Nr. 141 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft op 11 april 2012 overleg gevoerd met minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over:

• – de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 3 april 2012 over de voortgang in het partnerschap tussen school en ouders (33 000-VIII, nr. 182);

• – de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 29 november 2011 over ouderbetrokkenheid bij de school (33 000-VIII, nr. 121);

• – de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 16 november 2011 met een reactie op het verzoek van de commissie inzake het onderzoeksrapport «Een geschil is geen ruzie» (32 500-VIII, nr. 52);

• – de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 27 september 2010 inzake het verslag schriftelijk overleg over het afschrift van het antwoord op de brief van de Stichting Veilig Onderwijs te Maarssen met betrekking tot de klachtencommissies voor po en vo (32 500-VIII, nr. 5);

• – de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 24 juni 2010 met een afschrift van het antwoord op de brief van de Stichting Veilig Onderwijs te Maarssen met betrekking tot de klachtencommissies voor vo en po (2010Z09812);

• – de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 11 maart 2010 met een reactie op de brief van het NJi inzake de motie-Van Toorenburg/Dezentjé Hamming over ouderbetrokkenheid bij vve-programma's (31 293, nr. 72);

• – de brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 22 februari 2010 over ouderbetrokkenheid bij de voor- en vroegschoolse educatie (31 293, nr. 69);

• – de brief van de voorzitter van de Onderwijsraad d.d. 17 februari 2010 met de aanbieding van het advies van de Onderwijsraad «Ouders als partners» naar aanleiding van de adviesaanvraag van de Kamer (32 123-VIII, nr. 115);

• – de brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 23 november 2009 over de monitor ouderbetrokkenheid in het funderend onderwijs (31 293, nr. 64);

• – de reactie van de minister op het Actieplan ouders in positie deel I.

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Elias

Griffier: Arends

De voorzitter: Ik open de vergadering van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Wij hebben de tijd tot 13.00 uur, maar ik kijk de leden even indringend aan. Als plaatsvervangend voorzitter stel ik voor om te proberen dit AO om 12.00 uur af te ronden, zonder dat we gaan haasten. Ik constateer dat iedereen het daarmee eens is.

We gaan het hebben over ouderbetrokkenheid bij de school. Er staat een aantal zaken op de agenda, maar ik stel voor ook de reactie van de minister op het Actieplan ouders in positie deel 1 van het lid Çelik van de PvdA te agenderen. Dat heeft ook de instemming van de leden, zie ik.

De minister heeft zojuist koekjes uitgedeeld, ook op de publieke tribune, die zijn gebakken op de Koningin Beatrixschool uit Den Haag. Deze school staat in de Saenredamstraat.

Vijf tot zes minuten spreektijd per fractie lijkt mij voldoende. Wellicht kunnen we de tweede termijn dan wat korter afdoen. Het woord is als eerste aan de heer Çelik van de PvdA.

De heer Çelik (PvdA): Voorzitter. Het is een boeiend onderwerp. Wat de PvdA betreft zijn er drie actoren in het onderwijsveld, docenten, leerlingen en ouders. Alle drie zijn ze even belangrijk. Het schoolbestuur is faciliterend. De overheid is er vooral om toezicht te houden en kaders te stellen. Eigenlijk zijn het die drie actoren die het met elkaar moeten doen.

Ik begin direct met de intenties van de minister. Ik heb al eerder aangegeven dat de PvdA het met haar eens is als zij spreekt over een morele verplichting van ouders om betrokken te zijn bij de leerresultaten van het kind, maar ook bij het gedrag en de houding van het kind. Er is feitelijk maar één baas op school en dat is de leraar. Kinderen moeten luisteren naar de leraar. Ouders hebben verantwoordelijkheid bij de opvoeding en bij de houding en het gedrag van hun kind op school. Wij zijn het daar helemaal mee eens.

Toch is de PvdA met een eigen actieplan gekomen. Het vervolg daarop komt overigens in juni. Daarin komen nog tien andere punten te staan. Wij vinden namelijk dat de positie van ouders in sommige gevallen wettelijk moet worden verankerd. Die moet soms worden geborgd. Ik heb het dan niet over de verplichtingen, want daarover zijn wij het eens, maar vooral over de rechten. We hebben gisteren tijdens het Vragenuur met de minister gesproken over de scholen die leerlingen hebben verboden om examen te doen, vanwege zogenaamde contracten. Deze komen erop neer dat leerlingen bij slechte resultaten geen examen mogen doen. Dit is een perverse situatie, maar de geldende regels bieden geen soelaas voor de kinderen en hun ouders. Als ze gaan klagen bij de klachtencommissie van de school, dan is de uitkomst bekend. Dit biedt dus geen soelaas. Als ze naar de landelijke klachtencommissie gaan, dan komt daar uiteindelijk, maanden later, een advies uit dat de scholen moeten overnemen, maar daarmee is het probleem van die ouders en hun kinderen ook niet opgelost, want dan is het examen waarschijnlijk al voorbij. Op de een of andere manier zit er dus een lek in de wet waardoor de positie van ouders soms niet sterk genoeg is om voor de rechten van hun kinderen op te komen. Wij willen dat die positie wordt versterkt. De minister erkende dit probleem in haar reactie – het komt ook naar voren in de evaluatie van 25 of 26 medezeggenschapsraadgeschillen in een jaar tijd – maar gaf daarnaast aan dat er ook signalen van medezeggenschapsraden zijn dat er nog meer speelt. Neem de kwestie van het budget. De medezeggenschapsraad (MR) heeft geen eigen budget. Stel dat de MR het niet eens is met het schoolbestuur en een bepaalde actie wil starten. Dat kost geld. Dan moet men eigenlijk om geld smeken bij dat schoolbestuur. De reactie van het schoolbestuur lijkt me dan duidelijk. De MR krijgt natuurlijk geen geld voor eigen onderzoek, voor het uitzoeken van bepaalde zaken en voor het zelf agenderen van kwesties. De MR heeft dat recht wel, maar feitelijk kan men er niets mee. Ik verzoek de minister nog eens goed naar de rol van de MR te kijken. Ik vraag me af of haar reactie wat dit betreft alles dekt. Volgens ons is dat niet het geval.

Het klopt dat ouderbetrokkenheid een opgaaf is voor ouders en scholen, maar dat is niet altijd het geval. Misschien is het zinnig om dit nog eens goed in het kader van de wet te bezien, zonder dat het tot op de komma in de wet wordt vastgelegd, Er moet in ieder geval sprake zijn van een gezamenlijk initiatief, want als het uiteindelijk tot een rechtszaak komt, eindigt die vaak in een ontvankelijkheidverklaring, omdat de kwestie niet in de wet is geborgd. Dat zeggen althans de juristen die ik heb gesproken. De zaken die de rechters tot nu toe hebben behandeld, zijn echt op één hand te tellen.

Ik vind dat de positie van ouders meer in balans moet worden gebracht als het gaat om rechten en plichten. Ik ben ook ouder. Ik heb drie kinderen. Ik maak wat dat betreft veel mee, ook van dichtbij. Als ouder kan ik zeggen dat de positie van ouders niet altijd even sterk is. Binnenkort spreken wij over artikel 23. Ik heb het advies van de Onderwijsraad inmiddels helemaal doorgenomen. Artikel 23 was eigenlijk bestemd om de positie van ouders te versterken, maar in het advies komt naar voren dat schoolbesturen de macht hebben overgenomen. Dat staat letterlijk in het advies. Ik wil graag dat de positie van de drie actoren in het onderwijs waarover ik zojuist sprak, docenten, ouders en leerlingen zo maximaal is dat schoolbesturen alleen nog faciliterend zijn.

Het belang van verenigingen, stichtingen, instellingen die zich inzetten voor de positie van ouders, wil ik ook nog eens benadrukken. Er zijn in Nederland clubs die heel veel doen wat dit betreft. Eén van die clubs hebben wij in het kader van de begroting van vorig jaar kunnen redden. Ik zou willen dat de overheid, ook de lokale overheid, dit soort clubs dat opkomt voor het belang van de ouders, overeind houdt en niet wegbezuinigt.

Mevrouw Ferrier (CDA): Voorzitter. It takes a village to raise a child. Wat betreft de schoolcarrière van een kind gaat het niet alleen om de school en de ouders. Het zit juist in het partnerschap. Dat is cruciaal om de schoolcarrière van een kind tot een succes te maken en de talenten van het kind ten volle te ontwikkelen. Enerzijds moeten de ouders in de positie worden gebracht dat zij op gelijkwaardige manier inhoud kunnen geven aan dat partnerschap, anderzijds moeten docent en school erkend worden in hun autonome professionaliteit. Wederzijds, op grond van gelijkwaardigheid, kan men dan eisen aan elkaar stellen. Het CDA is van mening dat een goed instrument hiervoor de ouderovereenkomst is. Steeds meer scholen zien dat als een goed middel om over en weer de verwachtingen aan te geven. Dat schept duidelijkheid, zeker voor ouders die nog onervaren zijn met de school. Het CDA vindt het belangrijk dat scholen ook duidelijk aangeven dat het betrokken zijn bij de prestaties van je kind stimulerend werkt voor dat kind.

Maar we moeten eigenlijk al eerder beginnen, want er is ook een heel grote groep onzichtbare ouders. Ik wijs wat dat betreft op de traditionele infrastructuur. Ik sluit mij overigens aan bij de complimenten van de heer Çelik aan de ouderorganisaties. Dat zijn heel belangrijke spelers, maar soms is de traditionele infrastructuur niet meer voldoende. Organisaties als FORUM hebben veel ervaring met het betrekken van onzichtbare ouders bij de school, want die zijn ook nodig voor de succesvolle schoolcarrières van hun kinderen. We mogen van alle ouders verwachten dat ze betrokken zijn. Maar al te vaak wordt gedacht dat lager opgeleide ouders niet betrokken zijn, of dat vooral allochtone ouders niet of minder betrokken zijn bij de schoolcarrière van hun kind, Niets is minder waar. Mijn kinderen hebben hun eerste schooljaren doorgebracht in Brazilië, op een heel eenvoudige middenklasseschool. Daar was de regel dat je je kind pas mocht inschrijven nadat je had erkend dat in de school de regels en het ritme van het kind golden. Je kwam daar niet telefonerend binnen om je kind neer te zetten en vervolgens weg te rennen naar je afspraak. Nee, je paste je daar aan aan het ritme van het kind. Dat was voor mij een heel belangrijke les. Er werd veel van mij geëist, want ik mocht mijn ritme niet opleggen aan het kind. De school maakte duidelijk dat het allemaal om het kind ging, om mijn kind. Ik feliciteer de heer Çelik van harte met het prachtige plan dat hij namens zijn partij heeft neergelegd. Het is een duidelijk document in de richting van het belang van ouders. In feite heeft zijn fractie hiermee het CDA-beleid omarmd.

Het gaat ons er nu om door te pakken met beleid dat ouderbetrokkenheid mogelijk maakt. Ik ken veel goede voorbeelden. Ik ben op Cosmicusscholen geweest, ik ken werkgroepen en heb rondetafelsessies bijgewoond waar ouders betrokken worden bij belangrijke discussies, bijvoorbeeld over passend onderwijs en schooluitval. Er ontstaan ook veel problemen door misverstanden en gebrekkige communicatie. Dat blijkt ook uit de beantwoording van onze schriftelijke vragen, waarvoor dank. Soms is al niet duidelijk wie nu precies de partner van ouders is. Ziet de minister hier een rol voor zichzelf weggelegd? Het debat lijkt zich nu vooral toe te spitsen op het al dan niet aanwezig zijn en het functioneren van een klachtenregeling, maar ouderbetrokkenheid is veel meer dan dat. Er moet ook oog zijn voor de tot nu toe onzichtbare ouders willen wij komen tot een triple win, winst voor kind, ouder en school.

Mevrouw Ferrier (CDA): Die ken ik zeker. Het zijn interessante voorstellen, maar ik kom nog te spreken over de taalontwikkeling.

Een interessant idee wat betreft ouderbetrokkenheid kwam naar voren in een gesprek dat ik had met een leerkracht. Hij vroeg zich af waarom er in het lesmateriaal voor kinderen geen informatie voor ouders is opgenomen. Er wordt wel vaak informatie voor docenten gegeven, maar informatie aan ouders is ook belangrijk. Dan krijg je niet de situatie dat je kind tegen je zegt dat je het verkeerd uitlegt, omdat de juf of de meester het anders heeft uitgelegd. De ouder besluit vervolgens om het er maar bij te laten zitten. Dat is jammer. Wat vindt de minister daarvan?

Dan kom ik bij de taalontwikkeling van ouders, want die is cruciaal. Ik heb de kwestie van meertaligheid thuis al eerder opgebracht, namelijk bij de begrotingsbehandeling. Ik vind dat in het kader van de gewichtenregeling moet worden meegenomen of er in de thuissituatie van een kind meer talen worden gesproken. Dat betreft absoluut niet alleen allochtone kinderen. Het is een maatschappelijke realiteit. Hoe gaan wij hiermee om?

Dan de voor- en vroegschoolse educatie. Het is heel goed dat er meer middelen komen om de kwaliteit van docenten te verbeteren, maar is de minister het met mij eens dat goedlopende programma's als Opstap nu niet moeten worden afgebroken? Ik weet dat dit gemeentelijk beleid is, maar wordt dit meegenomen in het overleg met de VNG? Ouderbetrokkenheid moet voortdurend werk in uitvoering zijn. Wellicht moet de rol van ouders al op de pabo en de lerarenopleidingen aan de orde komen in de lessen, zodat het de toekomstige docenten duidelijk wordt wat ouders van een school verwachten. Hoe wordt de Kamer geïnformeerd over de voortgang van ouderbetrokkenheid?

De heer Beertema (PVV): Voorzitter. Investeer in partnerschap tussen ouders en school. Dat zegt de Onderwijsraad in zijn advies aan de minister. De minister stelt, terecht volgens mij, dat educatief partnerschap belangrijk is, maar dat dit nog iets anders is dan ouderbetrokkenheid. Ouderbetrokkenheid gaat verder dan educatief partnerschap. Want wat is ouderbetrokkenheid volgens de minister? Het gaat volgens haar om drie zaken die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: over de ouders als opvoeder, de school als gemeenschap en het gezag van de leraar.

Met die drie aspecten roept de minister hoge verwachtingen op, want hiermee raakt zij de essentie van goed onderwijs. Zij raakt echter ook aan een incongruentie tussen enerzijds de cultuur van veel allochtone ouders en anderzijds onze Nederlandse cultuur, de Nederlandse bedrijfscultuur, om met de directeur van het Inter Cultureel Instituut te spreken – zo stelde hij het afgelopen zaterdag in de Volkskrant – en de cultuur van de school, want die is per definitie de cultuur van de mainstream, de hoofdstroom. Die incongruentie uit zich in een mismatch tussen thuis en school. En dat is ernstig, want die mismatch ligt aan de basis van heel veel maatschappelijke ellende, segregatie, achterstand, enzovoorts.

Op het vlak van onderwijs, en in samenhang daarmee emancipatie, integratie en assimilatie, zijn in de loop van tientallen jaren heel veel goede bedoelingen geformuleerd en heel veel hoge verwachtingen geschapen. Die verwachtingen zijn niet uitgekomen, althans niet genoeg. Wat de PVV betreft komt dat onder meer door het gebrek aan wederkerigheid. De overheid werkt zich in het zweet om achtergebleven groepen te faciliteren met gratis fietslessen, zwemlessen, taalcursussen, gratis computers, enzovoorts, maar gratis bestaat niet. Gratis wordt altijd betaald – dat weten we allemaal – door de hardwerkende Nederlander. En de aangesproken burger wacht intussen vriendelijk af, onderneemt zelf niets of heel weinig en vindt het allemaal wel best.

Ook hier dreigt dat te gaan gebeuren. De PVV-fractie vindt dat ouders de eerst aangewezenen zijn als het gaat om het opheffen van die mismatch. Zij zijn verantwoordelijk voor hun eigen integratie en voor die van hun kinderen. Het gaat niet aan dat ouders die hier wonen, en in heel veel gevallen hier zelfs zijn geboren en getogen, het nog steeds vanzelfsprekend vinden dat ze thuis en in de wijde sociale omgeving Turks, Marokkaans, Papiamento of welke andere taal dan ook gebruiken als omgangstaal. Daarmee creëren ze enclaves in de grote steden, maar ook daarbuiten die we niet moeten willen. Het gaat niet aan dat ze hun kinderen uitsluitend laten kijken naar tv-zenders, via de schotelantenne, van het land van hun verleden, het land van hun overgrootouders, dat ze geen moeite doen om de Nederlandse taal en cultuur te leren kennen en dat ze het vanzelfsprekend vinden om die belangrijke taak aan de overheid uit te besteden.

De heer Beertema (PVV): Wat mij betreft zijn de problemen onvergelijkbaar.

Dan nog iets over de beschavingsoffensieven. Ik geef de heer Van der Ham mee dat het Nederlandse onderwijs één groot beschavingsoffensief is. Maak daar gebruik van. Het probleem is echter dat er geen gebruik van wordt gemaakt.

De heer Beertema (PVV): Het klopt uiteraard dat die ouders geen verbinding hebben met de mainstream. Daar zijn heel grote groepen van, maar daarom hebben wij goed onderwijs in Nederland en daarom hebben wij heel bevlogen leraren, meesters en juffen. Bij al die mensen die hier geen referentie mee hebben, moet echter wel een begin van nieuwsgierigheid aanwezig zijn. Als dat er niet is, dan houdt het snel op.

Ik ga nu door met mijn betoog.

Het primaat van de opvoeding ligt bij de ouders. Ouders moeten keuzes maken. En dat zijn vaak ongemakkelijke keuzes; kiezen voor het land, mijnheer Van der Ham, de taal en cultuur van het verleden, kiezen voor het hier en nu, voor Nederland, voor de Nederlandse taal en cultuur en voor de waarden en normen van het westen. Het is een illusie om te denken dat de school ernstige opvoedingsachterstanden kan compenseren. Dat kan de school helemaal niet! En dat geldt ook voor taalachterstand. Hooguit kan hier en daar de ergste schade beperkt worden, maar we moeten steeds voor ogen houden dat dit heel veel geld kost, gemeenschapsgeld. Het is duur om een hele infrastructuur op te zetten om kindjes te testen, naar de voorschool te krijgen, leiders en leidsters aan te stellen die zelf een goed taalniveau hebben, methodes te laten ontwikkelen, tussentijds en aan het eind van het traject te testen, en huiswerkjes mee te geven aan ouders, die daar in het algemeen niet voor zijn gemotiveerd. Het lijkt allemaal heel wat – we kunnen er hier heel bevlogen over doen – maar het is niet meer dan schadebeperking.

De vve is nu nagenoeg gratis voor kinderen die een taalachterstand hebben. Maar het probleem van taalachterstand is heel simpel op te lossen en ik bedoel dat niet badinerend. Het is niet alleen simpel op te lossen; die simpele oplossing is ook nog eens de enige oplossing. Ouders moeten de keus maken om Nederlands te spreken, boekjes voor te lezen, te integreren. Dat is de enige remedie tegen taalachterstanden en tegen alle andere maatschappelijke achterstanden. Daarom zet de PVV in op de eigen verantwoordelijkheid. Concreet betekent dit: laat de burger betalen voor het gebruik van de vve. Dat werkt motiverend voor de ouders om er echt iets van te maken; het houdt bovendien de ouders buiten de deur die de vve alleen gebruiken als gratis alternatief voor de kinderopvang en wier kinderen de taalontwikkeling frustreren van de kinderen die wel serieus bezig zijn. Wij willen de kosten hiervan minstens gelijktrekken met die van kinderopvang.

Ten slotte iets over het juist of onjuist gebruik van internet. Ik refereer wat dat betreft aan de bangalijstjes en dat soort zaken. Het is van belang dat de minister nu al grenzen stelt en kenbaar maakt dat de scholen niet ook nog eens de internetopvoeding ter hand gaan nemen. Het is aan ouders hun kinderen bij te brengen hoe daarmee om te gaan en niet aan de school.

De heer Beertema (PVV): Dit is een zakelijke opmerking. Bovendien is Trouw een CDA-krant.

Op het moment dat je zelf betaalt voor een product verwacht je ook kwaliteit. Je bent dan ook meer bereid om de huiswerkjes te doen die je meekrijgt. Mijn informatie luidt dat huiswerk op dit moment helemaal geen onderdeel uitmaakt van de methodes van de voorschoolse educatie. De scholen die dat wel doen, doen dat op eigen initiatief, maar het wordt nauwelijks gedaan, want ouders zijn er niet voor gemotiveerd. Dat is ook logisch, want het is gratis. Op het moment dat ouders ervoor moeten betalen, gaan ze daar veel bewuster mee om. Dat is gewoon een feit.

De heer Jasper van Dijk (SP): Voorzitter. We spreken over ouderbetrokkenheid, een belangrijk thema, maar lastig in regels te vatten. In hoeverre is het aan de overheid om ouderbetrokkenheid op te leggen? Dat is lastig. Dat blijkt ook uit de brieven die de minister hierover heeft geschreven. Het is een lange reeks van initiatieven, maar allemaal nogal vrijblijvend. Het wordt allemaal erg veel management bij speech. In die zin is het een prachtig CDA-debat. Veel mooie woorden, maar weinig concrete actie. Dat zagen we vorig jaar ook toen de minister haar offensief lanceerde. De Volkskrant van 30 november: «Je kunt best vaker iets doen op school. Ouders moeten meer tijd steken in de school, desnoods ten koste van werk.» Dat is een mooie boodschap, maar wel een beetje gratuit. Want vervolgens lazen we dat de minister vooral haar oppas op school heeft ingezet, omdat ze zelf geen tijd had. Denkt zij niet dat veel meer ouders dat op die manier zouden willen doen, als ze het geld ervoor zouden hebben? Voor ouders met een laag inkomen is dat al helemaal gemakkelijk gezegd. Daarnaast zijn er nog de bezuinigingen van dit kabinet, bijvoorbeeld de 300 mln. op het passend onderwijs, die deze oproep bijna verdacht maken. We gaan bezuinigen op het onderwijs en u, ouders, mag het gat opvullen! Dat kan toch niet de bedoeling zijn. Hoe ziet de minister meer betrokkenheid voor zich? Ze spreekt van niet vrijblijvende afspraken met overeenkomsten, maar wat houden die afspraken precies in? Wie maakt die en wat zijn de consequenties wanneer ze niet worden nagekomen?

Er is een verschil tussen hoog- en laagopgeleide ouders als het gaat om ouderbetrokkenheid. De minister wil de laatste groep graag stimuleren, maar juist die groep kan niet zo maar een snipperdag nemen om te gaan voorlezen op school. Een kernvraag aan de minister: wat gaat zij doen met ouders die niet willen, die niet komen opdagen, die niet meedoen met alle initiatieven?

De heer Jasper van Dijk (SP): Dat is helemaal juist. Het is een samenvatting van het betoog van de heer Beertema.

Ik wil graag dat de minister reageert op de voorstellen van FORUM. Eigenlijk wil FORUM een vaste plek bij het onderwerp ouderbetrokkenheid. FORUM wil de ruimte om taallessen te geven. FORUM onderneemt allerlei dingen om ouders te betrekken bij de scholen. Het gaat er niet alleen om kinderen taalles te geven, maar ook ouders. Het lijkt mij prima om dat zo goed mogelijk met elkaar te integreren.

De heer Van der Ham (D66): Ik constateer dat de Elias zijn spreekwoorden kent. Blijkbaar kent hij deze manoeuvres ook en past hij die zelf ook vaak toe. De waard zit wat dat betreft aan het hoofd van deze tafel.

Ik kom terug bij mijn betoog. Er is sprake van een aantal problemen. Er zijn grote verschillen tussen ouders. Dat hebben andere woordvoerders ook al gezegd. Het is volgens mij van groot belang dat leerkrachten daar goed mee weten om te gaan. Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat pabo's en lerarenopleidingen toekomstige docenten leren omgaan met verschillende soorten ouders? Er bestaan fantastische projecten rond het trainen van ouders als het gaat om hulp bij huiswerk. Die projecten schijnen zeer succesvol te zijn. Dat soort good practices moet worden gestimuleerd. Ouderbetrokkenheid neemt slechts een heel kleine plek in in het opleidingsprogramma van leerkrachten. Het is heel belangrijk om daar meer expertise in te krijgen. Hoe wil de minister dat bevorderen? Het is ook heel belangrijk om ouders in de school te krijgen. Dat is bij sommige ouders heel lastig. Sommige scholen zijn daar goed toe in staat, bijvoorbeeld door brede scholen te maken waar niet alleen onderwijs wordt gegeven, maar ook sport. Er zitten ook zorgtaken in die school, zodat ouders ook om andere redenen de school in worden getrokken. Dat soort brede scholen willen wij heel erg stimuleren. D66 is daar ook lokaal een groot voorstander van.

De heer Van der Ham (D66): Welke mogelijkheden en aanvullingen op de brede scholen ziet de minister nog meer? Het gebeurt immers al. Waar schiet het nog tekort en zou het beter kunnen?

Er is gesuggereerd om in het schoolbeleidsplan verplicht een passage te laten opnemen over ouderbetrokkenheid. Zo'n nationale verplichting klinkt niet lekker, maar ik vind het wel interessant om van de minister te horen wat de percentages zijn van scholen die zich daaraan nu al houden. Wat weet de minister van de informatie die aan ouders wordt gegeven over die betrokkenheid? Op welke manier kan deze gestimuleerd worden?

Op het punt van de formele betrokkenheid ziet de positie van de MR er prachtig uit. Daaraan hoeft niets te gebeuren. De praktijk is echter dat professionele bestuurders tegenover goedwillende amateurs komen te zitten. Het zijn amateurs, ook de leraren die dit ook maar naast hun werk moeten doen in de eigen vrije uurtjes. Zeker bij grote besturen vind ik de gedachte van een zekere professionele ondersteuning van de MR, een soort griffier, interessant. Hoe kijkt de minister ertegen aan om daadwerkelijk handen en voeten te geven aan goede ondersteuning zodat goed de vinger gekregen wordt achter de financiële plannen van de school? Die zijn soms ondoordringbaar voor mensen die dat in wat avonduurtjes moeten doen. Professionele ondersteuning is in dezen een heel interessante optie.

Anderen hebben al gesproken over artikel 23 en de interessante discussie over de betrokkenheid van ouders bij het oprichten van scholen. Ik kom zelf met een initiatiefwetsvoorstel op dat punt.

De schoolkosten vormen ook een onderwerp dat al vaak in deze Kamer is langsgekomen. Ouders wordt gevraagd om geld te betalen aan scholen maar weten niet echt waaraan dat wordt besteed. Welke eisen wil de minister verbinden aan wat die kosten mogen behelzen en hoe hoog die mogen zijn? Een doorn in het oog van veel ouders, waar paal en perk aan moet worden gesteld, is dat er in een zwart gat geld wordt gestort zonder dat zij weten wat daarmee precies gebeurt.

De heer Elias (VVD): Voorzitter. Naar aanleiding van onder meer het Onderwijsraadadvies Ouders als partners van februari 2010 heeft de minister aangekondigd te willen investeren in de samenwerking tussen scholen en ouders. Ouders spelen een belangrijke rol in de opvoeding, maar voor velen van hen is het volgens de minister lastig om werk, gezinsleven en andere activiteiten te combineren. Ouders dragen volgens haar echter wel verantwoordelijkheid voor het onderwijs van hun kinderen vanaf de keuze voor een bepaalde school. Om die reden wil de minister een appel doen op ouders om meer aandacht te schenken aan de ontwikkeling en opvoeding van hun kinderen. Volgens haar hebben ouders een belangrijke rol bij taalontwikkeling – ik kom straks nog even te spreken over de rol van de ouders bij de voor- en vroegschoolse educatie – het verbeteren van de onderwijsprestaties van hun kinderen, het voorkomen van schooluitval en verzuim en de vitaliteit van de schoolgemeenschap. Ouders moeten volgens de minister een rol spelen in de waardegemeenschap van de school. Op welk empirisch materieel baseert de minister dit? Ik heb natuurlijk de zogeheten «Monitor ouderbetrokkenheid in het primair en voortgezet onderwijs» van onderzoeksbureau Ecorys uit 2009 gelezen waaruit blijkt dat scholen vinden dat ouders geen tijd hebben om voldoende betrokken te zijn. Dat staat op pagina 17 van die monitor. Dat is de mening van 89% van de scholen in het basisonderwijs en van 75% van de scholen in het voortgezet onderwijs. Waaruit blijkt echter wat de ouders daarvan vinden? Is de basis van de conclusies die de minister trekt niet wat smal? Zij trekt die conclusies namelijk op basis van wat scholen melden in dat rapport. Dat is mijn eerste en vrij fundamentele vraag. Los hiervan is vast te stellen dat betrokkenheid van ouders geen kwaad kan. Dat is dan minimaal geformuleerd. Het is ook zwaarder te formuleren, en daar kom ik op.

De minister wil een voortrekkersrol spelen in het maatschappelijk debat over ouderbetrokkenheid. Die richt zich volgens haar vooral op een mentaliteitsverandering en vergt volgens haar geen extra geld of regels. Ik zou zeggen: heel mooi. Dat sluit perfect aan bij wat ik regelmatig zeg over het onderwijs. Ik ben het daarmee dus eens. De minister wil zo veel mogelijk maatschappelijke organisaties aanzetten tot het verbeteren van contacten tussen ouders en scholen. Zij benadrukt de rol die ouders kunnen spelen in het herstel van het gezag van de leraar door de scholen expliciet aandacht te laten besteden aan normen en waarden en het gezag van de leraar in school/ouderovereenkomsten. Om het appel kracht bij te zetten, maakt de minister een tour door het land om in debat te gaan met alle betrokkenen bij school en opvoeding en organiseert zij een conferentie inzake de ouderbetrokkenheid. Tijdens de behandeling van de begroting zei ik al dat ouders meer hun pedagogische verantwoordelijkheden moeten nemen. Het onderwijs moet geen oplossing bieden voor alle op zich respectabele maatschappelijke deelproblemen zoals obesitas, burgerschapskunde, verkeersonderwijs, afvalstoffenbeleid en mensenrechten. Als ouders de taak op zich nemen om meer betrokken te zijn bij hun kinderen en bij de opvoeding in den brede, komen scholen meer toe aan hun werkelijke onderwijstaak: meer aandacht voor taal en rekenen en kinderen klaar stomen voor een baan, naast natuurlijk delen van het bildungsideaal; ik zeg het even kort. Mijn fractie steunt de hoofdgedachte achter de acties en de wensen van de minister. In haar presentatie heeft zij er echter, nogal onverstandig, een veel te zware CDA-saus overheen gegoten. Ik zei dat al eerder en ik blijf dat herhalen. Als door de acties en wensen van de minister, die wij op zich gerechtvaardigd en verdedigbaar vinden, ook maar ergens de indruk zou ontstaan dat moeders moeten stoppen met werken om thuis klaar te zitten om hun kinderen te overhoren en de facto de huiswerkbegeleiding te doen, dan neemt de VVD-fractie daarvan krachtig afstand. Wij gaan niet terug naar de jaren vijftig. Ieder gezin moet zijn zaakjes regelen op de manier die de ouders zelf het meest verkieslijk achten. Als ouders hun kinderen evenwel ongeïnteresseerd op school dumpen en verder amper betrokken zijn, zal mijn fractie pogingen om tot een mentaliteitsverandering te komen inderdaad ondersteunen. Ouders moeten niet verplicht worden om voor conciërge te gaan spelen op school maar meer inzet bij de begeleiding van schoolgaande kinderen kan beslist geen kwaad. Laat het maatschappelijk middenveld en de partijpolitiek er alstublieft buiten, maar wijs op zowel de eigen verantwoordelijkheid van ouders als hun eigen keuze om daaraan invulling te geven.

Overigens zit er nog een andere kant aan de medaille waarvoor ik ook aandacht vraag. In mijn directe kennissenkring wordt vaak een beroep gedaan op ouders om tussen de middag als pleinwacht te opereren. In de praktijk komt dat er enerzijds op neer dat vrouwen niet kunnen werken en anderzijds dat vrouwen die zich aan dat roulatiesysteem onttrekken met de nek worden aangekeken. Ouders sturen soms zelfs de werkster. Het betreft 20 minuten tussen de middag, leraren zijn niet op het schoolplein en ouders wel. Dit is echt iets dat niet tot de zorgplicht van de ouders behoort. Ik hoor hierover graag de mening van de minister.

Op het punt van de ouderbetrokkenheid zie ik graag dat de minister in haar toer door het land ook ervoor pleit dat vrouwen vaker spreekbeurten op school houden over hoe leuk het is om een werkende moeder te zijn en om een baan te hebben als vrouw en dat zij op die manier prima meedoen aan de samenleving. Ik vind dat een belangrijk punt en ik verzoek de minister om dat mee te nemen.

Ik kom kort te spreken over de spraakmakende opmerkingen van de heer Beertema. Ik geef nadrukkelijk aan dat ik het, namens de VVD-fractie, met hem eens ben dat het goed zou zijn als thuis in de tweede, derde of vierde generatie niet meer Turks, Marokkaans of plat Gronings of wat dan ook meer zou worden gesproken. Ook ben ik het met hem eens dat er meer naar de Nederlandse televisie zou moeten worden gekeken. Dat is evenwel slechts een wens die een politicus kan uitspreken. Het is niet iets dat moet worden opgelegd. Ik zeg hiermee niet dat de heer Beertema dat gezegd heeft. Voor zover dat echter de tendens is, neem ik daarvan afstand.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Als de heer Beertema het CDA als een positieve partij met vertrouwen in de samenleving wil typeren, dan zeg ik: prima, ik voel mij er buitengewoon goed bij thuis. Dat doe ik uiteraard in mijn vrije tijd want ik zit hier namens de Koningin; zij heeft mij althans in deze functie benoemd. Ik zit hier namens breed Nederland. Ik denk ook dat men het breed buitengewoon inspirerend had gevonden vanochtend. Het is een school die midden in de Schilderswijk staat, waar gewoon alle problemen over de bühne komen. Er was veel enthousiasme. Waarom werkte het daar goed? Men heeft echt bewust beleid geformuleerd en is daarmee ook heel actief bezig. Aan het begin wordt een appel gedaan op ouders, wanneer zij de school binnenkomen. Op die manier geven zij daaraan vorm en inhoud. Ik vroeg aan sommige ouders: denkt u dat het op uw school anders is dan op andere scholen? Zij gaven als antwoord: wij zien echt verschillen, want uit gesprekken met anderen in de wijk blijkt dat juist deze school er echt veel aan doet. Hieruit blijkt dat als een school er bewust voor kiest om hiervan een speerpunt te maken, er veel tot stand kan worden gebracht en veel groepen ouders, met verschillende achtergronden, mee zijn te krijgen.

Het is goed om dit onderwerp met elkaar te bespreken want een goede relatie tussen ouders en school is heel wezenlijk. Micha de Winter zegt zelfs: een goede ouder-schoolrelatie is misschien nog wel belangrijker dan taal en rekenen. Ik denk dat goed taal en rekenen voort kunnen komen uit een goede relatie tussen ouders en school en ouders die de school ondersteunen en vice versa. In de afgelopen maanden heb ik heel veel gesprekken gevoerd met leraren, schoolleiders, leerlingen en ouders over dit onderwerp. Er is één grote gemene deler: men vindt ouderbetrokkenheid heel belangrijk en is buitengewoon trots op wat men reeds doet en wil dat laten zien, of men zegt dat men oploopt tegen een aantal zaken, dat het eerder is geprobeerd maar toch weer is ingezakt en dat men het toch weer wil oppakken naar aanleiding van het maatschappelijk debat dat breed gevoerd is na verschijning van het artikel in de Volkskrant. Ere wie ere toekomt; dat was hier en daar wat scherp, maar het heeft wel een debat op gang gebracht. Dat is ook alleen maar goed. Daaruit blijkt dat mensen hierover willen nadenken. Ik merk dat dat debat nog steeds gaande is in de scholen. Het partnerschap tussen school en ouders is enorm van belang.

Het is ook een debat dat mensen en scholen naar zichzelf laat kijken. Zij moeten zich afvragen hoe zij het doen. Onderzoek wijst keer op keer uit dat ouders een grote positieve invloed kunnen hebben op de leerprestaties en de sociale ontwikkeling van hun kinderen. Die voorschoolse periode en de hele onderwijsloopbaan is daarin belangrijk. Dat komt niet alleen uit die monitor naar voren, maar dat blijkt uit tal van onderzoeken, ook internationaal. De betrokkenheid van ouders bij dat ontwikkelingsproces thuis maar ook op school is daarbij heel wezenlijk. De samenwerking tussen school en ouders berust op een basis van wederzijds respect en vertrouwen. Die basis is in onze geïndividualiseerde maatschappij niet altijd vanzelfsprekend. Dat merken de leerkrachten op scholen en dat horen de leden van deze Kamer ook. Leerkrachten zitten soms gewoon met de handen in het haar omdat zij te maken krijgen met de problemen die thuis niet opgelost worden of waaraan thuis onvoldoende aandacht besteed wordt in de opvoeding. Zij doen in dat verband een appel op ouders. Misschien durft men niet altijd dat appel te doen, maar ik vind als minister van OCW dat scholen dat appel wel mogen doen. Sterker nog, zij moeten dat doen, zodat ouders dat deel van de verantwoordelijkheid zo veel mogelijk op zich nemen. Uit de reacties blijkt enerzijds dat er verlegenheid kan zijn rond het thema opvoeden en anderzijds dat dit gevoelen breed aanwezig is in de samenleving. Dat maakt mij alleen maar gemotiveerder om er echt mee aan de slag te gaan. Ik ga straks nog in op de vragen die de heer Van Dijk in dit verband stelde: hoe doet u dat dan, welke acties onderneemt u?

Een goed voorbeeld is het laatste burgerperspectief van het SCP waarin voor de zoveelste keer op rij in de top drie van de maatschappelijke prioriteiten staat dat mensen verdraagzamer moeten zijn en zich socialer moeten gedragen. Dat is een heel belangrijk punt: waarden en normen in de samenleving. Volgens de burger moeten de problemen op dit punt opgelost worden door kinderen te leren hoe zij zich moeten gedragen en hoe zij samen horen te leven. Ouders in Nederland moeten hun kinderen goed opvoeden. Dat komt als een heel belangrijk punt terug in dat burgerperspectief. Verder moeten scholen aandacht besteden aan waarden, normen en samenleven. Om die reden heb ik het niet alleen over ouderbetrokkenheid bij de leerontwikkeling van het individuele, eigen, kind, maar ook over betrokkenheid van ouders bij de school als gemeenschap. De school is geen productiebedrijf maar een gemeenschap van mensen met waarden en normen. Ik vind het heel belangrijk dat ouders en scholen, van openbaar tot bijzonder, de visie delen op waarden en normen en hoe men met elkaar moet omgaan in de samenleving. Alleen dan werkt het. Alleen dan kan er onderling respect zijn. Het principe van de school als gemeenschap kan alleen gedragen worden als ouders het daarmee eens zijn. Dat betekent dat ouders thuis, aan de keukentafel, met elkaar moeten praten over die waarden en normen, bijvoorbeeld in relatie tot pesten. Een school kan hartstikke zijn best doen met een protocol, maar ik ben ervan overtuigd dat een ouder ook aan de keukentafel moet praten met een kind over de situatie in de klas, over pestgedrag en over het gedrag van het kind daarbij. Ik ben ervan overtuigd dat het aangaan van zo'n gesprek door de ouders de school ontzettend helpt. Zo geeft men samen vorm aan de waarden en normen binnen de school. Uit het rapport van het SCP blijkt dat men heel breed in de samenleving van mening is dat ouders een belangrijke rol spelen in de opvoeding en de school in de waarden en normen. Wij kiezen vervolgens voor dat partnerschap.

Tot zover mijn inleiding. Er zijn verschillende vragen gesteld en ik wil die graag in blokjes beantwoorden. Het loopt allemaal wat door elkaar heen, maar getracht is om de vragen te verzamelen onder: formele ouderbetrokkenheid, aanpak ouderbetrokkenheid en overig/voortgang.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Ik denk dat dat al verwerkt is in menig burgerschapsprogramma van scholen. In dat kader wordt gesproken over de waarden van de Nederlandse samenleving en de goede kanten daarvan. Er zitten natuurlijk ook minder goede kanten aan, maar er zitten heel veel mooie kanten aan waarmee wij heel blij mogen zijn. Kijk ook maar naar de onderzoeken. Wij zaten geloof ik weer bij de top vier, na de Scandinavische landen, van meest gelukkige burgers. Dat is geweldig; laten wij onze zegeningen tellen en die vooral ook blijven tellen in de komende jaren want dat zal af en toe niet meevallen. Misschien is het goed om nog eens aan te geven dat ik de Onderwijsraad om een advies heb gevraagd over het burgerschap. Wij krijgen nog heel mooi de gelegenheid om daarover uitgebreid met elkaar te praten en te bekijken of daarin de dingen zitten die men moet doen. Uiteindelijk moet de school op basis van de eigen identiteit vorm en inhoud geven aan burgerschap. Wij hebben in de wetgeving heel nadrukkelijk veel ruimte voor de school gelaten. Dat is ook gebleken in rechtszaken in de afgelopen periode. Die ruimte zit ook echt in de wet. Dat is ook belangrijk want men moet doen wat past bij de identiteit en de missie van de school en de accenten die de school legt. Het is een feit dat de school daarbij binnen de grenzen van de rechtsstaat moet blijven. De inspectie ziet daarop ook toe.

Ik kom te spreken over de formele zeggenschap. De heer Çelik heeft daarover in zijn termijn een paar keer gesproken. Hij wil die formele zeggenschap, de positie van ouders, versterken. Ik vind het belangrijk dat ouders een goede positie hebben, maar ik heb in de afgelopen periode de medezeggenschap geëvalueerd en dat is niet alleen maar een papieren sessie geweest; dat is empirisch gedaan. Men is echt de scholen ingegaan en heeft gesproken met mensen die in de medezeggenschapsraad zitten. De Kamer heeft daarover een brief gekregen van mij waarin staat dat uit de evaluatie blijkt dat de WMS een behoorlijke tevredenheid teweegbrengt. 99% van de scholen heeft een medezeggenschapsraad. Gemiddeld is het cijfer een 7.2; in Nederland zeggen wij dan «met tevredenheid». Uit de evaluatie van de WMS (Wet medezeggenschap scholen) blijkt dat het juridisch bouwwerk goed is en dat uitbreiding van bevoegdheden niet nodig is. De Onderwijsraad zegt ook in zijn advies dat het juridisch bouwwerk goed functioneert maar dat het vooral ook gaat om een praktische invulling. Ik blijf er echter alert op of de bevoegdheden nog passen bij nieuwe ontwikkelingen. Daarom pas ik ook de bevoegdheden van de MR aan in relatie tot passend onderwijs. Ook over de onderwijstijd ligt op dat punt een voorstel bij de Eerste Kamer. Die bevoegdheden worden dus wel aangepast aan de tijd. Ik heb echter niet het idee dat er een lek zit in de wet. Op allerlei manieren, met laagdrempelige klachtencommissies, medezeggenschapsraad en geschillencommissies, worden ouders geholpen in het oppakken van echte problemen. Overall heerst gewoon tevredenheid. Ik ben blij met de WMS-evaluatie.

Mevrouw Ferrier vraagt of betrokkenheid niet veel meer is dan klachtenregelingen. Ik benadruk ten zeerste dat het bij het gebruik van de klachtenregeling eigenlijk al niet goed is gegaan. Ik zie veel meer in het gesprek vooraf en gedurende de schooltijd zodat er echt partnerschap ontstaat en klachten uiteindelijk voorkomen worden. Dat lijkt mij beter.

De fractie van D66 vraagt mij hoe ik aankijk tegen professionele ondersteuning van de MR. Uit de evaluatie van de WMS weten wij dat de medezeggenschap in het po en vo goed loopt. Er zijn wel verbeterpunten voor de uitvoering. Ik ga daarover met de ouder- en sectororganisaties praten. Voldoende kennis en deskundigheid zijn van belang en tijdige informatievoorziening maakt daarvan onderdeel uit. Ik wil hun vragen om met voorstellen te komen om dat te versterken. Wettelijk bestaat er een faciliteitenregeling. Medezeggenschapsraadsleden hebben er recht op om die te benutten. Ik geef daarvoor ook geld en men kan die dus benutten. In de praktijk moet dat ook gebeuren. Het gebeurt ook heel veel want de tevredenheid is behoorlijk.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Bestaande scholen hebben hun eigen situatie. Als er een groot probleem is bij een school, dan moet die school zelf bekijken waar dat aan ligt. Dat gebeurt op dit moment bij Amarantis. De interim-bestuurder heeft ideeën geventileerd waarin inderdaad samenhang en schaal een rol spelen. Dat is echter aan scholen zelf. De overheid moet een beetje consistent zijn. In de afgelopen jaren is een enorme drive geweest om tot stand te brengen wat er nu is. Elk schoolbestuur heeft inmiddels in de gaten dat de menselijke maat heel wezenlijk is. Elk schoolbestuur denkt ook na over hoe de organisatie zodanig vorm kan krijgen dat er de facto kleinere eenheden ontstaan die dicht bij het onderwijsproces staan. Die beweging is gaande, maar die kost tijd. De overheid moet consistent zijn en zeggen: mensen, kijk ernaar, wees je daarvan bewust in het besturen van je school en probeer vorm te geven aan die menselijke maat. De overheid legt overigens ook verantwoordelijkheden neer bij scholen en dat maakt het voor sommige scholen noodzakelijk om naar een iets grotere schaal te gaan. Als overheid moeten wij erop letten dat wij niet elke dag een school om wat anders vragen. Scholen hebben zelf de verantwoordelijkheid om het zo te organiseren dat het onderwijs centraal staat. Daarover zijn wij het met elkaar eens.

Ik kom op het volgende blokje: aanpak ouderbetrokkenheid, de acties en de voorschoolse educatie. Allereerst de ouderbetrokkenheid. Mevrouw Ferrier vraagt of dat niet eigenlijk voortdurend werk in uitvoering is. Ik ben dat erg met haar eens. Het is niet zo dat ik vandaag een besluit neem en het daarmee klaar is. Er moet continu aan worden gewerkt. Ik zag het op de school waar ik vanochtend was. Ik sprak ook met het bestuur, naast de ouders en de leidinggevenden. Zij stellen de zaak aan het begin al aan de orde. Het kind komt binnen op school en dan wordt direct duidelijk gemaakt wat de normen en waarden zijn binnen de school en welke regels er gelden. Soms zegt een ouder daarop: dat red ik niet. Met elkaar kan dan bekeken worden wat wel mogelijk is. Over het algemeen is geen sprake van onverschilligheid maar van het afwegen van wat allemaal binnen de tijd mogelijk is. Ik ben het volstrekt oneens met de heer Van Dijk dat hen geld moet worden gegeven om een snipperdag te kunnen nemen. My goodness, men kan ook wel eens een snipperdag nemen om zich gewoon in te zetten voor iets wat maatschappelijk relevant is. Het is verdrietig als in een samenleving alles met geld moet worden geregeld. Er mag best wat engagement van de mensen zelf komen. Laten wij niet steeds over het financiële kader spreken. Nederland zou instorten als dat het principe zou worden. Nederland drijft voor een groot deel op menselijk enthousiasme en inzet. Dat moeten wij ook echt zo houden, ook bij dit onderwerp. Daarbij is het ook een kwestie van keuzes maken. Ik heb die in het verleden met liefde gemaakt en mijn man trouwens ook. Wij denken altijd maar dat het alleen over moeders gaat, maar dat is natuurlijk een groot misverstand. Het gaat over ouders: vaders en moeders. Dat is iets om aan te blijven werken.

Welke concrete acties onderneem ik als minister? Die vraag werd gesteld door mevrouw Van Dijk, mijnheer Van Dijk.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Dat is ook een heel intrigerende opmerking, maar ik ga daar toch maar niet op in.

Voorzitter. Ik kom te spreken over de concrete acties. Dat was een vraag van de heer Van Dijk en daaraan wil ik recht doen. Ik denk dat ik als minister echt wel het nodige kan doen. Allereerst is het punt op de agenda gezet omdat ik uit de tweets en de gesprekken afleidde dat een en ander tot discussie heeft geleid in de lerarenkamer, de medezeggenschapsraad, de ouderraden, op het schoolplein, enzovoorts. Ik vind dat ook een taak. Als je je kop boven het maaiveld uitsteekt, dan krijg je natuurlijk ook een paar tomaten op je af, om even in de SP-stijl te blijven, maar dat is dan maar zo. Ik kan daarmee eigenlijk niet zitten. Ik vond het belangrijker dat het punt geagendeerd werd. Uit de peilingen maakte ik ook op dat ik daarvoor behoorlijk brede steun kreeg, van zo'n 70% van de bevolking. Dat is mooi. Het punt leeft dus wel.

De vraag is echter wat ik daaraan verder kan doen. Ik kan niet op scholen gaan zeggen hoe men het moet gaan doen. Ik geloof veel meer in de creativiteit van scholen zelf, van ouders, van leerkrachten en van leidinggevenden om dat met elkaar op te pakken. Ik kan wel het denken erover stimuleren. Ik kan het uitwisselen van ideeën bevorderen. Om die reden laat ik best practices en goede voorbeelden verzamelen en in kaart brengen zodat die zichtbaar worden. De monitor ouderbetrokkenheid wordt versneld uitgevoerd en daarbij wordt het mbo betrokken omdat ik dat belangrijk vind. Ik wil een bijzondere leerstoel instellen omdat ik merk dat dit thema leeft en men zich daarover zorgen maakt. Verschillende wetenschappers praten er al over maar ik vind het heel mooi als er een leerstoel komt zodat wetenschappelijke verdieping plaatsvindt en de onderbouwing in Nederland zelf verder versterkt kan worden. Ik heb net vanochtend het online platform Ouders en School Samen op Facebook geopend. Daarop kan met elkaar van gedachten worden gewisseld. Daarop verschijnen straks ook de ideeën. Ik hoop echt dat iedereen die pagina gaat vullen. Er zijn regionale bijeenkomsten geweest. Ik ben daarmee begonnen in Groningen maar in de komende maanden zullen die in andere plekken in het land plaatsvinden. De regionale pers komt daarbij zodat er breed een debat ontstaat, ook weer naar aanleiding van regionale bladen. Ik heb tal van afspraken met organisaties gemaakt en die ga ik in de komende jaren ook volgen.

Met de ouderorganisaties zijn voor het eerst prestatieafspraken gemaakt. Vroeger kreeg men dat geld en dan zagen we wel wat er mee gebeurde. Nu heb ik afspraken gemaakt over school-ouderovereenkomsten. Het is de bedoeling dat men op scholen bekijkt of men met elkaar niet-vrijblijvende afspraken kan maken, naar aanleiding van goede voorbeelden zoals die in Kanaleneiland. Het is echt geweldig wat daar gebeurt, zowel in de vve als in het basisonderwijs. Ik heb ook afspraken gemaakt met de sectorraden over het stimuleren en vergroten van ouderbetrokkenheid. Kortom, ik ben heel actief op allerlei manieren bezig om de mensen te stimuleren die het uiteindelijk willen en moeten doen. Ik kom niet met regels en niet met geld. Het gaat inderdaad om management by speech, maar we ondersteunen het ook met goede voorbeelden. Ik geloof dat dit mijn rol is, niet meer dan dat. Ik sluit een en ander na een jaar ook weer af, en dan moet men zelf weer verder op de scholen.

Er zijn ouders voor wie het vanzelfsprekend is. Er zijn ook ouders voor wie het vanzelfsprekend is maar die worstelen met de vraag hoe ze er vorm en inhoud aan kunnen geven vanwege hun vreselijk drukke agenda's. Daarnaast zijn er ouders die nog helemaal geen beeld hebben bij het vervullen van een rol. Het Platform Allochtone Ouders en Onderwijs heeft de afgelopen jaren goede dingen gedaan. Deze goede dingen gaan niet verloren. In het kader van de subsidiekorting hebben we uiteindelijk in meerderheid gezegd dat een paar dingen wel moeten worden afgebouwd. De goede voorbeelden, handreikingen en materialen komen op de Facebookpagina te staan van het programma Ouders en School Samen. FORUM zit in de inspiratiegroep, waarvan wij gebruikmaken om na te denken over wat we kunnen doen.

De Koningin Beatrixschool waar ik vanochtend was, is een mooi voorbeeld. Het merendeel van de ouders dat aan tafel zat, was van allochtone afkomst. Er waren veel moslima's. Ik zag een buitengewone betrokkenheid. Ik begreep van hen dat men er ook in eigen kring over praat.

Dat kreeg ik ook nadrukkelijk mee in Kanaleneiland waar ik was voor de voorschoolse educatie. De oudergroep had een buitengewoon gedreven voorzitter, een Marokkaanse man die vertelde dat hij de boel in de club opschudde. Volgens hem moet iedereen gewoon een bijdrage leveren en zo veel mogelijk Nederlands spreken thuis. Laat de kinderen naar Sesamstraat kijken of naar het Jeugdjournaal en praat er met hen over. Volgens deze voorzitter hebben ze deze plicht en roept hij zijn mensen ook op om dit te doen. Ik vind dat heel mooie signalen. Ik ben ervan overtuigd dat we dit probleem de komende jaren steeds minder zullen hebben en dat steeds meer mensen als vanzelf hun bijdrage zullen leveren, omdat ze hier geworteld zijn en dat ook willen voor hun kinderen. Ik kijk er vanuit mijn achtergrond heel positief tegen aan. We moeten wel blijven ondersteunen. Daarom moeten de goede voorbeelden ook bewaard blijven en moeten we gebruik blijven maken van de expertise van FORUM.

Mevrouw Ferrier heeft gevraagd hoe het zit met de aandacht voor ouders in de methodes. Vrijwel alle methodes hebben aandacht voor ouders. De kunst is wel dat ouders er in de school ook op worden gewezen dat er een onderdeel is waar zij naar kunnen kijken en waar zij wat mee kunnen. Veel methodes kennen een ouderonderdeel, zoals ze ook een lerarenonderdeel en uiteraard een leerlingenonderdeel kennen.

Dan kom ik bij het programma Opstapje. Vooral de heer Beertema heeft de vve hier op de agenda gezet en ik denk dat dit heel terecht is. Als het daar niet goed gaat, komt dat de hele schoolcarrière terug. Laat ik eerlijk zijn. Ik ben het buitengewoon eens met de heer Samsom die gisteren rekenen en taal opnieuw als prioriteit heeft genoemd. Hulde daarvoor. We moeten niet meegaan met de golven dat dit allemaal niet kan. Nee, rekenen en taal zijn essentieel. Ik ben blij dat de heer Samsom dat ook zegt. Zonder taal opent de wereld zich niet. Zonder taal geen bildung. Zonder taal geen mooie vorming. Zonder taal kun je niet vertellen over filosofen of de geschiedenis van Nederland. Zonder taal kun je niet lezen over aardrijkskunde en wat er gebeurt in landen. Taal is cruciaal. Rekenen heb je nodig voor inzicht en al die dingen meer. Ik vind het goed dat dit gebeurt en dat we er vroeg mee beginnen. Ik ben blij met de prioriteit die we in het gedoogakkoord hieraan hebben gegeven.

Ik vind wel – hiermee sluit ik aan bij de woorden van de heer Beertema – dat er iets van ouders verwacht mag worden. Daarom ben ik zo scherp geweest op eisen aan ouders bij de vve in de 33 grote gemeenten en de G-4. De ouder kan zijn kind niet gewoon afleveren om de taal te leren, terwijl hij thuis overgaat tot de orde van de dag. In steden als Rotterdam en Amsterdam zegt de wethouder ook duidelijk dat er iets van ouders wordt verwacht. Dat wordt ook vastgesteld aan het begin, als ouders binnenkomen.

In de vve-instelling in Kanaleneiland in Utrecht waar ik ben geweest, wordt, als een kind voor het eerst binnenkomt, de afspraak gemaakt dat ouders huiswerk maken met hun kinderen. Er worden afspraken gemaakt over zo veel mogelijk Nederlands spreken thuis en over Nederlandse tv kijken. Ik vind dat een goede zaak. Een dergelijke verplichting vind ik heel relevant.

Gemeenten kunnen uiteindelijk wel geld vragen aan ouders. Wij hebben wettelijk vastgelegd dat het minimumbedrag voor de ouderbijdrage voor kinderopvang het maximumbedrag is dat gemeenten mogen vragen voor een vve-bijdrage. Het gaat natuurlijk vaak om achterstandsgroepen. Bij deze groepen is dat ook het bedrag dat men betaalt voor kinderopvang. Het is echter aan de gemeenten zelf. Als gemeenten het een te groot risico vinden en bang zijn dat het bedrag een te groot obstakel is, moeten ze het anders regelen. Ze krijgen er van mij niet meer geld voor. Als de gemeenten er wel geld voor vragen, kunnen ze ook meer investeren. Het is echter aan de gemeenten.

Het is ook een zaak van de gemeenten wat ze uiteindelijk doen met ouderinitiatieven, zeg ik tegen mevrouw Ferrier. Ik ken het programma Opstapje goed. Het is een heel mooi programma. Het komt oorspronkelijk uit Israël. Heel veel scholen en heel veel gemeenten zijn daarmee aan de slag gegaan. Ik vind wel dat de gemeenten zelf moeten bekijken wat ze financieren, vanuit de gedachte dat de gemeente een eigen, soevereine verantwoordelijkheid heeft. Als het een goed project is geweest, zal men het bewaren en benutten. Zo niet, dan moet men overstappen op iets anders.

De heer Beertema (PVV): Ik ben altijd weer onder de indruk als ik het bevlogen betoog hoor van de minister over de voorschool. Ik wil dit gevoel graag delen. Laat daar geen misverstand over bestaan. Los van de vraag of de voorschool gratis moet zijn of niet, leg ik de minister toch voor dat het geld dat we daarin investeren niet genoeg effect heeft. Het systeem is niet evidencebased. Ik zeg dat niet zelf, dat schrijft de inspectie in juni 2010 in de Resultaatbepaling van vve door scholen, een verkenning. Er staat letterlijk: «In de praktijk blijkt dat vve-locaties de bereikte resultaten niet objectief kunnen verantwoorden. De belangrijkste knelpunten zijn dat de deelnemers aan vve vaak nauwelijks worden getoetst en dat wanneer zij op de basisschool zitten, niet systematisch wordt geregistreerd welke kinderen doelgroepkinderen zijn en hoeveel vve zij hebben gehad. Daardoor kunnen geen uitspraken gedaan worden over het effect dat vve heeft (gehad) op de resultaten in de latere schooltijd.»

Er is daarna nog één onderzoek gedaan in Utrecht. Hieruit bleek dat de vve een blamage is. Er waren helemaal geen effecten te constateren, terwijl de vve wel heel veel geld kost. Dat is de zakelijke benadering waarover ik de minister toch nog een keer wil horen.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Het is een zeer terecht punt van de heer Beertema. Het kost ons volgens mij overigens wel veel om het beeld recht te zetten dat Trouw de krant is van het CDA. In het hoofdcommentaar stond aan het einde echter ook dat het toch goed is dat een en ander wordt doorgezet. Dat vind ik ook.

Ik ben met de heer Beertema van mening dat de vve wel effectiever moet worden. We gooien natuurlijk geen geld over de balk. Daarom heb ik naast de afspraken over ouderbetrokkenheid ook afspraken gemaakt over opbrengstgericht werken. Men moet dus bekijken waar men naartoe wil, wat het doel is en of men daar komt op een wijze die past bij kleintjes.

Daarnaast zijn de taaleisen die de heer Beertema heeft ingebracht in zijn motie, vertaald in de afspraken met de G-37. Er wordt nu volop geschoold in Nederland. Natuurlijk wordt er hier en daar gekreund en gesteund. Er zijn juffen die al jarenlang lekker werken op de peuterspeelzaal maar met hun Nederlands niet op niveau zijn. Dat is echter wel nodig. Door deze impulsen zal de effectiviteit toenemen. We zullen een en ander wetenschappelijk goed volgen en in de loop der tijd bekijken of de effectiviteit daadwerkelijk toeneemt.

De heer Çelik (PvdA): De motie van de heer Beertema over de taaleis hebben wij ook gesteund, als ik het me goed herinner. Ik vind dat de minister de heer Beertema te veel credits en complimenten heeft gegeven. In mijn ogen zit er namelijk een groot verschil tussen hetgeen de heer Beertema zei en hetgeen de minister zei. Ik sluit me volledig aan bij hetgeen de minister zei. De minister heeft het over zo veel mogelijk Nederlands spreken. Dat is terecht. Ze doet een appel om zo veel mogelijk Nederlands te spreken. Het gaat tenslotte om de toekomst van de kinderen. De heer Beertema heeft het echter over een keuze tussen de taal van het land van herkomst en het Nederlands. Men moet dus kiezen. Dat vind ik een groot verschil.

De minister heeft het over een eigen bijdrage op gemeenteniveau. Daar gaat de gemeente over en zij calculeert of deze verstandig is of niet. De heer Beertema heeft het echter over een verplichte eigen bijdrage. Gewoon opleggen die handel. Heb ik het bij het rechte eind of niet? Ik vind namelijk dat de minister zich te gemakkelijk aansloot bij de heer Beertema.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Niet op alle onderdelen. Ik heb op onderdelen ook kritiek geleverd op de heer Beertema. Ik vind bijvoorbeeld dat de eigen bijdrage een zaak is van de gemeente. Deze wil ik niet van bovenaf opleggen. Het is echt aan de gemeente om te bekijken hoe zij daarmee omgaat. Een groot deel van de gemeenten vraagt wel een eigen bijdrage, maar bij sommige groepen doen de gemeenten dat niet. Ik vind die afweging legitiem.

Ik vind het inderdaad belangrijk dat er zo veel mogelijk Nederlands wordt gesproken. Ouders hebben daarin ook een eigen verantwoordelijkheid. Als de samenleving zich inzet om een kind zo goed mogelijk te laten starten, vind ik wel dat er van de andere kant ook een inspanning moet komen. It takes two to tango. Daarin ga ik mee met de heer Beertema. Ik voel echter niet voor een verplichte keuze van bovenaf.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Met dat laatste ben ik het zeer eens. Een en ander wordt uiteindelijk toch betaald door de belastingbetaler. De gemeente is een soeverein onderdeel van onze rechtsstaat en heeft de ruimte om eigen afwegingen te maken. Ik moet er niet aan denken dat ik die allemaal zou moeten maken. Ingrid van Engelshoven, de wethouder in Den Haag, is bijvoorbeeld buitengewoon deskundig. Ik vertrouw het haar zeer toe om hierin een afgewogen oordeel te geven en goede slagen te maken met haar inzet op taalgebied. Ik laat het graag over aan de wethouder ter plekke.

Ik heb al het nodige gezegd over school-ouderovereenkomsten. Het is aan de scholen om dat instrument op te pakken, maar ik stimuleer het wel via de ouderorganisaties. We hebben inmiddels een model laten ontwikkelen door SLLO. Dat model kan ook benut worden. Het gaat dus om stimuleren, maar je moet het wel kunnen doen op een manier die bij je past. Ik sprak laatst een directeur die er niet zo veel voor voelde en het op zijn school anders deed. Hij zei: we hebben gewoon gesprekken, we geven elkaar een hand en dan is het ook goed. Ik vind het prima als het op die manier gebeurt. Voor mij gaat het erom dat je een appel durft te doen. Wees niet bang om te zeggen wat je van ouders verwacht. Wij zitten een beetje in een samenleving van leven en laten leven. Dat is prachtig, maar af en toe mag er ook sprake zijn van wederkerigheid. Dat is heel wezenlijk. Het is een heel belangrijk principe dat je mag benoemen en vorm mag geven. Ik denk dat het op dit vlak meer vorm mag krijgen. Ik merk ook dat dit naar aanleiding van de discussie weer zal gebeuren. Ik vind dat een heel goede zaak.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Dat heb ik ook helemaal niet beweerd. Ik stel wel vast dat het onderwerp wat steviger op de agenda staat. Binnen allerlei verbanden wordt het besproken. Dat krijgen we ook terug. Daar is niets mis mee. Laat ik het dan zo zeggen, in alle bescheidenheid. Deze minister steunt heel graag elk initiatief dat er op dit punt is. Datgene wat er al is, wil ze heel graag borgen. Ik zie graag dat mensen ermee doorgaan. Ze zullen mij niet op hun pad tegenkomen als ze een en ander willen versterken.

Wat ga ik doen met ouders die niet willen, c.q. niet kunnen? Dat is echt een zaak tussen ouder en school. Ik ga niemand dwingen. Mensen moeten het zelf willen. Ik vind wel dat men een appel op elkaar moet doen. Ik ben ervan overtuigd dat heel veel ouders zich wel degelijk willen inzetten als scholen heel bewust een appel doen en dat doorvertalen als een leerling is aangemeld. Je moet er ook een appel op doen.

Vanochtend sprak ik twee ouders, van verschillende achtergronden, die vertelden dat ze waren gevraagd om mee te gaan met een uitje. Toen ze aarzelden, werd hun verteld wat hun rol zou kunnen zijn en dat het heel belangrijk is als ze meedoen. Toen ze dat wisten, konden ze er wat mee en gingen ze mee. Scholen moeten dus een aanspraak durven doen op ouders.

Er is gevraagd of ik van mening ben dat de ouders in plaats van de school kinderen moeten opvoeden in mediawijsheid. Dat moet gebeuren, maar de school heeft hierin ook echt een rol. De media spelen een enorme rol in het leven van kinderen. We zien dat er ook een relatie is tussen school en media. Pesten op school zet zich vaak na afloop voort op de social media. Daarin hebben scholen echt een rol. Ik ondersteun ze daarin ook, bijvoorbeeld met Mediawijzer.net en Mediasmarties. Ik zag laatst op tv een voorlichting hierover. Ik vind het wel degelijk heel belangrijk dat de school zich hiermee bezighoudt, maar dat kan ook geïntegreerd in de lessen in burgerschap. Ze kunnen er een keer een uurtje aandacht aan besteden en een en ander vervolgens oppakken in andere lessen.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Ik kan me heel goed voorstellen dat dit onderwerp goed verwerkt kan worden in lessen in burgerschap en andere vakken. Verder is het natuurlijk diep triest wat er is gebeurd.

Ik kom bij het blokje overig. Het is nog spannend wat daar allemaal in zit. Ik begin bij de vraag van de heer Elias of de empirische onderbouwing alleen uit de monitor komt. Dat is zeker niet het geval. In de monitor wordt aangegeven hoe scholen en leerkrachten tegen de ouderbetrokkenheid aankijken. Overigens wordt er in de monitor ook duidelijk gemaakt hoe ouders ertegen aankijken. Dat is verschillend. In het primair onderwijs geven ouders zichzelf een 7, in het voortgezet onderwijs een krappe 6. Ouders vinden het een knelpunt dat de school vaak weinig behoefte heeft aan ouders die meedenken en meebeslissen. In dat opzicht ben ik het eens met de heer Çelik. Er zijn twee mensen nodig om een goede tango te kunnen dansen. Scholen moeten er ook voor openstaan. Ze moeten niet het gevoel hebben dat ouders lastig zijn en zo ver mogelijk buiten de poort moeten worden gehouden. Ouders zijn gewoon onmisbaar en kunnen ook een heel goede bijdrage leveren. Ik heb inmiddels veel scholen bezocht waar dit op een goede manier tot uiting kwam.

De empirische onderbouwing gaat in ieder geval wel verder dan deze monitor. Er is veel onderzoek. Het SCP heeft in 2011 een onderzoek gedaan. Er is een meta-analyse gemaakt door Patall. Ik denk ook aan het PISA-programma. Scheerens heeft een meta-analyse gemaakt van de effectiviteit van betrokkenheid van ouders. Verder is er ook een Amerikaans onderzoek van Hill en Tyson. Kortom, er is veel. Onze eigen SLOA-instellingen hebben ook veel gedaan. CPS doet bijvoorbeeld veel op het vlak van ouders. Hier is veel informatie en wetenschappelijk materiaal bijeen vergaard. Er is dus veel, maar ik blijf de Nederlandse situatie goed monitoren. Daar zal ik ook het mbo bij betrekken omdat de Kamer altijd heeft gezegd dat zij wil dat het onderzoek breder wordt gedaan. Er is veel breder gewerkt dan alleen maar vanuit de monitor. Dat moet ook, want we willen het heel goed doen en het partnerschap zo goed mogelijk benutten.

Dan kom ik bij de schoolkosten, een punt van de heer Van der Ham. De heer Van der Ham is zelf bij het debat geweest. Een en ander is eruit gehaald. Daar was uiteindelijk een meerderheid voor en «elk nadeel heb zijn voordeel». De scholen waren erg blij dat het eruit ging. Ouderorganisaties hadden een aantal zaken wel weer graag geregeld willen zien. Het is er nu per amendement uitgehaald. Daar wil ik het voorlopig bij laten. Ik heb wel met de VO-raad en de ouderraden afgesproken dat ze zullen volgen of datgene wat ingeburgerd is geraakt, op een goede manier wordt voortgezet. Ik vind het echter niet goed om nu weer een andere slag te maken en zaken te gaan regelen. Dan zijn we een beetje te veel aan het jojoën.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Het gaat over de verantwoording van de vrijwillige bijdrage. Mijn excuses als ik niet duidelijk was. Ik zag de heer Van der Ham wel knikken, maar hij begreep natuurlijk gelijk wat ik bedoelde. Het gaat over de vrijwillige bijdrage. Een en ander is onlangs geregeld, volgens mij zelfs Kamerbreed.

Dan kom ik bij de pabo's. Ik ben het zeer eens met de heer Van der Ham die vindt dat we moeten zorgen dat onze jonge mensen toegerust zijn voor hun taak. Daarom ben ik ook bij de Hanzehogeschool geweest. Deze school heeft het punt van ouderbetrokkenheid heel nadrukkelijk verwerkt in haar curriculum. De pabostudenten zijn op hun stagescholen bezig met ouderbetrokkenheid. Om te oefenen voeren ze ook oudergesprekken. Deze afspraak heeft men gemaakt op de opleiding. Inmiddels is er een groep van zeven pabo's en lerarenopleidingen die dit onderwerp zullen oppakken. Men gaat ook een grote conferentie organiseren. Daar zal ik zelf ook bij zijn om andere scholen aan het denken te zetten om hier wat mee te doen. Ik weet dat er op allerlei scholen wordt nagedacht over de vraag of men er iets meer mee kan en of men dit onderwerp kan verwerken in het curriculum. Het is wel een terecht punt. Wij kunnen van alles verzinnen, maar als een juf of meester een ouder niet durft aan te spreken en niets durft te vragen, schieten wij ons doel voorbij.

De heer Elias sprak over ouders als pleinwacht. Ik vind dat dit echt vrijwillig moet gebeuren. Ik vind het prima als een ouder pleinwacht is, maar het moet wel vrijwillig zijn. Dat vind ik een belangrijke voorwaarde.

Het is zeker zo dat gezinnen hun eigen keuzes mogen maken. Ik heb nooit en te nimmer gezegd dat moeders iets wel of niet moeten doen. Mensen moeten echt hun eigen afweging maken. Ik ben heel erg van het gezin als hoeksteen. Ik geloof er 100% in, in welke vorm dan ook overigens. Dat is buitengewoon actueel. Ouders moeten zelf hun afweging maken. Maak die afweging en maak scherpe keuzes in de periode dat je kind op school zit. Dat zeg ik als minister van Onderwijs, omdat ik dat belangrijk vind.

Er is gevraagd of ik het onderwerp «moeders aan het werk» wil meenemen in de spreekbeurten. Ik ben zelf een levend voorbeeld. Ik heb altijd erg genoten van mijn werk en de kinderen zijn ook redelijk terechtgekomen. Het kan zeker, maar je moet ook in dit geval keuzes maken. Dat zal ik ook altijd overal zeggen.

Mevrouw Ferrier (CDA): Ik kom bij de onzichtbare ouders. Ik heb gezegd dat de bestaande infrastructuur niet altijd voldoende is. Ik ben dan ook heel blij met de toezegging van de minister dat ze de brede kennis die er over dit lastige punt bestaat, onder andere bij FORUM, bij haar beleid zal betrekken en bij de bestaande ouderorganisaties.

Ik vind dat de minister het algemeen gedeelde belang van ouderbetrokkenheid op een zeer effectieve manier op de agenda heeft gezet. Ik zie dat de rol van ouders in opleidingen toch nog wat achterwege blijft. Er zijn initiatieven om ouders te betrekken bij opleidingen. Hoe kijkt de minister daartegen aan? Een conferentie is leuk, maar het gaat natuurlijk om een steady vorm van aandacht bij de toekomstige leraren.

Hoe worden wij geïnformeerd over de voortgang op het gebied van ouderbetrokkenheid?

De heer Beertema (PVV): Voorzitter. In de eerste termijn schrok ik even van de voorzitter. Hij zei dat ik de voorschool heel prominent op de agenda zette terwijl dat onderwerp er niet op stond. Agendapunten 5 en 6 gaan echter wel degelijk over de vve. Dat is hierbij dan even opgehelderd.

In het rapport van het Centrum School en Veiligheid staat: «Om de aangiftebereidheid te verhogen heeft de regering afspraken gemaakt in het kader van het programma Veilige Publieke Taak. Hierin is opgenomen dat de werkgevers namens de medewerker aangifte kunnen doen, dat er anoniem aangifte kan worden gedaan, dat er sprake zal zijn van lik-op-stukbeleid en dat het mogelijk zal zijn schade te verhalen op de daders.» Als de minister inderdaad afspraken heeft gemaakt met het veld, wordt daarmee uitvoering gegeven aan mijn motie van 1 december 2011. Deze is echter niet aangenomen. Alleen de fractie van D66 trok in een wonderlijke eensgezindheid met ons op in die portefeuille. Ik dank de minister hartelijk hiervoor, maar een en ander bezorgt mij wel een ongemakkelijk gevoel. Ik moet soms erg sleuren en trekken om een aangenomen motie uitgevoerd te krijgen en nu wordt een verworpen motie zomaar uitgevoerd. Mijn conclusie is dat de wegen van de minister soms ondoorgrondelijk zijn. Daarmee verkeert zij in goed gezelschap.

De heer Beertema (PVV): Ik zal het zo even opzoeken voor de minister. Dan heb ik nog één advies aan de minister voor haar tournee, namelijk dat zij niet al te hoge verwachtingen moet koesteren van haar publiciteitsoffensief. De ouders die zij zal bereiken op haar debatavonden, zijn per definitie niet de ouders die zij wil bereiken. Ik herken dat nog van de vele ouderavonden waar ik alleen de ouders zag die complimenten in ontvangst kwamen nemen. Hartstikke gezellig, maar toch.

Het verdient daarom aanbeveling om niet de publieke zenders in te schakelen, als zij de mogelijkheid daartoe heeft, maar de commerciële. Die worden een stuk beter bekeken.

Mijn complimenten voor het publiciteitsoffensief, Ouders en School Samen. De Facebookpagina is prima. Grote waardering daarvoor.

Tot slot wil ik een VAO aanvragen over de bekostiging, de eigen bijdrage van de ouders voor de vve.

De heer Jasper van Dijk (SP): Voorzitter. Een compliment aan de minister. Zij was heel eerlijk en zei in haar betoog dat het uiteindelijk toch management by speech is. Dat is duidelijk. Het is goed dat zij het zo zegt.

Ik hoor nog graag precies wat er wordt geregeld rond ouders en taallessen. Heb ik het goed begrepen dat de minister dit onderwerp zal meenemen in de gesprekken met gemeenten, de PO-Raad en de VO-raad? Hoe moet ik dat zien? Wanneer horen we er iets over?

De heer Beertema zei tegen mij dat ik zelf het goede voorbeeld moest geven als vader. Dat is natuurlijk waar. Ik zou niet anders durven. Hij suggereerde dat ik het nummer van de oppas van de minister zou vragen. Ik hoop dat dit niet nodig is.

De heer Van der Ham (D66): Voorzitter. Op zichzelf is het een aardig onderwerp, maar er was inderdaad sprake van veel management by speech. De heer Elias zei, in zijn hoedanigheid als woordvoerder van de VVD-fractie, dat het een beetje wantrouwig was om te zeggen dat de minister een en ander gebruikte om het debat naar haar hand te zetten. Het was wel aardig dat de minister dit gewoon beaamde. In de politiek is daar natuurlijk helemaal niets mis mee. Het is dus helemaal geen verwijt, integendeel.

Anderen hebben ook al gezegd dat er veel op de scholen zelf moet gebeuren. De minister heeft gelukkig iets gezegd over de lerarenopleidingen, waar inderdaad aandacht aan deze zaak moet worden besteed. Dat is allemaal hartstikke goed.

Ik herhaal, ook in tweede termijn, dat het combineren van arbeid en zorg door dit kabinet wel moeilijker wordt gemaakt. D66 is zeker geen partij die vindt dat alles maar gratis moet zijn, integendeel. De overheid moet echter soms wel helpen om echt iedereen gelijke kansen te geven om arbeid en zorg goed te kunnen combineren. Het hoeft niet allemaal voor niks. Er moet in ieder geval een soort van regie zijn, zeker ook in het onderwijs. Ik neem het dit kabinet nog steeds kwalijk dat het de boel soms extra moeilijk maakt.

De heer Beertema wees op de motie die we samen hebben ingediend. Het komt wel vaker voor. Ik kan me herinneren dat de D66-fractie een paar jaar geleden de enige fractie was die stemde voor een motie van de PVV-fractie om 24 uur aan de weg te werken, om de files een beetje op te ruimen. Het wordt dus nog weleens wat.

De heer Elias (VVD): Voorzitter. Ik heb in mijn interruptie al gezegd hoezeer ik het van belang vind dat gezinnen hun eigen keuzes maken. Ik vind het goed dat het onderwerp op de agenda is gezet en dat de minister de scholen oproept minder schroomvallig te zijn om ouders iets te vragen. Nogmaals, het moet allemaal gebeuren vanuit de eigen verantwoordelijkheid van ouders. Ik vind dat het thema nu op de juiste manier aan het landen is. Ik vind dat van belang.

Toen ik sprak over «de waard en zijn gasten», maakte ik bezwaar tegen het feit dat de heer Van der Ham zei dat een en ander een trucje van de minister was om de aandacht af te leiden van passend onderwijs en bezuinigingen. Vervolgens kwam de hele D66-riedel erachteraan. Dat vond ik onjuist, want de minister heeft naar mijn smaak een terecht punt. We hebben al gesproken over de CDA-saus. Dat deel is al gecorrigeerd en wat mij betreft bespreken we dit thema verder dus op de juiste manier. Een en ander was echter geen afleidingsmanoeuvre voor andere dingen. Dan kunnen we niets aan de orde stellen wat voor het onderwijsbeleid van belang is, zonder dat de heer Van der Ham komt vertellen dat het een afleidingsmanoeuvre is voor welke bezuinigings- of hervormingsoperatie dan ook. Daar maak ik bezwaar tegen. Dat maakte ik en dat blijf ik maken.

De heer Van der Ham (D66): Die pepers zitten er af en toe ook in.

Ik mag die constatering doen. De heer Elias heeft genoeg media-ervaring, ook zijn vorige functies, om te weten dat het vaak zo werkt. Dat mag. De Volkskrant is daar ingetrapt en heeft een interview gehouden over dat onderwerp en niet over onderwerpen die volgens mij op dat moment nog relevanter waren, onderwerpen waar de politiek wel over ging. Dat is misschien ook een waarschuwing voor de media.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Voorzitter. Dank. Je kunt ervan vinden wat je vindt, maar het was in ieder geval relevant. Dat heeft alles wat er is gebeurd, bewezen en dat is alleen maar goed. In dat opzicht zat het met die neuzen achter de krant niet zo slecht. Ik kan hier gewoon naar eer en geweten zeggen dat ik dit heb gedaan omdat ik vind dat het moet. Ik was er ook al langer mee bezig. Uiteindelijk was er een bepaald moment dat ik ermee naar buiten kwam. Ik was gewoon klaar. De brief was klaar. Dan zet je ook de stap. Ik zal het mooie oud-Hollandse spreekwoord van de heer Elias niet herhalen, maar ik sluit me aan bij zijn woorden.

De heer Çelik heeft gezegd dat hij een VAO wil aanvragen. We zetten het debat graag nog voort. Hij heeft een opmerking gemaakt over de rol van de raad van toezicht. Ik zal daar in het VAO nader op ingaan. In ieder geval heb ik al toegezegd dat ik dit punt zal meenemen in mijn gesprekken met raden van toezicht. Ik ben nog aan het bekijken hoe ik dat zal organiseren. Ik deel de wens van de heer Çelik met betrekking tot ouders in het mbo.

Mevrouw Ferrier zegt dat het op tal van plekken heel goed gaat. Dat heb ik ook gepoogd te zeggen. We moeten dat positief waarderen. We zien dat de slag wordt gemaakt bij de allochtone ouders en dat zij heel blij zijn dat ze betrokkenheid kunnen tonen. Hier in Nederland is dat ook heel gebruikelijk. Het is heel leuk. Je ziet dat ouders het zeer waarderen.

Mevrouw Ferrier heeft gesproken over de veelheid van problemen die op scholen afkomen. Ik vind dan ook dat wij buitengewoon zorgvuldig moeten zijn in wat wij allemaal van een school vragen. Dijkbewaking op dit punt is gewoon nodig. Voor wij het weten, rijden wij de maakbaarheid van de samenleving de school in, met alle ellende van dien. Dat moeten wij niet doen. Ik doe echter wel een appel op ouders. Natuurlijk is het de keuze van het gezin, maar ik doe wel een appel om een goede keuze te maken. Anders krijgen scholen te maken met problemen die ze er, naast hun taak van het overdragen van kennis, niet bij kunnen pakken. Dat hoor ik van docenten. Als een ouder goed opvoedt en de waarden en normen thuis bespreekt, hebben de docenten het gemakkelijker en komen ze toe aan de kern van hun activiteiten, namelijk onderwijs geven. De mensen hebben dus de vrijheid, maar ik doe wel een appel om de goede keuze te maken.

Mevrouw Ferrier vraagt hoe de Kamer wordt geïnformeerd over de voortgang op het gebied van ouderbetrokkenheid. Ik zal aan het einde van het jaar, als ik mijn agenderingsjaar afrond, de Kamer informeren over datgene wat er is gebeurd en de stand van zaken weergeven. De monitor zullen we ook handhaven. Ik denk dat deze tweejaarlijks of driejaarlijks zal plaatsvinden.

De heer Elias heb ik eigenlijk impliciet al beantwoord. Laat ik het geen saus noemen, maar ik geef er een eigen inkleuring aan.

De heer Beertema sprak over zijn motie, waarin de regering wordt verzocht scholen altijd aangifte te laten doen. Ik moet hem enigszins teleurstellen. Ik ben aan het uitzoeken hoe het zit met de aangiftebereidheid en welke stappen worden ondernomen om deze te vergroten. Dat doe ik in het kader van het programma Veilige Publieke Taak. Over de resultaten hiervan zal ik de Kamer via de veiligheidsbrief informeren, nog dit voorjaar. Ik weet nog niet of een en ander zal leiden tot een verplichte aangifte. Dat vind ik namelijk wel ver gaan. De vraag is welke drempels er zijn. Daarbij is anoniem aangifte kunnen doen een belangrijk punt.

Minister Van Bijsterveldt-Vliegenthart: Deze heeft de heer Çelik inderdaad eerder genoemd. Hoe we uiteindelijk de boel willen activeren en versterken, heb ik nog niet in beeld. Ik noemde een van de problemen. Dit is terecht een probleem.

Ik vind het prima om commerciële omroepen in te zetten, zolang we ook publieke hebben.

De heer Van Dijk vraagt wat we zullen regelen voor ouders en taallessen. Daar heb ik eigenlijk niets over gezegd, behalve dan dat ik heb afgesproken met scholen en gemeenten dat zij ouders erbij betrekken. Ik ga geen taallessen voor ouders regelen. Dit kabinet vindt dat mensen zelf een verantwoordelijkheid hebben. Ik stel overigens vast dat er veel scholen zijn die iets regelen voor ouders. Als ze dat zelf doen, vind ik dat een prima zaak. Op die manier komt de groep die nu onzichtbaar is, de drempel over. Vanochtend in de Koningin Beatrixschool in de Schilderswijk was dat ook het geval. Men organiseert een en ander voor ouders en dat is natuurlijk prima. Dat laat ik echter wel aan de school. Ik ga de lessen niet collectief financieren. Ik heb er ook gewoon het geld niet voor. Ik heb gelukkig wel alfabetiseringsgeld. Dat zetten we in, maar niet voor inburgering. Ik heb die middelen niet. Mensen moeten daarin echt zelf hun verantwoordelijkheid nemen.

Dan kom ik bij de eisen die ik stel aan de vve. De brief hierover wordt op 23 mei behandeld in de commissievergadering. Dan kunnen we nog wat dieper in dit onderdeel duiken.

Tot slot kom ik bij de opmerkingen van de heer Van der Ham. Ik ben het met hem eens dat het combineren van arbeid en zorg geen peulenschil is. Ik vind dat we, ondanks barre tijden, nog steeds veel investeren in kinderopvang. In de afgelopen jaren is deze gegroeid, maar we hebben een en ander ook iets terug moeten brengen. Dat is waar. Binnen de mogelijkheden kunnen ouders ook zelf keuzes maken. Gelukkig vindt de heer Van der Ham het toch een aardig onderwerp. Daar ben ik blij mee. Dat is een positief punt en met dit positieve punt sluit ik graag af.