Nr. 513 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie1 en de vaste commissie voor Europese Zaken2 hebben op 14 september 2011 overleg gevoerd met staatssecretaris Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie over:

• – de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie d.d. 9 september 2011 met de geannoteerde agenda van de Landbouw- en Visserijraad van 20 september 2011 (21 501-32, nr. 511);

• – de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie d.d. 20 juli 2011 met het verslag van de Landbouw- en Visserijraad van 19 juli 2011 (21 501-32, nr. 509);

• – de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie d.d. 14 juni 2011 met de reactie op het rapport «De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem voor calamiteiten en geopolitiek (2011–2020)» (28 625, nr. 129);

• – de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie d.d. 26 augustus 2011 over de stand van zaken rond de EHEC-besmetting (32 801, nr. 9);

• – de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie d.d. 14 juli 2011 over de mogelijkheden voor steun voor vezelgewassen in het gemeenschappelijk landbouwbeleid, artikel 68 (28 625, nr. 132);

• – de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie d.d. 13 juli 2011 over gewetensbezwaarden I&R runderen (21 501-32, nr. 505);

• – de brief van de staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie d.d. 14 juli 2011 met de beantwoording van de vragen inzake de Landbouw- en Visserijraad van 19 juli 2011 (21 501-32, nr. 508);

• – de brief van de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken d.d. 6 september 2011 inzake het fiche «verordening tariefcontingent invoer rundvlees» (22 112, nr. 1205).

Van dit overleg brengen de commissies bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Snijder-Hazelhoff

Griffier: Schüssel

De voorzitter: Ik open dit algemeen overleg van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie over de Landbouw- en Visserijraad van komende week. Naast het verslag van de vorige raad en de geannoteerde agenda staan er nog zes andere punten op de agenda. Ik heet de staatssecretaris en zijn ambtelijke ondersteuning welkom. Ik zal als voorzitter ook zelf het woord voeren. Ik stel voor dat we in eerste termijn een spreektijd van zes minuten hanteren. Verder mogen alle leden twee interrupties plegen.

Het woord is allereerst aan de heer Koopmans.

De heer Koopmans (CDA): Voorzitter. Ik wil me vooraf verontschuldigen voor het feit ik niet in staat zal zijn om de antwoorden van de staatssecretaris aan te horen. Ik moet namelijk om 20.00 uur in de plenaire zaal een aantal debatten voeren. Mijn geweldige medewerkster, mevrouw Van Spijk, zal het algemeen overleg verder voor mij volgen. Als het overleg niet goed verloopt, kan er altijd nog een VAO plaatsvinden.

Op 29 juni heeft de Europese Commissie het voorstel voor de EU-meerjarenbegroting 2014–2020 gepresenteerd. Daar komen ook de uitgaven voor het GLB uit, en daarmee natuurlijk ook een andere betaling voor de Nederlandse land- en tuinbouw. Het budget voor het GLB is in de voorstellen nominaal stabiel gebleven op het niveau van het budget van 2013. Dat is dus een reële daling van 2% per jaar tot en met 2020. In reële cijfers uitgerekend betekent dit dat er 383 mld. uitgetrokken wordt voor de periode 2014–2020. Wat is in de ogen van de staatssecretaris de impact van die voorstellen voor het Nederlandse land- en tuinbouw agrofoodcluster? Welke kansen en bedreigingen ziet hij?

De Kamer heeft al vaker met de regering over het GLB gesproken. Wij hebben met elkaar een aantal verstandige moties geformuleerd, waarin een soort hekwerk is gecreëerd waarbinnen de staatssecretaris en de regering aan de gang kunnen. Misschien kan de staatssecretaris met die moties in het achterhoofd nog even ingaan op de geformuleerde voorstellen. Kan hij voorts specifiek ingaan op de wijze waarop hij het aspect van vergroening ziet? De CDA-fractie pleit ervoor dat vergroening niet slechts de koe in de alpenwei is – wij hebben hier immers geen alpenweiden – maar ook een innovatie die een vergroening met zich meebrengt. Ik noem een interessant idee: het vervangen van asbestdaken door zonnepanelen. Dat ligt heel ver af van de voorstellen die er tot nu toe liggen. Is hij het met ons eens dat dit soort voorstellen ook onderdeel zouden moeten kunnen zijn van de vergroening? Een belangrijke vraag luidt: welke inzet pleegt Nederland om de plannen zodanig uit te werken dat de passage over het Europees landbouwbeleid en de belangen van die agrofoodsector zodanig worden ingevuld dat tegelijkertijd aan onze moties wordt voldaan?

Ik kom te spreken over het minstbedeeldenprogramma. Mijn collega's Omtzigt en Sterk en ik hebben daar al eerder vragen over gesteld. De antwoorden daarop bevielen ons eigenlijk niet. Klopt het dat het minstbedeeldenprogramma als gevolg van de uitspraak van het Hof met ongeveer 80% is verlaagd en louter is gebaseerd op interventievoorraden? Deelt de staatssecretaris de mening dat daardoor een heel andere uitgangssituatie is ontstaan dan eerder met beide Kamers is besproken? Dat heeft uiteindelijk geleid tot het niet deelnemen aan het minstbedeeldenprogramma. Klopt het dat Nederland wel via een verdeelsleutel bijdraagt aan de opkoop van producten ten behoeve van die interventievoorraden? Zo ja, is de staatssecretaris bereid om na te gaan of Nederland via diezelfde verdeelsleutel een bijdrage uit het minstbedeeldenprogramma kan benutten zonder dat er extra uitgaven ten laste van de nationale begroting komen en om de Kamer daarover te berichten?

Ik kom vervolgens te spreken over het gebruik van biomassa in relatie tot het GLB. Wij zijn het eens met de inzet. Hoe waarborgt de staatssecretaris het brede perspectief en de coherentie van beleid op dit punt? Investeringen in onderzoek en innovatie zijn van groot belang. Hoe gaat de regering dat exact aanpakken? Het verder ontwikkelen van Climate Smart Agriculture – zowel adaptie als mitigatie – is een mogelijkheid om diverse doelstellingen te bereiken. Als de staatssecretaris hier uitgebreid op ingaat en ook nog even goed kijkt naar mogelijke spanningen tussen de middelen die wij met elkaar inzetten en de mogelijkheden die wij geven aan ontwikkelingslanden, dan zou hij daarmee het inmiddels aangevraagde dertigledendebat wel eens kunnen voorkomen. Wij zouden daar een groot voorstander van zijn.

Ik zal met het oog op de tijd in een volgend overleg iets zeggen over artikel 68.

Ik wil ten slotte nog een opmerking maken. Ik weet niet zeker of het de verantwoordelijkheid van de Landbouwraad is. Wij hebben de staatssecretaris om een brief gevraagd over de Q-koorts en de geitenhouderij. Die brief is vandaag echter niet gekomen. De griffier fluistert mij nu in dat wij de staatssecretaris tot morgen 12.00 uur hebben gegeven. Dan zal ik er verder niets over zeggen.

Mevrouw Jacobi (PvdA): Ik was nog niet toe aan het maken van een behandelvoorbehoud, maar ik ben wel toe aan het lossen van een aantal schoten voor de boeg. Dat doe ik overigens mede namens de fractie van D66.

Zoals iedereen weet zijn wij absoluut voorstander van het uitfaseren van de landbouwtoeslagen en het toewerken naar vergroening. Het geld moet zo verdeeld worden dat het kan worden aangewend voor innovatie en bijzondere prestaties op het terrein van milieu, water en landschap. Blijkbaar gaan de historische referenties pas in 2019 definitief van tafel. Dat duurt dus nog wel heel erg lang. Daardoor stagneert een bepaalde vorm van denken. Hoe gaat de staatssecretaris daarop in Europa reageren?

We vinden het hartstikke goed dat er aandacht is voor boeren die in bepaalde gebieden, zoals Natura 2000-gebieden een specifieke vorm van landbouw bedrijven en daarvoor extra steun nodig hebben. Ik wil dan toch even aandacht vragen voor het agrarisch natuurbeheer. Daarover is onlangs in Trouw een heel kritisch artikel verschenen. Daarin staat dat agrarisch natuurbeheer alleen maar succesvol kan zijn als minimaal 5% van het boerenland nog uit natuurlijke elementen bestaat. Zal de staatssecretaris zich ook in Europa inzetten voor een effectief agrarisch natuurbeheer? We moeten ervoor waken dat we straks geld uitgeven aan iets wat helemaal niet meer past bij de manier waarop we landbouw bedrijven.

Tijdens de behandeling van de Mestwet hebben we aandacht besteed aan de collectieven. Volgens mij kunnen dankzij collectiviteit de regeldruk en de uitvoeringskosten in sterke mate worden verminderd. De effectiviteit zal aanzienlijk worden vergroot door de inzet van bijvoorbeeld verenigingen voor agrarisch natuurbeheer. Ik denk dan vooral aan de coöperaties, ook als het gaat om energie. Kortom, ik ben van mening dat collectieve initiatieven van grote betekenis kunnen zijn. Maar we moeten straks geen gedonder krijgen omdat het weer niet zou mogen van Europa. Dat moet dus goed worden geregeld. Kan de staatssecretaris daarop ingaan?

Ik wil vervolgens iets zeggen over de openbaarmaking van de landbouwsubsidies. Mijn oud-collega Waalkens heeft zich destijds hardgemaakt voor die openbaarmaking. Het blijkt dat er nu per regeling apart wordt geadministreerd. Wij vinden dat erg onhandig. Gebleken is dat het nog lang niet op orde is. Er zijn ook regelingen die niets met landbouw te maken hebben. Zo is er een regeling ten aanzien van de KLM. De KLM vervoert landbouwproducten, maar dat lijkt me geen reden om die maatschappij in aanmerking te laten komen voor landbouwsubsidies. Met dat soort dingen moeten we snel ophouden. Hoe gaat het ministerie hier verder mee aan de slag?

De fracties van D66 en de PvdA willen heel graag dat de staatssecretaris zich inzet voor het behoud van de post Ruimte voor bijvoorbeeld natuurbeheer en innovatie in het GLB. Wij vinden dat innovatie nog heel weinig zichtbaar is. Hoe zal de staatssecretaris zich inzetten voor de post Ruimte per 2013?

Ik heb nog een aantal overige punten, maar ik weet niet hoeveel spreektijd ik nog heb.

De heer Van Gerven (SP): Ik denk dat we hier niet uitkomen, want ik weet niet waar u op doelt. Ik heb tijdens de discussie over de bestrijding van Q-koorts inderdaad keihard uitgehaald naar geitenhouders die hun verantwoordelijkheid niet namen. Daarbij was de volksgezondheid in het geding. Volgens mij is dat toch een andere discussie dan de discussie over die gewetensbezwaren. Daarbij is de volksgezondheid of wat dan ook immers niet in het geding. Het is niet zo dat de boeren hun dieren niet willen laten registreren, zij willen alleen een andere methode.

Voorzitter. Ik was gebleven bij de voedselbanken. Eigenlijk is het toch een beetje een raar verhaal dat de Europese Unie Nederlandse voedselbanken te hulp zou moeten schieten. Het is een grote schande dat er voedselbanken zijn. Nu begrijp ik dat het CDA ook een beetje raar bezig is. Ze bezuinigen hier in Nederland, ze vergroten de tweedeling en ze willen dan geld in Europa gaan ophalen voor de voedselbanken. Ik vind dat een beetje wonderlijk. Het is een nationale kwestie. We zijn een schatrijk land en we moeten dat ook nationaal oplossen. Ik vraag het CDA om eraan mee te werken dat wij dat hier zelf in Nederland oplossen, en dat we Europa daar niet voor misbruiken. De SP is dus geen voorstander van het verdelen van de interventievoorraden onder de minstbedeelden in Nederland. Ik denk dat die hulp elders veel beter op haar plek is.

De Europese Unie geeft ook allemaal geld uit voor de promotie van landbouwproducten. De SP vindt dat ook een beetje bizarre zaak. Dat moet de sector zelf doen, en niet Europa. Europa moet dat zeker niet als het om producten van de bio-industrie gaat. Wat ons betreft, gaat er dus geen Europees geld naar de promotie van landbouwproducten.

De heer Van Gerven (SP): We zullen dat ook in dat kader inbrengen, maar ik heb het nu in ieder geval ook gezegd.

Ik neem aan dat het verhaal over de biomassa wel op de agenda staat. Dat gaat over de brandstofvoorziening. Wij vinden dat de productie van biomassa ten behoeve van brandstof niet moet concurreren met de voedselvoorziening en het grondgebruik. Wij hebben al eerder geconstateerd dat door speculatie de voedselprijs al veel te hoog kan zijn. Het is daarom niet wenselijk als die concurrentie op het gebied van de brandstofvoorziening erbij komt. Ik hoor graag hoe de staatssecretaris dat ziet. Wil hij erop inzetten dat er uitsluitend Europees geld gaat naar restproducten of de nieuwste generatie biobrandstoffen?

Ik heb begrepen dat het niet gelukt is om in Brussel goede afspraken te maken over de afzet van vlees van dieren die zijn ingeënt tegen besmettelijke dierziekten zoals de MKZ. Dat vind ik teleurstellend. Ziet de staatssecretaris mogelijkheden om dat opnieuw op de agenda te zetten? Het is een mogelijkheid om in de nieuwe Europese Wet diergezondheid noodvaccinatie prioriteit te geven boven het ruimen van gezonde dieren.

Welk percentage van de geleden schade van de EHEC-uitbraak wordt met de huidige maatregelen gecompenseerd? Hoe heeft de regeling uitgepakt voor de biologische telers, die normaal gesproken een hogere prijs voor hun product krijgen?

Ik heb mij met de heer Koopmans en mevrouw Jacobi al sterk gemaakt voor de vlasteelt. Is er toch niet nog een escape te verzinnen? Zijn er wellicht nog aanknopingspunten in het nieuwe landbouwbeleid? Ik vraag de staatssecretaris om nog eens met de vlassector en andere betrokkenen om de tafel te gaan zitten en te kijken of er toch niet iets mogelijk is.

In het rapport «De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem voor calamiteiten en geopolitiek» wordt het risico van onze afhankelijkheid van soja-import aangetoond. Is de staatssecretaris het met de SP eens dat het wenselijk is dat er minder soja wordt geïmporteerd en dat er regionaal gesloten kringlopen ontstaan? Zo ja, wat gaat hij hiervoor doen en wanneer komt er een einde aan de huidige situatie van de massale soja-import?

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Het lijkt mij praktisch als we het nu behandelen. We wilden er snel over spreken. We waren er om te beginnen al niet gecharmeerd van dat zo’n ingrijpend besluit even tussen neus en lippen door in het reces aan de Kamer werd meegedeeld.

De staatssecretaris schrijft: de reden van de verlenging was dat het intrekken van de vrijstelling het welzijn van het pluimvee ernstig zou schaden, en dus nog te vroeg kwam. Zoek de fout in deze zin, zou ik zeggen! Kippen zitten natuurlijk niet uit zichzelf met z’n allen in een potdichte schuur. Die worden én vanwege menselijk ingrijpen op de wereld gebracht én vervolgens met z’n allen in die schuur gestopt. Het stoort ons dus zeer dat de staatssecretaris in veel van zijn brieven doet alsof dingen maar vanzelf gebeuren en dat hij moet kijken hoe hij daar de scherpe randjes vanaf kan halen. Nee, je kunt ook gewoon beginnen bij het begin!

Dat sluit ook goed aan bij de opmerkingen die de woordvoerders van de SP en de PvdA hebben gemaakt over de gewetensbezwaarden met betrekking tot de oorflappen. Ik zou toch graag zien dat de staatssecretaris daar oplossingen zoekt en ook probeert te denken vanuit het dier. We moeten onze systemen aanpassen aan het dier, en niet andersom. Ik hoor hierop graag een reactie.

Ik kom te spreken over het GLB en de biomassa. Het heeft ons erg verbaasd dat de staatssecretaris schrijft dat de ondersteuning van biomassa ten behoeve van energie wat hem betreft kan rekenen op subsidie uit het GLB. We waren des te verbaasder omdat hij andere voorstellen, bijvoorbeeld de teelt van eiwitgewassen in Europa, niet wil ondersteunen vanuit het GLB. De Partij voor de Dieren gaat daar dus niet mee akkoord.

Er zal nog een schriftelijk overleg over het Groenboek worden gehouden. Ik wil wel alvast zeggen dat er moties zullen komen als we inderdaad, zoals het er nu naar uitziet, met belastinggeld dierlijke producten gaan promoten in andere delen van de wereld. Daar kan de Partij voor de Dieren niet mee instemmen.

Ik wil nog even kort ingaan op de visserij. We zijn blij dat de staatssecretaris de vismachtigingen van Nederlandse schepen voor de wateren van Mauritanië heeft geschorst. We horen nog graag om hoeveel schepen dat gaat. Ik heb nog wel een vraag over het tonijnakkoord. Wordt door Europese schepen gebruikgemaakt van lokvlotten? Zo ja, wordt dat ook gesubsidieerd? Dat zijn ernstige praktijken waarvan wij in elk geval vinden dat die én niet mogen plaatsvinden én in elk geval niet gesubsidieerd mogen worden.

Dan is er weer zo’n brief waarin de staatssecretaris doet alsof de hele wereld om zich heen maar autonoom beweegt en hij af en toe iets mag vinden. Deze brief gaat over de kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem voor calamiteiten en geopolitiek. De staatssecretaris vindt het belangrijk dat we ons bewust worden van de dreigingen die er zijn. Maar hij heeft toch een aandeel in het beleid? Dat mag toch wel verdergaan dan dat? De hele brief staat bol van het downplayen van de risico’s. Dat lijkt me toch niet de taak van een staatssecretaris van Landbouw. De enige «grol van de dag» – zoals dat dan heet op Twitter – die ik erin las, en die ik wel grappig vond, was de volgende zin: vlees zou fors duurder kunnen worden, maar we kunnen goed gezond blijven als we daar wat minder van eten. Dat vond ik toch wel een leuke. Op Twitter zou die beloond worden met de «grol van de dag». Ik ben blij dat de staatssecretaris het zwart op wit heeft gezet. Dat betekent dat hij zich realiseert dat we ook met minder vlees gewoon heel goed toekunnen.

Ik heb samen met de heer Koopmans een motie ingediend waarin staat dat er een betere inzet moet komen voor het Europees actieplan dierenwelzijn. In de motie stond dat we binnen twee weken een scherpere inzet wilden zien. De motie werd vlak voor de zomer aangenomen, maar we hebben nu nog steeds niets gezien. Ik vraag de staatssecretaris derhalve wanneer wij daar meer over horen. Ik zie de heer Koopmans overigens instemmend knikken.

De heer Grashoff (GroenLinks): Voorzitter. Ik wil even kort een paar onderwerpen langslopen. Ik ga allereerst in op de GLB-voorstellen die eraan komen. Het lijkt me van belang dat wij dat behandelvoorbehoud inderdaad maken, maar ook dat we het zodanig organiseren dat we het goed en gedegen kunnen behandelen. In dat opzicht is het onder meer van belang dat niet alleen de voorstellen van de Europese Commissie aan ons doorgestuurd worden, maar dat er ook een heel goede reactie van het kabinet op komt. Dan kunnen we het totaal goed wegen. Ik wil ervoor pleiten om die nieuwe GLB-voorstellen ruimschoots aandacht te geven. Ik ga er dus nu ook niet op in. Ik vind het een beetje ingewikkeld om op uitgelekte voorstellen die ik half ken, zo wat te gaan schieten, nog afgezien van het feit dat ik niet weet of dat de definitieve voorstellen zijn die straks tevoorschijn komen. Daar kunnen nog wel eens verschillen in zitten. Dat doe ik dus niet.

De staatssecretaris ziet geen mogelijkheden voor steun voor de vlassector, een piepkleine sector. Ik kan dat volgen, maar ik heb wel informatie dat het een interessant product is in het kader van de bio-based economy. We moeten toch even opletten dat we dat niet helemaal kwijtraken. Ik kan me voorstellen dat er toch nog even wordt nagedacht over niet een platte steunmaatregel maar wel een soort van ondersteuning van innovatie en contacten met de verwerkende industrie. Ik ben benieuwd of de staatssecretaris daar een creatief antwoord op kan geven.

Ik kom te spreken over het gebruik van biomassa en de discussie daarover in de Landbouwraad. Het lijkt me een zeer belangrijk onderwerp, maar het wordt wat kort beschreven. Ik krijg daar niet precies de vinger achter. Waar zit nu de crux in de discussie op Europees niveau? Het lijkt me dat we hard moeten werken aan goede biomassa, ook van Europese bodem. Het zal dus altijd moeten gaan om een tweede en derde generatie. Het mag uiteraard niet ten koste gaan van voedselproductie. Ik denk dat er nog wel een discussie bij komt kijken over de vraag, hoe je dat dan goed definieert. Wij kennen in Nederland de Cramer-criteria. Ik herinner nog maar eens aan een motie die de Kamer op 15 maart 2011 heeft aangenomen, waarin de regering verzocht wordt in EU-verband ernaar te streven om heldere en eenduidige duurzaamheidscriteria op te stellen voor vaste en vloeibare biomassa voor energietoepassingen. Mijn aanbeveling in de richting van de staatssecretaris zou zijn dat hij dat nu ook heel actief inbrengt in de Landbouwraad. We moeten er echt voor gaan om dat vastgelegd te krijgen.

Een volgend punt is de minstbedeeldenregeling. Op zichzelf zijn wij het erover eens dat het geen Europese kwestie is. Dat neemt niet weg dat als in Europa in ruime meerderheid besloten zal worden dat die bestaat, je natuurlijk wel de vraag zou kunnen stellen of voedselbanken in Nederland daar op enigerlei wijze toegang tot zouden kunnen hebben. Ik wil die gedachtegang toch even neerleggen. Voedselbanken zijn geen overheidsinstellingen, zij zijn niet in handen van de rijksoverheid. Ik ben toch wel benieuwd of de mogelijkheid bestaat dat zij daar gebruik van maken.

Ik wil ten slotte nog iets zeggen over soja. In het rapport over de kwetsbaarheid van het landbouw- en voedselsysteem komt de soja inderdaad nogal prominent naar voren. De reactie daarop van het kabinet is nogal geharnast. Die komt erop neer dat wij niet kiezen voor subsidiëring van eiwitteelt of een invoerheffing van soja(schroot). Dat laatste kan ik mij voorstellen. Verder blijven we er echter een beetje weg van. Nog vanochtend, toen het ging over het sluiten van kringlopen, kwam vanuit een heel ander perspectief eigenlijk dezelfde kwestie ook op tafel. Met deze reactie geeft de staatssecretaris in elk geval niet aan wat hij dan wel in Europees verband op dat vlak wil doen. Hij geeft alleen aan wat hij niet zou willen doen. Kan de staatssecretaris daar nog eens op ingaan?

Mevrouw Snijder-Hazelhoff (VVD): Voorzitter. Enkele woordvoerders hebben gezegd dat zij niet wilden ingaan op de gelekte voorstellen. Ik wil dat echter wel doen, omdat ik graag hoor wat de staatssecretaris ervan vindt. Hij heeft daar zeker ook kennis van genomen. Ik wil in ieder geval een paar opmerkingen maken over voorstellen waar ik erg van geschrokken ben.

Ik heb allereerst gehoord dat er een herverdeling van het budget komt. Dat is op zichzelf niet nieuw. Dat zou echter kunnen betekenen dat Nederland een veel minder percentage van het budget krijgt. Zijn die signalen juist?

Ik las in één van de media: maximaal 70% met hetzelfde gewas en minimaal drie verschillende gewassen. Dat is een schrikbeeld. Ik schrik heel erg van dat soort krantenkoppen. Ik wil de staatssecretaris meegeven dat het voor de VVD-fractie ondenkbaar is dat wij dit gaan voorschrijven aan onze ondernemers. Ondernemers in Nederland dienen zelf te kiezen welke gewassen zij verbouwen, en dat moeten er niet minimaal drie hoeven te zijn. Ik moet er niet aan denken dat ik tegen een graanboer in het Oldambt moet zeggen: jij mag dit jaar geen graan verbouwen, maar je moet iets anders verbouwen. Dan moet hij bijvoorbeeld aardappelen verbouwen, die helemaal niet geschikt zijn voor die zware kleigrond. Dat is voor de VVD-fractie volstrekt ondenkbaar.

Wij wisten al dat er twee pijlers overblijven, maar wij hebben vernomen dat aan de lidstaten de mogelijkheid wordt geboden om 5% van de eerstepijlergelden over te hevelen naar de tweede pijler. Wij zijn daar niet enthousiast over. Dat had de staatssecretaris al uit eerdere debatten kunnen opmaken. Klopt het gerucht van die mogelijkheid tot overheveling? Zo ja, wat is de inzet van de staatssecretaris op dit punt?

Wij hebben voorts begrepen dat wij nu een uitfasering krijgen richting 2019, maar dat uiteindelijk, als commissaris Ciolos zijn zin zou krijgen, alle toeslagen in heel Europa in 2028 gelijk zouden moeten zijn. Dat is nog wel heel erg ver weg. Heeft de staatssecretaris dat ook tot zich kunnen nemen of in de wandelgangen vernomen?

Ik wil nog even kort ingaan op de vergroening. Lidstaten zouden zelf de keuze moeten hebben. Het kan niet waar zijn dat Europa exact voorschrijft wat er onder die vergroening dient te vallen. Ik kan me voorstellen dat wij daar heel andere handvatten voor hebben dan een aantal andere lidstaten. Ook daar zie ik bijvoorbeeld die vruchtwisseling voorgeschreven worden. Bij groenstroken kan ik me nog wel iets voorstellen, maar het vervangen van daken door zonnepanelen is ook een stuk vergroening. Ik ga er derhalve van uit dat de lidstaten de ruimte krijgen om daar echt zelf keuzes in te maken. Heeft de staatssecretaris hier al iets over vernomen?

Ik kan me ook nog voorstellen dat wij in die pijlers ruimte krijgen voor weidegang. Dat is dan wel een wat scherper punt. De heer Koopmans zei al: we hebben hier geen alpenweiden. Ik geloof dat de staatssecretaris in één van de eerdere debatten zei dat het naar zijn mening alleen maar aan de markt moet worden overgelaten. Ik heb toch mijn twijfels of dat wel helemaal aan de markt kan worden overgelaten. Ik denk dat dit toch één van de typisch Nederlandse thema’s zou kunnen zijn. Ik kan me voorstellen dat andere lidstaten daar niets mee hebben. Vandaar ook mijn oproep dat ik hoop dat wij bij dat soort zaken zelf onze eigen invulling zouden mogen geven.

Ik heb nog een vraag over de minstbedeeldenregeling. Wij delen het standpunt van de staatssecretaris op dit punt, omdat dit sociaal beleid is dat de lidstaten zelf dienen uit te voeren. Ik heb vervolgens nog wel een vraag. Hoe zit het nu met het budget? Komt dat budget nog steeds uit de GLB-gelden of gaat daar na 2013 iets in verschuiven?

Wij ondersteunen de opvatting van de staatssecretaris over biomassa volledig.

In de brief wordt nog een opmerking gemaakt over de inzet van artikel 68. Zoals bekend, zijn wij altijd kritisch geweest ten aanzien van de vraag, wat er onder artikel 68 zou moeten vallen. Wij hebben altijd gezegd dat het zoveel mogelijk op het boerenerf moet plaatsvinden. Wij kunnen ons redelijk vinden in het staatje dat de staatssecretaris ons heeft doen toekomen, maar hij schrijft ook nog dat hij een aantal onbenutte middelen daarin heeft. Ik ben heel benieuwd of hij dat al belegd heeft of dat wij daar nog over mee kunnen denken. Dan hebben wij namelijk nog wel een idee.

Er ligt ten slotte nog een fiche voor over de verordening tariefcontingent invoer rundvlees. Ik heb begrepen dat er inmiddels een akkoord is tussen de EU en de VS maar ook tussen de EU en Canada. Dat ging natuurlijk allemaal over de discussie die wij in het verleden hebben gevoerd over het hormoonvlees. Ik heb inmiddels begrepen dat het allemaal beslecht is, maar er moet nog wel een aantal stappen in worden gezet, want er dient naar ons gevoel nog wel een verruiming te komen, niet alleen van het invoerquotum maar ook ten aanzien van de strafheffing die moet worden afgebouwd. Die signalen krijg ik overigens ook van anderen. Is dat inmiddels in gang gezet?

Staatssecretaris Bleker: Voorzitter. De heer Koopmans heeft een vraag gesteld over de EU-begroting 2014–2020. Op 29 juni 2011 heeft de Commissie haar voorstel voor de EU-meerjarenbegroting 2014–2020 gepresenteerd. Het kabinet had als inzet een nominaal gelijk blijvend GLB-budget binnen de Europese begroting 2014–2020. Het voorstel van de Commissie is gelijkluidend. Ik ben daar blij mee. Het is een inzet die past bij de uitdagingen waar onze landbouwsector voor staat. Daarbij is natuurlijk cruciaal hoe het vervolgens wordt verdeeld. Daarvoor zullen we in oktober een voorstel zien van de Commissie. Dan is de pap nog niet gestort, dan zal er nog heel veel gebeuren.

Dat is ook mijn algemene opmerking naar aanleiding van alles wat de Kamer heeft gezegd over de uitgelekte GLB-voorstellen of componenten van GLB-voorstellen. Ik ben de afgelopen twee dagen – maandag en dinsdag – op een informele raad van landbouwministers in Polen geweest. Daar wordt natuurlijk nog volop gesproken over uitgelekte ambtelijke voorstellen. We weten nu langzaam maar zeker wel ongeveer wat er allemaal op de onderhandeltafel komt, maar wat het voorstel van de Commissie zal worden, is nog volstrekt onduidelijk. Er bestaan nog meerdere versies van dat voorstel. Ook als het gaat om de financiële betekenis van een en ander voor Nederland, is dat koffiedik kijken. Daar wil ik dus eigenlijk niet op vooruitlopen.

Ik wil wel iets zeggen over onze inzet. Er is onder andere gevraagd wat ik versta onder de vergroening van de eerste pijler. Dat is, wat ons betreft, inderdaad meer dan het groen dat je ziet, in de zin van weide, akkers, groenstroken enzovoorts. Dat is ook precisielandbouw, dat is ook vergroening van de bedrijfsprocessen. Je kunt daarbij ook denken aan stallen, innovatie en dergelijke. Dat is onze gedachte daarbij. Vergroening is bij ons dus meer dan wat je op de akker en in de weide ziet.

Een aantal sprekers heeft gevraagd of er wel voldoende aandacht is voor innovatie. Dat moet straks blijken. Het is, wat ons betreft, essentieel dat het GLB-budget ook voor de agrarische sector in ons land het boeren van de toekomst stimuleert, in plaats van het blijven boeren zoals nu gebeurt. Er moet dus een innovatieve turbo in zitten. We moeten beoordelen of dat uiteindelijk ook uit die voorstellen blijkt en we moeten afwachten hoe daarover vervolgens in de Raad van Ministers en in het Europees Parlement over gedacht wordt.

Er is iets gezegd over het effect van het GLB op de OS-landen. De heer Knapen en ik hebben de Kamer op 1 april een brief gestuurd over GLB en ontwikkelingssamenwerking. De heer Knapen en ik zitten volledig op één lijn. Resumerend: in 2011 moet meer dan 90% van de GLB-steun niet handelsverstorend en dus ontwikkelingsvriendelijk zijn. Even ter herinnering: in 1990 was de GLB-steun voor 90% handelsverstorend. Het moet dus geheel anders. Wij zetten in op het wegnemen van de zeer beperkte resterende verstoring. Dat doen we door bijvoorbeeld te pleiten voor het afschaffen van nog resterende gekoppelde steun en resterende exportsubsidies. Ik geloof niet dat we daarover een verschil van mening hebben. Sommigen werpen het beeld op dat GLB-steun nog voor het overgrote deel handelsverstorend is en daardoor schadelijk voor ontwikkelingslanden. Dat is een beeld van twintig jaar geleden. Het beeld van nu is dat 90% van de GLB-steun niet handelsverstorend en onvriendelijk voor ontwikkelingslanden is.

Er is voorts gesproken over de relatie tussen biomassa en het GLB. De uitdaging voor de Nederlandse en de Europese agrarische sector is om in de toenemende vraag naar biomassa tegen concurrerende prijzen te voorzien. De heer Van Gerven heeft gesproken over biomassa en voedselzekerheid. Hij gebruikte bijna letterlijke citaten uit de brief die de Kamer is toegestuurd. Wij hebben daar dus geen verschil van mening over. Waar het kan, wordt biomassa uit de agrarische sector ingezet als restproduct in plaats van als primair voedselproduct. Ik merk overigens op dat dit punt niet zozeer in de Landbouwraad aan de orde komt. Het is aan de orde in de Raad van milieuministers. Daar is echter sprake van dezelfde inzet.

Gevraagd is hoelang de overgangsperiode van het GLB zal duren en wat de inzet van Nederland daarbij is. Wat mij betreft, is er een zo kort mogelijke overgangsperiode. Snelle duidelijkheid is het beste. Dan kun je ook de periode van het GLB gebruiken om echt innovaties te stimuleren.

Er is voorts gevraagd om openbaarmaking van de GLB-subsidies. Dat gebeurt al. Alle GLB-subsidies zijn op last van het Europees Hof van Justitie al jaren openbaar, maar alleen voor rechtspersonen en niet voor individuen. Ik heb het KLM-verhaal niet helemaal gevolgd. Dat komt misschien straks nog aan de orde.

Wij gaan inderdaad ook binnen de eerste pijler inzetten op effectief agrarisch natuurbeheer. Het artikel in Trouw is overigens veel genuanceerder dan het in eerste instantie lijkt. In het artikel worden als het ware de omstandigheden geformuleerd waaronder agrarisch natuurbeheer effectief kan zijn. De kop in Trouw was een heel andere. Ben Koks, een liefhebber van het agrarisch natuurbeheer pur sang en een groot vogelliefhebber die zich inzet voor de grauwe kiekendief, had mij er een paar dagen eerder al over geïnformeerd. Hij zei: Henk, er komt een kritisch stuk over ons agrarisch natuurbeheer in Trouw. Ze hebben overigens nagelaten om datgene weer te geven wat ik hun had verteld, namelijk dat het agrarisch natuurbeheer in Oost-Groningen, met name in het graangebied van het Oldambt, zeer succesvol is geweest waar het gaat om de terugkeer van de grauwe kiekendief. Dat staat niet in het stuk, maar het is in ieder geval zeer kritisch. Toen dacht ik: dan ben ik geprepareerd. Ik had die ochtend goed en wel de ogen open en dacht: gauw even op de iPad. Ik keek, ik zag die kop en ik dacht: oh, daar komen de vragen voor het vragenuurtje. Maar de eerste reactie van mensen op dat artikel was: een Trouw-onwaardige kop. Ik dacht: hè, zo kan ik de ochtend door. Als je het stuk leest, dan is het toch aanzienlijk genuanceerder. Of we nu agrarisch natuurbeheer, particulier natuurbeheer of natuurbeheer door gesubsidieerde grote organisaties hebben, als onderdelen daarvan niet effectief zijn, dan moeten we er of mee stoppen of moeten we ze effectief maken. Zo simpel is het! Maar dan moet je ook helder voor ogen hebben over welk type agrarisch natuurbeheer je het precies hebt. Ik denk dat er in de weidevogelgebieden verdraaid veel mensen zijn die zeggen: wat heeft die professor De Snoo nu weer bedacht? Kom hier eens kijken hoe het met onze weidevogels gaat en welke inzet wij daar plegen! Het ligt dus allemaal wat genuanceerder. Mijn haat-liefdeverhouding met het dagblad Trouw is bekend. Ik ben dus weer helemaal van het groene spoor.

Staatssecretaris Bleker: Oké, dat gaan we doen.

Met betrekking tot artikel 68 heeft mevrouw Snijder gevraagd of er nog sprake is van onbenutte middelen. Nee, alle onbenutte middelen zijn belegd. Als mevrouw Snijder extra inzet van artikel 68 wil, zullen we extra moeten korten op de GLB-inkomenssteun.

Staatssecretaris Bleker: Heel mooi.

Dan kom ik op de minstbedeeldenregeling. In het voorjaar van 2011 deed het gerecht in eerste aanleg de uitspraak dat er geen aankopen meer op de markt gedaan mogen worden ten behoeve van de minstbedeeldenregeling. Deze zaak was door Duitsland aangespannen tegen de Europese Commissie. Voor de minstbedeeldenregeling mag dus alleen nog maar gebruik worden gemaakt van beschikbare interventievoorraden. Aangezien de interventievoorraden momenteel zeer beperkt zijn – de marktprijzen liggen hoger dan de interventieprijzen – moest de minstbedeeldenregeling naar beneden bijgesteld worden naar 113,5 mln. Dat is een verlaging van 80% ten opzichte van het vorige jaar. Vorig jaar was er 480 mln. beschikbaar. Voor 2013 zijn de interventievoorraden leeg. Dus in 2013 kan er simpelweg geen minstbedeeldenregeling van toepassing zijn. De vraag is gesteld of er daardoor sprake is van een andere uitgangssituatie. Nee, ik ben van mening dat er geen andere uitgangssituatie is ontstaan. De argumenten van Nederland om niet deel te nemen aan de minstbedeeldenregeling staan nog steeds overeind. Nederland is van mening dat voedselhulp een zaak is van de lidstaten en niet van de Europese Unie. Dat betreft het subsidiariteitsprincipe: houd je bij je eigen leest. Ook is er sprake van sociaal beleid en niet van landbouwbeleid. Deze minstbedeeldenregeling past niet het gemoderniseerde GLB.

Gevraagd is of Nederland via een verdeelsleutel bijdraagt aan de opkoop van producten ten behoeve van de interventievoorraden. Nee, er is geen sprake van een verdeelsleutel ten behoeve van de financiering van het EU-interventiesysteem. De financiering van dat systeem komt uit de communautaire begroting.

Gevraagd is of wij bereid zijn om als die verdeelsleutel er is, die te hanteren. Er zijn geen interventievoorraden meer beschikbaar voor de komende vast te stellen minstbedeeldenregeling 2013. Eigenlijk is het goed dat dit zo is, want dat betekent dat er geen noodzaak is om te interveniëren en dat de markt dus als het ware op orde is. Dat betekent dat de akkerbouwers en de melkveehouders verantwoorde marktprijzen beuren.

Mevrouw Snijder heeft mij gevraagd wat ik vind van de uitgelekte voorstellen. Die uitgelekte voorstellen zijn er. Er is wat uitgelekt en wij hebben ook wat te pakken gekregen. Het gaat om een stapel papier die bijna even dik is als de totale rijksbegroting, naar ik meen, meer dan 1000 pagina's. Dus teksten genoeg, maar het zijn wel teksten van een tot twee weken geleden. 12 oktober is de finale besluitvorming in de Commissie. Er kan nog van alles en nog wat gebeuren. Bovendien zitten wij ook niet stil. Wij zien een aantal punten die voor ons belangrijk zijn, zoals een sterke eerste pijler en vergroening inclusief innovatie. Dus wij zoeken onze vrienden op in Europa die dezelfde opvatting hebben. Wij zitten ook niet stil waar het gaat om de herverdeling. Wij hebben ook staatjes gezien waarbij er een behoorlijk negatief effect zou optreden op het Nederlands deel van het GLB. Wij weten natuurlijk ook dat ook andere landen in diezelfde hoek zitten, zoals Italië en Denemarken. Dus er wordt nu natuurlijk ook gelobbyd en gesproken. Er zijn meer bilaterale contacten dan ooit in de aanloop naar 12 oktober. Op die datum komt de Commissie met een voorstel en dan begint het pas. Dan vindt er een raad van ministers plaats, niet één maar meerdere. Er vindt misschien ook een gezamenlijk overleg van de raad van ministers en een delegatie van het parlement plaats. Daarna vindt het hele onderhandelings- en amenderingsproces plaats. Men gaat ervan uit dat men onder het Deense voorzitterschap, dus in de eerste helft van 2012, een eind kan komen. Er zijn nog wel onzekere factoren. Zo zijn er verkiezingen in Frankrijk. In 2013 zijn er verkiezingen in Duitsland. Dat heeft ook allemaal gevolgen. De vraag is dan namelijk in hoeverre die landen bereid zijn om definitieve afspraken te maken. Over het financieel meerjarenperspectief moet door de regeringsleiders en de ministers van Financiën worden onderhandeld. Er zijn dus een heleboel dingen waarvan ik zeg: aan die knop draai ik niet. Soms draaien we er als Nederland niet alleen aan en spelen er heel andere processen daaromheen, maar onze inzet is niet anders dan we in de brief van destijds hebben gepresenteerd en die we ook met de Kamer hebben gedeeld.

Verder is gevraagd naar de I&R-gewetensbezwaarden. Op 22 juni 2011 heb ik toegezegd dat de Kamer daarover een brief zou krijgen. Op 13 juli heb ik de Kamer voorzien van die brief die specifieke informatie bevat over de I&R-gewetensbezwaarden. Ik vat de brief samen. Op 21 januari 2008 zijn alle geregistreerde gewetensbezwaarden geïnformeerd over de consequenties van het ondertekenen van het protocol: alleen vrijwaring strafrechtelijke vervolging bij niet-naleving I&R-regels, geen erkenning Europese verplichting, opleggen korting 20% in 2008 en vaststelling dat de korting bij herhaling op 20% komt na verkenning Europese Commissie. Dat is al een uitzondering. Hiervan kan ik op grond van het EU-verdrag niet verder afwijken. Het college van beroep heeft ook geoordeeld dat op grond van de Europese regelgeving een korting van 20% opgelegd moet worden. Uiteraard staat het de gewetensbezwaarden vrij om hun bijzondere positie bij het Europees Parlement en de Europese Commissie te bepleiten. Ik heb mij er ook in Europees verband voor ingezet om hiervoor tot een oplossing te komen. De Europese Commissie komt met een voorstel voor aanpassing van de ingrepenregelgeving. Daarin zal wat mij betreft ook ruimte voor nieuwe alternatieven moeten komen. Daar zetten wij ons voor in.

Staatssecretaris Bleker: Ik heb geen enkele aanleiding om te veronderstellen dat andere lidstaten het handiger hebben gedaan. Er zijn wel enkele lidstaten geweest die hebben geprobeerd het handiger te doen. En dat heeft voor ons betekend dat we vier weken langer moesten wachten voordat de regeling openging. Ik ben er wel vast van overtuigd dat de Europese Commissie hierop nauwkeurig heeft toegezien. Dus daar maak ik mij niet de grootste zorgen over. Wel moet ik zeggen dat Nederlanders handelaren zijn. Er is natuurlijk ook gehandeld in de zin dat producten tegen lage prijzen op de markt zijn gebracht. Zoals sommigen zeiden: we laten geen lege vrachtauto's terugkomen. Dus hebben de Polen geluk gehad dit keer, doordat ze voor een zachte prijs onze paprika's, tomaten en komkommers konden kopen.

Dan kom ik te spreken over het rapport over de kwetsbaarheid van Europese landbouw- en voedselsystemen. Op 14 juni heeft de Kamer een reactie van mij gekregen op dat rapport. Volgens mij is daar op zichzelf niets aan toe te voegen. De belangrijkste conclusie is dat er op basis van dat rapport geen direct ander nieuw beleid nodig is. In geen van de ernstige rampscenario's zal er sprake zijn van een ernstig voedseltekort in Europa. Dat is de conclusie van het rapport.

Mevrouw Ouwehand heeft gevraagd naar de geformuleerde inzet ten aanzien van dierenwelzijn. Ik zal de inzet van mijn ambtsvoorgangster meenemen in de besprekingen in Brussel. Dat heeft ook te maken met de motie-Ouwehand/Koopmans. Ik zal de Kamer op korte termijn nader schriftelijk informeren over mijn inzet richting de Europese Commissie.

Staatssecretaris Bleker: Ik ben heel blij dat ik het met u kan afhandelen.

Verder heeft mevrouw Ouwehand gevraagd naar de situatie rond Mauritanië. Na 1 augustus is het nieuwe visseizoen weer geopend. Onderhandelingen over een nieuw protocol EU-Mauritanië lopen nog. Deze week vindt de vierde ronde plaats.

De heer Van Gerven heeft mij gevraagd of ik in Brussel kan pleiten voor afzet van gevaccineerd vlees. Nederland heeft zich met succes ingezet voor vaccinatie en noodvaccinatie om grootschalige ruimingen te voorkomen. Dat is gelukt. Vlees van gevaccineerde dieren mag op de interne markt worden afgezet maar moet wel als zodanig worden gelabeld. Dat is de situatie nu.

Mevrouw Snijder heeft een vraag gesteld over rundvlees van hoge kwaliteit. Al meer dan tien jaar hebben we een hoog oplopend handelsconflict met de Verenigde Staten over hormoonvlees. Omdat de WTO het EU-invoerverbod voor hormoonvlees heeft veroordeeld legden de VS jarenlang strafheffingen op ten aanzien van de invoer vanuit de EU. Door de opening van dit tariefcontingent voor rundvlees komt daar een einde aan. Ik kan akkoord gaan met het door de onderhandelaars bereikte resultaat. Tegelijkertijd wil ik de Commissie verzoeken om bij de Amerikanen aan te dringen op toegang van kalfsvlees vanuit de Europese Unie. Kalfsvlees is voor een aantal landen, zoals China, de VS en Japan, een moeilijk punt, waaraan bepaalde eisen worden gesteld waardoor het voor Nederland niet mogelijk is te exporteren. De minister heeft zich hiervoor tijdens een bezoek aan China ingezet en we zullen ons er voor blijven inzetten.

Mevrouw Ouwehand heeft gevraagd of het gebruik van tonijnlokvlotten door de EU wordt gesubsidieerd. Spanje gebruikt ze. Nederland heeft in de ICCAT-jaarvergaderingen al een aantal keren aandacht gevraagd voor dit probleem. Dus wij delen de opvatting van mevrouw Ouwehand op dit punt. Wij zullen ook aandacht blijven vragen voor dit probleem. Mij is overigens niet bekend dat voor het gebruik van genoemde vlotten EU-subsidie wordt verstrekt.

Dan ben ik hiermee gekomen aan het eind van mijn eerste termijn.

De voorzitter: We zien het VAO tegemoet. Dan komt er een motie en zullen we zien wat er gebeurt.

Ik geef de gelegenheid voor een korte tweede termijn.

Mevrouw Jacobi (PvdA): Voorzitter. De staatssecretaris heeft ten aanzien van het GLB gezegd dat we zo snel mogelijk weg moeten bij de historische referenties. Echter, volgens mij is afgesproken dat tot 2019 nog veel van die historische referenties op tafel blijven. Mijn vraag is dan ook of daarop in Europese zin niet gereageerd moet worden.

Dan nog iets over de openbaarmaking van de landbouwsubsidies. Die moet eigenlijk alleen gelden voor die organisaties die er ook echt direct aan gerelateerd zijn. Wat is nu het plan van aanpak bij het ministerie ten aanzien van zaken waarvan aangetoond is dat die nog niet op orde zijn of waar vraagtekens bij zijn? Dat lijkt me op z'n minst transparant.

Ik ben blij met de morele steun aan de gewetensbezwaarden, ook in Europese richting. In de beantwoording heb ik nog een reactie van de staatssecretaris op de steunmaatregel teelt vezelgewassen gemist.

De heer Grashoff (GroenLinks): Voorzitter. Er is één punt dat mij wat opviel in de beantwoording en dat betreft de sojavervangers in Europees perspectief. Ik snap het vanuit het perspectief van de voorliggende brief maar dat neemt niet weg dat we er volgens mij nog over te spreken komen. Misschien moeten we dat dan doen in het kader van de eerdere onderwerpen die we vandaag aan de orde hebben gehad.

Ik sluit mij ten slotte aan bij de vragen over het vlas.

De voorzitter: Dan wil ik nog graag twee opmerkingen maken in mijn hoedanigheid van woordvoerder van de VVD-fractie.

De staatssecretaris heeft gezegd niet al te veel te willen zeggen over de uitgelekte GLB-voorstellen. Ik kan mij daar ook iets bij voorstellen. Hij zei ook dat er nog heel veel onze kant op komt en dat er nog verkiezingen zijn in allerlei lidstaten, zodat hij niet aan allerlei knoppen wil gaan draaien. Ik heb inmiddels aangegeven hoe mijn fractie in een aantal onderwerpen staat, waarvan ik hoop dat de staatssecretaris zich dat ter harte neemt. Hij heeft al een aantal inzetten genoemd die deels aansluiten bij onze visie, maar ik hoop wel van ganser harte dat het aan de knoppen draaien wat betreft Nederland wel gaat gebeuren, ook al zijn er verkiezingen in andere lidstaten.

Ten aanzien van het hormoonvlees heb ik begrepen dat de strafkortingen nog niet volledig zijn afgebouwd. Als het gaat om het kunnen exporteren van kalfsvlees c.q. rundvlees heb ik vernomen dat de VS wat betreft de BSE-toets de regels strenger hanteren dan Europa. Dat zou op dit moment een tweede belemmering zijn. Ik verzoek de staatssecretaris zich ervoor in te zetten dat dit op gelijk EU-niveau komt, want anders blijven we belemmeringen houden.

Staatssecretaris Bleker: Voorzitter. Mevrouw Jacobi heeft gesproken over het GLB en de historische referenties. In de nu uitgelekte voorstellen wordt uitgegaan van een overgangstermijn tot 2017.

Verder heeft zij gevraagd wat er nog verder op orde is te brengen. Er zijn geen andere grondeigenaren die naar ons gevoel onterecht in aanmerking komen voor GLB-steun. Een grote organisatie als Natuurmonumenten krijgt een fors bedrag aan GLB-steun, maar dat is voor agrarische gronden die zij in gebruik heeft. En dan is dat terecht.

Staatssecretaris Bleker: Meerdere leden hebben het gehad over de vezelgewassen. Naar aanleiding van een verzoek van de heren Van Gerven en Koopmans heb ik de Kamer op 14 juli geïnformeerd over de mogelijkheden voor vezelgewassen, met name vlas. Het was een teleurstellende brief gelet op het verzoek. Gekoppelde betalingen zijn niet mogelijk en er is geen sprake van te compenseren extra kosten of gederfde inkomsten. Dus steun voor vezelgewassen wordt volgend jaar ontkoppeld. Dat is vastgelegd in Europese en nationale regels. Het bedrag voor de teler blijft gelijk. De ondernemer gaat er dus niet op achteruit. De betaling is dan echter niet meer gekoppeld aan de productie. En dat geeft natuurlijk onzekerheid voor de industrie en de verwerkers. Dat snap ik heel erg goed, maar dat is wel all in the game. Dat is bij heel veel gewassen en afnemende industrieën zo. Inmiddels heb ik de artikel 68-maatregel voor 2012 en 2013 gemeld in Brussel. Vlastelers en vlasverwerkers kunnen gebruikmaken van eventuele generieke stimuleringsmaatregelen maar ik zie geen ruimte binnen mijn begroting voor specifieke voorzieningen. Dan zou men met specifieke voorstellen moeten komen.

Nederland werkt hard aan bio-based economy. Dat is een economie waarin biomassa wordt gebruikt voor de productie van chemicaliën etc. De uitdaging voor de Nederlandse en Europese agrarische sector is om in de toenemende vraag naar biomassa tegen concurrerende prijzen te voorzien. Ik zal in de Raad aangeven dat Nederland het belangrijk vindt dat bij de herziening van het GLB ruimte wordt geboden aan de vergroting van de beschikbaarheid van biomassa op basis van een marktgedreven aanpak. Dus geen productiesubsidie. Tegelijkertijd is er transitie nodig naar meer efficiënte en gedifferentieerde biomassaproductie. De productie van biomassa mag niet ten koste gaan van de voedselzekerheid. Investeringen in onderzoek en innovatie zijn daarbij van groot belang. In principe geldt – dat is ook conform de ladder van Cramer – dat in beginsel in de biomassa geen producten worden gebruikt die normaal als voedsel kunnen worden gebruikt, maar zo veel mogelijk wel afvalrestproducten enz.

Verder is nog gerefereerd aan het rundvlees en de VS. Dat is inderdaad een vervelende kwestie. Er is al heel lang overleg over geweest tussen de VS en de EU. Er wordt inmiddels ook onderhandeld over de harmonisering van de BSE-eisen. Je kunt dan wel de eerste hobbel hebben genomen, maar als men vervolgens specifieke eisen stelt ten aanzien van BSE schiet het nog niet op. Daar wordt nu dus over onderhandeld.

De voorzitter: Dat kan dan ook wel in de vorm van een briefje.

Ik heb de volgende toezeggingen genoteerd.

• – De staatssecretaris zal de Kamer binnen twee weken informeren over de motie-Ouwehand/Koopmans inzake de Nederlandse inzet voor het EU-actieplan Dierenwelzijn.

• – De staatssecretaris heeft toegezegd dat als er nieuws is te melden over de BSE-regels richting de VS en over de tonijnlokvlotten, hij daarvan de Kamer in kennis zal stellen.