Nr. 11 NOTA VAN WIJZIGING

1. In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder:

a. Onze Minister: Onze Minister van Veiligheid en Justitie;

b. politie: het landelijke politiekorps, bedoeld in artikel 25, eerste lid;

c. korpschef: de korpschef, bedoeld in artikel 27;

d. eenheid: een regionale of landelijke eenheid;

e. regionale eenheid: een regionale eenheid van de politie als bedoeld in artikel 25, eerste lid, onder a;

f. landelijke eenheid: een landelijke eenheid van de politie als bedoeld in artikel 25, eerste lid, onder b;

g. regioburgemeester: de door Onze Minister aangewezen burgemeester van de gemeente met het hoogste aantal inwoners in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert;

h. politiechef: het hoofd van een regionale eenheid;

i. taken ten dienste van de justitie:

1°. de uitvoering van wettelijke voorschriften waarmee Onze Minister is belast alsmede de uitvoering van wettelijke voorschriften gesteld bij of krachtens de Vreemdelingenwet 2000;

2°. de administratiefrechtelijke afdoening van inbreuken op wettelijke voorschriften, voor zover in die voorschriften het toezicht op de uitvoering van de politietaak is opgedragen aan het openbaar ministerie;

3°. de betekening van gerechtelijke mededelingen in strafzaken, het vervoer van rechtens van hun vrijheid beroofde personen, en de dienst bij de gerechten.

2. In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt onder strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde mede verstaan: het waken over de veiligheid van personen.

Ambtenaren van politie in de zin van deze wet zijn:

a. ambtenaren die zijn aangesteld voor de uitvoering van de politietaak;

b. ambtenaren die zijn aangesteld voor de uitvoering van technische, administratieve en andere taken ten dienste van de politie;

c. vrijwillige ambtenaren die zijn aangesteld voor de uitvoering van de politietaak, onderscheidenlijk voor de uitvoering van technische, administratieve en andere taken ten dienste van de politie;

d. ambtenaren van de rijksrecherche die zijn aangesteld voor de uitvoering van de politietaak, onderscheidenlijk voor de uitvoering van technische, administratieve en andere taken ten dienste van de rijksrecherche.

1. Aan de Koninklijke marechaussee, die onder het beheer van Onze Minister van Defensie staat, zijn, onverminderd het bepaalde bij of krachtens andere wetten, de volgende politietaken opgedragen:

a. het waken over de veiligheid van de leden van het koninklijk huis, in samenwerking met andere daartoe aangewezen organen;

b. de uitvoering van de politietaak ten behoeve van Nederlandse en andere strijdkrachten, alsmede internationale militaire hoofdkwartieren, en ten aanzien van tot die strijdkrachten en hoofdkwartieren behorende personen;

c. de uitvoering van de politietaak op de luchthaven Schiphol en op de andere door Onze Minister en Onze Minister van Defensie aangewezen luchtvaartterreinen, alsmede de beveiliging van de burgerluchtvaart;

d. de verlening van bijstand alsmede de samenwerking met de politie krachtens deze wet, daaronder begrepen de assistentieverlening aan de politie bij de bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit;

e. de uitvoering van de politietaak op plaatsen onder beheer van Onze Minister van Defensie, op verboden plaatsen die krachtens de Wet bescherming staatsgeheimen ten behoeve van de landsverdediging zijn aangewezen, alsmede op het terrein van de ambtswoning van Onze Minister-President;

f. de uitvoering van de bij of krachtens de Vreemdelingenwet 2000 opgedragen taken, waaronder begrepen de bediening van de daartoe door Onze Minister voor Immigratie en Asiel aangewezen doorlaatposten en het, voor zover in dat verband noodzakelijk, uitvoeren van de politietaak op en nabij deze doorlaatposten, alsmede het verlenen van medewerking bij de aanhouding of voorgeleiding van een verdachte of veroordeelde;

g. de bestrijding van mensensmokkel en van fraude met reis- en identiteitsdocumenten;

h. het in opdracht van Onze Minister en Onze Minister van Defensie ten behoeve van De Nederlandsche Bank N.V. verrichten van beveiligingswerkzaamheden.

2. Onder personen die behoren tot de andere strijdkrachten en internationale hoofdkwartieren, bedoeld in het eerste lid, onder b, worden mede begrepen de personen, aangewezen bij algemene maatregel van bestuur op voordracht van Onze Minister van Defensie.

3. Onze Minister kan de commandant van de Koninklijke marechaussee algemene en bijzondere aanwijzingen geven, voor zover het betreft:

a. de uitoefening van de taken, bedoeld in het eerste lid, onder a en h;

b. het waken over de veiligheid van door Onze Minister aangewezen personen als bedoeld in het eerste lid, onder b;

c. de uitoefening van de taak, bedoeld in het eerste lid, onder c, ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de beveiliging van de burgerluchtvaart;

d. de bewaking en beveiliging van de ambtswoning van Onze Minister-President, bedoeld in het eerste lid, onder e.

4. Hoewel bevoegd tot de opsporing van alle strafbare feiten, onthoudt de militair van de Koninklijke marechaussee die is aangewezen krachtens artikel 141 van het Wetboek van Strafvordering, zich van optreden anders dan in het kader van de uitvoering van zijn politietaken, bedoeld in het eerste lid.

1. De ambtenaar van politie is bevoegd zijn taak uit te oefenen in het gehele land.

2. Hoewel bevoegd in het gehele land, onthoudt de ambtenaar van politie die is tewerkgesteld bij een regionale eenheid, zich van optreden buiten zijn gebied van tewerkstelling, tenzij ingevolge regels, gesteld bij of krachtens de wet, dan wel in opdracht of met toestemming van het bevoegd gezag over de politie.

1. De ambtenaar van politie die is aangesteld voor de uitvoering van de politietaak, is bevoegd in de rechtmatige uitoefening van zijn bediening geweld of vrijheidsbeperkende middelen te gebruiken, wanneer het daarmee beoogde doel dit, mede gelet op de aan het gebruik hiervan verbonden gevaren, rechtvaardigt en dat doel niet op een andere wijze kan worden bereikt. Aan het gebruik van geweld gaat zo mogelijk een waarschuwing vooraf.

2. De ambtenaar van politie, bedoeld in het eerste lid, heeft toegang tot elke plaats, voor zover dat voor het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven, redelijkerwijs nodig is.

3. De ambtenaar van politie, bedoeld in het eerste lid, is bevoegd tot het onderzoek aan de kleding van personen bij de uitoefening van een hem wettelijk toegekende bevoegdheid of bij een handeling ter uitvoering van de politietaak, indien uit feiten of omstandigheden blijkt dat een onmiddellijk gevaar dreigt voor hun leven of veiligheid of die van de ambtenaar zelf of van derden, en dit onderzoek noodzakelijk is ter afwending van dit gevaar.

4. De officier van justitie of de hulpofficier van justitie voor wie aangehouden of rechtens van hun vrijheid beroofde verdachten of veroordeelden worden geleid, is bevoegd te gelasten dat deze aan hun lichaam zullen worden onderzocht, indien uit feiten of omstandigheden blijkt dat gevaar dreigt voor hun leven of veiligheid of die van de ambtenaar zelf, en dit onderzoek noodzakelijk is ter afwending van dit gevaar.

5. De uitoefening van de bevoegdheden, bedoeld in het eerste tot en met het vierde lid, dient in verhouding tot het beoogde doel redelijk en gematigd te zijn.

6. Het eerste tot en met het vijfde lid zijn van toepassing op de militair van de Koninklijke marechaussee, indien hij optreedt in de rechtmatige uitoefening van zijn bediening, en op de militair van enig ander onderdeel van de krijgsmacht die op grond van deze wet bijstand verleent aan de politie.

7. Onze Minister kan bepalen dat de in artikel 142, eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering bedoelde buitengewone opsporingsambtenaren, voor zover door hem hetzij in persoon, hetzij per categorie of eenheid aangewezen, de bevoegdheden omschreven in het eerste en het derde lid kunnen uitoefenen. Alsdan wordt met overeenkomstige toepassing van artikel 9 een ambtsinstructie voor hen vastgesteld.

1. Een ambtenaar van politie die is aangesteld voor de uitvoering van de politietaak, is bevoegd tot het vorderen van inzage van een identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht van personen, voor zover dat redelijkerwijs noodzakelijk is voor de uitvoering van de politietaak.

2. Gelijke bevoegdheid komt toe aan een buitengewoon opsporingsambtenaar als bedoeld in artikel 142, eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering, voor zover dat redelijkerwijs noodzakelijk is voor de uitoefening van zijn taak.

3. Gelijke bevoegdheid komt toe aan de militair van de Koninklijke marechaussee, voor zover dat redelijkerwijs noodzakelijk is voor de uitvoering van zijn politietaak, bedoeld in artikel 4, eerste lid, en aan de militair van de Koninklijke marechaussee of van enig ander onderdeel van de krijgsmacht die op grond van deze wet bijstand verleent aan de politie.

1. Bij algemene maatregel van bestuur wordt een ambtsinstructie voor de politie en voor de Koninklijke marechaussee vastgesteld.

2. Indien de militair van enig ander onderdeel van de krijgsmacht op grond van deze wet bijstand verleent aan de politie is de ambtsinstructie van toepassing.

3. In de ambtsinstructie worden regels gesteld ter uitvoering van de artikelen 6 en 7.

4. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld omtrent maatregelen waaraan rechtens van hun vrijheid beroofde personen met het oog op hun insluiting kunnen worden onderworpen, voor zover dit noodzakelijk is in het belang van hun veiligheid of de veiligheid van anderen.

5. Het vierde lid is van overeenkomstige toepassing op personen die ten behoeve van de hulpverlening aan hen zijn ondergebracht bij de politie of de Koninklijke marechaussee.

6. De ambtenaren die door Onze Minister zijn aangewezen voor het vervoer van rechtens van hun vrijheid beroofde personen, kunnen de bevoegdheden, bedoeld in artikel 7, eerste en derde lid, uitoefenen, dan wel de maatregelen, bedoeld in het vierde lid, treffen, voor zover dit noodzakelijk is om te voorkomen dat de te vervoeren persoon zich onttrekt aan het op hem uitgeoefende toezicht. De eerste volzin is van toepassing voor zover de rechtens van hun vrijheid beroofde personen zijn ondergebracht bij de politie of de Koninklijke marechaussee.

7. De voordracht voor de algemene maatregel van bestuur, bedoeld in het eerste en het vierde lid, geschiedt door Onze Minister in overeenstemming met Onze Minister van Defensie voor zover het de Koninklijke marechaussee betreft.

1. Alle ambtenaren die zijn belast met een politietaak, verlenen elkaar wederkerig de nodige hulp en betrachten bij voortduring een eendrachtige samenwerking bij het uitvoeren van die taak. Zij verlenen elkaar zoveel mogelijk de gevraagde medewerking.

2. Zij die op grond van de artikelen 141, onderdeel d, en 142 van het Wetboek van Strafvordering tot opsporing van strafbare feiten bevoegd zijn, werken samen met de politie.

3. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gegeven over de samenwerking van de politie met de buitengewone opsporingsambtenaren, bedoeld in artikel 142, eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering.

1. Indien de politie in een gemeente optreedt ter handhaving van de openbare orde en ter uitvoering van de hulpverleningstaak, staat zij onder gezag van de burgemeester.

2. De burgemeester kan de betrokken ambtenaren van politie de nodige aanwijzingen geven voor de vervulling van de in het eerste lid bedoelde taken.

1. Indien de politie optreedt ter strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde, dan wel taken verricht ten dienste van de justitie, staat zij, tenzij in enige wet anders is bepaald, onder gezag van de officier van justitie.

2. De officier van justitie kan de betrokken ambtenaren van politie de nodige aanwijzingen geven voor de vervulling van de in het eerste lid bedoelde taken.

1. De burgemeester en de officier van justitie overleggen regelmatig tezamen met het hoofd van het territoriale onderdeel van de regionale eenheid binnen welker grondgebied de gemeente geheel of ten dele valt, en zo nodig met de politiechef, over de taakuitvoering van de politie en over het beleid ten aanzien van de taakuitvoering (driehoeksoverleg).

2. In het driehoeksoverleg worden door de burgemeester en de officier van justitie, op basis van het integraal veiligheidsplan, bedoeld in artikel 148a van de Gemeentewet, en op basis van de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie afspraken gemaakt over de inzet van de politie ten behoeve van de handhaving van de openbare orde en de hulpverlening, onderscheidenlijk ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie.

1. Voor zover de Koninklijke marechaussee in een gemeente optreedt ter handhaving van de openbare orde, staat zij onder gezag van de burgemeester. Artikel 11, tweede lid, is van overeenkomstige toepassing.

2. Voor zover de Koninklijke marechaussee optreedt ter strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde, dan wel taken verricht ten dienste van de justitie, staat zij, tenzij in enige wet anders is bepaald, onder gezag van de officier van justitie. Artikel 12, tweede lid, is van overeenkomstige toepassing.

3. Indien de Koninklijke marechaussee optreedt als bedoeld in het eerste of tweede lid, neemt de commandant van de Koninklijke marechaussee deel aan het overleg, bedoeld in artikel 13.

4. Het eerste en tweede lid zijn van overeenkomstige toepassing op de militair van enig ander onderdeel van de krijgsmacht, indien hij bijstand verleent aan de politie.

1. De burgemeester is aan de gemeenteraad verantwoording schuldig over het door hem uitgeoefende gezag, bedoeld in de artikelen 11, eerste lid, en 14, eerste en vierde lid.

2. Artikel 180, tweede en derde lid, van de Gemeentewet is van toepassing.

3. Onze Minister kan de burgemeesters en, in geval van een situatie als bedoeld in artikel 39 van de Wet veiligheidsregio’s, de voorzitter van een veiligheidsregio, zoveel mogelijk na overleg met hen, algemene en bijzondere aanwijzingen geven met betrekking tot de handhaving van de openbare orde, voorzover dat noodzakelijk is in het belang van de veiligheid van de Staat of de betrekkingen van Nederland met andere mogendheden, dan wel met het oog op zwaarwegende belangen van de samenleving. De aanwijzingen worden zo enigszins mogelijk schriftelijk gegeven.

1. Onze Minister kan objecten en diensten aanwijzen waarvan bewaking of beveiliging door de politie noodzakelijk is in het belang van de veiligheid van de Staat of de betrekkingen van Nederland met andere mogendheden, dan wel met het oog op zwaarwegende belangen van de samenleving.

2. De burgemeester draagt zorg voor de uitvoering van een besluit als bedoeld in het eerste lid, voor zover dat geschiedt ter handhaving van de openbare orde.

3. De officier van justitie draagt zorg voor de uitvoering van een besluit als bedoeld in het eerste lid, voor zover dat geschiedt ter strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde.

1. Ten behoeve van de toepassing van de artikelen 15, derde lid, en 16, tweede lid, verstrekken de burgemeesters en Onze Minister elkaar de gewenste inlichtingen.

2. Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gesteld ter uitvoering van het eerste lid.

1. Onze Minister stelt, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, ten minste eenmaal in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen vast ten aanzien van de taakuitvoering van de politie.

2. Indien daarvoor bijzondere redenen zijn, kunnen de landelijke beleidsdoelstellingen tussentijds worden gewijzigd of aangevuld, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters.

3. Zodra de landelijke beleidsdoelstellingen zijn vastgesteld, gewijzigd of aangevuld, zendt Onze Minister deze aan de Staten-Generaal.

1. Onze Minister stelt, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, met inachtneming van de omstandigheden van de betrokken eenheid, ten minste eenmaal in de vier jaar voor iedere regionale en landelijke eenheid de doelstellingen vast ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen, bedoeld in artikel 18, eerste lid.

2. Indien daarvoor bijzondere redenen zijn, kunnen de doelstellingen voor een regionale of landelijke eenheid tussentijds worden gewijzigd of aangevuld.

1. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld omtrent de vereisten voor een goede taakuitvoering door de politie en de eisen die worden gesteld aan de bekwaamheid van de ambtenaren van politie.

2. Voor zover de regels, bedoeld in het eerste lid, mede van toepassing zijn op de uitvoering van de politietaken door de Koninklijke marechaussee, geschiedt de voordracht voor de algemene maatregel van bestuur door Onze Minister in overeenstemming met Onze Minister van Defensie.

1. Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gesteld over:

a. de informatie- en communicatievoorzieningen van de politie en het gebruik daarvan door de politie en door andere organisaties die een taak hebben op het terrein van justitie, openbare orde, veiligheid of hulpverlening, en waarmee de politie ter uitvoering van de politietaak informatie- en communicatievoorzieningen deelt;

b. de informatiebeveiliging door de politie en door andere organisaties als bedoeld in onderdeel a.

2. Voor zover de regels, bedoeld in het eerste lid, van belang zijn voor de uitvoering van de politietaken, bedoeld in artikel 4, kunnen zij, in overeenstemming met Onze Minister van Defensie, mede worden gesteld ten aanzien van de Koninklijke marechaussee.

3. Onze Minister kan de regionale en landelijke eenheden frequenties toewijzen voor de overdracht van gegevens door middel van de daartoe geëigende aangewezen informatie- en communicatievoorzieningen.

Bij algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld over:

a. de doeleinden waarvoor de politie, met inachtneming van het bepaalde bij of krachtens de Wet politiegegevens, gegevens verwerkt of verder verwerkt en de categorieën van gegevens die de politie daartoe verwerkt, alsmede over de terbeschikkingstelling van gegevens ten behoeve van de uitvoering van de politietaak en de verstrekking van gegevens aan personen en instanties;

b. de wijze waarop de politie gegevens verwerkt, daaronder begrepen de schrijfwijze en classificatie van gegevens, alsmede de wijze van vermelding van de herkomst van de gegevens.

1. Er is een landelijk politiekorps dat bestaat uit de volgende onderdelen:

a. regionale eenheden, belast met de uitvoering van de politietaak;

b. een of meer bij ministeriële regeling aan te wijzen landelijke eenheden, belast met de uitvoering van de politietaak;

c. een of meer bij ministeriële regeling aan te wijzen ondersteunende diensten.

2. Er is een regionale eenheid in elk van de arrondissementen, genoemd in de Wet op de rechterlijke indeling.

1. De korpschef is belast met de leiding en het beheer van de politie.

2. De korpschef vertegenwoordigt de politie in en buiten rechte.

1. De korpschef wordt bij koninklijk besluit benoemd, geschorst en ontslagen. Over de benoeming worden de regioburgemeesters en het College van procureurs-generaal in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen. De korpschef wordt benoemd voor een periode van zes jaren en kan telkens worden herbenoemd voor een periode van drie jaren.

2. De korpschef is een ambtenaar van politie als bedoeld in artikel 2, onder a.

3. Bij ministeriële regeling worden ambtenaren van politie aangewezen die deel uitmaken van de leiding van de politie. Zij worden bij koninklijk besluit benoemd, geschorst en ontslagen. Over de benoeming worden de regioburgemeesters en het College van procureurs-generaal in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen. Onze Minister wijst uit het midden van de leiding van de politie een plaatsvervangend korpschef aan.

1. De volgende handelingen van de korpschef behoeven de instemming van Onze Minister:

a. het sluiten van overeenkomsten die een door Onze Minister vast te stellen bedrag te boven gaan;

b. het doen van investeringen die een door Onze Minister vast te stellen bedrag te boven gaan;

c. het oprichten of mede oprichten van rechtspersonen dan wel het deelnemen daarin.

2. De artikelen 10:28 tot en met 10:31 van de Algemene wet bestuursrecht zijn van overeenkomstige toepassing.

3. Het is de korpschef verboden:

a. leningen aan te gaan anders dan bij Onze Minister van Financiën;

b. overeenkomsten aan te gaan waarbij hij zich verbindt tot zekerheidstelling met inbegrip van zekerheidstelling voor schulden van derden of waarbij hij zich als borg of hoofdelijk medeschuldenaar verbindt of zich voor een derde sterk maakt.

1. Bij ministeriële regeling worden regels gesteld over het financieel beheer van de politie.

2. Bij ministeriële regeling worden regels gesteld over het beheer van de politie door de korpschef.

1. De korpschef verstrekt aan Onze Minister, gevraagd en ongevraagd, tijdig de inlichtingen die Onze Minister nodig heeft voor de uitoefening van zijn taak.

2. Onze Minister kan inzage vorderen van gegevens en bescheiden, voor zover dat voor de uitoefening van zijn taak redelijkerwijs nodig is.

1. De korpschef stelt jaarlijks een beheersplan en een jaarverslag op voor de politie.

2. Het jaarverslag omvat een omschrijving van de door de regionale en landelijke eenheden gerealiseerde activiteiten ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen, bedoeld in artikel 18.

3. Het beheersplan en het jaarverslag worden door Onze Minister vastgesteld.

1. De dagelijkse leiding van een regionale eenheid berust bij de politiechef.

2. De politiechef wordt bij koninklijk besluit benoemd, geschorst en ontslagen. Over de benoeming worden de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen. Alvorens het advies wordt uitgebracht, hoort de regioburgemeester de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert.

1. De burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie stellen ten minste eenmaal in de vier jaar, met inachtneming van de doelstellingen, bedoeld in artikel 20, het beleidsplan en jaarlijks het jaarverslag voor de regionale eenheid vast. Het beleidsplan omvat in ieder geval de verdeling van de beschikbare politiesterkte over de onderdelen van de regionale eenheid, rekening houdend met het belang van een goede vervulling van de politietaak in alle betrokken gemeenten. Voorafgaand aan de vaststelling van het beleidsplan hoort iedere burgemeester van een gemeente in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert, de gemeenteraad van die gemeente over het ontwerpbeleidsplan.

2. Indien het beleidsplan of het jaarverslag niet overeenkomstig de eerste volzin van het eerste lid kunnen worden vastgesteld, stelt de regioburgemeester in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie het beleidsplan respectievelijk het jaarverslag vast.

3. Indien de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie niet met elkaar tot overeenstemming kunnen komen over de in het tweede lid bedoelde stukken, legt de regioburgemeester dit verschil van zienswijze schriftelijk voor aan Onze Minister die alsdan beslist. De regioburgemeester brengt de stukken in overeenstemming met de beslissing van Onze Minister.

4. De regioburgemeester zendt het beleidsplan en het jaarverslag aan Onze Minister en de korpschef.

5. Tegen het besluit tot vaststelling van het beleidsplan, bedoeld in het eerste lid, kan de burgemeester van een gemeente in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert beroep instellen bij Onze Minister. Deze beoordeelt of het beleidsplan op onaanvaardbare wijze afbreuk doet aan het belang van een goede vervulling van de politietaak in de betreffende gemeente.

6. De regioburgemeester brengt het beleidsplan in overeenstemming met het besluit van Onze Minister zonder dat hiervoor de instemming van de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie noodzakelijk is.

1. Onze Minister kan ten aanzien van het beleidsplan, bedoeld in artikel 39, eerste lid, de nodige aanwijzingen geven aan de regioburgemeester, indien naar het oordeel van Onze Minister het beleidsplan niet of onvoldoende verzekert dat de doelstellingen, bedoeld in artikel 20, eerste lid, kunnen worden verwezenlijkt.

2. De aanwijzingen, bedoeld in het eerste lid, worden schriftelijk gegeven, gehoord de regioburgemeester.

3. De regioburgemeester brengt, voor zover nodig, het beleidsplan, bedoeld in artikel 39, eerste lid, in overeenstemming met de aanwijzingen, zonder dat hiervoor de instemming van de burgemeesters in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie noodzakelijk is.

1. Er zijn een of meer landelijke eenheden. Zij zijn belast met een of meer van de volgende taken:

a. de landelijke en specialistische uitvoering van politietaken, in samenwerking met de regionale eenheden, de Koninklijke marechaussee en de in artikel 10, tweede lid, bedoelde personen;

b. het verzamelen, registreren, bewerken, beheren, analyseren en verstrekken van informatie en het verrichten van andere ondersteunende werkzaamheden ten behoeve van de taakuitvoering van de onder a genoemde organen en personen, en de andere bij de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde betrokken organen, alsmede de internationale uitwisseling van informatie en de landelijke voorlichting aan particulieren;

c. het waken over de veiligheid van leden van het koninklijk huis en andere door Onze Minister aangewezen personen.

2. Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gesteld over de werkzaamheden, bedoeld in het eerste lid.

1. Onze Minister kan de betrokken ambtenaren van politie voor zover het de uitoefening van de taken, bedoeld in artikel 42, eerste lid, onder a en b, door het daartoe bestemde onderdeel of de daartoe bestemde onderdelen van een landelijke eenheid betreft, de nodige algemene en bijzondere aanwijzingen geven voor de vervulling van die taken, voor zover de politie optreedt bij of krachtens de wet of op grond van een verdrag of een besluit van een volkenrechtelijke organisatie onder verantwoordelijkheid van Onze Minister.

2. De bevoegdheid, bedoeld in het eerste lid, komt eveneens toe aan Onze Minister met betrekking tot de vervulling van de taak, bedoeld in artikel 42, eerste lid, onder c.

3. Indien een regionale eenheid of de Koninklijke marechaussee bijstand verleent aan een landelijke eenheid ten behoeve van de uitvoering van de taak, bedoeld in artikel 42, eerste lid, onder c, kan Onze Minister aan de betrokken ambtenaren van politie, onderscheidenlijk de commandant van de Koninklijke marechaussee, de nodige algemene en bijzondere aanwijzingen geven.

1. Onze Minister kan, indien hij dit nodig acht in verband met de uitvoering van de taken, bedoeld in artikel 42, eerste lid, daarvoor in aanmerking komende bestuursorganen opdragen de noodzakelijke medewerking te verlenen om door hem aangewezen personen tijdelijk van een aan te nemen identiteit te voorzien.

2. De voor de bestuursorganen geldende wettelijke voorschriften ter zake van de verlangde werkzaamheden blijven, voor zover deze in de weg staan aan het verrichten van die werkzaamheden, buiten toepassing.

1. Voor zover zij niet bij koninklijk besluit worden benoemd, geschorst en ontslagen, worden de ambtenaren van politie, met uitzondering van de ambtenaren van de rijksrecherche, aangesteld, geschorst en ontslagen door de korpschef.

2. Bij algemene maatregel van bestuur kan worden bepaald welke andere ambtenaren van politie dan die, bedoeld in de artikelen 28, eerste en derde lid, en 38, tweede lid, worden benoemd, geschorst en ontslagen bij koninklijk besluit.

1. De aanwijzing van het hoofd van een territoriaal onderdeel van een regionale eenheid, bedoeld in artikel 13, geschiedt na verkregen instemming van de burgemeester en de officier van justitie, behoudens indien naar het oordeel van de korpschef goed personeelsbeleid een aanwijzing tot hoofd van een territoriaal onderdeel vergt.

2. Indien het hoofd van een territoriaal onderdeel, bedoeld in het eerste lid, bij herhaling de afspraken over de inzet van de politie, bedoeld in artikel 13, tweede lid, niet heeft uitgevoerd zonder dat daarvoor, naar het oordeel van de burgemeester of de officier van justitie, goede redenen zijn, kan de burgemeester of de officier van justitie Onze Minister verzoeken het hoofd van het territoriale onderdeel uit zijn functie te ontheffen.

1. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden voor de politie regels gesteld over de onderwerpen, genoemd in artikel 125, eerste lid, en artikel 125quinquies, eerste lid, van de Ambtenarenwet.

2. Voor de toepassing van de Wet veiligheidsonderzoeken bij de politie wordt Onze Minister aangemerkt als Onze Minister, bedoeld in artikel 1, onder c, van de Wet veiligheidsonderzoeken.

3. De ambtenaar van politie die te goeder trouw de bij hem levende vermoedens van misstanden meldt volgens de op grond van het eerste lid vast te stellen regels voor het omgaan met bij een ambtenaar levende vermoedens van misstanden binnen de organisatie waar hij werkzaam is, zal als gevolg van het melden van die vermoedens geen nadelige gevolgen voor zijn rechtspositie ondervinden tijdens en na het volgen van die procedure.

4. Het tot aanstelling bevoegd gezag van ambtenaren van politie:

a. voert een integriteitsbeleid dat is gericht op het bevorderen van goed ambtelijk handelen en dat in ieder geval aandacht besteedt aan het bevorderen van integriteitsbewustzijn en aan het voorkomen van misbruik van bevoegdheden, belangenverstrengeling en discriminatie;

b. zorgt ervoor dat het integriteitsbeleid een vast onderdeel uitmaakt van het personeelsbeleid in ieder geval door integriteit in functioneringsgesprekken en werkoverleg aan de orde te stellen en door het aanbieden van scholing en vorming op het gebied van integriteit;

c. draagt zorg voor de totstandkoming van een gedragscode voor goed ambtelijk handelen;

d. stelt in overeenstemming met Onze Minister vast op welke wijze jaarlijks verantwoording wordt afgelegd over het gevoerde integriteitsbeleid en over de naleving van de gedragscode.

1. Er is een rijksrecherche. De rijksrecherche heeft tot taak het doen van onderzoek in opdracht van het College van procureurs-generaal, naar feiten of gedragingen die mogelijk een strafbaar feit opleveren.

2. Het College van procureurs-generaal kan de rijksrecherche belasten met een onderzoek als bedoeld in het eerste lid indien inzet van de rijksrecherche is aangewezen:

a. om iedere schijn van partijdigheid te vermijden bij een onderzoek naar feiten of gedragingen die de integriteit van de overheid kunnen aantasten en zijn begaan door natuurlijke personen of rechtspersonen belast met een publieke taak, of betrokken bij de uitvoering daarvan, of

b. omwille van de bijzondere deskundigheid van de rijksrecherche in bij of krachtens algemene maatregel van bestuur aan te wijzen gevallen.

1. De ambtenaren van de rijksrecherche worden aangesteld, geschorst en ontslagen door het College van procureurs-generaal.

2. Het bepaalde krachtens artikel 45, tweede lid, is van overeenkomstige toepassing op de ambtenaren van de rijksrecherche.

3. Het bepaalde bij of krachtens de artikelen 47, eerste en tweede lid, en 48 is van overeenkomstige toepassing op de rijksrecherche.

4. Voor de toepassing van de Wet veiligheidsonderzoeken bij de rijksrecherche wordt Onze Minister aangemerkt als Onze Minister, bedoeld in artikel 1, onder c, van de Wet veiligheidsonderzoeken.

Bij algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld over:

a. de doeleinden waarvoor de rijksrecherche, met inachtneming van het bepaalde bij of krachtens de Wet politiegegevens, gegevens verwerkt of verder verwerkt en de categorieën van gegevens die de rijksrecherche daartoe verwerkt, alsmede over de terbeschikkingstelling van gegevens ten behoeve van de uitvoering van de politietaak en de verstrekking van gegevens aan personen en instanties;

b. de wijze waarop de rijksrecherche gegevens verwerkt, daaronder begrepen de schrijfwijze en classificatie van gegevens, alsmede de wijze van vermelding van de herkomst van de gegevens.

1. Behoeft een eenheid bijstand van andere eenheden voor de handhaving van de openbare orde, dan richt de burgemeester een verzoek daartoe aan de korpschef.

2. Behoeft een eenheid bijstand van andere eenheden voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde, dan wel voor het verrichten van taken ten dienste van de justitie, dan richt de officier van justitie een verzoek daartoe aan de korpschef.

3. Behoudens in spoedeisende gevallen wordt het verzoek, bedoeld in het eerste en tweede lid, niet gedaan dan nadat de regioburgemeester in de gelegenheid is gesteld zijn zienswijze over het verzoek te geven.

4. Indien het in het eerste of tweede lid bedoelde verzoek geheel of gedeeltelijk wordt afgewezen, kan de burgemeester onderscheidenlijk de officier van justitie Onze Minister verzoeken de korpschef op te dragen alsnog in de gevraagde bijstand te voorzien.

5. Behoeft een landelijke eenheid bijstand van andere eenheden bij de uitoefening van de taak, bedoeld in artikel 42, eerste lid, onder c, dan verstrekt Onze Minister, gehoord het College van procureurs-generaal, aan de korpschef de nodige opdrachten.

1. De Koninklijke marechaussee kan bijstand verlenen aan de politie.

2. Onze Minister bepaalt, na overleg met Onze Minister van Defensie, of bijstand wordt verleend.

3. Indien bijstand moet worden verleend, bepaalt Onze Minister in overeenstemming met Onze Minister van Defensie op welke wijze de bijstand wordt verleend.

1. In bijzondere gevallen kan bijstand worden verleend door andere delen van de krijgsmacht.

2. Onze Minister bepaalt, in overeenstemming met Onze Minister van Defensie, op welke wijze de bijstand zal worden verleend. Daarbij worden tevens nadere regels of beleidsregels gegeven over de uitoefening van bevoegdheden krachtens deze wet.

1. Er zijn een of meer bijzondere bijstandseenheden bestaande uit personeel van de politie, de Koninklijke marechaussee of andere delen van de krijgsmacht. Deze bijzondere bijstandseenheden worden belast met bij regeling van Onze Minister en Onze Minister van Defensie aangewezen bijzondere onderdelen van de politietaak.

2. Behoeft de politie, de rijksrecherche of de Koninklijke marechaussee bijstand van een bijzondere bijstandseenheid als bedoeld in het eerste lid, dan richt de officier van justitie, door tussenkomst van het College van procureurs-generaal, een verzoek daartoe aan Onze Minister.

3. Indien bijstand door een bijzondere bijstandseenheid als bedoeld in het eerste lid nodig is, bepaalt Onze Minister of en op welke wijze die bijzondere bijstandseenheid wordt ingezet. Onze Minister stelt Onze Minister van Defensie onverwijld in kennis van de inzet.

4. Bij regeling van Onze Minister en Onze Minister van Defensie kunnen nadere regels worden gesteld omtrent de uitvoering van het tweede en derde lid, alsmede de organisatie van de bijzondere bijstandseenheden.

5. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur op voordracht van Onze Minister en Onze Minister van Defensie kunnen regels worden gesteld over de bewapening, de uitrusting en de bekwaamheid van het personeel van de bijzondere bijstandseenheden.

1. Behoeft de Koninklijke marechaussee bijstand van de politie bij de uitoefening van de taken die zij op grond van artikel 4, derde lid, verricht onder verantwoordelijkheid van Onze Minister, dan verstrekt Onze Minister, in overeenstemming met Onze Minister van Defensie en na overleg met het College van procureurs-generaal, door tussenkomst van de korpschef aan de betrokken politiechefs de nodige opdrachten.

2. Artikel 4, derde lid, is van overeenkomstige toepassing ten aanzien van de politiechef van een regionale eenheid of het hoofd van een landelijke eenheid, voor zover die eenheid bijstand verleent aan de Koninklijke marechaussee als bedoeld in het eerste lid.

1. De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid, bedoeld in artikel 57 van de Wet veiligheidsregio’s, is met het oog op een goede taakuitvoering door de politie belast met:

a. het, onverminderd het gezag van de burgemeester en de officier van justitie, houden van toezicht op de taakuitvoering;

b. het houden van toezicht op de kwaliteitszorg door de politie;

c. het houden van toezicht op de kwaliteit van de politieopleidingen en de examinering;

d. het verrichten van onderzoek, indien daar in bijzondere gevallen reden toe is, naar ingrijpende gebeurtenissen waarbij de politie betrokken is, tenzij de Onderzoeksraad voor veiligheid, bedoeld in artikel 2 van de Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid, naar het desbetreffende voorval een onderzoek instelt.

2. De inspectie voert haar werkzaamheden uit onder gezag van Onze Minister.

3. De korpschef verleent de inspectie de door deze verlangde ondersteuning bij de uitvoering van de werkzaamheden in het kader van het eerste lid.

1. De werkzaamheden die in het kader van artikel 65, eerste lid, onder a tot en met d, worden uitgevoerd, worden jaarlijks door Onze Minister vastgesteld.

2. De inspectie rapporteert, gevraagd of ongevraagd, rechtstreeks aan Onze Minister.

3. Onze Minister zendt de Staten-Generaal jaarlijks een door de inspectie opgesteld verslag van de werkzaamheden die in het kader van artikel 65, eerste lid, worden uitgevoerd.

1. Onze Minister stelt nadere regels vast over de behandeling van klachten over gedragingen van ambtenaren van politie.

2. In de regels, bedoeld in het eerste lid, wordt voorzien in:

a. de instelling van een of meer commissies, bestaande uit onafhankelijke leden, die op de wijze in de regeling te bepalen zijn belast met de behandeling van en advisering over in de regeling aangewezen categorieën van klachten waarbij zo nodig aandacht wordt geschonken aan de in onderdeel c genoemde aspecten;

b. de registratie van de mondeling en schriftelijk ingediende klachten en, indien beschikbaar, de daarop genomen beslissingen, en

c. een jaarlijkse publicatie van de geregistreerde klachten en beslissingen, waarin wordt aangegeven in hoeverre bepaalde klachten wijzen op structurele tekortkomingen in het functioneren van de politie en waarin, zo nodig, aandacht wordt geschonken aan de middelen om deze tekortkomingen op te heffen.

3. Afdeling 9.1.3 van de Algemene wet bestuursrecht is van toepassing op de behandeling van klachten als bedoeld in het tweede lid, onder a. Indien een commissie over de klacht zal adviseren, deelt degene die ingevolge artikel 70 verantwoordelijk is voor de behandeling van een klacht dit, in afwijking van artikel 9:15, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht, zo spoedig mogelijk aan de indiener van de klacht mede.

1. Onze Minister van Defensie stelt de regels, bedoeld in artikel 68, eerste lid, vast ten aanzien van klachten over gedragingen van militairen van de Koninklijke marechaussee dan wel van enig ander onderdeel van de krijgsmacht, bij de uitvoering van hun in deze wet omschreven taken.

2. Artikel 68, tweede en derde lid, is van overeenkomstige toepassing.

1. De korpschef draagt zorg voor de behandeling van een klacht die is ingediend over een gedraging van een ambtenaar van politie die is tewerkgesteld bij een landelijke eenheid of een ondersteunende dienst.

2. De politiechef van de regionale eenheid waarbij de ambtenaar van politie is tewerkgesteld over wiens gedraging een klacht is ingediend, draagt zorg voor de behandeling van deze klacht.

3. De korpschef draagt zorg voor de behandeling van een klacht die is ingediend over een gedraging van de politiechef.

4. Het College van procureurs-generaal draagt zorg voor de behandeling van een klacht die is ingediend over een gedraging van een ambtenaar van de rijksrecherche.

5. Onze Minister draagt zorg voor de behandeling van een klacht die is ingediend over een gedraging van de korpschef en de krachtens artikel 28, derde lid, aangewezen leden van de leiding van de politie.

6. Onze Minister van Defensie draagt zorg voor de behandeling van een klacht die is ingediend over een gedraging van een militair van de Koninklijke marechaussee dan wel van enig ander onderdeel van de krijgsmacht, bij de uitvoering van zijn in deze wet omschreven taken.

1. Een klacht over een gedraging van een ambtenaar van politie wordt ingediend bij de politiechef.

2. Een klacht als bedoeld in artikel 70, eerste of derde lid, wordt ingediend bij de korpschef.

3. Een klacht over een gedraging van een ambtenaar van de rijksrecherche wordt ingediend bij het College van procureurs-generaal.

4. Een klacht over een gedraging van de korpschef en de krachtens artikel 28, derde lid, aangewezen leden van de leiding van de politie wordt ingediend bij Onze Minister.

5. Een klacht over een gedraging van een militair van de Koninklijke marechaussee dan wel van enig ander onderdeel van de krijgsmacht, bij de uitvoering van zijn in deze wet omschreven taken, wordt ingediend bij Onze Minister van Defensie.

6. Tenzij reeds naar tevredenheid van de klager aan diens klacht tegemoet is gekomen, wordt van de klacht, onverwijld na de ontvangst ervan, afschrift gezonden aan de burgemeester van de gemeente waar de gedraging waarover wordt geklaagd heeft plaatsgevonden, alsmede aan de hoofdofficier van justitie van het arrondissement waarin de gemeente is gelegen waar de gedraging waarover wordt geklaagd, heeft plaatsgevonden. De burgemeester en de hoofdofficier van justitie worden in de gelegenheid gesteld over de klacht advies uit te brengen.

Als gesteld, wil de regering met de vorming van nationale politie onder andere bereiken dat de effectiviteit en doelmatigheid van de politie worden vergroot. Dit wordt gerealiseerd door meer eenheid in organisatie, uitvoering en bedrijfsvoering; door eenvoudiger bestuurlijke aansturing en door schaalvergroting. Schaalvergroting en meer eenheid in beheer gaan niet ten koste van het politiewerk op lokaal niveau. Sterker nog, met de voorgestelde wetswijziging wordt de verbinding tussen het lokale niveau en de politie versterkt (landelijk raamwerk en lokaal maatwerk).

Bij nationale politie staan burgers en agenten centraal. Agenten zullen moeten gaan merken dat het werk makkelijker wordt, burgers zullen moeten gaan merken dat de politiezorg beter wordt en het veiliger wordt.

In 2005 heeft de stuurgroep Evaluatie Politieorganisatie het politiebestel doorgelicht. Doel was de verworvenheden en de knelpunten van de huidige politieorganisatie in beeld te brengen, en te bezien of de politieorganisatie voldoende toekomstbestendig is en duurzaam borg staat voor een adequate politiezorg, met inachtneming van nationale, regionale en lokale prioriteiten of dat verdergaande aanpassingen van de politieorganisatie noodzakelijk zijn. Op 30 juni 2005 presenteerde de stuurgroep haar rapport «Lokaal verankerd, nationaal versterkt» met conclusies en aanbevelingen.4

Gelijktijdig met de evaluatie werd een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar mogelijke modellen voor beheer van de politie uitgevoerd. De bevindingen van dit onderzoek zijn neergelegd in het rapport »Beheer beheerst»5.

Uit de evaluatie bleek dat de organisatie en de werking van de politie onder meer dat de politie als organisatie te zeer verbrokkeld was, dat de samenwerking binnen de politie onvoldoende was en de politie als organisatie geen eenheid vormt. Er waren grote verschillen tussen de politiekorpsen in taakuitvoering en werkwijze en in beheersmatige aangelegenheden als de organisatie en de bedrijfsvoering van de politie. Er ontbrak een zogenoemd «dak op de regio’s» waarmee de ministers eenduidige afspraken kunnen maken. Bestuurlijk gezien signaleerde de stuurgroep het knelpunt dat de functie van het regionale college als bestuurlijk orgaan is uitgehold en werd gewezen op de marginale rol van de gemeenteraden en de zwakke democratische inbedding van het bestel.

De conclusie was dan ook dat een fundamentele wijziging van het politiebestel noodzakelijk was.

Het toenmalige kabinet deelde de opvattingen van de stuurgroep. Het trok de conclusie dat het regionale bestel en vooral het beheer van de politie niet zodanig waren ingericht dat de politie haar taken op een adequate en evenwichtige wijze kon verrichten. Door het beheer centraal te organiseren zou effectiever en efficiënter kunnen worden gewerkt, waardoor de kwaliteit van het politiewerk zou worden vergroot en capaciteit zou kunnen worden vrijgespeeld ten gunste van de operationele taken.

In een kabinetsstandpunt op hoofdlijnen werden de contouren voor een nieuw – landelijk – politiebestel geschetst.5 Kernpunten waren de eenheid van beheer en het meer in evenwicht brengen van de nationale, regionale en lokale belangen. Over dat kabinetsstandpunt is met de Tweede Kamer op 8 en 21 februari 2006 van gedachten gewisseld.7 Vervolgens is op 21 november 2006 het wetsvoorstel ingediend dat met deze nota van wijziging wordt gewijzigd.8

Het onderhavige wetsvoorstel voor een nationaal politiebestel moet de gesignaleerde knelpunten wegnemen en moet bijdragen aan een politie die in staat is beter invulling te geven aan de eisen die de maatschappij stelt. Nationale politie moet leiden tot meer ruimte voor de professional, minder bureaucratie, minder bestuurlijke drukte, een veiliger leefomgeving en een effectievere opsporing.

De veiligheid voor burgers en het werk van de agent staan centraal bij het vormgeven van de nationale politie. De burgers waar het gaat om een zo goed mogelijke politiezorg. Daartoe zal de politie dicht bij de burger moeten staan. De politie moet hen helpen hun directe omgeving veilig te houden en zal de overlast en veelvoorkomende criminaliteit met succes moeten aanpakken. Ook zal de politie de minder zichtbare, zware, de maatschappij ontwrichtende criminaliteit moeten aanpakken. De agenten mogen een organisatie verwachten waarin zij hun werk zo goed mogelijk kunnen doen. Een organisatie die flexibel en slagvaardig kan inspelen op de continu wijzigende veiligheidsproblemen. Een politiekorps waarin elke agent goed toegerust en opgeleid de straat op gaat. Waarin de professionele ruimte van de medewerkers groot is en de administratieve lasten beperkt zijn. Een politiekorps waarvan de onderdelen goed met elkaar samenwerken, een korps dat functioneert als één eenheid. Een politiekorps dat een goede democratische inbedding heeft en weinig bestuurlijke drukte met zich brengt.

De nationale politie moet haar basis dus hebben dicht bij de burger, in de wijk en in de gemeente. Om dat te borgen, worden in het bestel garanties ingebouwd, die ervoor zullen zorgen dat de politie nog meer dan nu het geval is, dichtbij de burger komt te staan.

Het gezag over de politie wijzigt niet. Dat geldt zowel voor het gezag op lokaal niveau als voor het gezag op landelijk niveau. De burgemeester blijft lokaal verantwoordelijk voor de aansturing van de politie bij het handhaven van de openbare orde en hulpverlening. De officier van justitie blijft de politie aansturen bij de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en taken ten dienste van de justitie. Om beide gezagdragers beter in staat te stellen om te sturen op het beleid en de inzet van de politie op lokaal niveau zal in de wet, naast de geldende gezagsverhoudingen, het volgende worden vastgelegd.

• Wettelijk wordt vastgelegd wat de functie van de lokale gezagsdriehoek is. In de driehoek overleggen de burgemeester en de officier van justitie tezamen met het hoofd van het territoriale onderdeel van de regionale eenheid binnen welker grondgebied de gemeente geheel of ten dele valt en zo nodig met de politiechef van de regionale eenheid over de taakuitvoering van de politie en over het beleid met betrekking tot de taakuitvoering.

• Ook wordt in de wet opgenomen dat in het driehoeksoverleg door de burgemeester en de officier van justitie op basis van het integraal veiligheidsplan, bedoeld in artikel 148a van de Gemeentewet, en op basis van de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie afspraken worden gemaakt over de inzet van de politie. De burgemeester heeft hiermee de mogelijkheid afspraken te maken over de bijdrage van de politie aan het door de gemeenteraad vastgestelde integraal veiligheidsplan, conform het voorstel van Wet regierol gemeenten.16 De afspraken over de inzet van de politie in een gemeente worden gemaakt tegen de achtergrond van de beschikbare politiecapaciteit, de prioriteiten uit het integraal veiligheidsplan, de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de overige taken ten dienste van de justitie en de door de minister voor de betreffende regionale eenheid vastgestelde doelstellingen ter verwezenlijking van de landelijke doelstellingen ten aanzien van de taakuitvoering door de politie.

• Tevens wordt in de wet vastgelegd dat voorafgaand aan de vaststelling van het regionale beleidsplan iedere burgemeester in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert, de gemeenteraad van die gemeente hoort over het ontwerpbeleidsplan.

Daarnaast wordt de positie van de gemeenteraad verder versterkt door in de wet vast te leggen dat de burgemeester verantwoording verschuldigd is aan de gemeenteraad over de uitoefening van zijn gezag over de politie.

Ook wordt wettelijk geregeld dat de aanwijzing van het lokale hoofd van een territoriaal onderdeel van een regionale eenheid, bedoeld in artikel 13, geschiedt na verkregen instemming van de burgemeester en de officier van justitie, behoudens indien naar het oordeel van de korpschef goed personeelsbeleid een aanwijzing als hoofd van een territoriaal onderdeel vergt.

Het wetsvoorstel voorziet in de oprichting van één landelijk politiekorps met rechtspersoonlijkheid. Met de oprichting van een landelijk politiekorps wordt de eenheid van de politie versterkt. Die grotere eenheid zal leiden tot een efficiënter en effectiever opererende politie die meer tijd besteedt aan haar operationele taken en daarmee een betere politiezorg realiseert. Het ene nationale korps plaatst een tiental hoogwaardige korps eenheden dat belast is met de uitvoering van de politietaak op regionaal niveau en één of meer op landelijk niveau. Het betreft door hun omvang robuuste eenheden die een steviger basis voor de specialistische politietaken bieden.

De regionale eenheden zullen zorg dragen voor de uitvoerende politietaken (bijvoorbeeld basispolitiezorg, opsporing) in hun gebied. Zij doen dat niet autonoom, maar binnen de context van het landelijk korps. De grenzen van deze regionale eenheden zijn congruent aan grenzen van de voorgenomen herziening van de gerechtelijke kaart.

De schaal van de indeling in tien regionale eenheden – in paragraaf 5.4 zal hierop nader worden ingegaan, is ook in het voordeel van de grensoverschrijdende politiesamenwerking, binnen het politiebestel een wezenlijke pijler die zorgvuldig dient te worden geborgd. Grenzen bijvoorbeeld thans negen zelfstandige politieregio’s aan Duitsland, in de voorgestane situatie zullen dat nog slechts drie regionale eenheden zijn, die bovendien onderdeel zijn van één korps. Met deze schaalvergroting zal het aantal aanspreekpunten voor de grensoverschrijdende samenwerking drastisch worden teruggebracht en zal sprake zijn van bundeling van expertise waar het deze samenwerking betreft. Dit zijn factoren die de grensoverschrijdende operationele samenwerking kwalitatief aanmerkelijk zullen kunnen verbeteren.

De landelijke eenheden worden belast met de uitvoering van de politietaak, zoals thans de nationale recherche. Zoals aangegeven wijzigt het gezag niet, ook niet het gezag over de landelijk georganiseerde taken.

Met de toedeling van de uitvoerende politietaken naar de landelijke respectievelijk de regionale eenheden wordt tevens gekomen tot herinrichting van de vele (meer dan 100) bovenregionale samenwerkingsverbanden in het regionale politiebestel. Gekomen zal worden tot een eenduidige toedeling van de taken, zoals bijvoorbeeld belegd bij de huidige Bovenregionale Recherche Teams, naar het regionale dan wel het landelijke niveau.

De nationale politie kent op regionaal niveau geen zelfstandige onderdelen met eigen bevoegdheden op het terrein van beheer. Daarmee worden de regionale korpsbeheerders en de regionale colleges overbodig. De vereenvoudiging van de structuur en het bestuur van de politieorganisatie leidt tot een reductie van de bestuurlijke drukte ten aanzien van de politie.

Op regionaal niveau zal er wel structureel overleg plaatsvinden tussen de gezagsdragers over de politie. In de wet zal hiertoe geen regionaal orgaan worden opgenomen. Wel wordt in de wet geregeld dat de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert tezamen met de hoofdofficier van justitie ten minste eenmaal in de vier jaar het beleidsplan en jaarlijks een jaarverslag vaststellen voor de regionale eenheid. Het regionale beleidsplan bevat in ieder geval de verdeling van de voor de regio beschikbare politiesterkte over de onderdelen van de regionale eenheid, rekening houdende met het belang van een goede vervulling van de politietaak in alle betrokken gemeenten. Voorafgaand aan de vaststelling van het regionale beleidsplan hoort iedere burgemeester in het gebied van de regionale eenheid de eigen gemeenteraad over het ontwerpbeleidsplan. Hiermee wordt de lokale inbedding van de nationale politie verder benadrukt en versterkt.

De wijze waarop het beleidsplan tot stand komt, is niet in de wet voorgeschreven teneinde maatwerk toe te laten. Het ligt, gelet op zijn bijzondere in het voorstel van de wet opgetekende positie, in de rede dat de regioburgemeester het initiatief neemt tot het opstellen van het beleidsplan. De regioburgemeester is een nieuwe figuur in het politiebestel. Het betreft de burgemeester van de gemeente met het hoogste aantal inwoners in het gebied waarin de regionale eenheid haar politietaak uitvoert. Omdat politiecapaciteit per definitie schaars is en het regionale beleidsplan met de voor de regionale eenheid beschikbare sterkte en middelen moet kunnen worden gerealiseerd, is denkbaar dat bij het overleg over de verdeling van de voor de regio beschikbare capaciteit geschillen ontstaan tussen de gezagsdragers onderling. Als het bij de vaststelling van het regionale beleidsplan niet lukt overeenstemming te bereiken, stelt de regioburgemeester in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie het beleidsplan vast. Indien de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie niet met elkaar tot overeenstemming kunnen komen over het beleidsplan, legt de regioburgemeester dit verschil van zienswijze schriftelijk voor aan de minister die alsdan beslist. De regioburgemeester brengt het beleidsplan in overeenstemming met de beslissing van de minister.

Tegen het besluit tot vaststelling van het beleidsplan kan een betrokken burgemeester beroep instellen bij de minister. Deze beoordeelt of het beleidsplan op onaanvaardbare wijze afbreuk doet aan het belang van een goede vervulling van de politietaak in de betreffende gemeente. De regioburgemeester brengt het beleidsplan in overeenstemming met het besluit van de minister zonder dat hiervoor de instemming van de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie noodzakelijk is.

Het landelijke politiekorps zal, op grond van artikel 25 van het wetsvoorstel, bestaan uit:

– regionale eenheden (dat zullen er tien zijn), belast met de uitvoering van de politietaak,

– een of meer bij ministeriële regeling aan te wijzen landelijke eenheden, belast met de uitvoering van de politietaak en

– een of meer bij ministeriële regeling aan te wijzen ondersteunende diensten.

Opdat de minister ten volle inhoud kan geven aan zijn verantwoordelijkheid is het van belang dat er heldere en eenduidige inlichtingen- en verantwoordingslijnen van de korpschef naar de minister bestaan en dat de minister over adequate sturingsinstrumenten beschikt (zie paragraaf 4.5).

De korpschef is gehouden de minister tijdig, gevraagd en ongevraagd alle inlichtingen te geven die de minister nodig heeft om inhoud te kunnen geven aan zijn taak (artikel 32). De inlichtingenplicht van de korpschef jegens de minister omvat tevens het geven van de nodige uiteenzettingen en het afleggen van verantwoording over keuzes die hij heeft gemaakt en beslissingen die hij heeft genomen. Dit kan in voorkomende gevallen aanleiding zijn voor de minister om gebruik te maken van sturingsinstrumenten die hem ter beschikking staan. Zo kan de minister algemene en bijzondere aanwijzingen geven (artikel 31). Bij de hier bedoelde aanwijzingen aan de korpschef gaat het om een normaal sturingsinstrument voor de minister. Dit is anders in de bestaande bestuurlijke verhoudingen binnen het regionale politiebestel, waar aanwijzingen van de minister aan de korpsbeheerder als een «ultimum remedium» worden gezien. Dit instrumentarium, bezien in samenhang overigens met de andere (al dan niet regelgevende) bevoegdheden van de minister, maakt de korpschef zonder enig voorbehoud volstrekt ondergeschikt aan de minister.

De korpschef stelt jaarlijks de het ontwerp van de begroting en de meerjarenraming, het beheersplan, het ontwerp van de jaarrekening en het jaarverslag voor de politie op. Het beheersplan bevat het beleid op het terrein van het beheer. De ministeriële verantwoordelijkheid komt tot uitdrukking door de vaststelling van deze stukken door de minister (artikelen 34, 35 en 37).

De taken van de korpschef zijn meer uitgebreid beschreven in paragraaf 7.3 van het algemene deel van deze toelichting.

De korpschef wordt benoemd bij koninklijk besluit op voordracht van de Minister van Veiligheid en Justitie nadat de regioburgemeesters en het College van procureurs-generaal in de gelegenheid zijn gesteld hierover advies uit te brengen. De benoeming geldt voor een periode van zes jaar. Na ommekomst van deze periode kan de korpschef telkens worden herbenoemd voor een periode van drie jaar.

De korpschef is een ambtenaar van politie. Het is vanzelfsprekend dat de korpschef afkomstig is uit de politie dan wel een politieachtergrond heeft. Kennis en ervaring met de politieprofessie is van groot belang om adequaat leiding te geven aan de politieorganisatie.

Het voorgestelde landelijke politiekorps bestaat uit tien regionale eenheden en één of meer landelijke eenheden, belast met de uitvoering van de politietaak, en daarnaast uit één of meer ondersteunende diensten. Hiermee wordt beoogd te komen tot een grotere eenheid, meer professionaliteit van de politie, meer doelmatigheid en vermindering van de kwetsbaarheid van met name de specialistische taken.

De tien regionale eenheden zullen zorg dragen voor de uitvoerende politietaken (bijvoorbeeld basispolitiezorg, opsporing) in hun gebied.

Voor de eenheid van het landelijke korps is het wenselijk om de organisatie van het korps compact te houden en niet in te veel onderdelen op te splitsen. Ervaring heeft bovendien geleerd dat de huidige schaal van de politieregio’s te klein is om volledig zelfstandig te voorzien in noodzakelijke specialismen. Het gaat hierbij veelal om specialismen op het terrein van de strafrechtelijke rechtshandhaving die onder het gezag staan van de officier van justitie. In het huidige regionale politiebestel is een belangrijk deel van deze specialistische taken daarom ondergebracht bij zeven bovenregionaal georganiseerde teams en het Korps landelijke politiediensten. Een grotere schaal dan die van de huidige politieregio’s is daarom wenselijk.

Met deze constatering is ook een grotere schaal nodig dan de veiligheidsregio’s, die immers gelijk zijn aan de huidige politieregio’s. Van belang is om bij het gewenste schaalniveau van de territoriale onderdelen van de regionale politie-eenheden de territoriale buitengrenzen congruent te houden met de veiligheidsregio’s.

Aansluiting bij de herziene gerechtelijke kaart ligt vervolgens in de rede. Door aansluiting te zoeken bij de herziene gerechtelijke kaart komen er tien robuuste regionale eenheden, waarmee een stevige basis voor de specialistische politietaken ontstaat. Door de herpositionering van de huidige landelijke en bovenregionale taken in de nieuwe regionale en landelijke eenheden kan de bovenregionale laag uit het politiebestel verdwijnen. Dit betekent een verdere vereenvoudiging van de organisatie en de aansturing van de politie, hetgeen zal leiden tot een efficiëntere taakuitvoering met meer slagkracht. Door de één op één congruente indeling van de politie en het openbaar ministerie zal ook de samenwerking tussen de politie en het openbaar ministerie eenvoudiger worden.

Al met al leidt het gekozen uitgangspunt van de één op één congruentie met de gerechtelijke kaart naar onze overtuiging tot de best denkbare indeling van de nationale politie in een beperkt aantal robuuste regionale eenheden. Daarbij is onder meer gekeken naar aspecten van eenheid, sterkte, doelmatigheid en effectiviteit van de regionale eenheden alsook naar aspecten van besturing en aansturing van de politie, samenwerking met veiligheidspartners alsook de bestaande samenwerkingsstructuren en geografische en culturele samenhang.

De indeling in tien regionale eenheden heeft geen nadelig effect op de invloed die de lokale bestuurders hebben op de politie. Het lokale gezag blijft immers ongewijzigd en de wet bouwt waarborgen in voor de versterking van de lokale inbedding (zie paragraaf 5).

De vorming van de nationale politie met daarbinnen de tien regionale eenheden vraagt wel om een aanpassing van de relatie tussen de politieorganisatie en de veiligheidsregio’s. De politie moet en zal uiteraard haar bijdrage blijven leveren aan de taken van de veiligheidsregio’s, zowel in de koude als warme fase. In paragraaf 5.4 wordt hier in meer detail op ingegaan.

Taken en bevoegdheden van de minister op het terrein van de taakuitvoering.

– De minister kan de commandant van de KMar algemene en bijzondere aanwijzingen geven ter zake van bepaalde politietaken van de Koninklijke marechaussee (artikel 4).

– De minister kan in overeenstemming met de minister van Defensie regels geven over de samenwerking van de politie met de KMar (artikel 5).

– Bij algemene maatregel van bestuur wordt een ambtsinstructie voor de politie en voor de KMar opgesteld (artikel 9).

– Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld omtrent maatregelen waaraan rechtens van hun vrijheid beroofde personen met het oog op hun insluiting kunnen worden onderworpen (artikel 9).

– De minister kan objecten en diensten aanwijzen waarvan bewaking of beveiliging door de politie noodzakelijk is (artikel 16).

– De minister stelt, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, ten minste eenmaal in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen vast ten aanzien van de taakuitvoering door de politie (artikel 18).

– De minister stelt, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, met inachtneming van de omstandigheden van de betrokken eenheid, ten minste eenmaal in de vier jaar voor iedere regionale en landelijke eenheid, de doelstellingen vast ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen ten aanzien van de taakuitvoering door de politie (artikel 20).

– Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld omtrent de vereisten voor een goede taakuitvoering door de politie en de eisen met betrekking tot de bekwaamheid van ambtenaren van de politie (artikel 21).

– De minister stelt het jaarverslag vast (artikel 37).

– De minister kan de regioburgemeester aanwijzingen geven, indien het regionale beleidsplan onvoldoende waarborg biedt dat de voor de betreffende regionale eenheid vastgestelde doelstellingen ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen verwezenlijkt zullen worden (artikel 40).

– Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gesteld van de werkzaamheden van de landelijke eenheden (artikel 42).

– De minister kan de politieambtenaren van een landelijke eenheid voor zover het de uitoefening van specifiek in de wet genoemde taken gaat, algemene en bijzondere aanwijzingen over de taakuitvoering geven. Idem aan politieambtenaren van een regionale eenheid respectievelijk de commandant van de KMar, indien die onderdelen bijstand verlenen aan een landelijke eenheid (artikel 43).

– De minister kan de korpschef opdragen zo nodig alsnog in bijstand te voorzien indien de korpschef eerder een daartoe strekkende verzoek van een burgemeester of officier van justitie geheel of gedeeltelijk heeft geweigerd (artikel 56).

– De minister beslist op het beroep, ingesteld door een burgemeester tegen het besluit tot vaststelling van het regionale beleidsplan (artikel 39).

– De minister bepaalt, na overleg met de minister van Defensie, of de KMar of een ander krijgsmachtonderdeel bijstand zal verlenen aan de politie en op welke wijze dat zal geschieden (artikelen 57, 58).

– De minister wijst, samen met de minister van Defensie, de bijzondere onderdelen van de politietaak aan waarmee de bijzondere bijstandseenheden zullen worden belast. De minister beslist over de (wijze van) inzet van deze eenheden (artikel 59).

Bevoegdheden van de minister op het terrein van het beheer.

– Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over de bewapening, de uitrusting en de kleding van de politie (artikel 22).

– Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gegeven over informatie- en communicatievoorzieningen en informatiebeveiliging (artikel 23).

– Bij ministeriële regeling worden regels gesteld over het beheer van de politie door de korpschef (artikel 30).

– De minister stelt jaarlijks ten laste van de begroting van zijn ministerie bijdragen ter beschikking aan de politie (artikel 33).

– De minister stelt jaarlijks een begroting en een meerjarenraming, alsmede een jaarrekening voor de politie vast (artikelen 34 en 35).

– De minister geeft bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels over de verdeling van sterkte en middelen over de onderdelen van de politie (artikel 36).

– De minister stelt het beheersplan en het jaarverslag vast (artikel 37).

Algemene bevoegdheden van de minister ten aanzien van de korpschef.

– De korpschef wordt bij koninklijk besluit op voordracht van de minister, benoemd, geschorst en ontslagen. Over de benoeming worden het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen. Hetzelfde geldt ten aanzien van de bij ministeriële regeling aan te wijzen ambtenaren van politie die deel uitmaken van de leiding van de politie (artikel 28).

– Bepaalde privaatrechtelijke rechtshandelingen behoeven de instemming van de minister (artikel 29).

– De minister kan de korpschef algemene en bijzondere aanwijzingen geven met betrekking tot de uitoefening van diens taken en bevoegdheden (artikel 31).

– De korpschef verstrekt de minister, gevraagd en ongevraagd, de voor de uitoefening van zijn taak benodigde inlichtingen (artikel 32).

– De minister kan inzage vorderen van gegevens en bescheiden, voor zover dat voor de uitoefening van zijn taak redelijkerwijs nodig is (artikel 32).

In dit onderdeel van de memorie van toelichting komt de lokale inbedding bij de nationale politie aan bod. In de eerste plaats wordt het gezag over de politie belicht. Vervolgens wordt ingegaan op het regionale overleg van burgemeesters en de hoofdofficier van justitie over het regionale beleid op het terrein van de taakuitvoering en de verdeling van de beschikbare politiesterkte over de onderdelen van de regionale eenheid. Daarna wordt ingegaan op de rol van de regioburgemeester. Tenslotte komt de rol van de gemeenteraad aan de orde.

De lokale inbedding van de politie is al sinds jaar en dag een basiswaarde van het politiebestel. Politiezorg moet rekening houden met lokale bijzonderheden en eigenaardigheden. De politieman op de straat moet politiezorg bieden die de burgers, vertegenwoordigd door de gemeenteraad, nodig vinden. In de ene gemeente betekent dat wellicht extra inzet op het verminderen van de overlast door jongeren, terwijl het in een andere gemeente betekent dat er op plaatsen waar veel uitgaansgelegenheden geconcentreerd zijn preventief wordt gefouilleerd. De lokale inbedding van de politieorganisatie is één van de verworvenheden van het huidige bestel die behouden moet blijven en zelfs moet worden versterkt. Die verworvenheid wordt behouden door het lokale gezag over de politie ongemoeid te laten en verder versterkt door de rol van de lokale driehoek en de gemeenteraad bij de aansturing van de politie te vergroten.

Gezag kan gedefinieerd worden als «de beslissingsbevoegdheid over de inzet en het optreden van de politie». Gezag uit zich ook in de politieke verantwoordelijkheid voor het optreden van de politie; de burgemeester jegens de gemeenteraad en de Minister van Veiligheid en Justitie – politiek verantwoordelijk voor het handelen van de officier van justitie – jegens het parlement.

De burgemeester behoudt het gezag wat betreft de handhaving van de openbare orde en hulpverlening. De officier van justitie behoudt het gezag wat betreft de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en, tenzij in enige wet anders is bepaald, met betrekking tot de taken verricht ten dienste van de justitie. Dit is bijvoorbeeld het geval in de Vreemdelingenwet 2000 op grond waarvan het gezag over de politie en de KMar met betrekking tot de daar genoemde taken berust bij de Minister voor Immigratie en Asiel. Dit voorstel brengt geen wijzigingen aan in het gezag over de politie.

Om de band tussen politie en lokaal gezag sterker te maken en beide lokale gezagsdragers beter in staat te stellen om te sturen op het beleid en inzet van de politie in de gemeenten, wordt in de wet, naast de geldende gezagsverhoudingen, het volgende vastgelegd.

• Wettelijk wordt vastgelegd wat de functie van de lokale gezagsdriehoek is. In de driehoek overleggen de burgemeester en de officier van justitie tezamen met het hoofd van het territoriale onderdeel van de regionale eenheid binnen welker grondgebied de gemeente geheel of ten dele valt en zo nodig met de politiechef van de regionale eenheid over de taakuitvoering én over het beleid met betrekking tot de taakuitvoering. Dit overleg wordt aangeduid als het driehoeksoverleg. Het driehoeksoverleg vindt in beginsel op gemeentelijk niveau plaats. Het is, als de betrokken gezagsdragers daarmee instemmen, mogelijk dat het driehoeksoverleg op hoger niveau wordt gevoerd door de betrokken gezagsdragers en het hoofd van het territoriale onderdeel van politie. Dat is onder de huidige wetgeving ook zo. De gezagsverhoudingen wijzigen daarbij vanzelfsprekend niet.

• In de wet wordt opgenomen dat in het driehoeksoverleg door de burgemeester en de officier van justitie afspraken worden gemaakt over de inzet van de politie ten behoeve van de handhaving van de openbare orde en de hulpverlening respectievelijk ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie. De afspraken over de inzet van de politie in de gemeente worden door de burgemeester en de officier van justitie gemaakt op basis van het integraal veiligheidsplan en de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie. Dit alles tegen de achtergrond van de beschikbare sterkte en de voor die regionale eenheid vastgestelde doelstellingen ter verwezenlijking van de landelijke doelstellingen. Het integraal veiligheidsplan bevat het lokale veiligheidsbeleid. Dit plan wordt conform het voorstel van Wet regierol gemeenten eens in de vier jaar vastgesteld door de gemeenteraad en vormt het beleidskader voor alle bij veiligheid betrokken gemeentelijke organisaties en instellingen. De politie is hierbij één van de belangrijkste partners. De afspraken die de burgemeester en de officier van justitie in de driehoek maken kunnen bijvoorbeeld gaan over onder meer de prioriteiten voor de inzet van de politie in de gemeente, de te behalen doelen door de politie, het dienstverleningsniveau van politie aan burgers, zoals aangiftemogelijkheden, (tijden van) bereikbaarheid en beschikbaarheid, de bestrijding van criminaliteit, samenwerking met toezichts- en handhavingsdiensten en private partijen en informatie-uitwisseling. Door hierover afspraken te maken krijgt de burgemeester een instrument in handen waarmee hij vanuit zijn gezagsrol concreter richting kan geven aan de inzet van de politie in zijn gemeente en tevens een betere verbinding kan leggen tussen de inzet van de politie en het lokale veiligheidsbeleid. Dit moet ook leiden tot een versterking van de regierol van de gemeente en een verbeterde samenwerking van de politie met andere veiligheidspartners op lokaal niveau, zoals beoogd in eerdergenoemd wetsvoorstel Regierol gemeenten.

• Ten slotte wordt in artikel 46, eerste lid, wettelijk geregeld dat de aanwijzing van het lokale hoofd van een territoriaal onderdeel van een regionale eenheid, bedoeld in artikel 13, geschiedt na verkregen instemming van de burgemeester en de officier van justitie. Het spreekt voor zich dat hierbij geen afbreuk kan worden gedaan aan de verantwoordelijkheid van de korpschef voor het personeelsbeleid, zodat is voorzien in een uitzondering in het geval naar het oordeel van de korpschef goed personeelsbeleid een bepaalde aanwijzing als hoofd van een territoriaal onderdeel vergt.

Relatie gezag-beheer.

Voor de inrichting van het huidige politiebestel is het onderscheid tussen gezag en beheer bepalend. Dit is niet anders in het bestel dat met het onderhavige wetsvoorstel voor ogen staat. De gezagsdragers – de burgemeester en de officier van justitie – zijn verantwoordelijk voor het optreden van de politie in hun ambtsgebied. Zij kunnen de politie ter zake aanwijzingen geven en bepalen – in onderling overleg – voor welke taken en met welke intensiteit de politie wordt ingezet. Het is aan degene die belast is met het beheer zodanige organisatorische maatregelen te treffen dat de gezagsdragers optimaal inhoud kunnen geven aan hun verantwoordelijkheid. In dit opzicht is beheer een afgeleide functie van gezag: beheer volgt gezag. Dit betekent dat het beleid dat de gezagsdragers – uiteraard met inachtneming van de landelijk vastgestelde doelstellingen – wensen te voeren bepalend is voor de allocatie van middelen, terwijl de (beperkte) beschikbaarheid van die middelen grenzen stelt aan de mogelijkheden die de gezagsdragers hebben. Indien blijkt dat de vraag (gezag) het aanbod (beheer) overtreft, is het aan de gezagsdragers om keuzes te maken en prioriteiten te stellen. De beheerder is verantwoordelijk voor het scheppen van de randvoorwaarden die de politie in staat stellen te voldoen aan de door de gezagsdragers geformuleerde prioriteiten.

Het voorgestelde nationale politiebestel kent op regionaal niveau geen zelfstandige onderdelen met een eigen rechtspersoonlijkheid. Daardoor zijn in dit nationale politiebestel de regionale korpsbeheerders en de regionale colleges overbodig. Dit leidt tot een aanzienlijke reductie van de bestuurlijke drukte ten aanzien van de politie.

Wel wordt op regionaal niveau voorzien in overleg tussen de lokale gezagsdragers over de politie. In de wet zal hiertoe geen regionaal orgaan worden opgenomen. Wel wordt in de wet geregeld (artikel 39) dat de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie ten minste eenmaal in de vier jaar het beleidsplan en jaarlijks een jaarverslag vaststellen voor de regionale eenheid.

Voor de afstemming tussen een deel van de burgemeesters over het regionale beleidsplan (ter voorbereiding op de vaststelling ervan conform artikel 39) kan de schaal van de veiligheidsregio worden benut. Dit ligt met name in de rede omdat de meeste regionale eenheden uit meerdere veiligheidsregio’s (en dus uit veel gemeenten) bestaan. De veiligheidsregio is een verband op het terrein van fysieke veiligheid en rampen- en crisesbeheersing waarbinnen veel ervaring is opgedaan met bestuurlijke afstemming en waar derhalve ook afstemming kan plaatsvinden over veiligheidsvraagstukken in den brede. Dit is in sommige regio’s al gangbaar. Wij zien dat als een goede ontwikkeling.

De wijze waarop het overleg over het regionaal beleidsplan wordt vormgegeven, wordt evenwel niet in de wet voorgeschreven teneinde maatwerk toe te laten. In de nieuwe situatie bestaat er immers nog steeds een zekere variatie in de omvang van de nieuwe regionale politie-eenheden en het aantal gemeenten daarin.

Ook wordt niet wettelijk geregeld dat de regionale politiechef een rol heeft in het overleg tussen de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie. Wel ligt het in de rede dat de regionale politiechef bij dit overleg aanwezig is in de rol van adviseur.

Het beleidsplan van de regionale eenheid bevat in ieder geval de verdeling van de voor de regio beschikbare politiesterkte over de onderdelen van de regionale eenheid, rekening houdende met het belang van een goede vervulling van de politietaak in alle betrokken gemeenten. Daarnaast zal het beleidsplan prioriteiten en doelstellingen voor de regionale eenheid bevatten. Tot die doelstellingen behoren in ieder geval de door de minister vastgestelde doelstellingen ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen. Daarnaast is het voor de handliggend om in het beleidsplan in te gaan op bovenlokale integrale veiligheidsvraagstukken zoals de aanpak van criminaliteit, problematiek op het gebied van jeugd en veiligheid, de aanpak van drugs en dergelijke. Verder is het voor de hand liggend de gewenste prestaties van de politie in het regionale beleidsplan op te nemen, om gezagsdragers, conform hun rol, in staat te stellen meer te sturen op gewenste prestaties. Tevens is van belang om een verbinding te leggen met de veiligheidsregio’s en de activiteiten van de politie met betrekking tot rampenbestrijding en crisisbeheersing. Voorafgaand aan de vaststelling van het beleidsplan worden de gemeenteraden in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert, door de betrokken burgemeester gehoord over ontwerp van het regionale beleidsplan.

Vaststelling van het regionale beleidsplan geschiedt bij unanimiteit van stemmen. Nadrukkelijk is niet gekozen voor meerderheidsbesluitvorming omdat daarbij de stem van burgemeesters die niet instemmen met het vaststellen van het regionale beleidsplan, zou kunnen worden «gesmoord» door een meerderheid. Bij de voorgestelde procedure van unanieme besluitvorming kan een individuele burgemeester zijn «lokale belang» krachtig onder de aandacht brengen van de overige burgemeesters en de hoofdofficier van justitie. Het gezamenlijke belang is tot een voor alle partijen aanvaardbaar beleidsplan te komen, niet om tot een beleidsplan te komen waarvoor slechts een meerderheid nodig is. Dat maakt dat ook minderheidsstandpunten worden gehoord en eerder tot een voor alle betrokkenen acceptabel beleidsplan, waarvoor breed draagvlak bestaat, tot stand komt.

Omdat politiecapaciteit per definitie schaars is, is denkbaar dat bijvoorbeeld over de verdeling van de voor de regio beschikbare capaciteit geschillen ontstaan tussen de gezagsdragers onderling. Kan geen unanimiteit worden bereikt, dan stelt de regioburgemeester het beleidsplan vast in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie. Indien de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie niet met elkaar tot overeenstemming kunnen komen over het beleidsplan, legt de regioburgemeester dit verschil van zienswijze schriftelijk voor aan de minister die alsdan beslist. De regioburgemeester brengt het beleidsplan in overeenstemming met de beslissing van de minister.

Tegen het besluit tot vaststelling van het beleidsplan kan een betrokken burgemeester beroep instellen bij de minister. Deze beoordeelt of het beleidsplan op onaanvaardbare wijze afbreuk doet aan het belang van een goede vervulling van de politietaak in de betreffende gemeente. Op deze manier wordt voorkomen dat de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie een te grote stempel kunnen drukken op de vaststelling van het regionale beleidsplan. Het is daarnaast een instrument om de gewenste versterking van de positie van de burgemeesters te bewerkstelligen. Het dwingt immers te komen tot een voor alle burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie aanvaardbaar regionaal beleidsplan.

Op het moment dat er zich een incidenteel probleem voordoet (bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd waarbij rellen verwacht worden of bijvoorbeeld een sterke toename van woninginbraken in een gemeente) waarvoor naar mening van de lokale gezagsdragers tijdelijk extra politie-inzet nodig is, is het aan de lokale gezagsdragers, de burgemeester en de officier van justitie, om hierover afspraken te maken. Evenals nu al het geval is, zal eerst bezien worden of binnen de lokaal beschikbare sterkte tot een afdoende oplossing kan worden gekomen. Als dit niet het geval is, kan de burgemeester dan wel de officier van justitie bijstand vragen. Hiertoe dient de burgemeester of de officier van justitie een verzoek in bij de korpschef (artikel 56). Dat verzoek doet hij evenwel (behoudens in spoedeisende gevallen) pas nadat hij de regioburgemeester in de gelegenheid heeft gesteld over dat verzoek zijn zienswijze te geven. In deze fase kan de regioburgemeester een bemiddelende rol tussen de regionale gezagsdragers vervullen, die er op is gericht het capaciteitsprobleem binnen de regionale eenheid op te lossen en een verzoek om bijstand overbodig te maken.

Indien het verzoek om bijstand door de korpschef geheel of gedeeltelijk wordt afgewezen, kunnen de burgemeester respectievelijk de officier van justitie de minister verzoeken de korpschef op te dragen alsnog in de gevraagde bijstand te voorzien.

Per 1 oktober 2010 is de Wet op de Veiligheidsregio’s (Wvr) in werking getreden. Alle veiligheidsregio’s zijn volop doende invulling te geven aan de eisen die de nieuwe wet stelt. Deze ontwikkeling moet verder worden doorgezet, de veiligheidsregio is immers ingesteld om burgers beter te beschermen tegen de risico’s van brand, rampen en crises en om de burger betere hulpverlening en nazorg te kunnen geven na een brand, ramp of crisis.

De vorming van de nationale politie met daarbinnen de tien regionale eenheden vraagt om een aanpassing van de relatie tussen de politieorganisatie en de veiligheidsregio’s. De politie moet en zal uiteraard haar bijdrage blijven leveren aan de taken van de veiligheidsregio’s, zowel in de koude als warme fase. Bijvoorbeeld door het aanleveren van informatie ten behoeve van de planvorming of deelname aan multidisciplinaire oefeningen. De politie heeft de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet om haar bijdrage aan de veiligheidsregio te versterken en daardoor een volwaardige deelnemer te zijn binnen de veiligheidsregio. Het is essentieel dat er heldere afspraken zijn over de manier waarop de multidisciplinaire samenwerking op het terrein van de rampen- en crisisbeheersing wordt vormgegeven. Deze afspraken bestonden al in de oude setting en worden derhalve vertaald naar de nieuwe in de invoerings- en aanpassingswet bij dit voorstel. Concreet gaat het bij de samenwerking formeel om de volgende punten:

• Het bestuur van de veiligheidsregio stemt het beleidsplan van de veiligheidsregio af met (onder meer) het beleidsplan van de regionale eenheid. Dit neemt niet weg dat bij het opstellen van het beleidsplan van de regionale eenheid, ook het beleidsplan van de veiligheidsregio als input zal worden gebruikt.

• Het bestuur van de veiligheidsregio nodigt voor de vaststelling van het risicoprofiel in ieder geval de daartoe aangewezen ambtenaar van de politie uit en de desbetreffende hoofdofficier van justitie – zijnde de hoofdofficier van justitie of een door hem daartoe aangewezen plaatsvervangend hoofdofficier van justitie of officier van justitie namens hem – uit. De politie heeft hier een adviserende rol die overigens niet slechts op uitnodiging moet worden ingevuld maar ook uit eigen initiatief.

• Het bestuur van de veiligheidsregio, de korpschef en de desbetreffende hoofdofficier van justitie sluiten een convenant met het oog op de samenwerking bij branden, rampen en crises.

• Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gesteld over de samenwerking tussen veiligheidsregio’s en tussen de veiligheidsregio’s en de politie en de KMar.

• Het bestuur van de veiligheidsregio heeft de beschikking over een gemeenschappelijke meldkamer die is ingesteld en in stand wordt gehouden door het bestuur of het bestuur van een andere veiligheidsregio ten behoeve van de brandweertaak, de geneeskundige hulpverlening, het ambulancevervoer en de politietaak, met dien verstande dat de korpschef zorg draagt voor het in stand houden van de meldkamer politie, als onderdeel van de meldkamer.

Het bestuur van de veiligheidsregio benoemt de directeur van de meldkamer na overleg met de politie. Essentieel voor de effectieve actie en pro-actie op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing is dat er een goede verbinding is tussen bestuur en politie. Net als dat het voor de politie essentieel is te weten wie bestuurlijke doorzettingsmacht heeft in de «warme fase», is het voor het bestuur, en in bijzonder voor de voorzitter veiligheidsregio, essentieel om te weten wie voor hen bij de politie het aanspreekpunt met voldoende mandaat is. Het is aan de korpschef om er voor zorg te dragen dat een goede afstemming tussen de politie en de veiligheidsregio’s tot stand kan komen. Het gaat hierbij niet alleen om een goede afstemming van de territoriale onderverdeling van de regionale eenheden op de indeling van de veiligheidsregio’s. Er dient ook helderheid te bestaan over de vraag welke politiefunctionaris aanspreekpunt is voor de afzonderlijke veiligheidsregio’s.

In de wet zal worden opgenomen dat voorafgaand aan de vaststelling van het beleidsplan iedere burgemeester van een gemeente in het gebied waarin de regionale eenheid zijn taak uitvoert de gemeenteraad van die gemeente hoort over het ontwerpbeleidsplan. De prioriteiten en de doelstellingen voor de regionale eenheid, zoals die worden vastgelegd in het regionale beleidsplan, dienen immers rekening te houden met het belang van een goede vervulling van de politietaak in alle betrokken gemeenten. De raad kan de burgemeester ingevolge artikel 180 Gemeenteraad ter verantwoording roepen over zijn inbreng bij de afstemming over het ontwerpbeleidsplan en de wijze waarop hij daarbij de wensen van de raad heeft betrokken.

Overigens wordt op deze plaats opgemerkt dat de burgemeester zich in de afstemming tussen de gezagsdragers op regionaal niveau niet alleen dient te richten op het belang van goede politiezorg in zijn gemeente maar ook op het belang van goede politiezorg in het gehele gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert.

Aangezien er geen wijzigingen in de gezagsverantwoordelijkheid van de burgemeester zijn aangebracht, blijft de gemeenteraad het orgaan waaraan de burgemeester verantwoording aflegt over het optreden van de politie ter handhaving van de openbare orde en hulpverlening.

Om dit te benadrukken wordt in de wet expliciet vastgelegd dat de burgemeester verantwoording verschuldigd is aan de gemeenteraad over de uitoefening van zijn gezag over de politie. De Raad van State heeft in zijn advies op het wetsvoorstel tot wijziging van de Politiewet 1993 ter versterking van de samenwerking en het gemeenschappelijk functioneren van de politie ook deze suggestie gedaan. Hoewel het strikt genomen in formele zin niet nodig is om deze verantwoordingsplicht over het gezag richting de gemeenteraad in de politiewet vast te leggen (op grond van artikel 180, eerste lid, van de Gemeentewet is de burgemeester immers al verantwoording verschuldigd over het door hem gevoerde bestuur), wordt er mede gelet op het advies van de Raad van State belang aan gehecht om hieraan in dit wetsvoorstel een bepaling te wijden. Dit vanuit de verwachting dat dit bijdraagt aan het meer in de praktijk brengen van deze verantwoording richting de gemeenteraad. Uiteraard is het hierbij van belang dat de gemeenteraden zich in dit opzicht actief opstellen en waar nodig zelf het initiatief nemen om de burgemeester over het door hem uitgeoefende gezag over de politie ter verantwoording te roepen.

De burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie stellen ten minste eenmaal in de vier jaar, binnen de voor die regionale eenheid beschikbare sterkte en middelen, het beleidsplan voor de regionale eenheid vast (artikel 39). In het beleidsplan, dat in ieder geval de verdeling van de beschikbare politiesterkte over de onderdelen van de regionale eenheid omvat, is aangegeven hoe de door de minister vastgestelde doelstellingen ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen voor die eenheid zullen worden gerealiseerd. Daarnaast is het voor de hand liggend om in het beleidsplan in te gaan op bovenlokale veiligheidsvraagstukken zoals de aanpak van criminaliteit, problematiek op het gebied van jeugd en veiligheid, de aanpak van drugs en dergelijke. Tevens is van belang om een verbinding te leggen met de veiligheidsregio’s en de activiteiten van de politie met betrekking tot rampenbestrijding en crisisbeheersing.

Het regionale beleidsplan, houdt rekening met het belang van een goede vervulling van de politietaak in alle betrokken gemeenten. Hiertoe kunnen de integrale veiligheidsplannen uit de gemeenten die liggen in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert als uitgangspunt dienen. Deze integrale veiligheidsplannen worden, overeenkomstig het voorstel van Wet regierol gemeenten (32 459), eens in de vier jaar vastgesteld door de gemeenteraad. Gelet op de doorwerking van het gemeentelijke beleid in het politiebeleid is het wenselijk dat de beleidscycli voor de politie en de gemeenten zodanig op elkaar worden afgestemd dat het integrale veiligheidsplannen kort na de vaststelling kunnen doorwerken bij het opstellen van het regionaal beleidsplan politie. Een en ander geldt natuurlijk ook voor het beleid van het openbaar ministerie. Teneinde de ruimte voor maatwerk in de regionale eenheden zo groot mogelijk te houden bevat het wetsvoorstel geen voorschriften over de procedure en de wijze waarop de lokale beleidswensen ten behoeve van het regionale beleidsplan dienen te worden ingebracht.

Voorafgaand aan de vaststelling van het regionale beleidsplan hoort iedere burgemeester in het gebied van de regionale eenheid de eigen gemeenteraad over het ontwerpbeleidsplan. Hiermee wordt de lokale inbedding van de politie verder benadrukt en versterkt.

Vaststelling van het regionale beleidsplan geschiedt bij unanimiteit van stemmen. Kan geen unanimiteit worden bereikt, dan stelt de regioburgemeester het beleidsplan vast in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie. Indien de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie niet met elkaar tot overeenstemming kunnen komen over het beleidsplan, legt de regioburgemeester dit verschil van zienswijze schriftelijk voor aan de minister die alsdan beslist. De regioburgemeester brengt het beleidsplan in overeenstemming met de beslissing van de minister.

Tegen het besluit tot vaststelling van het beleidsplan kan een betrokken burgemeester beroep instellen bij de minister. Deze beoordeelt of het beleidsplan op onaanvaardbare wijze afbreuk doet aan het belang van een goede vervulling van de politietaak in de betreffende gemeente.

De burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie stellen jaarlijks het jaarverslag voor de regionale eenheid vast (artikel 39). Zodra het jaarverslag is vastgesteld wordt dit aan de minister en de korpschef gezonden.

Vaststelling van het regionale jaarverslag geschiedt bij unanimiteit van stemmen. Kan geen unanimiteit worden bereikt, dan stelt de regioburgemeester het jaarverslag vast in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie. Indien de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie niet met elkaar tot overeenstemming kunnen komen over het jaarverslag, legt de regioburgemeester dit verschil van zienswijze schriftelijk voor aan de minister die alsdan beslist. De regioburgemeester brengt het jaarverslag in overeenstemming met de beslissing van de minister.

De landelijke beleidsdoelstellingen (artikelen 18 en 19)

• De Minister stelt ten minste eenmaal in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen vast ten aanzien van de taakuitvoering van de politie, gehoord de regioburgemeesters en het College van procureurs-generaal. Indien er bijzondere redenen zijn kunnen de landelijke beleidsdoelstellingen tussentijds worden gewijzigd of aangevuld.

• Zodra de landelijke beleidsdoelstellingen ten aanzien van de taakuitvoering zijn vastgesteld, gewijzigd of aangevuld, doet de minister hiervan mededeling door overlegging ervan aan de Staten-Generaal.

De doelstellingen voor de regionale en landelijke eenheden ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen (artikel 20)

• De minister, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, stelt, met inachtneming van de omstandigheden van de betrokken eenheid, ten minste eenmaal in de vier jaar voor iedere regionale en landelijke eenheid de doelstellingen vast ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen. Indien daarvoor bijzondere redenen zin, kunnen deze doelstellingen tussentijds worden gewijzigd of aangevuld.

Het beleid van de regionale eenheden (artikel 39)

• De burgemeesters en de hoofdofficier van justitie stellen ten minste eenmaal in de vier jaar het beleidsplan vast, met inachtneming van de door de minister voor de desbetreffende regionale eenheid vastgestelde doelstellingen ter verwezenlijking van de landelijke doelstellingen. In paragraaf 6.4 is geschetst op welke wijze de vaststelling van het regionale beleidplan geschiedt indien de betrokken burgemeesters en hoofdofficier van justitie niet tot gezamenlijke vaststelling komen. Vanwege de wettelijke verplichting dat de regionale beleidsplannen dienen aan te sluiten op de door de minister vastgestelde landelijke doelstellingen is in de wettekst opgenomen dat er tenminste eenmaal in de vier jaar een beleidsplan wordt vastgesteld. Het kan immers zo zijn dat de landelijke doelstellingen worden aangepast en dat daardoor ook aanpassing van de regionale beleidsplannen noodzakelijk is. Het feit dat doorgaans maar eens in de vier jaar een beleidsplan behoeft te worden vastgesteld, brengt de bestuurlijke drukte terug. Het beleidsplan wordt gezonden aan de minister en de korpschef. De prioriteiten en de doelstellingen voor de regionale eenheid, zoals die worden vastgelegd in het regionale beleidsplan, houden rekening met het belang van een goede vervulling van de politietaak in alle betrokken gemeenten.

• Als het regionale beleidsplan niet of onvoldoende verzekert dat de doelstellingen voor de desbetreffende eenheid ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen onvoldoende kunnen worden verwezenlijkt, kan de minister de nodige aanwijzingen geven aan de regioburgemeester. De regioburgemeester brengt het beleidsplan in overeenstemming met de aanwijzingen, zonder dat daarvoor de instemming van de overige burgemeesters en de hoofdofficier van justitie noodzakelijk is (artikel 40).

Beleidsverantwoording op het niveau van regionale eenheden (artikel 39)

• De burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie stellen jaarlijks het jaarverslag voor de regionale eenheid vast. In paragraaf 6.5 is geschetst op welke wijze de vaststelling van het jaarverslag geschiedt indien de betrokken burgemeesters en hoofdofficier van justitie niet tot gezamenlijke vaststelling komen.

• Het jaarverslag van de regionale eenheid wordt gezonden aan de minister en de korpschef.

Beleidsverantwoording op landelijk niveau (artikel 37)

• Mede op basis van de jaarverslagen van de regionale eenheden stelt de korpschef het jaarverslag van het landelijke politiekorps op. Het jaarverslag omvat een omschrijving van de door de regionale en landelijke eenheden gerealiseerde activiteiten ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen De minister stelt het jaarverslag vast.

• Het jaarverslag van het landelijke politiekorps wordt toegezonden aan de Staten-Generaal.

Zoals aangegeven is de minister verantwoordelijk voor het beheer van de politie. Om zijn verantwoordelijkheid voor het beheer te kunnen waarmaken, krijgt de minister in dit wetsvoorstel een aantal bevoegdheden en sturingsinstrumenten tot zijn beschikking.

Ten eerste stelt de minister jaarlijks de begroting (inclusief meerjarenraming), de jaarrekening en het beheersplan van de politie vast (artikelen 34, 35 en 37).

Voorts worden op grond van artikel 30 van het wetsvoorstel regels gesteld over het financiële beheer van de politie (door de korpschef). Het gaat hierbij om regels die aan de bijdrage aan de politie gesteld kunnen worden en om regels over de inhoud en de inrichting van de begroting en jaarrekening. De procedure voor de vaststelling door de minister van de begroting en jaarrekening van het landelijke politiekorps zullen hier eveneens hun regeling vinden.

Ook geeft de minister bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels over de verdeling van de sterkte en de middelen over de onderdelen van de nationale politie (artikel 36).

Voorts worden bij of krachtens algemene maatregel van bestuur op grond van artikel 22 van het wetsvoorstel regels gesteld omtrent de bewapening, kleding en uitrusting van de politie.

Daarnaast kan de minister, zoals hiervoor reeds is aangegeven, bij of krachtens algemene maatregel van bestuur op grond van artikel 21 van het wetsvoorstel regels geven omtrent de vereisten voor een goede taakuitvoering en de eisen die worden gesteld aan de bekwaamheid van de politieambtenaren. Hierbij kan het gaan om regels met betrekking tot de inrichting van de organisatie met daaraan gekoppeld specifieke kwaliteitseisen ten behoeve van de benoemde organisatie-eenheden en kwaliteitseisen aan de werkprocessen. Bij eisen aan de inrichting valt bijvoorbeeld te denken aan de aanwezigheid van bijzondere recherchespecialismen in elke regionale eenheid. Wat betreft de eisen met betrekking tot de bekwaamheid van ambtenaren van de politie kan het bijvoorbeeld gaan om eisen met betrekking tot de aanstelling van ambtenaren, eisen met betrekking tot taken of functies. Deze eisen moeten in acht worden genomen bij de vaststelling door de minister van de inrichting van het politieonderwijs zoals bedoeld in artikel 14 van de Wet op het LSOP.

Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gegeven over de informatie- en communicatievoorzieningen van de politie en de informatiebeveiliging door de politie. Voorts kan de minister aan regionale en landelijke eenheden communicatiefrequenties toewijzen (artikel 23).

De korpschef is belast met de leiding en het beheer van de politie (artikel 27, eerste lid). Hij is daarmee hét aanspreekpunt van de politie voor de minister. Over het gevoerde beheer is de korpschef verantwoording schuldig aan de minister (zie ook paragraaf 4.3). In artikel 34, 35 en 37 is bepaald dat de korpschef jaarlijks het ontwerp van de begroting, het ontwerp van de meerjarenraming, het ontwerp van de jaarrekening, een beheersplan en een jaarverslag opstelt. Het beheersplan bevat het beleid op het terrein van het beheer.

Als beheerder heeft de korpschef op het terrein van de bedrijfsvoering en de kwaliteit van de taakuitvoering een sturende en bepalende rol. Het is onder meer de taak van de korpschef om binnen de regels en kaders die de minister geeft, landelijk beleid voor het beheer van de politie te ontwikkelen en uit te voeren. Dat landelijke beleid kan in het beheersplan worden opgenomen en worden doorvertaald naar het ontwerp van de begroting en de meerjarenraming. Te denken valt aan uniform personeelsbeleid (zoals één loopbaanbeleid, competentiemanagement, bevordering van mobiliteit, uniformering en centralisering van de (salaris)administratie etc.) en de ontwikkeling van een uniform huisvestingsbeleid. Ook tot het beheerdomein behoren de realisatie en instandhouding van een uniforme ICT-infrastructuur bij de politie en het wegnemen van technische belemmeringen voor de uitwisseling van informatie tussen onderdelen van de politie onderling en tussen de politie en haar ketenpartners. De korpschef is als beheerder tevens belast met de inrichting van de politieorganisatie (structuur, territoriale en functionele geleding) en zal een organisatie en formatieplan opstellen. Dit plan bevat een overzicht van de organisatiestructuur met de daarin voorkomende functies, zowel kwalitatief als kwantitatief en kan deel uitmaken van het door de minister vast te stellen beheersplan.

A. Begrotingsproces

• In de departementale begroting van het Ministerie van Veiligheid en Justitie zal – gelijk aan de huidige situatie – een beleidsartikel komen waarin de uitgaven en ontvangsten voor de Nederlandse politie zijn opgenomen (artikel 33). Als bijlage bij de departementale begroting wordt ter informatie een indicatieve concept-begroting op hoofdlijnen van de politie meegezonden.

• De minister stelt de begroting vast (artikel 34).

• De korpschef stelt binnen de kaders zoals gesteld door de minister een ontwerp van een begroting en een ontwerp van een meerjarenraming op waarin het budget wordt toegedeeld aan de landelijke eenheden, de landelijke diensten en de regionale eenheden (artikel 36).

B. Verantwoordingsproces

• De korpschef stelt het ontwerp van de jaarrekening en het jaarverslag op. De minister stelt de jaarrekening en het jaarverslag vast (artikelen 35 en 37).

• De minister verantwoordt de besteding van het totale politiebudget aan de Staten-Generaal in de departementale jaarrekening waarbij ter informatie de (afzonderlijke) jaarrekening van het landelijke politiekorps is gevoegd.

Conform het regeerakkoord gaat de Politieacademie beheersmatig op in de nationale politieorganisatie. De onafhankelijke kwaliteit van het politieonderwijs (waaronder de accreditatie van de opleidingen en de aansluiting met het reguliere onderwijs) zal worden gewaarborgd door een aparte rechtspersoon Politieacademie. Deze rechtspersoon krijgt tot taak het waarborgen en verzorgen van het politieonderwijs alsmede een kennis en onderzoekstaak. Op deze wijze blijven de uitgangspunten van het Politie Onderwijs 2002 gegarandeerd. De korpschef krijgt een belangrijke rol richting deze rechtspersoon. Immers het is van groot belang dat de behoeften van de politie aan onderwijs en onderzoek op adequate wijze worden vertaald in het onderwijs- en onderzoeksaanbod

Opname van de Politieacademie in de nationale politie zal op een later moment op basis van een separaat wetsvoorstel plaatsvinden. Het regeerakkoord kondigt namelijk ook diverse veranderingen aan met betrekking tot de inrichting van het politieonderwijs: verkorting van de duur van de opleiding, meer aansluiting bij het reguliere onderwijs en wijziging van de rechtspositie van aspiranten.

De verantwoordelijkheid voor werving en selectie die de Politieacademie thans heeft zal centraal worden belegd binnen de nationale politie onder verantwoordelijkheid van de korpschef.

De lopende toezegging om de Politieacademie (het LSOP) af te stemmen op de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen18 zal worden betrokken bij de uitvoering van de beleidsvoornemens met betrekking tot de Politieacademie.

In de Politiewet 1993 wordt de rijksrecherche slechts indirect beschreven. In artikel 43, eerste lid, van de huidige wet, staat dat het College van procureurs-generaal, ten behoeve van door de Minister van Justitie aan te wijzen taken, beschikt over bijzondere ambtenaren van politie. Dit doet geen recht aan de bijzondere positie en het gewicht van de rijksrecherche. Daarom wordt voorgesteld de rijksrecherche als zodanig in hoofdstuk 4 van de wet te benoemen naast de politie en in dit hoofdstuk tevens bepalingen op te nemen met betrekking tot onder andere de taak en het beheer van de rijksrecherche.

De term «bijzondere ambtenaren van politie» uit de huidige wet kan dan vervallen. Ook de rijksrechercheurs zijn immers «ambtenaren, aangesteld voor de uitvoering van de politietaak». Zij zijn niet zozeer bijzondere ambtenaren, als wel politieambtenaren werkzaam bij een organisatie met een bijzondere taak.

De beheersmatige ophanging van de rijksrecherche aan het College van procureurs-generaal impliceert dat de rijksrecherche geen onderdeel uitmaakt van de rechtspersoon politie. Daar is bewust voor gekozen, met het oog op de eis van onafhankelijkheid van de rijksrecherche ten aanzien van de politieorganisatie, die voortvloeit uit artikel 2 EVRM (het recht op leven). De positieve verplichting van staten onder artikel 2 EVRM, gelezen in samenhang met de algemene plicht uit artikel 1 EVRM, impliceert dat staten een effectief onderzoek dienen in te stellen naar situaties waarbij burgers als gevolg van geweld om het leven zijn gekomen19. In het geval van betrokkenheid van overheidsfunctionarissen dient de staat te bewerkstelligen dat zij aansprakelijk worden gehouden voor doden die ze hebben veroorzaakt20. Artikel 2 van het EVRM verlangt dan ook dat het onderzoek naar schietincidenten waarbij politieambtenaren zijn betrokken – een belangrijke taak van de rijksrecherche – geschiedt door een voldoende onafhankelijk van de politie gepositioneerde organisatie21.

De positionering van de rijksrecherche bij het hoogste orgaan van het openbaar ministerie is voorts wenselijk met het oog op de onderzoeken die zij verricht naar ernstige strafbare integriteitschendingen als fraude en corruptie binnen de overheid.

De primaire taak van de rijksrecherche, overeenkomstig genoemde uitgangspunten, is neergelegd in artikel 49, eerste lid en tweede lid, onderdeel a. Het College van procureurs-generaal kan de rijksrecherche belasten met een onderzoek naar feiten of gedragingen die mogelijk een strafbaar feit opleveren, indien inzet van de rijksrecherche is aangewezen om iedere schijn van partijdigheid te vermijden bij een onderzoek naar een feit dat de integriteit van de overheid kan aantasten en dat is begaan door natuurlijke personen of rechtspersonen belast met een publieke taak, of betrokken bij de uitvoering daarvan.

Het voorgestelde onderdeel b van het tweede lid maakt het mogelijk de rijksrecherche bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te belasten met andere onderzoeken naar feiten of gedragingen die mogelijk een strafbaar feit opleveren, doch slechts indien dit is aangewezen gelet op de bijzondere deskundigheid van de rijksrecherche.

Op de verschillende elementen van de taakomschrijving wordt in het artikelsgewijs deel van de toelichting nader ingegaan. Daar zal ook een toelichting worden gegeven op het voorstel om de Minister van Veiligheid en Justitie de bevoegdheid te verlenen de samenwerking tussen de politie en de rijksrecherche te regelen (artikel 55) en om een bepaling over bijstand aan de rijksrecherche op te nemen (artikel 60).

Het gaat niet om nieuwe taken voor de inspectie maar om een herschikking van taken die een versterking inhoudt van de toezichthoudende taak met betrekking tot kwaliteit van de taakuitvoering van de politie. Dit hangt samen met het vervallen van het toezicht op het beheer van politie omdat de minister geheel verantwoordelijk wordt voor het beheer van de politie. Dat laat onverlet dat de inspectie vanuit haar toezichthoudende rol op de kwaliteit van de taakuitvoering van de politie onderzoek kan doen naar aspecten van de organisatie en bedrijfsvoering van de politie die het beheer raken dan wel delen van het beheer betreffen, maar geen deel uitmaken van de reguliere beheerscyclus. Voorbeelden daarvan zijn de werking van de ICT bij de politie, de kwaliteit van de opsporing en de schietvaardigheid van de politie. Doordat de minister jaarlijks de werkzaamheden van de inspectie vaststelt, is een goede afstemming van deze werkzaamheden op de werkzaamheden van het departement verzekerd.

De inspectie kan bij haar onderzoek de rol betrekken van het bevoegd gezag, te weten de burgemeester en het openbaar ministerie, in relatie tot de uitvoering van de politietaak.

Ook nu de politie wordt omgevormd tot één landelijk politiekorps, blijft behoefte bestaan aan een bijstandsregeling. De politie kan immers bijstand inroepen van buiten het korps, te weten van de KMar (artikel 57) of andere delen van de krijgsmacht (artikel 58), dan wel van een bijzondere bijstandseenheid als bedoeld in artikel 59. Ook kan de politie zelf bijstand verlenen aan de rijksrecherche (artikel 60) of – in bijzondere gevallen – aan de KMar (artikelen 61 tot en met 64).

Door de vorming van één landelijk korps kan de regeling met betrekking tot bijstandsaanvragen binnen de politie aanzienlijk worden vereenvoudigd. Binnen het korps wordt op bijstandsaanvragen beslist door de korpschef (artikel 56). Een verzoek om bijstand ten behoeve van de handhaving van de openbare orde wordt ingediend door een burgemeester. Gaat het om bijstand ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde dan wel voor het verrichten van taken ten dienste van de justitie, dan wordt het verzoek ingediend door een officier van justitie. Dat verzoek doet de burgemeester dan wel de officier van justitie evenwel (behoudens in spoedeisende gevallen) pas nadat hij de regioburgemeester in de gelegenheid heeft gesteld over dat verzoek zijn zienswijze te geven. In deze fase kan de regioburgemeester een bemiddelende rol tussen de regionale gezagsdragers vervullen, die er op is gericht het capaciteitsprobleem binnen de regionale eenheid op te lossen en een verzoek om bijstand overbodig te maken.

Wijst de korpschef het verzoek geheel of gedeeltelijk af, dan kan de burgemeester of de officier van justitie de minister verzoeken de korpschef op te dragen alsnog in de bijstand te voorzien.

Met ingang van 1 maart 2004 is de klachtregeling aangepast aan hoofdstuk 9 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Om de beoogde uniformiteit in de behandeling van klachten te realiseren was het van belang dat de klachtregeling van de Awb ook voor de politie ging gelden. Enkele aanvullingen op de klachtregeling van de Awb waren voor de politie noodzakelijk vanwege de specifieke bevoegdheidsverdeling binnen het politiebestel.

Het onderhavige wetsvoorstel sluit zoveel mogelijk aan bij de klachtenregeling zoals deze in maart 2004 is ingevoerd,met dien verstande dat in het wetsvoorstel de vaststelling van de klachtenregeling door de minister geschiedt (artikel 68), dan wel door de Minister van Defensie (artikel 69), voorzover het gedragingen van militairen van de KMar betreft. Alle regionale en landelijke eenheden zullen derhalve één en dezelfde klachtenregeling kennen, waardoor er geen verschillen in klachtenregelingen meer zullen bestaan. Dit draagt bij aan de beoogde uniformiteit in de behandeling van klachten. De politiechef draagt zorg voor de behandeling van een klacht die is ingediend over een gedraging van een ambtenaar werkzaam bij een regionale eenheid. Deze bevoegdheid is aan de politiechef geattribueerd, omdat klachten over ambtenaren van politie, werkzaam bij een eenheid, beter op het niveau van die eenheid kunnen worden behandeld. Een klacht over een gedraging van een ambtenaar werkzaam bij een landelijke eenheid of een klacht over een politiechef wordt behandeld door de korpschef. Een klacht over een gedraging van de korpschef wordt ingediend bij en behandeld door de minister.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters bepleiten een gefaseerde invoering van de nationale politie, te beginnen met de centralisatie van het beheer. Gelijktijdige omvorming van 25 politieregio’s naar 10 regionale eenheden zou een te groot beslag op de politieorganisatie kunnen leggen, zo vrezen zij. Ook vinden zij dat de voorgestane bestelwijziging teveel vanuit doelmatigheidsoverwegingen wordt gemotiveerd. Zij erkennen dat vanuit een bedrijfsmatig oogpunt aanzienlijke voordelen kunnen worden behaald, maar benadrukken dat het uiteindelijk gaat om de effectiviteit van de bestelwijziging, in het bijzonder de mate waarin de veiligheidsproblemen die de burger in zijn eigen omgeving ervaart, worden vertaald in beleid. Dat aspect blijft in het voorstel onderbelicht, aldus Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Nederlands Genootschap van Burgemeesters.

De voorgestelde wijziging van het politiebestel is weliswaar ook ingegeven vanuit het oogpunt van een meer doelmatig opererende politie met minder bestuurlijke drukte maar zeker ook vanuit een oogpunt van de verbetering van de kwaliteit van de politiezorg. Het oogmerk van de wijzigingen is om de organisatie van de politie beter toe te rusten op het veiliger maken van Nederland en het geven van meer ruimte voor de professionaliteit van de politie. Met de voorgestelde wijzigingen wordt de eenheid van de politie versterkt. Die grotere eenheid zal moeten leiden tot een efficiënter en effectiever opererende politie die meer tijd kan besteden aan haar operationele taken en daarmee tot een betere politiezorg. Voorts wordt met de voorgestelde wijzigingen ook een beter democratisch ingebedde politieorganisatie gerealiseerd. Gefaseerde invoering van de nationale politie zou betekenen dat slechts een deel van de beoogde doelstellingen wordt gerealiseerd.

Kritisch zijn al deze geconsulteerden over de verhouding tussen de minister en de nationale politie. Nu de oorspronkelijk voorgestelde directieraad is vervangen door een korpschef die rechtstreeks onder de minister ressorteert, zo geven deze geconsulteerden aan is de democratische inbedding duidelijk versterkt. Het lijkt hen niet logisch dat de minister een ambtenaar, voor wiens handelen hij direct verantwoordelijk is, aanstuurt met behulp van algemene en bijzondere aanwijzingen; dit instrument zou immers meer geëigend zijn in de relatie tot bestuurders. Ook vragen deze geconsulteerden zich af waarom de beheersverantwoordelijkheid niet rechtstreeks wordt belegd bij de minister, die daarin dan wordt bijgestaan door de korpschef, vergelijkbaar met de huidige verhouding korpsbeheerder-korpschef.

Welbewust is ervoor gekozen om de nationale politie op enige bestuurlijke afstand van het departement te plaatsen en onder te brengen in een rechtspersoon sui generis. Hiermee wordt benadrukt dat de politie niet het instrument van de minister is, maar primair ten dienste staat van het lokale gezag. Het beheer en de leiding van de rechtspersoon is opgedragen aan de korpschef, die opereert onder politieke verantwoordelijkheid van de minister. Hierbij past sturing door de minister via algemene en bijzondere aanwijzingsbevoegdheden.

Daarnaast is het de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal en het Veiligheidsberaad niet duidelijk waar het werkgeverschap daadwerkelijk wordt belegd. Opgemerkt wordt dat volgens de nota van wijziging de korpschef het bevoegde gezag is waar het gaat om aanstellingen, schorsing en ontslag, terwijl de minister verantwoordelijk is voor het LMD-beleid voor ambtenaren van politie vanaf salarisschaal 15, en voor de onderhandelingen over de arbeidsvoorwaarden. Is het niet logischer om al deze verantwoordelijkheden te beleggen bij de minister, zo vragen zij zich af.

Ook hier wordt gewezen op de gekozen constructie van een afzonderlijke rechtspersoon. Alle bij de nationale politie aangestelde ambtenaren van politie zijn in dienst van deze rechtspersoon, waarvan de korpschef de bestuurder en derhalve de werkgever is. Dat de minister de CAO-onderhandelingen zelf voert, hangt samen met het grote financiële belang dat ermee is gemoeid. Overigens wijkt de verantwoordelijkheid van de minister voor het LMD-beleid niet af van zijn huidige.

Voorts vinden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal en het Veiligheidsberaad het opmerkelijk dat een burgemeester of een hoofdofficier van justitie een verzoek om bijstand door andere regionale eenheden moet indienen bij de korpschef, terwijl bijstandsverzoeken nu volledig via de bestuurlijke lijn lopen.

Daarvoor bestaat een praktische reden. In het nationale politiebestel heeft de korpschef het beste zicht op de beschikbare capaciteit binnen het korps. Wel is in artikel 56 toegevoegd dat behoudens in spoedeisende gevallen het verzoek om bijstand, niet wordt gedaan dan nadat de regioburgemeester in de gelegenheid is gesteld zijn zienswijze over het verzoek te geven. Indien de korpschef een verzoek om bijstand afwijst, kan de burgemeester zich tot de minister wenden met het verzoek de korpschef op te dragen alsnog in de gevraagde bijstand te voorzien.

Voor wat betreft de positie van het gezag op lokaal niveau vragen deze geconsulteerden zich af in hoeverre het lokale gezag daadwerkelijk wordt versterkt. Zij menen dat de burgemeester en de officier van justitie, teneinde hun gezag over de politie te kunnen waarmaken, moeten beschikken over passende instrumenten jegens het lokale hoofd van politie. In dit verband stellen zij voor de lokale gezagsdragers een instemmingsrecht bij de benoeming en een adviesrecht bij promotie en ontslag van het lokale hoofd van politie toe te kennen. Daarnaast zouden de lokale gezagsdragers als ultimum remedium de mogelijkheid moeten hebben om het lokale hoofd van politie voor te dragen voor ontslag.

De positie van de lokale gezagsdragers wordt versterkt door in het tweede lid van artikel 13 vast te leggen dat zij in de lokale driehoek op basis van het integraal veiligheidsplan en op basis van de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie afspraken maken over de inzet van de politie. Voor wat betreft de uitoefening van dit gezag geldt evenals in de huidige situatie dat de burgemeester en de officier van justitie ingevolge de artikelen 11 en 12 beschikken over een algemene aanwijzingsbevoegdheid jegens politieambtenaren, onder wie het hoofd van het territoriale onderdeel van de regionale eenheid binnen welker grondgebied de gemeente geheel of gedeeltelijk is gelegen. De lokale inbedding wordt versterkt door de positie van de gemeenteraad bij de aansturing van de politie te versterken. Zo stelt de gemeenteraad het integraal veiligheidsbeleid vast dat mede de basis vormt waarop de burgemeester en de officier van justitie afspraken maken in de lokale driehoek. Daarnaast is in de wet opgenomen dat de burgemeester aan de gemeenteraad verantwoording schuldig is over het door hem uitgeoefende gezag. Ten slotte is in de wet opgenomen dat voorafgaand aan de vaststelling van het regionale beleidsplan de burgemeester de gemeenteraad hoort over het ontwerpbeleidsplan.

Aanvullend merken de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters met betrekking tot de positie van het gezag op lokaal niveau het volgende op. De doorslaggevende stem die de burgemeester volgens het regeerakkoord heeft bij verschillen van opvatting in de driehoek, is volgens hen in de nota van wijziging niet terug te vinden. Voorts moet de burgemeester afspraken kunnen maken over een gegarandeerde minimumcapaciteit voor de dagelijkse politiezorg, die niet kan worden weggehaald als zich elders binnen het territorium van de regionale eenheid een incident voordoet. Verder dient in de lokale driehoek niet alleen gesproken te worden over de inzet van politie, maar ook over de inzet van overige veiligheidspartners, belast met de uitvoering van het integraal veiligheidsplan.

Zoals aangegeven wijzigt het gezag over de politie niet. Het kan dan ook niet zo zijn dat de ene gezagsdrager in de wet een doorslaggevende rol krijgt bij verschillen van opvattingen over de inzet van de politie in de driehoek. Als uitwerking van het regeerakkoord is ervoor gekozen dat de regioburgemeester in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie het beleidsplan en/of het jaarverslag vaststellen als de burgemeesters van de gemeenten die liggen in de regionale eenheid en de hoofdofficier van justitie deze niet gezamenlijk vaststellen. Het betreft hier overigens geschillen over het beleid en niet over het gezag.

In de lokale driehoek maken de burgemeester en de officier van justitie op basis van het integraal veiligheidsplan en op basis van de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie afspraken over de inzet van de politie. Het ligt dan ook in de rede dat deze afspraken zich zullen richten op het behalen van onder meer de veiligheidsdoelstellingen uit het integraal veiligheidsplan. Dat impliceert dat in het driehoeksoverleg uiteraard sprake zal zijn van de nodige voortgangsbewaking ten aanzien van de benodigde inzet van de politie daarbij. Over de uitvoering van het integraal veiligheidsplan in brede zin, waarvoor ook de inzet van anderen dan de politie nodig is, wordt uiteraard in de gemeenteraad gesproken.

Een minimaal voorhanden zijnde capaciteit voor politiezorg in elke gemeente die nimmer buiten de gemeente kan worden ingezet, kan niet worden gegarandeerd. Dit zou ten koste gaan van de flexibiliteit van inzet.

Zowel de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters als het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal en het Veiligheidsberaad zijn van mening dat er onvoldoende waarborgen zijn voor een evenwichtige balans tussen landelijke en lokale prioriteiten. Gezien de bevoegdheid van de minister om aanwijzingen te geven als naar zijn oordeel de landelijke prioriteiten onvoldoende worden verwezenlijkt, is het volgens deze geconsulteerden noodzakelijk dat de landelijke prioriteiten zich zullen beperken tot het hoogstnodige.

De systematiek waarbij de minister de landelijke beleidsdoelstellingen en de doorvertaling daarvan in doelstellingen ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen vaststelt, is ook in de huidige praktijk al wettelijk verankerd. De vrees dat de landelijke doelstellingen te weinig ruimte zouden laten voor de lokale prioriteiten is dan ook niet gegrond. Vooral ook omdat landelijke doelstellingen en lokale prioriteiten uit hun aard niet tegengesteld aan elkaar zijn. Landelijke doelstellingen en lokale prioriteiten komen immers beide voort uit de continu wijzigende veiligheidsproblematiek. In de praktijk hebben de landelijke doelstellingen de afgelopen jaren dan ook veelal betrekking gehad op onderwerpen die ook op lokaal niveau prioriteit hadden, zoals de aanpak van jeugdcriminaliteit, geweld en overlast. In de wet is bovendien opgenomen dat de minister het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters hoort over de vaststelling van de landelijke doelstellingen. De landelijke beleidsdoelstellingen zullen dan ook, zoals reeds opgemerkt, vanzelfsprekend substantiële ruimte overlaten in de beschikbare politiecapaciteit voor de realisatie van lokale afspraken over de inzet van de politie.

Kanttekeningen maken deze geconsulteerden ook bij de benoeming en herbenoeming van de korpschef. Een periode van 6 jaar achten zij erg lang en herbenoeming zou moeten worden gemaximeerd tot eenmaal. Bovendien zouden de regioburgemeesters – en volgens het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal en het Veiligheidsberaad – ook het College van procureurs-generaal bij de benoeming van de korpschef geen adviesrecht moeten hebben, maar een instemmingsrecht. Een instemmingsrecht zien deze geconsulteerden graag eveneens toegekend aan burgemeesters en officieren van justitie ten aanzien van de benoeming van – in de bewoordingen van geconsulteerden – lokale politiechefs. Ook zouden lokale gezagsdragers een lokale politiechef in bepaalde situaties moeten kunnen voordragen voor ontslag.

Een benoemingstermijn van 6 jaar is alleszins gebruikelijk voor bestuurders van rechtspersonen, ook rond de politie. Eenzelfde termijn wordt bijvoorbeeld ook gehanteerd bij benoemingen van de huidige korpsbeheerders, waarbij de commissaris van de Koningin en het College van procureurs-generaal evenmin een instemmingsrecht maar een adviesrecht hebben en het aantal herbenoemingsmogelijkheden (voor een periode van telkens 6 jaar) ook daar niet is gemaximeerd. Bovendien wordt in het belang van de continuïteit gehecht aan een benoemingstermijn die ten minste één beleids- en beheerscyclus ruimschoots omvat. Verder zij erop gewezen dat de benoeming, promotie en ontslag van de korpschef primair een beheersaangelegenheid is. Een instemmingsrecht voor de regioburgemeesters en het College van procureurs-generaal ligt daarom niet in de rede. Vanzelfsprekend is het wenselijk om de gezagsdragers te betrekken bij de benoeming van de korpschef. Die betrokkenheid is echter door een adviesrecht voldoende geborgd. Wel zal tegemoet worden gekomen aan het door deze geconsulteerden verlangde instemmingsrecht voor lokale gezagsdragers bij de benoeming van het hoofd van een territoriaal onderdeel van een regionale eenheid. Weliswaar moeten ook deze benoemingen primair worden gezien als een beheersaangelegenheid, maar hier dient het streven naar versterking van de positie van de lokale gezagsdragers doorslaggevend te zijn. Aangezien zij in de lokale driehoek veelvuldig overleg voeren met de lokale politiechef, ligt het in de rede dat de lokale gezagsdragers – evenals onder de Politiewet 1993 het geval is – een instemmingsrecht hebben bij de benoeming van die lokale politiechef.

Voorts bepleiten de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters de mogelijkheid om de functie van korpschef open te stellen voor niet-politiemensen, omdat dit de maatschappelijke oriëntatie van de politieorganisatie ten goede kan komen.

Aan deze wens kan niet worden tegemoetgekomen. De korpschef is een ambtenaar van politie. Het is daarbij vanzelfsprekend dat de korpschef afkomstig is uit de politie dan wel een politieachtergrond heeft. Kennis en ervaring met de politieprofessie is van groot belang om adequaat leiding te geven aan de politieorganisatie.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters merken op dat bij de indeling van de landelijke politie in regionale eenheden de nieuwe gerechtelijke kaart niet per definitie leidend zou moeten zijn. Zij vrezen voor onwerkbare eenheden in met name het noorden en oosten van het land, omdat indeling volgens de gerechtelijke kaart daar geen relatie heeft met de bestuurlijk relevante entiteiten. Zij wijzen erop dat het natuurlijke niveau waarop gemeenten hun beleid met elkaar afstemmen dat van de veiligheidsregio’s is. Nu volgens de toelichting bij de indeling van regionale eenheden in politiedistricten kan worden uitgegaan van de indeling van de veiligheidsregio’s, ligt het voor de hand dat de gemeenten binnen zo’n district hun gemeentelijke veiligheidsplannen bundelen in een districtelijk veiligheidsplan, dat op zijn beurt weer een bouwsteen vormt voor het regionale veiligheidsplan. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters zou niet alleen dit districtelijk veiligheidsplan – ook districtelijk beleidsplan genoemd – in de wet moeten worden vastgelegd, maar ook de procedure van vaststelling daarvan (te weten door de betrokken burgemeesters en de hoofdofficier van justitie of, indien deze partijen niet tot overeenstemming kunnen komen, door de voorzitter van het districtsoverleg).

Dat een regionaal beleidsplan tot stand komt op de wijze zoals door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters is geschetst, is denkbaar. Niettemin is het vanuit een oogpunt van deregulering en de wens om zo weinig mogelijk bestuurlijke drukte te organiseren, niet opportuun om wettelijke voorschriften te geven over een districtelijk veiligheids- of beleidsplan en de totstandkoming daarvan. Teneinde ruimte te bieden voor maatwerk is er bovendien voor gekozen om zowel het regionale beleidsplan als de wijze van totstandkoming daarvan zoveel mogelijk vormvrij laten. Juist ook omdat de relatie van de regionale eenheden met de bestuurlijk relevante entiteiten in iedere regio anders is. Het ligt in de rede dat de regioburgemeester het initiatief zal nemen voor een goede bestuurlijke afstemming bij het opstellen van het regionale politiebeleid.

Het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal en het Veiligheidsberaad stellen dat de positie van het openbaar ministerie in het wetsvoorstel wordt verzwakt. Deze geconsulteerden geven aan dat de positie van het bestuur en het openbaar ministerie in evenwicht met elkaar moet zijn en op alle niveaus goed geborgd dient te zijn.

Naar aanleiding van dit advies is het wetsvoorstel op onderdelen aangepast. In de wet is artikel 13 lid 2 in die zin gewijzigd dat de afspraken die de burgemeester en de officier van justitie in de «lokale driehoek» maken ook worden gemaakt op basis van het integraal veiligheidsplan en op basis van de doelstellingen op het terrein van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de overige taken ten dienste van de justitie. Tevens is artikel 39 lid 2 van het wetsvoorstel in die zin gewijzigd dat op regionaal niveau de regioburgemeester nu in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie het regionale beleidsplan vaststelt indien de betrokken burgemeesters en de hoofdofficier van justitie dit plan niet gezamenlijk vaststellen. Het beroepsrecht voor het College van procureurs-generaal dat in het concept-wetsvoorstel was opgenomen komt daarmee te vervallen en wordt vervangen door een opschalingsmechanisme naar de minister indien de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie er gezamenlijk niet uitkomen. Met deze wijzigingen die een versterking inhouden van de positie van het openbaar ministerie op lokaal en op regionaal niveau is wettelijk geborgd dat de positie van het bestuur en het openbaar ministerie in evenwicht met elkaar zijn.

Het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal en het Veiligheidsberaad merken op dat naar hun oordeel zowel het regionale beleidsplan als de regioburgemeester onvoldoende wettelijk verankerd zijn. Volgens hen moet wettelijk geborgd worden dat in het regionale beleidsplan drie soorten prioriteiten evenwichtig worden samengebracht: de prioriteiten van gemeenten zoals vastgelegd in hun lokale integraal veiligheidsplan, de prioriteiten van het openbaar ministerie en de door de minister vastgestelde landelijke prioriteiten. Voorts ervaren deze geconsulteerden het als een gemis dat de vaststelling van het regionale beleidsplan wel is geregeld, maar de voorbereiding ervan niet. Zij bepleiten om de voorbereiding van het regionale beleidsplan bij wet op te dragen aan de regioburgemeester, in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie. Een soortgelijke rol, zo menen zij, zou de hoofdofficier van justitie ook moeten spelen bij de geschillenbeslechting. Zij adviseren daarom in de wet op te nemen dat, indien de burgemeesters en de hoofdofficier van justitie over het vast te stellen regionale beleidsplan geen unanimiteit kunnen bereiken, de regioburgemeester dat beleidsplan vaststelt in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie.

In het wetsvoorstel is het beleidsplan verankerd in artikel 39. In het wetsvoorstel zijn voorschriften omtrent de voorbereiding van het regionale beleidsplan welbewust achterwege gelaten. Dit is gedaan om de betrokkenheid van alle burgemeesters te bevorderen en om aan te geven dat het opstellen van een regionaal beleidsplan hun gezamenlijke verantwoordelijkheid is. In onderling overleg zal een van hen het initiatief moeten nemen tot het opstellen van het beleidsplan. Dat dit door de regioburgemeester ter hand zal worden genomen, ligt in de rede. Wettelijke voorschriften hierover zouden echter afbreuk doen aan het zelfregulerend vermogen van de regionale eenheden.

Het advies om de drie soorten prioriteiten op regionaal niveau samen te brengen is in die zin gehonoreerd dat in artikel 13 tweede lid ook de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie zijn benoemd. Bovendien is overgenomen het advies om het regionale beleidsplan, indien de burgemeesters en de hoofdofficier van justitie geen overeenstemming bereiken over de vaststelling daarvan, te laten vaststellen door de regioburgemeester in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie. Hierdoor wordt een evenwichtiger positie van de strafrechtelijke handhaving bewerkstelligd. In dit verband is in artikel 39 het tweede lid uitgebreid. Ook is een nieuw derde lid ingevoegd, dat voorziet in een beroepsmogelijkheid op de minister, die over de vaststelling van het regionale beleidsplan beslist in geval de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie daarover geen overeenstemming kunnen bereiken. Het beroepsrecht voor het College van procureurs-generaal bij de minister tegen de vaststelling door de regioburgemeester van het regionale beleidsplan, kan daardoor vervallen.

In het voorstel van wet is bepaald dat, alvorens de regioburgemeester advies uitbrengt ten aanzien van de te benoemen politiechef, hij voorafgaand alle overige burgemeesters in de regio hoort. Volgens het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal en het Veiligheidsberaad zal dit met name in grote regio’s onwerkbaar blijken. Hun advies is om de regioburgemeester tezamen met de regiohoofdofficier van justitie overleg te laten voeren met een delegatie van burgemeesters over de benoeming van de politiechef.

Dit advies wordt niet overgenomen. Uitgangspunt is dat elke burgemeester die het aangaat de gelegenheid moet hebben om over de te benoemen politiechef zijn opvattingen te laten horen. Uiteraard staat het burgemeesters vrij om te bepalen in hoeverre zij zich dienaangaande beperkingen opleggen, bijvoorbeeld door ervoor te kiezen hun stem de doen horen via een afvaardiging uit hun midden. Dit zal echter niet wettelijk worden geregeld.

De Kring van commissarissen van de Koningin stemt in algemene zin in met de plannen voor nationale politie en ziet met de komst van nationale politie goede mogelijkheden om de organisatie van de politie beter toe te rusten op het veiliger maken van Nederland en het geven van meer ruimte voor professionaliteit voor de politie. Er ontstaan robuuste regionale eenheden die de indeling van het openbaar ministerie en aanverwante ketenorganisaties volgen.

De Kring vraag zich af of met het wetsvoorstel de lokale aansturing van de politie voldoende is geborgd. Daarbij is het van belang dat het gezag van de burgemeester niet alleen in naam maar ook in de praktijk onverlet blijft en zo mogelijk wordt versterkt, zo stelt de Kring. Gemeenten moeten zich verzekerd weten van een minimum aan politiezorg. Burgemeesters moeten met hun gemeenteraad afspraken kunnen maken over het gemeentelijke integrale veiligheidsbeleid, inclusief de politiebijdragen. De Kring bespeurt grote zorgen binnen het openbaar bestuur met betrekking tot het systeem van «checks and balances» tussen landelijke en lokale prioriteiten en het borgen van het bestuurlijk gezag.

Ten aanzien van de rol van de commissaris van de Koningin in het nationale politiebestel geeft de Kring aan dat zij vanuit hun zorgplicht de kwaliteit van het openbaar bestuur te bewaken hun visie op het politietoezicht hebben opgesteld. De rol van de commissaris van de Koningin is die van hoeder van de kwaliteit van het openbaar bestuur in brede zin waaronder ook de bestuurlijke integriteit.

De commissaris van de Koningin kan als rijksorgaan, met inachtneming van de Ambtsinstructie commissaris van de Koning, bij het bewaken van de kwaliteit van het openbaar bestuur, ook de rol van de burgemeester als gezagsdrager over de politie betrekken.

De rol van de commissaris van de Koningin zou zich volgens de Kring tevens kunnen uitstrekken tot geschilbeslechting tussen bestuurders, die in het voorliggende wetsvoorstel aan de regioburgemeester is opgedragen.

In het voorliggende voorstel is, zoals in paragraaf 6.4 aangegeven, de rol voor wat betreft de geschilbeslechting neergelegd bij de regioburgemeester. Het wetsvoorstel bepaalt dat de regioburgemeester in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie uiteindelijk het beleidsplan en het jaarverslag vaststelt als de gezamenlijke burgemeesters en de hoofdofficier van justitie niet tot een vergelijk kunnen komen. Tegen het besluit tot vaststelling van het beleidsplan kan een betrokken burgemeester beroep instellen bij de minister. Deze beoordeelt of het beleidsplan op onaanvaardbare wijze afbreuk doet aan het belang van een goede vervulling van de politietaak in de betreffende gemeente. Op deze manier wordt voorkomen dat de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie in verhouding tot de andere burgemeesters een te groot stempel kunnen drukken op het regionale beleidsplan. Het is daarnaast een instrument om de gewenste versterking van de positie van het lokale gezag te bewerkstelligen. Het dwingt immers te komen tot een voor de burgemeesters en de hoofdofficier van justitie aanvaardbaar beleidsplan.

Wat betreft de beleids- en beheerscyclus geeft de Raad van korpschefs aan te hechten een duidelijke en evenwichtige bestuurlijke en justitiële inbreng op regionaal niveau.

Hierboven is reeds aangegeven dat naar aanleiding van de ontvangen adviezen door wijziging van artikel 39 lid 2 een meer evenwichtige bestuurlijke en justitiële inbreng op regionaal niveau in de wet is geborgd.

De rol van de korpschef en de rol van de politiechef op respectievelijk landelijk en regionaal niveau doet volgens de Raad van korpschefs onvoldoende recht aan de aan deze functionarissen toebedeelde verantwoordelijkheden. Zij stelt hiertoe onder meer voor in de wet op te nemen dat de korpschef de begroting en de jaarrekening opstelt.

Naar aanleiding van de ontvangen adviezen is de wet aangepast. In artikel 34 is opgenomen dat de korpschef jaarlijks het ontwerp van de begroting opstelt voor de politie voor het komende begrotingsjaar alsmede de meerjarenraming voor drie op het begrotingsjaar volgende jaren. In artikel 35 is opgenomen dat de korpschef jaarlijks de jaarrekening van de politie opstelt.

De Raad van korpschefs ziet een potentiële spanning tussen landelijke en lokale prioriteiten, waarbij zij pleit voor voldoende ruimte voor lokale prioriteiten.

Wat betreft de mogelijke spanning tussen de landelijke beleidsdoelstellingen en de lokale prioriteiten is hiervoor naar aanleiding van de reacties van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, het Korpsbeheerdersberaad, het College van procureurs-generaal, het Veiligheidsberaad en de Kring van commissarissen van de Koningin al aangegeven dat de voorgestelde systematiek ook in de huidige praktijk al wettelijk is verankerd en dat de vrees dat de landelijke doelstellingen te weinig ruimte zouden laten voor de lokale prioriteiten niet gegrond is. Vooral ook omdat landelijke doelstellingen en lokale prioriteiten uit hun aard niet tegengesteld aan elkaar zijn.

De Raad van korpschefs pleit voor een adviesrecht voor de korpschef en de politiechefs bij het stellen van de prioriteiten.

Het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters worden gehoord over de landelijke doelstellingen. De korpschef niet omdat de korpschef geen beleidsbepaler is waar het gaat om de taakuitvoering door de politie. Ook op het niveau van de regionale eenheden heeft de politiechef om dezelfde reden geen wettelijke rol waar het gaat om het vaststellen van het regionale beleidsplan. Op deze punten wijkt het voorliggende wetsvoorstel overigens niet af van de huidige wet. Een en ander geldt ook voor het hoofd van het territoriale onderdeel van de politie in het driehoeksoverleg. In dit overleg maken de gezagsdragers afspraken over de inzet van de politie.

Ook vreest de Raad van korpschefs dat de geschetste cyclus de bestuurlijke drukte en de administratieve last kan doen toenemen. Zij adviseert met het oog hierop een landelijk beleidsplan in de wet op te nemen en de bedrijfsvoeringonderwerpen in de begroting op te nemen waardoor het beheersplan overbodig zou worden.

Teneinde de bestuurlijke drukte en de administratieve lasten zoveel mogelijk te beperken bevat het wetsvoorstel een minder complexe besturing van de politie en tevens een minder complexe beleids- en beheercyclus. Naar aanleiding van de vrees die de raad uit dat de bestuurlijke drukte en de administratieve lasten toe lijken te nemen, is hieronder op hoofdlijnen geschetst hoe met het voorliggende wetsvoorstel de bestuurlijke drukte en de administratieve lasten worden teruggebracht.

Op het niveau van de regionale en de bovenregionale eenheden nemen de bestuurlijke drukte en de administratieve lasten ten opzichte van het regionale politiebestel sterk af. Door het beheer op landelijk niveau te beleggen, behoeft op het regionale en het bovenregionale niveau geen jaarlijkse begroting en meerjarenraming, jaarrekening, organisatie en formatie te worden opgesteld. Ook de complexe besturing van de bovenregionale teams (BRT’s) zoals opgetekend in de Regeling nationale en bovenregionale recherche komt te vervallen omdat de taken van deze teams bij de landelijke en/of de regionale eenheden worden ondergebracht. De bijzonder complexe aansturing van de voorziening tot samenwerking Politie Nederland (vtsPN) die een aantal landelijke bedrijfsvoeringstaken voor de politie uitvoert, behoort met de opname van die taken in de nationale politie eveneens tot het verleden.

De wet schrijft nog wel voor dat tenminste eens in de vier jaar op regionaal niveau een beleidsplan en jaarlijks een jaarverslag dient te worden vastgesteld. De vaststelling van deze stukken geschiedt door de betrokken burgemeesters en de hoofdofficier van justitie gezamenlijk. Door de gezamenlijke vaststelling is verzekerd dat alle partijen zich kunnen vinden in de door hen vastgestelde stukken en dat deze stukken dus evenwichtig zijn opgesteld. Indien het niet lukt om tot gezamenlijke vaststelling van het beleidsplan te komen dan stelt de regioburgemeester in overeenstemming met de hoofdofficier het beleidsplan vast. Tegen dit besluit kunnen de betrokken burgemeesters bij de minister in beroep gaan. Hiervoor is uitgebreid op de vaststelling van het beleidsplan en de mogelijkheid beroep aan te tekenen in gegaan.

Wat betreft het landelijke beleid op het terrein van de taakuitvoering wordt in beginsel volstaan met het eenmaal in de vier jaar vaststellen van landelijke beleidsdoelstellingen. Die termijn van vier jaar is gekozen om de politie goed in staat te stellen zich te richten op de landelijke doelstellingen. Indien daarvoor bijzondere redenen zijn, kunnen de landelijke doelstellingen tussentijds worden gewijzigd of aangevuld. Dit om flexibiliteit in de systematiek in te bouwen. Het kan immers zo zijn dat gelet op de maatschappelijke ontwikkelingen een bijstelling of een wijziging van de landelijke doelstellingen wenselijk of noodzakelijk is.

Met de landelijke doelstellingen heeft de minister een bewezen instrument voor het op hoofdlijnen sturen van de taakuitvoering door de politie. Een landelijk beleidsplan is derhalve niet nodig en niet in de wet opgenomen mede omdat een dergelijk beleidsplan het gevaar in zich bergt van toenemende bestuurlijke drukte en administratieve lasten.

In de wet is wel een landelijk beheersplan opgenomen omdat het beheer van het landelijke korps op landelijk niveau is belegd en het wenselijk is om in de beheerscyclus het landelijke beheersbeleid op te nemen. Dit is immers van invloed op de begroting en meerjarenraming. De korpschef stelt het ontwerp van de begroting en de meerjarenraming, het beheersplan, het ontwerp van de jaarrekening en het jaarverslag op. De minister stelt deze stukken vast.

De Raad van korpschefs meent dat er een te beperkte rol is voor de korpschef. Gepleit wordt voor het vergroten van de zeggenschap van de korpschef door het opnemen van een adviesrecht voor de korpschef inzake de beleidscyclus, beheer en kwaliteitszorg.

Wat betreft de beleidscyclus is hierboven al aangegeven dat, evenals in de huidige wet, geen adviesrecht voor de korpschef in de wet is opgenomen bij het vaststellen van het beleid omdat hij geen beleidsbepaler is. Het feit dat dit adviesrecht niet in de wet is opgenomen, laat overigens onverlet dat de korpschef wel kan adviseren. Dit kan op landelijk niveau bijvoorbeeld in het overleg dat de minister, tezamen met de korpschef, periodiek voert met (een afvaardiging van) de regioburgemeesters en de voorzitter van het College van procureurs-generaal over de taakuitvoering door en het beheer ten aanzien van de politie. Ook op regionaal en op lokaal niveau kunnen politiefunctionarissen adviseren over het beleid. Dat zal niet anders zijn dan in de huidige situatie.

Wat betreft het beheer en kwaliteitszorg is de Raad van korpschefs voorstander van een adviesrecht voor de korpschef bij het vaststellen van de daarop betrekking hebbende lagere regelgeving.

Evenals in de huidige wetgeving is afgezien van het in de wet vastleggen van dit adviesrecht. In de praktijk echter zal de minister, evenals in de huidige situatie, bij het opstellen en/of het vaststellen van deze regelgeving de korpschef betrekken.

Wat betreft de benoemingen stelt de Raad van korpschefs voor dat de korpschef de voordracht doet voor de benoeming van de overige leden van de korpsleiding en de politiechefs van de regionale eenheden.

Daargelaten dat de «voordracht» tot benoeming wordt gedaan door de minister aan de Koningin, wordt aan de wens van de raad tegemoetgekomen. Aangezien de desbetreffende functionarissen na hun benoeming ondergeschikt zijn aan de korpschef, ligt diens betrokkenheid bij de voorafgaande procedure voor de hand. Het spreekt daarom vanzelf dat de minister de korpschef zal horen omtrent een voorgenomen benoemingsvoordracht. Uiteraard zal de korpschef naar zijn oordeel geschikte kandidaten kunnen aanbevelen bij de minister.

Artikel 1 van het wetsvoorstel geeft een aantal begripsbepalingen. Daar waar in het vervolg van het wetsvoorstel wordt gesproken over «Onze Minister» wordt de Minister van Veiligheid en Justitie bedoeld. Het begrip «politie» verwijst steeds naar het landelijke politiekorps, die op grond van artikel 25 bestaat uit regionale eenheden, landelijke eenheden en een of meer ondersteunende diensten. De onderdelen van de politie vormen tezamen één landelijke politieorganisatie welke op grond van artikel 26 van het wetsvoorstel rechtspersoonlijkheid bezit. De rijksrecherche maakt derhalve geen deel uit van de rechtspersoon politie, hetgeen niet wegneemt dat de ambtenaren van de rijksrecherche wel worden aangemerkt als ambtenaren van politie (zie paragraaf 8.1 van het algemeen deel van de toelichting).

Onder «korpschef» wordt verstaan de ambtenaar van politie die aan het hoofd staat van het landelijke politiekorps. Er is dus in het nieuwe politiebestel nog slechts één korpschef. De politieambtenaren die aan het hoofd staan van de regionale eenheden worden in het wetsvoorstel aangeduid als «politiechef»; zij zijn ondergeschikt aan de korpschef.

Onder «regionale eenheid» respectievelijk «landelijke eenheid» wordt verstaan een van de regionaal respectievelijk landelijk georganiseerde eenheden van het nationale politiekorps, belast met de uitvoering van de politietaak. De ondersteunende diensten vallen derhalve niet onder het begrip «eenheid».

De «regioburgemeester» is de burgemeester van de gemeente met het grootste aantal inwoners in het gebied waarin een regionale eenheid de politietaak uitvoert. Om mogelijke onduidelijkheden te voorkomen over de vraag welke gemeente het hoogste aantal inwoners heeft en derhalve de regioburgemeester «levert», is vastgelegd dat de Minister van Veiligheid en Justitie de regioburgemeester aanwijst. Het ligt in de rede dat de minister zich hierbij baseert op de meest recente cijfers van het Centraal bureau voor de statistiek (CBS). Het is nadrukkelijk géén discretionaire bevoegdheid.

De definitie van de «taken ten dienste van de justitie», alsmede het tweede lid, is overgenomen uit de Politiewet 1993, met dien verstande dat de uitvoering van wettelijke voorschriften gesteld bij of krachtens de Vreemdelingenwet 2000 in onderdeel i, onder 1°, nu zijn geëxpliciteerd. De uitvoering van voorschriften bij of krachtens de Vreemdelingenwet 2000 waren altijd begrepen onder dit artikelonderdeel27 maar de uitvoering ervan berust nu niet meer bij de Minister van Veiligheid en Justitie maar bij de Minister voor Immigratie en Asiel. Om die reden is onderdeel 1° opgesplitst in de uitvoering van voorschriften waarmee de Minister van Veiligheid en Justitie is belast en voorschriften gesteld bij of krachtens de Vreemdelingenwet 2000. Een inhoudelijke wijziging is hiermee uitdrukkelijk niet bedoeld.

In het tweede lid is geëxpliciteerd dat persoonsbeveiliging is gericht op de voorkoming van strafbare feiten en om die reden deel uitmaakt van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. Indien de politie optreedt ter beveiliging van personen staat zij in het decentrale domein dan ook onder gezag van de officier van justitie. Op grond van artikel 43, tweede lid, van het wetsvoorstel, vindt persoonsbeveiliging in het centrale domein, conform de Politiewet 1993, plaats onder rechtstreekse verantwoordelijkheid van de Minister van Veiligheid en Justitie.

Artikel 1, derde lid, van de Politiewet 1993 over het aanwijzen van een fungerend hoofdofficier van justitie indien in een arrondissement twee regio’s zijn gelegen, is overbodig geworden, omdat deze situatie zich niet langer zal voordoen.

Aanleiding voor dit element van het wetsvoorstel is een aantal rapporten van de Nationale ombudsman (hierna te noemen: ombudsman) waarin deze het optreden van arrestatieteams uitdrukkelijk toetst aan het recht op onaantastbaarheid van het lichaam zoals opgenomen in artikel 11 van de Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) (rapporten 2003/351 t/m 2003/354). Op grond daarvan komt de ombudsman tot de conclusie dat voor het aanleggen van handboeien bij een niet-verdachte en het omdoen van een blinddoek een wettelijke basis ontbreekt. De ombudsman spreekt echter wel begrip uit voor deze maatregelen, nu zij dienen om de veiligheid van de betrokken politieambtenaren in gevaarlijke situaties te waarborgen. Dit neemt voor de ombudsman niet weg dat het noodzakelijk is dat er een nadere bezinning plaatsvindt over de vraag hoe het gebruik van deze dwangmiddelen in overeenstemming met de Grondwet en internationaalrechtelijke verplichtingen moet worden genormeerd.

De ombudsman heeft dit per brief onder de aandacht van de toenmalige Ministers van BZK en Justitie gebracht. Naar aanleiding daarvan is besloten om een expliciete wettelijke basis te creëren voor de noodzakelijk geachte maatregelen bij een aanhouding uitgevoerd door leden van speciale eenheden.

Aan de Ambtsinstructie voor de politie, de Koninklijke marechausse en andere opsporingsambtenaren (hierna: de Ambtsinstructie) zullen enkele voorschriften ten aanzien van het gebruik van handboeien en blinddoeken worden toegevoegd. Speciale eenheden krijgen daarmee de bevoegdheid om een persoon die rechtens van zijn vrijheid is beroofd ten behoeve van het ordelijk verloop van een aanhouding en vervoer te blinddoeken, alsmede om handboeien aan te leggen bij personen die niet van hun vrijheid worden beroofd.

Voor zover de wijziging voorziet in een expliciete, formeelwettelijke grondslag voor het gebruik van handboeien, sluit zij bovendien aan bij een al eerder gedane suggestie hieromtrent door de ombudsman.*

Met het nieuwe artikel 7, eerste lid, ligt de formeelwettelijke basis voor de bevoegdheid tot het omleggen van handboeien voortaan in de Politiewet zelf. Die basis wordt thans ontleend aan artikel 15, vierde lid, van de Grondwet; van een nieuwe bevoegdheid is op dit punt dan ook geen sprake.

Omdat er in de praktijk ook behoefte blijkt te bestaan aan het gebruik van andere vrijheidsbeperkende middelen dan handboeien (bijvoorbeeld hulpmiddelen ten behoeve van de uitzetting van vreemdelingen), voorziet de nieuwe bepaling ook in de formeelwettelijke grondslag dáárvoor. De wijziging komt het rechtswaarborgkarakter van de bevoegdheidsgrondslag ten goede.

De wijze waarop het gebruik van vrijheidsbeperkende middelen wordt geregeld, sluit aan bij de wijze waarop het gebruik van geweld is geregeld. De systematiek is als volgt. In de nieuwe Politiewet staat de algemene bevoegdheid tot het gebruik van geweld, respectievelijk vrijheidsbeperkende middelen, waarbij een aantal algemene criteria wordt gesteld. De uitwerking van specifieke geweldmiddelen of vrijheidsbeperkende middelen geschiedt, net als onder de Politiewet 1993, in de Ambtsinstructie, krachtens artikel 9, derde lid, van het wetsvoorstel. Daarbij worden voor de onderscheiden bevoegdheden specifieke criteria gesteld. Zo blijven de voorschriften ten aanzien van het gebruik van handboeien tijdens vervoer onverminderd opgenomen in artikel 22 van de Ambtsinstructie.

Eén voorwaarde die aan van het gebruik van geweld in artikel 7 is gesteld, ontbreekt bij de vrijheidsbeperkende middelen. Aan het gebruik van geweld gaat zo mogelijk een waarschuwing vooraf. Deze voorwaarde wordt gezien de aard van de bevoegdheid niet gesteld aan het gebruik van vrijheidsbeperkende middelen.

Artikel 13 is ten opzichte van artikel 14 van de Politiewet 1993 op twee punten inhoudelijk gewijzigd. In de eerste plaats wordt vastgelegd dat in het driehoeksoverleg niet alleen wordt gesproken over de (concrete) taakuitvoering van de politie, maar ook over het gemeentelijk beleid en het beleid van het openbaar ministerie ten aanzien van die taakuitvoering. In het driehoeksoverleg zal daarover afstemming plaatsvinden.

In de tweede plaats wordt wettelijk vastgelegd dat de burgemeester en de officier van justitie in het driehoeksoverleg op basis van het integraal veiligheidsplan en de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving afspraken maken over de inzet van de politie ten behoeve van de handhaving van de openbare orde, respectievelijk ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (en de taken ten dienste van de justitie).

Ingevolge het wetsvoorstel regierol gemeente (32 459) stelt de gemeenteraad een integraal veiligheidsplan op. Het omvat de doelen die de gemeente op het terrein van de veiligheid nastreeft. Vanzelfsprekend kunnen die doelen gevolgen hebben voor de strafrechtelijke handhaving. Immers, als de gemeenteraad de aanpak van overlast wil prioriteren, zal de inzet van het openbaar ministerie daarbij noodzakelijk zijn. Het ligt dan ook in de rede dat voorafgaand aan de vaststelling van het integrale veiligheidsplan overleg met het openbaar ministerie plaatsvindt. Dat resulteert erin dat het integrale veiligheidsplan ingevolge het wetsvoorstel óók voorziet in een omschrijving van de inspanningen die van anderen worden verwacht (voorgestelde artikel 148a, tweede lid, Gemeentewet). Dat is ten aanzien van het openbaar ministerie ook benadrukt in de toelichting bij het wetsvoorstel (nr. 3, p. 8).

De vaststelling van het integrale veiligheidsplan, met daarin de volgens de gemeenteraad benodigde inspanning van het openbaar ministerie, is niet in juridische zin bindend voor het openbaar ministerie. Het openbaar ministerie is immers exclusief verantwoordelijk voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde.

Afspraken over de inzet van de politie worden in het driehoeksoverleg door de burgemeester en officier van justitie gemaakt. Daarbij dienen eerder gemaakte afspraken tussen de gemeente en het openbaar ministerie met betrekking tot het integrale veiligheidsplan als basis. Dat is in lijn met het wetsvoorstel regierol gemeente.

Teneinde zowel de positie van de burgemeester als lokale gezagsdrager als de rol van de gemeenteraad in het politiebestel te versterken, wordt in nieuwe artikel 15 expliciet vastgelegd dat de burgemeester aan de gemeenteraad verantwoording schuldig is over het door hem uitgeoefende gezag over de politie. Hoewel de burgemeester op grond van artikel 180, eerste lid, van de Gemeentewet reeds aan de raad verantwoording schuldig is over alle handelingen die de burgemeester als ambtsdrager verricht, blijkt dat dit voor wat het gezag over de politie betreft nog niet in alle gemeenten even goed uit de verf komt. Door de verantwoordingsplicht expliciet te koppelen aan het uitgeoefende gezag over de politie, wordt feitelijk de rol van de raad en daarmee de lokale inbedding van de politie versterkt.

Het derde lid is overgenomen uit artikel 16, tweede en derde lid, van de Politiewet 1993 met dien verstande dat de (rol van) commissaris van de Koning in het artikel komt te vervallen. Het vervallen van de rol van de commissaris van de Koning is de reden dat artikel 16 van de Politiewet 1993 in dit wetsvoorstel niet terugkomt. De aanwijzingsbevoegdheid van de minister aan de burgemeesters en, in specifieke gevallen, de voorzitter van de veiligheidsregio is echter onverminderd nodig, bijvoorbeeld in het kader van het stelsel van bewaken en beveiligen.

De in dit wetsvoorstel voorgestelde regeling is ontleend aan de regeling in de huidige wet, dat ook een systeem van door de minister vastgestelde hoofdlijnen van het beleid kent. Artikel 18, eerste lid, wijkt in twee opzichten af van artikel 43a van de Politiewet 1993. In de eerste plaats wordt expliciet vastgelegd dat de landelijke beleidsdoelstellingen door de minister worden vastgesteld, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters. Het ligt in de rede dat het overleg, bedoeld in artikel 19, hiervoor wordt gebruikt. Dit sluit aan bij de huidige praktijk, waarbij met het College van procureurs-generaal en de korpsbeheerders overleg wordt gevoerd alvorens de hoofdlijnen van het beleid worden vastgesteld.

In de tweede plaats beperken de landelijke beleidsdoelstellingen zich tot de taakuitvoering van de politie. De hoofdlijnen van beleid, bedoeld in artikel 43a, eerste lid, van de Politiewet 1993, hebben ook betrekking op het te voeren beheer van de politie en zijn in dat opzicht bindend voor de korpsbeheerders. Nu de eindverantwoordelijkheid voor het beheer in de nieuwe wet bij de minister komt te liggen, ligt het niet in de rede dat voor het beheer landelijke beleidsdoelstellingen worden geformuleerd naast alle instrumenten waarover de minister in het nieuwe stelsel beschikt om het beheer vorm te geven.

In het algemeen deel van deze toelichting is reeds gememoreerd dat de landelijke beleidsdoelstellingen vanzelfsprekend substantiële ruimte overlaten in de beschikbare politiecapaciteit voor de realisatie van lokale afspraken over de inzet van de politie.

Bij de totstandkoming van de landelijke beleidsdoelstellingen zal uiteraard afstemming plaatsvinden met de Minister voor Immigratie en Asiel. Die afstemming houdt verband met de bijzondere positie van de Minister voor Immigratie en Asiel ten opzichte van de politie. Ingevolge artikel 48 van de Vreemdelingenwet 2000 heeft de Minister voor Immigratie en Asiel immers het gezag over de politie voor zover het betreft het toezicht op de naleving van de wettelijke voorschriften met betrekking tot vreemdelingen.

In artikel 19 wordt vastgelegd dat de minister, tezamen met de korpschef, periodiek overleg voert met de regioburgemeesters of een afvaardiging van de regioburgemeesters en de voorzitter van het College van procureurs-generaal over de taakuitvoering door en het beheer ten aanzien van de politie. Door te bepalen dat «de minister, tezamen met de korpschef, periodiek overleg voert» wordt verduidelijkt dat de korpschef als vertegenwoordiger van de politieprofessie in het overleg de minister ondersteunt. Dit staat er uiteraard niet aan de weg dat ter ondersteuning van de minister andere ambtenaren, zoals de directeur-generaal Politie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie, bij het overleg aanwezig zijn.

De regioburgemeesters bepalen zelf of zij gezamenlijk aan het overleg deelnemen dan wel een afvaardiging aan het overleg laten deelnemen. Dit kan mede afhankelijk zijn van de agenda van het overleg. Het is niet nodig dit nader wettelijk te regelen.

In verband met toenemende samenwerking van politie met andere organisaties met taken op het terrein van justitie, openbare orde, veiligheid of hulpverlening is het wenselijk dat de politie met deze organisaties informatie- en communicatievoorzieningen kan delen. Het delen van deze voorzieningen dient vanzelfsprekend met de nodige waarborgen te worden omkleed. Derhalve wordt in artikel 23 geëxpliciteerd dat de regels die kunnen worden gesteld ten aanzien van de informatie en communicatievoorzieningen van de politie, en het gebruik daarvan, mede het gebruik door deze organisaties kan betreffen.

Wij benadrukken dat van een ongebreideld gebruik van politievoorzieningen door derden geen sprake zal zijn. Het bereik van artikel 23 wordt ingekaderd door de Wet politiegegevens. Bij ministeriële regeling zal dat kader verder worden ingeperkt, bijvoorbeeld door middel van de bepaling dat derden slechts toegang tot de voorzieningen hebben indien dit noodzakelijk is voor de samenwerking met de politie en pas na toestemming van de Minister van Veiligheid en Justitie. Soms gaat het om de toegang tot informatie als zodanig, bijvoorbeeld bij informatie-uitwisseling binnen de geïntegreerde meldkamer en de samenwerking op het gebied van de aanpak van veelplegers. Veelal echter ligt de nadruk niet zozeer op het gebruik van informatie, maar op het gebruik van voorzieningen. Te denken valt aan het gebruik van C2000-apparatuur door zogeheten bijzondere gebruikers (zoals douane) en gelieerden. Uiteraard zullen daarvoor beveiligingsmaatregelen worden getroffen. Ook daarvoor zullen bij ministeriële regeling regels worden gesteld.

Wij stellen voor het regionale politiebestel om te vormen tot één landelijke politieorganisatie. Artikel 25 van het wetsvoorstel bepaalt uit welke onderdelen de politie zal bestaan. De regionale en landelijke eenheden alsmede de ondersteunende diensten worden onderdeel van één rechtspersoon: de landelijke politieorganisatie. De keuze voor een landelijke politieorganisatie met rechtspersoonlijkheid is toegelicht in paragraaf 4.2 van het algemeen deel. De keus voor rechtspersoonlijkheid is, naast de in het algemeen deel genoemde redenen, ingegeven door de noodzaak om aan het vermogensrechtelijk verkeer deel te kunnen nemen, bijvoorbeeld om materieel te kopen.

Het gaat, zoals gezegd, om een publiekrechtelijke rechtspersoon. Een dergelijke rechtspersoon wordt ingevolge artikel 1, tweede lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek bij wet ingesteld. De wet bepaalt de taak van de publiekrechtelijke rechtspersoon, alsmede het bestuur en de inrichting ervan.

De taak van de korpschef kwam uitvoerig aan de orde in het algemeen deel van de toelichting.

In aanvulling daarop verdient vermelding dat de korpschef als orgaan van de rechtspersoon politie is belast met de leiding en het beheer van die rechtspersoon. Ingevolge het tweede lid vertegenwoordigt de korpschef in die hoedanigheid de politie in en buiten rechte, derhalve zowel in procedures voor een rechter, als bij het verrichten van rechtshandelingen zoals het sluiten van overeenkomsten. De korpschef kan vertegenwoordigingsbevoegdheden overigens mandateren aan de politiechefs.

De taakomschrijving van de korpschef in dit artikel impliceert dat hij onder meer is belast met de inrichting van de organisatie. Dat doet hij uiteraard binnen de gestelde kaders, dat wil zeggen gegeven de begroting en met inachtneming van eventuele (in algemene maatregelen van bestuur of ministeriële regelingen neergelegde) algemeen verbindende voorschriften of aanwijzingen.

De taakomschrijving impliceert voorts dat de korpschef werkgever is van de bij de politie werkzame personen. Ook voor zijn rol als werkgever geldt dat hij deze invult binnen de bij of krachtens de wet gestelde kaders. Alhoewel de minister door middel van deze kaders betrokken is bij en invloed heeft op het personeelsbeleid, is hij geen werkgever. De minister is immers geen onderdeel van de rechtspersoon politie.

Artikel 28, eerste lid, bepaalt dat de benoeming, de schorsing en het ontslag van de korpschef bij koninklijk besluit geschiedt. Over de benoeming worden de regioburgemeesters en het College van procureurs-generaal in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen

De benoemingsperiode van zes jaar met een mogelijke herbenoeming voor telkens drie jaar is essentieel met het oog op continuïteit van beleid en beheer. Zo kent de landelijke beleidscyclus in beginsel een vierjaarlijkse termijn. Om deze cyclus steeds goed te kunnen starten en afronden is het gewenst dat de korpschef langer dan vier jaar aanblijft.

Met het tweede lid wordt bewerkstelligd dat de korpschef een executief politieambtenaar is, hetgeen gezien zijn taakomschrijving (artikel 27) niet automatisch het geval is. Primair is de korpschef immers orgaan van de rechtspersoon politie. In het algemeen deel van deze toelichting is reeds uiteengezet (paragraaf 4.3) waarom het van belang is dat aan het hoofd van het landelijke korps een politiefunctionaris staat, die ook als zodanig voor zowel de politieorganisatie als de buitenwereld herkenbaar is.

Het derde lid ziet op de leden van de korpsleiding. Bij ministeriële regeling wordt bepaald wie van die korpsleiding deel uitmaken en wordt uit het midden van deze korpsleiding een plaatsvervangend korpschef aangewezen. De benoeming als lid van de korpsleiding zal uiteraard gebeuren aan de hand van een omschrijving van de functie die deze ambtenaren van politie verrichten. De aangewezen leden van de korpsleiding worden, net als de korpschef, bij koninklijk besluit benoemd, geschorst en ontslagen. Eén van de leden van de korpsleiding wordt aangewezen als plaatsvervangend korpschef.

De voorgestelde aanwijzingsbevoegdheid strekt zich uit tot alle taken en bevoegdheden van de korpschef en is een essentieel sturingsinstrument door middel waarvan de minister inhoud kan geven aan zijn verantwoordelijkheid voor de politie. Het parlement kan de minister aanspreken op het al dan niet gebruik maken van zijn aanwijzingsbevoegdheid.

De voorgestelde aanwijzingsbevoegdheid heeft als gevolg dat de korpschef volstrekt ondergeschikt wordt aan de minister. Dat is hij immers niet vanzelf, omdat hij primair orgaan van de rechtspersoon politie is. Evenmin wordt hij vanzelf (dat wil zeggen zonder de voorgestelde aanwijzingsbevoegdheid) volledig aan de minister ondergeschikt door het feit dat hij krachtens artikel 28, tweede lid, ambtenaar van politie is belast met de uitvoering van de politietaak. Het feit dat hij over de uitvoering van al zijn taken en bevoegdheden aanwijzingen kan ontvangen maakt hem wel ondergeschikt; hij zal immers aan die aanwijzingen gevolg dienen te geven. Zijn ondergeschiktheid aan de minister moet worden onderscheiden van de ondergeschiktheid van bijvoorbeeld een directeur-generaal, die uit hoofde van zijn aanstelling formeel ondergeschikt is aan de minister. Om die reden is in het voorstel van wet voorzien in een aantal bepalingen (bijvoorbeeld de verplichting informatie te verstrekken in artikel 32 en de aanwezigheid van de korpschef in het overleg tussen de minister en regioburgemeesters en de voorzitter van het College van procureurs-generaal in artikel 19) die voor een «gewoon» ondergeschikte ambtenaar overbodig zouden zijn.

Omdat de aanwijzingsbevoegdheid van de minister jegens de korpschef, anders dan geldt ten aanzien van de aanwijzingsbevoegdheid jegens de korpsbeheerder in de huidige Politiewet 1993, een regulier sturingsinstrument zal zijn, ligt een rechterlijke toetsing van deze aanwijzingen niet voor de hand. Reden waarom in de invoeringswet bij dit wetsvoorstel zal worden geregeld dat tegen aanwijzingen jegens de korpschef geen beroep bij de bestuursrechter openstaat.

Op grond van artikel 32 is de korpschef gehouden de minister, gevraagd en ongevraagd, tijdig alle inlichtingen te verstrekken die hij voor de uitoefening van hun onderscheiden taken nodig heeft. Dit betreft derhalve alle informatie die hij behoeft om zijn verantwoordelijkheid voor het landelijke beleid ten aanzien van de taakuitvoering, het beheer van de politie en de kwaliteit van de taakuitvoering door de politie te kunnen effectueren. De informatieplicht omvat bijvoorbeeld informatie benodigd om toezicht op de taakuitvoering (door de Inspectie OOV uit te voeren) en op het financiële beheer te kunnen uitoefenen. Het betreft bijvoorbeeld ook de geregelde verstrekking van informatie om de minister in staat te stellen beleid te ontwikkelen voor bijvoorbeeld beheersaangelegenheden of voor voorzieningen die de kwaliteit van de taakuitvoering verbeteren. Daarnaast gaat het natuurlijk om de verstrekking van informatie in concrete gevallen. De verplichting omvat de plicht om informatie te verstrekken omtrent de landelijke eenheden, waartoe in de Politiewet 1993 in artikel 38a, vierde lid, was voorzien. Een dergelijke afzonderlijke grondslag is in de huidige systematiek, waarbij alle eenheden onderdeel zijn van één landelijke korps, niet meer nodig.

Het tweede lid geeft de minister, in het verlengde van de informatieplicht uit het eerste lid, de bevoegdheid inzage te vorderen van gegevens en bescheiden, voorzover dit voor de uitoefening van hun onderscheiden taken nodig is. De toezichthoudende ambtenaren van de IOOV komt op grond van artikel 5:16 en 5:17 van de Algemene wet bestuursrecht deze bevoegdheid eveneens toe.

Deze artikelen zijn uitvoerig besproken in het algemeen deel van deze toelichting (paragrafen 5.3, 6.4 en 6.6).

In aanvulling daarop kan over artikel 39 nog het volgende worden opgemerkt. Het uitgangspunt van dit artikel is dat het beleidsplan (en het jaarverslag) door de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier gezamenlijk wordt vastgesteld. De wet regelt niet de wijze waarop dat geschiedt. In het algemeen deel van de toelichting is daar al het een en ander over gezegd. Indien het beleidsplan niet op deze wijze kan worden vastgesteld, wordt het door de regioburgemeester in overeenstemming met de hoofdofficier van justitie vastgesteld. In het uitzonderlijke geval dat de regioburgemeester en de hoofdofficier van justitie geen overeenstemming kunnen bereiken, voorziet het derde lid erin dat uiteindelijk de minister beslist. Dit derde lid is ontleent aan artikel 29 van de huidige wet.

In vijfde lid is het beroepsrecht van de burgemeester tegen het beleidsplan geregeld. Daarover is in het algemeen deel van deze toelichting al een en ander opgemerkt.

Het beleidsplan wordt overeenkomstig het eerste lid van artikel 39 vastgesteld. De minister beoordeelt of het beleidsplan op onaanvaardbare wijze afbreuk doet aan een goede vervulling van de politietaak in de betreffende gemeente. De regioburgemeester brengt ingevolge het zesde lid, als dat nodig is naar aanleiding van de beslissing van de minister, het beleidsplan met die beslissing in overeenstemming. Daarvoor is geen instemming van de betrokken burgemeesters en hoofdofficier van justitie nodig.

In artikel 42 is neergelegd dat er een of meer landelijke eenheden kunnen zijn. Zij zijn ingevolge artikel 25, eerste lid, onder b, onderdeel van het landelijke politiekorps.

De taken waarmee de landelijke eenheden kunnen worden belast zijn overgenomen uit artikel 38, eerste lid, van de Politiewet 1993. Deze taken worden thans door het KLPD vervuld.

Voor zover de in het tweede lid bedoelde regels betrekking hebben op de (samenwerking met de) KMar, worden deze regels uiteraard afgestemd met de Minister van Defensie.

Dit artikel is grotendeels gelijk aan artikel 38a van de Politiewet 1993, met dien verstande dat het niet meer betrekking heeft op de taken van het KLPD maar op de taken van een landelijke eenheid. Het artikel verschaft de minister bevoegdheden ten aanzien van de taken die een landelijke eenheid rechtstreeks onder verantwoordelijkheid van de Minister van Veiligheid en Justitie uitvoert.

Anders dan in artikel 38a richten de aanwijzingen van de minister, die met betrekking tot deze taken het gezag heeft, zich niet tot de korpschef maar tot de ambtenaren van politie die met de uitvoering van een taak van een landelijke eenheid is belast (eerste lid). Dat is in lijn met de aanwijzingen die in het kader van het gezag door de burgemeester (artikel 11, tweede lid) en de officier van justitie (artikel 12, tweede lid) aan de betrokken ambtenaren van politie kunnen geven.

De hierbedoelde aanwijzingen, die dus voortvloeien uit het gezag dat de minister in de hier bedoelde gevallen heeft, moeten worden onderscheiden van de aanwijzingen die de minister ingevolge artikel 31 aan de korpschef kan geven. Die laatste aanwijzingen hebben betrekking op de taken van de korpschef en worden door de minister gegeven als politiek verantwoordelijke voor de politie.

Op de bepalingen met betrekking tot rechtspositie is ingegaan in paragraaf 7.6 van het algemeen deel.

Artikel 46 regelt de betrokkenheid van de lokale gezagdragers bij de aanwijzing van het hoofd van een territoriaal onderdeel van een regionale eenheid, bedoeld in artikel 13. Ingevolge het eerste lid, dienen de burgemeester en de officier van justitie met de aanwijzing van dit hoofd in te stemmen, behoudens indien naar het oordeel van de korpschef goed personeelsbeleid een bepaalde aanwijzing als hoofd vergt. In het tweede lid is voorzien in een regeling die het mogelijk maakt dat de lokale gezagsdragers de minister verzoeken het betreffende hoofd van het territoriale onderdeel uit zijn functie te ontheffen. Dat verzoek moet worden gezien als een ultimum remedium in het geval het betreffende hoofd, naar het oordeel van de gezagsdragers, herhaaldelijk en zonder goede reden de afspraken over de inzet van de politie, zoals die in de driehoek zijn gemaakt, niet uitvoert. Daarbij moet uiteraard worden gedacht aan ernstige gevallen waarbij afspraken over de politie-inzet niet zijn nagekomen. Het spreekt voor zich dat naar aanleiding van een eventueel tekortschieten bij de uitvoering van deze afspraken in eerste instantie met het betreffende hoofd nadere afspraken worden gemaakt. Eerst als dat naar het oordeel van (één van) de gezagsdragers structureel geen effect sorteert, is het verzoek aan de minister aan de orde.

Artikel 47 is gelijk aan artikel 50 van de Politiewet 1993.

In onderdeel a van het tweede lid is de primaire taak van de rijksrecherche neergelegd. Het voorgestelde onderdeel b van het tweede lid biedt het College de mogelijkheid om de rijksrecherche te belasten met andere onderzoeken naar feiten of gedragingen die mogelijk een strafbaar feit opleveren, doch slechts indien dit is aangewezen gelet op de bijzondere deskundigheid van de rijksrecherche.

Zo achten wij de inzet van de rijksrecherche aangewezen in verband met de bestrijding van ambtelijke corruptie gepleegd in het buitenland. Sedert 1 februari 2001 is de Nederlandse rechtsmacht voor in het buitenland gepleegde ambtelijke corruptie aanmerkelijk verruimd. In verband met de bij de rijksrecherche opgebouwde expertise op het terrein van corruptie heeft het College de rijksrecherche ook een belangrijke rol gegeven bij de bestrijding van buitenlandse corruptie.

In algemene zin heeft bijstand een incidenteel karakter, ingegeven door een tekort aan een voor de taak noodzakelijk geachte kwaliteit of kwantiteit aan personeel of materieel.

Indien een eenheid bijstand behoeft wordt daartoe door de betreffende gezagdrager een verzoek gericht aan de korpschef, die vervolgens op het verzoek beslist en, indien van toepassing, in de gevraagde bijstand voorziet. Daartoe verstrekt hij de nodige opdrachten aan de betreffende politiechef of het betreffende hoofd van een landelijke eenheid. Omdat alle eenheden onderdeel vormen van één landelijk politiekorps is het niet nodig in de wet te regelen dat de korpschef deze opdrachten kan geven. De politiechef en het hoofd van een landelijke eenheid zijn daardoor immers aan de korpschef ondergeschikt.

In het derde lid is voorzien in een rol voor de regioburgemeester. Deze moet worden gezien als een bemiddelende, vóórdat het daadwerkelijk tot een verzoek om bijstand komt. De regioburgemeester zal in deze rol bezien of er toch een mogelijkheid is om te voorzien in de door de burgemeester of officier van justitie gewenste capaciteit binnen de regionale eenheid. Het kan bijvoorbeeld gaan om een onvoorziene demonstratie, waarvoor de burgemeester extra inzet van de politie wenst en waarin binnen de regionale eenheid alleen aan kan worden voldaan door op andere plekken tijdelijk aan inzet in te leveren. De regioburgemeester kan in die situaties tussen de gezagsdragers bemiddelen teneinde te voorkomen dat bijstand aan een andere regionale eenheid moet worden gevraagd.

De concrete situatie bepaalt de wijze waarop een en ander zal verlopen. Met name zal de termijn waarbinnen de benodigde extra inzet nodig is, bepalend zijn voor de aard en omvang van de bemiddelende inspanningen van de regioburgemeester. In spoedeisende gevallen kan de burgemeester respectievelijk de officier van justitie om bijstand vragen zonder dat eerst de regioburgemeester het verzoek beziet.

Het onderhavige artikel van het wetsvoorstel komt ten dele overeen met het bepaalde in artikel 60 van de Politiewet 1993. De wijzigingen die zijn aangebracht ten opzichte van dat artikel houden verband met de herstructurering van het stelsel van speciale eenheden. Bij brief van 3 juni 2005 is de Tweede Kamer in kennis gesteld van de beoogde inrichting van het nieuwe stelsel (Kamerstukken II 2004/05, 29 754, nr. 23).

Zoals in voormelde brief reeds is uiteengezet, noopt de bestrijding van de hedendaagse verschijningsvormen van terrorisme tot inzet van flexibele en wendbare eenheden. Praktijkervaringen wijzen uit dat een gemengde bijzondere bijstandseenheid, bestaande uit disciplines van zowel politie als krijgsmacht, in staat is om zeer uiteenlopende vormen van ernstig geweld dan wel terrorisme, het hoofd te bieden. Met het oog op de inzet van deze gemengde eenheden wordt in het eerste lid van het onderhavige artikel niet meer gesproken van bijstandseenheden, bestaande uit personeel van de politie, onderscheidenlijk de KMar en andere onderdelen van de krijgsmacht, zoals de eerste volzin van het eerste lid van artikel 60 van de Politiewet 1993 luidt, maar van eenheden, bestaande uit personeel van de politie, de KMar of andere delen van de krijgsmacht.

De huidige aansturing van de diverse bijzondere bijstandseenheden is complex van aard. Om adequaat te kunnen reageren op terrorisme en situaties van grof geweld is voorts besloten deze aansturing te stroomlijnen. Daartoe was het voornemen reeds om de bevoegdheid om een eenheid in te zetten exclusief te verlenen aan de Minister van Justitie. Dat voornemen wordt deels «ingehaald» door de in het algemene deel reeds toegelichte situatie dat nu nog maar sprake is van één politieminister, die van Veiligheid en Justitie. Die minister bepaalt voortaan volgens dit voorstel zelfstandig of en op welke wijze de voorgenomen inzet zal mogen plaatsvinden; hij behoeft in dat kader in beginsel geen andere ministers te raadplegen. Om te kunnen bepalen welke of, en zo ja welke eenheid moet worden ingezet, worden op basis van generieke inzetscenario’s, welke zijn afgestemd met de Minister van Defensie, nadere criteria uitgewerkt. De Minister van Defensie wordt onverwijld van de inzet op de hoogte gesteld. Het voorafgaande is tot uitdrukking gebracht in het derde lid van het onderhavige artikel.

Het initiatief tot inzet van een bijstandseenheid gaat uit van het openbaar ministerie. Indien een korps, de rijksrecherche, of de KMar in het kader van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde bijstand behoeft van een bijzondere bijstandseenheid, dan richt de officier van justitie, door tussenkomst van het College van procureurs-generaal, een verzoek daartoe aan de Minister van Veiligheid en Justitie (tweede lid). De procedures die gelden krachtens artikel 60 van de Politiewet 1993 zijn opgenomen in de Regeling Bijzondere Bijstandseenheden. In overeenstemming met de andere bepalingen betreffende bijstand worden de procedurevoorschriften opgenomen in het wetsartikel zelf.

Het vierde lid bevat de grondslag om regels en nadere regels te stellen omtrent uitvoering van het tweede en derde lid. Daarbij kan worden gedacht aan de hierboven genoemde inzetscenario’s.

Het vijfde lid geeft een grondslag voor bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te stellen regels over de bewapening, uitrusting, bekwaamheid en organisatie van de bijzondere bijstandseenheden. Een aparte grondslag voor bewapening, uitrusting en bekwaamheid (naast onder meer artikel 22 van de wet) is nodig om ook regels te kunnen stellen voor de uitrusting en bewapening van defensie-personeel dat onderdeel uitmaakt van een bijzondere bijstandseenheid.

De huidige Politiewet 1993 kent geen bepalingen over bijstand voor de bijzondere ambtenaren van politie. De rijksrecherche is echter een relatief kleine organisatie zodat bijstand van de reguliere politie meer dan eens nodig zal zijn. Daarbij kan gedacht worden aan capacitaire bijstand of aan specialistische expertise als digitaal of financieel rechercheren, observeren en andere technische recherche. De meerwaarde van de rijksrecherche is gelegen in het kunnen optreden, onafhankelijk van de instanties waarbinnen onderzoek wordt verricht opdat iedere schijn van partijdigheid of belangenverstrengeling voorkomen kan worden. Dit biedt de nodige waarborgen voor alle betrokken personen, ook voor de personen wier handelen of nalaten wordt onderzocht.

Gelet op het uitgangspunt dat de rijksrecherche alleen wordt ingezet indien een onpartijdig onderzoek is geboden, dient bij een gezamenlijk onderzoek de regie en de verantwoordelijkheid voor dat onderzoek bij de rijksrecherche te worden gelegd. Immers, er is formeel sprake van een rijksrechercheonderzoek en alleen dan kan de verlangde onpartijdigheid bij een gezamenlijk onderzoek voldoende worden gewaarborgd.

Het eerste lid van dit artikel is ontleend aan artikel 53a, tweede lid, van de Politiewet 1993. De inspectie rapporteert ingevolge het tweede lid aan de minister maar heeft een zekere mate van zelfstandigheid: rapporten worden, voorzien van een oordeel van de minister over de inhoud, aan de Tweede Kamer aangeboden.

De Minister van Veiligheid en Justitie zendt het door de inspectie opgestelde verslag van de werkzaamheden, overeenkomstig de huidige praktijk, aan de Staten-Generaal. De zelfstandige positie van de inspectie komt overigens ook tot uitdrukking in de positionering van de IOOV binnen het departement. De inspectie valt rechtstreeks onder de secretaris-generaal.

De politieklachtregeling in de Politiewet 1993 is bij wet van 4 december 2003 (Wijziging van de Politiewet 1993 in verband met de aanpassing van de politieklachtregeling aan hoofdstuk 9 van de Algemene wet bestuursrecht, Stb. 501), aangepast aan hoofdstuk 9 van de Awb waarin regels zijn gesteld over de behandeling van klachten door bestuursorganen. Gelet op de specifieke bevoegdheidsverdeling binnen het politiebestel, blijven aanvullende bepalingen in de Politiewet echter noodzakelijk. De Awb gaat immers uit van een situatie waarin burger en ambtenaar met slechts één bestuursorgaan van doen hebben. De Politiewet 1993 daarentegen maakt onderscheid tussen beheer en gezag en ook het gezag wordt nog gekenmerkt door dualisme. Binnen de politieorganisatie is zonder nadere regeling derhalve niet direct duidelijk wie het verantwoordelijke bestuursorgaan is in de zin van de Awb. In de Politiewet wordt dan ook vastgelegd welk bestuursorgaan verantwoordelijk is voor behandeling van een klacht. Uitgangspunt is dat de beheerder zorgdraagt voor de behandeling van de klacht terwijl de gezagsdragers in de gelegenheid worden gesteld over de afhandeling daarvan te adviseren.

Voor de keuzes die zijn gemaakt bij de invulling van de politieklachtregeling wordt verwezen naar de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de Wet van 4 december 2003.

Klachten over ambtenaren van de rijksrecherche en militairen van de KMar of van een ander onderdeel van de krijgsmacht, worden niet behandeld door de korpschef of de politiechef maar ingediend bij en behandeld door het College van procureurs-generaal, respectievelijk de Minister van Defensie. Zij zijn immers beheerder van deze organisaties.

Klachten over de korpschef worden ingediend bij en behandeld door de minister.