Nr. 27 TWEEDE NADER VERSLAG

De vaste commissie voor Economische Zaken1, belast met het voorbereidend onderzoek van bovengenoemd wetsvoorstel, heeft de eer als volgt een tweede nader verslag uit te brengen van haar bevindingen.

De leden van de VVD-fractie merken op dat het onderliggend wetsvoorstel erop gericht is om tot een flexibeler en minder techniekafhankelijk frequentiebeleid te komen. Dat uitgangspunt verdient steun. Ook onder de huidige wettelijke regeling bestaat de mogelijkheid om de flexibilisering in gang te zetten en terecht heeft de voormalig staatssecretaris van Economische Zaken daartoe al de nodige voorbereidingen getroffen. De vraag is echter of dit voor de markt wel snel genoeg gaat.

Zonder twijfel één van de belangrijkste sectoren van de economie waarvoor het nieuwe frequentiebeleid een bestaansvoorwaarde vormt is de markt voor mobiele telecommunicatiediensten. Thans al zijn in Nederland zo’n 20 miljoen mobiele aansluitingen in gebruik. Het is van het grootste belang voor de gebruikers en de aanbieders dat van overheidswege zo goed mogelijke marktcondities worden geschapen, waarbij het frequentiebeleid een belangrijke sleutel is. Onduidelijkheden over de momenten waarop, de wijze waarmee en de voorwaarden waaronder frequenties worden verdeeld vormen, zo merken deze leden op, zowel voor bestaande als voor nieuwe marktpartijen een belemmering.

De leden van de PvdA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de vijfde Nota van Wijziging bij het wetsvoorstel welke dient tot wijzing van de Telecommunicatiewet ter implementatie van de Nota frequentiebeleid. De leden merken op dat het wetgevingstraject nu reeds enkele jaren loopt en dat behoud van overzicht na diverse wijzigingen van belang is, maar ook complex. De leden hebben derhalve nog enkele vragen aan de regering, onder andere over de parlementaire betrokkenheid bij de verdeelsystematiek en de inhoud van te verdelen vergunningen.

Daarnaast hebben deze leden een vraag die niet direct betrekking heeft op de voorliggende wetswijziging van de Telecommunicatiewet, maar meer in zijn algemeenheid geldt. Dit betreft de bezwaar- en beroepsprocedure door partijen naar aanleiding van marktafbakening en marktanalyse door de Onafhankelijke Post- en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA). De leden van de PvdA-fractie merken op dat deze zaken al aan de Europese Commissie dienen te worden voorgelegd. Derhalve vragen zij of het niet mogelijk is om deze beroepsmogelijkheid uit de wet te schrappen. Deze leden ontvangen hierop graag een reactie van de regering, evenals een toelichting op de wijze waarop een dergelijke procedure uit de wet verwijderd kan worden.

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van het voorstel tot wijziging van de Telecommunicatiewet in verband met de Nota Frequentiebeleid 2005. In de Nota is het frequentiebeleid voor de komende jaren neergelegd, waarbij flexibilisering de rode draad vormt. Deze leden onderschrijven het belang omdat draadloze communicatie in het algemeen steeds belangrijker wordt. Verder maakt de zich snel ontwikkelende techniek het mogelijk om frequenties steeds beter te benutten. Dat mag naar de mening van deze leden er natuurlijk niet toe leiden dat bestaande omroeptechnieken in het gedrang raken; zo mag analoge radio niet ten koste gaan van een toenemende drang vanuit Telecom op het FM-spectrum.

Daarnaast merken deze leden op dat in de Memorie van Toelichting wordt gesteld dat de wetswijziging ertoe zal leiden dat een belangrijke impuls wordt gegeven aan vergunningvrijheid. Het is deze leden niet duidelijk op welke wijze dit moet worden verstaan.

De leden van de CDA-fractie herinneren zich dat enkele jaren geleden de discussie is gevoerd met betrekking tot de verdeling van de FM-frequenties, en dat recent discussie is gevoerd over het beschikbaar stellen van frequentieruimte voor T-DAB. Kan de regering deze leden verduidelijken waarom wordt gehecht aan een discretionaire bevoegdheid van de minister op dit punt?

Voorts is het deze leden niet duidelijk waarom de minister van OCW niet bij de verdeling van frequenties betrokken is (artikel 3.10). Het gaat immers ook om het garanderen van een divers en pluriform radioaanbod en een gezonde radiomarkt. Dat is in de ogen van deze leden in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van en voor de minister van OCW.

Aan de leden van de fractie van D66 is de ratio voor de voorgestelde wijziging van artikel 3.8, en daarmee samenhangend van artikel 3.6, niet duidelijk geworden. In de toelichting wordt betoogd dat niet beoogd wordt verandering aan te brengen in de bestaande systematiek en wordt het voorgesteld alsof het gaat om een vrij technische kwestie; het veranderen van beleidsregels in een ministeriële regeling.

De leden van D66-fractie stellen vast dat het nieuwe artikel 3.8 een aanmerkelijke verandering teweeg brengt ten opzichte van het oorspronkelijke wetsvoorstel. Het daarin vastgestelde systeem begrepen zij aldus, dat artikel 3.6 de basis legt voor het «met voorrang» verlenen van frequentieruimte aan de publieke omroep, dat artikel 3:7 daaromtrent nadere bepalingen bevat op het niveau van de wet en dat artikel 3:8 het mogelijk maakte beleidsregels vast te stellen met betrekking tot de verdeling van de in artikel 3:6 bedoelde frequentieruimte.

Thans wordt een onderscheid gemaakt tussen enerzijds een minimumpakket, dat aan de orde zou zijn in artikel 3.7, en extra frequentieruimte die verleend zou kunnen worden op grond van een ministeriële regeling krachtens het voorstel voor een gewijzigd artikel 3.8. De leden van de D66-fractie zien niet wat de ratio zou kunnen zijn voor het verlenen van extra zendtijd aan de publieke omroep. Ook ontgaat hen het verband met de digitalisering. Gaarne krijgen zij hieromtrent een nadere toelichting. Met name vernemen zij graag in welke mate dergelijke frequentieruimte ook thans reeds is verleend, voor welke doeleinden dat is geschied, hoe de financiering voor het gebruik van deze frequentieruimte is geregeld en om welke bedragen het daarbij gaat.

Voorts vernemen de leden van de D66-fractie graag voor welke (soort) gevallen de regering denkt dat het in de toekomst nodig kan zijn aan de publieke omroep meer frequentieruimte te verlenen dan noodzakelijk is voor het uitzenden van de programmakanalen als bedoeld in artikel 1.1 van de Mediawet 2008. In ieder geval komt het hen voor, dat een ministeriële regeling niet het juiste niveau van regelgeving is om dit mogelijk te maken. De wet zelf zal moeten normeren in welke gevallen hiervan sprake kan zijn.

Er komt een frequentieplan en dat plan wijst de verschillende frequentiebanden aan voor bepaald gebruik, zo stellen de leden van de PVV-fractie vast. Aanwijzing van die frequentiebanden vindt plaats op verschillende wijzen; de minister wijst ze aan, middels vergunningverlening en middels registratie of melding. De verlening van de vergunningen kan op grond van artikel 3.9 van de wet en er zijn zes verleningprocedures waarvan er vier zijn met een prijskaartje, in de vorm van een veiling of een financieel bod.

Als er sprake is van vergunningverlening kunnen er op grond van artikel 3.15 lid 1 van de wet, teneinde het optimaal gebruik van de frequentie te waarborgen, aan de houder bij de verlening, verlenging, wijziging en of verruiming van de gebruiksmogelijkheden van de vergunning daarvan een bedrag in rekening worden gebracht voor het gebruik van die frequentieruimte. Dit alles geschiedt bij ministeriële regeling. Lid 2 van dat wetsartikel voegt er nog aan toe dat het bedrag dat in rekening gebracht wordt gerelateerd aan de economische waarde van het gebruik van die vergunning. De leden van de PVV-fractie vinden dit begrip «economische waarde van een vergunning» wel erg vaag. Zij menen dat het in rekening brengen van een bedrag voor het verlenen van een vergunning wel erg lijkt op het in rekening brengen van een recht, een heffing of een belasting. Deze leden zijn er een voorstander van dat er voor de het verlenen van een vergunning een zogenaamde «frequentieruimteheffing» wordt opgelegd. Wel acht zij het wenselijk dat deze frequentieruimteheffing dan ook aangemerkt wordt als een belasting die opgelegd wordt met inachtneming van de algemene wet inzake rijksbelastingen en die wordt ingevorderd met inachtneming van de Invorderingswet 1990. Als er sprake is van belastingheffing is dienen de essentialia van de heffing ook binnen de wet worden geregeld.

De leden van de PVV-fractie achten het dan ook wenselijk om aan Hoofdstuk 3 een paragraaf 3.9 toe te voegen welke de essentialia van deze frequentieruimteheffing regelt. Zij vinden dat deze frequentieruimteheffing niet alleen opgelegd moet worden bij vergunningverlening maar ook moeten worden opgelegd bij registratie en/of melding. Uiteraard dient er geen heffing plaats te vinden als er sprak is van vergunningverlening met een prijskaartje in de vorm van een veiling of een financieel bod. Het opleggen van de frequentieruimteheffing dient achterwege te blijven bij de aanwijzing van frequentiebanden in het kader van publieke taken zoals vermeld in artikel 3.1. lid 2 sub b. Een heffing inzake de vergunningverlening inzake de publieke mediadienst kan dan ook niet achterwege blijven. Zeker nu de zogenaamde commerciële omroepen via veiling of financieel bod een financiële bijdrage leveren.

De leden van de PPV-fractie vinden dat de kosten en lasten van de frequentieruimteverdeling niet bij Ingrid en Henk terecht moeten komen, maar bij degenen die bij de frequentieruimteverdeling zijn gebaat.

De leden van de CDA-fractie herinneren zich de discussie met betrekking tot het medegebruik van masten en antennesystemen. De Kamer was destijds volstrekt helder en pleitte voor optimale transparantie en verbetering van de efficiëntie. Op grond van welke overwegingen wordt in de artikelen 3.24 en 4.25 in het voorliggende wetsvoorstel grotendeels afstand genomen van eerdere uitspraken van de Kamer, zoals een amendement van het lid Atsma, en neergeslagen in artikel 3.13 van de vigerende Telecommunicatiewet? De leden van de CDA-fractie hebben hier met gemengde gevoelens kennis van genomen en hebben hier grote moeite mee.

De kern van de bezwaren van NOVEC is dat het wetsvoorstel op dit punt volgens NOVEC onnodige en onevenredige administratieve lasten met zich meebrengt. Die lasten zijn volgens NOVEC het gevolg van het feit dat zij door het wetsvoorstel betrokken zal raken in geschillen tussen andere partijen, in casu KPN en Broadcast Partners, over vergoedingen voor het medegebruik van antenne opstelpunten. Om die reden pleit NOVEC voor handhaving van het huidige artikel 3.11 van de Telecommunicatiewet. Dat lijkt de leden van de CDA-fractie niet de bedoeling; uit het veld komen immers juist signalen, dat nou net die tarieven van het staatsbedrijf NOVEC de pan uitrijzen, terwijl daarover nauwelijks enige transparantie bestaat. Dat pleit in de ogen van deze leden juist voor een verdere verbetering van de regelgeving, dan de regering nu voorstelt. Deelt de regering de opvatting van deze leden dat er geen sprake mag zijn van een «nieuwe« monopolist op deze markt? Was NOVEC niet bedoeld als partij die efficiënt om zou moeten gaan met de schaarse ruimte voor omroepmasten en die tegen de laagst mogelijke kosten en dus, tegen efficiënte prijzen, te verhuren? De OPTA zegt in recente geschilbesluiten niets aan inefficiëntie te kunnen doen. De leden van de CDA-fractie suggereren daarom een nog verder strekkende verbetering van het huidige artikel 3.11 van de Telecommunicatiewet, zodat de OPTA daartoe alsnog in staat wordt gesteld en de monopolieprijzen beteugeld kunnen worden.