Nr. 110 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Veiligheid en Justitie heeft op 17 februari 2016 overleg gevoerd met Staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie over:

• − de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie d.d. 24 februari 2015 inzake aanbieding van het inspectierapport «Reclassering Bouman GGZ» (Kamerstuk 29 270, nr. 95);

• − de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie d.d. 18 mei 2015 houdende de reactie op een brief van de Stichting Verslavingsreclassering GGZ (SVG) over het rapport Gevangen in Schuld (Kamerstuk 24 515, nr. 306);

• − de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie d.d. 26 mei 2015 over verandering kwaliteitssysteem gedragsinterventies (Kamerstuk 29 270, nr. 98);

• − de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie d.d. 26 mei 2015 houdende de beleidsreactie Inspectierapporten reclasseringsorganisaties (Kamerstuk 29 270, nr. 99);

• − de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie d.d. 28 september 2015 over ontwikkelingen op het terrein van het vrijwilligerswerk in de sanctietoepassing en de Verklaring Omtrent het Gedrag (vog) (Kamerstuk 24 587, nr. 623);

• − de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie d.d. 3 november 2015 over betrouwbaarheid van elektronische monitoring met behulp van enkelbanden (Kamerstuk 29 270, nr. 105);

• − de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie d.d. 23 november 2015 over financiering- en sturingsrelatie reclasseringsorganisaties (Kamerstuk 29 270, nr. 106).

Voorzitter: Marcouch

Griffier: Tielens-Tripels

Mevrouw Helder (PVV): Voorzitter. In verband met de beperkte spreektijd kan ik nu niet alle voor vandaag geagendeerde punten behandelen. Ik beperk mij derhalve tot de belangrijkste.

Ik begin dan met een aantal inspectierapporten en de beleidsreactie daarop. De Inspectie Veiligheid en Justitie is overwegend positief over de drie reclasseringsorganisaties en alle gedane aanbevelingen zijn actief opgepakt en hebben geleid tot verbeteringen. Dan is mijn vraag aan de Staatssecretaris of dit betekent dat er nu wel goede identiteitscontroles plaatsvinden. Mijn fractie zou het namelijk een kwalijke zaak vinden als dit nog steeds niet het geval zou zijn. Zeker bij de reclassering mag je verwachten dat er op z'n minst bij het eerste contact een goede identiteitscontrole van de cliënt plaatsvindt. Want wie weet, sturen ze wel een broertje of zusje. Dit punt is een aantal maanden geleden ook al aan de orde geweest wat betreft de justitiële jeugdinrichtingen.

Dan kom ik op het kwaliteitssysteem gedragsinterventies. Ondanks het feit dat ik dit onderwerp ook al aan de orde heb gesteld in het algemeen overleg over justitiële jeugdinrichtingen, merk ik nogmaals op dat de Erkenningscommissie Gedragsinterventies bij VWS wat mijn fractie betreft niet passend is voor justitiabelen. Doel moet zijn recidivevermindering en daar is VWS niet op gericht. De voormalige Staatssecretaris heeft aangegeven dat hij hoopt dat gedragsinterventies werken maar dat hij het niet weet. Ook de huidige Staatssecretaris heeft aangegeven dat het causaal verband tussen gedragsinterventies en recidivevermindering niet eenvoudig is aan te tonen. Dat moge zo zijn, maar ze kosten wel belastinggeld en in dat kader is het dan ook onbegrijpelijk dat de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie wordt opgeheven. Naar de mening van mijn fractie is dit een geval van het niet willen weten, door het nu door te schuiven naar een commissie die hiervoor niet geschikt is en wat mij betreft is het ook in strijd met de aangenomen motie-Van der Steur/Helder die zegt dat bij de financiering van de reclasseringsorganisaties de eis moet worden betrokken dat de producten die ze aanbieden bewezen effectief zijn bij het terugdringen van recidive. Ik verneem hierop graag de reactie van de Staatssecretaris.

Dan de aantekening van goed gedrag, naar aanleiding van de eerder aangehouden motie-Marcouch. De Dienst Justitiële Inrichtingen heeft een Beschrijving Getoond Gedrag, een zogenaamde bgg, ontwikkeld. Dat is een verklaring waarin de directeur van een penitentiaire inrichting een opsomming geeft van arbeids- en leerervaringen die de gedetineerde op basis van prestaties en inzet heeft verricht in detentie. Die kan dan betrokken worden bij de belangenafweging in het kader van het verlenen van de verklaring omtrent het gedrag (vog). Ook reclasseringsinformatie, bijvoorbeeld de inschatting van de kans op recidive, kan worden meegewogen bij de aanvraag van een vog. Maar hoe men zich gedraagt in de gevangenis zegt toch niets over hoe iemand zich daarna in een bepaalde functie zal gedragen? Als een zedendelinquent zich netjes gedraagt in de gevangenis en daar arbeid verricht, dan is dat toch niet doorslaggevend of interessant bij de afweging voor een vog voor de functie leraar op een basisschool, om maar een zijstraat te noemen? De bgg ziet mijn fractie in dat kader dan eerder als een administratieve last. Hoe betrouwbaar zijn de recidive-inschattingen? Er wordt gewerkt met Recidive InschattingSchalen (RISc) en quickscans maar is wel eens onderzocht in hoeveel gevallen de inschatting toch fout was en iemand is gerecidiveerd? Zo nee, is de Staatssecretaris bereid hier onderzoek naar te laten doen en de Kamer hierover te informeren?

Verder bevreemdt het mijn fractie dat de Staatssecretaris in zijn brief aangeeft dat de reclassering de aanvrager ondersteunt bij de vog-aanvraag indien dat in positieve zin kan bijdragen aan de afgifte daarvan. Geen woord over het verstrekken van negatieve informatie. Die is toch echter ook relevant? Dus waarom wel het een en het ander niet?

Dan kom ik te spreken over het kraken van enkelbanden naar aanleiding van schriftelijke vragen van mijn fractie. De Minister stelt in zijn brief dat de elektronische monitoring in de periode medio september 2014 tot en met medio augustus 2015 in 97% van de totale tijd beschikbaar was. Het aantal verstoringen werd in meer dan de helft van de gevallen veroorzaakt door verstoring van het openbare mobiele netwerk. Er zijn maatregelen genomen en de verwachting is dat de verstoringen verder afnemen. De Minister geeft in zijn brief echter niet aan om welke maatregelen het gaat. Dus dan de vraag aan de Staatssecretaris of hij er wel opheldering over kan geven.

Mijn fractie wil benadrukken dat een enkelband geen veilig middel is. Degene die de enkelband draagt, moet deze zelf opladen. Verder wijs ik op wat een rechter een paar maanden geleden in de media aangaf in het kader van de aanpak van jihadisten. Ik citeer: «Een enkelband sluit ook niet uit dat een verdachte in Nederland blijft. Je kunt «m zo doorknippen. Als je in Breda woont, een betonschaar koopt, in de auto gaat zitten en gas geeft, ben je zo vertrokken». Hierbij wil ik dan meteen het onderwerp aansnijden dat de reclassering – dat staat in hetzelfde artikel – maar wat probeert bij jihadisten en dat de directeur van Reclassering Nederland zelf aangeeft dat het effect van haar aanpak pas over enkele jaren duidelijk wordt. Vindt de Staatssecretaris het goed dat er zulke «straffen» worden opgelegd terwijl men niet weet of dat werkt? Mijn fractie is van mening – dat verbaast inmiddels niemand meer, maar ik blijf het toch zeggen – dat er gewoon flinke onvoorwaardelijke gevangenisstraffen zouden moeten worden opgelegd. Dat is vergelden en maakt het feitelijk onmogelijk om terroristische activiteiten te ondernemen. En dat is veilig voor de samenleving. Ik verneem hierop graag de reactie van de Staatssecretaris.

Ten slotte is mijn vraag waar de resultaten blijven van het onderzoek naar de verlenging van de isd-maatregel. Tijdens het AO Reclassering op 27 mei 2015 en het AO Tbs op 28 oktober vorig jaar heeft de Staatssecretaris aangegeven dat het rapport eind 2015 naar de Kamer zou worden gestuurd, maar we hebben het nog steeds niet.

Mevrouw Van Toorenburg (CDA): Voorzitter. Een Engels gezegde, vertaald in het Nederlands, luidt dat je pas weet hoe een puddinkje smaakt als je die hebt opgegeten. Oftewel: je weet eigenlijk pas hoe iets werkt als je kijkt naar hoe het in de praktijk uitpakt. In dat kader, kijkend ook naar de voorliggende stukken, zou ik mij specifiek willen richten op de gang van zaken rond Volkert van der G. Nu het Openbaar Ministerie heeft aangegeven dat hij zijn voorwaarden niet heeft overtreden, moeten we daar als politiek verder niet al te veel meer van vinden. Waar hij echter stelselmatig heeft laten zien dat hij niet wil meewerken, bevreemdt het toch dat alles doorgaat zoals het normaal loopt. Dus toch vervroegde invrijheidstelling en toch de discussie of hij aan bepaalde voorwaarden niet meer behoeft te voldoen. Hierbij geldt eigenlijk dat allerlei hordes die zijn ingebouwd, vrij gemakkelijk genomen kunnen worden. Wil de Staatssecretaris daarnaar eens kijken? We kunnen het eindeloos hebben over de reclassering en over voorwaarden waaraan men moet voldoen, maar als je naar een casus kijkt waarbij iemand alles aan zijn laars lapt, lijkt het wel alsof die persoon geen strobreed in de weg gelegd wordt richting vrijheid. Dat is toch iets wat mij bezighoudt wanneer ik naar zo'n debat kijk.

Vervolgens wil ik concreet ingaan op de stukken die voor vandaag zijn geagendeerd, waarbij ik kortheidshalve wat dingetjes oversla die mevrouw Helder al heeft aangegeven. Terecht is er wat extra geld naar de reclassering gegaan. Ongeveer twee jaar geleden hebben we hier een debat gevoerd over extra eisen die aan de reclassering moesten worden gesteld en we hebben toen herhaaldelijk de vraag gesteld hoe het toch kon zijn dat de reclassering nog meer moest doen terwijl de uurtarieven omlaag zouden gaan – dat is gelukkig niet doorgezet, maar toch – en de budgetten werden ingekrompen. Toen was er echt het idee van: het kan allemaal prima, niets aan de hand. Uiteindelijk is vijf voor twaalf besloten om extra geld ter beschikking te stellen. Hoe kon dit kabinet ook op dat punt weer de verkeerde inschatting maken? Waarom gaan de dingen zo? Waarom moeten we iedere keer blijven schreeuwen dat het zo niet kan, waarbij de reclassering zelf ook aangeeft dat het zo niet kan, terwijl het kabinet blijft roepen dat het wel kan en dat als het uiteindelijk toch niet blijkt te kunnen, er weer geld bij moet? Het stoort ons dat het op die manier doorgaat. De vraag is ook of de wachtlijsten die er nog steeds zijn, wel kunnen worden weggewerkt met de extra gelden. Er is namelijk nog steeds een werkvoorraad van 20.000 en dat is veel. Mensen die uiteindelijk terug moeten keren naar de samenleving, moeten de reclassering als een soort hijgende hond in hun nek ervaren die dan blaft en bijt op het moment dat dit nodig is. Dan mag het niet zo zijn dat het met een werkvoorraad wordt opgelost. Ik verneem hierop graag de visie van de Staatssecretaris.

Verder hebben we een vrij stevige brief ontvangen van de reclasseringsorganisaties over de inflexibiliteit van de manier waarop ze moeten laten zien dat hun interventies uiteindelijk ook gaan werken. Ik had de neiging om het er in eerste instantie mee eens te zijn. Ik loop al een tijdje mee waar het gaat om het dossier gevangeniswezen, namelijk sinds 1987. Je ziet daarbij steeds dat het moeilijk is om erachter te komen of datgene wat we allemaal aan middelen inzetten en wat we er aan tijd en aandacht aan besteden, ook werkt. We hebben echt met elkaar afgesproken dat we dat willen weten. Dat is de reden waarom er zo wordt geduwd en getrokken ten aanzien van die bewezen effectieve interventies. Tegelijkertijd zien we dat het begint over te hellen. Ik denk dat de reclasseringsorganisaties hiervoor dan ook terecht aan de bel trekken. Ze moeten zó wetenschappelijk en gedetailleerd aangeven of elke stap die ze zetten wel voldoende bijdraagt aan het eindresultaat, dat de hele flexibiliteit verloren gaat. Mijn verzoek aan de Staatssecretaris is dan ook om aan de hand van voorbeelden in de reguliere ggz na te gaan hoe ervoor gezorgd kan worden dat interventies worden gepleegd die uiteindelijk werken en effectief zijn, zonder dat men met de rug tegen de muur staat en eigenlijk geen bewegingsvrijheid meer heeft. We willen innovaties, we willen ZSM en we willen nagaan of er ergens wat meer begeleiding kan worden geboden en ergens anders wat minder. Dat vraagt om ruimte en het is dan ook van belang om die ruimte te bieden.

Mijn laatste opmerking betreft de vrijwilligers binnen de detentieorganisatie in brede zin. Er is onderzoek gedaan naar de rol van vrijwilligers. We zien dat ten aanzien van ingeslotenen en degenen die teruggeleid worden naar de samenleving er een enorm positieve uitstraling uitgaat van betrokkenheid van vrijwilligers. Tegelijkertijd constateren we dat de Dienst Justitiële Inrichtingen nog steeds een naar binnen gerichte club is. Wat wil deze Staatssecretaris er nou aan doen om de draai te maken om er echt voor te zorgen dat vrijwilligers meer kunnen gaan doen? We zien namelijk dat dit echt werkt. Haal die samenleving naar binnen, want dan maak je de brug naar buiten.

De heer Van Oosten (VVD): Voorzitter. Het programma van het Administratie- en Informatie Centrum voor de Executieketen (AICE) dat is ondergebracht bij het CJIB in Leeuwarden moet leiden tot een heel efficiënte opvolging binnen de strafrechtketen. Punt is dat je dan wel op tijd adviezen van de reclassering nodig hebt. Mijn vraag is dan ook of die altijd op tijd worden aangeleverd dan wel of er nog een verbeteringsslag in nodig is.

Mijn volgende punt betreft het verstrekken en het delen van informatie. Ik stel mij zo voor dat de reclassering heel veel informatie heeft over haar klanten maar dat die wellicht niet altijd gedeeld mag worden met andere relevante diensten. In hoeverre zijn er eventueel belemmeringen in het kunnen delen van die informatie terwijl die misschien wel heel relevant zou kunnen zijn in een aantal kwesties? Ook weet ik dat reclasseringsmedewerkers – ik heb met sommigen van hen gesproken – soms contact hebben met gevaarlijke lieden, althans die in het verleden veroordeeld zijn geweest voor strafbare feiten. Ik vraag mij af in hoeverre er voldoende aandacht is voor de veiligheid van de medewerkers. Ze zijn soms online traceerbaar et cetera. Is dat veiligheidsaspect meegenomen in het beleid van de reclassering?

Dan de taakstrafdossiers. Ik weet het niet precies, want ik ben wat later in deze dossiers gestapt, maar volgens mij heeft collega Helder al eens eerder aandacht gevraagd voor het community-paybacksysteem, zoals dit in het Verenigd Koninkrijk geldt. Dat ziet erop dat je als taakgestrafte in je eigen omgeving neergezet wordt om daar het werk te doen. Zijn er op dat punt door de Staatssecretaris nog nadere stappen gezet? Ik ben een keer op bezoek geweest bij zo'n groep mensen die actief was binnen een bepaalde gemeente. Kunnen bijvoorbeeld gemeenten hiervoor projecten nomineren of iets dergelijks, zodat ervoor gezorgd wordt dat de samenleving iets terugkrijgt voor datgene wat door de veroordeelde in negatieve zin is veroorzaakt? Bovendien zou het tot effect kunnen hebben dat je veroordeelden nog eens duidelijk maakt van «dit kan niet» en dat ze daarop door hun omgeving kunnen worden aangesproken.

Naar aanleiding van de kwestie-Van der G. zou ik een paar vragen willen stellen over de begeleiding door de reclassering van ex-gedetineerden. Hoe gaat de reclassering nu om met ex-gedetineerden die er weinig blijk van geven echt werk te willen maken van hun re-integratie? Landt dat dan ergens, bijvoorbeeld bij het Openbaar Ministerie? Meent de Staatssecretaris dat de reclassering afdoende bevoegdheden heeft om haar klanten daadwerkelijk aan te spreken of zou daar nader naar gekeken moeten worden?

Ten slotte zou ik nog willen vernemen van de Staatssecretaris langs welke weg de 5 miljoen euro ingezet zullen gaan worden.

Mevrouw Kooiman (SP): Voorzitter. De reclassering is een organisatie die er natuurlijk alles aan doet om ervoor te zorgen dat criminelen niet weer het criminele pad bewandelen. Ik denk dat we dan als overheid de belangrijke taak hebben ervoor te zorgen dat de reclassering zo goed mogelijk haar werk kan doen. Het klopt dat de reclasseringsorganisaties er geld bij hebben gekregen en dat is maar goed ook, want daar hebben we, zoals mevrouw Van Toorenburg al zei, al heel lange tijd om gevraagd. De reclasseringsorganisaties hebben diverse malen de noodklok geluid. Ik deel ook de frustratie van mevrouw Van Toorenburg dat de noodklok vaak heel lang moet luiden voordat die gehoord wordt. Ik ben in ieder geval blij dat dit laatste nu gebeurd is. Wel sluit ik mij aan bij haar vragen of de werkvoorraad niet groter wordt. Dit is toch niet de manier om de wachtlijsten weg te werken?

Ik heb natuurlijk ook een aantal mooie verbeterpunten voor deze Staatssecretaris. Laat ik dan beginnen met het rapport Gevangen in Schuld. Bij een eerdere gelegenheid hebben de fractie van de PvdA en mijn fractie gevraagd om de aanbevelingen uit dat rapport op te volgen. Dat rapport zegt onder andere dat 70% tot 73% van alle gedetineerden bij aanvang van detentie al een problematische schuld heeft en dat van hen 30% tot 35% schulden heeft hoger dan € 10.000. Er zijn heel veel onderzoeken gedaan naar de reden waarom mensen het criminele pad kiezen of gedetineerden weer de fout in gaan na detentie. Uit al die onderzoeken blijkt dat in ieder geval een van de grootste criminogene factoren is het hebben van schuld. Dan zou je denken dat de oplossing toch vrij duidelijk is, namelijk dat je ervoor zorgt dat ex-gedetineerden zo snel mogelijk van die schuld afkomen. Dat blijkt echter nog niet zo gemakkelijk. De SP zou liever zien dat de schuldhulpverlening onderdeel uitmaakt van de reclasseringsbegeleiding zelf. Ik vind het heel apart dat je bijvoorbeeld twee verschillende hulpverleners moet hebben. Waarom zou die reclasseringsmedewerker niet ook de schuldhulpverlening mogen doen? De Staatssecretaris zegt daarover dat dit juist een taak is van de gemeenten zelf. Nu blijkt dat het vrij lastig is om dat te organiseren, in de zin dat de reclassering en de schuldhulpverlener samen optrekken om meteen dat traject op te kunnen starten. Gemeenten zijn daar nog wat terughoudend in. Er zijn heel lastig afspraken over te maken. Ik noem bijvoorbeeld de verslavingsreclassering. Dat is een vrij kleine organisatie die ontzettend belangrijk werk doet. Het is echter ondoenlijk om dan al die gemeenten langs te gaan. Ik zou dan ook heel graag zien dat de Staatssecretaris samen met het Ministerie van Sociale Zaken zijn verantwoordelijkheid neemt om er in ieder geval voor te zorgen dat een aantal pilots met de reclassering en de schuldhulpverlening opgestart kan worden, zodat geleerd kan worden van de best practices. Je kunt dan bijvoorbeeld ook kijken naar het systeem dat geldt bij de forensische zorg, waarbij de reclassering schuldhulpverleningstrajecten kan inkopen. Ik verneem hierop heel graag de reactie van de Staatssecretaris want ik wil dat het nu voor eens en altijd goed geregeld wordt.

Dan een ander punt van zorg, de gedragsinterventies bij de reclassering. De Staatssecretaris wil marktwerking invoeren bij de gedragsinterventies, wat betekent dat men elkaar moet gaan beconcurreren. De markt is eigenlijk al absurd klein. Het gaat over ongeveer 4 miljoen, maar het moet allemaal nog goedkoper. En om het ingewikkelder te maken is er een nieuw inkoopproces. We hebben allemaal gezien hoe zoiets uitwerkt in de zorg; daar zijn we niet allemaal heel erg tevreden over. Dus waarom heeft de Staatssecretaris zoiets absurds bedacht? Als je marktwerking invoert, krijg je ook te maken met enorme controlezucht. Je moet natuurlijk zorgen dat je de kwaliteit behoudt, maar hiermee wakker je een soort registratiedrift aan waardoor bijvoorbeeld medewerkers per training meer moeten gaan registreren, waar hun ICT-processen echter helemaal niet op gebouwd zijn. Dus waarom zouden we zoiets gaan invoeren? Kan de Staatssecretaris daar niet gewoon mee stoppen?

Mijn volgende punt betreft de verklaring omtrent het gedrag. We hebben destijds geregeld dat in ieder geval de terugkijkperiode voor jongeren verkleind werd zodat jongeren ook eerder aan het werk kunnen na hun detentie. De PvdA heeft bijvoorbeeld geregeld dat de gevangenisdirecteur een Beschrijving Getoond Gedrag in detentie kan maken. Dat zijn allemaal heel mooie ontwikkelingen, want we willen eigenlijk allemaal dat wanneer iemand uit de bak komt ook weer aan de bak komt, zoals collega Bouwmeester altijd zo mooi zei. Het is dan wel belangrijk dat die verklaring omtrent het gedrag dit niet in de weg staat. Ik snap dat er soms geen verklaring omtrent het gedrag afgegeven kan worden. Als je kijkt naar bijvoorbeeld kinderopvang kan een vog zeer noodzakelijk zijn, maar om bijvoorbeeld voor vakken vullen of post sorteren een verklaring omtrent het gedrag te vragen, vind ik niet altijd noodzakelijk. Nu heeft de reclassering de mogelijkheid om advies te geven aan Justis. Als de reclassering advies geeft, is het belangrijk dat dit goed wordt meegewogen. Nu lijkt het namelijk net alsof dat advies niet zwaarwegend genoeg is.

We hebben een brief gekregen van het Belangenoverleg niet-justitieel gebonden organisaties (BONJO), dat een krant maakt voor gedetineerden en ex-gedetineerden en dat zijn werk ook koppelt aan dat van vrijwilligersorganisaties. BONJO zegt in problemen te zijn gekomen omdat de subsidie is gestopt. Het is mijns inziens wel de bedoeling dat het de krant kan blijven maken en dat vrijwilligersorganisaties hun werk kunnen blijven doen. Graag verneem ik de reactie van de Staatssecretaris hierop.

De heer Marcouch (PvdA): Voorzitter. Met minder celstraf en meer alternatieve straffen heeft de reclassering het drukker met toezicht op gebiedsverboden, therapieën en andere aanvullende maatregelen op de gevangenisstraf. Want als de veroordeelde zich daar niet aan houdt, moet hij alsnog de cel in. Wellicht goed voor de rust van het gezin en de buurt, maar het moment dat de dader terugkeert in de samenleving komt onherroepelijk. Daarom kunnen we niet zonder reclassering. Voor de ex-gedetineerde een kans, voor zijn omgeving een uitkomst, althans als de reclassering slaagt, in de zin van geen terugval en geen recidive.

Welke maatregelen werken blijft gissen. Hoe ver is de Staatssecretaris eigenlijk met de terbeschikkingstelling aan het onderwijs, de tbo-maatregel waarbij jonge gedetineerden pas vrijkomen na een geslaagd vakexamen, zoals eigenlijk tbs-veroordeelden pas vrijkomen na een geslaagde therapie? Hoe gaat het met de bagage van de gedetineerden die in de gevangenis hun leven gebeterd hebben en daarover een verklaring krijgen, de verklaring van de gevangenisdirecteur die we bij motie-Marcouch een bgg genoemd hebben, een beschrijving getoond gedrag, naar analogie van de verklaring omtrent het gedrag, de vog, die werknemers vragen aan sollicitanten? Immers, we willen inderdaad dat geldt «uit de bak, aan de bak», en alles wat daarbij kan helpen is welkom. Succesvolle interventies zijn schaars. Ik moet eerlijk zeggen dat de ex-criminelen die ik spreek de reclassering nimmer noemen als factor om op het rechte pad te blijven. Ze zeggen dan: «Ik kwam zelf tot het besef, mijn geweten sprak». De hamvraag voor de reclassering is dus niet wat ze moet doen, maar wie het geweten van deze jongemannen vermag te doen spreken. Daar ligt de sleutel. Niet de wijze waarop de reclassering georganiseerd, aangestuurd of gefinancierd is telt, de mensen tellen. Om te beginnen de mensen die de reclassering kunnen helpen: de moeder van de gestrafte, zijn zus, buurman, oom, de slachtoffers en de buurt. De Eigen Kracht-conferentie dus. Die dringt door tot de gestrafte. Een mooi staaltje van zelfredzaamheid. Kent de Staatssecretaris het indringende succes van de Eigen Kracht-conferentie? Ik hoor graag hoe hij die inzet tegen recidive en voor terugkeer in de samenleving.

De heer Marcouch (PvdA): Ik heb dit al eerder aan de orde gesteld als woordvoerder reclassering. Mijn punt is dat de reclassering zelf deze mensen veel meer zou moeten inzetten en dat de Staatssecretaris daarin een aansturende rol op zich moet nemen en wat mij betreft ook de gemeenten. Ik heb op dit punt wel wat zorgen omdat we vaak de neiging hebben allerlei zaken te institutionaliseren. Niet zo lang geleden sprak ik in Amsterdam een moeder die mij het volgende zei: «Iedereen praat over mijn zoon maar ik zit niet aan tafel, maar ik zorg er wel voor dat mijn zoon op tijd opstaat en dat hij een kamer heeft; ik sluit al mijn kamers in mijn woning af want anders besteelt hij mij ook, maar ik vind dat ik ook partij ben in het ervoor zorgen dat mijn zoon op het rechte pad blijft.» Ik vraag hier dan ook de aandacht en de inspanning van de Staatssecretaris op dit punt, omdat we alles op alles moeten zetten om recidive terug te dringen.

Mijn volgende punt gaat over de reclasseerders als professionals. Wordt het niet tijd om de Mohammeds en Mariams op te nemen in de teams omdat ze impact hebben op criminelen als Maliks en Mario's? Hoe gaat de Staatssecretaris bevorderen dat de reclassering het personeelsbeleid hiervoor inzet, niet uit liefdadigheid maar als methode om het beoogde resultaat te bereiken, namelijk minder recidive? Recent nog onderstreepte criminoloog Jan Dirk de Jong het belang van de juiste medewerkers. Een citaat uit zijn lectorale rede jeugdcriminaliteit: «Staar je niet blind op de targets en verantwoording. De wijkagent, de rechter en reclasseerders krijgen de veelpleger op het rechte pad als zij de verbinding te pakken hebben om hem streng en rechtvaardig over de streep te kunnen trekken». Herkent de Staatssecretaris dit?

Het juiste personeelsbeleid is urgent geworden, want ook voor veroordeelde jihadisten komt het moment dat zij de gevangenis verlaten en onze samenleving weer ingaan. Net als pedofielen zijn zij lastig te straffen, het zijn dader uit overtuiging, zegt rechter Jan van der Groen over zijn jihadprocessen. Hij stelt verder: en een overtuiging kun je niet wegnemen met een straf. Dus je laat iemand terugkeren in de maatschappij in combinatie met toezicht door de reclassering. Maar dan? De reclassering heeft een effectief programma voor jihadisten. Maar de aanknopingspunten zijn er natuurlijk wel zodra je reclasseerders aantrekt die de verwarrende mix aan religieuze drijfveren en ideologische motieven duiden en de indoctrinatie weerspreken. Ziet de Staatssecretaris de urgentie?

Staatssecretaris Dijkhoff: Voorzitter. Over de financiering zijn diverse vragen gesteld. Het bedrag van 5 miljoen is genoemd. Ik wijs erop dat er eerst al 13 miljoen bij was gekomen, gezien het werk dat er gedaan moest worden. De financieringsvragen maar ook de vragen die de Kamerleden stelden over flexibiliteit en het niet vervallen in, zoals ik het zelf maar noem, spreadsheetfundamentalisme, hangen daar wel mee samen. Die 13 miljoen had betrekking op het feit dat er meer werk kwam. Daarna hebben we goede gesprekken gehad met de reclasseringsorganisaties. Ik heb ook geconstateerd dat het verstandiger was om geld te zoeken en om niet de tariefverlaging blijvend te maken of nog een keer in te voeren. Die was namelijk tijdelijk, maar ja, er is niets zo permanent als een tijdelijke maatregel. In die goede gesprekken kwam ook naar voren dat het ook helpt om de reclassering meer aan te spreken op haar toegevoegde waarde in het systeem in plaats van die alleen maar af te meten aan spreadsheets en targets. Met het budget van nu zou het dan ook moeten lukken om wachtlijsten te voorkomen. Dat is dan haalbaar. We moeten gaande dit jaar kijken wat er aan ontwikkelingen is en of het dus ook echt lukt. Het gaat overigens om meer dan alleen extra geld, namelijk ook om het meer vertrouwen geven dat de reclasseringsorganisaties zelf de kwaliteit waarborgen. Het is niet de bedoeling dat je bij de ene tijd opvult omdat er nu eenmaal een target is afgesproken terwijl je bij een ander tijd tekortkomt. Het is dus van belang om er flexibeler mee om te gaan en dat de professionals ook in staat worden gesteld om die flexibiliteit te hebben. Ik denk dat er nieuwe ideeën uit voort zullen komen. Het zal ook vast wel eens een risico met zich brengen. Overigens, ook als het werk allemaal goed gaat, komt het weleens voor dat de Kamer er vragen over heeft hoe een en ander gelopen is. Het zal in de toekomst dan ook kunnen zijn dat in een bepaald geval de flexibiliteit is aangewend en er wellicht toch wat meer uit te leggen is. Ik denk wel dat de professional nu meer ruimte creëert om binnen zijn eigen professionele oordeel maatwerk te leveren binnen de kaders, wat ook een effectievere benutting betekent van de beschikbare middelen. Op die manier wordt aan beide wensen die er leefden, te weten voldoende financiering én alles niet helemaal dichtregelen en het oordeel van de professional leidend te laten zijn, tegemoetgekomen in een gezamenlijke stap die we nu zetten.

Mevrouw Helder heeft gevraagd naar de identiteitscontroles. Die vinden plaats conform wet- en regelgeving met het Verificatiestation. Als daar een storing is, vindt de controle plaats aan de hand van een kopie van het identiteitsbewijs.

Mevrouw Helder heeft ook gevraagd waarom we bij vog en bgg alleen de positieve informatie betrekken bij de afweging. De Dienst Justis heeft de afspraak gemaakt met de reclasseringsorganisaties dat die informatie meegenomen kan worden in de afweging. Het staat die organisaties daarbij vrij om aan te geven welke informatie dat is. Dus dat kan ook negatieve informatie zijn.

De heer Van Oosten heeft een vraag gesteld over het delen van informatie en of er op dat punt belemmeringen zijn. Een van de manieren om belemmeringen weg te nemen, is de samenwerking in de Veiligheidshuizen, dus door het in de vorm van een netwerk te doen, waarbij je ter plekke complexe zaken bespreekt en je op de hoogte bent. Bij de formele uitwisseling spelen allerlei factoren een rol, zoals de titel, de zwaarte van het toezicht en de vraag aan wie je zulke informatie zou willen verstrekken. Dat is dus niet eenduidig te zeggen. Dat is een afweging per casus. In het kader van de Wet bescherming persoonsgegevens moet dan worden bekeken wie de partner is aan wie je de informatie zou willen geven en wat daarbij de eventuele belemmeringen zijn. Los van het wettelijke aspect is er wat mij betreft geen belemmering voor de reclassering om die gegevens te delen als zij dat nodig acht. Als er in de praktijk onduidelijkheden over bestaan, dienen we die weg te nemen.

Staatssecretaris Dijkhoff: Er moet inderdaad geen onduidelijkheid over zijn. Ik denk dat het verschaffen van die duidelijkheid ook helder zou kunnen maken waar er een wettelijk knelpunt zou kunnen bestaan. Dan kunnen we het daar ook over hebben, maar we hebben er goede hoop op dat in de meeste gevallen waarin nu getwijfeld wordt, er dan duidelijkheid geboden wordt welke mogelijkheden er wel zijn om signalen te melden.

Mevrouw Helder heeft gevraagd of de RISc voldoende up-to-date is en of ze ook wel goed werkt. De RISc is er sinds 2004. In die tussentijd zijn de wetenschappelijke inzichten toegenomen in wat wel en niet werkt bij terugdringing van recidive. Er is ook sprake van een structurering als het gaat om de diagnostiek bij de reclassering. Er is dus meer eenduidigheid in het inschatten van de risico's. Het systeem wordt ook steeds verder doorontwikkeld. Het is in feite een lerend systeem. Er is meer inzicht gekomen in de criminogene factoren, waaraan een betrouwbaarder inschatting kan worden ontleend. Ook interventies waar het gaat om het verslaafden zijn daardoor beter in te schatten. Er is dus hierdoor weer een verbeteringsslag gemaakt waarmee het systeem up-to-date is. Naast de RISc kunnen natuurlijk ook andere bronnen gebruikt worden door de reclassering bij het maken van een inschatting. Dus ik denk dat het een goed instrument is dat ook nog steeds verbeterd wordt. Als er tussentijds aanleiding is om andere bronnen te gebruiken, dan kan dat.

Mevrouw Helder heeft verder gevraagd naar de stand van zaken rond de aangehouden motie over verlenging van de isd-maatregel. Op 9 december tijdens het VAO is die motie ingediend en is die vervolgens voor het reces aangehouden. Ik verwacht in het eerste kwartaal de Kamer te informeren over deze zaak.

Staatssecretaris Dijkhoff: Ja, ik zal een brief sturen waarin ik zal ingaan op de vraag in hoeverre we dit soort zaken al weten en in hoeverre ik uitbreiding wel of niet wenselijk acht.

De heer Van Oosten heeft een vraag gesteld over taakstraffen en community-payback. We doen dit al en op veel plaatsen werkt de reclassering ook al met gemeenten samen om vooral in de publieke ruimte met groepsprojecten te werken. Als er draagvlak is binnen zo'n gemeente om maatschappelijk relevant werk te laten doen, staan we er ook voor open. Zoals de heer Van Oosten wel zal begrijpen, zal het dan wel meer gaan om zichtbare groepsgerichte activiteiten. Het gaat om twee miljoen uren werk per jaar door werkgestraften voor de samenleving. Op de website van Reclassering Nederland via de link werken met werkgestraften, kan elke organisatie die interesse heeft om werkgestraften te plaatsen, lezen aan welke voorwaarden hierbij moet worden voldaan en kan men zich aanmelden. Dat geldt ook voor gemeenten.

Mevrouw Helder heeft gevraagd naar de maatregelen die we hebben getroffen ten aanzien van elektronische monitoring. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het vereenvoudigen van de organisatie en de processen binnen die organisatie, zodat er veel beter op elkaar aangesloten kan worden en er veel sneller geschakeld wordt, onder andere door een enkel punt van contact binnen DJI om alle partners meteen gelijk te kunnen schakelen om een probleem op te lossen als het gaat om tijdelijke uitval, waardoor de uitvalduur korter wordt. Verder zijn er een aantal technische ontwikkelingen en updates geweest binnen het systeem. Ook het voltooid zijn van migratie van een datanetwerk, waar wij overigens niet over gaan, heeft geholpen bij het minder voorkomen van storingen.

Mevrouw Helder heeft gezegd dat, of het systeem van elektronische monitoring nu wel of niet goed werkt, zij het sowieso niet zo effectief vindt. Dit systeem is geen alternatief voor een onvoorwaardelijke straf; het is een ondersteunend middel voor het reclasseringstoezicht. Als ondersteunend instrument is het nuttig. Je kunt dan wel de vergelijking maken met de situatie waarin men zo'n enkelband losknipt, maar je moet dan wel realiseren dat men anders thuis zou zitten zonder iets wat los te knippen is en dan kan men helemaal gemakkelijk in de auto stappen. Het moet dus wel in het juiste perspectief geplaatst worden waar we die enkelband voor gebruiken en waar die nuttig voor is.

Ik snap dat er wat ongeduld is ten aanzien van de verbeteringen met betrekking tot de schuldhulpverlening waar het gaat om gemeenten. We zijn natuurlijk niet de gemeenteraad van Nederland. Ik ben dan ook wat terughoudend in het dan maar overnemen van zaken en verantwoordelijkheden, omdat ik dat niet de goede weg vind. De gemeente heeft die verantwoordelijkheid voor iedereen die schuldhulpverlening nodig heeft, ongeacht of men wel of niet een justitieel verleden heeft. We hebben goede praktijkvoorbeelden die we uitwisselen via de portal effectieveschuldhulp.nl. Daar kunnen die best practices ook gedeeld worden en kan er van elkaar geleerd worden, maar ik ga die taak niet overnemen. We blijven wel sturen en stimuleren dat dit beter gaat. In sommige gemeenten gaat het goed en in andere gemeenten minder, maar het lijkt mij niet goed om gemeenten waar het minder gaat te belonen door deze taak onder te brengen bij de reclassering. Er kunnen natuurlijk wel afspraken worden gemaakt in het kader van het casemanagement met de gemeenten en de schuldhulpverlening, maar ik vind wel dat daar de verantwoordelijkheid ligt.

Staatssecretaris Dijkhoff: Dat doe ik vaak genoeg. In mei kom ik overigens nog met een brief over gedragsinterventies, waarin ik deze zaak wel kan meenemen. Dat lijkt mij verstandiger dan om nu iets te verzinnen.

Mevrouw Helder en mevrouw Van Toorenburg hebben een vraag gesteld over de erkenningscommissie. Deze commissie is eerste uitgebreid met een deelcommissie voor de beoordeling van justitiële interventies. De commissie wordt ook ondersteund door onder andere het Nederlands Jeugdinstituut, het Trimbos-instituut en Movisie. De nieuwe Erkenningscommissie Justitiële Interventies vervangt daarmee de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie die wij op ons departement hadden. Het uitgangspunt blijft evidencebased. Het systeem wordt flexibeler doordat er meer soorten van evaluatieonderzoek ingezet kunnen worden, maar de kwaliteitsborging, de speciale expertise op dit gebied en de ruimte voor innovatie vallen onder genoemde deelcommissie die nog steeds specifiek gericht is op justitiële interventies.

De heer Van Oosten heeft gevraagd naar de wachttijden bij adviezen. We zijn bezig ervoor te zorgen dat er ook specifieker gekeken wordt naar het type advies dat gevraagd wordt, zodat je in feite alleen maar uitvraagt wat je nodig hebt. Dat levert dan ook gerichter en minder werk op, waardoor je de wachttijden kunt terugbrengen. De meest recente cijfers laten ons zien dat wanneer het advies tijdig is aangevraagd, het minimaal twee weken voor de zitting beschikbaar is. We zijn tevens de logistiek verder aan het ontwikkelen bij de taskforce OM/ZM zodat ook de planning zorgt voor een tijdige aanvraag waardoor het advies ook tijdig geleverd kan worden.

Verder is gevraagd om een soort algemene reflectie naar aanleiding van een specifieke casus, namelijk die rond Volkert van der G. Dat is lastig reageren, omdat het niet iets is van 40 jaar geleden, maar iets is wat nu ook nog speelt. Ik snap overigens wel de behoefte om er in algemene zin lering uit te trekken. De opmerking dat het gemakkelijk zou zijn om hordes van de reclassering te omzeilen, deel ik niet. Ik denk dat de aanpak in de meeste gevallen heel effectief is. Er is een klein percentage in het klantenbestand dat er wel in slaagt of in ieder geval over de intelligentie beschikt om creatief om te gaan met formele stellingen. Het probleem is natuurlijk dat toetsing altijd gebeurt op formele gronden; dat heb je met juristen. Dus een combinatie van iemand die er op een bepaalde manier mee omgaat en een geslepen advocaat, kan er inderdaad toe leiden dat je met het ongemakkelijke gevoel blijft zitten, ook als reclassering, dat formeel alles klopt maar er toch iets knaagt. Dat is wel een zaak waar wij ook op reflecteren, ook in gesprekken onderling, om te kijken of je verbetering aan kunt brengen in de manier waarop je bepaalde eisen stelt of met bepaalde zaken omgaat. Ik denk niet dat we zo ver kunnen komen, dat we het gevoel van de reclassering juridisch doorslaggevend kunnen laten zijn bij een rechter. Dus we zullen dan toch moeten kijken welke verbeteringsruimte er is. Dat is iets wat we eerst in onderlinge gesprekken doen. Het is voor mij in ieder geval vrij lastig om naar aanleiding van een specifieke casus uitspraken te doen, juist vanwege bepaalde handigheden, want voordat je het weet worden die teksten weer ergens gebruikt.

Staatssecretaris Dijkhoff: Mevrouw Van Toorenburg en mevrouw Kooiman hebben vragen gesteld over vrijwilligersorganisaties. In algemene zin vind ik dat we goed openstaan voor de rol die vrijwilligers kunnen spelen bij de begeleiding van gedetineerden. Er is daarvoor 3 miljoen per jaar beschikbaar. De subsidieaanvraag van BONJO die januari van dit jaar is gedaan, past niet binnen het lopende subsidiekader. In dat kader staat nadrukkelijk dat of lidorganisaties afzonderlijk subsidie aanvragen of de koepelorganisatie. Het is dus niet en-en. In dit geval verricht BONJO zelf geen activiteiten die subsidiabel zijn. Zijn lidorganisaties doen dat wel maar die hebben eigenstandig subsidie aangevraagd en ook gekregen. BONJO als koepelorganisatie heeft niet activiteiten of vrijwilligers waar je een afzonderlijke rol uit kunt opmaken.

Over het systeem als zodanig gaan de vrijwilligersorganisaties eind maart zelf komen met een voorstel aan mij, omdat er wat onvrede was over het subsidiekader 2015. In het subsidiekader 2016 hebben we wel al een aantal zaken doorgevoerd. De onderwerpen die in aanmerking komen voor subsidie hebben we uitgebreid en tevens hebben we de en-enfinanciering geschrapt. De BONJO-krant is op zichzelf niet subsidiabel. Die verschijnt ook al een tijd zonder subsidie. Aan die krant is een vergadering per jaar gekoppeld voor lidorganisaties. De krant bevat veel advertenties van met name advocaten en heeft geen subsidie ontvangen. Deze krant draait dus zonder subsidie. Ik heb niet een nieuwe brief of begroting gezien waaruit blijkt dat dit nu anders zou zijn.

Staatssecretaris Dijkhoff: Ik zal met DJI een en ander nog even nagaan, want ik kan mij niet alle eerdere brieven meer voor de geest halen. Dan kom ik er vervolgens nog wel op terug.

Er is met betrekking tot de Eigen Kracht Centrale een pilot geweest.

Staatssecretaris Dijkhoff: Ja, dat zullen we doen. Na het gesprek zal ik de Kamer informeren.

Rekening houdend met de frequentie van deze AO's zal ik er in ieder geval voor zorgen dat voor het volgende reguliere AO Reclassering de brief er is.

De heer Marcouch heeft gevraagd of ik de urgentie zie van deradicalisering en de noodzaak om de kansen te grijpen die er daarbij zijn. Die zie ik zeker. Het is echter iets wat helaas niet vanzelf weggaat, ook niet na een straf. We hebben er recent ook in geïnvesteerd. Er zijn nu ook mogelijkheden voor deradicaliseringstrajecten. Sinds kort hebben we ook de exitfaciliteit. Dat programma kan al gestart worden tijdens de detentie maar het kan ook betrekking hebben op nazorg in de periode na detentie, dus in de tijd van het reclasseringstoezicht. Verder bezie ik op dit moment de mogelijkheid om binnen de terroristenafdeling (TA) meer onderscheid te maken, zodat je mensen die wellicht meer in beeld komen voor deradicalisering apart kunt zetten van mensen bij wie het probleem nog hardnekkiger is, zodat je met hen al aan de slag kunt in een gedifferentieerd regime tijdens de detentie.

De heer Van Oosten (VVD): Voorzitter. Ik dank de Staatssecretaris voor de antwoorden op mijn vraag. Ik zou nog twee punten kort willen aanstippen.

Het eerste ziet op het kunnen delen van informatie binnen het Veiligheidshuis en het tweede op de vraag in hoeverre je de reclassering zo in positie kunt brengen dat ze in de meest doeltreffende zin kan werken aan re-integratie van voormalig gedetineerden. Begrijp ik het nu goed dat de Staatssecretaris op geëigende momenten de Kamer daarover zal berichten? Zo heb ik het althans wel opgevat. Dat behoeft wat mij betreft dan niet in een aparte brief. Wellicht dat het kan worden meegenomen in het een of het ander, maar ik vind het wel onderwerpen om nader over geïnformeerd te blijven worden zodat wanneer het mij past, ik daarvoor ook aandacht kan vragen.

Mevrouw Kooiman (SP): Voorzitter. Ik wil toch nog even terugkomen op het punt van de schuldhulpverlening. Ten aanzien van de jeugdhulpverlening is het volgende afgesproken: er is één gezin, er is één plan en er is één hulpverlening. Echter, als het gaat om de reclasseringsorganisaties hebben we één ex-crimineel, een blik vol hulpverleners en een box vol ministeries die vervolgens weer de verantwoordelijkheid afschuiven naar 390 gemeenten. Dat is niet werkbaar. Ik vraag de Staatssecretaris dan ook om na te denken over bijvoorbeeld een taskforce die ervoor zorgt dat schuldhulpverlening en reclassering meer integraal kunnen werken. Er is sprake van een bijkomend effect. Als de schuldhulpverlening goed is geregeld, kan een reclasseringsorganisatie wel bijzondere voorwaarden opleggen om schuldhulpverlening te volgen. Dat kan nu niet omdat de schuldhulpverleningstrajecten in gemeenten nog niet goed zijn geregeld. Dus het is eigenlijk een win-winsituatie. Ik ga er dan ook van uit dat de Staatssecretaris dat nu goed wil regelen. Anders voel ik mij genoodzaakt een VAO aan te vragen.

Met betrekking tot de vog heb ik gevraagd om het advies van de reclassering meer en zwaarder te laten wegen bij Justis. De heer Marcouch had het treffend over «uit de bak, aan de bak». Ik zou er dan ook graag een toezegging van de Staatssecretaris op willen horen.

Tot slot wil ik mijn collega Van Oosten bijvallen als het gaat om de informatie/uitwisseling in de Veiligheidshuizen. De strafrechtpartners mogen wel informatie uitwisselen maar buiten die strafrechtketen mag dat dus niet, terwijl in Veiligheidshuizen alle partners bij elkaar zitten. Ik vraag de Staatssecretaris dan ook om daar in zijn komende brief nader op in te gaan.

De heer Marcouch (PvdA): Voorzitter. Ik dank de Staatssecretaris voor zijn beantwoording. Enerzijds zijn we trots om te constateren dat Nederland veiliger wordt en dat de criminaliteit daalt maar anderzijds zijn er nog altijd grote zorgen over het hoge aantal recidivisten en recidivegevallen, hetgeen dan ook eigenlijk voor de nodige hoofdpijn bij deze Staatssecretaris zou moeten zorgen. Hij moet er als een leeuw bovenop zitten dat alle partijen die enige relevantie hebben om dat recidivecijfer terug te dringen, gaan doen wat ze moeten doen. Ik zou hem dan ook willen aansporen om niet alleen langs de lijntjes van waar hij over gaat en wat zijn bevoegdheden zijn te opereren, maar om ook moreel leiderschap te tonen en te zeggen: we gaan dit met elkaar oplossen.

Op drie punten die ik in eerste termijn heb ingebracht heb ik nog geen reactie gehad. Het eerste betreft de radicalisering. De rechter naar wie ik eerder verwees, zegt eigenlijk: de reclassering heeft gewoon geen programma's en eigenlijk ook niet de juiste mensen. Dirk Jan de Jong heeft gezegd: het draait eigenlijk om het hebben van de goede mensen in dit soort organisaties en die te betrekken bij deze jonge mannen.

Verder heb ik aangedrongen op diversiteit bij de reclassering, waarop ik nog graag een reactie krijg van de Staatssecretaris.

Bovendien wil ik van hem nog graag vernemen wanneer het wetsvoorstel inzake de tbo-maatregel naar de Kamer komt.

Staatssecretaris Dijkhoff: Voorzitter. Allereerst ga ik in op de vraag van mevrouw Helder over de enkelband. Ik zou niet graag een groep willen uitsluiten van dit middel. Als iemand een locatieverbod heeft, lijkt het mij een handige methode om die persoon te controleren. Ik zie het dus als aanvullend op andere zaken.

Over de maatregelen specifiek op het terrein van deradicalisering heb ik in eerste termijn al het een en ander gezegd. Het is verder aan de reclassering om per geval te bekijken wat effectief is. Bij de een zal het gaan door middel van een goed gesprek met de omgeving en bij de ander zal het gaan om een wat professionelere faciliteit zoals ik die zo-even noemde. Dus dat kan ik niet categorisch zeggen.

Mevrouw Van Toorenburg vroeg naar de registratie en trainingen. Ik vind dat inderdaad een cruciaal punt. Ik heb al aangegeven dat het flexibeler moet. We willen allemaal dingen heel graag zeker weten. Daarvoor verzinnen we vaak dingen, in de zin van: als we dit weten, dan weten we wellicht ook waar we echt het antwoord op zoeken. Je moet echter na een tijdje ook echt kunnen constateren dat je dat antwoord nog steeds niet hebt maar je wel de bureaucratie in stand houdt. Dan moet je er ook afscheid van durven nemen. In de brief die waarschijnlijk in mei naar de Kamer komt, zal ik daarop nader terugkomen en tevens zal ik dit onderdeel laten zijn van het gesprek. Het principe is dat we zinnige dingen moeten registreren maar dat registratie op zich geen bewijs van zinnigheid is en dat er meer ruimte voor de professional moet komen. Dat zullen we dan ook concretiseren in het verdere traject.

De heer Van Oosten kan ik toezeggen dat ik de Kamer zal informeren over de voortgang ten aanzien van de zaken waarop hij doelde.

Mevrouw Kooiman wil nu een taskforce schuldhulpverlening. Nou, ik denk dat we dan toch een VAO krijgen, maar dat is natuurlijk aan haar. Zo'n taskforce zou dan de gehele schuldhulpverlening onder de loep moeten nemen en dan misschien met een specifieke blik naar de ex-gedetineerden kijken. Waar er binnenkort toch een evaluatie komt van het gehele stelsel, vind ik het meer gepast om er bij die gelegenheid verder over door te spreken. Verder wijs ik op de maatregelen die er zijn. Ik schuif het echt niet af. We doen er het nodige aan maar blijkbaar is dat niet voor iedereen genoeg.

Het advies van de reclassering wordt meegewogen maar om dat zwaarder te laten wegen bij de toekenning van een vog, vind ik wat lastiger. Zoals gezegd, wordt het meegewogen. Het is dus onderdeel van de procedure. Er zijn duidelijke richtlijnen voor het wel of niet verstrekken van een vog. Sommige dingen liggen ook gewoon stevig vast en kun je dus niet overrulen. Er zijn natuurlijk wel altijd grensgevallen en die worden dan ook voorgelegd. Daarbij worden ook deze zaken gewogen. Gelukkig hebben ook rechters goede reflecties op het systeem, waarbij dingen proportioneel zijn. Dus het is naar mijn ervaring niet overmatig rigide. Dit soort zaken wordt inderdaad meegewogen. Zoals gezegd, zijn er grensgevallen. Als de techniek tot een ongewenste uitkomst leidt die disproportioneel is voor de desbetreffende persoon kan alsnog een vog afgegeven worden.

De heer Marcouch haalde een rechter aan die zijn reflectie gaf. Nu maakt het wel altijd verschil of het om een mening van een rechter gaat of om een vonnis van een rechter. Naar een vonnis luister ik sowieso en van een mening neem ik kennis. Ik zou niet de mening willen overnemen dat de reclassering niet over de juiste mensen beschikt. Radicaliseringsgedachten zijn voor ons allemaal vrij recent. De trajecten hieromtrent ontwikkelen we nu ook. Ik weet dat er bij de reclassering mensen zijn die er specifieke aandacht voor en kennis van hebben. Ik zie dus dat de reclassering heel veel oog heeft voor nieuwe ontwikkelingen en daarop inspeelt bij het aannamebeleid. Ik vind dat een goede zaak. De faciliteiten die ik eerder noemde, zijn ook allemaal behoorlijk nieuw. Dat we op een gegeven moment met een nieuwe en grootschalige problematiek zijn geconfronteerd, is een feit, maar ik vind wel dat er inmiddels goede stappen op dat terrein zijn gezet.

Over het wetsvoorstel tbo ben ik nog met mijn collega van Onderwijs in gesprek. Ik heb nog geen concrete planning van wanneer het naar de Kamer gaat. Vanuit V en J is het overzichtelijk te formuleren wat je zou wensen, maar vanuit de onderwijskant is het niet zo eenvoudig om in te kaderen. Laat ik het zo zeggen: het is gemakkelijker gezegd dan gedaan.

De voorzitter: Voordat ik dit algemeen overleg sluit, lees ik nog even de toezeggingen voor.

• − Inzake de aangehouden motie verlenging isd zal de Staatssecretaris in het eerste kwartaal van 2016 nadere informatie naar de Kamer sturen.

• − De Staatssecretaris zal een brief sturen met een update over de vraag of een nader onderzoek wenselijk is naar recidive-inschatting.

• − De Staatssecretaris komt met een brief over gedragsinterventies waarin de verhouding tussen administratieve lasten en ICT wordt meegenomen.

• − De Staatssecretaris zal de Kamer berichten over de uitkomsten van het gesprek met de Eigen Kracht-conferentie.

• − De Staatssecretaris zal de Kamer informeren over bureaucratie, over de voortgang bij het delen van informatie en over de vraag hoe de reclassering het beste in positie kan worden gebracht.