Nr. 97 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft op 22 november 2012 overleg gevoerd met staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over:

• – de brief d.d. 21 september 2012 van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ter aanbieding van het verslag over de wijzigingen van de WSW in 2008 (29 817, nr. 86);

• – de brief d.d. 9 oktober 2012 van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ter aanbieding van de onderzoeksrapportages SZW tweede tertaal 2012 (33 400 XV, nr. 5);

• – de brief d.d. 12 oktober 2012 van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid inzake de toezegging update cijfers allochtonen in de Wajong (29 817, nr. 91);

• – de brief d.d. 25 oktober 2012 van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het stoppen van het SW-bedrijf BaanStede als werkgever voor mensen met een arbeidsbeperking (29 817, nr. 92);

• – de brief d.d. 2 november 2012 van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid inzake de uitvoering van de motie van de leden Azmani en Dijkgraaf over een vrijwillige overstap van de oude naar de nieuwe Wajong (33 161, nr. 106);

• – de brief d.d. 16 november 2012 van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, voorafgaand aan het algemeen overleg WSW/Wajong van 22 november 2012 (29 817, nr. 93).

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Van der Burg

Griffier: Post

Mevrouw Karabulut (SP): Voorzitter. De staatssecretaris is een oude bekende. Op 30 augustus 2012, toen zij nog Kamerlid was, twitterde zij: vanavond werd overduidelijk hoe Paul de Krom en ik van elkander verschillen als het gaat om werk en sociale zekerheid. Op 21 augustus 2012: «een heel plezierig werkbezoek gehad bij Delta Zutphen over de sociale werkvoorziening in Zutphen. Het is zo belangrijk dat wij beschutte arbeid beschermen. Het kabinet Rutte heeft veel kapot gemaakt.» Op 12 september: kunnen wij daarin verandering brengen; sterker en socialer?

En hoe! Wij hadden en hebben het prachtige platform «Armoede werkt niet», waarop wij ons samen met een strijdbare mevrouw Klijnsma en anderen van de Partij van de Arbeid verzetten tegen de sloopplannen van Rutte I met betrekking tot de sociale werkplaatsen. Wij wilden geen banen schrappen maar scheppen. Maar wat doet de staatssecretaris nu? Zij wil 60 000 plekken in de sociale werkvoorziening schrappen. Dat wilde Rutte I ook! Geen ontslagen bij de sociale werkvoorziening; mensen moeten gewoon aan het werk. Wat gebeurt er nu? Ontslagen in de sociale werkvoorziening gaan gewoon door. Het niet verlagen van de uitkering? Gossie, wat onder Rutte I is gestart, namelijk het verlagen van de uitkeringen, gaat onder Rutte II gewoon door. En dan voor mij persoonlijk en wellicht ook voor mijn partij het meest onbegrijpelijke, onacceptabele en asociale punt: verdienen onder het minimumloon. Het was onze eis dat daaronder niet verdiend werd. En wat staat er nu in de plannen? Werken onder het minimumloon. De loondiscriminatie staat gewoon weer in de plannen. Goede opleiding en goede begeleiding? Ook daarin wordt fors gesneden.

Staat de staatssecretaris nog steeds achter haar oude uitspraken? Zo ja, hoe verhoudt zich dat dan tot haar plannen? Zij heeft er een ander etiket opgeplakt. De Wet werken naar vermogen onder Rutte I met fikse bezuinigingen van 1,8 miljard gaat gewoon door onder Rutte II, zij het dat hij nu wordt uitgevoerd, hoe tragisch ook, door een staatssecretaris van sociaaldemocratischen huize.

Werk is ontzettend belangrijk. Dat doe je niet door alleen maar te korten op het werk en het inkomen van juist mensen met een beperking. De ontwikkeling van de afgelopen jaren gaat gewoon door. Neem BaanStede in de Zaanstreek, een SW-bedrijf. Nog voor de inkt van het regeerakkoord droog is, wordt de sluiting van deze sociale werkplaats aangekondigd. Voor mensen met een indicatie voor beschut werk zijn er weliswaar mogelijkheden om te werken naar vermogen, maar onduidelijk is wat dat concreet inhoudt. Kan de staatssecretaris zeggen of gemeenten verplicht zijn om beschut werk te bieden aan mensen met een indicatie voor de sociale werkplaats? Welk beschut werk gaan de gemeenten deze mensen dan bieden? Kan de staatssecretaris garanderen dat geen van hen werkloos thuis komt te zitten? Deze week of vorige week hebben wij informatie gekregen dat bij BaanStede ongeveer 50 mensen geen vast contract krijgen. Weet u wel, die ontslagen uit de vorige periode? Mensen met een derde tijdelijk contract worden ontslagen. Ze krijgen geen werk bij een reguliere werkgever, maar worden op de wachtlijst gezet en zitten werkloos thuis. Hoe verhoudt zich dat tot de uitspraken van onder anderen de heer Samsom bij de regeringsverklaring dat iedereen een plek zou krijgen bij de gewone bedrijven? Waar kunnen deze ontslagen mensen zich melden voor een baan? Wat gaat de staatssecretaris voor onder anderen deze mensen regelen?

Het afgelopen weekend stond er een heel naar bericht in het Algemeen Dagblad over een kwestie waarvoor ik en anderen aandacht hebben gevraagd. Bij een sociale werkplaats in Schiedam zijn werknemers op een verschrikkelijke manier behandeld. Ze zijn geïntimideerd en getreiterd. De directeur is, naar ik begrepen heb, inmiddels op non-actief gesteld. Dit is niet het eerste voorval. Komt dit vaker voor? Ik zie mensen heftig knikken. Dit zijn ook de signalen die ik ontvang. Het is een feit dat heel veel bedrijven en gemeenten hun stinkende best doen, maar niet iedereen neemt mensen altijd even serieus. Misschien moet de staatssecretaris een punt openen waar werknemers terechtkunnen met hun klachten. Ik ontvang graag een reactie.

De inzet van het kabinet is erop gericht dat reguliere werkgevers meer mensen met een beperking in dienst nemen. Uit de stukken blijkt echter dat het punt van het begeleid werken niet echt vordert, terwijl de cijfers van Cedris, de brancheorganisatie, aangeven dat het steeds beter lukt om mensen onder begeleiding te detacheren, groepsgewijs of individueel. Tegelijkertijd wordt er een enorme druk uitgeoefend op mensen om naar buiten te gaan, soms met heel nare gevolgen. Welke conclusies trekt de staatssecretaris hieruit? Is het wel zo wijs om die 60 000 plekken te schrappen?

Mijn laatste punt betreft de jonggehandicapten. Er zijn vragen te stellen over de plannen in het regeerakkoord. Wij komen hierover nog te spreken. Dat geldt ook voor de cao voor de sociale werkplaatsen. In dit geval gaat het om de begeleiding van jonggehandicapten. Er zijn fikse kortingen doorgevoerd op de begeleiding, de jobcoaching. Hoe staat de staatssecretaris hiertegenover? Het wordt voor jonggehandicapten mogelijk gemaakt om vrijwillig over te stappen van de oude naar de nieuwe regeling, maar wat betekent dit voor mensen die nu in de oude regeling zitten? Dat is het overgrote deel van de jonggehandicapten. Kan de staatssecretaris garanderen dat de jonggehandicapten die in deze regeling zitten ook de nodige begeleiding en ondersteuning krijgen tijdens de opleiding dan wel bij het vinden van een baan?

De heer Van Vliet (PVV): Voorzitter. Goedemorgen, zeg ik tegen de staatssecretaris. Gisteren zaten wij tot laat in de plenaire zaal in verband met een debat waar ik redelijk tureluurs van werd. Dat heeft ertoe geleid dat ik mijn bril heb vergeten. Ik moest even kijken wie er nu zat: de staatssecretaris of de minister. Ik hoor aan de stem dat de staatssecretaris er zit.

Straks komt het kabinet met een Participatiewet. Die bouwt min of meer voort op de wet waarvan wij afscheid hebben genomen: de Wet werken naar vermogen. Is de staatssecretaris al in staat om de Kamer een overzicht te doen toekomen van de verschillen op hoofdlijnen tussen de Participatiewet en de plannen van Rutte I? Dan kunnen wij, de parlementariërs, komen tot een gedachtevorming over de vraag wat wij hiervan vinden en komen wij goed beslagen ten ijs als wij elkaar in de nabije toekomst treffen op dit vlak. Die Participatiewet zal een aantal zaken bevatten die een grote impact kunnen hebben op zowel mensen die in sociale werkplaatsen werken als jonggehandicapten. Dan is het des te meer van waarde om te weten wat de contouren zijn van de nieuwe Participatiewet.

Wat de werkgelegenheid bij de sociale werkplaatsen betreft, wil ik mij aansluiten bij de vragen van mevrouw Karabulut. Wat doet het kabinet concreet aan het behoud van deze arbeidsplaatsen? Wij weten allemaal dat er in de maatschappij mensen zijn die niet makkelijk kunnen doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Ook de PVV heeft zich altijd sterk gemaakt voor een plek voor deze mensen, opdat zij op hun eigen wijze een nuttige bijdrage kunnen leveren aan onze samenleving. Daar dienen ze ook normaal voor betaald te worden. De vraag is dan ook gerechtvaardigd hoe het kabinet de uitspraak van de heer Samsom dat al deze mensen wel een plek hebben, gaat waarmaken.

Mijn fractie wil niet tornen aan de voorwaarden die gelden voor de Wajong. Wel maken wij ons zorgen over de instroom in de Wajong. Wij maken ons daarover zorgen omdat dit een voorziening is die wij over 10, 20 en 30 jaar nog in stand willen zien. Wij moeten dan ook echt stilstaan bij de instroom in de Wajong. Immers, als de instroom lineair zo doorgaat als nu het geval is, dan hebben wij over een paar jaar vele honderdduizenden mensen in de Wajong zitten. Stel dat wij met elkaar van mening zijn – ik neem aan dat dit het geval is – dat de instroom beperkt moet worden zodat wij niet hoeven te tornen aan de voorwaarden voor mensen die er nu in zitten, wat zijn dan precies de randvoorwaarden om tot een beperking van de instroom te komen? Kan de staatssecretaris hierop een visie geven? Of komen wij dan te veel op het vlak van de nieuwe Participatiewet?

Ik ga even terug naar de sociale werkplaatsen. Ik heb zelf voorbeelden gezien van mensen die gedetacheerd werden op een externe werkplek. Over die voorbeelden moet ik de conclusie trekken dat de gedetacheerde WSW'er een hoger salaris verdiende dan zijn chef op de werkplek waar hij gedetacheerd werd. Dat leidt tot de vraag of het complete pakket van arbeidsvoorwaarden en cao dat nu geldt voor de sociale werkplaatsen een doorstroom naar regulier werk kan belemmeren. Stel dat dit zo is – dat weet ik nog niet zeker, want misschien zijn die voorbeelden niet maatgevend, maar eerder uitwassen – hoe kunnen wij dit dan oplossen?

In het kader van de Wajong sla ik nog een klein zijpad in; ik wip een beetje heen en weer tussen WSW en Wajong. Uit een rapportage blijkt dat van de allochtonen die in de Wajong zitten, Antilliaanse jongeren nogal oververtegenwoordigd zijn. Daarvoor moet een verklaring zijn. Heeft de staatssecretaris die? Zo ja, heeft zij dan ook al plannen om de instroom van specifiek deze groep te beperken? Dat zou in het belang van iedereen zijn.

De heer Kerstens (PvdA): Voorzitter. Op de agenda staan drie stukken die betrekking hebben op de Wet sociale werkvoorzieningen: een brief met een verslag van de wijzigingen in de WSW uit 2008, het jaarrapport WSW-statistiek 2011 en een brief over SW-bedrijf BaanStede. Ik heb een aantal opmerkingen en daaruit voortvloeiende verzoeken aan de staatssecretaris, met name naar aanleiding van de eerste brief. Hieruit blijkt zonneklaar dat het door zowat iedereen in de Kamer en in het veld onderschreven doel om te bevorderen dat mensen met een SW-indicatie in een zo regulier mogelijke omgeving, dus bij «normale werkgevers», aan de slag kunnen, onvoldoende wordt gerealiseerd. Dat bevestigt het steeds door mijn fractie ingenomen standpunt dat de destijds in de Wet werken naar vermogen verpakte aanname dat dit wel min of meer vanzelf zou gebeuren, onjuist was. De PvdA is dan ook blij dat het nieuwe kabinet zich dit blijkt te realiseren en dat het met de invoering van de Participatiewet overgaat tot invoering van een zogenaamd quotum om werkgevers op die manier een handje te helpen bij het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Overigens is zo'n quotum voor mijn fractie niet een doel op zich, maar een middel om het doel te verwezenlijken: het op zo verantwoord mogelijke wijze laten participeren van mensen met een beperking op de arbeidsmarkt en daarmee in de maatschappij.

Uit het eerste schrijven blijkt ook – zie pagina 5 – dat maar liefst een derde deel van de SW-bedrijven meldt dat nog onvoldoende sprake is van de gewenste regierol van gemeenten. Er wordt verondersteld dat gemeenten een visie hebben, dat ze als doel hebben het omvormen van het SW-bedrijf tot een arbeidsontwikkelbedrijf en dat ze het SW-bedrijf aansturen en faciliteren.

De heer Kerstens (PvdA): Ik gaf aan dat uit de eerste brief ook blijkt dat een derde van de SW-bedrijven meldt dat gemeenten nog onvoldoende in de door ons gewenste regierol zitten. Ze zijn, zo blijkt gelukkig maar, steeds meer betrokken bij de uitvoering van de WSW en ze hebben in de meeste gevallen ook beleid ontwikkeld. Dat is zonder meer positief. Maar de echte concretisering blijkt vaak nog te ontbreken. Ik vind dat zorgelijk, ook tegen de achtergrond van de in de nieuwe Participatiewet voorziene centrale rol van de gemeenten in dezen.

In de evaluatie wordt ook aangegeven dat er geen direct verband is tussen de mate waarin mensen aan de slag kunnen bij een reguliere werkgever en bijvoorbeeld de economische situatie in een regio. Als voorbeelden worden Friesland en Flevoland genoemd. Ik ben heel benieuwd naar de vraag hoe Oost-Groningen, Zeeuws-Vlaanderen – ik was daar afgelopen maandag nog – en Zuid-Limburg het in dit opzicht doen.

Uit de brief blijkt tot slot dat een wettelijke verankering van het persoonlijk budget voor begeleid werken voordelen heeft, alsook dat er voortgang wordt geboekt met de instelling van WSW-raden, waardoor de participatie van de betrokken medewerkers en hun vertegenwoordigers bij het reilen en zeilen rondom de uitvoering van de wet wordt vergroot. Dat is mooi, hoewel het aantal keren dat een persoonlijk budget wordt ingezet, nog wel erg mager is.

Voortvloeiend uit wat ik net zei, wil ik de staatssecretaris de volgende verzoeken doen. In de eerste plaats om te bezien op welke wijze een grotere en succesvollere inzet van het instrument van het persoonlijk budget kan worden bewerkstelligd. In de tweede plaats om ons te voorzien van de cijfers over Zuid-Limburg, Oost-Groningen en Zeeuws-Vlaanderen. In de derde plaats om bij de nadere vormgeving van het quotum samen met ons, maar zeker ook samen met de sociale partners, te bekijken hoe een en ander dusdanig kan worden vormgegeven dat maximaal wordt voldaan aan het voor mijn fractie geldende doel, namelijk zo veel mogelijk mensen op een verantwoorde wijze bij een reguliere werkgever aan de slag laten gaan. Daarbij moet ook serieus bekeken worden hoe de in het bedrijfsleven ontwikkelde initiatieven zoals De Normaalste Zaak en de Prestatieladder Socialer Ondernemen kunnen bijdragen aan het realiseren van dat doel.

Overigens ga ik ervan uit dat de in het regeerakkoord uitdrukkelijk opgenomen uitnodiging aan sociale partners om de zogenaamde sociale agenda samen vorm te geven, ook ziet op de Participatiewet. Het lijkt mij goed, hierbij de brief te betrekken die de vakcentrale FNV ons gestuurd heeft. Hierin wordt aangegeven dat men onder voorwaarden bereid is om mee te werken aan modernisering van de cao, het functiewaarderingssysteem en het loongebouw, een en ander gericht op stimulering van door- en uitstroom. Verder wil ik de staatssecretaris verzoeken om aan te geven op welke manier zij ervoor gaat zorgen dat gemeenten de hun toebedachte rol, die ze overigens ook zelf ambiëren en waarvan mijn fractie een voorstander is, daadwerkelijk gaan waarmaken en kunnen gaan waarmaken. Op welke wijze gaat de uit de evaluatie naar voren gekomen kennis over succes- en faalfactoren van de zogenaamde werkgeversbenadering daarbij een rol spelen?

Dan heb ik nog enkele opmerkingen over de Wajong. Ook voor Wajongers geldt dat ze zo veel mogelijk in het reguliere bedrijfsleven aan de slag willen.

De voorzitter: De heer Kerstens gaat over zijn eigen antwoorden, mevrouw Karabulut.

Mevrouw Karabulut (SP): Ja, maar ik heb geen antwoord gekregen. Dit was mijn laatste vraag in deze interruptieronde; ik zal mij hierna inhouden. Ik wil echter duidelijkheid op dit punt.

De heer Kerstens (PvdA): De veranderingen zullen niet in de hoofdlijnen van de Participatiewet zitten. Ik weet ook niet of ik de term «veranderingen» zou gebruiken. Wij hebben een regeerakkoord van 82 pagina's. Dat kun je niet echt een regeerakkoord op hoofdlijnen noemen. Het is echter ook niet zo dat alles tot ver achter de komma is ingevuld. Die invulling zal moeten plaatsvinden in de wetgevingstrajecten die zullen volgen. Er is best nog ruimte om binnen het algemene kader van het regeerakkoord en de afspraken over de Participatiewet te streven naar een fatsoenlijke invulling.

Ik gaf aan dat ook voor Wajongers geldt dat ze zo veel mogelijk in het reguliere bedrijfsleven aan de slag willen. Dat bleek mij ook gisteren weer, toen ik met een delegatie van Wajongers Centraal sprak. Het doet mij goed om te lezen dat ook op dit punt sprake is van verbetering. Wel vraag ik de staatssecretaris extra aandacht te besteden aan de overdracht aan gemeenten van de verantwoordelijkheid voor een goede match tussen Wajongers en werkgevers. Die zijn immers nog niet allemaal goed aangehaakt.

Ik heb eerder aangegeven dat in het regeerakkoord de Participatiewet wordt aangekondigd. Die komt in de plaats van de in de koelkast gezette Wet werken naar vermogen. In de nieuwe wet wordt een van de zwakste punten van de Wet werken naar vermogen ondervangen, namelijk de onjuiste aanname dat de opname van mensen met een beperking in het reguliere bedrijfsleven vanzelf gaat. Daarnaast wordt het door langer de tijd te nemen mogelijk om maatschappelijk verantwoord besparingen te realiseren. Tegelijkertijd zie ik bij mijn rondgang langs de SW-bedrijven en in de vele gesprekken die ik met Wajongers heb dat er nog sprake is van veel onduidelijkheid en daaruit voortvloeiende onzekerheid, soms bewust of onbewust gevoed met allerlei indianenverhalen. Ik wil de staatssecretaris dan ook verzoeken om voor het einde van het jaar door middel van een brief inzage te verschaffen in de hoofdlijnen van de nieuwe Participatiewet, dus iets concreter dan in het regeerakkoord. Dan kan een belangrijk deel van de onzekerheid worden weggenomen.

Ik heb nog een laatste verzoek. Ik vind het belangrijk dat de overheid bij maatschappelijke thema's het goede voorbeeld geeft. En het maximaal op de arbeidsmarkt en daarmee in de samenleving mee kunnen doen van mensen met een beperking, is zo'n thema. Ik vraag de staatssecretaris dan ook om in haar brief tevens in te gaan op de wijze waarop de overheid dat goede voorbeeld gaat geven, bijvoorbeeld door bij aanbestedingen gebruik te maken van het instrument social return.

De heer Potters (VVD): Voorzitter. Ik begin bij het evaluatieverslag van de wijzigingen van de WSW. De VVD is van mening dat het extern plaatsen van SW-geïndiceerden beter kan en beter moet. In 2011 werkte bijna 75% van de SW-geïndiceerden in een beschutte omgeving. Slechts 6% werkt begeleid bij reguliere werkgevers, hoewel 50% het advies daartoe kreeg. Er zijn grote verschillen tussen de diverse SW-bedrijven in de verschillende regio's. Zo scoort de Atlant Groep uit Helmond op externe plaatsing 78% en de Amersfoort Groep slechts 11%. Voor de geïndiceerden is het van groot belang dat ze zo veel mogelijk werk vinden bij een reguliere werkgever, en niet langdurig afhankelijk zijn van een beschutte omgeving. Dit om ervoor te zorgen dat de geïndiceerden stappen vooruit blijven zetten op de Participatieladder. Kan de staatssecretaris aangeven hoe het komt dat deze enorme verschillen optreden? Kan zij toezeggen dat er een benchmark komt tussen de verschillende SW-bedrijven waaruit duidelijk blijkt wat de redenen zijn voor deze grote verschillen? Kan zij tevens een advies geven over de vraag hoe de SW-bedrijven het percentage verder kunnen ophogen?

Hoewel het niet op de agenda staat, wil ik wat meer duidelijkheid hebben over het tijdpad van de Participatiewet. Deze wet zal vanaf 1 januari 2014 in werking moeten treden. Dat betekent dat er snel stappen gezet moeten worden, wil dit daadwerkelijk gerealiseerd worden. Kan de staatssecretaris hierover op korte termijn wat meer duidelijkheid geven?

Het volgende punt betreft de programmarapportage Participatie tussen Wajong en werk. De VVD maakt zich zorgen over de afstemming van de werkgeversbenadering tussen UWV, gemeenten, re-integratiebedrijven, SW-bedrijven en scholen. Gemeenten zijn onvoldoende door het UWV betrokken bij de werkgeversbenadering van de 30 regionale werkpleinen. Wij maken ons daar dan ook grote zorgen over. Deelt de staatssecretaris deze zorgen? Kan de dienstverlening door het UWV binnen afzienbare tijd worden verbeterd, wellicht aan de hand van een nog op te stellen verbeterplan? Verder valt ons op dat de Wajongdienstverlening op een aantal punten nog niet op orde is. Wij zien dat de expertise nog niet in voldoende mate aanwezig is en dat er niet altijd voldoende terugkoppeling naar de Wajongers plaatsvindt. En zo zijn er meer indicaties waaruit blijkt dat een en ander nog niet helemaal goed loopt. Wellicht kan de staatssecretaris dit punt meenemen in haar beantwoording.

Mijn tweede punt betreft de brief naar aanleiding van de berichtgeving over het SW-bedrijf BaanStede. Ik ben zelf wethouder sociale zaken en voorzitter van een SW-bedrijf in Noord-Brabant geweest. Ik weet hoe belangrijk het is dat de nationale overheid terughoudend is om zich bezig te houden met de dienstverlening door een SW-bedrijf. Aan de ene kant begrijp ik de vraag wel, maar aan de andere kant vraag ik de staatssecretaris om niet bij elke vraag van elk SW-bedrijf er dicht op te gaan zitten, maar het SW-bedrijf zelf de ruimte te geven om oplossingen te bieden. Het valt ons op dat er ook heel goede berichten zijn over BaanStede. Net als de VVD wil BaanStede graag dat zo veel mogelijk mensen naar buiten worden geplaatst en niet te veel in een beschutte werkomgeving blijven. Het is voor de VVD van cruciaal belang dat een beschutte werkplek iets is voor de groep die echt niet naar buiten kan worden geplaatst. Mensen die daar niet in thuishoren, moeten niet langdurig worden opgesloten in een beschutte werkplek.

De heer Potters (VVD): Dat is op zichzelf genomen een terechte vraag, maar – en daar begon ik mijn betoog ook mee – wij zien heel veel verschillen tussen SW-bedrijven. De Atlant Groep uit Helmond scoort ontzettend goed. Het kan dus wel. Er zijn dus goede voorbeelden, waarvan ook andere SW-bedrijven kunnen profiteren. Mijn vraag aan de staatssecretaris is, om dat te inventariseren en om te bezien hoe het kan dat er zulke grote verschillen zijn. Er zijn namelijk absoluut mogelijkheden en manieren om de bestaande populatie naar regulier werk te laten uitstromen.

Ik vraag ten derde ook aandacht van de staatssecretaris voor de herstructureringsplannen. De SW-bedrijven hebben al enige tijd geleden een herstructureringsplan ingediend. Dat ligt nog steeds bij het ministerie en de vraag is of er snel duidelijkheid komt over de vraag wat daarmee gaat gebeuren.

Mijn vierde punt betreft de brief over de uitvoering van de motie-Azmani/Dijkgraaf. De VVD heeft in er in een vorige kabinetsperiode met succes stevig op ingezet om het mogelijk te maken om vrijwillig over stappen van de oude Wajongregeling, waarin de uitkering centaal staat, naar de nieuwe Wajongregeling, waarin participatie voorop staat. Die regeling is inmiddels in het Staatsblad gepubliceerd en treedt per 1 januari 2013 in werking. De VVD heeft daarmee een heel mooi punt binnengehaald en ik denk dat vele partijen zich daar ook in kunnen vinden. Werken wordt meer beloond, zeker ook als je in de Wajong zit.

Ik vraag de staatssecretaris, iets meer duidelijkheid te geven over het communicatieproces. Worden betrokkenen voldoende geïnformeerd over de overstapmogelijkheid en zo ja, op welke wijze? Worden zij daarover actief benaderd?

De heer Van Weyenberg (D66): Voorzitter. Wij praten vandaag over de WSW en de Wajong. De rapportages die wij hebben ontvangen onderstrepen dat er echt werk aan de winkel is. Het aantal mensen dat begeleid werkt blijft ver achter bij het aantal mensen dat begeleid kan werken. In Nederland doen veel meer mensen een beroep op de WSW en de Wajong dan in ons omringende landen. Als wij niets doen, dreigt de groep Wajongers tot 2 040 te verdubbelen. Dat is niet zozeer een financieel probleem, hoe groot ook dat probleem is, maar bovenal een sociaal probleem. Mensen die kunnen werken, verdienen een baan, het liefst bij een reguliere werkgever. Dat geeft kans op groei, ontwikkeling en zelfvertrouwen. D66 was op een aantal punten heel kritisch over de Wet werken naar vermogen. Op een aantal punten vinden wij de nu aangekondigde Participatiewet een verbetering. Het verbaast mij overigens wel dat de twee coalitiepartijen nu vragen om een verschillenanalyse, twee weken nadat het regeerakkoord is gesloten. Dat is toch wel hoogst opmerkelijk. Laat ik tegelijkertijd beide collega's complimenteren en feliciteren met hun eerste bijdrage in deze commissie.

Men kent D66: wij zijn nooit te beroerd om een voorstel nog wat beter te maken. De minister-president heeft toegezegd om de hoofdlijnennotities over alle grote wetsvoorstellen tijdig naar de Kamer sturen, ruim voordat de wetsvoorstellen zelf komen. Nu zit er op dit wetsvoorstel een grote tijdsdruk, als ik kijk naar de regeerakkoordtijdpaden. Kan de staatssecretaris zeggen wanneer wij die hoofdlijnennotitie tegemoet kunnen zien? Wanneer verwacht zij dat de nieuwe wet in werking kan treden? Hoe verhoudt zich dit met het overleg over de sociale agenda?

Een aantal punten viel mij op. Om te beginnen lees ik in het regeerakkoord dat er nog 30 000 werkplekken in de sociale werkvoorziening overblijven. Mijn partij heeft altijd gepleit voor een wat groter aantal plekken, omdat dit in onze optiek beter aansluit bij wat volgens het Europees gemiddelde een gebruikelijk en haalbaar doel zou zijn. Kan de staatssecretaris aangeven waarom zij denkt dat 30 000 plekken in plaats van bijvoorbeeld 50 000 plekken ook echt afdoende is? In het regeerakkoord lees ik dat die werkplekken een voorziening worden, die gemeenten kunnen inzetten. Volgens mij is dat een slimmigheidje, waarmee men een oplossing probeert te vinden voor het probleem van de cao. Er staat wel een omineuze zin in, namelijk dat er geld is voor 30 000 werkplekken op 100% minimumloon. Betekent dit nu dat het ook zo kan zijn dat de gemeenten kiezen voor maar 20 000 werkplekken voor 150% van het minimumloon? Wat mij betreft zou dat zeer onwenselijk zijn. Mijn vraag aan de staatssecretaris is hoe zij gaat garanderen dat er voor die 30 000 mensen ook echt een plek komt en dat wij niet tot een ongewenste uitkomst kunnen komen.

Ook mijn partij snapt dat bezuinigingen nodig zijn. Het tijdpad is inderdaad anders dan in het oorspronkelijke wetsvoorstel. Heeft de staatssecretaris het idee dat zij met de VNG een bestuursakkoord zal kunnen sluiten over het nieuwe tijdpad en de nieuwe Participatiewet, wat het vorige kabinet niet is gelukt? Hoe haalbaar acht zij het tijdpad, dat toch nog steeds erg ambitieus is? Heeft zij plannen om een herstructureringsfonds te starten? In de oude Wet werken naar vermogen was daarvoor veel geld beschikbaar. Als ik het goed begrijp, is daarin nu niet meer voorzien.

Een belangrijk punt van kritiek van mijn fractie is dat er een tweedeling ontstaat tussen de mensen die nu in de SW-sector zitten en de mensen die in de toekomst een beroep gaan doen op de voorziening. Waarom is er niet voor gekozen om wat scherper te kijken naar mensen die nu bij een SW-bedrijf werken? Is er bij de Wajong in die optiek niet zelfs een stapje terug gezet ten opzichte van de Wet werken naar vermogen? Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat ook mensen die nu in de WSW werken alle prikkels en alle kansen krijgen om bij een reguliere werkgever aan de slag te gaan en zij niet worden belemmerd doordat hun loon dusdanig is dat een reguliere werkgever hen niet kan aannemen? Eerdere sprekers wezen daarop. SW-bedrijven zullen juist proberen hun meest productieve werknemers vast te houden. Dat is iets wat wij in de praktijk helaas tegenkomen.

Dan kom ik nu op de quotumregeling. Liberalen hebben altijd wat moeite met quota, maar wij zien het in dit geval als een belangrijke stok achter de deur. De werkgevers hebben niet buitengewoon enthousiast gereageerd, dus mijn vraag is: hoe gaat de staatssecretaris om te beginnen ervoor zorgen dat het quotum ertoe leidt dat het echt kansen voor arbeidsgehandicapten biedt, en dat wij niet een zeer ingewikkeld systeem krijgen waarmee boetes worden geïnd? Want daarvoor is het quotum niet bedoeld. Volgens mij delen wij dat. Ligt dit quotum ook op tafel tijdens het overleg over de sociale agenda. Is het, met andere woorden, onderhandelbaar voor de werkgeversorganisaties?

Mijn fractie was buitengewoon kritisch over het ontbreken van een studieregeling voor Wajongers in het oorspronkelijke wetsvoorstel Wet werken naar vermogen. Als wij het goed hebben begrepen, is daar in het nieuwe wetsvoorstel ook nog niet in voorzien. Is de staatssecretaris bereid om in de hoofdlijnennotitie aan te geven of een studieregeling nuttig zou kunnen zijn?

De vorige staatssecretaris heeft toegezegd dat wij nog voor de begrotingsbehandeling een analyse van de herstructureringsplannen tegemoet kunnen zien. Ik zie daar erg naar uit en ik wens de staatssecretaris veel succes met deze buitengewoon ingrijpende, maar noodzakelijke hervorming.

De heer Heerma (CDA): Voorzitter. In dit overleg bespreken wij een aantal rapportages op het gebied van Wajong en WSW, maar ook ik wil graag iets zeggen over de aangekondigde nieuwe Participatiewet, die grotendeels in lijn ligt met het wetsvoorstel Wet werken naar vermogen uit de vorige kabinetsperiode. Door collega's is eufemistisch opgemerkt dat er sprake zou zijn van kleine trekjes dan wel trekken van de voorloper van het wetsvoorstel inzake de Participatiewet. De doelstelling van het wetsvoorstel, te weten het bevorderen van participatie van mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt en het integreren van de verschillende regelingen, spreken mijn fractie zeer aan. Het zal voor de staatssecretaris nog een hele uitdaging worden om deze decentralisatieoperatie succesvol te laten verlopen, zeker in combinatie met de andere decentralisatieoperaties uit het regeerakkoord en de daarmee gepaard gaande efficiencykortingen. Evenals woordvoerders van andere fracties vraag ook ik de staatssecretaris of zij een tijdpad kan schetsen voor de invoering van dit wetsvoorstel.

Sinds 2008 zijn er in de WSW wijzigingen doorgevoerd die ertoe moeten leiden dat mensen meer onder begeleiding in een zo regulier mogelijke arbeidsomgeving aan het werk gaan. Dat lukt vaak nog maar mondjesmaat. Het lijkt erop dat veel meer mensen met een functiebeperking in een reguliere omgeving zouden kunnen werken, maar dat vereist extra inspanningen, zowel van de SW-bedrijven als van het UWV. Ik noem daarbij het punt van de kennis van de Wajongpopulatie bij het UWV. Uit de programmarapportage van de Inspectie SZW blijkt dat op dit punt nog de nodige verbetering valt te bereiken. Krijgen werkgevers die bereid zijn om Wajongers in dienst te nemen niet te vaak nul op het rekest omdat het UWV niet over de juiste gegevens blijkt te beschikken om de match te maken tussen de Wajonger en het bedrijf dat de Wajonger in dienst wil nemen? Graag krijg ik daarop een reactie van de staatssecretaris.

Mijn volgende punt heeft betrekking op de verlenging van de periode van persoonlijke ondersteuning tot drie jaar. Dit moet vaker mogelijk worden gemaakt, om draaideurconstructies te voorkomen. Het UWV houdt strikt vast aan het nieuwe jobcoachprotocol. Volgens het vernieuwde protocol wordt de begeleiding door de jobcoach in principe na drie jaar beëindigd. Daarvoor geldt een uitzonderingsclausule, maar naar wij begrijpen wordt daarvan door het UWV steeds minder gebruikgemaakt. Uit de praktijk horen wij dan ook zorgelijke berichten dat het vasthouden van mensen in een reguliere werkomgeving daardoor in gevaar komt. Het beëindigen van persoonlijke ondersteuning na drie jaar zou bij mkb-werkgevers ertoe kunnen leiden dat er geen reden is om een vast dienstverband te geven. Beëindiging na drie jaar zou dus kunnen leiden tot een draaideurconstructie. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Graag krijg ik een reactie van de staatssecretaris.

Wij horen ook kritische geluiden over de bureaucratie rond jobcoachorganisaties. Ook daarover heb ik een aantal vragen. Door organisaties van arbeidsdeskundigen en jobcoaches is de Leidraad Jobcoach ontwikkeld, met als doel de coaching kwalitatief beter en doelgerichter te maken, waardoor de ontwikkeling van cliënten wordt verbeterd. Deze leidraad is door het UWV overgenomen, in combinatie met een urenregistratiesysteem. De kwaliteitsaspecten zijn hierbij echter voor een groot deel verdwenen. De vraag is, of er niet een administratieve moloch is ontstaan, die ertoe leidt dat jobcoaches meer achter hun bureau zitten dan dat zij tijd hebben om hun cliënten te helpen. Dit hangt samen met de toetsing-achteraf die elk half jaar plaatsvindt, met als doel om te bezien of de jobcoach zich aan zijn doelen heeft gehouden. Mijn vraag aan de staatssecretaris is, of het niet beter is om organisaties van jobcoaches bijvoorbeeld tweejaarlijks uitgebreid te toetsen op het resultaat van het werk. Dat leidt er mogelijk toe dat er minder uren achter het bureau worden doorgebracht met administratief werk en dat er meer tijd aan daadwerkelijke begeleiding wordt besteed.

Ten slotte heb ik nog een korte specifieke vraag over het sanctiebeleid voor gemeenten in het kader van de invordering van de WEB-middelen. Gemeenten worden geconfronteerd met de gevolgen van het beleid ten aanzien van de voor 2009 toegekende budgetten. De vorige staatssecretaris heeft deze gelden volledig teruggevorderd, ondanks dat naar de mening van mijn fractie het doelmatig besteden van deze middelen niet ter discussie staat. Het is gedaan om een administratieve reden en het zou gaan om een bedrag van bijna een miljoen in de gemeente Gouda. Ik vraag de staatssecretaris hoe zij nadenkt over het vinden van een constructieve oplossing voor dergelijke gevallen.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Voorzitter. Dit is het eerste debat over de WSW en de Wajong met staatssecretaris Klijnsma. Mevrouw Klijnsma en ik hebben tijdens de campagne veel debatten gevoerd over de thema's waarover wij het vandaag hebben en andere thema's die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aangaan. Onze standpunten ontliepen elkaar niet veel. De vraag is natuurlijk wat er van die eensgezindheid overblijft, want het regeerakkoord stemt ons nog niet optimistisch. De manier waarop er taken op het gebied van zorg en sociale zaken naar gemeenten worden overgeheveld, is immers de onze niet. Taken door gemeenten laten uitvoeren kan inderdaad voordelen hebben, maar dan moet het Rijk wel zorgen voor goede randvoorwaarden. Daar schort het nu juist aan. Bijna alle overhevelingen gaan immers gepaard met flinke kortingen. Mensen buiten de sociale werkvoorziening aan het werk krijgen vinden wij heel goed, maar gemakkelijk zal het niet zijn. Dan is het onverantwoord om de afname van het aantal plekken al helemaal in te boeken als kostenbesparing.

Als je de financiële kaders van de Wet werken naar vermogen en de Participatiewet naast elkaar legt, zijn de verschillen niet zo groot. Over het eerste wetsvoorstel was de Partij van de Arbeid, evenals GroenLinks, heel kritisch. Het enige verschil lijkt de invoering van het arbeidsquotum te zijn. De PvdA-fractie heeft zojuist al toegegeven dat coalitiepartner VVD de vader is van de ongeboren Wet werken naar vermogen en dat de Participatiewet daar sterk op lijkt. Dat zouden de PvdA en deze staatssecretaris tot draagmoeder maken van een kind dat zij nooit hebben gewild. Aan de staatssecretaris stel ik dus dezelfde vraag: wat was er ook alweer zo verschrikkelijk aan die Wet werken naar vermogen en wat is er nu, afgezien van het quotum en het tijdpad, zo geweldig aan de Participatiewet?

GroenLinks is voorstander van het arbeidsquotum, maar alles staat of valt met de uitvoering. Is een boete van € 5 000 wel voldoende, of lopen wij straks het risico dat dit slechts een aflaatje wordt, dat gemakkelijk kan worden afgekocht? Zeker voor de Unilevers en de Shells van deze wereld klinkt het als betrekkelijk weinig. Hoe wil het kabinet ervoor zorgen dat werkgevers echt meer mensen met een beperking aannemen?

Voor GroenLinks staat de eigen regie van mensen voorop. Ongeacht je beperking moet je je leven kunnen leiden zoals jij dat wilt. Je moet kunnen wonen waar je wilt en de opleiding van je keuze kunnen volgen. Als je werk wilt buiten de muren van de sociale werkvoorziening, moet je dat ook kunnen doen. Wij zijn dan ook een groot voorstander van het pgb voor begeleid werken. Sommige gemeenten werken er al mee. GroenLinks wil dat het pgb begeleid werken wettelijk verankerd wordt. Gaat de staatssecretaris dit in de Participatiewet opnemen? Laten wij wel wezen: beleidsvrijheid voor gemeenten klinkt mooi, maar de eigen regie van mensen is natuurlijk wel belangrijker dan de eigen regie van gemeenten. Deelt de staatssecretaris mijn mening hierover? Nog mooier zou het natuurlijk zijn als er één participatiebudget met voor mensen met een beperking kwam, waaruit werk, wonen, zorg en onderwijs naar eigen inzicht kunnen worden betaald. In de verkiezingsdebatten waarover ik het zojuist had, heb ik dit dikwijls bepleit, altijd met steun van mevrouw Klijnsma. Zij zit nu op een belangrijke plek om dit participatiebudget mogelijk te maken. Ik verneem dus graag van haar wat haar plannen hiervoor zijn en wanneer wij hierover meer kunnen vernemen.

Ten aanzien van de Wajong willen wij natuurlijk niet dat jongeren in onzekerheid komen over hun financiële situatie. Het is dus een goede zaak dat de Wajonguitkeringen niet worden verlaagd. Is het ook wel sociaal om, zoals het regeerakkoord lijkt voor te stellen, van geen enkele jongere die in de Wajong zit de situatie opnieuw te bekijken? Hoe vaak horen wij immers niet dat jongeren zich gevangen voelen in de regeling. Zij willen graag werken, maar worden door hun etiket niet aangenomen. Zij voelen zich betutteld, in de zin dat anderen wel weten wat goed voor hen is. Het gaat om jongeren die nu een beetje steun nodig hebben, om vervolgens zelfstandig te kunnen zijn en te kunnen werken. Ik hoor graag van de staatssecretaris hoe ik het zinnetje in het regeerakkoord over het schrappen van de herbeoordeling van jongeren moet lezen. Sluit dit uit dat Wajongeren zelf om een herbeoordeling kunnen vragen? GroenLinks vindt dat mensen die dat willen, op verzoek een herbeoordeling moeten kunnen krijgen. Dat zou al een hoop schelen om het gevoel te kunnen wegnemen dat je bent afgeschreven als je eenmaal in de Wajong zit. Graag krijg ik hierover duidelijkheid.

Kortom, GroenLinks heeft een hard hoofd in de uitvoering van de Participatiewet, door de veel te knellende financiële kaders. Wij vrezen dat hierdoor een goede uitvoering door gemeenten vrijwel onmogelijk wordt. Daarnaast vinden wij dat de versterking van de positie van mensen zelf voorop moet staan. Langs die meetlat zullen wij de plannen van het kabinet beoordelen.

Staatssecretaris Klijnsma: Voorzitter. Het is plezierig om hier te mogen zitten in de setting van de vaste commissie van de Kamer, en met de woordvoerders en ook nieuwe woordvoerders te mogen verkeren. Ik zie ernaar uit om dat in de komende periode intensief te blijven doen. Eén ding is zo helder als glas; alle mensen die aan de linkerzijde van deze tafel zitten hebben een warm hart voor de mensen die het niet helemaal op eigen kracht redden op de arbeidsmarkt. Zij hebben dat ieder met hun eigen wijze van spreken onderstreept en zij hebben het mij nog eens aangegeven, in de trant van: zoals wij u kennen vanuit uw vorige leven, hebt u dat nooit onder stoelen of banken gestoken. Ik denk dat wij elkaar op dat punt heel goed vinden. Natuurlijk is het dan zaak, te bezien hoe wij op onderdelen wellicht van elkaar verschillen en hoe wij er in de komende periode voor kunnen zorgen dat met name de mensen die in de beschutte setting aan de slag zijn, gewoon aan de slag kunnen blijven en geholpen kunnen worden om reguliere werkgevers te vinden als dat opportuun is. Daar gaat het nu juist om.

Onder het kabinet-Rutte I was de Wet werken naar vermogen aan de orde. Nu is er het kabinet-Rutte II. De filosofie achter de vraag hoe je nu omgaat met de mensen die het betreft blijft natuurlijk bestaan, maar het kabinet-Rutte II wil dat toch op een andere manier inkleuren. De Participatiewet is een wijziging van het wetsvoorstel Wet werken naar vermogen. Eigenlijk zijn alle woordvoerders op dit punt ingegaan. Ik ben zeer van plan om voor het einde van het jaar een brief te sturen aan de vaste commissie van SZW om nauwgezet aan te geven op welk punt de Participatiewet nu afwijkt van de Wet werken naar vermogen. Ik zal daarin ook het tijdpad nauwgezet verankeren.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Ik was bij die bijeenkomst in Emmen, met een debat tussen de heer De Krom en mevrouw Klijnsma. Dat was inderdaad een pittig debat. Mevrouw Klijnsma zegt dat het wel een onsje enthousiaster kan en geeft aan dat ze de verschillen zal weergeven. Maar ze erkent toch wel dat de kritiek van de Partij van de Arbeid op de Wet werken naar vermogen zeer fors was, en dat haar eigen uitlatingen daarover zeer fors waren? Een «onsje enthousiaster» vind ik wel een behoorlijke verkleining van die zeer forse kritiek. Neemt ze daar nu afstand van?

Staatssecretaris Klijnsma: Ik kom uit het noorden van het land. Als ik zeg «een onsje enthousiaster» is dat wat eufemistisch uitgedrukt. Neem me dus niet kwalijk; misschien moet ik «een kilo» zeggen of weet ik hoeveel. Ik wil echter in de richting van de werkgevers uitstralen – en ik vind het fijn dat ik dit vanochtend al kan doen – dat ik van hen echt ga vergen dat zij hun deuren veel wijder openzetten dan tot op heden voor de mensen over wie wij het vanochtend hebben. Laat dat dus duidelijk zijn. Mevrouw Voortman heeft groot gelijk: in dat debat in Emmen hebben we de degens gekruist over de manier waarop de Wet werken naar vermogen werd geïmplementeerd. Dat ging toen namelijk gewoon met stoom en kokend water. In het verkiezingsprogramma van de Partij van de Arbeid stond overigens een heel stevige bezuiniging op dit dossier, daar kom ik rond voor uit. Wij hebben wel altijd gezegd dat je dit niet overnight kunt doen, dat je echt de ruimte en de tijd moet bieden om in dit tijdpad in te kunnen stappen. Vandaar dat ik dit tijdpad heel nauwgezet wil schetsen in de hoofdlijnenbrief.

Staatssecretaris Klijnsma: Het is mijn vaste voornemen om voor het eind van het jaar het tijdpad helder te maken, ook en juist voor de Kamer, zodat wij precies weten op welk tijdstip de Kamerbehandeling kan plaatsvinden en we 1 januari 2014 ordentelijk kunnen halen, en bovendien in nauwe samenspraak met de – als ik mij kortheidshalve zo mag uitdrukken – rest van de wereld.

Tot zover hetgeen alle geachte afgevaardigden vanochtend naar voren hebben gebracht over de wijziging van de Wet werken naar vermogen in de Participatiewet. Ik zal verder alle vragen een voor een afgaan. Mevrouw Karabulut van de SP stak een aantal zaken niet onder stoelen of banken. Zij vroeg hoe het precies zit met BaanStede. Zij had namelijk gehoord dat mensen daar geen plek meer krijgen. Mij is verzekerd dat alle mensen die bij BaanStede aan de slag waren, daar gewoon aan de slag blijven. Ik hoor dus graag van mevrouw Karabulut welke andere signalen zij heeft gekregen; dan ga ik daar achteraan.

Over de sociale werkplaats in Schiedam zijn schriftelijke vragen gesteld door mevrouw Karabulut en door de heer Kerstens. Ik heb deze vragen per ommegaande beantwoord. Ik hoorde zonet dat mijn beantwoording is ontvangen. We kunnen het natuurlijk alleen maar ten zeerste veroordelen als mensen op hun werkplek op deze manier worden bejegend. Dat geldt voor alle mensen in Nederland, niet alleen voor de mensen die beschut werken. Men kan altijd terecht bij de Arbeidsinspectie. Ik hoop dat mensen daar ook heen gaan, als dit hun overkomt. Dit kunnen we natuurlijk niet tolereren.

Hoe zit het precies met de jobcoaching van jonggehandicapten? Krijgen de mensen die in de oude regeling blijven ook nog hulp? Jazeker, die krijgen ook hulp, maar als Wajongeren overstappen naar de nieuwe regeling, zal UWV enorm doende zijn om echt actief met hen aan de slag te gaan. De oude jonggehandicapten houden natuurlijk het recht op hulp om aan werk te komen.

Op de vragen van de fractie van de PVV over het verschil tussen Rutte I en Rutte II ben ik al ingegaan in mijn algemene verhaal. Verder is gevraagd naar de randvoorwaarden voor de instroom in de Wajong. In de Participatiewet wil ik daar natuurlijk aandacht aan besteden, dus ik kom daar zeker op terug; dit is namelijk een heel belangrijk onderdeel. Zijn de cao's in de sociale werkbedrijven een probleem voor de doorstroming van mensen? Het moet heel duidelijk zijn dat de mensen die nu aan de slag zijn in een sociaal werkbedrijf, hun rechten behouden. Ook wij hebben natuurlijk voorbeelden gezien van mensen die ver boven het minimumloon worden betaald. Dat kan een punt van aandacht zijn als zij door een reguliere werkgever worden overgenomen. Dit geldt niet zozeer bij een detachering, maar wel bij een volledige overname. Dit is een terecht aandachtspunt, maar voor de huidige populatie ga ik hier niet – als ik mij zo mag uitdrukken – aan tornen.

Staatssecretaris Klijnsma: Ik hecht eraan om nogmaals heel nauwgezet uit te leggen dat ik, samen met de sociale partners, ga bekijken hoe wij die nieuwe Participatiewet vorm kunnen gaan geven en hoe er zal worden omgegaan met mensen die van de nieuwe Participatiewet gebruik gaan maken. Zoiets lijkt mij ook zeer netjes jegens de sociale partners en die nieuwe mensen. Ik denk dat dit nu wel duidelijk moet zijn.

Ik ga verder over de Antillianen in de Wajong. Inderdaad wordt in de CBS-cijfers vermeld dat van de volledige doelgroep van Antillianen in Nederland van die leeftijdsgroep in 2011 5,35% Wajongeren waren. Van de autochtone Nederlander van die doelgroep waren in 2011 4,32% Wajongeren. Inderdaad zijn de Antillianen percentagegewijs dus iets hoger vertegenwoordigd dan de autochtone Nederlanders. Heb ik daar een verklaring voor? Nee, want het CBS heeft alleen die cijfers inzichtelijk gemaakt en er geen verklaring voor gegeven.

Staatssecretaris Klijnsma: Voor zover dat mogelijk is. Ik hecht er namelijk erg aan om ook hierover goed te kunnen overleggen met de verschillende partners in het veld. Ik zal kijken of ik in die brief al iets kan doen met contouren, maar ik kan natuurlijk nog niets erg afgebakend aangeven.

Aan de heer Kerstens zeg ik toe dat ik op papier zal zetten hoe het er nu in Oost-Groningen, Flevoland en Zeeuws-Vlaanderen voorstaat. Ik heb deze gegevens nu niet paraat. Verder was er een andere belangrijke vraag over de onduidelijkheid met betrekking tot de huidige populatie van SW-bedrijven. Mij werd verzocht om die onduidelijkheid weg te nemen. Volgens mij heb ik die vraag al beantwoord, maar je kunt dat niet vaak genoeg doen. In onze communicatie naar deze mensen zullen we er echt alles aan doen om die onduidelijkheid weg te nemen. De heer Kerstens vroeg ook of de overheid als werkgever zelf een goed voorbeeld is. Dat quotum zal immers ook voor de overheid een stok achter de deur zijn. Ik zal met mijn collega van Binnenlandse Zaken de stand van zaken opnemen en de Kamer daarover berichten. Daarbij zeg ik, weer eufemistisch op zijn Gronings, dat het mij niet zal verbazen als de overheid ook wel een onsje enthousiaster aan de slag zal blijken te kunnen; of een kilo.

De heer Potters van de VVD is ook nieuw in deze setting. Hij zei dat de grote verschillen tussen de SW-bedrijven een punt van aandacht zijn. Mij zijn deze ook opgevallen, en ze zijn natuurlijk ook niet nieuw. Hij vroeg om een benchmark. Er is al een kernkaart met betrekking tot de benchmark werk en inkomen, die alle onderlinge verschillen al behoorlijk weergeeft. Ook Cedris heeft de verschillen goed in kaart gebracht. Het gaat er vooral om dat de rest alle goede voorbeelden gaat volgen. Wij zullen dit dus enorm gaan – als ik mij zo mag uitdrukken – uitventen.

Volgens mij had de heer Potters echt een punt met zijn opmerkingen over de dienstverlening aan werkgevers. Je hoort namelijk behoorlijk veel werkgevers zeggen dat zij wel willen, maar dat het behoorlijk ingewikkeld is om deze mensen in dienst te nemen. Als zij daarbij nu eens goed werden geholpen, zouden ze er wel diep over na willen gaan denken. UWV is hierbij een belangrijke speler. Natuurlijk moeten we er oog voor hebben dat UWV met behoorlijke bezuinigingen wordt geconfronteerd. Inmiddels is er gelukkig het werkgeversloket op de verschillende werkpleinen. Dat moet nu verder worden aangekleed, voor een uitgestoken hand naar de werkgevers.

Staatssecretaris Klijnsma: Het mooie is dat de regionale arbeidsmarkt ook in mijn pakket zit. Ik ben dan ook zeer voornemens om de regio's in te tijgeren en ervoor te zorgen dat alle loketten op en om de werkpleinen beter gaan lopen; ook het werkgeversloket. Natuurlijk heb je daarbij te maken met de gemeenten en UWV. Zij moeten er echt allebei aan gaan trekken om de werkgevers beter te leren kennen, zodat dezen veel meer mensen onder hun hoede zullen kunnen nemen.

De herstructureringsplannen voor gemeenten zullen voor de begroting naar de Kamer worden gestuurd. Verschillende leden van deze commissie hadden hierom gevraagd.

Staatssecretaris Klijnsma: Absoluut niet. Het gaat om de analyse van de herstructurering. Die is aan de Kamer toegezegd. Ik vind het gewoon netjes om die aan de Kamer te sturen.

Nu de vraag over de communicatie naar Wajongeren die willen overstappen. Die communicatie is er, via de website en anderszins. Als jongeren de overstap maken, krijgen ze echt gerichte communicatie en ondersteuning door UWV.

De heer Van Weyenberg vroeg of het quotum ook aan de orde komt bij de sociale agenda. Dat is zeker het geval. De werkgevers hebben mij al laten weten dat zij staan te popelen om met mij daarover te praten. Dat geldt natuurlijk ook voor de werknemers. De heer Van Weyenberg vroeg verder naar een studieregeling voor Wajongeren. Ik ga daar nog naar kijken, want mij is daarover niets bekend. Ik denk dat het goed is als wij na afloop van dit overleg bekijken wat wij hiermee kunnen in de Participatiewet en welke mogelijkheden hiervoor zijn. Ik zou dit de moeite waard vinden.

Staatssecretaris Klijnsma: Ik denk dat 30 000 plekken tegen minimumloon de inzet is; zo simpel is het. Over het bestuursakkoord het volgende. Ik loop al wat langer mee. We kunnen in de onderhandelingen met de VNG, dus de gemeenten, een aantal dingen doen. We kunnen alle verschillende zaken die we als voltallig kabinet met gemeenten doen, in één pakket samenvatten, daar een strik omheen doen en bekijken of we ze in één vloeiende beweging bij de gemeenten kunnen neerleggen. Dat is natuurlijk iets wat de minister van BZK onder zijn hoede heeft. Met betrekking tot de te decentraliseren zaken uit mijn portefeuille ben ik er enorm op gericht om goede zaken te doen met degenen in gemeenteland wie dit betreft en om zaken nauwgezet met hen af te stemmen. Het staat te bezien of dit zal kunnen landen in een algemeen bestuursakkoord, maar in de komende tijd zal ik enorm inzetten op een goede verstandhouding met, in mijn geval, de wethouders van sociale zaken en werkgelegenheid, zodat wij elkaar goed zullen kunnen verstaan.

Wat was ook alweer uw andere vraag?

Staatssecretaris Klijnsma: Als ik daarover op dat moment meer helderheid kan geven, zal ik dat zeker doen.

De heer Van Weyenberg vroeg naar het herstructureringsfonds. Inderdaad was dit aan de orde bij de Wet werken naar vermogen. Nu is het niet meer opportuun, omdat we veel meer gefaseerd aan de slag gaan en gemeenten veel meer rust en ruimte krijgen om de nieuwe wetgeving te implementeren.

Over het protocol voor de nieuwe jobcoach, een vraag van de heer Heerma, het volgende. Uiteraard moeten we dit tegen het licht houden. Ook ik vind het geen goed idee als jobcoaches vooral achter het bureau zitten om hun verslagen te schrijven. Jobcoaches horen gewoon bijna fysiek naast de mensen te staan en hen te begeleiden. De nieuwe aanpak moet dus met een nauwgezette samenwerking van UWV en gemeenten gestalte krijgen. Bij de begeleiding van mensen moeten we er natuurlijk voor waken dat mensen na een tijd per kerende post op hun oude plek terechtkomen, omdat er inzet moet worden teruggetrokken. Dat is echt een punt van aandacht, maar ik heb dit scherp op het netvlies. Dank ervoor dat dit nog eens over het voetlicht is gebracht. Over de terugvordering van het budget uit Gouda wil ik na afloop even van gedachten kunnen wisselen. Ons is daarover niets bekend.

Mevrouw Voortman van GroenLinks pleitte voor een integraal pgb. Terecht merkte zij op dat ik dat erken. Het zou werkelijk fantastisch zijn als mensen die iets nodig hebben met betrekking tot wonen, mobiliteit, werken, onderwijs en veel breder, gewoon bij hun gemeenten zouden kunnen aankloppen en zeggen: ik wil zo graag meedoen, maar ik heb een rolstoel nodig, wat aanvullend vervoer en een plek op de arbeidsmarkt; gemeente, kun je me helpen? En het zou geweldig zijn als de gemeente dat dan in één vloeiende beweging zou kunnen verstrekken. Als mensen met een beperking ergens moe van worden in dit land, is het wel het feit dat zij naar al die verschillende loketten moeten om die onderscheiden dingen te krijgen. Het zou daarbij al helemáál mooi zijn als men – als men dat kan, dus geen verstandelijke beperking of anderszins heeft – daarbij zelf regie zou kunnen voeren over datgene wat men nodig heeft. Ik ben het dus zeer eens met de filosofie van mevrouw Voortman, maar zij en ik weten dat er op dat gebied nog een behoorlijke weg is te gaan. Het zou wel de stip aan de horizon moeten zijn.

Mevrouw Karabulut (SP): Voorzitter. Over de ontslagen en verdere situatie bij BaanStede: ik zal de ontslagbrief die ik in mijn bezit heb, aan de Kamer doen toekomen. Graag krijg ik een schriftelijke reactie hierop, en ook op mijn vragen in eerste termijn hierover. Ik begon mijn eerste termijn met de tweet van mevrouw Klijnsma van 21 augustus, waarin stond dat het zo belangrijk is om de beschutte arbeid te beschermen, dat het kabinet-Rutte daarin veel kapot heeft gemaakt en dat op 12 september daarin verandering kan worden gebracht. Van die laatste zin kunnen we nu maken: na 12 september gaan we daar vrolijk mee door. Vanuit de grote kaders bezien is dat namelijk precies wat deze staatssecretaris doet. Met iets meer gevoel, iets meer liefde en natuurlijk een andere bejegening van de mensen, maar het blijft een feit dat 60 000 plekken in de sociale werkvoorziening zullen worden geschrapt. Ik vraag de staatssecretaris of zij kan vertellen hoeveel mensen met een arbeidsbeperking in Nederland op zoek zijn naar werk, en hoeveel banen het quotum op welke termijn gaat opleveren. De staatssecretaris rekent zich namelijk echt rijk. Het goede nieuws dat ik vandaag heb gehoord, is dat de huidige werknemers van de sociale werkvoorziening hun cao-rechten en -plichten behouden. Het slechte nieuws is dat de staatssecretaris op dit moment niet kan garanderen dat dit voor toekomstige SW'ers ook het geval zal zijn. Het moge duidelijk zijn dat ik dat echt stuitend vind. Marcel van Dam had vandaag een prachtige column in de Volkskrant over het feit dat een aantal PvdA-bewindspersonen een nieuwe vorm van cynisme in Nederland invoeren. Wij stonden ooit zij aan zij om de neoliberale politiek van Rutte I te bestrijden, maar nu worden deze, voor een groep mensen die het echt moet hebben van dit werk en inkomen, heel slechte plannen door twee PvdA-bewindspersonen op Sociale Zaken uitgevoerd. Wij zullen doorgaan met die strijd. Ik hoop en ga ervan uit dat we deze plannen zo veel mogelijk zullen kunnen tegenhouden en dat het weer wél zal gaan om echte banen met echte inkomens voor mensen, in plaats van om werkloosheid en het schrappen van banen, zoals nu gebeurt.

Ik wacht trouwens op het antwoord van de heer Kerstens op mijn vraag of de Partij van de Arbeid nog steeds achter de eisen staat die wij gezamenlijk hadden opgesteld op de «Armoede werkt niet»-site en in het manifest.

De heer Van Weyenberg (D66): Voorzitter. Ik dank de staatssecretaris voor de beantwoording van mijn vragen, voor haar toezegging dat wij die hoofdlijnennotitie snel zullen ontvangen, vóór het eind van het jaar, en voor haar bereidwilligheid om de door ons bepleite scholingsregeling voor Wajongeren te bekijken. In het licht van de controlerende rol van de Kamer vind ik het wat lastig dat deze staatssecretaris in de komende periode op veel borden tegelijk gaat schaken. Ik blijf daarom echt op zoek naar wat in die gesprekken naar voren komt. Ik begrijp dat zij daarin de facto zal onderhandelen met een scherpe inzet. Wij zullen de hoofdlijnennotitie met grote belangstelling en met die blik lezen. Ik ben wel ronduit bezorgd over de tweedeling die dreigt tussen nieuwe instroom en de mensen die nu in de WSW zitten. Ik hoop dat de staatssecretaris een betere balans zal vinden.

Ik hoop ook dat de staatssecretaris die 30 000 plekken uiteindelijk nader zal kunnen onderbouwen. Nu heeft zij gezegd dat zij ervan overtuigd is dat die voldoende zijn. Ik hoop echt dat ik in die brief een nadere cijfermatige onderbouwing daarvan kan zien. Ik hoop verder dat aan het eind van de rit zal blijken dat die inzet om 30 000 plekken bij de gemeenten te creëren, daadwerkelijk is verwezenlijkt. Mijn fractie is er nu nog niet van overtuigd dat het er niet wat meer moeten zijn. Tot slot vraag ik de staatssecretaris om bij de uitwerking van de hoofdlijnennotitie de ervaringen in andere landen met een quotumregeling te betrekken. Er zijn voorbeelden van quotumregelingen en deze zijn niet overal even succesvol. Ik hoop dat wij het wiel niet opnieuw willen uitvinden.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Voorzitter. GroenLinks ziet reikhalzend uit naar de brief waarin de verschillen tussen de Wet werken naar vermogen en de Participatiewet worden toegelicht. Kan deze brief nog vóór de behandeling van de begroting van Sociale Zaken hier zijn? De verschillen die de staatssecretaris nu aangaf, lijken vooral te zitten in de vorm, niet in de inhoud. De PvdA-fractie bevestigde net al dat de VVD de vader is van de Wet werken naar vermogen. Met haar reactie gaf de staatssecretaris eigenlijk in zoveel woorden aan dat de PvdA dit kindje van de VVD zal voldragen.

De staatssecretaris zegt dat zij het pgb begeleid werken met de VNG wil bespreken, omdat de gemeenten dit zelf ook moeten willen. Mijn punt is nu juist dat de eigen regie van mensen voorop moet staan. Ik vind het een beetje gratuit dat de staatssecretaris zich op dit punt verschuilt achter de gemeenten die dit wel zouden moeten willen, terwijl het kabinet de gemeenten niks heeft gevraagd alvorens het besloot dat heel veel taken met fikse kortingen naar hen toe zouden komen. Een wethouder sociale zaken zei mij net: de kraan gaat dicht en de gemeenten moeten de conclusies voor de mensen trekken. GroenLinks denkt dat op deze manier de uitvoering door de gemeenten onmogelijk wordt. Ik heb verder geen antwoord gehad op mijn vraag hoe de staatssecretaris ervoor gaat zorgen dat het arbeidsquotum zo zal worden ingevoerd, dat het meer wordt dan een aflaatje voor de grote werkgevers. Juist zij moeten de andere werkgevers het goede voorbeeld geven.

De heer Kerstens prees ons voor onze constructieve houding. Dat is aardig, maar hij moet zich niet rijk rekenen. Hij gaf namelijk zelf aan dat de Wet werken naar vermogen heeft geleid tot de Participatiewet. Dat is voor ons niet genoeg. De financiële kaders waarin de gemeenten deze wet moeten uitvoeren, zijn veel te knellend om ervoor te kunnen zorgen dat mensen echt duurzaam aan het werk komen. Er zal dus wel meer dan een onsje of een kilootje enthousiasme voor nodig zijn om van deze wet een door GroenLinks gewenst kindje te maken.

Staatssecretaris Klijnsma: Voorzitter. Om met het laatste te beginnen, zodat wij weten hoe wij verder met elkaar kunnen verkeren: ik vind het ontzettend wezenlijk om met de leden van de vaste commissie niet alleen over de Participatiewet te praten bij de begrotingsbehandeling; ik wil echt met hen hierover de diepte ingaan. Ik stel mij zo voor dat dit zich van tijd tot tijd zal herhalen, want zo'n Participatiewet groeit en ontwikkelt zich natuurlijk. Ik ga er dus van uit dat wij heel regelmatig over dit punt met elkaar zullen verkeren. Ik zie daar ook echt naar uit, mevrouw Karabulut, hoe raar dat ook klinkt. Ik vind het erg belangrijk om heel duidelijk te maken waar wij allemaal voor staan. De handreiking die allen hier hebben geboden, vind ik zelf ook essentieel. Wij hebben elkaar ontzettend nodig om ervoor te zorgen dat iedereen op de plek terechtkomt waar hij het best kan floreren. Dat geldt voor alle mensen. Van mijn kant een oproep aan alle – dus nadrukkelijk álle – leden van de commissie om dit zo veel mogelijk in gezamenlijkheid te doen. Natuurlijk zullen onze opvattingen soms divergeren, maar zo hoort het in de politiek.

Mevrouw Voortman vroeg of die brief nu wel of niet voor de begroting komt. Laat ik het nu maar gewoon helder zeggen: ik denk dat ik dat net niet ga halen, want zo'n brief moet ook door de ministerraad. Ik kan dit in die tijd dus gewoon niet rondbreien. Deze brief komt wel voor het eind van het jaar. Wij zullen er dan nog vaak over spreken.

Mevrouw Karabulut zei dat ik van haar nog informatie zal krijgen over BaanStede. Dank daarvoor, want dan kan ik daarmee aan de slag. Mevrouw Karabulut zei verder dat zij alles had beluisterd en dat het voor haar wel duidelijk was dat er 60 000 banen zullen verdwijnen. Zo is het natuurlijk niet. Wij gaan er echt enorm hard aan werken om mensen naar de plekken te helpen waar zij hun vleugels kunnen uitspreiden. Er verdwijnen dus niet zomaar banen; dat gebeurt gewoon niet. Het enige wat we hebben opgeschreven, is dat we gemeenten in staat stellen om in ieder geval 30 000 volledig beschutte banen overeind te houden. Het gaat er natuurlijk om dat de gemeenten de mensen die zij onder hun hoede hebben, op de plek terecht kunnen laten komen waar zij tot volle wasdom kunnen komen.

Over het volgende ben ik een beetje uitgedaagd, dus ik kan het niet laten om er iets over te zeggen. Ik ben echt niet van het cynisme. Wat er ook gebeurt in dit kabinet en wat daarin ook mijn rol zal zijn, cynisme is mij vreemd; zeker als het om deze mensen gaat. Ik hoop dat wij niet op die toon met elkaar zullen verkeren, want dat is niet mijn toon. Ik wil dit gewoon een keer gezegd hebben, en dan zal ik er ook niet meer op terugkomen.

Staatssecretaris Klijnsma: Over die laatste vraag, hoeveel banen het quotum gaat opleveren, kan ik volgens mij in de hoofdlijnenbrief al iets zeggen. Ik ben echt van plan om in die hoofdlijnenbrief, voor zover mogelijk, ook een aantal andere getallen te gaan duiden, want daarover zijn meer vragen gesteld. En zoals ik zonet zei: in het regeerakkoord staat dat gemeenten in ieder geval de mogelijkheid krijgen om 30 000 beschutte plekken in stand te houden. Dat is dus heel helder. In het regeerakkoord staat niet dat er 60 000, of hoeveel duizenden banen ook, zullen worden geschrapt. In het regeerakkoord, en ook wat mij betreft, gaat het echt er echt om dat we met zijn allen de mensen in Nederland die een beperking hebben, in de brede zin van het woord, stutten en schragen. Dit moet vanuit de gemeenten gestalte krijgen en de gemeenten krijgen daar dan ook de instrumenten voor.

Mevrouw Karabulut vroeg terecht: over hoeveel mensen gaat het? Daaraan zijn heel verschillende invullingen te geven.

Staatssecretaris Klijnsma: Uw vraag is heel duidelijk. Dit zal in de loop van de komende jaren verder worden ingevuld door de gemeenten. Ik spreek nu met mijn oude pet op van wethouder. Het is natuurlijk mogelijk dat een college van B en W voor een bepaalde populatie mensen, met de door het Rijk gekregen financiering voor beschutte werkplekken, een aantal settings wil creëren waar zij goed tot hun recht komen. Dat kunnen ze op zeer veel verschillende manieren doen.

In antwoord op de vraag van de heer Van Vliet: in de hoofdlijnenbrief zal ik dus iets zeggen over de toestroom in de Wajong. In antwoord op de vraag van de heer Potters over de klemtoon op de werkgevers: idem dito. Het is immers duidelijk: zonder werkgevers geen banen.

De vertegenwoordiger van D66 had groot gelijk: ik zal in de komende maanden en jaren op veel verschillende borden moeten schaken. Dat zal ik ook met heel veel plezier doen. Ik wil zo graag met alle partners – ik heb er een paar in het publiek gezien – tot een goed resultaat komen. De resultaten zullen ook keer op keer tegen het licht moeten worden gehouden, om te kunnen zien of zaken moeten worden vervolmaakt. Ik ga dit dus doen. Als ik dat heb gedaan, zal ik natuurlijk de Kamer daarover van tijd tot tijd informeren, en ook over de opmaat naar dit soort bijeenkomsten. Mijn interactie met de Kamer moet heel duidelijk zijn. Ik leg verantwoording aan de Kamer af.

De heer Van Weyenberg legde terecht de klemtoon op de balans tussen de nieuwe en de oude situatie. Het is heel belangrijk om daarover gaandeweg opvattingen te ontwikkelen. Hij vroeg naar een onderbouwing van die 30 000 plekken. Dat is een terechte vraag. Ik zal bekijken of ik dat al voor een deel in de hoofdlijnenbrief kan doen. Hij vroeg mij om ook te kijken naar quotumregelingen in andere landen. Dat ga ik ook doen.

Van de heer Heerma van het CDA krijg ik dus nog informatie over Gouda. Over de administratieve lasten van jobcoaches ga ik met UWV in conclaaf, om ook voor mezelf goed helder te krijgen hoe het zit met het protocol en de uitzonderingsclausule, en hoe vaak daarvan gebruik wordt gemaakt. Ik wil daar namelijk echt het fijne van weten. Ik dank hem ervoor dat hij dit naar voren heeft gebracht.

Ik heb al antwoord gegeven op de vraag van GroenLinks of het voor de begrotingsbehandeling zal lukken: dat gaat niet lukken. Over de vraag over de interactie met de gemeenten moet ik teruggeven dat de gemeenten zelf aan dit kabinet en aan voorgaande kabinetten hebben gevraagd om zo veel mogelijk regie over deze groep mensen. Nu gaat het erom dat we de gemeentebestuurders in een zo goed mogelijke positie brengen om deze mensen daadwerkelijk te kunnen helpen, op alle verschillende onderdelen die net naar voren zijn gebracht; niet alleen op de arbeidsmarkt, maar breder.

Staatssecretaris Klijnsma: Dit zal in de komende maanden natuurlijk aan alle tafels aan de orde zijn: onder welke voorwaarden kunnen gemeentebestuurders nieuwe taken ordentelijk uitvoeren en hoeveel beleidsvrijheid en financiële ruimte krijgen zij daarbij?

Ik ben aan het eind van mijn betoog. Ik dank iedereen hartelijk voor het meedenken over dit dossier. Ik hoop dat we dit zullen blijven doen.

De voorzitter: Dank u wel. Ik dank de Kamerleden, de staatssecretaris en haar staf, die voor dit debat hard heeft gewerkt, voor de beantwoording van de vragen. Ik ga ervan uit dat alle vragen nu zijn beantwoord. Ik geef een opsomming van alle toezeggingen en vraag daarna aan mevrouw Karabulut of zij nog steeds een VAO wil.

De toezeggingen luiden als volgt:

• – de staatssecretaris zal de Kamer voor het eind van het jaar informeren over de contouren van de nieuwe Participatiewet, waar deze afwijkt van de Wet werken naar vermogen, en over het tijdspad;

• – de staatssecretaris zal aangeven wat haar inzet zal zijn bij het creëren van de nieuwe arbeidsplaatsen;

• – de staatssecretaris geeft een onderbouwing van de 30 000 arbeidsplaatsen;

• – de staatssecretaris zal bekijken hoe quota in andere landen zijn ingevoerd, waar deze een succes zijn en wat wij hiervan kunnen leren;

• – de staatssecretaris zal na overleg met haar collega van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Kamer informeren over de overheid als werkgever van jonggehandicapten;

• – de analyse van de herstructureringsplannen van de gemeenten wordt voor de begrotingsbehandeling naar de Kamer gestuurd;

• – de staatssecretaris zal nog kijken naar een studieregeling in de Wajong en de Kamer hierover informeren.

De voorzitter: Volgens mij is dat toegezegd. Ik zie de staatssecretaris knikken, dus dat komt er ook in. Ook is informatie over de werkgeverskant toegezegd. De staatssecretaris heeft expliciet gezegd dat al die zaken in de brief aan de orde komen.

Ik vraag mevrouw Karabulut of zij bij haar verzoek om een VAO blijft.