Nr. 140 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft op 24 september 2015 overleg gevoerd met Staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie over:

• – de brief van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 15 juni 2015 inzake voortgangsrapportage geweld in afhankelijkheidsrelaties & Aanbieding Voorzetting Actieplan «Ouderen in veilige handen» (Kamerstuk 28 345, nr. 136).

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Lodders

Griffier: Sjerp

De voorzitter: Goedemiddag. Iedereen van harte welkom bij het algemeen overleg van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Onderwerp van dit overleg is kindermishandeling en geweld in afhankelijkheidsrelaties. Ik heet de Staatssecretarissen van VWS en Veiligheid en Justitie en hun ambtelijke ondersteuning van harte welkom. Ook heet ik de Kamerleden, de mensen op de publieke tribune en de mensen die het debat op een andere manier volgen van harte welkom.

Ik stel voor dat wij van start gaan. Dit algemeen overleg is gepland van nu tot 18.00 uur. Ik stel voor om van start te gaan en ervoor te zorgen dat we binnen de tijd proberen af te ronden. De spreektijd stel ik vast op vier minuten met twee interrupties in eerste termijn. Het woord is allereerst aan mevrouw Bergkamp. Zij spreekt namens de fractie van D66.

Mevrouw Bergkamp (D66): Ik dank de collega's dat ik als eerste mag spreken.

Voorzitter. Een kind dat mishandeld of misbruikt wordt, is als een gekreukt A-4'tje. Je kunt nog proberen om het weer in de originele vorm terug te krijgen, maar ongekreukt zal het nooit meer worden. Zo is het ook met geweld in afhankelijkheidsrelaties. Dat zit een leven lang in iemand. Daarom is het onderwerp, juist voor D66, zo belangrijk.

D66 realiseert zich dat kindermishandeling, zeker als deze niet fysiek is, bijzonder complex is voor een arts om op te merken. Het is ook een gevoelig onderwerp waarbij het risico bestaat dat als de arts zijn vermoedens bespreekbaar wil maken, de ouders het kind aan het oog van de arts onttrekken. Ik vraag de Staatssecretaris of hij zicht heeft op het aantal medisch vogelvrije kinderen, dus op de kinderen waarop de arts geen zicht meer heeft. D66 maakt zich grote zorgen over deze groep en vraagt de Staatssecretaris of hij daar meer over wil weten en of hij bereid is om daarnaar onderzoek te laten doen.

We kunnen er helaas niet omheen. Opnieuw is de discussie over de meldplicht losgebarsten. De verplichte meldcode is kortgeleden ingevoerd om hulp voor een kind op gang te brengen. We hebben daarover als Kamer uitgebreid gesproken. We kunnen ook stellen dat er nog heel weinig meldingen komen van huisartsen, zo'n 1,6%. Dat zou ook te maken hebben met handelingsverlegenheid. D66 vindt dat signaal zorgwekkend en vindt het belangrijk dat er meer geïnvesteerd wordt in de opleiding van artsen om signalen te herkennen en om voldoende ondersteuning te krijgen bijvoorbeeld op het punt van vertrouwensartsen. Ik hoor daarop graag een reactie.

Ik zei het net al. We zien regelmatig de discussie terugkomen over de meldplicht. Het moge duidelijk zijn dat onze visie daarop consistent is: wij zijn daartegen. Het leidt tot juridisering, zorgmijding en onterechte meldingen. Wij zouden het fijn vinden als de Staatssecretaris deze discussie eens een keer zou beslechten, zodat die niet boven de markt blijft hangen. Ik verwacht daarop een heel duidelijk antwoord van deze Staatssecretaris. Het mag bijvoorbeeld niet uitgesteld worden tot half oktober, zoals ik las in de berichtgeving hierover.

Slechts 41% van de huisartsen is bekend met de kindcheck. Ik vind dat een lage score. Uit de rapportage van BMC blijkt dat een aanzienlijk deel van de artsen zichzelf niet deskundig acht om te handelen conform de stappen van de kindcheck. Wat is de reactie van de Staatssecretaris hierop?

Wij zijn verheugd om te zien dat de toegang naar Veilig Thuis laagdrempeliger is geworden. Wij zien ook dat dat leidt tot een stijging van de zorgvraag van 10% tot 25%. Gelijktijdig zien wij dat Veilig Thuis dichtslibt. De voordeur staat open en de achterdeur maar op een kier. We zien ook dat de doorverwijzing naar wijkteams niet optimaal verloopt. We krijgen ook signalen dat de werkdruk heel hoog en te hoog is. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat deze kinderen op een wachtlijst komen te staan. Ik vraag de Staatssecretaris of hij dit erkent en wat zijn oplossing daarvoor is.

Ik ondersteun het pleidooi van de Nationale Rapporteur Mensenhandel voor een uniforme standaard van documentatie binnen alle Veilig Thuis-organisaties. We hebben gelezen in haar brief dat dat in het verleden niet goed is gegaan en ik denk dat wij daarvan moeten leren dat er betere geregistreerd moet worden zodat we data krijgen die we ook beter kunnen interpreteren.

Ik kom te spreken over de forensische en klinische ondersteuning. Meerdere keren hebben meerdere Kamerleden gevraagd naar de wijze waarop forensisch-medische expertise bij kindermishandeling wordt ingezet. Kan de Staatssecretaris aangeven, na allerlei discussies met beroepsgroepen, wat de stand van zaken is?

Het is goed dat er op verzoek van D66 een uitgebreid onderzoek komt naar ouderenmishandeling. D66 vraagt zich af of ook de gemeenten daarbij worden betrokken en wanneer de resultaten van dit onderzoek te verwachten zijn in de Kamer.

Ik dank de Staatssecretaris voor het feit dat hij stappen heeft gezet in het top-teenonderzoek en dat er een eenduidige multidisciplinaire aanpak komt. Ik ben benieuwd wat het eindresultaat is van die richtlijn en dat proces. Dank u wel.

Mevrouw Keijzer (CDA): Dat is een bestendige gedragslijn van u voorzitter, dus ik ben niet verbaasd.

Ik hecht eraan om toch nog een keer hier aan de fractie van de PvdA de volgende vraag te stellen. In het eerste antwoord op de vraag van mevrouw Agema dacht ik «nee, ze wil het niet», maar in het tweede antwoord was het antwoord van mevrouw Volp niet heel duidelijk. In de brief staat: «Bij stap 5 in de meldcode pleit de taskforce voor de invoering van een meldplicht wanneer kindermishandeling niet kan worden uitgesloten.» Ik denk dat het gewoon belangrijk is om van mevrouw Volp te horen of zij dit al dan niet ondersteunt. Waarom is dit zo belangrijk? Omdat de sector moet weten wat hij moet gaan doen.

Mevrouw Volp (PvdA): Het wordt een herhaling van zetten. Volgens mij liggen onze standpunten niet ver uit elkaar. De mensen die voor een meldplicht sec zijn en de mensen die voor een meldcode zijn, willen allebei hetzelfde, namelijk dat geen kind in de steek wordt gelaten. Als u mij zo vraagt of ik voor een platte meldplicht ben, dan is de PvdA daar op dit moment nog niet voor. Wij vinden het nog te vroeg. Er is meer tijd nodig om een meldcode uit te werken.

Voorzitter. In het verlengde hiervan signaleren wij een veel groter probleem. Ook daar is vanochtend kort over gesproken. Ik vraag de Staatssecretaris opnieuw om daarop in te gaan. We zitten met het punt van de informatiebundeling en de informatiedeling. Dat is exact waar de taskforce op inzet, namelijk dat de informatie centraal ergens terechtkomt. Ik heb er eerder in de AO's over dit onderwerp bij stilgestaan dat de gegevensuitwisseling en het delen van informatie essentieel zijn. Ik ben blij met de toezegging die de Staatssecretaris doet over het overzicht. Ik vind het ambitieniveau van het kabinet op dit punt echter te laag. Ook de evaluatie-Van der Veer laat zien dat de effectiviteit onvoldoende is. Het is een reactief systeem. Ik wil dat er nagedacht wordt over een systeem waarin informatie gebundeld wordt. Ik wil graag een duidelijke uitspraak van de Staatssecretaris. Wat gaat hij doen om dit echt een stap dichterbij te brengen?

Mevrouw Bergkamp refereerde al aan het punt van de Nationaal Rapporteur. Het is een zorgelijk signaal: zij kan haar taak op deze manier niet uitvoeren. Het meest zorgelijke is nog wel dat dit een oud punt is; in 2006 is dit ook al geconstateerd. Ik hoor graag wat de Staatssecretaris gaat doen en op welke wijze hij de vijf aanbevelingen van de Nationaal Rapporteur gaat opvolgen.

Ik heb ook een punt van zorg over de vrouwenopvang. We hebben signalen gekregen over problemen. De Staatssecretaris heeft gisteren een reactie gegeven op de schriftelijke vragen. Ik wil graag dat hij in overweging neemt, een onafhankelijk iemand in te zetten om die signalen serieus te nemen. Daarnaast hoor ik graag of de vrouwenopvang op dit moment voldoet aan de veranderde populatie die gebruik moet maken van de vrouwenopvang. We krijgen daarover eerdere signalen. Begin dit jaar is Zij Is Hier geweest, die aangaf dat vrouwen met een afhankelijke verblijfsstatus er niet terecht konden. Ik vind dat de vrouwenopvang zorg moet bieden aan de mensen die de opvang het hardst nodig hebben. Kunnen zij dat op dit moment? Ik hoor daarop graag een reactie van de Staatssecretaris.

Tot slot stel ik een vraag aan de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. De dood van Linda, de verpleegkundige uit Waalwijk, heeft iedereen opgeschrikt. Het vreselijke feit is dat dit jaarlijks heel veel vrouwen nog steeds overkomt. Gemiddeld sterven 50 mensen door huiselijk geweld. Als er al aangifte wordt gedaan, ook bij ambtshalve aangifte, wordt er maar 37% van de verdachten gehoord, terwijl er eigenlijk altijd een verdachte is. Daarnaast ligt het oplossingspercentage bij huiselijk geweld laag, veel lager dan bij andere zaken. Het hele traject van aanpak van huiselijk geweld in de strafrechtketen lijkt niet te functioneren. Ik hoor graag van de Staatssecretaris wat hij daaraan denkt te gaan doen.

Mevrouw Kooiman (SP): Voorzitter. Er staat zoveel op de agenda dat ik meteen maar begin met de verwijsindex. De verwijsindex is een project dat echt al heel lang loopt. Volgens mij was het de eerste wet waar ik als fractiemedewerker aan mocht werken. Het zou een fantastisch systeem zijn: als hulpverleners tegelijkertijd zouden melden, dan zouden zij een vlaggetje zien en daardoor weten dat zij met hetzelfde gezin aan het werk waren. Het idee erachter was dus ontzettend mooi. Uit de evaluatie blijkt echter dan een derde van de organisaties nog niet weet hoe zij een melding moeten doen. Een kwart van de mensen die ermee werken, ervaart de verplichting om het te melden als een soort belasting. De verwijsindex is bovendien vaak versnipperd; vaak zijn de verwijsindexen lokaal van aard. Ik vind dat zorgelijke punten en ik hoor graag van de bewindspersonen, die beiden verantwoordelijk zijn voor de verwijsindex, wat zij met de conclusies en aanbevelingen uit het rapport gaan doen.

Hetzelfde geldt voor de meldcode. Dat is ook een langlopend traject. Destijds is een voorstel verschenen na een motie van mijn collega-Kamerlid Christa van Velzen. Het is een ontzettend mooie wet geworden. In de evaluaties blijkt echter dat een derde van de artsen nooit een training heeft gevolgd. Hoe werk je dan met zo'n meldcode? Welke stappen worden er dan gezet? Ik vind dat ook een zorgelijke ontwikkeling. Als een taskforce zegt dat er ineens moet worden overgegaan tot een verplichting, lijkt het me handig dat iedereen eerst weet hoe die meldcode gehanteerd moet worden. Laten we daarmee starten. Kunnen de bewindspersonen ervoor zorgen dat alle agogische opleidingen getraind worden in het herkennen en signaleren van kindermishandeling? Daar begint het naar mijn mening mee.

Een lang gekoesterde wens van de SP is de kindcheck – collega's hebben daar al over gesproken – bij psychologen en psychiaters. Als ouders onder behandeling staan, is het handig om als psycholoog of psychiater te bedenken: is er een kind aanwezig en moet ik dat melden bij Veilig Thuis. Er zou een gesprek plaatsvinden met allemaal belangrijke partners. Voor de zomer zouden er afspraken zijn gemaakt. Ik vraag de Staatssecretaris: wat zijn die afspraken?

Er moet hulp komen voor kinderen die mishandeld zijn, ook ggz-hulp. De Staatssecretaris zegt echter in zijn brief niet hoe dat dan moet gaan. Gemeenten zullen nog drie jaar lang de dbc-systematiek behouden. Daarin zit juist het probleem. Het probleem met de dbc-problematiek is dat een kind vaak al een stickertje met een stoornis opgeplakt krijgt terwijl ggz-hulp moet worden ingezet voordat die gediagnosticeerd wordt. We willen eigenlijk niet dat we die stickertjes moeten plakken voordat ggz-hulp ingeschakeld kan worden. Nogmaals de vraag aan deze Staatssecretaris: hoe gaat u ervoor zorgen dat deze kinderen ook ggz-hulp kunnen krijgen?

De Federatie Opvang pleit nog steeds voor een landelijk dekkend netwerk van opvangplaatsen voor slachtoffers van huiselijk geweld. Dit is een heel lastige zaak. Ik heb in het vorige AO tegenover meerdere collega's al aangegeven dat bijvoorbeeld in de regio Brabant het budget is gehalveerd, waardoor de opvang onder druk komt te staan. Dit probleem is naar ik begrepen heb nog steeds niet opgelost. Kan de Staatssecretaris aangeven hoe de gesprekken verlopen en of een oplossing in zicht is?

De opvang die er is, moet natuurlijk goed zijn. Collega Volp doelde er net al even op: van mijn kant zijn vragen gesteld over de opvang in Heemskerk. De SP-fractie is daar gaan kijken. Er was sprake van intimidatie, slechte hygiëne, geen opvang voor kinderen. Ik kan een heel rijtje opnoemen. Als in de krant staat dat iemand liever teruggaat naar degene die haar slaat dan naar de opvang, dan pleit ik voor een Inspectieonderzoek. Dat is het minste wat we kunnen regelen. Ik merk aan de uitdrukking van de voorzitter dat ik over mijn spreektijd heen ben. Mijn excuses. Dit is dan het punt waarmee ik afsluit.

Mevrouw Van der Burg (VVD): Voorzitter. We hebben een evaluatie gekregen van de verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, die gehouden is onder artsen. Laat ik duidelijk zijn: ik ben teleurgesteld over de resultaten die geboekt zijn. Ik ben ook wel een beetje verbaasd over de positieve toon van de brief. Na twee en een halfjaar is 83% bekend met de wettelijke verplichting, terwijl de Staatssecretaris zelf schrijft dat we er al sinds 2010 mee bezig zijn. In dat verband is die uitkomst teleurstellend. Collega Kooiman heeft al gesproken over de kindcheck; die is maar bij een heel beperkt aantal artsen, namelijk 33%, bekend. Nog schokkender vind ik het dat huisartsen slechts in 32% van de gevallen waarin sprake is van acuut gevaar voor een kind, melding doen bij de politie of de Raad voor de Kinderbescherming. Ik vind die cijfers schokkend.

Ik heb de brief van de Taskforce Kindermishandeling en seksueel misbruik gezien. De Staatssecretaris komt half oktober met een reactie op die brief van de taskforce. Mij lijkt het onderwerp belangwekkend genoeg om even de tijd te nemen, maar dan moet er half oktober inderdaad een reactie komen op de consequenties van de evaluatie van die meldcode onder artsen en het advies van de taskforce. Ik krijg graag hierop een reactie en de toezegging dat dat inderdaad gaat gebeuren.

Ik kom te spreken over de vertrouwensartsen. Ik lees weer dat er een probleem is met de vertrouwensartsen. Wij hebben hierover uitgebreid gedebatteerd bij de Jeugdwet. In dat kader is toegezegd dat ze 24/7 beschikbaar moeten zijn. Ik heb dit vaker aangekaart in debatten. Ik vraag de Staatssecretaris hoe het zit. Dit kan niet waar zijn. Dit moet gewoon geregeld zijn. Dat was ook de toezegging bij de Jeugdwet.

De evaluatie van de verwijsindex risicojongeren is ook al een langlopend traject, zoals collega Kooiman aangaf. Er zijn twaalf groepen aangewezen, maar die zijn niet in alle regio's dezelfde. Er is een meldrecht in plaats van een meldplicht met als gevolg dat de een wel meldt maar de ander niet. Een deel weet niet wanneer hij moet melden. Verder ontbreekt er nog een aantal beroepsgroepen volgens de professionals die ermee werken, te weten de artsen, kinderartsen, ggz-instellingen, wijkteams en centra voor jeugd en gezin. Ik hoor graag van de Staatssecretaris of zij de aanbevelingen van de professionals overnemen. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat organisaties of professionals wel moeten melden, dat er uitbreiding is van de kring van meldingsbevoegdheden en vergroting van de meldingsbereidheid. Ik hoor graag de reactie want ik vind dat als je zoiets inricht, het ook wel moet werken. Het feit dat er wordt gezegd «we weten niet precies wat de meerwaarde is» is vrij teleurstellend.

Mevrouw Van der Burg (VVD): Het is altijd een kunst om andermans woorden te verdraaien. U vraagt hier stante pede uitsluitsel terwijl ik ruimte geef om er even goed naar te kijken. Ik heb niet gezegd dat u voor kindermishandeling bent; ik zou dat niet in mijn hoofd halen. Wilt u mijn woorden niet verdraaien?

Zoals bekend, heeft de VVD-fractie altijd heel goed gelet op wat in het verleden is gebeurd in jeugdzorginstellingen. Daarvoor is de commissie-Samson ingesteld. Wij hebben ervoor gepleit om net als bij de commissie-Deetman te kijken naar buitenproportioneel fysiek geweld. Daar is een onderzoek naar ingesteld onder leiding van de heer De Winter. Ik wil weten van de Staatssecretarissen hoe het daar inmiddels mee staat. In de stukken stond dat daarover een rapportage zou zijn. Die heb ik niet gezien. Ik wil graag een update hebben. Verder hoor ik graag hoe het zit met de termijn waarin mensen om een schadevergoeding kunnen vragen. Hoe lang wordt die termijn?

Voorzitter, tot zover mijn betoog.

Mevrouw Agema (PVV): Voorzitter. De lichting van 2006 zit over een paar weken negen jaar in de Tweede Kamer en al die tijd is het onderwerp kindermishandeling heel moeilijk gebleken. We hebben in dit huis zeer trieste debatten gevoerd, bijvoorbeeld over het onderzoek naar aanleiding van de dood van het meisjes van Nulde dat Rowena Rikkers heeft geheten en haar leven had doorgebracht in een hondenbench alvorens ze werd vermoord en in stukken gesneden. Of over kinderen die littekens van uitgedrukte peuken op hun peuterlichaampje hadden. Of over al die andere verschrikkingen die tot ons komen. Het maakt je boos en het geeft je een onmachtig gevoel.

De politiek bleek ook onmachtig. Uit verschillende van die onderzoeken bleek bijvoorbeeld dat instanties niet van elkaar wisten dat ze betrokken waren bij een gezin en dat dossiers slecht werden bijgehouden. Voormalig Minister Rouvoet kwam toen met de verwijsindex. Mevrouw Kooiman had het er al even over. Professionals zouden dan een vlaggetje plaatsen als zij een kind in het traject genomen hadden. Zo konden zij direct zien welke andere hulpverleners ook met het kind werkten. Dat is heel simpel en heel effectief. Een politieke meerderheid steunde hem. Maar wat kwam ervan terecht? De beroepsgroep regelde een meldrecht in plaats van een meldplicht en lang niet iedereen doet mee. Dat is misschien nog wel gevaarlijker dan eerst. De een plaatst wel een vlaggetje, maar de ander niet.

Zo liggen de beroepsgroepen wel vaker dwars, bijvoorbeeld bij de meldplicht als laatste stap in de meldcode. We pleiten daar al jaren voor af en aan gesteund door de VVD. Ook de Taskforce – ik blijf het veel te stoer taalgebruik vinden voor de uitkomsten die dit soort groepen bereiken – Kindermishandeling en seksueel misbruik pleit voor een meldplicht, maar ook nu liggen de beroepsgroepen weer dwars. Het is raar dat je leest dat 91% van de artsen belemmeringen voelt bij het toepassen van de meldcode, 91%! Ik snap op zichzelf wel dat zij belemmeringen voelen, maar ze zijn niet te rechtvaardigen. Op dit dossier blijft er altijd een graat dwarszitten die steeds weer benoemd moet worden en dat is dat de gewone ouder met de zweep krijgt, terwijl bij de mishandelende ouder de andere kant op wordt gekeken. De moeder met een dochter die van het klimmen in bomen houdt en dus van kop tot kont onder de blauwe plekken zit, krijgt rare vragen van de tandarts versus de moeder die regelmatig een half dood kind zonder een enkel blauw plekje bij het ziekenhuis brengt en een bloedtest weigert, want daar zou het kind maar van slag van raken en zo keer op keer met een poging tot moord wegkomt. Ik heb het dan over Munchhausen by proxy. Ik noem ook de vitamine D-terreur van het consultatiebureau waarbij ouders een aantekening krijgen versus de meisjes die zelfs hier in deze stad gewoon op de keukentafel in de houdgreep worden genomen en besneden worden, waarna er een kinderleven lang de andere kant op gekeken wordt door hulpverleners. Eén rechtszaak mensen, eentje maar en dat was het dan voor wat betreft de meisjesbesnijdenis.

Dit maakt onmachtig en dat wordt niet opgelost door een systeemwijziging. Het is ergerlijk als de overheveling van de jeugdhulp naar de gemeenten als panacee voor alle problemen wordt gepresenteerd. Dat is niet zo. Het wordt een leugenachtige toestand als die panacee gepaard gaat met een lukrake bezuiniging van bijna een half miljard euro. Los van de kosten van de systeemwijziging is dit al 15% van het oude budget. Er wordt gedaan alsof alles er beter op wordt.

Er leven in ons land heel veel kinderen in diepe ellende; kinderen die nooit uit hun penibele situatie gered worden. Ze zijn helemaal alleen. Als tiener lopen ze misschien weg en als het misgaat, staan wij erbij en kijken ernaar. We doen onderzoek en we doen alsof we wat doen met de uitkomsten daarvan. Dat is de politieke onmacht in optima forma.

Mevrouw Keijzer (CDA): Voorzitter. Op 22 september, dus twee dagen geleden, kregen wij het advies van de Taskforce Kindermishandeling. Dat bevatte twee onderdelen. Het eerste is al een aantal keren aan de orde geweest, namelijk het invoeren van een meldplicht. Het CDA is daar tegenstander van. Ik zal zo uitleggen waarom. Eerst hecht ik eraan om een duiding te geven van het advies van de taskforce dat tot ons is gekomen. Het begon met: we missen kinderen! Volgens mij delen wij die frustratie allemaal. Er zijn te veel kinderen van wie wij denken dat er sprake is van kindermishandeling – ik heb dan met name over de cijfers – die op een of andere manier niet binnenkomen bij het meldpunt Veilig Thuis. Is een meldplicht dan de oplossing? Volgens het CDA niet. Volgens mij lopen wij een gigantisch risico dat professionals helemaal stoppen met melden omdat daarmee bijvoorbeeld de vertrouwensrelatie die er ook moet zijn tussen het gezin en de professional, in de knel komt. Waarom melden de professionals niet? Omdat zij het niet zeker weten. Wat doe je mensen aan als je meldt dat er sprake is van kindermishandeling terwijl dat niet zo is?

Volgens het CDA kan ook het totaal tegenovergestelde gebeuren, namelijk dat iedereen maar meldt om ervan af te zijn. Als dat gebeurt, slibt het stelsel compleet dicht. Overigens blijkt uit ervaringen in andere landen dat een meldplicht tot heel veel onterechte meldingen leidt. In een situatie waarin er eigenlijk al te weinig geld is om alles adequaat op te pakken, is men straks heel erg veel tijd kwijt aan het nagaan van meldingen waarvan later blijkt dat dit niet terecht waren. Daarom is het CDA hier geen voorstander van.

Wat dan wel? De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) heeft ons wat ideeën aan de hand gedaan om ertoe te komen dat er meer gemeld wordt. Ik denk dat dit heel erg goed is. Ik hoop dat de Staatssecretaris daarop wil reageren. Bijna wekelijks hoor ik dat wij eigenlijk een systeem zouden moeten hebben dat ervoor zorgt dat alle meldingen van de degenen die zich zorgen maken over een kind bij elkaar komen. Dan denk ik elke keer: mijn hemel hoe is het mogelijk? Wij hebben een verwijsindex, een systeem dat daarvoor gebouwd is. Blijkbaar is dat systeem niet bekend en wordt het onvoldoende gebruikt. Voor de mensen die zich afvragen waar ik het nou in vredesnaam weer over heb: dat is een systeem waarin een professional die zich zorgen maakt over de ontwikkeling van een kind dat meldt. Als een andere professional eerder al een dergelijke melding heeft gedaan, komt er automatisch een link tot stand waarmee de professionals contact met elkaar kunnen opnemen. Waarom wordt daar niet meer gebruik van gemaakt?

Het tweede advies van de taskforce betreft de registratie van adviesaanvragen, ook van niet-professionals. Dat is een heel goed idee. Ik hoor graag van de Staatssecretaris wat hij daarvan vindt.

Mijn laatste onderwerp zal u niet verbazen, want er bijna geen AO over kindermishandeling geweest waarin ik het er niet over heb gehad. Ik ging hiernaartoe en eigenlijk werd ik van tevoren al boos. Ik heb het over de noodzaak van voldoende forensische artsen om een melding van kinderhandeling te onderzoeken. Daar moet je in gespecialiseerd zijn. Op een gegeven moment is door de politie besloten dat de FPKM (Forensische Polikliniek Kindermishandeling), de door ons allen zo gewaardeerde instantie in Utrecht, daar niet meer binnen mag. Wat is er in vredesnaam aan de hand? Ik heb er twee vragen over. Is dit een manier om de problemen, financieel of cultureel, bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie op te lossen, want het NFI (Nederlands Forensisch Instituut) mag deze zaken nu gaan doen? Wanneer krijgen wij antwoord op de vraag hoeveel forensische artsen in Nederland nodig zijn om te kunnen voldoen aan de adviesaanvragen of er sprake is van kindermishandeling? Dat laatste is van wereldbelang voor de ouder die eventueel onterecht wordt beschuldigd en voor de kinderen die nu door mazen van het systeem verdwijnen.

Staatssecretaris Van Rijn: Voorzitter. Ik dank de Kamer voor haar inbreng. Eerst ga ik kort in op de aanpak die wij hebben ontwikkeld en de stand van zaken. Ik geef een doorkijkje zodat duidelijk wordt waar wij staan. Vervolgens ga ik in op de specifieke vragen over de aanpak van kindermishandeling. Daarbij komen de meldcode en de wens tot registratie aan de orde. Daarna zal ik de resterende vragen beantwoorden.

Wij worden iedere keer weer opgeschrikt door geweldsdrama's. De Kamer heeft opgemerkt dat je daar boos van wordt en dat je je onmachtig voelt. Het snijdt je altijd door de ziel. Je weet dan altijd waarom je doet wat je doet. Bij dit soort geweldsdrama's denk je aan wat je had kunnen doen om ze te voorkomen, terwijl je ook beseft dat ze niet altijd te voorkomen zijn. Het is ongelooflijk moeilijk onderwerp. Wij moeten met elkaar een niet aflatende energie hebben om ervoor te zorgen dat dit soort drama's zo veel mogelijk worden voorkomen. Uit alle onderzoeken van de inspectie, uit alle meldingen achteraf en uit onderzoeken naar aanleiding van calamiteiten blijkt hoe belangrijk een gezamenlijke aanpak van Rijk, gemeenten, professionals en betrokkenen is. Het zit altijd op het tijdig bijeenbrengen van informatie en vervolgens op het tijdig kunnen ingrijpen. Tegelijkertijd moet je beseffen dat dit niet altijd zal lukken omdat er gezinssituaties zijn die je je niet kunt voorstellen, zo vreselijk en ingewikkeld als ze zijn.

Om die reden geven wij een vrij hoge prioriteit aan het beleid ten aanzien van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Daarbij komt een aantal elementen elke keer weer terug. Ik noem bewustwording in de vorm van publiciteitscampagnes, zoals «Een veilig thuis daar maak je je toch sterk voor?». Daarin doen wij een beroep op het slachtoffer en zijn omgeving om geweld niet te accepteren, maar te herkennen en te melden, en om hulp te zoeken. Daarmee proberen wij een norm te zetten en perspectief te bieden. Wij hebben de wet meldcode. Professionals in onderwijs, kinderopvang, maatschappelijk werk, zorg en jeugdzorg die dichtbij het slachtoffer staan, moeten een cultuur hebben van signaleren van geweld en dan weten hoe te handelen. Er zijn daarover vragen gesteld. Het is zeer van belang dat professionals dat al meekrijgen in hun opleiding. Daarom voer ik samen met het Ministerie van Onderwijs op opleidingen het plan van aanpak Geweld in afhankelijkheidsrelaties uit. Ik breng ook de quickscan naar het gebruik van de meldcode in herinnering. De meldcode is in 2013 ingevoerd. Alle beroepsgroepen moesten ermee aan de slag. We zijn bezig om te kijken of dit wel voldoende terugkomt in alle opleidingen. Wij bekijken ook hoe de meldcode in de praktijk werkt. Ik kom straks terug op de vragen die daarover zijn gesteld.

Ik wijs erop dat de Veilig Thuis-organisaties in alle regio's zijn gevormd. Zij zijn voor alle vormen van geweld in huiselijke kring. Er is ongelooflijk veel werk verzet om die organisaties tot stand te brengen. We zien dat het werkt. Al het werk is zeker nog niet gedaan, maar je ziet dat de Veilig Thuis-organisaties steeds meer worden gevonden als gevolg van de bewustwordingscampagnes en van het feit dat de politiemeldingen daar gestroomlijnd naartoe gaan. Doordat simpel de bekendheid van Veilig Thuis toeneemt, zie je dat het aantal meldingen stijgt. Dat roept uiteraard weer andere vragen op, maar dit is een eerste signaal dat deze organisaties er zijn en dat ze herkend worden.

De rol van gemeenten bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling is ook versterkt. Decentralisatie is geen panacee, maar biedt wel de kans om allerlei informatie bij elkaar te brengen onder één verantwoordelijkheid. Er is extra geld ter beschikking gesteld voor de kwaliteitsimpuls voor de aanpak van geweld in huiselijke kring. Van bewustwording tot en met de meldcode, quickscans, de rol van de gemeenten en de integrale aanpak is duidelijk dat de instrumenten er zijn. Nu gaat het er vooral om, om na te gaan of ze goed werken. Leveren ze resultaat op en waar lopen wij voor de komende periode tegenaan?

De Veilig Thuis-organisaties zijn volop in ontwikkeling. Samen met mijn collega van Veiligheid en Justitie en met de VNG voeren wij het ondersteuningsprogramma Veilig Thuis uit om de organisaties verder te ondersteunen. Naar verwachting zal ik aan het eind van het jaar de uitkomsten van de ronde die wij nu langs de organisaties maken, met de verantwoordelijke wethouders kunnen bespreken. Ik zal uiteraard de Kamer informeren over de resultaten van die ronde. Ik wil niet alleen dat de organisaties zijn gevormd, maar ik wil ook nagaan hoe zij werken, waar uniformering nodig is en of er voldoende vertrouwensartsen zijn. Ik wil simpelweg kijken hoe de organisaties in de praktijk werken. Waar zitten nog witte vlekken en welke verbeteringen moeten wij doorvoeren? Ik verwacht aan het eind van dit jaar de uitkomsten van de ronde ter beschikking te hebben.

Het aantal meldingen stijgt. Daar is een aantal mogelijke verklaringen voor, maar zeker weten wij dat nog niet. Dat zijn wij nog aan het bekijken. De publiekscampagne werkt in die zin dat de Veilig Thuis-organisaties beter gevonden worden. Het landelijke telefoonnummer is gratis. De Veilig Thuis-organisaties geven zelf aan dat de nieuwe naam beter werkt dan de vorige. De naam is beter herkenbaar en wellicht ook vertrouwder. Sinds 1 januari van dit jaar worden alle zorgmeldingen jeugd van de politie doorgestuurd naar de Veilig Thuis-organisaties. Voorheen kwamen die binnen bij Bureau Jeugdzorg.

Staatssecretaris Van Rijn: Ik gaf net aan dat dat wij bezig zijn met een ronde om na te gaan of Veilig Thuis goed werkt. Daarin zullen wij de toename van het aantal meldingen meenemen en ook de mogelijke oorzaken daarvan. Ik had al toegezegd dat ik dit in het onderzoek zal meenemen.

Samen met de gemeenten zijn wij het stelsel van opvang en hulp voor slachtoffers aan het versterken. Dit is gebundeld in de regioaanpak Veilig Thuis. In dit programma werken de VNG, de centrumgemeenten en de Federatie Opvang samen. De kwaliteit van de opvang is essentieel. Diverse leden van de Kamer hebben daarnaar gevraagd.

Staatssecretaris Van Rijn: Als er meer meldingen zijn dan is de werkdruk uiteraard verhoogd. Ik heb nog geen signalen dat daar extra risico's door ontstaan. Er zijn afspraken gemaakt dat acute zorg onmiddellijk geleverd moeten worden. Ik heb nog geen signalen dat daar problemen over ontstaan. Ik heb ook geen signalen dat er geen actie genomen kan worden doordat er wachtlijsten zijn.

Dan de aanpak samen met de gemeenten. Inderdaad is de kwaliteit daarbij zeer belangrijk. In de eerste plaats is er een wettelijke basis voor de kwaliteit. In de Wmo 2015 staat een basisnorm voor kwaliteit die zowel gemeenten als instellingen bindt. Het is nu aan colleges van B en W en aan gemeenteraden om die eisen te concretiseren. In dat kader werken de VNG en de Federatie Maatschappelijke Opvang en Vrouwenopvang samen aan het formuleren van een landelijke kwaliteitsstandaard voor vrouwenopvang, ook gericht op kinderen. Kinderen die met vrouwen meekomen, worden opgevangen op basis van een beproefde methodiek waarover afspraken zijn gemaakt. De Federatie Maatschappelijke Opvang en Vrouwenopvang en de VNG ontwikkelen die landelijke kwaliteitsstandaard dus samen.

Een tweede belangrijk onderwerp bij de opvang is het nieuwe verdeelmodel voor de decentralisatie-uitkering. Zoals bekend is daar altijd heel veel over te doen. Wij proberen dat zo gecontroleerd mogelijk te doen. Aan de ene kant is er grote overeenstemming over het feit dat we naar die objectieve verdeling moeten, een verdeling van de middelen op basis van de behoeften en de zorgzwaarte in de regio. Aan de andere kant is er grote consensus over het feit dat we dat behoedzaam moeten doen om ervoor te zorgen dat er door de noodzakelijke herverdeling van budgetten, nodig om tegemoet te komen aan de zorgzwaarte in de regio, geen ongelukken gebeuren. Ik heb met de wethouders van alle centrumgemeenten afgesproken dat het nieuwe model in de overgangsfase niet mag leiden tot onveilige situaties. De wethouders hebben bevestigd dat zij ervoor in zullen staan dat er bij acute dreiging altijd opvang is, ondanks het feit dat we in de transitiefase rondom de budgetten zitten.

Van belang is dat er goede afspraken worden gemaakt over de inkoop voor de opvang van specifieke groepen, zoals slachtoffers van loverboys en van eer gerelateerd geweld. De eerst tekenen zijn – ik zeg dat voorzichtig – dat de doorverwijzing goed loopt. Ik vind het, evenals de VNG en de betrokken organisaties zoals Fier Frieslan, Kompaan en De Bocht, belangrijk om in gesprek te blijven over de ontwikkeling van de zorgvraag en over de vraag of de capaciteit in structurele zin voldoende is. Dat doen ze nu en dat zullen ze ook blijven doen op mijn verzoek. Ik ben daar intensief bij betrokken en dat heb ik gemeld naar aanleiding van de Kamervragen van het lid Segers daarover.

Door onder anderen mevrouw Agema is gezegd dat de decentralisaties geen panacee zijn. Dat klopt natuurlijk. Die decentralisaties zijn niet de oplossing voor het probleem. Die bieden de mogelijkheid om geweld in huiselijke kring te integreren met beleid dat in het totale sociale domein wordt gevoerd, waarmee we een antwoord willen geven op de vraag of we kunnen proberen om in ieder geval de informatie die nodig is om tot goed beleid te komen, zodat we er misschien eerder bij zijn, veel beter op orde te krijgen. Ik noem sociale wijkteams die wat meer achter de voordeur kunnen kijken, die snel kunnen signaleren als er iets aan de hand is en daarmee erger kunnen voorkomen. Er moet een goede samenwerking zijn tussen de wijkteams, de Veilig Thuis-organisaties, de politie en het OM. Loopt dat allemaal op rolletjes? Vast niet. Ik heb al eerder gezegd dat decentralisatie niet de panacee is, maar het biedt wel de mogelijkheid om het zodanig te organiseren dat de kans groter wordt dat we er eerder bij zijn. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en ik willen daarom de komende tijd investeren in die praktische werking en een antwoord krijgen op de volgende vragen. Hoe verloopt de samenwerking? Wat gaat goed en wat gaat niet goed? Hoe zit het met de kwaliteit van Veilig Thuis? Hoe kunnen we zorgen dat de samenwerking wordt versterkt? We willen die werking in de komende periode heel nauw volgen en onder de loep nemen. Daarbij moeten jeugdzorg, maatschappelijk werk, de woningsector, inkomen- en schuldhulpsanering en politie allemaal samenwerken om ervoor te zorgen dat we er op tijd bij kunnen zijn.

Dan kom ik bij de aanpak van de kindermishandeling. Door velen zijn de discussies genoemd die gevoerd worden in de taskforce en met de Nationaal Rapporteur Mensenrechten over de vraag of er een meldplicht moet komen en hoe het zit met de registratie. Wat mij opvalt bij al die discussies is hoe principieel zij aan de ene kant gevoerd kunnen worden en hoe subtiel zij aan de andere kant zijn.

De huidige meldcode bestaat uit vijf stappen. De vijfde stap houdt het volgende in. Als de professional meent dat er geen effectieve hulp meer kan worden geboden of dat dit slechts gedeeltelijk mogelijk is, doet hij of zij een melding bij Veilig Thuis. Een professional heeft hiervoor geen toestemming van de cliënt nodig, want er is in dat geval meldrecht. Daarin schuilt naar mijn idee de essentie. Wij hebben de meldcode ingevoerd. Ik ben het eens met de leden van de Kamer die zeggen dat wij er eerst voor moeten zorgen dat die goed werkt, dat de opleidingen zijn doorgevoerd en dat die plaatsvinden. Dat moet op een heel goede manier gebeuren. Tegelijkertijd is er enige onrust in verband met de vraag hoe het komt dat er door de beroepsgroepen misschien nog zo weinig wordt gemeld. Dat punt is ook hier aan de orde geweest.

De taskforce heeft zich daarover gebogen en de vraag gesteld: moeten wij niet toch weer gaan nadenken over een meldplicht? Interessant in de stelling van de taskforce vind ik de mogelijkheid dat wij een beetje afkomen van de discussie of wij voor een meldcode of voor een meldplicht aan de voorkant moeten zijn. Ik denk dat iedereen het erover eens is dat wij de meldcode eerst heel goed moeten laten werken. Wij hebben hem net ingevoerd en wij moeten ervoor zorgen dat hij goed wordt geïmplementeerd. Wij moeten bekijken wat ervoor nodig is om dat voor elkaar te krijgen. Laten wij daarbij echter wel bekijken hoe wij kunnen bereiken dat een melding ook wordt gedaan als die noodzakelijk is, zoals in stap vijf staat. Ik weet niet of «meldplicht» daarvoor de goede term is, maar ik vind het signaal van de taskforce wel belangrijk: let erop dat stap vijf ook wordt gezet als daartoe aanleiding bestaat.

De Nationaal Rapporteur waarschuwt van haar kant dat wij daarmee wel een beetje moeten uitkijken; ik vertaal het maar even vrij. Als je dat doet, loop je namelijk het gevaar dat het in de plaats komt van de meldcode. Dan gelden de argumenten die mevrouw Keijzer heeft genoemd. Het kan zijn dat men te snel gaat melden, of juist alles gaat melden om ervan af te zijn. Dat moeten wij nu juist niet hebben. Wanneer ik dit zo lees, kom ik tot de volgende ambitie. Wij zijn het eens met de meldcode. Wij zijn het erover eens dat die veel beter moet worden gebruikt door alle beroepsgroepen. Wij zijn het er ook over eens dat de meldcode in de opleidingen verankerd moet zijn; daarop kom ik nog terug. Wij hebben echter zorgen over de vraag of er ook inderdaad gemeld wordt. Het moet dan toch mogelijk zijn om daarover goede afspraken te maken? Het gaat erom dat het systeem van de bestaande meldcode gaat werken zoals bedoeld, inclusief stap vijf: als je het gevoel hebt dat je onvoldoende hulpverlening kunt bieden of dat daarop onvoldoende zicht is, meld dan.

Staatssecretaris Van Rijn: Dit punt kwam naar voren in het overleg dat wij met de LHV hebben gevoerd. Dit moeten wij zeker meenemen in het overleg.

Voorzitter. Een tweede punt in dit verband betreft de registratie van de adviezen versus de meldingen. De kwestie is enigszins vergelijkbaar. Aan de ene kant zegt de taskforce hierover: wij willen die informatie eigenlijk hebben. Als er bijvoorbeeld een paar keer advies is gevraagd over hetzelfde gezin, zou je dat eigenlijk moeten weten. Als er niet wordt geregistreerd, weten wij dat niet en kunnen wij ook geen actie ondernemen. Aan de andere kant wijst de Nationaal Rapporteur ook hierbij, mijns inziens terecht, op de gevaren die eraan verbonden zijn. Als je de laagdrempeligheid wegneemt of de privacy doorbreekt doordat er geregistreerd wordt zonder dat mensen het weten, hebben wij meteen al een probleem. Dan werkt de registratie niet meer. Er loopt een pilot in Tilburg waarin op een andere manier naar de registratie wordt gekeken om erachter te komen of wij dat slimmer kunnen doen. Ik ben wel bereid om hierover na te denken. De Nationaal Rapporteur zegt namelijk ook heel terecht: wij moeten de signalen wel bij elkaar kunnen optellen. Om ze op te kunnen tellen moet je ze eerst ergens registreren. De Nationaal Rapporteur maakt dus de volgende afweging. Zorg ervoor, zegt zij, dat er voldoende kennis, kunde en capaciteit bij de Veilig Thuis-organisaties zit. Als iemand een advies aanvraagt waarbij men het gevoel krijgt dat het eigenlijk een melding zou moeten zijn, moet de afspraak zijn om die melding ook te doen. Hierop wil ik dus een vergelijkbaar traject zetten. Als er meerdere meldingen zijn, moet je kunnen zien hoe de situatie is. Dat punt onderken ik. Hiervoor loopt de pilot in Tilburg. In mijn rondje zou ik willen bekijken of wij ook ten aanzien van het registreren een nadere stap kunnen zetten om ervoor te zorgen dat wij voldoende informatie hebben om actie te nemen als dat nodig is. In de brief die ik hierover ergens in november wil schrijven, wil ik het punt van de registratie meenemen. Ik weet niet zeker of de resultaten van de pilot dan al bekend zijn. In tweede termijn kan ik daarover misschien meer zeggen.

Staatssecretaris Van Rijn: Ik ben zeer bereid om dat mee te nemen. Ik wijs wel op een bijkomend aspect. Als er een advies is en als dat wordt geregistreerd, zal er ook enig contact moeten zijn met degene die wordt geregistreerd, dus niet alleen met degene die advies vraagt maar ook met degene over wie advies wordt gevraagd. Dat is nu net het verschil tussen een adviesaanvraag en een melding. Bij een melding is er iets aan de hand en kun je echt registreren. Als je een advies wilt registreren, moet je in ieder geval over een privacyprobleem heen stappen. Dit punt wil ik ook graag meenemen in mijn rondje langs de Veilig Thuis-organisaties.

Voorzitter. Ik kom op een aantal specifieke punten. Mevrouw Bergkamp heeft gevraagd wat ik van het actieplan van de huisartsen vind. Mevrouw Van der Burg heeft dat eveneens gevraagd maar heeft daarbij meteen een kleine opvatting naar voren gebracht, als ik me niet vergis. Zij was daar iets minder tevreden over. Dat huisartsen verbeteringen willen doorvoeren, blijkt uit de samenwerking met Augeo die zij hebben afgesproken. Daarbij zijn afspraken gemaakt over de invoering van de kindcheck, de communicatie, de scholing en over de gespreksvoering als belangrijk aandachtspunt daarbij. Ook het punt waarover wij zo-even spraken, het contact tussen huisarts en vertrouwensarts, is daarbij aan de orde geweest. Samen met de inspectie volg ik de uitvoering van de afgesproken acties. Wij hebben elk kwartaal overleg met de artsenorganisaties, waarin ik me vooral wil richten op de resultaten. Worden de resultaten nu echt bereikt? Het moet immers wel zo zijn dat er meer actie wordt ondernomen om hulp te organiseren voor kind en gezin als dat nodig is. Het moet dus niet alleen bij mooie plannen blijven; daarmee ben ik het eens. Het gaat ook om resultaten. Ik heb goede hoop in dit opzicht. Ik heb hierover met de LHV gesproken. Er is een grote motivatie om dit punt echt verder te brengen. Ik ben het mevrouw Van der Burg eens dat het niet bij mooie plannen moet blijven, maar dat er ook actie moet worden ondernomen, inclusief de kindcheck.

Staatssecretaris Van Rijn: Nu word ik even voorzichtig. Op die manier introduceert u op een andere manier de verplichte melding. Dat punt wil ik aan de orde stellen na ommekomst van de quickscan die wij bij beroepsgroepen doen. Ik heb al beloofd dat ik daarover nadere informatie aan de Kamer zal sturen.

Ik kom bij de beantwoording van een aantal specifieke vragen. Mevrouw Bergkamp vroeg of wij zicht hebben op kinderen op wie artsen geen zicht hebben. Al je de vraag zo formuleert is het natuurlijk moeilijk om daar antwoord te geven. Hebben wij zicht op kinderen op wie wij geen zicht hebben? Ik kan er wel een paar dingen over zeggen. Gelukkig kijken in veel gevallen meerdere professionals naar een kind. Als een huisarts op dat kind geen zicht heeft, wil dat niet zeggen dat een andere arts er ook geen zicht op heeft. Mevrouw Bergkamp heeft in die zin gelijk dat het laatste onderzoek naar dit type prevalentie van ongeveer vijf jaar geleden dateert. Ik vind het een goed idee om te bezien of wij dit onderzoek kunnen herhalen om de gegevens aan te scherpen. Ik wil dat dan koppelen aan het prevalentie-onderzoek kindermishandeling. Ik hoop dat wij dit onderzoek nog dit jaar kunnen starten.

Mevrouw Bergkamp en mevrouw Keijzer hebben gevraagd naar de stand van zaken bij de inzet van forensisch-medische expertise. Uit de cijfers blijkt dat de beschikbare expertise bijna is verdubbeld. Dat blijkt uit de monitorgegevens van de Forensische Polikliniek Kindermishandeling en uit de cijfers van het Landelijk Expertisecentrum Kindermishandeling. De gegevens zijn besproken in de landelijke werkgroep. Daar is geconcludeerd dat er een gewenste toename is van de forensisch-medische expertise. Die ontwikkeling wordt de komende jaren bijgehouden en geduid. Het is de bedoeling dat de gegevens van de vertrouwensartsen en forensisch artsen van de GGD ook daarbij worden betrokken. Ik ben optimistisch over die ontwikkeling, zeker gelet op de afspraken die wij op dat punt eerder hebben gemaakt.

Mevrouw Bergkamp heeft specifiek gevraagd of gemeenten worden betrokken bij het bestrijden van ouderenmishandeling. Het antwoord op die vraag is ja.

Mevrouw Bergkamp en mevrouw Van der Burg hebben naar de vertrouwensartsen gevraagd. Er is geen misverstand over dat de expertise van een vertrouwensarts altijd aanwezig moet zijn, ook in het kader van Veilig Thuis. Samen met de VNG hebben wij geconstateerd dat in de praktijk de beschikbaarheid van vertrouwensartsen in de Veilig Thuis-organisaties op verschillende wijze wordt georganiseerd. Soms is de arts op afroep beschikbaar, soms zijn er buiten kantooruren andere afspraken en soms worden er bovenregionaal afspraken gemaakt. Dat zullen wij ook horen tijdens de ronde die wij langs de Veilig Thuis-organisaties maken. De komende tijd zal er nader overleg plaatsvinden met de VNG en de vertrouwensartsen om te kijken hoe de taakinvulling bij Veilig Thuis op een goede manier georganiseerd kan worden. Zoals gezegd, dit maakt onderdeel uit van de ronde die wij maken. De Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg doen onderzoek bij de Veilig Thuis-organisaties, met name naar de beschikbaarheid van vertrouwensartsen. Daar krijgen wij dus nader inzicht in. Dit onderzoek zal in februari 2016 afgerond zijn.

Volgens mij heb ik de meeste vragen beantwoord. Ik heb alleen nog niet gereageerd op de opmerkingen over de verwijsindex risicojongeren. Er zijn aanbevelingen gedaan op grond waarvan ook ik de conclusie trek dat die niet werkt zoals wij destijds met elkaar hebben afgesproken. Er moet een betere aansluiting komen van de regionale verwijsindexen op de landelijke verwijsindex en er is discussie over het juridisch kader. Kortom, wij moeten eens heel goed kijken of het gaat om technische vraagstukken bij het verwerken van gegevens of dat de verwijsindex risicojongeren onvoldoende wordt gebruikt door de beroepsgroepen. In het laatste geval zouden wij daar in de ronde langs de beroepsgroepen aandacht aan moeten besteden. De evaluatie is voor mij aanleiding om eens heel goed na te gaan waar het aan ligt dat die index onvoldoende wordt gebruikt. Is het een cultuurvraagstuk, een technisch vraagstuk of is de index onvoldoende bekend? Uit de evaluatie wordt dit onvoldoende duidelijk. Samen met de VNG wil ik bekijken hoe wij de werking van de verwijsindex kunnen bevorderen. Dit gebeurt in samenhang met de ronde die wij langs de Veilig Thuis-organisaties maken om dubbelingen te voorkomen.

Mevrouw Volp (PvdA): Ik sluit me aan bij de zorgen die mevrouw Kooiman heeft geuit. Laten wij er in ieder geval voor zorgen dat ook de Kamer informatie krijgt over het onafhankelijk onderzoek. De Staatssecretaris moet als systeemverantwoordelijke in de gaten houden dat er daadwerkelijk iets gebeurt.

Ik heb ook gevraagd of de vrouwenopvang nog wel toereikend is voor de nieuwe doelgroepen. Dat stukje mis ik nog in de beantwoording van de Staatssecretaris.

Staatssecretaris Van Rijn: Ik verwacht de uitkomsten van dat onafhankelijk onderzoek in november van dit jaar. Ik ben zeer bereid om de Kamer daarover te informeren.

De vraag of de verandering van de doelgroep gevolgen heeft voor de vrouwenopvang is terecht. Ik ga ervan uit dat dit wordt meegenomen in de landelijke kwaliteitsstandaard die door de VNG en de Federatie Opvang zelf wordt ontwikkeld. Voor de zekerheid zal ik dit nog met beide partijen bespreken.

Staatssecretaris Dijkhoff: Voorzitter. Met het oog op de tijd zal ik de inleiding achterwege laten. Ik begin met de vragen over huiselijk geweld in relatie tot de politie, een zeer moeilijk thema. Het varieert van mensen die de politie inschakelen bij een huiselijke ruzie, terwijl een week later bij de follow-up van de politie blijkt dat men elkaar weer gevonden heeft en weer gearmd over straat loopt, tot gevallen waarin er wel signalen zijn maar het toch tot een dodelijke afloop is gekomen. Achteraf, wanneer het al te laat is, moet de politie dan constateren dat zij er anders mee om had moeten gaan. De politie is er zelf ook mee bezig om te zorgen dat het beter gaat, ook naar aanleiding van de recente incidenten. Dat is een zaak van constante training maar het besef is er wel.

Achteraf, als het mis is gegaan, kun je terugredenerend precies zien op welk signaal er anders gereageerd had moeten worden. De politie heeft te maken met 95.000 meldingen van huiselijk geweld per jaar. Dat zijn 260 meldingen per dag. Het is heel moeilijk om tevoren in te schatten waar je nu precies mee te maken hebt. Mensen zijn ook niet altijd eenduidig in hun signalen. Dat is echter geen excuus voor die gevallen waarin er niet is ingegrepen. Dat is het nooit. Het is wel van belang om in het oog te houden dat het een zeer moeilijke materie is. Het is van groot belang dat de politie zich ervan bewust is dat het beter kan en ook beter moet. Vorig jaar waren er 37 dodelijke slachtoffers van huiselijk geweld. Recentelijk hebben wij een aantal gevallen gezien die ons diep raken. De politie heeft daarvan gezegd: het minste wat je kunt doen, is daar lering uit trekken. Zij heeft het zeer zeker serieus opgepakt.

Daarmee kom ik op de vraag van mevrouw Volp waarom niet iedereen altijd wordt gehoord. Wat doet de politie dan? De politie is niet alleen de plek waar mensen naartoe gaan als zij al zeker weten dat er strafrechtelijke route gevolgd moet worden, maar het is ook vaak de eerste plek om naartoe te gaan om de zaak bespreekbaar te maken. Daarna moet gekeken worden wat de belangrijkste vervolgstap is. Is het strafrecht dan de effectiefste interventie of wordt de hulpverlening ingeschakeld? In het laatste geval wordt de andere persoon tegen wie de beschuldiging is geuit, niet meteen gehoord. Dat is een kanttekening bij de cijfers die niet alles zeggen, maar wel veel. De politie vindt zelf ook dat het beter moet. Op dit moment probeert men beter inzicht te krijgen in de aard en omvang van de problematiek rond verdachten of mensen tegen wie een beschuldiging is geuit. Men wil weten waarom een verdachte in voorkomende gevallen niet wordt gehoord. Op deze manier wordt gewerkt aan sturingsindicatoren en deskundigheidsbevordering bij iedereen. Uiteindelijk heb je niet genoeg aan een paar mensen die er heel veel van weten, want het moet bij iedereen in het politieapparaat op het netvlies staan. Dat onderzoek wordt nu gedaan. Het is geen onderzoek om te kijken hoe groot het probleem is. De insteek is om met de resultaten het probleem te verkleinen. De resultaten zullen wij met de Kamer delen als zij beschikbaar zijn.

Staatssecretaris Dijkhoff: In de gebruikelijke GIA (Geweld In Afhankelijkheidsrelaties)-rapportages zullen we aangeven als daar meer informatie over is. Daarin rapporteren wij ook over het andere onderzoek waar ik zojuist naar verwees.

Mevrouw Van der Burg vroeg hoe het staat met de commissie-De Winter en de termijnen voor het indienen van verzoeken om schadevergoeding. De commissie-De Winter zit nog in de fase van het vooronderzoek. Wij kunnen bedenken dat zoiets moet gebeuren, maar dan is het verstandig dat wetenschappers nagaan of het realistisch is om zo'n onderzoek te doen en, zo ja, op welke manier. Er is nog geen sprake van een echt onderzoek naar schadevergoedingen en het indienen van verzoeken daartoe. Het vooronderzoek dient op 1 mei 2016 afgerond te zijn. Dan moeten wij beslissen of er een vervolgonderzoek komt. De intentie is wel dat dat er komt, maar er kunnen praktische problemen zijn waardoor er iets moet veranderen in de opzet.

De regeling op grond van de commissie-Samson loopt tot 31 december van dit jaar. Momenteel ben ik in overleg met de collega van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en met Jeugdzorg Nederland om te kijken of het wenselijk en haalbaar is om die regeling te verlengen. De slachtofferorganisaties hebben daar behoefte aan. In november kan ik uitsluitsel geven over de vraag of het wenselijk en haalbaar is om die regeling te verlengen.

Staatssecretaris Dijkhoff: Ja, voor de zestiende moet dat lukken.

In aanvulling op hetgeen collega Van Rijn al heeft gezegd, heb ik ook nog enkele mededelingen over de forensisch-medische expertise. Vanochtend is daar al het nodige over gewisseld. Ik zal onderbouwen waarom de keus is gemaakt om het NFI ook op dit terrein als prefered partner te beschouwen. Het is begonnen met de behoefte van OM en politie aan één aanspreekpunt te hebben waar zij dit soort zaken kunnen melden. Daarbij was er ook nog de wens dat de instelling 24/7 open is en functioneert. Het NFI is niet overgegaan tot het aannemen van een arts – alsof die de eerste was – maar er heeft een uitbreiding van de formatie plaatsgevonden. De expertise van het NFI is van een hoog niveau. Dat wil niet zeggen dat de expertise ergens anders niet van hoog niveau kan zijn. Wij willen de expertise van het NFI sowieso 24/7 beschikbaar hebben.

Er is gesproken over piekbelasting. Het NFI heeft ook een triagefunctie om zaken die minder acuut en complex zijn door andere partijen te laten uitvoeren zoals de FPKM. Door onze bril gezien hebben wij geen indicatie dat dit besluit meteen zal leiden tot groot problemen bij die organisatie. Het is natuurlijk ook niet zo dat het niets betekent, maar wij hebben begrepen dat de meeste opdrachten aan de PFKM niet uit de strafrechtelijk hoek komen.

Hiermee heb ik alle vragen die aan mij gesteld zijn beantwoord.

Mevrouw Bergkamp (D66): Voorzitter. Ik dank de Staatssecretaris voor zijn reactie. De meldcode en de meldplicht vind ik niet getuigen van zorgvuldig overheidsbeleid. Er zijn veel debatten over gevoerd. Er is met veel partijen over overlegd en er is een wetsbehandeling geweest. Nu, twee jaar na de implementatie gaan wij aan de meldcode sleutelen. Ik ben het eens met mevrouw Van der Burg dat er meer moet gebeuren. Het is duidelijk dat het is lastig is om dit soort afwegingen te maken. Wij moeten oppassen dat wij in Den Haag in de reflex schieten van een soort maakbaarheidsdenken: als wij het maar verplicht stellen, dan gebeurt het wel. Ik maak mij grote zorgen over de negatieve effecten van een meldplicht. Het geheel getuigt niet van zorgvuldigheid. Als wij daartoe besluiten, ben ik bang dat uiteindelijk het kind daarvan de dupe is. Hoe wil de Staatssecretaris daar eigenlijk naar kijken? Hij gaf aan dat er naar stap vijf gekeken wordt. De vijfde stap van de meldcode van de KNMG bestaat uit 5A, hulp, en 5B, melden. Is dat de code waar de Staatssecretaris naar kijkt? Wat gaat hij daarmee doen? Hoe wordt het veld daarbij betrokken?

De Staatssecretaris heeft terecht aangegeven dat Veilig Thuis heel hard werkt en dat het knap is dat men in staat is geweest om overal nieuwe organisaties op te zetten. Wij krijgen een rapportage. Ik vind het heel goed dat de Staatssecretaris een rondje gaat maken door het hele land. Ik hoop dat hij in ieder geval de signalen van wachtlijsten en werkdruk in zijn rapportage meeneemt.

Ik dank de Staatssecretaris voor zijn toezegging over wat ik de medisch vogelvrije groep heb genoemd ofwel de kinderen die onder de radar verdwijnen. Het is goed dat dit jaar het onderzoek wordt gestart.

Wanneer gaat de Staatssecretaris het onderzoek naar ouderenmishandeling doen? Wanneer is dat onderzoek gereed?

Mevrouw Volp (PvdA): Voorzitter. Laat ik dan in tegenstelling tot mevrouw Bergkamp zeggen dat ik de manier waarop de Staatssecretaris hiermee omgaat zeer zorgvuldig vind. Dit is een dossier waarbij zorgvuldigheid van het grootste belang is, maar wij mogen ook niet achteroverleunen nadat wij de meldcode hebben geïmplementeerd en constateren dat die code niet werkt. Wij zien allemaal dat daarmee geworsteld wordt. Die worsteling is duidelijk uit de discussie naar voren gekomen. De Staatssecretaris maakt een zorgvuldige afweging tussen niet te snel overgaan op een nieuw systeem en maximaal uitventen van wat er nog nodig is om het systeem te laten werken. Op dat punt verschil ik van mening met mevrouw Bergkamp.

Ik ben blij dat de Staatssecretaris langsgaat bij het veld, bij Veilig Thuis. Het is zaak daarbij de aandachtspunten aan de orde komen die hier vandaag besproken zijn. Zorg ervoor dat mensen weten wie er werken. Zet vertrouwensartsen en aandachtsfunctionarissen in.

Ik zie ook risico's voor de vrouwenopvang als gevolg van de decentralisaties met nieuwe verdeelmodellen. Dan praten wij vooral over het schuiven met geld. Het gaat echter ook om bewustwording, bijvoorbeeld bij wijkteams. Als er sprake is van geweld in een afhankelijkheidsrelatie is een vijfgesprekkenmodel niet voldoende. Daar zit wat mij betreft een grotere zorg. Wij moeten voorkomen dat de problematiek gedownsized wordt, terwijl eigenlijk toegang tot acute opvang vereist is. In de Veiligheidsagenda kwam naar voren dat je, wanneer er echt sprake is van verstoorde verhoudingen binnen een gezin, er niet komt met gesprekken. Graag daar aandacht voor.

Tegen de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie zeg ik dat ik begrijp dat het niet altijd eenvoudig is voor de politie om voor goede triage te zorgen. Ik ben blij dat de politie probeert om daar zo goed mogelijk in te handelen. Het blijft een punt van continue aandacht. Terugkoppeling blijft nodig, zeker na zeer ernstige incidenten. Graag de aandacht van de Staatssecretaris en de Minister hiervoor.

Mevrouw Kooiman (SP): Voorzitter. We spreken al tijden over de verwijsindex en over de meldcode. Als ik de discussie van vandaag beluister, dan hoor ik dat er zorgen zijn. Er wordt geëvalueerd en daarna komen wij er vast nog een keer over te spreken. Het is goed dat die zorgen serieus worden genomen. Er moeten onderzoeken of quickscans komen om te kijken hoe het er nu voorstaat. Wij komen er zeker nog op terug.

Ik kom terug op de zorg voor kinderen in de ggz. Dat betreft met name de kinderen die nog geen stickertje hebben dat zij een stoornis hebben, maar bijvoorbeeld wel misbruikt zijn. Om te voorkomen dat die kinderen een stoornis ontwikkelen, is er hulp van de ggz nodig. Ik heb op dit punt een motie ingediend die ik vervolgens heb aangehouden. Omdat ik nog steeds geen duidelijk antwoord van de Staatssecretaris heb, vraag ik hem nogmaals of hij bereid is om ook ggz-hulp voor deze kinderen in te zetten, ook al is er geen diagnose.

Ik heb goed naar de Staatssecretaris geluisterd toen hij het had over vrouwenopvang. Er komt een verdeelmodel. De wethouders zijn in overleg. Bij acute dreiging moet er opvang beschikbaar zijn. De wethouders hebben op dit punt heel grote zorgen. De Staatssecretaris kent die vast ook. Ik vroeg mij af wat hij met deze zorg gaat doen. Er zijn namelijk ook financiële knelpunten.

Ik hoor nog steeds dat het onderzoek naar de situatie in Heemskerk niet echt onafhankelijk is. Dat zal moeten blijken. Ik wacht de uitkomsten met belangstelling af. Ik hoop dat de Staatssecretaris wil doorgeven dat het belangrijk is om met alle klokkenluidsters te spreken.

Ik dank de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie voor de toezegging om te kijken naar de pilots die nu worden gehouden. De meeste moorden in Nederland worden nog steeds gepleegd bij huiselijk geweld. Wij moeten er echt alles aan doen, ook bij de politie, om zo goed mogelijk op meldingen te reageren.

Mevrouw Van der Burg (VVD): Voorzitter. Ik dank de bewindspersonen voor de beantwoording en de toezeggingen. Ik zeg met nadruk dat ik het goed en zorgvuldig vind dat de Staatssecretaris even de tijd neemt om na te denken en een aantal dingen uit te zoeken naar aanleiding van het advies van de Taskforce Kindermishandeling. Ik vind het onzorgvuldig als een advies van een taskforce direct van tafel wordt geveegd. Het advies verdient het om daar goed naar te kijken en dat met elkaar op een goede manier te wegen of je nu voor of tegen een meldplicht of meldcode bent. Ik wil hier gezegd hebben dat ik het goed vind dat de Staatssecretaris daar de tijd voor neemt. Wij hebben afgesproken dat wij hierover begin november in gesprek gaan.

Ik zal een aantal dingen die ik vandaag gehoord heb nog wegen. Dit betreft ook de brede aanpak. Ik kom daar op terug. Dat geldt ook voor de verwijsindex risicojongeren. Daar speelt hetzelfde probleem. Men heeft de vrijheid om wel of niet te melden. Wij hebben al jaren het probleem dat men niet van elkaar weet wie er wel en wie er niet meldt. Daar moeten wij ook met elkaar over nadenken. Ik wil collega Bergkamp vragen om ons die tijd te geven in plaats van nu snel een advies weg te gooien. Het lijkt mij ook zorgvuldig om met de taskforce te spreken. Wat mij betreft gaan wij dat in de procedurevergadering regelen.

Mevrouw Agema (PVV): Voorzitter. Ik wilde toch nog wat zeggen en wat vragen over de meldplicht. Ik wilde zeggen dat wij destijds niet zomaar tot het oordeel zijn gekomen om voor een meldplicht te pleiten als vijfde stap in het stappenplan. Dat is vooral omdat het stappenplan al heel ver gaat. Het is niet de bedoeling dat er zomaar een melding komt naar aanleiding van een «niet-pluisgevoel». Er is al een onderzoek gedaan, er is al een advies van het AMK gekomen en er zijn al gesprekken gevoerd met betrokkenen en professionals. Er is dus al heel veel gebeurd voordat je in stap 5 komt. Ik ben daar op een gegeven moment in blijven hangen omdat het onderscheid tussen 5A en 5B, melden of monitoren, het criterium is of de mishandeling gestopt is.

Ik heb daar ongelooflijk veel moeite mee. Ik heb daar eigenlijk ook nog wel een heel concrete vraag over aan de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Stel dat een vader zijn zoon van de trap gooit, het kind twee enkels breekt maar de mishandeling daarna stopt – er gebeurt niets meer en hij stopt met slaan – dan is er toch een misdrijf door de vingers gezien, als dat niet leidt tot een melding. Kindermishandeling gaat in wezen over misdrijven. Ik kan er eigenlijk niet zo goed mee leven als wij nu zeggen: ja, maar als die misdrijven stoppen, dan hoeft er niet gemeld te worden. Ik hoor graag van de Staatssecretaris hoe hij hier nu eigenlijk naar kijkt.

Staatssecretaris Van Rijn: Voorzitter. In de richting van mevrouw Bergkamp wil ik ook van mijn kant toch nog een keer benadrukken dat een zeer zorgvuldige handelwijze geboden is. De ontwikkeling van de meldcode, de vormgeving daarvan in opleidingen en de uitvoering ervan door beroepsgroepen, moet absoluut prioriteit hebben. In mijn reactie op de adviezen die we hebben gekregen van zowel de taskforce als de Nationaal Rapporteur, wil ik eigenlijk proberen om een niet-Haagse reactie te geven. Er worden adviezen gegeven die te maken hebben met de wijze waarop een en ander werkt in de praktijk, in een misschien wel heel vroeg stadium. Ik wil daar heel zorgvuldig naar kijken. Ik wil er aan de ene kant voor zorgen dat er goed wordt omgegaan met de beroepsgroepen en de meldcode, zodat die werkt zoals wordt beoogd. Als dan zou blijken dat een onderdeel niet goed werkt, moet worden bekeken wat daaraan kan worden gedaan. Ik heb daarover nog geen eindoordeel. Ik heb dat er ook bij gezegd. Wij werken met dezelfde meldcode, 5A en 5B. 5B is op zich zonneklaar. Als we met zijn allen twijfels hebben over de vraag of 5B nog wel voldoende werkt, namelijk melden als het aan de orde is, moeten we daar wat aan doen. Dat is eigenlijk simpelweg mijn aanpak.

Ik ben bereid om ten aanzien van het rondje Veilig Thuis, waarvoor ik de complimenten deel met mevrouw Bergkamp, ook naar wachtlijsten en werkdruk te kijken. Ik wil dat bij dezen nog een keertje bevestigen.

De voorbereidingen voor het onderzoek van de ouderenmishandeling zijn gestart. Ik heb eerder gemeld dat het nogal wat voeten in de aarde heeft om te onderzoeken hoe je het moet onderzoeken. Ik heb daar nog geen definitieve opleverdatum voor, maar ik wil wel toezeggen dat ik in de volgende voortgangsrapportage GIA, die waarschijnlijk in december verschijnt, de stand van zaken meld. Ik wil dat bij dezen graag toezeggen.

Staatssecretaris Van Rijn: Mevrouw Volp gaf mij een aantal aandachtspunten mee bij dat rondje Veilig Thuis; de werking van de vertrouwensartsen en de aandachtsfunctionarissen. Ik doe dat graag. Ik ben het met haar eens dat het bij het functioneren van de wijkteams ongelooflijk belangrijk is dat als er ergens een acute situatie is, die niet moeten worden opgelost met allerlei gesprekken maar er moet worden doorverwezen. Ik ben dat zeer met haar eens. Overigens zijn wij met de VNG bezig om te kijken hoe de wijkteams functioneren. Dit punt zal daarin zeker aandacht moeten krijgen.

Mevrouw Kooiman stelde een vraag over de ggz. Ik dacht dat we in de voortgangsrapportage van juni hieraan aandacht hadden besteed. Ook als er geen diagnose van een ggz-stoornis is, dan moeten gemeenten kinderen met een hulp of zorgvraag passende hulp bieden. Die blijven dus niet verstoken van zorg. Om de ggz-professional in een nog eerder stadium te kunnen betrekken bij de beoordeling van zo'n situatie hebben gemeenten de consultatie-dbc gemaakt, juist om ervoor te zorgen dat in dat geval een behandeling of een zorgaanbod kan plaatsvinden. Gemeenten hebben de plicht om een passende voorziening aan te bieden, een consultatie-dbc, ook als er nog geen sprake is van een stoornis. Dat is de lijn waar we tot nu op dat punt voor hebben gekozen.

Staatssecretaris Van Rijn: Dat zullen we vast doen. Er spelen twee dingen. Met de sector, en op verzoek van de sector is destijds afgesproken dat we nog een tijdje met dbc's werken. Daaruit kwam het probleem naar voren: pas op, als dat voor de behandeling is, dan kun je in gevallen waarin nog geen sprake is van stoornissen, niet behandelen. Toen is bedacht: laten we een consultatie-dbc maken zodat geconstateerd kan worden of ook zonder stoornis een behandeling mogelijk is. Volgens mij is het goed om dat in de eerstvolgende rapportage nog eens uit te schrijven.

Ik ben bereid om dat onafhankelijk onderzoek ten aanzien van Heemskerk nog naar de Kamer te sturen. Ik zal meegeven aan de onderzoekster hoe er gesprekken plaatsvinden met degenen die een aantal signalen hebben afgegeven.

Ik dank ook mevrouw Van der Burg voor haar oordeel dat we op een heel zorgvuldige manier proberen om te gaan met de discussie over de meldcode en de registratie. Dat waren volgens mij de vragen die aan mij gesteld zijn.

De voorzitter: Ja, wij zullen die doorgeleiden naar het ministerie. Dat gebeurt via de procedurevergadering, zoals we dat gewend zijn.

Mevrouw Bergkamp heeft een VAO aangevraagd. We zullen dat aanmelden bij de Griffie met mevrouw Bergkamp als eerste spreker.

Wij zijn aan het einde gekomen van dit algemeen overleg. Ik dank de bewindspersonen voor hun aanwezigheid en inbreng. Uiteraard dank ik ook de ambtelijke ondersteuning en de Kamerleden voor hun inbreng. Ik dank de mensen die het debat op de publieke tribune danwel op een andere manier hebben gevolgd voor hun belangstelling.