Nr. 336 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Veiligheid en Justitie en de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben op 16 oktober 2014 vervolgoverleg gevoerd met Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie en Staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over:

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 19 december 2013 over toezeggingen coffeeshopbeleid (Kamerstuk 24 077, nr. 314);

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 17 februari 2014 over Manifest Joint Regulation (Kamerstuk 24 077, nr. 315);

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 21 maart 2014 over de toezeggingen tijdens het algemeen overleg Coffeeshopbeleid en de aanbieding van het rapport Internationaal recht en cannabis (Kamerstuk 24 077, nr. 316);

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 4 september 2014 met een beleidsreactie op het rapport Coffeeshops, toeristen en lokale markt (Kamerstuk 24 077, nr. 320);

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 4 september 2014 over toezeggingen ter zake het algemeen overleg Coffeeshopbeleid over de aanpak van hennepteelt (Kamerstuk 24 077, nr. 321);

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 4 september 2014 met een reactie op het standpunt van de PvdA-fractie in de Eerste Kamer inzake softdrugsbeleid (Kamerstuk 24 077, nr. 319);

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 5 september 2014 met een afschrift van de brief aan de Eerste Kamer over problematiek rond de productie van hennep;

• – de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie d.d. 15 oktober 2014 over de gevolgen van het nieuwe drugsbeleid in België in Nederlandse grensregio's (Kamerstuk 24 077, nr. 333).

Van dit overleg brengt de commissie bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Jadnanansing

Griffier: Van Doorn

Mevrouw Berndsen-Jansen (D66): Voorzitter. Voordat ik begin, deel ik mee dat ik mede namens GroenLinks het woord mag voeren.

Ik begin met een baanbrekende uitspraak die de rechtbank in Groningen vandaag gedaan heeft, waarbij twee wiettelers niet worden gestraft. Dat is absoluut baanbrekend. De argumenten hiervoor zijn dat ze veilig en verantwoord hebben geteeld en dat het gedogen van verkoop ook impliceert dat er teelt moet plaatsvinden. Ze hebben zich keurig aan alle voorwaarden gehouden. Ze hebben belasting en elektriciteit betaald en ze hebben, zoals ik al zei, veilig en verantwoord geteeld. Het is misschien wel strafbaar, maar er wordt geen straf opgelegd. Mijn vraag aan de Minister is natuurlijk wat dit betekent voor zijn eigen beleid.

Mevrouw Berndsen-Jansen (D66): Ik denk dat de Minister de hulp van de heer Van der Steur niet nodig heeft als ik op de vingers getikt moet worden.

De steun voor het ineffectieve softdrugsbeleid van het kabinet brokkelt af. Zelfs de Eerste Kamerfractie van de PvdA en VVD-burgemeesters vinden dat het softdrugsbeleid van het kabinet op de schop moet. «Reguleren, reguleren, reguleren», roept ineens burgemeester Hoes van Maastricht. Ook PvdA-senator Ter Horst is tot een nieuw inzicht gekomen. Als Minister was zij tegen experimenten met de achterdeur, maar als senator roept zij het kabinet op een regio aan te wijzen waar een proef kan plaatsvinden met gereguleerde en gecertificeerde hennepteelt. Misschien doelt zij op het plan van burgemeester Depla van Heerlen of van wethouder Everhardt van Utrecht. Hoe dan ook, ik vraag de Minister om hieraan een voorbeeld te nemen. Voortschrijdend inzicht is geen zwakte maar een sterkte.

D66 roept het kabinet al jaren op om wietteelt te reguleren. We proberen het vandaag nog maar eens. Is het kabinet bereid om in samenwerking met burgemeesters lokale experimenten met gereguleerde teelt van cannabis toe te laten? Zo niet, is het kabinet bereid om ten minste één experiment met gereguleerde en gecertificeerde hennepteelt toe te staan? Als de Minister hier niet toe bereid is, zal D66 een motie indienen. Ik ga ervan uit dat de Partij van de Arbeid deze keer wel voor zo'n motie zal stemmen. Mevrouw Rebel heeft ook gezegd dat ze haar wel wil meeondertekenen, omdat deze naadloos aansluit bij de aangekondigde motie van de Partij van de Arbeid in de Eerste Kamer.

Het excuus van de internationale verdragen kan niet meer worden gebruikt. Uit een hoorzitting met experts over het rapport Internationaal recht en cannabis blijkt dat er voldoende ruimte is om wiet te reguleren. Wat ontbreekt, is de wil van deze Minister. Niet alleen de VN-drugsverdragen en de Europese drugsregelgeving zijn van belang voor de vraag of er internationaal ruimte bestaat voor het reguleren en zelfs legaliseren van cannabis. Ook de internationale mensenrechtenverdragen zijn van belang. Uit een onderzoek vanuit dat perspectief, zoals het recht op gezondheid, zou geconcludeerd kunnen worden dat gereguleerde wietteelt mogelijk is. Is de Minister bereid om aanvullend onderzoek te laten doen vanuit dit perspectief, in overleg met de Tweede Kamer?

Het beleid van het kabinet moet bijgesteld worden. Het beslotenclubcriterium is al afgeschaft, nu nog het ingezetenencriterium. Gemeenten vinden het een nutteloze maatregel. Ze willen deze niet handhaven. Neem bijvoorbeeld de brief van burgemeester Van Gijzel van Eindhoven waarin hij de Minister vraagt om het criterium af te schaffen. Ook D66 heeft dit eerder gevraagd en kreeg een nee. Als de Minister het ingezetenencriterium niet afschaft, is hij dan ten minste bereid om de gemeenten zelf te laten beslissen of ze het criterium willen toepassen? Het is duidelijk dat het beleid van dit kabinet geen problemen oplost. Sterker nog, de problemen zijn erger geworden.

Het WODC-rapport Coffeeshops, toeristen en lokale markt, waarin de invoering van de beslotenclub- en het ingezetenencriterium wordt geëvalueerd, is heel kritisch en ongunstig voor het kabinet. Ik noem een paar conclusies. Allereerst is de illegale cannabisverkoop groter. Gebruikers, en dan voornamelijk jongeren, gaan minder naar gecontroleerde verkooppunten en kopen vaker via drugsdealers. Ten tweede verschuift de illegale drugshandel van de binnenstad naar volkswijken.

De heer Van Nispen (SP): Voorzitter. De hoorzitting ter voorbereiding van deze tweede termijn heeft een verpletterend eenduidige conclusie opgeleverd. Wetenschappers, burgemeesters en juristen maakten gehakt van het standpunt van de regering. Volgens hen hebben we op dit moment een onverstandig en niet-eenduidig beleid en moeten er stappen gezet worden in de richting van regulering van de teelt van cannabis en de bevoorrading van coffeeshops. De SP is dat met hen eens. Ik zeg het de burgemeester van Heerlen na: je hoeft geen voor- of tegenstander van cannabis te zijn om in te zien dat het huidige beleid vreselijk veel problemen oplevert. Er is dringend behoefte aan een verstandig beleid. Het is dus onbegrijpelijk dat vooral de Minister van Veiligheid en Justitie er zo geharnast in zit. Wegkijken van maatschappelijke problemen: ik kan dit niet anders dan «struisvogelpolitiek» noemen.

De hoorzitting ging specifiek over het juridische argument waar de Minister tegenwoordig gebruik van maakt, namelijk dat internationale verdragen geen enkele ruimte bieden om stappen te zetten in de richting van regulering. Hier passen enkele opmerkingen. In de eerste plaats is dat nog maar zeer de vraag. Uitbreiding van het gedoogbeleid zou wel degelijk mogelijk zijn. Het toestaan van cannabis social clubs is dat ook.

Ten tweede. Als je die oerconservatieve lezing van de oude verdragen als uitgangspunt neemt, kan het inderdaad niet, maar dan zou de Minister consequent moeten zijn. Dan zou het huidige gedoogbeleid, dat we al jaren in Nederland hebben, ook niet mogen. Dat hoor ik de Minister niet zeggen. Dat kan dus gek genoeg wel?

Ten derde. De breed gedeelde opvatting onder juristen is dat verdragen zogenaamd levend recht zijn. Voortschrijdend inzicht bestaat, zeker als je hoort hoe cannabis ooit door de VN verboden is verklaard. In 1924 kwam de Egyptische delegatie vanuit het niets met dit voorstel. Het stond niet op de agenda, er was geen onderbouwing, maar men ging akkoord. Voor het wijzigen van dit soort verdragen gelden heel zware procedures.

Ten vierde. Portugal, de Verenigde Staten, Uruguay en Spanje zijn staten die wel verstandige stappen zetten in hun softdrugsbeleid, zonder dat dit tot sancties leidt, althans ik heb de blauwhelmen van de VN de VS nog niet zien binnentreden. Dat is misschien nog wel het beste bewijs dat het standpunt van de Minister niet langer houdbaar is. Waar een politieke wil is, kan een weg gevonden worden. Zeg dus niet dat het niet kan. De Minister wil het gewoon niet. Dat is heel wat anders.

Deze VVD-Minister wil het al jaren niet, maar de PvdA is natuurlijk evengoed verantwoordelijk. De PvdA-Staatssecretaris van Volksgezondheid is vandaag, nu we het hebben over het coffeeshopbeleid, terecht aanwezig. Nog steeds heeft mijn fractie haar hoop op hem gevestigd. Het regeerakkoord heeft een werkelijk onnavolgbare passage opgeleverd. Als we bekijken wat er in het beleid is veranderd, is de trieste conclusie dat de PvdA op dit punt helemaal niets heeft bereikt. We zitten nog steeds met het verstandige VVD-beleid van Minister Opstelten. De Staatssecretaris die verantwoordelijk is voor de volksgezondheid, kan toch niet werkelijk blij zijn met de huidige situatie? We willen of kunnen blijkbaar niet weten wat de samenstelling van het verkochte spul is en hoe het geteeld wordt. Ik vind dat echt onbegrijpelijk.

Het enige wat de PvdA voor elkaar heeft gekregen, is dat de gemeenten hun plannen en experimenten voor gereguleerde teelt naar de Minister mochten sturen. Op het ministerie verdwenen die plannen echter regelrecht de prullenbak in. De burgemeesters en wethouders uit Heerlen, Utrecht, Eindhoven en al die andere steden worden regelrecht in de steek gelaten door dit kabinet.

Gelukkig is de Eerste Kamerfractie van de PvdA nu ook duidelijk: er moet een proef komen met gereguleerde wietteelt. Ik daag de Tweede Kamerfractie van de PvdA uit om niet alleen dit standpunt te herhalen, maar om ook te eisen dat het beleid verandert.

De heer Van Nispen (SP): Het spijt mij erg, maar het interesseert mij echt helemaal niet of zij haar boekje te buiten is gegaan. De heer Oskam kan toch niet ontkennen dat we in een politieke situatie zitten waarin bepaalde meerderheden in de Eerste Kamer wel degelijk relevant zijn? Op ieder beleidsterrein speelt het tegenwoordig een rol, zo ook op dit terrein. Het lijkt me heel raar om dat te ontkennen.

We zitten hier dus met twee bewindspersonen die allebei voor hun eigen terrein een heel goede reden hebben om stappen te zetten in de richting van regulering van de teelt en de bevoorrading van coffeeshops. De Minister van Veiligheid en Justitie omdat hij op dit moment met zijn beleid de boeven in de kaart speelt. De Staatssecretaris van Volksgezondheid omdat de cannabisgebruiker op dit moment afhankelijk is van de illegale teelt, waarbij er minder controle en voorlichting mogelijk is over de kwaliteit en het gebruik.

De SP wil een herbezinning. Ik citeer nogmaals de burgemeester van Heerlen: toon politieke moed. Kies voor een ander beleid. Dat is echt hard nodig. Sta ten minste experimenten toe. Waar zijn deze bewindspersonen bang voor? Dat zo'n experiment een succes wordt?

Mevrouw Helder (PVV): Voorzitter. De eerste termijn van dit algemeen overleg was op 19 februari van dit jaar. Op 18 juni jongstleden heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld dat het ingezetenencriterium gehanteerd mag worden. Volgens de Afdeling bestuursrechtspraak is dit criterium een geschikt middel om drugstoerisme te voorkomen. Het is een proportionele maatregel voor de bestrijding van drugstoerisme. Dat legitieme doel kan niet met andere, minder ingrijpende maatregelen worden bereikt, aldus de Afdeling bestuursrechtspraak.

De Minister heeft in de eerste termijn meegedeeld dat het ingezetenencriterium in ruim 90% van de «coffeeshopgemeenten» onderdeel is van het beleid of daar op korte termijn deel van zal uitmaken. Kan de Minister de huidige stand van zaken aangeven? Gaat de Minister met een verwijzing naar deze uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State ervoor zorgen dat de resterende gemeenten het ingezetenencriterium in hun gemeentelijke beleid opnemen en handhaven? Laat ik even in herinnering brengen dat burgemeester Van Aartsen aan de gemeenteraad heeft geschreven dat hij «niet extra gaat controleren om straathandel te voorkomen.» Dat moet toch niet kunnen, zeker niet in de stad van vrede en veiligheid? Daar is de Minister het natuurlijk vierkant mee eens. Als het anders is, hoor ik dat graag.

In de media verschenen op 15 en 16 juli van dit jaar berichten over het bezoek van de Minister aan de provincie Noord-Brabant. Daar heeft de Minister gesproken met tien burgemeesters bij wie het water tot aan de lippen komt. Zij werden – of worden, dat weet ik niet – bedreigd vanuit het criminele drugsmilieu. Volgens de burgemeesters van Heusden, Tilburg en Breda vermengen de boven- en de onderwereld zich steeds sterker en heeft de lokale politie daar lang niet altijd zicht op. Derhalve hebben deze burgemeesters de Minister dringend verzocht om meer recherche- en onderzoekscapaciteit, om drugsbendes beter aan te kunnen pakken. De Minister heeft echter laten weten dat Noord-Brabant de drugsproblemen zelf zal moeten oplossen. Naar de mening van de PVV is dit onterecht. Daarom vraag ik de Minister hoe hij alsnog aan het dringende verzoek van de burgemeesters gehoor gaat geven. De Minister heeft namelijk ook gezegd: kom je aan een burgemeester, dan kom je aan mij. Deze problemen en gevaren zijn te ernstig om alleen op het lokale bordje te leggen. Het is ook een mooie kans voor de Minister om zijn paradepaardje, de Nationale Politie, te laten zien. Aanpakken dus die handel, letterlijk en figuurlijk.

Op 13 augustus jongstleden verscheen in de media een bericht met de titel «Harddrugs Maastricht: dertig aanhoudingen». Wat de PVV stoorde aan dat artikel, is het volgende: «Waarschijnlijk is dit het topje van de ijsberg, aangezien de resultaten zijn afgeleid van het Twitteraccount van het DOEN-team.» Voor de mensen die meekijken en meeluisteren, DOEN staat voor: Drugs Overlast Effe Niet. Volgens een woordvoerder van de politie wordt het sociale medium op onregelmatige basis gevuld met informatie vanuit het team. Ook worden lang niet alle harddrugsvangsten via Twitter gemeld. Een feitelijk overzicht van de resultaten van het DOEN-team heeft de politie niet voorhanden: «Daarom kunnen wij ook niet zeggen of dit meer of minder is dan voorgaande jaren.» Daarmee doelt de politie op het aantal aanhoudingen. Wat gaat de Minister hieraan doen? Het is een belangrijk onderwerp. Het gaat nota bene om harddrugs en alleen op basis van betrouwbare cijfers kunnen conclusies worden getrokken. Graag hoor ik een toezegging van de Minister dat hij contact opneemt met de politie aldaar en ervoor zorgt dat er zo spoedig mogelijk nauwkeurig geregistreerd gaat worden.

Dan vraag ik nog aandacht voor een onderwerp dat de politiebond ACP heeft aangekaart. Politiemensen die drugslaboratoria en -afval opsporen en ontmantelen, doen dat nog steeds onder onveilige omstandigheden, ondanks de toezeggingen die de Minister op dat punt in het verleden heeft gedaan. Dat is onacceptabel en de PVV hoort dan ook graag van de Minister dat dit probleem naar behoren is opgelost.

Ik heb de Minister in de eerste termijn gevraagd naar het Nationaal Netwerk Drugsexpertise (NND). Het antwoord van de Minister vond ik toen niet afdoende, want volgens mij refereerde de Minister aan het Landelijk Expertisecentrum in Driebergen, waar het NND zou zijn ondergebracht. Het NND zit echter in Zoetermeer, in afwachting van een definitieve positionering binnen de Nationale Politie. Kan de Minister de actuele stand van zaken aangeven? Raadpleging van de website levert op dat er geen website meer is. Dat vond ik heel vreemd. Het NND doet namelijk belangrijk werk, dat ook nog goed past binnen het drugsbeleid dat de Minister voorstaat. Ik hoor dus graag zijn reactie hierop.

Tot slot. In de eerste termijn heb ik verwezen naar een advies van de commissie-Van de Donk in het rapport Geen deuren, maar daden. Het betreft het instellen van een drugsautoriteit ten behoeve van onder andere de handhaving van het drugsbeleid. Ik hoor graag van de Minister een bevestiging dat die drugsautoriteit er gaat komen, want het past binnen het voornemen en het beleid van de Minister om hard op te treden tegen de drugsproblematiek. Mocht de Minister daar toch anders over denken, dan overweegt mijn fractie een motie op dit punt.

De heer Oskam (CDA): Voorzitter. Het is bepaald geen geheim dat er voor de CDA-fractie een tandje bij gezet mag worden in het huidige coffeeshopbeleid. Ik wil de Minister vandaag vooral meegeven dat hij zich niet laat gijzelen door de ideeën van de Partij van de Arbeid en D66 om het allemaal maar vrij te geven of om ermee te experimenteren.

Wat ons betreft moet de Minister helemaal af van iedere vorm van gedogen. Weg met alle coffeeshops, en anders: handhaven. Ik zeg dit niet alleen omdat dit in de eerste termijn door mevrouw Van Toorenburg is gezegd en omdat dit in ons verkiezingsprogramma staat, maar ook omdat we het rapport Coffeeshops, toeristen en lokale markt hebben gelezen. Hieraan is al gerefereerd.

Het coffeeshopbeleid van deze regering biedt geen oplossing voor deze problemen. Het blijft een punt van zorg. In 2012 werden twee nieuwe criteria of gedoogconstructies bedacht: het beslotenclubcriterium en het ingezetenencriterium. Van het beslotenclubcriterium zijn we af. Het ingezetenencriterium is, zoals mevrouw Helder net heeft gezegd, een bron van zorg. Veel burgemeesters komen er niet mee uit. Ze klagen erover en vragen zich af wat ze ermee moeten doen. Het blijft dus een probleem. Het vervelende is dat de overlast is teruggekeerd. Omwonenden ervaren minder last van het dealen op straat, maar, zo schrijft het rapport, de overlast van de coffeeshops neemt weer toe. Eigenlijk is er per saldo niet zo veel bereikt.

Mevrouw Berndsen-Jansen (D66): Dit is eigenlijk wel een mooi moment. De heer Oskam heeft het over overlast. Het CDA pleit ervoor om alle coffeeshops te sluiten. Wat zal dit volgens de heer Oskam betekenen voor de overlast? Dan krijgen we dus alle drugshandel op straat.

Dan heb ik nog een tweede vraag. Als de heer Oskam zo bezorgd is over de volksgezondheid, wil het CDA dan ook alle cafés sluiten? We weten toch dat alcohol een uitermate harde drug is? Alcohol heeft een veel grotere verslavingskans dan cannabis.

De heer Oskam (CDA): Ook dit is weer naar de bekende weg vragen. In het buitenland is het gewoon verboden en wordt er strikt gehandhaafd. Daarom komen ze naar Nederland. Dat is het probleem. Ik kom er straks nog even op terug in mijn pleidooi over de situatie in België. Daar gaat de nieuwe regering de touwtjes flink aantrekken. Daartoe spoor ik de Minister ook aan. Criminaliteit blijft bestaan als je die niet aanpakt. Linksom of rechtsom moet de politie optreden. Als zij dat niet doet, komen we in de problemen.

Ik heb al gezegd dat we regelmatig noodkreten krijgen van burgemeesters. De burgemeester van Eindhoven heeft een brief gestuurd. Ik zal er verder niet op ingaan, omdat mevrouw Helder daar al vragen over heeft gesteld. Ik sluit me daar graag bij aan. De Kamer vraagt veel aandacht voor dit punt. Het houdt de gemoederen bezig. We hebben er veel vragen over gesteld. De Minister heeft gezegd dat als er extra moet worden gehandhaafd, er extra politiecapaciteit moet worden vrijgemaakt, met name voor de bestrijding van drugscriminaliteit in het zuiden. Dat is in de zomer gebeurd. Waar komt die extra capaciteit vandaan? Gaat dit niet ten koste van bijvoorbeeld de politiecapaciteit in Alkmaar, Leeuwarden of waar dan ook in Nederland? Hoe wordt dit opgelost binnen de Nationale Politie?

In de Eerste Kamer heeft de Minister gezegd dat het coffeeshopbeleid op dit moment beheersbaar is, maar dat we er nog niet zijn. De burgemeesters hebben het over overlast en vinden het lastig om te handhaven. Daarom vraag ik de Minister waar we op termijn naartoe gaan. Wat is de langetermijnvisie van de Minister? Het is duidelijk dat er nu wordt geprobeerd om het ingezetenencriterium te handhaven. Ik hoop in ieder geval dat de Minister dit straks zegt. Waar moeten we naartoe? Het CDA is er heel duidelijk over. Wat ons betreft kunnen ze allemaal gesloten worden. Als dit niet gebeurt, moeten we strikt handhaven. Waar staat deze Minister voor?

Wat ons betreft mag de Minister consistent zijn in de lijn die hij tot nu toe volgt, waarin hij experimenten en verzoeken tot regulering van wietteelt afwijst. We hebben kennisgenomen van het beleid van sommige Eerste Kamerfracties. Ik stoor mij daar vreselijk aan. Het is namelijk niet de taak van de Eerste Kamer. Het is ook niet voor niets dat nu de vraag wordt gesteld of de Eerste Kamer haar werk wel goed doet. De Eerste Kamer moet wetten controleren en moet zich verder verre houden van de politieke lijn.

De heer Oskam (CDA): Ik ga in op de Belgische lijn. Het Belgische kabinet is vorige week aangetreden en wil het gebruik en het bezit van softdrugs hard aanpakken. Hoe kijkt de Minister daartegen aan? Kan dit een aanzuigende werking hebben in Nederland? Als de Belgische politie flink gaat handhaven, lopen we het risico dat de markt in de grensstreken aantrekt. Hoe ziet de Minister dit?

Er is eerder toegezegd dat er een actieprogramma zou komen met de Duitse, Franse, Luxemburgse en Belgische collega's om georganiseerde drugscriminaliteit te bestrijden. Wat is de stand van zaken daarvan?

De heer Van der Steur heeft gezegd dat we ons niet met individuele strafzaken moeten bemoeien. Dat wil ik ook niet. Er is echter een strafzaak geweest waarbij is gesproken over de vraag hoe de politie omgaat met het ontmantelen van hennepkwekerijen. Het gaat vaak mis omdat de informatie voorafgaande aan het ingrijpen door de politie niet op de juiste manier tot stand komt. Dat betekent dat mensen de dans ontspringen. Hoe gaat de Minister er met de politie voor zorgen dat dit soort zaken beter wordt aangepakt?

Verder spoor ik de Minister aan om het kwakkelende coffeeshopbeleid nieuw leven in te blazen, met een visie te komen, consequent te handhaven en de afspraken gestand te doen die we met elkaar hebben gemaakt.

Mevrouw Rebel (PvdA): Voorzitter. Het is enige tijd geleden, bijna acht maanden. In aanloop naar dit AO heb ik nagedacht over de vraag wat we nu gaan doen. Volgens mij zijn we sinds de vorige keer dat we bij elkaar waren niet veel verder gekomen. Ik heb uiteraard ook gezien dat er vandaag een uitspraak is gedaan. Er zijn ook andere uitspraken geweest. Hieruit kunnen we concluderen dat het huidige beleid ingewikkeld is. Ik probeer hierin wat verbindend te zijn. Het beleid is zowel voor de rechterlijke macht als voor de gemeenten en voor ons in de politiek ingewikkeld. Het is goed dat we er nu weer over praten, maar ik verwacht niet dat we eruit komen. Ik verwacht ook niet dat de discussie zal leiden tot een verandering van de standpunten. Ik hoop wel dat dit een keer gaat gebeuren. Ik word hier namelijk een beetje moedeloos van.

Ik word met name moedeloos van de bijna dagelijkse berichten dat er weer een hennepplantage in een wijk is gevonden en dat er gevaarlijke situaties zijn. De burgemeester van Heerlen heeft een heel verstandige aanpak gepresenteerd, waarbij hij terecht heeft opgemerkt dat de kwetsbaarste groepen in onze samenleving ook het kwetsbaarst zijn om te worden misbruikt door drugsbendes. Laat ik vooropstellen dat we delen dat we die drugsbendes, die zich verschuilen en misbruik maken van mensen, willen aanpakken. Dat wil mijn partij absoluut. We verschillen echter van mening over de manier waarop. Ik kan niet anders dan constateren dat we in de afgelopen acht maanden een heleboel berichten hebben gezien die duidelijk maken dat het met dit huidige beleid echt niet goed gaat.

Ik zal niet ingaan op de uitspraak van vandaag, maar er zijn meerdere uitspraken geweest. Misschien kan ik het wat algemener zeggen. Hoe ziet de Minister de uitspraken van de afgelopen tijd? Hoe moeten we het gedoogbeleid zien in het kader van de uitspraken die nu voorliggen? Geeft de Minister zich daar rekenschap van?

Ik ben niet voor het promoten van het gebruik van cannabis. We hebben echter een andere houding tegenover cannabis dan tegenover alcohol. Als we consequent willen zijn, moeten we beide kanten op gaan. Sluit coffeeshops, maar sluit dan ook de cafés. Als je dat niet doet, is het prima, maar zorg er dan voor dat mensen er veilig toegang toe hebben, dat we weten wie het gebruikt en waar het vandaan komt. Dat is niks nieuws.

Ik zie dat burgemeesters veel zorgen hebben over de veiligheid van hun bewoners. Bij ons staan gezondheid, veiligheid en het voorkomen van overlast voorop. Hoe ziet de Minister dat gelet op alle berichtgeving in de media?

Verder mis ik iets in deze hele discussie. Ik heb daar recentelijk vragen over gesteld en ik heb daar gisteren antwoorden op gekregen. We hebben het nu over fysieke coffeeshops. Er is echter sprake van een verschuiving naar onlineverkoop en daar hebben we helemaal geen zicht op. Dat zijn geen onlinecoffeeshops die zich keurig aan de spelregels houden, die bijvoorbeeld niet verkopen aan jongeren, een strikte scheiding aanhouden tussen soft- en harddrugs en zich houden aan de criteria. Hoe moet ik deze verschuiving zien? We kunnen de fysieke coffeeshops wel sluiten, maar dan zullen mensen hun heil elders zoeken. Verschuiven we hiermee niet het probleem en maken we het niet veel groter? Welke capaciteit kan de Minister inzetten om ervoor te zorgen dat deze onlinemarkt voldoende aangepakt wordt en dat dit niet leidt tot een verschuiving van soft- naar harddrugs? Ik krijg graag een reactie daarop.

Ik heb al eerder aangegeven dat er wereldwijd een verschuiving lijkt te zijn in deze discussie. Ik denk dat Nederland zich niet als klein geïsoleerd land mag gedragen. Ook het beleid in België zal consequenties hebben. Ik vraag me, net als collega Pechtold van D66, af hoe de Minister dit ziet. Wat betekent dit voor de grensgebieden? Wat zijn de consequenties voor het drugstoerisme? Wat betekent dit voor het ingezetenencriterium? Ik krijg ook graag een reactie hierop. In aansluiting op de vraag van collega Oskam vraag ik de Minister hoe we dit in Europa gaan aanpakken. Heeft de Minister daar een visie op?

De heer Van der Staaij (SGP): Voorzitter. Het is alweer enige tijd geleden dat wij de eerste termijn hebben gehad. Ik vroeg me af waarom het zo lang duurde tot de tweede termijn. Ik denk echter dat de Kamer en het kabinet nog even wilden wachten op het nieuwe Belgische beleid over drugs, coffeeshops en dergelijke. Inmiddels kennen we dit. Dat krijg je als er wat jonge gezichten bij komen die niet meer de romantiek van de jaren zestig kennen en gewoon nuchter bekijken wat er speelt en wat er nodig is. Vernieuwende en verfrissende inzichten hebben geleid tot een korte en heldere tekst in het Belgische regeerakkoord: «Het bezit van drugs is verboden. Het gebruik van drugs in de publieke ruimte kan niet het voorwerp uitmaken van een gedoogbeleid.»

Mevrouw Rebel wilde het net ook wat minder ingewikkeld maken. Dat heb ik tenminste onthouden van haar bijdrage. Is dit niet een heel mooie vorm om het wat minder ingewikkeld te maken? Het zijn heldere teksten. Het gaat om strakke handhaving. Ik vraag de Minister van Justitie en de Staatssecretaris van Volksgezondheid of het kabinet daar ook voor voelt.

Dan kom ik op drie vragen die voor mij nog zijn overgebleven uit de eerste termijn. Ik begin met het ingezetenencriterium. We lezen dat een flink aantal gemeenten dat criterium handhaaft, maar hebben niet alle gemeenten de plicht om het ingezetenencriterium te handhaven? Meer dan 90% klinkt goed, maar zijn die 10% gemeenten die het niet doen, wellicht de gemeenten met de meeste coffeeshops? Hoe zit dat? Ik krijg graag helderheid daarover.

Ten tweede lees ik in de rapporten die op de agenda staan dat in 10% van de coffeeshopgemeenten nog geen instantie is aangewezen voor de handhaving. Wil de Minister erop aandringen dat dit gebeurt? Men heeft dus nog niet eens bepaald wie met de handhaving belast is. Dat is wel heel basaal.

Mijn derde punt betreft de Bibob-toets. Die is ook van belang om een en ander te onderscheiden van andere vormen van criminaliteit. De Wet Bibob wordt in nog lang niet alle coffeeshopgemeenten toegepast. Wil de Minister bevorderen dat dit zal plaatsvinden?

De heer Van Nispen (SP): Ik ken ook mensen die tegen het gebruik van alcohol zijn, maar gelukkig zijn die mensen nog wel zo verstandig om niet te pleiten voor een verbod op alcohol. Dat zou namelijk kunnen leiden tot veel doden. Kijk maar naar de tijd van de drooglegging in de Verenigde Staten.

De heer Van der Steur zegt dat legalisering niet tot een veiliger gebruik leidt. Dat is raar, want bij veel producten die we in de supermarkt kunnen kopen, is er ook een etiketteringsplicht. We willen weten hoe het tot stand is gekomen. Kan de heer Van de Steur daarop reageren?

De heer Van der Steur stelt dat legalisering onvermijdelijk zal leiden tot meer gebruik. Uit welk wetenschappelijk onderzoek blijkt dit? Op dit punt moet ik zelfs de Minister gelijk geven. Dat is al heel wat. Hij erkende namelijk in antwoord op Kamervragen dat nergens uit blijkt dat legalisering zal leiden tot meer gebruik.

De heer Van der Steur (VVD): Ik kan het kort houden. Ik ben zeer benieuwd naar het antwoord op de vraag die door een van mijn voorgangers is gesteld, namelijk hoe de Minister de uitspraken ziet die gedaan zijn. Dan heb ik het niet over de uitspraken waar nog hoger beroep tegen openstaat. Ik heb het over de uitspraken waarin de grootschalige illegale henneptelers zware straffen krijgen. Het Openbaar Ministerie treedt keihard tegen deze mensen op en probeert op deze manier de internationaal georganiseerde criminaliteit een halt toe te roepen. Is de Minister van mening dat het Openbaar Ministerie en politie en justitie op dit moment genoeg doen om die keiharde grootschalige illegale hennepteelt, die grote internationaal georganiseerde criminaliteit, zo veel mogelijk in te dammen? Kan de Minister iets zeggen over de mate waarin het de laatste maanden gelukt is om de criminele winsten van deze mensen af te nemen? We weten namelijk allemaal, dankzij het rapport van Europol, dat deze organisaties zich niet alleen beperken tot het op biologische basis – zoals ik mevrouw Berndsen net hoorde zeggen – produceren van cannabis, maar dat zij ook actief zijn in de mensenhandel, in de handel in harddrugs en in de wapenhandel. Dat is voor de VVD in ieder geval reden om de Minister te blijven ondersteunen in zijn keiharde beleid tegen deze criminele organisaties.

Wat ons betreft is het gedoogbeleid niet ideaal en optimaal, maar het is wel toegestaan. Het is ook in overeenstemming met de verdragen. Dat is naar onze mening niet het geval met de voorstellen van onder andere D66 en de voorstellen in het verkiezingsprogramma van de PvdA. Ik begrijp echter dat zij het huidige gedoogbeleid op een aantal punten niet ideaal vinden. Daar is de achterdeur een onderdeel van. Ik begrijp dat ze op zoek zijn naar andere idealen en alternatieven. Om die reden hebben we dat ook samen met de PvdA aan de Minister gevraagd. België, dat aan ons grenst, zet nu echter een keihard beleid in omdat het ervan overtuigd is dat je een halt moet toeroepen aan de productie en het gebruik van cannabis. Dan kunnen we in Nederland, aan de andere kant van die grens, niet ineens praten over regulering. Dan halen we de drugstoeristen terug naar Nederland, terwijl we die juist door het ingezetenencriterium grotendeels hebben weggejaagd. Wat dat betreft blijft de VVD dus standvastig in haar standpunt: we zijn niet voor en niet tegen wiet, maar voor het gedoogbeleid en de aanpak van keiharde criminaliteit.

Minister Opstelten: Voorzitter. Ik dank de geachte afgevaardigden voor de vragen in de tweede termijn. De heer Van der Staaij heeft gevraagd wat er in de tussentijd gebeurd is. Ons beleid gaat door. Ik kan ook wel zeggen waarvoor we staan. We staan voor twee dingen: de bestrijding van de grote georganiseerde criminaliteit en het terugbrengen van overlast. De Staatssecretaris zal zo natuurlijk over het volksgezondheidsaspect spreken.

We hebben heel goed contact met de burgemeesters. Daar is weleens een misverstand over. Ik heb hen ontvangen en heb met hen gesproken. We hebben de brief gestuurd. We verschillen eigenlijk met een aantal burgemeesters maar over één punt van mening, namelijk de regulering van de teelt aan de achterkant van de coffeeshops. Dat is belangrijk. Ik zal daar zo op terugkomen.

Mijn doelstelling is dat we, bijvoorbeeld in het zuiden van het land, totale overeenstemming hebben met de burgemeesters, het Openbaar Ministerie, de politie en de nationale recherche over het bestrijden van de grote georganiseerde criminaliteit en de overlast. Dat hebben we ook bereikt. Ik kom zo terug op de wijze waarop we dat doen. We zijn er nog niet. Het is ook heel belangrijk om in dit dossier heel consistent te zijn en vast te houden aan de inzet die je hebt gepleegd. Dat heb ik de vorige keer ook gezegd. Dan gaat het uiteindelijk ook beter. In de kern zien we daar ook tekenen van. We zijn er nog niet. Er moet heel stevig worden gehandhaafd. Dat gebeurt ook. De aanpak van de georganiseerde criminaliteit moet volwaardig en heel stevig worden doorgezet. Iedereen doet dat en dat is belangrijk. Dat is de hoofddoelstelling.

Dan kom ik op de tweede doelstelling. Ik wil het ook over de feiten hebben. Het is pure inhoud. Het gaat natuurlijk om de vraag waar we het over hebben. Bij de productie en de teelt van illegale hennep zien wij, met de politie en het Openbaar Ministerie, dat het gaat om grote organisaties die voor 80% gericht zijn op de export. Dat is groot werk. Onder- en bovenwereld zijn met elkaar verweven. Die moeten we aanpakken. Anders verloedert onze samenleving. Daar sta ik echt voor. Ik heb gezegd dat die cijfers naar mijn mening kloppen. Het kan een onsje meer naar de ene kant of een onsje minder naar de andere kant zijn. We laten dit valideren. Het WODC is daarmee bezig en zal met een rapport daarover komen. Dat vind ik heel belangrijk.

Mijn volgende punt betreft de coffeeshops. Het gaat maar voor een heel klein deel om de coffeeshops. Als je certificeert of reguleert, creëer je daarmee dus geen oplossing voor de problematiek, laat staan dat je daarmee capaciteit wint voor de politie en het Openbaar Ministerie. Je moet namelijk een extra instrument inbrengen voor controle.

Het laatste punt is natuurlijk het voortreffelijke rapport van de Radboud Universiteit. Dat bevestigt nog eens wat wij in het verleden al hebben gecheckt en wat al mijn voorgangers hebben gezegd. Dat heb ik in hun spoor ook gezegd. Dat wordt nog een keer bevestigd. Dat is de kern waarmee we moeten werken.

Dan kom ik op de vragen.

Minister Opstelten: Ik kom daar zo op terug, ook gelet op de tijd.

Ik kom op de uitspraak in Groningen. Daar doe ik natuurlijk geen uitspraken over. Ik wil dat het Openbaar Ministerie eerst de ruimte heeft om daarnaar te kijken. Ik vind het wel een verrassende uitspraak. Ik verwijs ook naar Leeuwarden. Daar heeft de rechtbank laatst een andere uitspraak gedaan, waarbij er zowel sprake was van schuld als van straf. We wachten het dus af. Naar mijn inzicht heeft het geen consequenties voor het beleid dat wij voeren, maar gelukkig leven we in een rechtsstaat en is er ruimte om ernaar te kijken.

Tegen mevrouw Berndsen zeg ik dat de steun voor het beleid ook niet afbrokkelt. We hebben goede gesprekken gevoerd over het beleid, met name in het zuiden. Er ontstaat ook een zekere rust over deze situatie. Er ontstaat consistentie. Sommige burgemeesters aanvaarden ook dat er een verschil van inzicht is over het beleid voor de certificering van coffeeshops. We vinden ook dat de grote georganiseerde criminaliteit moet worden aangepakt. Het moge duidelijk zijn dat ik daar consistent in ben, ook vanwege de argumenten die ik net heb genoemd. Ik voel dus niet voor een experiment, zeker niet voor experimenten, maar ook niet voor één experiment.

Ik heb de eer gehad om dit laatst in de senaat met mevrouw Ter Horst en een heleboel anderen te mogen delen. Dit wil ik dus voortzetten. Het is duidelijk dat ik het niet wil, maar het gaat er niet alleen om dat ik het niet wil, ik kan het ook niet. Dat is een extra argument. Ik geloof niet dat er op het punt van de mensenrechten nog een extra onderzoek moet plaatsvinden. In het rapport van de Radboud Universiteit met, ik meen, 356 bladzijden, zijn alle argumenten, de Europese argumenten, de lokale argumenten van de burgemeesters, de argumenten van collega-professoren en die van andere mensen die zich hebben gemeld als deskundige, langsgelopen. Uiteindelijk heeft men de conclusie getrokken dat er geen ruimte is om iets te doen. Het is dus niet nodig.

Minister Opstelten: Dat laatste is iets anders dan het eerste. Allereerst ben ik het eens met de burgemeesters als het gaat om de aanpak van de georganiseerde criminaliteit en de extra impulsen die we hebben gegeven.

Het tweede is dat we het met de meeste burgemeesters eens zijn over de ingezetenenaanpak. Ik kom daar straks op terug bij de vragen van de heer Oskam. De burgemeesters die deze aanpak niet in hun beleid hebben, zitten niet in het zuiden. Daar heeft mevrouw Berndsen geen voorbeelden van genoemd, behalve de burgemeester van Eindhoven. Hij heeft mij er een brief over geschreven. Daar ben ik dus mee in contact.

Het derde punt betreft de certificering. Daarover zijn we het niet met alle burgemeesters eens. Dat zeg ik ook voortdurend, maar ik geef ook de argumenten aan waarom we toch niet moeten doen wat zij willen. Deze burgemeesters hebben een aanbod gedaan en die heb ik een-voor-een met iedereen besproken. Ik heb gezegd wat ik daarvan vind. Dat is heel open besproken. Dat zijn de argumenten. Als mevrouw Berndsen en ik het niet met elkaar eens zijn, betekent dat niet dat ik de vragen niet heb beantwoord. Ik heb alleen niet de antwoorden gegeven die zij graag wil horen. Ik geef nog een keer aan waarom ik het onjuist vind om te experimenteren en pilots te doen. Dat zijn wij dus niet van plan.

In het WODC-rapport staat een aantal kritische dingen. In de kern ben ik er echter tevreden mee. Ik heb de Kamer daarover een brief geschreven. In het rapport staat dat drugstoeristen in 2013 grotendeels zijn weggebleven uit de zuidelijke provincies. De gemeenten waarin het ingezetenencriterium wordt gehandhaafd, houden de deuren van de coffeeshops gesloten voor niet-ingezetenen. De politie heeft de capaciteit om op te treden tegen eventuele illegale verkoop en tegen overlast. We zijn er nog niet en dat staat er ook. We zijn nog niet op het niveau waar we zijn moeten, maar we trekken de zaken wel door.

Dan kom ik op het Belgische beleid. Mevrouw Berndsen en anderen hebben daar vragen over gesteld. Toen ik in Rutte I het coffeeshopbeleid voor het eerst sinds jaren aantrok door een aantal extra instrumenten te geven om de overlast en de positie van de coffeeshops terug te dringen, ben ik dat gaan overleggen met mijn buren, met de Belgen, de Fransen en de Duitsers, en dan zowel met de Länder als met Berlijn. Men heeft dat aanvaard. De Belgen zeiden wel dat zij dan meer risico op overlast zouden lopen, omdat wij eindelijk de zaken gingen aantrekken. Zij zeiden er wel bij dat dat hun verantwoordelijkheid was.

Ik heb gisteren de vragen van de Kamer hierover beantwoord. Ik ga natuurlijk met mijn nieuwe collega's op dezelfde manier hierover spreken. Ik heb begrepen dat ze de lijn-Antwerpen doortrekken naar heel België. Ik hoor het graag van henzelf en ik maak graag kennis met hen. Dan gaan we daar stevige afspraken over maken, waarin ons beleid overeind blijft. Ik ga hun niet vragen om het anders te doen dan ze nu van plan zijn.

Wat de Europese arena betreft kan ik meteen zeggen hoe de vlag erbij hangt. Duitsland, zowel de Länder als Berlijn, Frankrijk en België, waar we natuurlijk mee te maken hebben, zeggen: wij zijn niet van plan jullie kant op te komen, maar het zou jullie sieren als jullie eindelijk eens onze kant op komen. Dat is ongeveer de lijn. Zo staan we ervoor. Er is dus geen enkele aanleiding voor mij om het beleid te veranderen. Ik ben dat ook niet van plan. Ik wil wel stevige afspraken met hen maken. Dat doen we natuurlijk over de aanpak van de grensoverschrijdende drugscriminaliteit. Zo hebben we het afgesproken.

De heer Oskam heeft naar de stand van zaken gevraagd. Volgende week, in het reces, ga ik naar Berlijn om daarover te spreken met mijn collega van Justitie. Met de collega van Binnenlandse Zaken hebben we het aan de orde gehad. In de loop van dit jaar is er een afspraak gepland met mijn Franse collega om het actieprogramma vast te stellen. Daar moeten we onze nieuwe Belgische collega natuurlijk ook in voegen, want ik weet niet of hij zich in deze lijn kan vinden. Ik ga ervan uit dat dit wel het geval is.

Dat waren de vragen van mevrouw Berndsen. Ik kom nu op de vragen van de heer Van Nispen.

Minister Opstelten: Ik heb al gezegd dat ik zo terugkom op het handhaven. Ik kan het ook nu doen. Op zichzelf is het een eenvoudig verhaal. Het gaat om lokaal maatwerk. Dat staat ook in het regeerakkoord. Dat ben ik eens met mevrouw Berndsen. Ik constateer alleen dat de gemeenten waarom het gaat, ook handhaven. Indien zij niet handhaven en dit tot problemen leidt, zal ik contact opnemen met de burgemeesters. Dat doet het Openbaar Ministerie natuurlijk ook. Als zodanig is het ingezetenencriterium een succes. Het loopt.

Er zijn gemeenten die nog niet meedoen. Mevrouw Helder en de heer Oskam hebben daar vragen over gesteld. Zeven gemeenten doen nog niet mee. Ik ken ze. Die hebben het nog niet in hun beleid opgenomen. Ik ga hun daarop aanspreken door gewoon met hen te spreken. Ik ga niet wachten totdat ze het niet doen. Het kan wel zijn dat er in de praktijk gemeenten zijn waar geen drugstoerisme is. Ik heb burgemeesters gesproken die er geen probleem mee hebben, maar die aangeven dat ze geen drugstoeristen hebben en zich daarom afvragen of het erg is dat ze hun handhavingscapaciteit niet daarvoor inzetten. Dat vind ik niet een heel irreëel verhaal. Die zijn er natuurlijk. Dat is logisch.

Minister Opstelten: Het antwoord is: ja. We hebben het al over Amsterdam gehad. Het is dus een repeterend verhaal. Het wordt dus gehandhaafd, maar het is wel heel goed dat het gehandhaafd wordt in een lokaal drugsbeleid waarin men precies aangeeft waarom dit gebeurt. Dat vind ik heel prima. Er zijn goede voorbeelden van. Voor Amsterdam hebben we de afspraak gemaakt dat handhaven altijd het beste is als je eerst coffeeshops sluit. Als je vindt dat je er te veel hebt, op de verkeerde plaatsen, en een aantal coffeeshops wilt sluiten, vind ik dat een heel goede vorm van handhaven. Daar kun je prioriteit aan geven. Wat dat betreft stem ik dus in met Amsterdam.

Ik kom op de bijdrage van de heer Van Nispen. Hij had eigenlijk geen vragen aan mij, behalve die over het rapport. Ik hoef niet te herhalen wat ik al gezegd heb. Het rapport van de Radboud Universiteit is, wat mij betreft, volstrekt duidelijk. Ik vind het ook een heel prettig leesbaar rapport. Het is ook helder in de conclusies, tot en met de laatste zin. Ik vind dat de heer Van der Steur goed heeft aangegeven hoe het zit met het voorbehoud en hoe men destijds – het is natuurlijk decennia geleden – de positie van Nederland heeft bepaald. We hoeven elkaar daarin niet te herhalen. Dat geldt echter niet voor de teelt. Daar gaat het om. Er is duidelijk gezegd dat dat verboden is. Dat staat ook helder in de conclusies van het rapport. Dat is echter maar één argument. Het is ook juist, zoals de heer Van Nispen zei, dat ik het niet wil. Dat klopt. Ik beroep me niet alleen op dit rapport. Ik wil het ook niet. Het is misschien nog veel belangrijker voor de heer Van Nispen om dat van mij te horen.

Minister Opstelten: Ik heb, maar dat is al een tijd geleden, al die landen, de hele wereld, voor de Kamer laten analyseren. Ik was niet onder de indruk van wat er allemaal gebeurt. Ik ben recentelijk nog in Washington geweest. De federale regering doet niets en bevestigt niet dat het allemaal mag. Ik beroep me daar echter niet op. Ik vind het belangrijk dat je zelf een positie kiest in Europa. We hebben te maken met de positie van onze buren. Ik heb onze positie aangegeven. We zullen geen initiatieven nemen om die verdragen bij te stellen. Ik ga niet naar New York om die reden. Ik zal dit ook niet aankaarten in Brussel in de JBZ-Raad. Ik spreek erover met mijn directe buren. Zij vragen of ik hun kant wil uitkomen. Ik houd de positie die ik nu heb ingenomen. Ik ben daar glashelder in, maar misschien verschillen de heer Van Nispen en ik van mening.

Ik kom op de vragen van mevrouw Helder. Ik heb al gesproken over het ingezetenencriterium en het handhaven ervan. Over Noord-Brabant en het zuiden wil ik het volgende zeggen. Misschien is de brief mevrouw Helder ontgaan, maar ik heb een brief gestuurd waarin ik aangeef hoe we een en ander aanpakken met een team van 125 politiemensen. Waar komen ze vandaan? 3 maal 25 mensen komen, met hun instemming, uit de drie politie-eenheden Limburg, Brabant-Oost en Zeeland-West-Brabant. 50 mensen komen uit de Landelijke Eenheid van de Nationale Politie. Dat team specialiseert zich helemaal in de aanpak hiervan. Dat is belangrijk. Het OM heeft hierin ook de krachten gebundeld. Dat is natuurlijk ook belangrijk. De burgemeesters staan hier helemaal achter en steunen dit. Het gezag gaat hiermee dus aan de slag. Dit heeft geen consequenties voor onze andere, landelijke prioriteiten.

Minister Opstelten: Het antwoord daarop is: ja. Ik kom op de volgende vraag van mevrouw Helder, over onveilige situaties voor de politie bij drugslabs. Ik heb, ook hier al een keer, toegezegd dat de LFO-teams (Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen) verdubbeld zullen worden. Die verdubbeling wordt waargemaakt door de Nationale Politie. Als er een verdubbeling plaatsvindt, moet je natuurlijk mensen werven en selecteren. Die verdubbeling komt eraan. Deze heeft ten volle onze aandacht.

Mevrouw Helder heeft een vraag gesteld over een nationale drugsautoriteit, naar aanleiding van de commissie-Van de Donk. Mijn verontschuldigingen aan de commissaris van de Koning van de provincie Noord-Brabant. Zoals ik hem ken, zal hij zeker naar dit debat kijken. De toenmalige Minister van VWS heeft in 2009 de mogelijkheid voor het instellen van een drugsautoriteit onderzocht. Het advies van de commissie is verwerkt. Het aantal ministeries dat direct bij het drugsbeleid betrokken is, is teruggebracht van vijf naar drie. Hierdoor was het niet meer noodzakelijk om een drugsautoriteit op te richten. Er is gekozen voor een regulier overleg tussen de betrokken ministeries, VWS, Veiligheid en Justitie en Buitenlandse Zaken. Het reguliere overleg vervult de functie van de drugsautoriteit. De coördinatie vindt dus plaats in het overleg. Zo hoeven we geen extra instantie tot stand te brengen.

Minister Opstelten: Dat begrijp ik heel goed, maar het heeft geen toegevoegde waarde. Het zet geen extra kracht bij. Laten we het nu op deze manier doen. Ik denk dat deze manier succesvol is, zowel nationaal als internationaal. Daarom zit Buitenlandse Zaken erbij.

Mevrouw Helder heeft nog gevraagd naar de stand van zaken van het Nationaal Netwerk Drugsexpertise. Voor zover ik weet, bestaat dit netwerk nog steeds. Men is inderdaad op zoek naar de precieze ophanging ervan binnen de Nationale Politie. Ik heb dit jaar nog een subsidie toegekend aan dit netwerk. Dat moet voor mevrouw Helder een bevestiging zijn dat het nog bestaat. Hoe de precieze ophanging eruitziet, is nog niet bekend.

Dan kom ik op de vragen van de heer Oskam.

Minister Opstelten: Ik zeg toe dat we de Kamer daarover zullen informeren.

Dan kom ik op de vragen van de heer Oskam. Hij had het over een tandje erbij. In de brief van 4 september heb ik dat aangegeven. Ik ben het er ten volle mee eens. De problematiek is ernstig. Brabant en het zuiden vragen hierin terecht om steun en hebben deze ook gekregen, elk op hun eigen manier. In Limburg doen we het in overleg met het bestuur weer iets anders dan in Brabant. Daar hebben we namelijk de taskforce.

De politie moet handhavend optreden. Daar heb ik het nodige over gezegd. Dat wil ik niet herhalen. Waar komt de capaciteit vandaan? Ook daar heb ik antwoord op gegeven.

Hoe zit het met de lange termijn? Ik denk dat ik daar ook helder in ben. We gaan uit van het huidige systeem, van het regeerakkoord. Twee ankers zijn daarin ongelofelijk belangrijk. Het eerste is het wegnemen van de georganiseerde criminaliteit. Dat willen alle autoriteiten in het zuiden. Daar richt ik mij even op, omdat de problematiek daar het meest helder naar voren komt. Het tweede is het wegnemen van de overlast. Voor die punten staan wij. Daarom wil ik het ingezetenencriterium duidelijk en scherp verankerd hebben in het beleid, zodat dat geen discussiepunt meer is, voor wie dan ook. We laten het niet los. Dat is het punt. Ik spreek nu niet uit of we richting de Belgische kant of richting een andere kant gaan. Ik moet consistent en helder zijn over de vraag waar wij ons op richten in deze regeerperiode.

Minister Opstelten: Dat kan uiteindelijk niet. Dat is duidelijk, behalve als er helemaal niks gebeurt, dan kan het wel. Dat gebeurt. Dat kan mevrouw Berndsen zich misschien niet voorstellen. Er zijn gemeenten met een coffeeshop waar nooit een buitenlander gezien is. Ik ken een aantal gemeenten waarin dat het geval is. Ik ga hun dan niet vragen om iets te handhaven. Dat is duidelijk. Het gesprek moet in alle stevigheid gevoerd worden, zoals we dat de laatste jaren hebben gedaan. Het is niet gek dat er binnen dit controversiële beleid – hier zijn er in ieder geval voor- en tegenstanders – zeven gemeenten zijn die dit nog niet hebben aanvaard. Dat is op zichzelf niet een slecht resultaat. Ik ga echter wel door tot de laatste gemeente, tot ze het allemaal in hun beleid hebben opgenomen. Ik zal de Kamer daarover rapporteren.

Dan ga ik snel naar de vragen van de heer Oskam.

Minister Opstelten: Nee, dat vind ik niet aanvaardbaar. Dat heb ik al eerder gezegd. Dan vindt er een gesprek plaats. Ik heb als Minister de burgemeesters natuurlijk wel nodig om te accorderen wat we gaan doen. Dat is belangrijk. Tot nu toe lukt het ook, met een enkele uitzondering. Daar moet ik extra in investeren. Dat ga ik ook doen.

De heer Oskam heeft gevraagd hoe we de ontmanteling van hennepkwekerijen beter gaan aanpakken. In alle regionale eenheden van de politie is een hennepcoördinator aangesteld, juist om alles beter op elkaar aan te laten sluiten. Daarnaast is het hennepprotocol in alle eenheden ingevoerd, om zo tot meer eenheid in de aanpak te komen. Je kunt het ook zien in de resultaten. We spreken over grote aantallen. Per jaar gaat het om tegen de 6.000 hennepkwekerijen. Er zijn geen wachtlijsten. Het gebeurt direct. Je moet wel weten of er een hennepkwekerij is. Dat is de enige voorwaarde.

Dan kom ik op de vragen van mevrouw Rebel. Er is weleens een misverstand dat ik de zorgen van de burgemeesters bagatelliseer. Dat doe ik niet. Ik zeg niet dat mevrouw Rebel dit vindt, maar ik wil het toch een keer zeggen. We delen namelijk dezelfde zorgen, maar we hebben een discussie over het instrument. Dat is een puur inhoudelijke discussie. De inhoud staat bij mij voorop, niet de ideologie. Ik wil de georganiseerde criminaliteit en de overlast verminderen en aanpakken, want die kunnen niet.

Minister Opstelten: Ik dank u zeer. Wat de online verschuiving betreft kan ik verwijzen naar mijn antwoorden op de schriftelijke vragen. We proberen ons erop in te richten. Het is niet alleen voor drugs een probleem, maar ook op andere punten. Het Team High Tech Crime van de Nationale Politie groeit dit jaar naar 119 voltijds mensen, die helemaal zijn gespecialiseerd in het aanpakken van deze zaken. Het speelt natuurlijk een belangrijke rol in onze verdere nationale strategie voor cyber security.

Ik kom op de vragen van de heer Van der Staaij. Ik meen dat ik het Belgische beleid voldoende besproken heb. Anders hoor ik het wel van hem. Het ingezetenencriterium heb ik ook besproken, evenals de zeven gemeenten die dit niet handhaven. Ik heb ze in beeld.

Ik ben het met de heer Van der Staaij eens over de Bibob-toets. Ik kan hierover cijfers laten aanleveren. Enige tijd geleden heb ik de burgemeesters aangeboden om adviesaanvragen aan te dragen bij het Landelijk Bureau Bibob. Daartoe is extra capaciteit ingezet bij het bureau. Veel burgemeesters hebben hier gebruik van gemaakt. De RIECs kunnen gemeenten hierbij ook ondersteunen. Via de aanpak van de RIECs zal ik dit bevorderen. Ik ben het eens met de heer Van der Staaij dat dit een zeer belangrijk punt is. Ik zal helpen om een en ander te stimuleren en te bevorderen.

Tegen de heer Van der Steur heb ik al gezegd dat de politie en het Openbaar Ministerie helemaal ingericht en gefocust zijn op de problematiek. Dat werkt. Ze hebben de krachten in het zuiden ook gebundeld. Het zijn dus niet allemaal verschillende eenheden, maar één eenheid. Over de laatste maanden kan ik de resultaten nu niet geven, maar ik zal ze goed in de gaten houden. In 2013 is 91,7 miljoen aan crimineel vermogen afgepakt, voor een belangrijk deel van drugscriminelen. Dat is weer meer dan in het jaar daarvoor.

Ik wil even in het algemeen ingaan op een vraag die door een aantal van u is gesteld, over de jurisprudentie en de uitspraken van de rechterlijke macht van de laatste tijd. Als zodanig voel ik die wel als een steun in de rug van het beleid, ook wat de aanpak van de criminaliteit betreft en de straffen die daarmee gemoeid zijn. Ten aanzien van de uitspraken zoals die in Groningen gedraag ik mij natuurlijk rechtstatelijk. Ik wacht af wat het Openbaar Ministerie doet. Ik houd ook in de gaten wat andere rechters hebben uitgesproken. Wat dat betreft moeten we de eenheid van de rechtspraak in de gaten houden. Ik wacht dat allemaal af.

De heer Van Nispen (SP): Mijn eerste vraag is wanneer we dat rapport krijgen waarin staat dat 80% bestemd is voor de export.

Ik constateer dat de Minister het lokale maatwerk zo beperkt heeft uitgelegd dat het nagenoeg inhoudsloos is geworden. Daarmee is het eigenlijk uit het regeerakkoord verdwenen, maar dat even terzijde. Mijn tweede vraag is wat dit voor Amsterdam betekent. Per wanneer zijn de Amsterdamse coffeeshops toeristvrij?

Minister Opstelten: Ik begin met het maatwerk. Ik herhaal dat we het doen zoals ik het altijd heb aangegeven. Ik heb niets anders gezegd dan in vorige vergaderingen. In de kern moet het gehandhaafd worden. Handhaving is natuurlijk altijd lokaal ingebed. Dat staat in het regeerakkoord. Ik doe dat in goed overleg met de gemeenten. Er is nog nergens een conflict geweest op dat punt. Het belangrijke is dat het resultaat goed is. Het werkt dus.

Het rapport komt binnen niet al te lange tijd. Ik had gehoopt dat het er nu al zou zijn. Ik wil echter dat het onafhankelijk tot stand komt en ik bemoei me dus nergens mee. Men heeft mij gezegd dat men nog even tijd nodig heeft. Het rapport komt in de loop van dit jaar.

Mevrouw Rebel kan ik toezeggen dat we in de monitor over de totale drugsaanpak ook het online-gedeelte zullen meenemen. We zullen aangeven hoe dit werkt. Die monitor komt nog dit jaar.

Staatssecretaris Van Rijn: Voorzitter. Er is een beperkt aantal vragen aan mij gesteld, die met name te maken hebben met de volksgezondheid. Er is gevraagd hoe je het gedoogbeleid moet duiden met het oog op de volksgezondheid. Het is misschien goed om nog even te zeggen dat het gedoogbeleid is ontstaan in de jaren zeventig. Het was de bedoeling om onderscheid te maken tussen het gebruik van harddrugs, zoals heroïne en cocaïne, en cannabis, dat minder gezondheidsrisico's heeft. De coffeeshops waren bedoeld en zijn nog steeds bedoeld om ervoor te zorgen dat gebruikers van cannabis niet in aanraking komen met harddrugs. Bovendien is er ook controle op jongeren onder de 18 jaar. Dat werkt ook gewoon. Als je naar de cijfers kijkt, ook in internationaal opzicht, moet je constateren dat het gedoogbeleid ertoe heeft geleid dat Nederland niet slecht scoort op de gezondheidsrisico's die te maken hebben met het gebruik van softdrugs. Dat mag ook weleens gezegd worden.

Het is belangrijk om de discussie te voeren over de vraag hoe we de criminaliteit aan de achterdeur kunnen bestrijden. Daarin zijn de meningen nog niet helemaal op één lijn. Het is echter goed om te constateren dat het Nederlandse gedoogbeleid wel degelijk heeft geleid tot goede gezondheidszorgeffecten, in ieder geval ten opzichte van andere landen. Vanuit mijn positie wil ik het ook op die manier pragmatisch bekijken. Wat zijn de gezondheidszorgeffecten?

Die vraag heeft ook gespeeld bij de discussie in de Kamer over het THC-gehalte, waar de Kamer een hoorzitting over heeft gehouden. Die discussie was en is natuurlijk gericht op het beperken van de gezondheidsrisico's. De laatste jaren zagen we een flinke stijging van het aantal hulpvragen van gebruikers van cannabis in de verslavingszorg. Dan gaat het vaak om heel jonge mensen. Een van de overwegingen hierbij was en is de vraag in hoeverre het THC-gehalte een rol speelt. We moeten echt opletten als dit gezondheidsrisico's met zich meebrengt.

Er is dus een hoorzitting geweest. Hierin is gewezen op een aantal side effects. Aan de ene kant gaat het om de vraag hoe het geheel te handhaven is. Aan de andere kant gaat het om de vraag of je het THC-gehalte moet bekijken tegen het licht van het gehalte van andere stoffen, bijvoorbeeld CBD. De Kamer heeft gevraagd naar een reactie op alle opmerkingen in de hoorzitting. Die ga ik natuurlijk geven. Ik wil daarbij niet alleen kijken naar de handhaafbaarheid, maar ook naar de gezondheidseffecten. We kijken niet alleen naar het THC-gehalte, maar ook naar het THC-gehalte in combinatie met andere stoffen. Dat zullen we heel zorgvuldig doen. We zullen een zorgvuldige reactie geven op de opmerkingen in de hoorzitting.

Hiermee kan de indruk gewekt worden dat dit de enige maatregel is die wordt genomen voor de volksgezondheid. Dat is niet zo. Het drugsbeleid dat is gericht op het beperken van de schade voor de volksgezondheid is heel erg ingebed in het algemene beleid voor preventie van gezondheidsschade, met voorlichting en ontmoediging. Ik wijs op de campagnes tegen roken en alcohol. Ik vind dat je ten aanzien van drugsgebruik op dezelfde manier moet redeneren. Dat doen we ook. Tabak loopt hierin op dezelfde manier mee.

Vaak is er sprake van gecombineerd middelengebruik. We bekijken ook heel specifiek hoe we drugsgebruik verder kunnen ontmoedigen. Ik noem een paar voorbeelden. We hebben diverse betrouwbare informatie van het Trimbos-instituut, met name gericht op drugs en uitgaan. Er is sprake van voorlichting op scholen in het programma De Gezonde School en Genotmiddelen (DGSG). Dat laatste is er speciaal aan toegevoegd. Op 70% van de scholen in het voortgezet onderwijs wordt dit programma uitgevoerd. Er wordt ook een module gemaakt voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Er wordt gewerkt aan een site voor docenten, die gericht is op algemene interventie, zelfcontrole en impulsbeheersing. Ouders kunnen opvoedtips krijgen wat betreft het blowen. Via het Trimbos-instituut faciliteren we ook de ontwikkeling van effectieve interventies om cannabisgebruik te verminderen en te voorkomen. We hebben het programma Veilige en Gezonde

Horeca en Evenementen (VGHE), dat ook van start is gegaan bij het Trimbos-instituut. Ik heb het Trimbos-instituut gevraagd om de komende maanden binnen dit programma onderzoek te doen naar de huidige jongerencultuur en de onderliggende factoren voor drugs- en alcoholgebruik. In het verleden waren we misschien heel erg gericht op de traditionele drugs, terwijl we de laatste maanden, jaren, zien dat ook andere drugs in toenemende mate worden gebruikt, zoals xtc of GHB. Die hebben we misschien wat minder op het netvlies, maar het is wel belangrijk om te bekijken welke gezondheidsschade daaraan vastzit.

Staatssecretaris Van Rijn: Ja, dat bedoelde ik ook te zeggen met de ontstaansgeschiedenis van de coffeeshop. Het positieve resultaat daarvan is dat die twee markten gescheiden worden. Daarnaast is er sprake van controle op gebruik, waardoor jongeren niet te snel in aanraking komen met softdrugs. Mijn oordeel daarover is dat het ook in internationaal opzicht positief heeft gewerkt en dat die positieve werking er nog steeds is. Dat staat inderdaad los van de discussie over de achterdeur.

Ik hecht er belang aan, ook vanuit het optiek van de volksgezondheid, om meer inzicht te krijgen en te hebben in de samenstelling van cannabis en het effect ervan op verslaving en gezondheid. Daarom zal ik het Trimbos-instituut vragen om met andere experts te kijken naar de resterende vragen. Er is al veel onderzoek naar gedaan. Ik heb overigens op dit moment geen signalen dat er stoffen aan toegevoegd zijn die leiden tot gezondheidsschade, maar better be safe than sorry. Zekerheidshalve heb ik het RIVM gevraagd om aan te geven hoe het zit met de vervuiling van cannabismonsters en hoe deze verder onderzocht moeten worden. Vanuit de optiek van de volksgezondheid moeten we bekijken hoe het zit met het gebruik en de samenstelling van cannabis, welk systeem we daarvoor ook kiezen. We moeten interveniëren als dat nodig is. Ik verwacht eind dit jaar een voorstel daartoe te ontvangen, waarna in de eerste helft van 2015 met de uitvoering van het onderzoek kan worden aangevangen. Kortom, mijn inzet is om middelengebruik, net als bij andere drugs, zoals alcohol en tabak, te voorkomen, zeker bij de jeugd. Daar is soms een verandering van de norm voor nodig. Soms moet je daar ook normen voor stellen. Zie de discussie over THC. Ik ben zeer bereid om te bekijken of we alle opmerkingen die daarover zijn gemaakt, kunnen meenemen in de verdere maatregelen.

Behalve op de invoering van dat type maatregelen zet ik ook breed in op een programma voor preventie, het voorkomen van drugsgebruik, met name onder jongeren en op scholen. Daar zet ik op in in mijn drugsbeleid. We maken geen onderscheid tussen verschillende soorten drugs. Vanuit de volksgezondheid zetten we wel in op preventie. Ik ben het vanuit mijn optiek eens met de opmerking dat de volksgezondheid altijd voorop moet staan, los van het systeem dat we kiezen.

De voorzitter: Dan zijn we gekomen aan het einde van de tweede termijn van de Staatssecretaris en de Minister. Ik lees de toezeggingen voor en ik vraag u goed met mij mee te luisteren.

• – De Minister van Veiligheid en Justitie informeert de Kamer over de voortgang met betrekking tot de 125 extra agenten voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit in het zuiden.

• – De Minister van Veiligheid en Justitie informeert de Kamer over de positie van het Nationaal Netwerk Drugsexpertise en de website van dit netwerk.

• – De Minister van Veiligheid en Justitie informeert de Kamer over de uitkomst van de gesprekken met zijn buitenlandse ambtsgenoten over drugsbeleid.

• – De Minister van Veiligheid en Justitie informeert de Kamer in de loop van dit jaar over het WODC-onderzoek.

• – De Minister van Veiligheid en Justitie informeert de Kamer in de monitor die voor de zomer van 2015 komt over de ontwikkelingen van de online markt.

Ik neem aan dat het onderzoek van het Trimbos-instituut met een reactie van de Staatssecretaris te zijner tijd de Kamer zal bereiken. Ik zie dat dit het geval is.

Ik vraag mevrouw Berndsen of zij nog steeds behoefte heeft aan een VAO. Dat is het geval.