Nr. 166 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu heeft op 18 juni 2014 overleg gevoerd met Staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu over grondstoffen en afval

(de volledige agenda is opgenomen aan het einde van het verslag).

Voorzitter: Van Dekken

Griffier: Van Dijk

De heer Remco Dijkstra (VVD): Voorzitter. Ik zal spreken over vier onderwerpen. Allereerst de EVOA, de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen, dan de certificering van afvalrecycling, vervolgens de drankkartons en ten slotte de raamovereenkomst. Onder dat laatste valt het statiegeld, waarvoor veel mensen hier vandaag naartoe gekomen zijn, denk ik. Naar aanleiding van een motie die ik samen met mevrouw Mulder en mevrouw Van Veldhoven vorig jaar juni heb ingediend, is het ministerie in gesprek gegaan met de afvalsector over de manier waarop hij belemmeringen voor de import en export van afval kan wegnemen. Uit de markt hoor ik geluiden dat het ministerie daarin een positieve, constructieve houding heeft. Ik vind dat een compliment waard. Maar vanuit de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) schijnt het te schorten aan medewerking. Ik vind dat onbestaanbaar. Als wij zeggen dat het anders moet, dan moet het ook anders. Dan moet je dat regelen. Wat is namelijk het probleem? De huidige controles van de ILT zijn vooral gericht op niet-gevaarlijke recyclingstromen, zoals papier en metaal. Handhaving is niet gericht op tekortkomingen in of overtreding van de kwaliteit van de producten, maar op het invullen van begeleidingsdocumenten. Staan er wel voldoende kruisjes aangevinkt? Is de handtekening met een blauwe pen geschreven? Pas op, want als dit niet goed is, is het een economisch delict. Ik heb zo'n formulier opgevraagd en het is verdraaid lastig om het fatsoenlijk in te vullen. Je moet weten of je afvalstof voldoet aan de Baselcriteria bijlage 9. Misschien is het, als het verschilt van bijlage 9, een OESO-kwestie. Misschien valt je afvalstof onder bijlage 3a of 3b of staat hij op de EEG-lijst van afvalstoffen. Wat is dan de nationale code, wat is de R-code en wat is de D-code? Je moet als verwerker heel goed weten wat je doet, want als je één foutje maakt, is het een economisch delict en krijg je een boete. Maak je een tweede foutje, dan wordt dat opgeteld. Bij de derde fout kun je zelfs een gevangenisstraf opgelegd krijgen. Ik maak mij daar zorgen over. Ik wil weg van die papieren controles op het moment dat het om niet-gevaarlijke stoffen gaat. Kijk echt naar het product en zorg ervoor dat er uitvoering wordt gegeven aan dat circulaire. De ILT heeft er natuurlijk geen baat bij om iets als niet-afvalstof te betitelen. Op het moment dat het geen afvalstof is, is het uit zicht. Wat heeft de inspectie dan nog te doen? Zij moet daarin mee, want wij willen naar die circulaire economie.

Een partij in het Noorden van het land, Chemiepack Delfzijl, maakt zuivere glycerine en bioethanol, producten die wij echt nodig hebben en die als grondstof dienen voor tal van zaken. De grondstof die het bedrijf daarvoor betrekt, krijgt het uit biodieselfabrieken uit heel Europa. Dat is ruwe glycerine, dat helaas als afvalstof is betiteld. Het bedrijf wordt de nek omgedraaid – er zijn handhavingszaken – terwijl ruwe glycerine in heel Europa gewoon vrij verhandelbaar is. Door de interpretatie van de EVOA en de ILT lukt dat hier niet. Ik vind dat onbestaanbaar en ik wil dat de Staatssecretaris er een oplossing voor zoekt.

De Kaderrichtlijn Afvalstoffen laat volgens ons voldoende ruimte om die aangekochte ruwe glycerine te kwalificeren als bijproduct. Als de Staatssecretaris dat via een ministeriële regeling met end-of-wastecriteria wil doen, hebben wij volgens mij een oplossing. Graag een reactie.

Ik noem nog drie punten voor de EVOA. Ik zou graag zien dat de Staatssecretaris in Brussel pleit voor harmonisatie en eenduidige, heldere regelgeving. Wij zijn nu strenger dan de rest en daar hebben wij echt last van. Ik vraag de Staatssecretaris om de handelwijze van de ILT aan te passen. Het staat netjes in beleidsplannen, maar het moet ook in de praktijk worden gebracht. Ik vraag om een sterkere betrokkenheid van het Ministerie van EZ in Brussel. Nu wordt het vanuit I en M aangevlogen en het gaat wel om banen, dus ik wil ook EZ erbij betrekken.

Ik kom op de certificering van afvalrecycling. Ik schrok van de EU-consultatie. Het kan toch niet zo zijn dat wij inspecteurs naar Afrika of China laten afreizen om daar te controleren of de verwerker het netjes verwerkt conform het document, om daar te controleren of de stempeltjes kloppen. Wij gaan toch geen paarse krokodil optuigen? Ik wil dat er controle wordt uitgeoefend waar de risico's liggen. Maak daar werk van.

De branchevereniging voor elektronica heeft de certificering op orde gebracht, maar is er wel voldoende handhavingscapaciteit, juist om de partijen die zich niet willen certificeren aan te pakken? Maakt de Staatssecretaris daar werk van?

Drankkartons zijn mijn derde onderwerp. Het zijn er 2,5 miljard per jaar. De VVD wil analoog aan de raamovereenkomst (doel centraal, middelen aan de partijen) een financieringsstroom op gang brengen om die drankkartons voortaan niet meer te verbranden, maar te recyclen.

Ten slotte het statiegeld. Voor de VVD staat centraal dat wij hogere recyclingresultaten willen behalen met het meest effectieve systeem. Dat is ons doel: milieuwinst. Dat kan volgens ons met de Raamovereenkomst Verpakkingen, waarin de hele verduurzaming, die veel meer inhoudt dan alleen die petfles voor 5%, en het terugdringen van verpakkingen is geregeld. Ik vind dat een goede zaak. Aangezien het Afvalfonds Verpakkingen, maar ook de gemeentes, dus twee van de drie partijen bij de overeenkomst, uitstel met een jaar hebben bepleit, denk ik dat het goed is om ze dat te gunnen. Dat betekent dat de partijen nog een jaar extra de tijd hebben om te werken aan het systeem, dat volgens mij goed is dat de enige manier is om de hoge recyclingdoelstellingen te halen.

Mevrouw Van Tongeren (GroenLinks): Voorzitter. Ik begin met een compliment aan de Staatssecretaris voor haar beleidsbrief Van afval naar grondstof. Met veel van de gedachte die daarin staat, heeft GroenLinks overlap. Wij begrijpen de ambitie om te sturen op doelen, maar als je wilt sturen op doelen, dan moeten je cijfers kei- en keihard zijn en dan moet je ook bereid zijn om in te grijpen. Is de Staatssecretaris dat met mij eens? De ILT zegt namelijk nogal wat over de kwaliteit van de cijfers in de rapportage. Wat gaat de Staatssecretaris doen nu haar eigen controleclub zegt dat de cijfers op een heleboel plekken boterzacht zijn? Dan kun je niet op doelen sturen, dan zul je met maatregelen moeten sturen. De Staatssecretaris zegt ook dat het sturen met financiële prikkels heel effectief is. Wat is het statiegeld als het niet sturen met heel effectieve financiële prikkels is? Een andere mogelijkheid waarover GroenLinks al een tijd nadenkt, is een belasting op primaire grondstoffen. Ook dat is een manier om met een financiële prikkel te sturen. Hoe kijkt de Staatssecretaris daartegen aan? Het lijkt nu alleen te worden vertaald als een stortingsbelasting, en dat zou heel erg jammer zijn.

CE Delft heeft een evaluatie opgesteld van het Landelijk afvalbeheerplan. Op blz. 63 van die evaluatie staat een hele set aanbevelingen. Neemt de Staatssecretaris die over? Het gaat mij vooral om het verschil maken tussen verbranden en hergebruiken. Op enig moment hebben wij gezegd dat dat allebei ongeveer hetzelfde en even goed is, maar met de capaciteit van de verbrandingsovens en met de mogelijkheden om materiaal hoogwaardiger te gebruiken, zie je dat er domweg weer een verschil moet komen. Hergebruik staat hoger op de Ladder van Lansink. Moet alles dat op geen enkele manier hergebruikt kan worden, dan maar verbrand worden?

Het hoofdonderdeel van dit algemeen overleg is voor mij het Verpakkingenakkoord. Deelt de Staatssecretaris de mening van GroenLinks dat een producent of een verpakkingenproducent verantwoordelijk is voor de zaken die geproduceerd worden van het begin tot en met eind? Het eind moet dan bij voorkeur het begin van een volgende cyclus zijn. Die verantwoordelijkheid stopt niet nadat er iets gekocht wordt, hoewel het fijn zou zijn – daarover ben ik het eens met de VVD – als iedereen in Nederland zo welopgevoed was dat er niks naast de vuilnisbak komt. Als je een akkoord sluit en degene met wie je dat akkoord sluit haalt het niet, dan vervalt toch zo'n afspraak? In het akkoord lezen wij nergens dat je er nog een jaartje bij krijgt als je het niet haalt. Is de Staatssecretaris dat met mij eens?

Ik zou graag een toelichting krijgen op de interessante passage op blz. 10 van de brief van 16 juni. De Staatssecretaris beschrijft daar de situatie die is ontstaan. Wat mij betreft geeft zij een muizengaatje ruimte om een analyse te maken van de totale milieuprestatie met en zonder statiegeld. Dit is een van de dingen waar GroenLinks de Staatssecretaris toe zou willen oproepen. Dat jaar uitstel gaat waarschijnlijk wel door. Wij hebben nu een jaar om ons nog één keer goed te bezinnen. Kunnen wij kijken naar kleine en grote flesjes, inclusief de stroom bierflessen? Wat zou de goedkoopste wijze zijn om dat met statiegeld te behandelen? Dan moeten die telcentra eruit en moet het gedigitaliseerd worden. Wij moeten de milieuprestatie daarvan zetten tegenover het in het Verpakkingenakkoord voorgestelde systeem. Als je die twee naast elkaar zet, heb je een eerlijke afweging. De Staatssecretaris zegt dat de kosten haar niet meer interesseren, omdat die toch voor het bedrijfsleven zijn. Maar een van de oorspronkelijke redenen om het af te schaffen, was dat het systeem o zo duur was. Het zou veel goedkoper kunnen met die Plastic Heroes. Ik heb dezelfde vraag als mijn collega van de ChristenUnie. Hoe kan het dat er nog maar bij 16% van de supermarkten een Plastic Heroesbak staat als afgesproken is dat het bij 100% zou moeten zijn? Hoe kan het dat van al die afspraken die het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken zou uitwerken in hoogst haalbare doelen nog helemaal niks op papier staat? Zo is er nog een rijtje.

Vindt de Staatssecretaris dat het Verpakkingenakkoord alleen maar vraagt om die zeven afspraken waar mijn collega Dijkstra over sprak of staan er meer dingen in het akkoord waarvan de Staatssecretaris ook vindt dat ze nagekomen moeten worden. Ik heb al een paar opmerkingen gemaakt over wat er normaal gesproken met convenanten met het bedrijfsleven, maar geloof mij niet, maar lees het rapport van de Rekenkamer hierover. De Rekenkamer heeft een hele set convenanten over een langere periode bekeken. Het convenant uit 1989 over die kleine flesjes is slechts één voorbeeld. Er is een reeks aan voorbeelden die uitwijzen dat sturen met convenanten eigenlijk bijna niet te doen is.

Het lijkt erop alsof wij bezig zijn met het dubbel belasten van intergemeentelijke afvalverwerkingsbedrijven. De burger betaalt al een afvalheffing in de gemeente. Als ik het goed heb, is er nu ook het plan om vennootschapsbelasting te gaan heffen op deze intergemeentelijke afvalverwerkingsbedrijven. Als je een intergemeentelijk afvalbedrijf opzet, lijkt het mij niet de bedoeling dat dat leidt tot dubbele belasting. Misschien is het nodig om daarover te overleggen met Staatssecretaris Wiebes, maar het lijkt mij onlogisch om dit van twee kanten te doen.

Mevrouw Agnes Mulder (CDA): Voorzitter. Er staan vandaag heel veel onderwerpen op het programma en de spreektijd is beperkt. Ik zal ingaan op het besluit van de Staatssecretaris ten aanzien van de Raamovereenkomst Verpakkingen en microplastics. Nederland is altijd heel erg goed geweest in het hergebruik van afval. Denk aan de schillenboer in het begin van de vorige eeuw. Wij zien met elkaar dat afval een heel goede grondstof kan zijn. In de vorige kabinetsperiode is het besluit genomen om meer plastic en kunststof te recyclen en als een aparte stroom, net als glas en papier. Op die manier willen wij de totale recycling van kunststof en plastic verhogen van 42% naar 52%. Dat vindt onze partij nog steeds een heel belangrijke ambitie. Wij hebben ook gepleit voor een hoogwaardig hergebruik van het plastic. Uit de vele berichten die ik heb binnengekregen, blijkt dat heel veel mensen deze doelstelling van het akkoord nog niet tussen de oren hebben. De communicatie over de raamovereenkomst en de Plastic Heroes loopt op zijn zachtst gezegd nog niet erg goed. Wiens verantwoordelijkheid is dat nou? Gaan wij elkaar allemaal aankijken of gaan wij het met z'n allen aan die mensen vertellen hoe het zit? Graag een reactie van de Staatssecretaris.

Wat de mensen wél goed tussen de oren hebben zitten, is dat zij graag het statiegeldsysteem willen behouden. Wij merken weinig vertrouwen van mensen in de industrie op dit punt. Ik krijg er veel vragen over. Hoe hoogwaardig kunnen petflessen nog gerecycled worden als ze onderdeel uitmaken van een brede stroom? Dan er is natuurlijk over en weer vervuiling. Stel een lege wasmiddelfles naast de petfles terechtkomt. Hoe werkt dat dan? In het statiegeldsysteem is die vervuiling er niet. Hoe ziet de Staatssecretaris dit? Een van de prestatievoorwaarden is het hergebruik van oude in nieuwe petflessen. Aan deze voorwaarde is voldaan, zo meldt de Staatssecretaris ons. Komt dat door het recyclaat vanuit het statiegeldsysteem of komt het vanuit de Plastic Heroes? Hoe zien die percentages eruit?

Omdat niet aan alle voorwaarden uit de raamovereenkomst is voldaan, met name op het punt van het pvc in de verpakkingen in de supermarkten, heeft de Staatssecretaris besloten om het statiegeld nog niet af te schaffen. Het CDA staat achter deze beslissing en heeft nog een aantal vragen over de invulling van de andere voorwaarden. De motie-Van der Werf, die eisen stelt aan het afschaffen van de verplichting op statiegeld, verzoekt expliciet om een bak voor plastic bij iedere supermarkt. De vorige Staatssecretaris gaf aan dat die bakken er bij ruim 3.000 supermarkten zouden komen, en ook bij sportverenigingen. Wij kennen het hart van de vorige Staatssecretaris, dus dat van die sportvelden begrijpen wij allemaal heel goed. Het CDA stelt vast dat dit niet gelukt is. Uit het onderzoek van de ILT blijkt dat bij 133 van de gecontroleerde locaties geen bak stond, omdat de gemeenten hier niet in meegingen. Hoe kan de Staatssecretaris tot de conclusie komen dat aan de eis is voldaan? Hoe kijkt de Staatssecretaris hiernaar en hoe ziet zij dit in relatie tot de weglekeffecten?

Er was nog een andere motie van het CDA. Daarin wordt de regering verzocht om zo goed mogelijk te faciliteren dat een deel van de opbrengsten van diverse afvalstromen kan terugvloeien naar verenigingen, clubs en andere maatschappelijke organisaties die actief bijdragen aan de inzameling van dit afval. Hoe gaat de Staatssecretaris om met de uitvoering van die motie?

Een misschien wel belangrijker punt is de aanpak van de Staatssecretaris op het gebied van de microplastics. Bij de begroting voor 2013 heb ik samen met de PvdA gepleit voor een sluitende aanpak hiervoor en dat wij beter kunnen voorkomen dan genezen. Het is duidelijk dat microplastics schadelijk kunnen zijn voor mens en natuur. Ze zitten in heel wat producten, bijvoorbeeld cosmetica. Wij vinden het mooi om te zien dat Unilever het punt heeft opgenomen in zijn Sustainable Living Plan. Het bedrijf is ermee aan de slag gegaan. Onze complimenten voor dit mooie bedrijf op dit punt. Wordt de afspraak met het bedrijfsleven om het gebruik van microplastics met 80% te reduceren in anderhalf jaar gehaald? Heeft de Staatssecretaris daar vertrouwen in? Is het ook mogelijk om hierover met het bedrijfsleven verdere afspraken te maken? De waterzuiveringsbedrijven geven aan dat zij de microplastics eruit zouden moeten filteren en dat dit onze inwoners 500 miljoen euro zou kosten. Het zijn allemaal belastingverhogingen waar wij met zijn allen niet op zitten te wachten.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Een debat over grondstoffen en afval waarin je uitgebreid met elkaar kunt ruziën over cijfers in rapporten die al dan niet kloppen, maar het is ook een onderwerp dat wij iedere dag samen zelf kunnen zien. Wij hebben gisteren wat petities in ontvangst mogen nemen. De voorbeelden van wat wij zoal op straat kunnen aantreffen als gevolg van ons falende afvalbeleid zien wij ook op Twitter met alle zwerfies. Ik wil de Staatssecretaris in elk geval even voorhouden wat Stichting De Noordzee heeft verzameld. De stichting heeft 400 meter over het Noordzeestrand gelopen en daarbij de troep opgeruimd. Dan vind je honderd doppen. Geëxtrapoleerd naar de hele Nederlandse kust, betekent dat dat er permanent 90.000 doppen liggen. Als iedereen die netjes zou oprapen, is er niks aan de hand, maar ik zie ook dat de VVD geen legertje afvalrapers heeft, niet binnen haar eigen gelederen en ook niet in de begroting. Je kunt dus ruziën over hergebruikpercentages wat je wilt, maar feit is dat Nederland vol ligt met troep en dat die troep in zee belandt en daar verschrikkelijke dingen doet met de ecosystemen.

De belangrijkste vraag aan de Staatssecretaris is of zij bereid is om los van het geruzie over de gehaalde percentages het grote geheel te zien. Ik zou dan zeggen dat er aan de r'en die centraal in dit debat staan – de Staatssecretaris noemde reduce, re-use, recycle en renew – een paar r'en kunnen worden toegevoegd: refuse – als je van metal houdt, zeg je daar meteen «resist» achter – rethink en repair. De Staatssecretaris heeft toegezegd dat ze het refuse-gedeelte interessant vindt en wil bespreken als suggestie in de brancheverduurzamingsplannen. Ik ben heel benieuwd hoe zij dat voor zich ziet. Wij weten allemaal dat bedrijven niet zijn opgericht om het collectieve belang van het behoud van ecosystemen te waarborgen. Bedrijven zijn opgericht om winst te maken. Daar is niks mis mee, maar het is dus niet hun taak om publieke belangen te borgen. En dan kom je meteen op het spanningsveld met de marketingwaarde van een verpakking: een mooi doosje, individueel verpakt, een fancy laagje plastic. Wat je daarmee kunt verdienen, is belangrijker dan de milieuwinst die je als bedrijf zou moeten willen halen. Dat zijn gewoon de feiten. Wij zijn als overheid uitgevonden om te zorgen dat het publieke belang niet ondersneeuwt door de marketingbelangen van bedrijven.

Daarom vraag ik de Staatssecretaris welke concrete voorstellen zij wil uitwerken om te komen tot een cultuurverandering om een einde te maken aan die wegwerpmaatschappij. Ik complimenteer haar met de brief waarin staat dat zij in elk geval nu geen einde maakt aan statiegeld. Dat is voor nu een redelijke geruststelling. Wij zagen die afschaffing al helemaal gebeuren. Maar er moet natuurlijk veel meer gebeuren dan dat. Een uitbreiding van statiegeld ligt veel meer voor de hand dan blijven denken over de mogelijkheid om het af te schaffen. Iedereen kan mooie woorden spreken over middel en doel, maar feit is dat het zwerfafval zo'n groot probleem is, dat er nog geen aantoonbaar beter systeem is om het te reduceren dan het op zijn minst handhaven van statiegeld. Pas als je met overtuiging kunt laten zien dat je de hoeveelheid grondstoffen die je gebruikt en wegwerpt fors kunt reduceren, zou je die discussie kunnen aangaan.

Ik vraag de Staatssecretaris concreet naar afspraken over de horeca. Ik heb een vies plaatje meegebracht met de gevolgen van de staking van de schoonmakers op NS-stations. Binnen no-time valt je op hoeveel zooi wij eigenlijk kopen en weer weggooien. Waarom worden met de horecapartijen geen afspraken gemaakt over al die wegwerpverpakkingen waarmee wij ons drinken en eten inmiddels gewend zijn te kopen?

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De norm die wat mij betreft gewoon staat maar waar bijna niemand aan wil, is dat we maar één aarde hebben. Wat we ook doen, wat we ook verzinnen en hoeveel vrijheid we ook geven aan het bedrijfsleven, we zullen moeten respecteren dat de reproductiecapaciteit van de aarde beperkt is en dat we dus niet de aarde mogen leegroven of zodanig mogen belasten dat er geen herstel meer mogelijk is. Dat zou de norm moeten zijn waar wij over waken. Daarbinnen kun je met het bedrijfsleven praten over de invulling daarvan. Echter, als dat bedrijfsleven niet binnen die norm past, dan houdt het toch op met die overlegstructuur? Dan heb je als overheid toch de verantwoordelijkheid om te zeggen: prachtig, maar dat gaan we niet doen, want dat kunnen we niet maken ten opzichte van volgende generaties? Dat is mijn pleidooi.

Voorzitter. Dan nog iets over de toekomst. Nick en Lisa Dekker, een tweeling uit Noordwijk, probeert aandacht te vragen bij ons hier voor de nadelen van ballonwedstrijden. Dat vind ik heel dapper, want die kinderen zijn 10 jaar. Ballonnen zijn gezellig en leuk en dan vind ik het nogal wat als je op 10-jarige leeftijd durft te zeggen dat we met die ballonen zouden moeten stoppen omdat die erg slecht zijn voor het milieu, omdat de microplastics in het water terechtkomen en dieren er in stikken. Ik heb begrepen dat de brief die ze aan de Koning hebben gestuurd, is doorgeleid naar de Staatssecretaris. Dat bericht hebben we van de RVD gekregen. Staatssecretaris Dijksma heeft dezelfde brief gekregen. Zij onderschreef wel degelijk de ernst van de situatie, maar ging vervolgens toch op het dak van een nu niet nader te noemen warenhuis staan om ballonnen op te laten. Dus ik denk dat Nick en Lisa licht teleurgesteld zijn over de manier waarop met hun pleidooi om te kijken naar mogelijkheden om die ballonoplatingen te stoppen, is omgegaan door het kabinet. Misschien kan deze Staatssecretaris in de herkansing eens reflecteren op hoe ze het pleidooi van deze dappere tweeling zou kunnen onderstrepen.

De heer Van Gerven (SP): Voorzitter. Mijn eerste punt betreft de vraag wat effectiever is: convenanten of wetten. Zal, als bijvoorbeeld de autogordel zou worden afgeschaft, het aantal mensen dat een autogordel draagt toenemen of afnemen? Ik noem nog een voorbeeld. Stel je zit op een paard dat goed rijdt, waarom zou je er dan van afstappen? Met dat paard bedoel ik in dit geval het statiegeldsysteem voor plastic flessen. Dat systeem functioneert goed en er is een enorm draagvlak voor. De grote meerderheid in de samenleving wil eerder uitbreiding dan afschaffing van dat systeem. Het is ook te prijzen dat de Staatssecretaris stappen op dit terrein heeft gezet. Ze had ook kunnen zwichten voor de Coca-Cola-lobby om het systeem in 2015 af te schaffen. Dus het is goed dat ze gekozen heeft voor uitstel, maar dat neemt niet weg dat er onduidelijkheid is. Zij heeft daar twee brieven over geschreven. In haar laatste brief wordt gesproken over een jaar uitstel. Mijn vraag is dan wel waarom ze morrelt aan de afspraak in de brief van 10 april, bladzijde 4, waarin zij letterlijk stelt: als de ILT over minimaal een van de prestatiegaranties oordeelt dat er niet aan is voldaan, dan vervalt de afspraak in de raamovereenkomst dat statiegeld wordt vrijgegeven. Dus zij had ook de stap kunnen zetten om het helemaal niet meer door te laten gaan. Ik verneem hierop graag een toelichting.

Dan het punt van de onafhankelijkheid en het kenniscentrum. Het is toch een raar verhaal dat het kenniscentrum voor 100% wordt gefinancierd door het bedrijfsleven. Daardoor is het mijns inziens niet onafhankelijk. Kijkend naar de resultaten heeft het kenniscentrum in 2013 niet de hoogst haalbare doelen voor 2018 geformuleerd. Er zijn helemaal geen concrete afdwingbare afspraken met een significant milieurendement. Klopt dat? Dat is namelijk niet conform de afspraken. Acht het kabinet het kenniscentrum fysiek in staat binnen komend jaar alsnog deze hoogst haalbare doelen afdwingbaar en concreet te formuleren? Heeft het daar überhaupt genoeg capaciteit voor? Ik heb begrepen dat er nauwelijks personeel rondloopt daar. Is de Staatssecretaris bereid, om ieder toekomstig misverstand te voorkomen, een schriftelijke reactie te geven op het rapport Legal opinion, opgesteld door Hörchner, over onder meer de juridische status van de Raamovereenkomst Verpakkingen? Daar is veel discussie over en volgens mij terecht.

Waarom is de Staatssecretaris ingegaan op het voorstel van het verpakkende bedrijfsleven en de VNG om de besluitvorming over het statiegeld uit te stellen tot april 2015 en om die dan opnieuw te toetsen? Waarom stopt zij de Coca-Cola-lobby niet en waarom luistert ze niet gewoon naar de 50.000 mensen die de petitie hebben getekend om statiegeld te behouden en die eigenlijk staan voor een grote meerderheid in de samenleving. Als er geen statiegeld op de flessen zit, verandert de perceptie van menigeen. Als ik flesjes zie liggen wanneer ik in de natuur hardloop, zijn het altijd flesjes zonder statiegeld. De petflessen waar statiegeld op zit, worden ingeleverd. Dat is wat breed wordt gedeeld. Wil de Staatssecretaris onderzoeken dat het zwerfvuil toeneemt bij afschaffing van het statiegeld? Kan zij ook ingaan op of een studie doen naar de vervoerbewegingen. Bij het statiegeldsysteem zijn de vervoersbewegingen minder dan bij Plastic Heroes.

Dan de gratis plastic tasjes. We krijgen ze nog te kust en te keur. Wat de SP betreft moeten we daar een eind aan maken. Goed afbreekbare bioplastic tassen hebben de toekomst en die die zouden dan ook moeten worden verspreid. Kan de Staatssecretaris ingaan op het voorstel van NatureWorks en Novamont van 17 juni jongstleden en op de Schotse methode om plastic terug te dringen? Is zij bereid het kennisinstituut volledig onafhankelijk te maken zodat de cijfers en het werk van het kennisinstituut boven elke twijfel verheven zijn?

Ten slotte: op een goed paard is het goed rijden.

De heer Bisschop (SGP): Voorzitter. Ik wil op drie punten ingaan, te weten statiegeld, ziekenhuisafval en gemakzucht.

De Staatssecretaris is positief over de resultaten van de afspraken in het kader van de

Raamovereenkomst Verpakkingen 2013–2022. De SGP kan dat op veel punten in hoge mate delen. Er zijn duidelijk stappen in de goede richting gezet, maar waar wij niet zo blij mee zijn is de reactie van de Staatssecretaris op het punt van het statiegeld. Zij schreef: als de ILT over minimaal een van de prestatiegaranties oordeelt dat niet voldaan is, dan vervalt de afspraak in de raamovereenkomst dat statiegeld wordt vrijgegeven. Dat lijkt mij een heldere en duidelijke afspraak. Het is ja of het is nee en daar kun je op koersen. Inmiddels heeft de inspectie geconcludeerd dat niet alle prestatiegaranties zijn gehaald, maar de Staatssecretaris verbindt daar niet een consequentie aan maar wil de betrokken bedrijven een nieuwe kans geven. De SGP wil daar niet aan beginnen. De prestatiegaranties golden voor 2014 en niet voor 2015. Neem de prestatiegarantie dat minimaal 25% van de nieuwe petflessen uit recyclaat moet bestaan. De raamovereenkomst zegt dat het percentage recyclaat moet toenemen. 25% in 2015 is dan feitelijk een stap achteruit. Ook andere afspraken, zoals een verpakkingsagenda met concrete en heldere doelen, zijn nog niet nagekomen hoewel er in die richting wel stappen zijn gezet. Dus wij houden de Staatssecretaris graag aan de krachtige uitspraak in de Kamerbrief van april 2014.

De SGP is ook tegen het schrappen van de huidige statiegeldbepalingen. Deze bepalingen leiden inderdaad een slapend bestaan maar het is nu juist het moment om er nieuw leven in te blazen. De productschapsverordening met de huidige statiegeldverplichting verdwijnt. De Staatssecretaris schrijft dat de Stichting Afvalfonds Verpakkingen de statiegeldplicht overneemt. Maar hoe kan deze stichting deze verplichting afdwingen?

Verder wijst de Staatssecretaris op de mogelijkheid in de Wet milieubeheer om via AMvB statiegeld te heffen. De huidige statiegeldbepalingen in het besluit Beheer verpakkingen vloeien daar nu juist uit voort. Dat is eerder een pleidooi om deze bepalingen te handhaven en te revitaliseren.

De SGP blijft inhoudelijk ook voor het statiegeldsysteem. Mensen weten hoe het werkt. 95% van de petflessen wordt gerecycled. Via het Plastic-Heroessysteem of nascheiding haal je dat percentage niet. Daarom kan het heel goed naast elkaar gebruikt worden. Er is al een parallel getrokken met glas. Prima. Langs verschillende wegen kun je Rome bereiken, hoewel je je kunt afvragen of voor de SGP het bereiken van Rome wel het hoogste doel is, hoewel dat voor een bisschop natuurlijk weer wel geldt. Ik hoor nu iemand Jeruzalem noemen, waarvoor dank, want dat roept aanzienlijk meer affiniteit bij mij op.

Verder is de kwaliteit van de gerecyclede petflessen veel hoger. Het is ook veel minder duur dan eerder gedacht. TNO heeft laten zien dat de kosten per fles veel dichter bij de 3 cent dan bij de 6 cent liggen, zoals eerder was berekend.

De SGP maakt zich ook zorgen over het statiegeld voor bierflesjes. In de raamovereenkomst staat daar weinig of niets over. De Staatssecretaris geeft aan dat de statiegeldplicht privaat geborgd is, maar dat is voor de SGP onvoldoende. Er moet wel een stevige deurdranger of een stok achter de deur blijven. Ik vraag haar daarom om het statiegeldsysteem te handhaven en de statiegeldbepalingen nieuw leven in te blazen.

Mijn tweede punt betreft het ziekenhuisafval. De SGP vraagt graag aandacht voor de verwerking van speciaal ziekenhuisafval. Grote hoeveelheden potentieel besmet ziekenhuisafval worden nu nog over de weg vervoerd en elders verwerkt, met alle risico's van dien. De inspectie heeft aangegeven dat er rond deze transporten vaak wat misgaat. Ik heb begrepen dat er inmiddels methoden op de markt komen waarmee dit gevaarlijke ziekenhuisafval op locatie gesteriliseerd en onschadelijk gemaakt kan worden. Dat is een positieve ontwikkeling, want dat vermindert de risico's fors. Het is beter voor het milieu en voor ziekenhuizen bovendien vaak goedkoper. Er moeten nog wel wat hobbels genomen worden, zoals een proefproject en validatie. Het verzoek aan de Staatssecretaris van de zijde van de SGP is om een uitrol van deze techniek via bijvoorbeeld een green deal te faciliteren, zodat er snel grote en stevige stappen kunnen worden gezet.

Mijn laatste punt is gemakzucht. Het afvaldossier laat duidelijk zien dat een belangrijke verantwoordelijkheid is weggelegd voor burgers en bedrijven. Je kunt als overheid niet alles regelen – dat was ook de ondertoon van mijn eerdere interruptie richting mevrouw Ouwehand – en dat moet je zelfs ook niet willen. De overheid moet dan echter wel een beroep blijven doen op deze eigen verantwoordelijkheid van mensen. De aanpak van plastic tasjes is al genoemd evenals het scheiden van afval. Ik denk dat dit goede manieren zijn. Je kunt niet op één manier je doel bereiken; je moet dat langs verschillende wegen doen. Ik vraag de Staatssecretaris om burgers en bedrijven aan te blijven spreken op hun eigen verantwoordelijkheid en om de mogelijkheden om afval te voorkomen en te scheiden te bevorderen en daarop ook te blijven wijzen.

Mevrouw Cegerek (PvdA): Voorzitter. We hebben dagelijks te maken met afval. Per jaar worden in Nederland 250 miljoen kilo luiers gebruikt waarvan verreweg het grootste deel verdwijnt in een van onze afvalverbrandingsovens. Die 250 miljoen is een wat abstract getal maar sinds ikzelf een baby heb, weet ik hoeveel luiers een kindje dagelijks gebruikt en hoeveel afval dat veroorzaakt. Ik was daarom blij te lezen dat de Staatssecretaris gaat onderzoeken of het mogelijk is om luiers te recyclen.

Een ander getal met betrekking tot textiel: jaarlijks verdwijnt er 335 miljoen kilo textiel in het huishoudelijk restafval dat vervolgens terechtkomt in een afvalverbrandingsinstallatie. Een groot deel daarvan had opnieuw gedragen of gerecycled kunnen worden. Uit onderzoek van TNS NIPO in opdracht van het ministerie blijkt dat veel consumenten twijfels hebben over de zin van het apart inleveren van textiel. Ze weten vaak niet precies dat er een kledingbak is en ze betwijfelen of het ingezamelde textiel wel goed terechtkomt en niet in handen komt van verkeerde partijen die er geld aan verdienen. Die 250 miljoen kilo luiers en die 335 miljoen kilo textiel zijn maar twee cijfers maar samen geven ze wel weer dat Nederland op dit terrein nog een wereld te winnen heeft. Of in de woorden van mijn oud-partijleider Wouter Bos te spreken: dit land kan zo veel beter. Wij zijn voor een ambitieuzer afvalbeleid. Wij willen dat er in Nederland meer, hoogwaardiger en schoner gerecycled wordt. Ik wil graag weten wat de Staatssecretaris gaat doen om de inzameling van textiel te verbeteren. Er zijn mogelijkheden om samen met de kledingindustrie hergebruik te stimuleren.

Dan het statiegeld. In 2012 hebben de afvalbranche, het Rijk en de VNG een verpakkingenakkoord gesloten. Dat akkoord werd in de Kamer aangenomen met een minieme meerderheid. De PvdA hoorde niet tot de voorstemmers. De ILT heeft inmiddels vastgesteld dat de branche de tussentijdse prestatieafspraken niet heeft gehaald. Dat betekent dat daarmee een nieuwe politieke situatie is ontstaan. De Staatssecretaris heeft aangegeven dat het statiegeldsysteem volgend jaar niet wordt vrijgegeven. Dat besluit steunen wij. De PvdA ziet niet de noodzaak om het statiegeld af te schaffen. Het systeem is ingeburgerd en effectief. Voor ons staat echter wel het doel voorop: een schoner milieu door meer en hoogwaardiger recycling en het tegengaan van zwerfafval en plastic soep.

Mevrouw Cegerek (PvdA): Wat ik al zei, het gaat ons om het doel. Mijn fractie constateert dat er de afgelopen twee jaar een aantal hoopvolle resultaten zijn geboekt. Ook vinden wij het van belang dat de Staatssecretaris, het bedrijfsleven en de gemeenten goed samenwerken maar wat de PvdA betreft kan het allemaal nog een stuk scherper. Dat is goed voor het milieu en bovendien hebben alle partijen er groot belang bij dat er een breed maatschappelijk draagvlak is voor het beleid. Dat draagvlak lijkt er echter niet te zijn. Mijn fractie heeft de raamovereenkomst tot dusverre niet gesteund. Wij zijn bereid na te denken over die steun maar dan vragen wij de Staatssecretaris wel om aanvullende afspraken te maken waarmee meer afval zo hoogwaardig mogelijk wordt gerecycled en er nog harder wordt gewerkt aan het tegengaan van zwerfvuil in Nederland. Het is aan de Staatssecretaris om die afspraken te maken. Wij willen haar daarbij uiteraard niet voor de voeten lopen maar willen haar wel een paar voorzetjes geven.

Als eerste noem ik de afspraken met betrekking tot de petflessen voor minimaal 25% recyclaat. Wij zijn van mening dat dit op dit moment is ingehaald door de ontwikkelingen. Mijn fractie heeft vernomen dat er in Canada andere voorbeelden zijn. Er zijn daar flessen in de winkels die voor 100% uit recyclaat bestaan. Wat ons betreft moet in Nederland 50% tot 60% recyclaat haalbaar zijn, ongeacht het systeem dat we kiezen.

Dan heb ik nog twee voorzetten. De Tweede Kamer heeft herhaaldelijk bij motie uitgesproken dat de aanpak gericht moet zijn op zo hoogwaardig mogelijk hergebruik. Wij willen dat aanvullende afspraken worden gemaakt om de verschillende stromen zo hoogwaardig mogelijk te recyclen. Ik hoorde mevrouw Faber zo-even spreken over een motie over de hoeveelheid kunststofrecycling. De inhoud van die motie ken ik niet maar ik heb er wel wat punten over als aanvullende afspraak. De prestatieafspraak over de hoeveelheid kunststofrecycling moet gaan over werkelijke, gecorrigeerde recycling. Dus als die ook gaat over rendementsverliezen bij recyclingbedrijven zitten we op een lijn. Het moet dus gaan om 90 kiloton die kunststofproducenten toepassen en dus niet om de 90 kiloton die door sorteerbedrijven worden doorgeleverd aan de recyclingbedrijven. Ik verneem hierop graag de reactie van de Staatssecretaris.

In de raamovereenkomst wordt terecht aandacht besteed aan de aanpak van zwerfafval maar er zijn geen prestatieafspraken over gemaakt. De enige afspraak is dat er 20 miljoen beschikbaar wordt gesteld aan gemeenten voor de aanpak van zwerfafval. Dat is een mooi begin maar harde afspraken zijn natuurlijk beter. Juist zwerfafval zorgt voor veel irritatie en draagt bovendien bij aan de plastic soep in de oceanen. Een paar simpele maatregelen kunnen sowieso genomen worden, bijvoorbeeld het plaatsen van meer afvalbakken op strategische plekken. Ik heb begrepen dat er in het verleden bij sportscholen en dergelijke zulke verwachtingen zijn gewekt. Ik ga er dan ook van uit dat we dat kunnen uitbreiden.

Er is overigens meer mogelijk. Zo kan er aan worden gedacht om de prestatieafspraak ook te laten gelden voor flesjes van een halve liter.

Met betrekking tot het aanvullend onderzoek willen we dat er ook gekeken wordt naar verschillende modellen. Duitsland en België hebben bijvoorbeeld een statiegeldsysteem voor verpakkingen. Het onderzoek dat er nu ligt inzake de milieueffecten ten opzichte van de huidige raamovereenkomst willen we dus graag uitbreiden door middel van het bekijken van verschillende modellen.

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Ik sprak laatst een supermarktondernemer uit Eerbeek die ook statiegeld op blikjes had. Hij was er blij mee, de klanten waren blij met de korting op producten en de gemeente was blij omdat er veel minder zwerfafval was. De ChristenUnie wil statiegeld niet afschaffen maar juist uitbreiden. Ook de meerderheid van de Nederlanders wil dit. Het onderzoek naar de kosten en de opbrengsten van het statiegeldsysteem blijkt niet te kloppen. Statiegeld kost veel minder en levert veel meer op dan het bedrijfsleven ons heeft proberen wijs te maken. Waarom vindt de Staatssecretaris dat niet relevant? Het wordt wel als argument gebruikt om een succesvol systeem af te schaffen terwijl de toezeggingen van het bedrijfsleven over de prestaties van inzameling via Plastic Heroes boterzacht zijn en nog niet bewezen zijn. Dit leidt wel tot kosten voor de maatschappij. Het moet afgelopen zijn met het steeds maar niet nakomen van de afspraken door de frisdrankenlobby. De Staatssecretaris moet de regie nemen. Er is immers niet alleen niet voldaan aan de prestatieafspraken over het uitbannen van pvc-verpakkingen, ook veel andere afspraken uit de Raamovereenkomst Verpakkingen zijn niet nagekomen. Sinds de Tweede Kamer twee jaar geleden akkoord is gegaan met de raamovereenkomst zijn buiten het zicht van de Tweede Kamer gaandeweg de prestatieafspraken steeds meer afgezwakt. Dat geldt niet alleen voor de zeven afspraken de het ILT heeft getoetst maar ook voor andere afspraken uit de raamovereenkomst. Er zou 90 kiloton plastic afval worden hergebruikt maar daarin zit ook het procesafval; dat wordt meegeteld. De nieuwe Europese eisen zeggen dat je het procesafval niet mag meerekenen. De voorwaarde van zo hoogwaardig mogelijk hergebruik is volledig weggedefinieerd. Een inzamelbak bij alle supermarkten werd een inzamelbak bij 16% van de supermarkten. Het opstellen van de hoogst haalbare doelen in 2013 is simpelweg gewijzigd in het opschrijven van een plan om dat pas over vijf jaar te gaan doen. En dan de eis van 25% recyclaat in nieuwe petflessen. Die eis is alleen haalbaar met inzameling via statiegeld omdat het materiaal dan schoon genoeg is. Wat hebben we aan deze eis als de verpakkers statiegeld afschaffen zodra aan deze eis is voldaan? Bovendien is deze eis niet meer van deze tijd. Ik heb hier een fles bij mij van 100% recyclaat en het kan dus! Dat behoeft dus niet meer te worden onderzocht. De Staatssecretaris kan het gewoon eisen. Dat is pas echt circulaire economie. Is de Staatssecretaris bereid de letterlijke afspraken uit de raamovereenkomst te toetsen in plaats van de sterk afgezwakte definities uit het monitoringrapport? Gaat de Staatssecretaris ook na volgend jaar alle afgesproken prestaties blijvend monitoren zodat het bedrijfsleven niet achterover kan leunen?

De ChristenUnie wil sowieso scherpere doelen. Is de Staatssecretaris bereid de inzameldoelen te verhogen nu het bedrijfsleven een jaar langer de tijd krijgt en is zij bereid hierin de regie te nemen? Is zij ook bereid om voor plastic tasjes te eisen dat ten minste 50% uit hernieuwbare plantaardige grondstoffen bestaat? Het Ministerie van EZ doet onderzoek, maar deze tassen zijn nu al leverbaar. Dus wanneer komt de Staatssecretaris met de normen hiervoor?

Er is sprake van een forse groei van het aantal kleine flesjes dat wordt verkocht, maar we weten niet hoeveel zwerfafval dit veroorzaakt. Ik heb hierover schriftelijke vragen gesteld. Wordt het niet tijd dit eens goed te onderzoeken? Er zijn schattingen dat het ons 250 miljoen euro per jaar kost terwijl de producenten maar 20 miljoen euro betalen aan gemeenten. Vindt de Staatssecretaris dat niet wat scheef? Statiegeld op kleine plastic flesjes is een van de meest voor de hand liggende maatregelen. De ChristenUnie vraagt de Staatssecretaris dan ook om nog dit jaar een haalbaarheidsonderzoek te laten uitvoeren naar de mogelijkheden hiervan en naar de kosten en de opbrengsten van de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes. Uiteraard zijn ook de gevolgen voor natuur en milieu in dat verband belangrijk.

De scheidingsdoelen voor textiel worden ook niet gehaald. Er is een green deal maar allerlei acties zijn vertraagd en de VNG is nog geen deelnemer aan de green deal terwijl de gemeenten de belangrijkste partij zijn voor de inzameling. Wat gaat de Staatssecretaris doen om alsnog de doelen voor textielinzameling te halen? Er is een voorlichtingscampagne maar daarvoor is slechts een ton beschikbaar. Voor Plastic Heroes is veel geld beschikbaar geweest. Wat gaat de Staatssecretaris doen om beter bekend te maken dat ook kapotte kleding gerecycled kan worden en niet in de kliko hoort?

Dan de avi's. Het is nu nog verantwoord om afval uit andere landen te verbranden maar over vijf tot tien jaar hebben deze landen hun eigen afvalverwerking op orde. Is de Staatssecretaris bereid om samen met de sector te werken aan een plan van aanpak om de overcapaciteit aan te pakken? Vijf jaar is namelijk al best wel heel snel.

Mijn laatste punt betreft de luiers. Ik ben blij met de inzet van de Staatssecretaris als het gaat om recycling ervan maar ik wil nog een ander punt maken. We horen steeds vaker dat kinderen die naar school gaan, nog niet zindelijk zijn. De luierindustrie vaart er wel bij maar het is niet fijn voor de ouders, niet voor de kinderen en al helemaal niet voor het milieu. Inmiddels bestaat bijna 5% van ons huishoudelijk afval uit luiers. Is de Staatssecretaris bereid om samen met haar collega van Volksgezondheid in gesprek te gaan om de Centra voor Jeugd en Gezin het helpende handje te bieden om ouders ook hierin te ondersteunen?

Mevrouw Van Veldhoven (D66): Voorzitter. D66 is altijd heel duidelijk geweest: statiegeld is een middel en geen doel. We staan open voor efficiency en innovatie, maar statiegeld mag alleen vervallen als het alternatief aantoonbaar beter is voor het milieu. De prestatiegaranties schieten op dit punt tekort. Even ter herinnering: D66 heeft destijds een motie ingediend waarbij nog sprake was van aanvullende prestatiegaranties. Die motie heeft het helaas niet gehaald, omdat de PvdA op het laatste moment tegenstemde. Wat ontbreekt is de optelsom. Levert het onder de streep milieuwinst op? Dat is uiteindelijk waar we het op af moeten rekenen, niet alleen nu maar ook in de toekomst. Dat betekent het bewijs van de bedrijven dat ze hun ambitieuze groeipad waarmaken in de inzameling en het hoogwaardig hergebruik. Dit jaar hebben ze niet aan alle prestatieafspraken voldaan. Ik deel ook de kritiek op de verwatering die heeft plaatsgevonden nadat de desbetreffende motie is aangenomen en op de vertraging die optreedt. Wat D66 betreft is het prima dat er een jaar uitstel komt, maar dan moeten niet alleen de oude afspraken opnieuw gemeten worden maar zal ook de ambitie omhoog moeten. Bij een groeipad horen blijvend stijgende prestaties. Er kan ook best een tandje bij, want het oude streven lag al niet erg hoog. Gerecycled materiaal komt nu al boven de 100 kiloton, terwijl toen ik daarom vroeg bij het maken van de prestatieafspraken, men verzekerde dat het onmogelijk was om dat te halen en dat hogere waarden heel moeilijk lagen. Welke waarde gaat de Staatssecretaris hanteren? Hoe maakt zij het groeipad duidelijk, ambitieus en meetbaar? Wat wordt de stok achter de deur als men besluit tot afschaffing van statiegeld? Hoe borgen we de prestaties na afloop van de raamovereenkomst? Daarover staat namelijk niets in de raamovereenkomst. Kan de Staatssecretaris garanderen dat de prestaties dan minimaal gehandhaafd worden?

De kwaliteit moet leidend zijn. Voor «recycling aangeboden» is totaal niet hetzelfde als «gerecycled». De raamovereenkomst en het monitoringsdocument lopen op dit punt uiteen. We weten nu eigenlijk niet echt wat er met het plastic gebeurt. Hoe sluiten we uit dat het verbrand wordt? De afspraak en de doelstelling voor D66 was het stimuleren van een circulaire economie en hoogwaardige recycling. De afspraak was dus niet voor niets: zo hoogwaardig mogelijk. Dat zie ik nu echter niet terug; het is alleen op de kilotonnen ingevuld. Hoe gaat de Staatssecretaris ervoor zorgen dat bij de volgende meting het hoogwaardig hergebruik van werkelijk 90 kiloton minimaal wordt gewaarborgd? Als ik de rapportage van de ILT lees, kun je dat nu eigenlijk niet goed vaststellen.

Ook de hoogst haalbare doelen zijn nog niet vastgesteld. Wat betreft de petfles is afgesproken een recyclaatpercentage van 25. Aangezien echter 100% mogelijk is, is eigenlijk 100% het hoogst haalbare doel. Gemiddeld is er nu sprake van 25%. Dat betekent dat een bedrijf heel veel doet en andere bedrijven helemaal niets doen op dit vlak. Heeft de Staatssecretaris zicht op de verdeling van het recyclaatpercentage over de bedrijven en is zij bereid een ondergrens voor recyclaat voor alle bedrijven in te stellen?

Dan het belangrijke punt van het zwerfafval. Mensen maken zich terecht zorgen over zwerfafval. Het is een ernstig probleem dat we niet onder controle hebben. Gisteren hebben we er nog twee petities over gekregen en die schetsen echt een zorgwekkend beeld. Ook al kun je discussiëren over de link met het statiegeld op de anderhalveliterflessen, het is wel een probleem dat we moeten aanpakken. De vermindering daarvan moet dan ook, los van wat je gaat doen met de anderhalveliterflessen, een duidelijk speerpunt blijven. Het helpt natuurlijk als mensen een prikkel hebben om hier zelf aan bij te dragen. Wil de Staatssecretaris nadenken over andere mogelijke beloningssystemen? Pet is wat waard. Misschien kun je in plaats van je bonnetje van het statiegeld, je petflesje zelf direct doneren aan het WNF. Die schone stroom is wat waard. Dus welke alternatieve beloningssystemen kunnen we bedenken om, zelfs als je niet naar het systeem van statiegeld zou willen gaan, ervoor te zorgen dat mensen die stroom inleveren en die dus niet blijft rondzwerven? Ook zou je sportverenigingen de mogelijkheid kunnen geven om geld te verdienen met het inzamelen van dit soort zwerfafval. Dat stond ook in eerdere moties. Er is natuurlijk ook geld in het kader van die 20 miljoen. Hoe maken we de aanpak van zwerfafval solide en SMART? Dat is die nu namelijk totaal niet. Het is input en niet output. Voor zwerfafval moeten we ook op output heel duidelijke afspraken kunnen maken. Het is misschien wel de belangrijkste afspraak omdat daar echt een maatschappelijk probleem aan de orde is waar milieu en mensen heel veel last van ondervinden.

Dan het bedrijfsafval. We zetten veel in op huishoudelijk afval maar ook het bedrijfsafval vraagt om veel meer aandacht terwijl het dat te weinig krijgt. Gaat de Staatssecretaris naast het huishoudelijk afval ook voor bedrijfsafval het scheidingspercentage van 75 in 2020 hanteren? De ILT geeft aan dat bedrijfsafval nog steeds slecht te controleren is. Hoe gaan we ervoor zorgen dat de transparantie beter wordt? Wordt de registratie van bedrijfsafval nu inderdaad verplicht? Bedrijven zijn wel verplicht om te scheiden maar zelfs als ik naar mijn eigen kantoor in de Tweede Kamer kijk, zie ik er nog niet veel van terug, behalve de papierbak en de algemenerestbak.

Dan de drankenkartons. De pilot was zeer succesvol. Voor mij is er dan ook geen reden voor twijfel: drankenkartons moeten we scheiden. De enige vraag is «hoe», maar de Staatssecretaris heeft het nog steeds over «of en hoe». Kan zij toezeggen dit gewoon te gaan doen?

Plastic tasjes komen vaak als zwerfafval in de natuur terecht. Het is belangrijk dat we werken aan vermindering. De Staatssecretaris geeft het bedrijfsleven een kans om dit met zelfregulering te bereiken en zo dit niet lukt, komt er wetgeving. Wat is echter de kwantitatieve doelstelling van de significante reductie? Is de Staatssecretaris al bezig met de voorbereidingen van een eventuele stok achter de deur en hoe gaan we, zoals ook in mijn eerste motie stond, alternatieven stimuleren?

De evaluatie van het Landelijk afvalbeheerplan (LAP) geeft aanbevelingen voor de toekomst, meer ruimte voor prikkels voor innovaties, onderzoek naar preventie en een duurzaamheidsmeetlat voor afvalverwerking, maar in het nieuwe Landelijk afvalbeheerplan zijn die voorstellen niet meegenomen. Welke aanbevelingen gaat de Staatssecretaris overnemen? Het onderscheid tussen hergebruik en verbranden is echt cruciaal. Ik heb de Staatssecretaris daar eerder naar gevraagd. Het volgende LAP moet gaan over de hoogwaardigheid en moet zorgen voor kwalitatieve differentiatie. Dan kun je dat niet op één hoop gooien.

De nieuwe businessmodellen zijn heel interessant. Ik zag laatst iets langskomen over «lease a jeans» in relatie tot de btw-problematiek die daarbij speelt. Misschien kan de Staatssecretaris daarover al iets melden. Hoe kunnen we dat stimuleren en wanneer krijgen we de resultaten van de pilot Afvalloze overheid die inmiddels al jaren loopt? Hoe staat het nu met de «circular economy accelerator»? Kunnen we bovendien wat meer informatie krijgen over het True Price Platform? Wellicht kunnen we dat toepassen op alle vormen van energie die we in dit land gebruiken.

Staatssecretaris Mansveld: Voorzitter. Uit de bijdragen van de leden tot nu toe kan ik in ieder geval een conclusie trekken en die is: we delen ambitie. Bij onderwerpen die over milieu gaan, zeker waar het gaat om Van afval naar grondstof, zie ik steeds weer een woord naar voren komen waar ook echt de sterretjes van afspetteren, namelijk het woord ambitie. Die ambitie delen we dus maar de vraag is hoe we daar komen. Dat geeft heel scherpe debatten. Er is veel gesproken over statiegeld. Ik ben daar zelf ook heel druk mee bezig geweest. Ik heb de Kamer deze week geïnformeerd over mijn beslissing hierover. Het is een onderwerp dat de gemoederen bezighoudt en terecht.

Mevrouw Ouwehand sprak in dit verband over het publieke belang. Ik laat de typering van hoe zij naar bedrijven kijkt, even voor haar rekening. Zij sprak van een wegwerpmaatschappij. De afgelopen jaren zijn er veel kunststofproducten bijgekomen en zie je ook dat het gedrag is veranderd. Een van de acht doelstellingen van Van afval naar grondstof is nu precies gedragsverandering. We recyclen nu 80% van ons afval. Daarmee zijn we internationaal koploper. We willen naar 83%. We willen van 220 kilogram afval per individu in Nederland terug naar 100 kilogram. We willen de totale restafvalstroom van 10 miljoen ton terugbrengen naar 5 miljoen ton en we willen de afvalscheiding van huisafval van 50% naar 75% verhogen. Dit zijn ambities. Kijkend naar het huishoudelijk afval en het gebruiksaval heb je te maken met het gedrag van mensen en dan kom je bij een bepaalde cultuur terecht. Dat is een van de acht speerpunten van mijn beleid. Het is namelijk belangrijk dat we gedrag gaan veranderen. Ik zeg dit nog even los van hoe een aantal partijen hier over het bedrijfsleven denken, want soms denk ik dat ze het bedrijfsleven in Nederland uitgebannen willen hebben, wat dan toch wel ingewikkeld wordt. De partijen die de raamovereenkomst ondertekend hebben, zijn het bedrijfsleven en de gemeenten. Ik hoorde in dit verband voorbeelden noemen die teruggaan naar 1989. Ik geloof dat ik in die tijd ook wel eens dingen heb gedaan waarvan ik nu denk dat ik het anders had moeten doen.

Wat ik graag wil, is dat we doelen halen en dat we stappen vooruit zetten. Ik vind het belangrijk dat we ons aan afspraken houden. Dat is ook de reden waarom ik heb gezegd: er is niet aan de afspraken voldaan, dan geef ik op dit moment het statiegeld niet vrij. Ik ga het statiegeld namelijk niet afschaffen, ik geef het vrij. Ik laat het aan de partijen om te kijken hoe ze daarmee omgaan. Even een detail tussendoor: het statiegeld voor bierflesjes wordt niet afgeschaft.

Als je kijkt naar de betrokken partijen zie je dat bedrijven, gemeenten en de voorganger van deze Minister hun handtekening hebben gezet. Er is gesteld dat de doelstelling van 100% plaatsing van bakken niet is gehaald, want er is slechts sprake van 16%. Mevrouw Mulder heeft het heel goed gelezen. Zij heeft namelijk gezegd: een aantal gemeenten wil dat anders oplossen. Nu kom ik bij de basis van Van afval naar Grondstof als het gaat om huishoudelijk afval, waaronder de petflessen: we moeten het gedrag van het individu veranderen. Dat moet gebeuren in de leefomgeving. Gemeenten hebben daarvoor zelf oplossingen. Ik geef iedere keer het voorbeeld van de gemeente Leek, waar men inmiddels diep gelukkig met mij moet zijn na anderhalf jaar promotie van hun vuilnisbeleid. Wat heeft die gemeente gedaan? De gemeente Leek heeft zeven vuilniswagens aangeschaft, waarmee zeven verschillende afvalstromen kunnen worden gescheiden. Want de gemeente Leek heeft een historie van afval ophalen vanaf de Tweede Wereldoorlog. Men is gewend thuis het afval te scheiden in zeven verschillende stromen, waaronder textiel. Dan zie je dat een historie dicht bij de mensen veel resultaat oplevert, want de gemeente Leek komt onder de 50 kilo afval per persoon per jaar. En dan te bedenken dat onze doelstelling voor heel Nederland 100 kilo per persoon in 2020 is, dan zitten ze daar ver onder. Ik vind het belangrijk dat dat gebeurt in gemeenten, dicht bij de gebruiker. Het moet wel mogelijk zijn, want die vuilniswagens kunnen bijvoorbeeld niet rijden in de binnenstad van Amsterdam.

Het bedrijfsleven speelt daarin een rol. Dat bedrijfsleven moet ambitieus zijn. Ik ben blij dat de commissie mij in ieder geval steunt in mijn opvatting dat ik, nu het bedrijfsleven zijn prestatie-indicatoren niet heeft gehaald, het statiegeld niet vrijgeef. Ik heb hierover de afgelopen week een gesprek gehad met VNG en bedrijfsleven. Mevrouw Van Veldhoven heeft destijds een motie ingediend over aanvullende afspraken, maar die motie heeft het niet gehaald.

Staatssecretaris Mansveld: Na mijn algemene verhaal ga ik over naar het statiegeld. De andere onderwerpen, zoals plastic tasjes, zwerfafval en EVOA volgen daarna. Al het andere zal ik vermoedelijk binnen twee weken schriftelijk afdoen.

Ik kom toe aan de raamovereenkomst. Er is niet voldaan aan de prestatieafspraken, wat betekent dat ik het statiegeld op dit moment niet vrijgeef. Sterker nog: ik ga eens kijken wat er komend jaar gebeurt. Dat wil niet zeggen dat ik per definitie over een jaar een nieuw besluit neem, want ik wil ook kijken naar de milieueffecten. Ik wil de nulsituatie met statiegeld vergelijken met de afspraken in de raamovereenkomst, inclusief de effecten. Ook die wil ik hebben als we over een jaar bekijken hoe we hiermee omgaan. De heren Bisschop en Van Gerven verwezen naar 10 april, toen ik hierover iets gezegd zou hebben. Dat klopt. Daarna heb ik een brief met veel antwoorden gestuurd, waarin ik ook heb geschetst hoe ik verderga. Ik vind het namelijk belangrijk dat er een basis in de vorm van een raamovereenkomst is. Een aantal mensen geeft af op het bedrijfsleven, maar bij die raamovereenkomst is ook de VNG betrokken en die zit dicht bij ons. In uw woonplaats gaat u naar de supermarkt en daar zijn de punten en de momenten waar we het gedrag kunnen beïnvloeden. Toevallig vertelde iemand mij vandaag over een festival in Denemarken: daar laat men het afval bewust op het terrein zelf achter, want dan wordt het in een keer mooi opgeruimd. Dat is iets anders dan wanneer wij kijken naar Pinkpop en denken: wat hebben ze een zooi achtergelaten. Ik wil maar zeggen dat we misschien op andere manieren moeten gaan kijken en denken. Dat vind ik belangrijk in mijn brede verhaal.

Ik kom terug op de raamovereenkomst en op aanvullende afspraken. Mevrouw Cegerek heeft een lijstje opgesomd van zaken waarnaar opnieuw gekeken moet worden. Ze noemde het recyclatenpercentage, waarover mevrouw Dik-Faber mij al meerdere malen heeft bestookt. Kan dat niet wat ambitieuzer? Ja dat kan, maar het is al 32%, terwijl de doelstelling 25% is. Of dat 50% of 60% kan worden? Ik zal bekijken of dat tot de mogelijkheden behoort. Want ook het bedrijfsleven is ambitieus. En natuurlijk denkt het bedrijfsleven: gaat het ons niet te veel kosten en komt dat wel goed? Maar doordat de VNG en ik mede-ondertekend hebben, laten we niet los. We moeten er met zijn drieën voor staan, wat betekent dat ik, door de raamovereenkomst ondertekend te hebben en in stand te houden, die stok achter de deur heb.

Een ander punt is het verhogen van het percentage gerecyclede petflessen, het zorgen voor een zo hoogwaardig mogelijke recycling, halveliterflessen, afspraken over zwerfafval et cetera. Ik doe de toezegging dat ik met bedrijfsleven en VNG hierover in gesprek ga en dat ik daarop terugkom. Ik heb begrepen dat hierover een motie zal worden ingediend. Ik wil kijken hoe we de raamovereenkomst vorm kunnen blijven geven en hoe we stappen naar voren kunnen maken met de afspraken van het kennisinstituut. Ik bestrijd voor de derde keer – de heer Van Gerven en ik hebben hierover namelijk eerder gedebatteerd – dat het kennisinstituut niet onafhankelijk is. De partijen die daarin deelnemen zijn bekend. Wat ik belangrijk vind, is dat die partijen steeds in samenspraak met elkaar kijken wat het hoogst haalbare is en dat we de normen steeds verder verleggen. Ook daarbij is het bedrijfsleven betrokken. Als ikzelf spartel of als andere partijen spartelen, zeg ik: we hebben elkaar bij de les te houden en we hebben stappen vooruit te maken. Ik deel de ambitie van de leden. Tegelijkertijd moet ik ook constateren dat Nederland een afvalland pur sang is. Wij zijn in de wereld onderscheidend in wat we doen en wat we kunnen. Nogmaals, ik deel de ambitie van de leden, maar het laaghangend fruit is inmiddels geplukt en we gaan nu op weg naar een cultuurverandering, naar de puntjes op de i. Dat is spannend. Daar heb ik de steun en de ambitie van de Kamer bij nodig, maar ook de steun en de ambitie van VNG, bedrijfsleven en – belangrijker nog – de consument. Willen wij de ambities halen als het gaat om huishoudelijk afval, dan moet niet de consument dat doen, nee, dan moeten u, ik en iedereen in Nederland dat doen. Het is belangrijk dat ons gedrag wordt veranderd en dat de petflessen en/of de doppen niet meer op het strand worden achtergelaten. Ik deel die ambitie, maar het hoe wordt ingewikkeld en spannend.

Mevrouw Van Veldhoven heeft vragen gesteld over een accelerator van de circulaire economie. Ik zie dat als een belangrijk onderdeel van mijn inzet. Die accelerator krijgt momenteel vorm als samenwerkingsverband tussen Rijk, bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Ik hoorde kritiek van de ngo's, maar ik vind het heel belangrijk dat ze vervolgens wel meehelpen om die stap vooruit te maken. We kunnen alleen maar vooruit als we allemaal vooruitgaan. De SER steunt dit netwerk door partijen te verbinden en een onafhankelijke omgeving te bieden voor de uitwisseling van opgaven en oplossingen. Je ziet dat zich een heel concreet netwerk aan het vormen is, dat het «Van afval naar Grondstoffen»-programma aanjaagt en faciliteert. Met de inzet van die aanjaagteams, een actieve verspreiding van kennis en leerervaringen en het proactief wegnemen van belemmeringen krijgt die accelerator een gezicht. Ik denk dat dat belangrijk is. De steunpunten richten zich op het verspreiden van kennis, het adviseren van bedrijven als het gaat om de consequenties van de circulaire businessmodellen voor hun financiering, hun contractmanagement en hun samenwerking met de ketenpartners. We zien bijvoorbeeld in de chemische industrie dat, als de veiligheid in het geding komt, ketenpartners zeggen: ik wil niet meer met je samenwerken. Misschien moeten partijen elkaar meer onderling aanspreken op de manier waarop met afval wordt omgegaan. Verder noem ik het informeren van ondernemers over de voorzieningszekerheid, het circulair design en het wegnemen van knelpunten in wet- en regelgeving.

Ik vind het belangrijk dat dit onderwerp ook in het onderwijs terechtkomt. Niet alleen in lesprogramma's op lagere scholen, maar ook in het middelbaar en hoger onderwijs, waar ze kunnen nadenken over vraagstukken, waardoor leerlingen en studenten vertrouwd raken met het begrip «circulaire economie» en de toepassingen daarvan. Hiermee krijgt wat mij betreft die accelerator vorm.

Bovendien wordt er samen met gemeenten een plan van aanpak voor huishoudelijk afval opgesteld. Dat komt na de zomer naar de Kamer. De gemeenten hebben daar zelf over nagedacht en het ziet er gewoon goed uit. Zij moeten straks hun inwoners helpen om afval niet op straat te gooien en zo min mogelijk achter te laten, of juist wel, zoals in Denemarken.

Over de drankenkartons ben ik in overleg met gemeenten en verpakkend bedrijfsleven om te bepalen hoe gescheiden inzameling daarvan kan worden uitgevoerd. Daarin moeten stappen gemaakt worden. Het bedrijfsleven heeft voor drie jaar geld beschikbaar gesteld, zodat gemeenten dat kunnen gaan uitvoeren. Dat is belangrijk: het bedrijfsleven helpt gemeenten in dit geval financieel om ideeën te ontwikkelen. Want in de ene gemeente is wel sprake van Plastic Heroes, terwijl de gemeente Leek gewoon een eigen vuilniswagen heeft laten ontwerpen. Dat soort initiatieven wil ik niet in de weg staan. Ik vind het belangrijk dat best practices worden uitgewisseld.

Wat de plastic tasjes betreft is mijn ambitie duidelijk, een ambitie die inmiddels ook duidelijk is in Europa.

Dan hebben we natuurlijk de website Duurzaam Doen. Daar is een hoop gedoe over geweest, omdat daar blijkbaar wat ongewone voorbeelden op stonden die sommige mensen deden schrikken. Ik vond het heel leuk: een lease-spijkerbroek. Daar dacht ik vroeger niet aan, maar het gaat om veranderen van denken. Dat gaat niet zomaar: 95% van ons gedrag is onbewust. Elke week krijg ik op de markt toch weer plastic tasjes aangeboden. Ik wil ook graag dat het 100% afbreekbaar is in 10 dagen en niet in 100 jaar.

Hoe wordt er naar de financiële prikkels gekeken? Daarbij is ook even de mogelijkheid van een stortbelasting genoemd. Ik ben op dit moment bijna letterlijk in gesprek met de Staatssecretaris van Financiën om te zien hoe dat vorm kan worden gegeven. Als er een belasting wordt ingevoerd, moet ook worden bekeken of daarop een uitzondering kan worden gemaakt die weer iets stimuleert. Kun je op die manier prikkels geven? Moet je een stortbelasting breder trekken of niet? Die discussie voeren we op dit moment. Mevrouw Van Tongeren noemde een belasting op grondstoffen. Zoals gezegd kijken we daarnaar. Ik kom daar zo snel mogelijk op terug.

Ik heb al aangegeven hoe ik naar de afspraken over statiegeld kijk. Op dit moment is het antwoord «nee». Als we daarover na de zomer verder praten is dat geen enkel probleem, want er staat geen enkele druk op. Ik heb het besluit daarover op dit moment genomen en zal daar verder naar kijken als er nieuwe gegevens beschikbaar zijn.

Staatssecretaris Mansveld: Mevrouw Van Tongeren heeft mij zojuist verleid om het laatste deel van mijn beantwoording naar voren te halen. De bedoeling is dat we sturen op doelen en niet op de wegen daarnaartoe, het hoe en/of de middelen. Daarin ondersteunt de Kamer mij deels, want ze is best wel druk met bepaalde middelen.

Een aantal partijen heeft mij in de schriftelijke ronde al gevraagd om een milieueffectanalyse te laten uitvoeren om te bepalen of deze raamovereenkomst positieve milieueffecten heeft. Daar ga ik op in. Mevrouw Van Tongeren vroeg mij de analyse uit te breiden naar het gebruik van andere inzamelingsmiddelen dan in de raamovereenkomst is afgesproken. Dat vind ik ingewikkeld, want dat zullen aannames zijn. Er zijn nu immers geen methodieken als het gaat om de kleine flesjes. Ik wil blijven sturen op de doelen en niet op de middelen. In de huidige situatie, het handhaven van statiegeld, gaan we kijken naar de integrale effecten van de raamovereenkomst, inclusief de optie van het vrijgeven van het statiegeld. Voor uitbreiding van de huidige situatie met kleine drankverpakkingen is er geen systeem en zijn geen cijfers voorradig. Als ik effecten met elkaar laat vergelijken, is het wel de bedoeling dat ik dat doe vanuit dezelfde basis. Daarom vind ik het ingewikkeld om de vraag van mevrouw Van Tongeren daarin mee te nemen. Ik wil ernaar kijken of ik daarover op de een of andere manier een uitspraak kan doen, maar dat kan ik niet doen op basis van historische gegevens, wat het ingewikkeld maakt. Vandaar dat ik de opmerking meeneem. Maar of ik dat makkelijk in een milieueffectanalyse kan plaatsen, vraag ik me af. Ik zal in ieder geval de aanwezige informatie aan de Kamer verstrekken, maar die informatie zal dan niet worden meegenomen in de analyse, omdat dat niet mogelijk is, aangezien ik dan niet van dezelfde gegevens uitga.

De heer Van Gerven vroeg of ik in wil gaan op de studie naar de vervoersbewegingen. Zijn die nodig voor Plastic Heroes en het statiegeldsysteem? Ik heb toegezegd een studie te laten doen naar de milieueffecten. Daarbij worden die zaken meegenomen.

Verschillende leden hebben de aanwezigheid van draagvlak ingebracht. Ik heb daarover nagedacht, want ook uit de schriftelijke ronde bleek al dat dit punt leeft. Rond de milieueffectanalyse zal ik een klankbordgroep benoemen, waarin ngo's, bedrijfsleven en andere betrokken partijen bijeen zullen worden gebracht. Ik hoop daar een zekere reflectie te krijgen op wat we onderzoeken. Ook daarover zal de Kamer worden bericht. Ik vind het belangrijk dat we aan de voorkant een aantal partijen meenemen, waarbij ik niet op voorhand kan garanderen dat we tot uniforme uitkomsten komen. Ik wil in ieder geval het debat daarover gevoerd hebben.

Mevrouw Van Tongeren heeft gevraagd of de raamovereenkomst alleen uit zeven prestatiegaranties bestaat. Nee, de raamovereenkomst bestaat daar natuurlijk niet alleen uit, maar de afspraak voor het vrijgeven van het statiegeld was daar wel aan gekoppeld. Daarom is er voor toetsing alleen daarnaar gekeken. Maar ze heeft gelijk dat het een bredere overeenkomst is.

De heer Bisschop vroeg hoe de Stichting Afvalfonds Verpakkingen prestatiegaranties kan afdwingen. Deze stichting voert de raamovereenkomst uit. Ze vertegenwoordigt alle bedrijven, die via een afvalbeheerbijdrage contributie betalen. De overeenkomst die hieraan ten grondslag ligt, is op verzoek van de sector algemeen bindend verklaard, waarmee alle bedrijven zijn gebonden aan de afspraken. Alle 2.800 bedrijven betalen inmiddels een afdracht aan dat fonds. Voldoen ze niet, dan kan het afvalfonds bedrijven royeren. Deze bedrijven zullen dan aan het Verpakkingenbesluit moeten voldoen. Op die manier kan het afvalfonds de prestaties afdwingen.

Mevrouw Dik-Faber vroeg waarom het niet relevant is dat het statiegeldsysteem minder kostbaar is. Ik probeer te sturen op doelen. Ik vind het belangrijk dat we stappen vooruit zetten en dat we kijken naar mogelijke alternatieven om de ambities voor 2020 – en dat zijn er nogal wat – te halen. Ik wil eigenlijk zo weinig mogelijk middelen voorschrijven. Ik wil proberen of we via creativiteit en innovatie stappen vooruit kunnen zetten; dat gebeurt ook op andere gebieden.

Mevrouw Mulder heeft gevraagd of het halen van de doelstellingen voor petflessen door statiegeldflessen komt of door petflessen uit Plastic Heroes. Eigenlijk komt het door beide. Het is aan de sector om ervoor te zorgen dat de doelstellingen voor gerecyclede petflessen worden gehaald. Ze kunnen zelf bepalen waar ze die vandaan halen. Het eventueel afschaffen van statiegeld ontslaat de sector niet van de afspraak om zo veel mogelijk gerecyclede petflessen te gebruiken.

Mevrouw Mulder heeft gevraagd hoe ik het effect van de afschaffing van statiegeld op de vervuiling via petflessen zie. Als de sector ooit het statiegeld afschaft, zullen de grote petflessen samen met het andere kunststof worden ingezameld. Deze stroom wordt nu achteraf gesorteerd. Deze technieken zijn volop in ontwikkeling. Het is aan de sector om ervoor te zorgen dat er een hoogwaardige toepassing komt. Zo is het ook afgesproken in de raamovereenkomst.

Mevrouw Mulder vroeg wiens verantwoordelijkheid het is als Plastic Heroes de doelen niet haalt. Plastic Heroes is een systeem. De verantwoordelijke voor het halen van de gerecyclede doelen is de Stichting Afvalfonds Verpakkingen. Zij is het collectief en voert namens de sector de verplichtingen uit. Als de doelen niet gehaald worden, kan de ILT handhavend optreden.

De gemeenten hebben zelf aangegeven dat ze liever geen bakken bij de supermarkten hebben, bijvoorbeeld omdat ze het plastic liever zelf bij mensen ophalen. Ik vind het belangrijk dat dat per gemeente zelf wordt bepaald, omdat iedere gemeente een eigen cultuur en eigen gewoontes en wensen kan hebben. We hebben milieuwethouders die hun eigen ding willen doen en daarbij in colleges en binnen gemeenten hun eigen weg willen gaan. Als de wensen van de gemeente zijn gehonoreerd, constateert de ILT dat er is voldaan.

Ik kom toe aan de zorgen over het statiegeld op bierflesjes, waarbij de heer Bisschop het meest prominent naar voren kwam. Privaat geborgd is niet voldoende. Kan er worden gehandhaafd? Ik heb in mijn brieven van 10 april en 16 juni aangegeven hoe het statiegeld op hervulbare bierflesjes is geborgd. Nu gebeurt dat via de productschappen, maar de bierbrouwers hebben er alle belang bij om de hervulbare flessen terug te krijgen. Als de productschappen straks niet meer bestaan, wordt het privaat geborgd. Daarvoor hebben ze dus zelf een oplossing gevonden.

Er is een vraag gesteld over de hoogst haalbare doelen. Het uitwerken daarvan door het kennisinstituut heeft inderdaad nog niet plaatsgevonden. Er is een systematiek opgesteld voor het vaststellen van die hoogst haalbare doelen. De bedoeling was dat die systematiek begin dit jaar bekend zou zijn en ze zijn ermee bezig. Ik verwacht dat die hoogst haalbare doelen aan het einde van het vierde kwartaal van dit jaar worden vastgesteld. Ze zullen vervolgens wat mij betreft vanaf volgend jaar worden opgenomen in een ministeriële regeling.

De vraag is gesteld of ik het kennisinstituut in staat acht om doelen te formuleren. Ik ben al ingegaan op de opmerkingen van de heer Van Gerven hierover. Ik acht het kennisinstituut hiertoe in staat. Het betrekt alle relevante kennis uit de samenleving voor het vaststellen van die doelen hierbij. Ik heb daar vertrouwen in. Het is niet alleen het bedrijfsleven, er zitten meerdere partijen in.

Mevrouw Mulder stelde een vraag over het terugvloeien van statiegeld naar verenigingen. De gemeenten hebben afspraken met de sector gemaakt over het inzamelen van onder andere plastic. Het is een beetje aan de gemeenten hoe ze hiermee omgaan en of ze dat met verenigingen willen regelen. Ik heb dit vaker gehoord. Ik zal dit punt in mijn gesprekken met VNG en bedrijven opvoeren. Ik kan me in dit verband van vroeger herinneren dat voetbalverenigingen het oud papier op kwamen halen; ik denk dat mevrouw Mulder op dat soort systemen doelt.

Ik denk dat ik hiermee het blokje statiegeld heb afgerond.

Staatssecretaris Mansveld: Ik heb aangegeven hoe ik de antwoorden op een aantal vragen rond de analyse vorm ga geven. Een deel kan niet worden meegenomen in de analyse en een deel wel. Ik wil met alle plezier een opsomming geven over wat er bekend is over zwerfafval; die kennis heb ik nu niet paraat. Ook een overzicht van de stand van zaken in het buitenland, in relatie tot Nederland, wil ik met alle plezier leveren. Tegelijkertijd zal ik de doelen van die landen erbij zetten. Wat de niet-beantwoorde vragen betreft: alles is genoteerd. We zullen het verslag er nog op nalezen.

Komt er een specifiek doel voor zwerfafval? Dat is nu niet in de raamovereenkomst opgenomen. Ik wil met name met de VNG bespreken hoe zij naar dit soort zaken kijkt. Een deel van dit probleem komt immers terecht bij de gemeenten. Dat soort antwoorden krijgt de Kamer schriftelijk.

Het monitoren van zwerfafval vind ik belangrijk. Er is al veel over bekend en er gebeurt al veel, maar zoals gezegd kan dat lokaal heel verschillend zijn. De vraag is natuurlijk waarom dat zo is. Er is een belevingsmonitor die goed lijkt te werken. Ik zal kijken hoe dat in het buitenland wordt gedaan. Maar het kan ingewikkeld worden om daarvoor een doelstelling te benoemen. Als er gemeenten zijn die er geen problemen mee hebben, zullen ze elk doel steunen. Maar de vraag is wel hoe dat wordt vormgegeven. Het is heel makkelijk om hier te zeggen dat er voor het hele land een doelstelling komt, maar de ruim 400 gemeentes moeten daarmee vervolgens aan het werk. Ik vind het belangrijk dat ik daarover met de VNG praat. Ik kom uitsluitend milieuwethouders tegen die bijna nog ambitieuzer zijn dan u en ik en die die ambitie lokaal in de praktijk brengen.

Mevrouw Van Veldhoven heeft gevraagd wat ik ga doen om de invoering van een beloningssysteem te versnellen in relatie tot zwerfafval. Ik zal het initiatief nemen om samen met onder andere gemeenten te komen te komen tot het verder benutten van de mogelijkheden die de raamovereenkomst biedt op dit punt. Ik weet niet of dat nog specifiek moet worden benoemd. Een beloningssysteem kan daarvan onderdeel uitmaken. Ik wil het in ieder geval oppakken in de projectgroep, samen met gemeenten, Nederland Schoon en Natuur en Milieu. Dan zal op een rij worden gezet wat er al is, met de voor- en nadelen, de aanwezige kennis en de ontbrekende kennis en het stimuleren en faciliteren van initiatieven.

Ik heb nog vier blokjes: plastic tasjes, overige, hoogwaardig recyclen en vragen over de raamovereenkomst. Dat alles in twaalf minuten.

De voorzitter: Ik had daar wat concreter in moeten zijn, maar ik was al in de veronderstelling dat u allen een tweede termijn wenst, met daarna vanzelfsprekend een VAO. Die tweede termijn komt er zeker aan, na afloop van de schriftelijke beantwoording.

De Staatssecretaris heeft de volgende toezeggingen gedaan:

– De Staatssecretaris zal onderzoeken of het mogelijk is om te komen tot 50% tot 60% recyclaat binnen de Raamovereenkomst Verpakkingen.

Staatssecretaris Mansveld: Nee, dat is aanvullend. De raamovereenkomst is de raamovereenkomst, maar ik ga een aantal dingen aanvullend onderzoeken, waarna ik hier terugkom. Dat is het lijstje dat mevrouw Cegerek heeft opgesomd, met nog wat andere punten die door andere sprekers zijn genoemd.

De voorzitter: Helder. Ook dat is aldus afgesproken.

Ik wil de mensen op de publieke tribune...

De voorzitter: Ook dat gaan we doen.

De tweede termijn van dit algemeen overleg volgt na het reces. Er komt een schriftelijke beantwoording van de vragen. Er is inmiddels een VAO aangekondigd.

Nu wil ik de mensen op de publieke tribune toch echt hartelijk danken en ook de mensen thuis die meekijken en -luisteren naar dit debat. Ook de leden, de Staatssecretaris en de ambtelijke staf hartelijk dank.

1. Besluitvorming vrijgeven statiegeld

Kamerstuk 28 694, nr. 117 – Brief regering d.d. 11-06-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

2. Reactie op verzoek van het lid Van Gerven over statiegeld

Kamerstuk 28 694, nr. 113 – Brief regering d.d. 10-04-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

3. Rapportage over voortgang van Raamovereenkomst Verpakkingen 2013–2022 en rapportage over de cijfers van 2012

Kamerstuk 28 694, nr. 112 – Brief regering d.d. 30-12-2013

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

4. Beantwoording vragen commissie over het ontwerpbesluit beheer verpakkingen 2014 (Kamerstuk 28 694, nr. 115)

Kamerstuk 28 694, nr. 116 – Brief regering d.d. 16-06-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

5. Aanpak om het gebruik van gratis plastic tassen terug te dringen

Kamerstuk 33 041, nr. 7 – Brief regering d.d. 18-12-2013

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

6. Voortgang aanpak om het gebruik van gratis plastic tassen terug te dringen

Kamerstuk 33 041, nr. 9 – Brief regering d.d. 10-04-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

7. Gescheiden inzameling drankenkartons, uitvoering motie Dik-Faber producentenverantwoordelijkheid, evaluatie LAP 1 en LAP 2 en de visie op het publiek kader huishoudelijk afval 2025

Kamerstuk 30 872, nr. 163 – Brief regering d.d. 04-06-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

8. Bepaling voedselverliezen in huishoudelijk afval in Nederland

Kamerstuk 31 532, nr. 121 – Brief regering d.d. 13-01-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

9. Tweede wijziging Landelijk afvalbeheerplan (LAP)

Kamerstuk 30 872, nr. 160 – Brief regering d.d. 03-03-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

10. Invulling programma Van Afval Naar Grondstof

Kamerstuk 33 043, nr. 28 – Brief regering d.d. 28-01-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

11. Afhandeling van toezeggingen en motie over afvalverbrandingsinstallaties en aanbieding van recyclingscijfers verpakkingsafval 2012

Kamerstuk 30 872, nr. 161 – Brief regering d.d. 04-03-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

12. Fiche: Voorstel wijziging richtlijn verpakkingen en verpakkingsafval

Kamerstuk 22 112, nr. 1753 – Brief regering d.d. 13-12-2013

Minister van Buitenlandse Zaken, F.C.G.M. Timmermans

13. Reactie van Nederland op de Europese Consultatie over duurzaam gebruik fosfor

Kamerstuk 22 112, nr. 1803 – Brief regering d.d. 03-03-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

14. Antwoord van het kabinet op de consultatie van de Commissie inzake de Europese procedure inzake certificering afvalverwerkingsinrichtingen

Kamerstuk 22 112, nr. 1822 – Brief regering d.d. 07-04-2014

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, W.J. Mansveld

15. Consultatie van de Commissie inzake de Europese procedure om voor zwerfvuil op zee te komen tot een kwantitatieve doelstelling op hoofdlijnen

Kamerstuk 22 112, nr. 1752 – Brief regering d.d. 13-12-2013

Minister van Infrastructuur en Milieu, M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus

16. Onderzoek «Materialen in de Nederlandse economie» en reactie op de motie van het lid Van Veldhoven over de Circulaire Economie Versneller

De vaste commissie voor Economische Zaken heeft de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu verzocht de behandeling van deze brief over te nemen, met uitzondering van de reactie op de motie van het lid Van Veldhoven (D66) over de Circulaire Economie Versneller, die behandeld zal worden op het algemeen overleg Groene Groei d.d. 4 september 2014.

Kamerstuk 33 043, nr. 32 – Brief regering d.d. 16-06-2014

Minister van Economische Zaken, H.G.J. Kamp