat professionele gebruikers en distributeurs de menselijke gezondheid of het milieu niet in gevaar mogen brengen. Ingevolge artikel 14 moet geïntegreerde gewasbescherming zoveel mogelijk worden gestimuleerd.

Het voorstel strekt ertoe te voorkomen dat nieuwe machines voor de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen de gezondheid van mens en dier en van het milieu nodeloos in gevaar brengen. Daartoe worden met dit voorstel onder meer essentiële beschermingseisen ingevoerd waaraan deze machines moeten voldoen alvorens in de Gemeenschap in de handel te worden gebracht of in bedrijf te worden gesteld. Deze eisen zijn aanvullend op de reeds voor machines bestaande eisen. De harmonisatie van de eisen voor dergelijke machines is een noodzakelijke voorwaarde om zowel een hoge bescherming van de gezondheid van mens en dier en voor het milieu, als het vrije verkeer van dergelijke producten in de Gemeenschap te kunnen garanderen. Het voornemen is deze richtlijn te implementeren door middel van een wijziging van het Warenwetbesluit machines, aangezien richtlijn 2006/42/EG (de machinerichtlijn zelf) door middel van deze algemene maatregel van bestuur is geïmplementeerd in Nederland.

Voor in gebruik zijnde apparatuur voor de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen in de zin van artikel 1 van het wetsvoorstel zal een periodieke keuringsplicht worden ingevoerd. Nu het reguleren van in gebruik zijnde apparatuur samenhangt met het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, ligt het in de rede dat die verplichtingen bij of krachtens de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden zullen worden gereguleerd en niet door middel van het Warenwetbesluit machines. Daarom is in artikel 80, tweede lid, van het wetsvoorstel een bepaling opgenomen.

De huidige richtlijn voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen, 91/414/EEG, is op verzoek van het Europees Parlement en de Raad herzien, na een breed uitgevoerde evaluatie door de Commissie. Deze herziening heeft geleid tot de nieuwe verordening (EG) 1107/2009 (Pb EU L309) (hierna te noemen: de verordening) met het hoofddoel een hoog niveau van bescherming van de gezondheid van mens en dier en van het milieu te waarborgen en tegelijkertijd de administratieve lasten van de huidige goedkeurings- en toelatingsprocedure te verminderen en een betere harmonisatie binnen de EU te bewerkstelligen.

Samengevat komen in de verordening de volgende elementen aan de orde:

• • vaststellen van positieve lijsten op EU niveau van werkzame stoffen, beschermstoffen en synergisten die in gewasbeschermingsmiddelen mogen worden opgenomen;

• • een, ten principale, verplichte wederzijdse erkenning van toelatingen in lidstaten van één zone voor zover een aanvraag in die lidstaat is ingediend;

• • regels voor de vergelijkende evaluatie van gewasbeschermingsmiddelen die stoffen bevatten die in aanmerking komen om te worden vervangen;

• • gedetailleerde én tegelijkertijd vereenvoudigde voorschriften voor gegevensbescherming en transparantie;

• • vereenvoudigde procedures voor de goedkeuring van laag-risico-stoffen en middelen op basis van die stoffen.

Daarnaast houdt de verordening de verplichting in om bepaalde informatie beschikbaar te stellen, toezicht te houden en behelst deze voorschriften voor verpakking, etikettering en reclame. Met de inwerkingtreding van de verordening worden richtlijnen 91/414/EEG en 79/117/EEG ingetrokken. De verordening voorziet in overgangsrecht voor aanvragen op basis van bepaalde werkzame stoffen die voordien in procedure zijn gebracht.

Niet gewijzigd ten opzichte van de thans geldende wet en richtlijn 91/414/EEG is het onderscheid tussen stoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Ook voorziet de verordening in regels voor werkzame stoffen die niet als gewasbeschermingsmiddel op de markt worden gebracht, maar soms wel als zodanig worden gebruikt (de zogenoemde basisstoffen).

Een gewasbeschermingsmiddel bevat een stof met een algemene of specifieke werking tegen een schadelijk organisme of op planten of plantaardige producten (definitie werkzame stof; artikel 2, tweede lid, verordening). Het kenmerkende verschil tussen een gewasbeschermingsmiddel en een werkzame stof is dat een gewasbeschermingsmiddel met een commercieel oogmerk op de markt wordt gebracht met de claim, dat het werkzaam is tegen een bepaald schadelijke organisme op bepaalde planten of tegen bepaalde planten (zoals onkruidbestrijdingsmiddelen).

Een stof kan wel als zodanig werkzaam zijn, maar behoort niet met een functie als gewasbeschermingsmiddel op de markt te worden gebracht of gebruikt, tenzij de stof is toegelaten als gewasbeschermingsmiddel. Immers, pas met de toelating door het College worden de effecten van het middel beoordeeld en bijpassende gebruiksvoorschriften vastgesteld met het oog op een veilig gebruik voor mens, dier en milieu.

De verordening bevat hiermee een gesloten systeem, verwoord in artikel 28, eerste lid, van de verordening, dat een gewasbeschermingsmiddel alleen op de markt wordt gebracht of gebruikt wanneer het in de betrokken lidstaat overeenkomstig de verordening is toegelaten. Uitgangspunt is derhalve een algeheel verbod, waarop slechts door middel van een toelating een uitzondering kan worden gemaakt.

Slechts in uitzonderingsgevallen, verwoord in artikel 28, tweede lid, van de verordening is een toelating niet nodig. De belangrijkste uitzondering is het gebruik van middelen die uitsluitend basisstoffen bevatten. Basisstoffen die voldoen aan de criteria van artikel 23 van de verordening en zijn goedgekeurd door de Europese Commissie mogen, hoewel ze niet als gewasbeschermingsmiddel op de markt worden gebracht, wel als zodanig worden gebruikt. Als basisstoffen kunnen bijvoorbeeld worden goedgekeurd voedingsmiddelen, mits blijkt dat het gebruik van de stof geen onmiddellijk of uitgesteld schadelijk effect heeft op de gezondheid van mens of dier, noch een onaanvaardbaar effect op het milieu. Een voorbeeld van een mogelijke toekomstige basisstof is het gebruik van bier tegen slakken, hetgeen reeds op grond van de Regeling uitzondering bestrijdingsmiddelen onder de Bestrijdingsmiddelenwet 1962 was uitgezonderd van het algemene verbod in die wet.

Nieuw is dat de verordening expliciet regels stelt – naast de werkzame stof – over de criteria voor beoordeling en goedkeuring van andere stoffen die aan een gewasbeschermingsmiddel kunnen worden toegevoegd. De verordening maakt in artikel 2, derde lid, onderscheid in beschermstoffen, synergisten en formuleringshulpstoffen. Dergelijke stoffen maken in voorkomend geval deel uit van de samenstelling van een gewasbeschermingsmiddel. Een formuleringshulpstof mag krachtens artikel 27 van de verordening alleen in een gewasbeschermingsmiddel zijn opgenomen indien de desbetreffende stof niet op een negatieve lijst is vermeld. Voor beschermstoffen en synergisten geldt dat zij alleen in een middel mogen voorkomen als zij op Europees niveau zijn goedgekeurd, volgens de procedure die ook voor werkzame stoffen geldt, aldus artikel 25 van de verordening.

Daarnaast voorziet de verordening in regels voor toevoegingsstoffen. Dat zijn stoffen die door de gebruiker aan een gewasbeschermingsmiddel kunnen worden toegevoegd. Voor toevoegingsstoffen geldt per lidstaat een toelatingsregime, dat vergelijkbaar is met de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Een en ander is geregeld in artikel 58 van de verordening. In artikel 28, tweede lid, van het wetsvoorstel is voorzien in de mogelijkheid nationale regels te stellen vooruitlopend op de Europese regels die op grond van artikel 58, tweede lid, van de verordening zullen worden vastgesteld.

De procedure voor de beoordeling en goedkeuring van werkzame stoffen is neergelegd in de artikelen 4 tot en met 13 van de verordening. De procedure is als volgt: een bedrijf dient een aanvraag in bij een lidstaat, in Nederland het college, voor goedkeuring van een werkzame stof. Het college onderzoekt in dat geval de aanvraag en treedt op als rapporteur lidstaat voor de andere lidstaten en de Europese Commissie. In principe binnen een jaar na de kennisgeving dat de aanvraag compleet is en ontvankelijk is verklaard, presenteert het college het ontwerpbeoordelingsverslag aan de Europese Commissie en de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid. Deze Autoriteit heeft het recht binnen zestig dagen schriftelijke opmerkingen te maken op het ontwerp verslag en maakt het ontwerp verslag toegankelijk voor het publiek. Vervolgens geeft de Autoriteit zijn conclusies weer op het ontwerp verslag.

Dan is de Europese Commissie weer aan zet. Binnen zes maanden na de conclusies van de Autoriteit presenteert zij een ontwerp verordening voor de goed- of afkeuring, al dan niet onder voorwaarden, van de werkzame stof in kwestie. Op grond van artikel 13 van de verordening wordt de verordening vervolgens vastgesteld in het Permanent Comité voor de voedselketen en de diergezondheid. In dat comité is Nederland vertegenwoordigd door een ambtenaar van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Een goedkeuring van een werkzame stof geldt in principe voor 10 jaar. De goedkeuring kan worden verlengd, mits aan de voorwaarden wordt voldaan. Voor sommige stoffen is de goedkeuringsperiode beperkt tot 5 of 7 jaar of juist uitgebreid tot 15 jaar. De goedkeuring van de stof gaat gepaard met voorschriften die voortvloeien uit de beoordeling van de stof, waaronder de stof mag worden gebruikt of in welke soorten gewasbeschermingsmiddelen.

Deze procedure is ook van toepassing op de goedkeuring van beschermstoffen en synergisten.

Artikel 50 van de verordening verplicht de lidstaten ertoe toegelaten gewasbeschermingsmiddelen, die bepaalde werkzame stoffen bevatten, strenger te beoordelen dan de rest. Het moet dan gaan om werkzame stoffen die op een lijst van de Europese Commissie staan en die in aanmerking komen om te worden vervangen. Voor gewasbeschermingsmiddelen op basis van een als zodanig aangemerkte werkzame stof mag niet volstaan worden met de normale herberoordeling bij een verlengingsaanvraag, maar dient een extra toets bij een wijziging van de toelating of de verlenging ervan of in de daarvoor liggende periode te worden ingebouwd. Deze toets, in de terminologie van de verordening vergelijkende evaluatie geheten, kan ertoe leiden dat reeds toegelaten toepassingen van een gewasbeschermingsmiddel komen te vervallen en dus niet meer zijn toegestaan of dat het middel in zijn geheel geen toelating meer krijgt. Dit is het gevolg indien uit de evaluatie blijkt dat er voor die specifieke toepassing in dat gewas of voor het middel in zijn geheel:

• a) aanzienlijk veiliger niet-chemische methoden bestaan of een ander reeds toegelaten gewasbeschermingsmiddel;

• b) de vervanging bedoeld in a geen significante economische of praktische nadelen heeft;

• c) de vervanging er niet toe leidt dat het risico op resistentie bij het te bestrijden organisme groeit;

• d) rekening wordt gehouden met de gevolgen voor kleine toepassingen.

De verordening bepaalt in artikel 55 dat gewasbeschermingsmiddelen op de juiste wijze moeten worden gebruikt. De verordening onderscheidt daarbij drie aspecten, wil er sprake zijn van een juist gebruik. In de eerste plaats dient de gebruiker de beginselen van goede gewasbeschermingspraktijken, zoals gedefinieerd in artikel 3, punt 18 van de verordening, toe te passen wanneer hij een middel gebruikt.

In de tweede plaats dient een gebruiker de voorschriften die door het college zijn gesteld voor het gebruik van het gewasbeschermingsmiddel na te volgen. Dit omdat deze voorschriften het gevolg zijn van de risicobeoordeling van de werkzame stof in Europees verband of de beoordeling in het kader van de toelating door het college. Deze voorschriften zijn derhalve nodig gebleken teneinde een gevaar voor de gezondheid van mens of dier, of een onaanvaardbaar effect op het milieu te voorkomen. In de derde plaats houdt een juist gebruik in dat de voorschriften uit de richtlijn duurzaam gebruik, en dan met name de algemene beginselen van geïntegreerde gewasbescherming, worden toegepast door de gebruiker.

Ingevolge artikel 75 van de verordening is het college in artikel 4 van het wetsvoorstel aangewezen als de bevoegde autoriteit voor Nederland voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en toevoegingsstoffen. Tevens is het college belast met het onderzoek in verband met de goedkeuring van werkzame stoffen, beschermstoffen en synergisten. De uiteindelijke goedkeuring van laatstgenoemde stoffen geschiedt niet door het college maar in Europees verband, waarbij de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, in overleg met de andere vier betrokken ministers, bepaalt welke stem Nederland zal uitbrengen op een voorliggende ontwerpverordening inzake de goedkeuring van een stof.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit fungeert daarnaast als de coördinerende nationale autoriteit in de zin van artikel 75, tweede lid, van de verordening, en hij is in principe verantwoordelijk voor de contacten en communicatie met andere lidstaten en de Europese Commissie als het gaat om gewasbeschermingsmiddelen.

De verordening is rechtstreeks werkend en brengt uit dien hoofde allerlei rechten en verplichtingen met zich, waarbij geen ruimte meer is voor nationale regels ter uitvoering van de verordening. Het blijft echter mogelijk om door middel van beleidsregels duidelijk te maken hoe een begrip uit de verordening, zoals de term realistische gebruiksomstandigheden als bedoeld in artikel 4, derde lid, van de verordening, of de afweging van belangen in het kader van de vergelijkende evaluatie als bedoeld in artikel 50 van de verordening, zal worden ingekleurd.

In ieder geval zal de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een nadere duiding geven aan begrippen uit de verordening, die van belang zijn voor de uitvoering van de verordening en waar geen Europese uitvoeringsbepalingen of richtsnoeren voor zijn of worden vastgesteld. Zodra er een Europese lijn beschikbaar is, zal daarvan gebruik gemaakt worden.

De verordening bevat een uitputtend kader voor de beoordeling van werkzame stoffen, beschermstoffen, synergisten, formuleringshulpstoffen, toevoegingsstoffen, basisstoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Dit brengt met zich dat een groot aantal bepalingen in hoofdstuk 4 van de wet komt te vervallen als zijnde overbodig, nu de verordening regels stelt over de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Aangezien een EU-verordening voorrang heeft op de wet, bevat de wet nog slechts de regels of het kader ter uitvoering van de verordening. Dit betreft onder andere de aanwijzing van de bevoegde autoriteit voor de uitvoering van de taken die voortvloeien uit de verordening, alsmede sancties en handhavingsbepalingen. In enkele gevallen biedt de verordening ruimte voor een nationale uitwerking of invulling. In zo’n geval is daarvoor in de wet de grondslag opgenomen om bij lagere regelgeving daarin te voorzien.

De verordening biedt nauwelijks beleidsruimte, zodat er sprake is van een implementatie zonder nationale koppen. Slechts in artikel 28, derde lid, van de wet, is voorzien in nationale regels ter uitvoering van de uniforme beginselen, omdat te verwachten is dat de beginselen niet direct volledig zullen zijn geharmoniseerd. Voor zover er nog nationale regels nodig of mogelijk zijn op basis van de verordening, zijn deze neergelegd in artikel 28, eerste lid, van de wet en artikel 37 van de wet.

Ook de richtlijn duurzaam gebruik maakt wijziging van de wet op onderdelen wenselijk. De richtlijn is deels reeds geïmplementeerd in bestaande wetgeving. Een aantal richtlijnbepalingen is reeds geïmplementeerd of zal geïmplementeerd worden in regelgeving op grond van de Wet milieubeheer, de Waterwet en de Wet bodembescherming. Het wetsvoorstel voorziet – waar nodig – in aanvullende wettelijke grondslagen ten behoeve van een volledige implementatie van de richtlijn.

Daarbij is zo dicht mogelijk aangesloten bij de terminologie en het systeem van de richtlijn. Hoewel de wet reeds veel bepalingen bevat die met het van toepassing worden van de richtlijn in de gehele Europese Unie worden voorgeschreven, is het toch nodig gebleken om de wet aan te passen, omdat het kader voor de richtlijn duurzaam gebruik op onderdelen afwijkt van het bestaande wettelijk kader.

Om die reden is bijvoorbeeld hoofdstuk 6 van de wet gewijzigd en in overeenstemming gebracht met de richtlijn duurzaam gebruik. Indien in de toekomst de werkingssfeer van die richtlijn wordt uitgebreid tot biociden, behoeft dat niet meer tot ingrijpende wetswijzigingen te leiden. Op een later moment zal de richtlijn duurzaam gebruik ook van toepassing worden voor biociden.

De belangrijkste wijzigingen betreffen enerzijds het aanscherpen van de criteria voor de goedkeuring van werkzame stoffen, alsmede de introductie van regels voor allerlei hulpstoffen zoals de eerder genoemde synergisten en formuleringshulpstoffen. Dit betekent dat meer dan voorheen de intrinsieke eigenschappen van een stof een rol spelen bij de vraag of een stof kan worden goedgekeurd in het kader van de opname in een gewasbeschermingsmiddel.

Anderzijds is het doel van de verordening de toelating van gewasbeschermingsmiddelen verder te harmoniseren en het Europees speelveld naar elkaar toe te laten groeien. Belangrijkste instrument hiervoor is – naast het gekozen instrument verordening – de zonale toelatingsprocedure. De Europese Unie is opgedeeld in 3 zones. Binnen een zone worden geacht vergelijkbare landbouw-, fytosanitaire en ecologische (waaronder klimatologische) omstandigheden te heersen. Een aanvrager kan door middel van een aanvraag in meerdere lidstaten van die zone tegelijkertijd tijdwinst behalen en daarmee kan in beginsel ook eerder dan thans het geval is een middel voor gebruik in meerdere lidstaten op de markt beschikbaar komen.

De aanvrager blijft echter bepalen in welke lidstaat of lidstaten hij zijn aanvraag of aanvragen indient. Hij is dus niet verplicht zijn aanvraag in alle lidstaten van de zone in te dienen. Een aanvrager kan er ook voor kiezen tegelijkertijd zijn aanvraag tot toelating in meerdere lidstaten verspreid over de verschillende zones in te dienen. Per zone is er echter slechts één lidstaat die de aanvraag tot toelating beoordeelt. Ingevolge artikel 35, slotalinea, van de verordening stemmen in dat geval de beoordelende instanties een uniforme methode met elkaar af hoe zij de gegevens uit het aanvraagdossier zullen beoordelen. Dit geldt niet voor de specifieke gebruiksomstandigheden op het gebied van landbouw en milieu, die ingevolge artikel 36, derde lid, van de verordening tot aanvullende gebruiksvoorschriften kunnen leiden in een bepaalde lidstaat, of in het uiterste geval tot niet-toelating.

Nieuw is dat de richtsnoeren juridisch verankerd worden in de verordening. Een gewasbeschermingsmiddel kan slechts worden toegelaten als het overeenkomstig de uitvoeringsverordening met daarin de uniforme beginselen voor de beoordeling van gewasbeschermingsmiddelen voldoet aan de eisen voor de toelating, die artikel 29 van de verordening stelt. Nu de uniforme beginselen soms open laten hoe er moet worden beoordeeld, bestaat er in de praktijk behoefte aan duidelijkheid en een kader voor beoordeling.

De richtsnoeren bieden daarvoor een handvat, omdat ze een uitleg geven van hoe de uniforme beginselen dienen te worden toegepast. Het niveau van detaillering is veel groter dan de uniforme beginselen zelf. Ingevolge artikel 36, eerste lid, van de verordening dient het College, of een bevoegde autoriteit in een andere lidstaat, de richtsnoeren te gebruiken voor zijn beoordeling.

Met het van toepassing worden van de verordening, 18 maanden na de inwerkingtreding ervan, worden tegelijkertijd de richtlijnen 79/117/EEG en 91/414/EEG ingetrokken, zo bepalen de artikelen 83 en 84 van de verordening. De verordening voorziet zelf in overgangsrecht in de artikelen 80 en 81.

Artikel 80, eerste tot en met vierde lid, is van belang voor nog niet goedgekeurde werkzame stoffen. Het vijfde lid ziet op lopende aanvragen tot toelating van een gewasbeschermingsmiddel en het zesde lid heeft betrekking op etiketvoorschriften voor de reeds op de markt zijnde gewasbeschermingsmiddelen.

Artikel 81, eerste lid maakt het gedurende een zekere tijd mogelijk gewasbeschermingsmiddelen op de markt te blijven brengen die beschermstoffen en synergisten bevatten, die niet zijn goedgekeurd maar wel in een werkprogramma zijn opgenomen. Het tweede lid maakt het mogelijk voor Nederland om nationale regels voor formuleringshulpstoffen die niet zijn opgenomen in bijlage III bij de verordening toe te passen tot 14 juni 2016.

Het overgangsrecht brengt met zich mee dat de procedure en goedkeuringsvoorwaarden van richtlijn 91/414/EEG van toepassing blijven op werkzame stoffen die voldoen aan de voorwaarden van artikel 80, eerste lid, van de verordening. Een eventuele goedkeuring van de werkzame stof resulteert wel in een goedkeuringsverordening voor de stof en niet meer een richtlijnwijziging, zoals voorheen onder richtlijn 91/414/EEG, zo bepaalt de slotalinea van 80, eerste lid van de verordening.

Vervolgens blijven de bepalingen inzake dossiereisen en gegevensbescherming zoals die golden onder richtlijn 91/414/EEG en zijn bepaald in artikelen 25 respectievelijk 27 van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden van toepassing op de goedgekeurde werkzame stoffen gedurende de termijnen die in artikel 80, tweede lid, van de verordening zijn vastgesteld.

Toelatingsaanvragen voor gewasbeschermingsmiddelen die op 14 juni 2011 in behandeling zijn bij het college én die voldoen aan de overige voorwaarden van artikel 80, vijfde lid, onderdeel a of b, van de verordening, worden beslist volgens de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden zoals deze luidde voor de inwerkingtreding van de onderhavige wijzigingswet.

Tweemaal is de gelegenheid geboden aan maatschappelijke organisaties om inbreng te leveren voor het implementatieproject. In juli 2009 hebben diverse organisaties geparticipeerd in workshops over de nieuwe verordening en de richtlijn. Diverse organisaties waaronder Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland, de Nederlandse Stichting voor Fytofarmacie, Stichting Natuur en Milieu en de Vereniging van Waterwinbedrijven hebben hun visie op de Europese regelgeving gegeven en aangegeven waar zij kansen en bedreigingen zien in het implementatietraject.

In september 2009 is de maatschappelijke organisaties gedurende een korte tijdspanne de gelegenheid geboden om opmerkingen te maken bij het concept wetsvoorstel.

Geconstateerd is dat de wetswijziging een vrij technisch traject is, waarin beleidskeuzen nagenoeg ontbreken, gelet op het hoge abstractieniveau van de wet. Als er nationale uitwerkingen of beleidskeuzen zijn, zullen deze in de algemene maatregel van bestuur of de ministeriële regeling worden gemaakt.

De uitvoeringslasten voor het college kunnen wijzigen, afhankelijk van met name het aantal aanvragen in het kader van de zonale toelatingsprocedure in de toekomst dat in Nederland zal worden ingediend enerzijds en specifieke Nederlandse gebruiksomstandigheden die afwijken van de rest van de zone, die kunnen leiden tot aanvullende gebruiksvoorschriften voor Nederland anderzijds.

Een aanvraag tot toelating met de zonale toelatingsprocedure kan in meerdere lidstaten tegelijk worden ingediend waarbij in beginsel slechts één toelatingsautoriteit de aanvraag beoordeelt, terwijl de autoriteiten in de andere lidstaten waar de aanvraag mede is ingediend de aanvraag laten rusten. Het college kan daarbij, afhankelijk van de situatie verschillende rollen spelen.

Als de aanvrager wenst dat het college de aanvraag onderzoekt namens de andere lidstaten uit de zone waar ook de aanvraag is gedaan, verricht het college de beoordeling op basis van de verordening, waarbij het andere autoriteiten eventueel kan verzoeken bepaalde werkzaamheden voor hun rekening te nemen in het kader van een billijke werkverdeling. Andere autoriteiten kunnen opmerkingen maken bij het concept beoordelingsverslag waarmee rekening moet worden gehouden, aldus artikel 36, eerste lid, van de verordening. Vervolgens neemt het college een toelatingsbesluit of wijst de aanvraag af. Voor deze procedure geldt een termijn van een jaar.

In de omgekeerde situatie waarbij een andere lidstaat de aanvraag behandelt, is het aan het college om opmerkingen te maken op de beoordeling door de andere toelatingsautoriteit. Nadat in die andere lidstaat tot toelating of niet-toelating is besloten, is het college gehouden deze beslissing over te nemen, aldus artikel 36, tweede lid, van de verordening. In geval van specifieke Nederlandse gebruiksomstandigheden als bedoeld in artikel 36, derde lid, stelt het college evenwel aanvullende gebruiksvoorschriften voordat het betreffende gewasbeschermingsmiddel in Nederland op de markt mag worden gebracht. Voor deze aanvullende beslissing geldt dat het college de toelating moet verstrekken binnen een termijn van 120 dagen nadat het college het beoordelingsrapport en de kopie van de toelating uit de andere lidstaat heeft ontvangen.

Een betrouwbare inschatting van de uitvoeringslasten van het college is voorshands niet te maken. De praktijk zal moeten uitwijzen of de nieuwe procedure meer of minder lasten voor het college met zich brengt.

Verordening (EG) 1107/2009 stelt de inhoudelijke en procedurele regels voor de beoordeling en goedkeuring van werkzame en andere stoffen enerzijds en de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en toevoegingsstoffen anderzijds. In beide gevallen is er een rol voor het college. Daarom wordt het college aangewezen als de bevoegde autoriteit voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen voor Nederland. Tevens is het college belast met het onderzoek in verband met de goedkeuring van werkzame stoffen, beschermstoffen en synergisten.

Bij de beoordeling van stoffen kan het college, ingeval het aanvragende bedrijf ervoor kiest de aanvraag voor de beoordeling van de stof in Nederland in te dienen en Nederland als rapporteur lidstaat fungeert, de beoordeling verrichten van de werking van een nieuw aangemelde stof en zijn effecten op de gezondheid van mens, dier en op het milieu. Besluitvorming over de opname van een werkzame stof gebeurt door de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, in overleg met de overige 4 ministers. In de praktijk geschiedt deze besluitvorming op ambtelijk niveau. Ten opzichte van de huidige wet is dat niet gewijzigd. De beoordeling van stoffen geschiedt op Europees niveau en de beoordeling van middelen op lidstaatniveau.

De informatieverstrekking ingevolge artikel 67, eerste lid, derde tekstblok, van de verordening, is een taak van de Minister van LNV, zo bepaalt artikel 4, vierde lid. Hier is voor gekozen omdat deze taak geen raakvlakken kent met de beoordeling van stoffen of middelen.

Het tweede lid bepaalt dat het college als taak heeft de toelating en registratie van biociden.

Het derde lid maakt het mogelijk het college bepaalde, andere taken bij algemene maatregel van bestuur op te dragen, mits deze op de een of andere manier raakvlakken hebben met het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen of biociden.

De beoordeling van werkzame stoffen houdt voor het college in dat het bij een aanvraag tot goedkeuring verantwoordelijk is voor de goede uitvoering van de verordening op dit punt. Dit traject loopt vanaf de aanvraag bedoeld in artikel 7 van verordening (EG) 1107/2009 tot aan het opstellen van het ontwerp-beoordelingsverslag bedoeld in artikel 11 van die verordening. Over de goedkeuring van de stof zelf aan de hand van een voorliggende ontwerp verordening wordt besloten in het Permanent comité voor de Voedselveiligheid. In dat Comité is het college niet vertegenwoordigd.

Artikel 75 van de verordening maakt nog onderscheid tussen een bevoegde autoriteit en een nationale, coördinerende autoriteit. De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zal in de praktijk als de coördinerende autoriteit optreden, uitgezonderd in de specifieke toelatingssituaties waar het college de bevoegde autoriteit is, nu deze Minister primair verantwoordelijk is voor het gewasbeschermingsmiddelenbeleid.

Het college stelt elk jaar zijn tarieven vast en legt deze ter goedkeuring voor aan Onze Minister. Het tarief omvat mede een jaarlijkse bijdrage voor gewasbeschermingsmiddelen of biociden die zijn opgenomen in het register van toegelaten middelen. Deze bepaling geeft de grondslag voor het college een tarief in rekening te brengen voor de toelating van een gewasbeschermingsmiddel of biocide en zijn andere wettelijke taken. De tariefstelling voor wat betreft gewasbeschermingsmiddelen dient te voldoen aan artikel 74 van de verordening voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen. De wet maakt het mogelijk om voorafgaand aan de beoordeling door het college de betaling van een tarief te eisen, hoewel de tekst van de verordening letterlijk spreekt over het terugvorderen van de kosten veroorzaakt door werkzaamheden door de lidstaatautoriteiten. Naar de letter is er dus geen ruimte om voor de behandeling van een aanvraag als voorwaarde te stellen dat vooraf een vergoeding wordt betaald. Daar staat tegenover dat voor vergelijkbare gevallen in de Europese regelgeving en de jurisprudentie geen aanknopingspunten zijn te vinden voor de opvatting dat tegen het betalen van vergoedingen of leges voorafgaande aan een aanvraag als zodanig Europeesrechtelijke bezwaren rijzen (vergelijk de arresten van het Hof van Justitie in de zaken C-19/02, C-216/05 en C-242/06). Ook het verwante ontwerp van de Europese Commissie voor een verordening voor het op de markt brengen en het gebruik van biociden (COM (2009) 267 def.) voorziet in het betalen van een vergoeding voorafgaand aan de aanvraag.

Wanneer artikel 74 van de verordening in deze context wordt uitgelegd, is er geen beletsel tegen het vooraf moeten betalen van een tarief, mits transparant is welk tarief moet worden betaald, en de hoogte van het tarief is afgestemd op de daadwerkelijk gemaakte kosten en het geen ongeoorloofd onderscheid maakt tussen aanvragers.

Ten algemene geldt dat het tarief in beginsel kostendekkend is. Dit vloeit voort uit het kabinetsstandpunt (rapport Maat houden/Staatscourant 2000, 90) dat inhoudt dat aan degene die profijt heeft van een vergunning de rechtstreekse kosten die verband houden met die vergunning worden doorberekend. Dit betekent dat de kosten van strafrechtelijke handhaving en kosten van bezwaar en beroep in ieder geval niet worden doorberekend.

De mogelijkheid van lagere tarieven wordt toegestaan door artikel 74, tweede lid, van de verordening, wanneer zulks in het algemeen belang is.

Ingevolge artikel 17, eerste lid van de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen behoeven de tarieven de goedkeuring van Onze Minister. Goedkeuring is echter onnodig, indien een maximum tarief is vastgesteld, zo bepaalt het artikel 17, tweede lid, van de Kaderwet. Om die reden biedt het voorgestelde derde lid de grondslag voor de vaststelling van een maximumtarief.

Als gevolg van de definitie van gewasbeschermingsmiddel in artikel 2 van de verordening, is het nodig gebleken de wet aan te passen. Artikel 19 regelt dat een stof die werkzame eigenschappen heeft als gewasbeschermingsmiddel, maar niet als gewasbeschermingsmiddel op de markt wordt gebracht en dus ook niet over een toelating beschikt, slechts mag worden gebruikt als gewasbeschermingsmiddel indien de desbetreffende werkzame stof is goedgekeurd op basis van artikel 23 van de verordening.

De verordening maakt onderscheid tussen enerzijds een gewasbeschermingsmiddel in zijn commerciële vorm en de bestanddelen daarvan, die ook moeten zijn goedgekeurd. Voor werkzame stoffen die zijn goedgekeurd als basisstof, gelden specifieke regels. De bepaling is verplaatst naar hoofdstuk 4, zoals toegelicht in het algemeen deel. Een werkzame stof die is opgenomen in een toegelaten gewasbeschermingsmiddel behoeft geen specifieke verbodsbepaling zoals voorheen in de wet geregeld, nu een toelating slechts kan worden verleend indien de werkzame stof is goedgekeurd.

In het eerste lid worden de bepalingen van de verordening in de vorm van een verbodsbepaling weergegeven. Het betreft bepalingen die zich richten tot een burger of bedrijf en die naleving verdienen. Het nalaten of in strijd handelen met de betreffende verbods- of gebodsbepalingen uit de verordening levert een overtreding op. Een overtreding waartegen kan worden opgetreden door middel van bestuurlijke handhaving, zoals bestuursdwang of een last onder dwangsom, maar indien opgenomen in een bepaling, genoemd in artikel 90 van de wet, ook door middel van een bestuurlijke boete of in voorkomend geval als economisch delict in de zin van de Wet op de economische delicten. Het eerste lid van artikel 20 bevat de overtredingen die bij opzettelijke overtreding een misdrijf van de Wet op de economische delicten opleveren. Het tweede lid bevat de overtredingen op basis van de Wet op de economische delicten.

De essentie van de verordening is hetzelfde gebleven vergeleken met de richtlijn 91/414/EEG, namelijk dat slechts toegelaten middelen mogen worden verhandeld en gebruikt, zoals artikel 28 van de verordening bepaalt. Voorts mogen zij slechts volgens voorschrift worden gebruikt, hetgeen is vastgelegd in artikel 55 van de verordening. Beide voorschriften zijn aan te merken als kernbepalingen van de verordening.

Er is gekozen voor een opsomming van de te handhaven bepalingen uit de verordening in één artikel, zodat de toezichthouder of opsporingsambtenaar die een boeterapport of proces-verbaal opmaakt zich kan concentreren op de bepaling uit de verordening, aangezien de nationale grondslag steeds dezelfde bepaling van artikel 20 is.

Het derde lid bepaalt dat het gebod om slechts toegelaten middelen te gebruiken mede omvat het verbod niet toegelaten middelen voorhanden of in voorraad te hebben. Dit verbod is nodig om op het moment dat bij de gebruiker niet toegelaten middelen worden aangetroffen, handhavend te kunnen optreden. Het verbod is in lijn met het systeem van de verordening omdat een niet in Nederland toegelaten middel in het geheel niet hier te lande op de markt mag zijn. Nu het niet te koop mag worden aangeboden door een distributeur, mag een gebruiker het ook niet voorhanden hebben met het oog op gebruik. Dit in het kader van het sluiten van de keten. Een dergelijke verbodsbepaling is inherent aan het wettelijke systeem van een toelating per lidstaat. Aanknopingspunten voor deze benadering zijn te vinden in de tekst van artikel 28, tweede lid, onderdelen c en d, en artikel 46 van de verordening, waar ook regels zijn gesteld met betrekking tot opslag en vervoer respectievelijk bestaande voorraden van niet of niet meer toegelaten gewasbeschermingsmiddelen.

Dit verbod op het voorhanden of in voorraad hebben leidt slechts uitzondering in de situatie bedoeld in artikel 74, indien aangetoond kan worden dat de middelen bestemd zijn voor gebruik in een andere lidstaat waar het wel is toegelaten, of bestemd voor gebruik in een derde land.

Artikel 49 van de verordening stelt regels over het op de markt brengen van met een gewasbeschermingsmiddel behandeld zaaizaad. De verordening stelt hier regels over teneinde duidelijkheid te scheppen op dit vlak, aangezien hier op Europees terrein nog geen specifieke regels bestonden. Strikt genomen gaat het hier dus niet over het gebruik van een gewasbeschermingsmiddel, maar over producten, in casu zaad voor planten, bloemen of groenten, die zijn behandeld met een gewasbeschermingsmiddel. De verordening bepaalt dat een lidstaat geen verbod mag stellen op het op de markt brengen of gebruiken van behandeld zaaizaad, indien het middel waarmee het zaad is behandeld in ten minste één lidstaat voor dat gebruik is toegelaten. Dit impliceert dat in die lidstaat is beoordeeld dat het middel veilig toegepast kan worden op het zaad en dat het behandeld zaad in de gehele Europese Unie op de markt mag worden gebracht en gebruikt.

Artikel 21 van de wet regelt de keerzijde hiervan dat het verboden is om zaaizaad dat is behandeld met een gewasbeschermingsmiddel op de markt te brengen of te gebruiken, indien het middel niet is toegelaten voor de behandeling van zaad.

Artikel 49, vierde lid, van de verordening bepaalt dat uit de begeleidende documenten en het etiket van het zaaizaad dient te blijken met welk gewasbeschermingsmiddel het zaad is behandeld. De overtreding daarvan is strafbaar gesteld in artikel 20, tweede lid, van de wet.

Deze bepaling is ten opzichte van de thans geldende bepaling meer gespecificeerd en aangepast aan de voorschriften van de verordening.

Het eerste lid regelt dat de etikettering en verpakking van een gewasbeschermingsmiddel zoals bij de toelating vastgesteld, niet nadien eigenhandig mag worden gewijzigd. Het tweede lid regelt dat de receptuur van het toegelaten gewasbeschermingsmiddel niet mag worden gewijzigd nadat de toelating voor het betreffende middel is verleend. Het derde lid behelst een wettelijke vrijstelling ingeval de toelating van een gewasbeschermingsmiddel wijzigt, maar het college een aflever- of opgebruiktermijn heeft vastgesteld voor reeds geproduceerde of verkochte middelen, die zich nog bij de distributeur respectievelijk gebruiker bevinden, kortom bestaande voorraden.

In artikel 28, eerste lid, zijn delegatiegrondslagen opgenomen om nadere regels te kunnen stellen over een aantal onderwerpen waar de verordening ruimte laat voor een lidstaat om regels te stellen ter uitvoering van de verordening.

Onderdeel a betreft het zogenoemde afbouwplan. Dit is het plan dat de verordening verplicht stelt ingeval een gewasbeschermingsmiddel wordt toegelaten, dat een werkzame stof bevat die op onderdelen niet voldoet aan essentiële vereisten, maar het middel desondanks van essentieel belang is ter bestrijding van een fytosanitair gevaar dat op geen enkele andere wijze te bestrijden is.

Onderdeel b betreft de mogelijkheid van regels in verband met de officiële erkenning van tests en studies (waaronder beoordelingsmethoden) die het college zal hanteren in zijn beoordeling van een gewasbeschermingsmiddel. Deze bepaling biedt de kapstok nadere regels te stellen voor onderwerpen waar de verordening ruimte voor geeft.

Onderdeel c heeft betrekking op de specifieke omstandigheden op het gebied van landbouw of milieu in Nederland, die niet zijn meegenomen in de beoordeling door een andere lidstaat met als gevolg dat een toelating door een andere lidstaat – zelfs uit dezelfde zone – niet zonder meer kan worden overgenomen of erkend. Bij ministeriële regeling worden regels gesteld over specifieke Nederlandse gebruiksomstandigheden die, nadat door een andere lidstaat een toelating is verleend en een besluit omtrent toelating in Nederland moet worden genomen, kunnen nopen tot door het college te stellen gebruiksvoorschriften, algemeen verbindende voorschriften voor bepaalde soorten gewasbeschermingsmiddelen of andere maatregelen om een resterend risico te beperken in verband met de gezondheid van mens en dier of het milieu van het gebruik van een gewasbeschermingsmiddel in Nederland, overeenkomstig artikel 36, derde lid, van verordening (EG) 1107/2009.

Het college is als de bevoegde autoriteit ook belast met het vaststellen van de voorschriften waaronder een gewasbeschermingsmiddel mag worden verkocht en gebruikt. Ingevolge het eerste lid kunnen regels worden gesteld voor de voorwaarden waaronder middelen die beoogd zijn voor niet-professioneel gebruik op de markt mogen komen en mogen worden gebruikt. Deze bepaling vloeit voort uit artikel 13, tweede lid, van de richtlijn duurzaam gebruik. Dat het college in het kader van de toelating reeds op basis van de gedane beoordeling passende gebruiksvoorschriften stelt, vloeit voort uit artikel 31 van de verordening.

Het tweede lid geeft de bevoegdheid regels te stellen over het tempo van een aanpassing van het etiket, mocht de gevaarsclassificatie van een middel worden aangepast.

Het derde lid is voor de duidelijkheid ingevoegd, teneinde zeker te stellen dat de bescherming van de gezondheid van de mens, inclusief de werknemer die beroepsmatig met gewasbeschermingsmiddelen in aanraking komt of kan komen, een belangrijk onderdeel van de toelatingsprocedure is. Bij een risico op blootstelling, zal het college in het kader van de toelatingsprocedure passende gebruiksvoorschriften stellen.

Deze bepaling maakt het mogelijk nadere regels te stellen voor het gebruik van niet toegelaten middelen of gebruik niet volgens voorschrift voor onderzoek en ontwikkelingsdoeleinden. Afhankelijk van de vraag of een nog te publiceren uitvoeringsverordening nog ruimte laat voor nationale regels, zal hier invulling aan worden gegeven. In ieder geval zal een tarief worden vastgesteld. Het artikel voorziet in een ontheffing door het college voor een individuele proef of experiment. Daarnaast is voorzien in de mogelijkheid bedrijven te erkennen die dergelijke proeven vaker doen in opdracht van bedrijven die overwegen een aanvraag te doen voor de toelating van een gewasbeschermingsmiddel.

Daarbij is het van belang dat de proef of het experiment volgens goede laboratoriumpraktijken en goede experimentele praktijken wordt uitgevoerd, zodat de resultaten betrouwbaar zijn. Tot slot is de mogelijkheid opgenomen vrijstelling te verlenen van bepaalde verplichtingen. De invulling van nadere regels is zoals gezegd afhankelijk van de ruimte die een nog te publiceren uitvoeringsverordening op dit punt laat. Nu het een afwijking betekent van de reguliere toelatingsprocedure, is ervoor gekozen de bestaande term ontheffing of vrijstelling te blijven hanteren en niet de term toelating voor experimentele doeleinden uit artikel 54 van de verordening over te nemen.

Dit hoofdstuk is ingrijpend gewijzigd vanwege de richtlijn duurzaam gebruik. Niet omdat die richtlijn nu geheel nieuwe eisen stelt ten opzichte van de Nederlandse wet en nationale beleid, maar met name omdat de richtlijn het accent anders legt en verplichtingen die uit die richtlijn voortvloeien anders zijn verwoord. De zorgvuldigheid en begrijpelijkheid vergen in dit geval dat de bepalingen in dit hoofdstuk zijn gewijzigd, teneinde zo dicht mogelijk bij de tekst van de richtlijn te blijven.

Aangezien de richtlijn zich vooralsnog beperkt tot bestrijdingsmiddelen die onder de definitie van gewasbeschermingsmiddelen vallen, is in de wet bepaald dat verplichtingen uit de richtlijn duurzaam gebruik niet van toepassing zijn op biociden. Dit is slechts anders, indien thans ook al verplichtingen gelden met betrekking tot biociden. Indien dit niet zou gebeuren, zou de richtlijn ook voor biociden worden geïmplementeerd, hoewel hij nog niet op biociden van toepassing is.

Deze bepaling vervangt het huidige artikel 71 en deels ook 76 van de wet. In het eerste lid wordt een bewijs van vakbekwaamheid verplicht gesteld voor iedere distributeur, voorlichter of professionele gebruiker, zoals gedefinieerd in artikel 18. Deze bepaling is een implementatie van artikel 5, tweede lid, van de richtlijn duurzaam gebruik. De tweede volzin geeft uitvoering van artikel 6, eerste lid, van de richtlijn duurzaam gebruik. Thans behoeft een distributeur die middelen voor niet-professioneel gebruik op de markt brengt niet te beschikken over een bewijs van vakbekwaamheid. Het verschil met het beleid tot nu toe is dat het niet alleen moet gaan om middelen die voor niet-professioneel gebruik zijn toegelaten, maar dat er ook nog inhoudelijke eisen aan de middelen worden gesteld, in die zin dat zij niet mogen zijn ingedeeld als giftig, zeer giftig, kankerverwekkend, mutageen of vergiftig voor de voortplanting. Deze inhoudelijke eisen zullen bij algemene maatregel van bestuur worden bepaald.

Het tweede lid geeft het kader voor nadere regels ter uitvoering van artikel 5 van de richtlijn duurzaam gebruik, te stellen bij of krachtens algemene maatregel van bestuur.

Aangezien de richtlijn nog niet van toepassing is op biociden en voor distributeurs van biociden tot nu toe geen verplichting heeft gegolden over een bewijs van vakbekwaamheid te beschikken, is in het derde lid bepaald dat er geen licentieplicht geldt voor distributeurs en professionele gebruikers van biociden, behoudens in de bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te bepalen gevallen. Daarbij zal het staande beleid als uitgangspunt worden genomen, waarbij slechts voor 4 soorten gebruikers van biociden het bewijs van vakbekwaamheid verplicht is gesteld.

Deze bepaling schrijft voor dat gewasbeschermingsmiddelen of biociden slechts mogen worden aangeboden of geleverd aan een professionele gebruiker of andere afnemer die over een bewijs van vakbekwaamheid beschikt. Hiermee wordt het sluiten van de keten bereikt, zoals beoogd door artikel 6, tweede lid, van de richtlijn duurzaam gebruik, waar is bepaald dat de verkoop van gewasbeschermingsmiddelen die voor professioneel gebruik zijn toegelaten, moet worden beperkt tot personen die over een bewijs van vakbekwaamheid beschikken.

Het vijfde lid bepaalt dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kan worden voorzien in een algemene informatieverplichting jegens niet-professionele gebruikers. Deze informatieverplichting komt in de plaats van het bewijs van vakbekwaamheid, waarover niet-professionele gebruikers niet behoeven te beschikken.

Deze bepaling is vereenvoudigd. Nu in artikel 71 de eis is gesteld dat een professionele gebruiker over een bewijs van vakbekwaamheid dient te beschikken en daar de mogelijkheid voor nadere regels is gegeven, kan het derde lid van het bestaande artikel 76 worden ingekort. Van die gelegenheid is gebruik gemaakt.

Voor de volledigheid wordt nog opgemerkt dat ingevolge artikel 6, tweede lid, van de richtlijn duurzaam gebruik Nederland verplicht is om maatregelen te nemen om de verkoop van gewasbeschermingsmiddelen die voor professioneel gebruik zijn toegelaten te beperken tot personen die houder zijn van een bewijs van vakbekwaamheid. Gelet op deze verplichting zal bij algemene maatregel van bestuur niet kunnen worden voorzien in een vrijstelling van de plicht over een bewijs van vakbekwaamheid te beschikken bij de aankoop van dat type gewasbeschermingsmiddelen.

Deze bepaling bevat de grondslagen voor nadere regels ter uitvoering van de richtlijn duurzaam gebruik. Het eerste lid is een algemene bepaling om regels te kunnen stellen in verband met een verantwoord gebruik van allerhande hulpmiddelen of technieken voor het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. In verband met artikel 9 van de richtlijn duurzaam gebruik is voor de zekerheid het woord luchtvaartuigen toegevoegd aan de opsomming in het eerste lid. Tevens is ten opzichte van de bestaande redactie het begrip apparatuur voor de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen ingevoegd.

Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur zullen op grond van het tweede lid regels kunnen worden gesteld over de keuring van apparatuur waarmee gewasbeschermingsmiddelen worden toegepast. In Europees verband is dit een nieuwe eis. In Nederland is reeds door middel van verordeningen van het Productschap Tuinbouw respectievelijk het Productschap Akkerbouw voorzien in de keuring van bepaalde apparatuur. Artikel 8 van de richtlijn breidt ten opzichte van de bestaande Nederlandse situatie de omvang van de te keuren apparatuur uit. Het voornemen is zo min mogelijk wijzigingen aan te brengen in het huidige systeem. Enkele wijzigingen zullen echter onontkoombaar zijn. Zo is het ingevolge staand kabinetsbeleid (Kamerstukken II 2003/04, 28 968, nr. 7, p. 7) niet aan de orde om Europese regelgeving te implementeren door middel van autonome productschapsverordeningen. Om die reden zullen de voorschriften voortaan door de rijksoverheid worden gesteld. Er is van afgezien om implementatie mogelijk te maken bij productschapsverordening, die in medebewind wordt vastgesteld.

Het derde lid maakt het mogelijk om regels te stellen in verband met artikel 12 van de richtlijn duurzaam gebruik. Dat artikel uit de richtlijn laat lidstaten er zorg voor dragen dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in specifieke gebieden wordt geminimaliseerd of verboden. De gebieden zijn, kort gezegd, publiek toegankelijke gebieden (volksgezondheid), beschermde gebieden (zogenoemde Natura-2000-gebieden en KRW-gebieden) en recent behandelde gebieden die door werknemers worden gebruikt of voor hen toegankelijk zijn (arbeidsomstandigheden). In beginsel worden eventuele regels gesteld op basis van de desbetreffende specifieke wetgeving (zoals Wet milieubeheer, Natuurbeschermingswet en Waterwet). Voor het geval de rechtsgrondslag in die wetgeving om enige reden niet passend is, voorziet dit artikellid in een grondslag.

Met deze bepaling vervalt de formele medebetrokkenheid van de Ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Verkeer en Waterstaat bij het opleggen van een last tot bestuursdwang of een last onder dwangsom. De reden hiervoor is de handhavingspraktijk slagvaardiger te maken. Op het moment dat een last tot bestuursdwang aan de orde is, moet er snel en voortvarend kunnen worden opgetreden en dient te worden voorkomen dat vanwege de formele medebetrokkenheid stroperige besluitvormingsprocedures ontstaan. Als gevolg van deze wijziging en de wijziging in de definitiebepaling van artikel 1 zal de bevoegdheid uitsluitend berusten bij de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit als het gaat om gewasbeschermingsmiddelen en bij de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer als het gaat om biociden.

Vanwege een consistent handhavingsbeleid blijft het nodig en nuttig afspraken te maken tussen de ministeries en de handhavende diensten over de precieze invulling van het handhavingsbeleid.