Nr. 1159 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Financiën en de vaste commissie voor Europese Zaken hebben op 24 april 2014 overleg gevoerd met Minister Dijsselbloem en Staatssecretaris Wiebes van Financiën over:

• – de brief van de Minister van Financiën, d.d. 7 april 2014, Verslag van de Eurogroep en informele Ecofin Raad van 1 en 2 april 2014 te Athene, (Kamerstuk 21 501-07, nr. 1134);

• – geannoteerde agenda voor de Eurogroep/Ecofin Raad d.d. 5 en 6 mei 2014 (Kamerstuk 21 501-07, nr. 1139);

• – de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken, d.d. 7 maart 2014, Fiche: Verordening transparantie van effectenfinancieringstransacties, (Kamerstuk 22 112, nr. 1809);

• – de brief van de Minister van Financiën, d.d. 7 april 2014, Vierde voortgangsrapportage hervormingsprogramma Griekenland, (Kamerstuk 21 501-07, nr. 1135);

• – Vertrouwelijke toezending oordeel prior actions Griekenland en Portugal

• – de brief van de Minister van Financiën d.d. 22 april 2014 inzake vertrouwelijke toezending oordeel prior actions Griekenland en Portugal (Kamerstuk 21 501-07, nr. 1140).

Van dit overleg brengen de commissies bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

Voorzitter: Van Nieuwenhuizen-Wijbenga

Griffier: Berck

De heer Harbers (VVD): Voorzitter. Ik loop een paar onderwerpen langs. Het eerste is de bankenunie. Er wordt nog steeds gewerkt aan het intergouvernementeel verdrag, maar dat zou onderhand klaar zijn en rijp voor aanname in de Ecofin. Hoe wordt de Kamer bij die teksten betrokken, zodat zij kan nagaan wat er in de afgelopen maanden gewisseld is, bijvoorbeeld over de noodremprocedure en de bail-in? Op welke wijze krijgt de Kamer daar inzage in?

Het toezicht op de bankensector wordt vanaf 4 november bij de ECB in Frankfurt ondergebracht. Volgens de heer Weidmann zou dat op termijn, maar niet duidelijk is op welke termijn, bij de ECB weggehaald moeten worden en door een onafhankelijk instituut moeten gebeuren. Hij werd hierin gesteund door de heer Knot van de Nederlandsche Bank, waar dat toezicht voor Nederland altijd werd uitgevoerd. Is de Minister het met ons eens dat we maar even moeten afwachten hoe dat toezicht wordt opgetuigd in Frankfurt, en het de kans moeten geven om toezicht met tanden te ontwikkelen?

Dan kom ik op de BNC-fiches. De eerste betreft de verordening transparantie van effectenfinancieringstransacties. Wij zijn voorstander van meer transparantie, maar de Europese Commissie heeft geen kwantitatieve inschatting gemaakt van de kostenimpact van de maatregelen. Het is niet duidelijk hoe groot de toename van de administratieve lasten zal zijn. Volgens de VVD kan dat niet op deze manier. Dat moet vooraf inzichtelijk zijn. Voordat je allerlei verplichtingen oplegt, moet je weten of de voordelen van de maatregelen wel opwegen tegen de kosten. In ieder geval moeten we dubbele rapportageverplichtingen zien te vermijden. Ik hoor graag hoe de Minister ervoor wil zorgen dat wij daar van tevoren inzage in krijgen, voordat deze trein weer verder gaat rijden.

Op welke wijze wil de Minister meer focus aanbrengen in het traject voor de langetermijnfinanciering van de EU-economie? Er is al eerder overleg geweest met de Kamer over het groenboek. Nu ligt de mededeling van de Europese Commissie voor. Wanneer krijgt de Kamer een BNC-fiche over deze voorstellen? Wat was de Nederlandse inzet bij de vorige informele Ecofin? Welke prioriteiten heeft de Minister? Wij zouden het op prijs stellen om in de komende periode wat uitvoeriger te horen wat het krachtenveld is binnen de Ecofin op dit onderwerp.

Dan kom ik op de onderwerpen die wat meer down to earth zijn. Vorige maand hebben we het in de Ecofin gehad over de melkprijs in Griekenland. Deze is naar treurig Grieks gebruik weer ergens in het midden terechtgekomen. Er zijn wel meer hervormingen in de laatste ronde gesneuveld en vervangen door andere hervormingen. De houdbaarheid van melk is niet van vijf naar tien dagen gegaan, maar op zeven dagen geëindigd. Je zou kunnen zeggen dat de markt een klein beetje concurrerender is geworden, maar nog altijd betaalt de Griekse consument de rekening. Ik verzoek de Minister om goed in de gaten te blijven houden hoe dit soort hervormingen verlopen. Technisch kun je zeggen dat Griekenland heeft geleverd, want er zijn andere maatregelen voor in de plaats gekomen. Maar we moeten er druk op houden om die markt en die economie echt te hervormen.

Van Griekenland ga ik naar een wat groter land, dat recent veel in de pers komt, en dat is Frankrijk. Eerst waren er berichten dat Frankrijk weer om uitstel van het voldoen aan de 3%-norm zou vragen. Later waren er berichten dat Frankrijk blijkbaar doorhad dat dit niet zou lukken en toch overweegt om met een begroting binnen de norm te komen. Wat is de stand van zaken? Zal de Minister er met zijn collega's alles aan doen om te bevorderen dat Frankrijk zijn voornemens over een deugdelijke en solide begroting nakomt?

Mijn laatste vraag betreft de moeder-dochterrichtlijn. Ik heb al eerder gezegd dat wij het op prijs stellen als er geen onomkeerbare stappen worden gezet. Er ligt nu wel een deelakkoord voor. Ik hoor graag van de Staatssecretaris hoe dat zich verhoudt tot de eerdere afspraken met de Kamer.

De heer Nijboer (PvdA): Voorzitter. Ik heb vier punten: schaduwbankieren, scheiden nuts- en zakenbankieren, bankenunie en Griekenland.

In het vorige algemeen overleg heb ik aandacht gevraagd voor schaduwbankieren; het bankieren buiten het reguliere en gereguleerde bankwezen om. Volgens internationale organisaties, maar ook onze eigen Nederlandsche Bank, zijn daaraan grote risico's voor de financiële stabiliteit en besmettingsgevaar voor banken verbonden. Ik heb er de vorige keer voor gepleit om bij de IMF-vergadering aandacht te vragen voor dit fenomeen en voor de inperking van de risico's. De Minister heeft dat toen ook toegezegd. Op welke wijze is dit aan de orde gekomen? Welke conclusies zijn er getrokken? Tot welke vervolgacties zal dit leiden?

Op de agenda staat ook een fiche over de effecten van financieringstransacties. Schimmige transacties worden met deze verordening transparant gemaakt. Ook verpandingsconstructies of het hergebruik van onderpand vallen hieronder. Dat is een belangrijk element. Ik heb al eerder aandacht gevraagd, zowel in artikelen als in de debatten, voor dat (her)gebruik van onderpand in de financiële wereld. Deze verordening helpt om de risico's van het schaduwbankieren voor een deel inzichtelijk te maken, maar het verhelpt het probleem niet, want daar is veel meer voor nodig. Daarom vraag ik de Minister om daarop te reageren.

De PvdA is een voorstander van gescheiden nuts- en zakenbankieren. De Europese Commissaris Barnier heeft hiervoor voorstellen gedaan. Wat is de reikwijdte van deze voorstellen? Vallen alle banken die spaartegoeden beheren van consumenten, onder het verbod om te handelen voor eigen rekening, of geldt dat verbod alleen voor de grootbanken? Het is ongewenst als banken kunnen speculeren met het spaargeld van mensen.

We hebben de vorige keer ook gesproken over het politiek akkoord over de bankenunie. Het Europees Parlement heeft er in zijn laatste vergadering mee ingestemd. Dat is mooi, maar er is nog discussie over de lopende verdragsonderhandelingen. Wat is de Nederlandse inzet? Ik sluit mij aan bij de vraag van de heer Harbers over de Nederlandse parlementaire betrokkenheid.

Tot slot Griekenland. De brief laat duidelijk zien dat uiteindelijk aan de voorwaarden is voldaan. Er blijft wel druk op Griekenland nodig om dat te blijven doen. Dat geldt zowel voor de corruptiebestrijding als voor het doel om iedereen die belasting moet betalen, dat te laten doen. Ik vraag de Minister om daar druk op te houden.

De heer Koolmees (D66): Voorzitter. Ik zal het vandaag kort houden, maar ik heb nog wel allerlei belangwekkende vragen. Het is goed dat er overeenstemming is met het Europees Parlement over de bankenunie. Dat is een grote stap vooruit.

Ik wil nader ingaan op twee onderwerpen: de begrotingsafspraken en de financial transaction tax. Uit de geannoteerde agenda blijkt dat de eurogroep gaat praten over de economische situatie en de ontwikkeling van de begrotingen van de lidstaten. In de afgelopen jaren zijn er heel veel pijnlijke maatregelen genomen, ook in Nederland, maar je ziet wel dat deze hebben geholpen. De begrotingen van de eurolanden komen langzaam weer op orde. De tekorten lopen terug. Nu het beter gaat, hoor je in sommige landen toch weer de roep om de discipline los te laten, met name in Frankrijk. Vorig jaar kreeg Frankrijk een jaar extra. Door het nieuwe kabinet werd een maand geleden direct gehint op aanpassing van het ritme. De nieuwe premier belooft wel dat Frankrijk de 3% in 2015 echt gaat halen, maar president Hollande heeft bij zijn aantreden beloofd dat deze al in 2013 zou worden gehaald. Ook in Nederland zijn er geestverwanten van Hollande die de discipline los zouden willen laten en de pijn liever doorschuiven naar de toekomst en naar volgende generaties. Dat lijkt mijn fractie onverstandig. Ik vraag de Minister om alle landen in de eurogroep, zeker de grote landen die in 2003 zijn begonnen met het ter discussie stellen van het Stabiliteits- en Groeipact, op te roepen om de discipline waar we de laatste jaren zo hard voor gevochten hebben, ook nu de economie aantrekt te bewaren. Zij hebben een belangrijke voorbeeldfunctie, ook voor de toekomst.

Mijn andere punt is de Financial Transaction Tax, FTT. D66 is enthousiast over heel veel dingen die uit Europa komen, maar niet over alles. De FTT is daar een goed voorbeeld van. Niemand heeft nog duidelijk kunnen maken welk probleem hiermee wordt opgelost. De coalitie heeft in het regeerakkoord een elegante manier gevonden om de FTT van tafel te vegen. Nederland doet ook niet mee in de kopgroep. Als ik de signalen uit Europa goed begrijp, is de samenwerking in de kopgroep van FTT-landen nog niet echt optimaal. Toch houd ik graag de vinger aan de pols, want er kunnen onverwachte dingen gebeuren. Je kunt overvallen worden door een slecht instrument. Eerder heeft de Minister gezegd er ontspannen naar te kijken. Ik hoor graag van hem of ik ook ontspannen het reces in kan.

De heer Van Hijum (CDA): Hoera. We hebben hier al eerder uitgebreid over gesproken en moties over ingediend. Als er ontwikkelingen zijn op dit gebied, neem ik aan dat we dat zullen vernemen.

Voorzitter. Ik wil op drie punten ingaan, te beginnen met Griekenland. We zouden optimistischer kunnen worden over het begrotingssaldo en de voorzichtige terugkeer naar de markt, waar op zichzelf goede stappen zijn gezet, maar er zijn nog heel veel stappen te gaan als het gaat om de economie, de groei en de werkloosheid. Aan de hand van de afspraken die zijn gemaakt over prior actions, is de volgende tranche uitgekeerd. Ik heb een blik geworpen op de voortgang. Het is moeilijk toegankelijk voor Kamerleden wat de voortgang is, want het is heel veel techniek en implementatie van wetgeving. Er worden vinkjes gezet omdat er bevoegdheden of boetemogelijkheden zijn geïntroduceerd, maar het wordt niet helder wat de maatschappelijke impact is van wat er wordt vastgesteld, hoe dat wordt uitgevoerd en wat dat voor gevolgen heeft in termen van belastinginning, de aanpak fraude en corruptie of het op gang brengen van groei. Kunnen wij op termijn een tussenstand krijgen van de voortgang op die terreinen, los van de techniek van de vinkjes? Over de belastinginning is een motie ingediend die een Kamerbreed is ondersteund. Daarmee zou ik wel geholpen zijn, ook omdat er wellicht nog discussie komt over nieuwe rondes. Dat is nog voorbarig, maar ik vind het belangrijk om te kunnen afmeten of er werkelijk voortgang is.

Er is al gevraagd naar het intergouvernementele verdrag over de bankenunie en de betrokkenheid van het parlement daarbij. Ook ik zou hier graag meer over willen weten, te meer daar wij hebben vernomen dat er in de ontwerpversie van het verdrag nog geen passage zit over de noodrem met betrekking tot de bail-in, waarover wij eerder hebben gesproken. Er is wel sprake van onherroepelijke transfers naar het fonds. Wat is de inzet van Nederland? Kunnen wij op dat punt aanpassing van het verdrag verwachten?

Mijn laatste opmerking betreft de initiatieven die bedoeld zijn om het financiële stelsel in staat te stellen om langetermijninvesteringen te doen. Daarbij wordt ook verwezen naar de richtlijn voor bedrijfspensioenfinanciering, de IORB. Mijn collega Omtzigt heeft al aangegeven dat wij niet enthousiast zijn over die richtlijn en daarvoor graag de gele kaart willen trekken. Aan de lidstaten wordt expliciet gevraagd om de initiatieven die worden genoemd in de mededeling, waaronder die richtlijn, te ondersteunen. Het zou jammer zijn als we via deze band steun uitspreken voor een maatregel waar wij op een ander terrein afstand van nemen. Ik vraag om expliciet aan te geven dat wij geen voorstander zijn van die richtlijn, ook niet als het om de financiering gaat. Er is in Nederland geen sprake van belemmeringen voor langetermijnbeleggingen door pensioenfondsen, dus in die zin levert die richtlijn ons niets op.

De heer Tony van Dijck (PVV): Voorzitter. Als we de media volgen en de agenda zien, is het duidelijk dat de verkiezingen eraan komen in Europa, want de goednieuwsshow kan weer beginnen. We worden overladen met positieve berichten. Zelfs Griekenland boekt een overschot op de begroting en haalt 3 miljard op. Samaras zegt zelfs dat hij geen hulp meer nodig heeft. Portugal laat de ellende achter zich en keert ook terug naar de kapitaalmarkt. Ierland en Spanje staan op eigen benen. Met andere woorden, de crisis is beslecht.

Maar ik lees niets over de echte tekorten van deze landen. Men praat over primaire tekorten. Er zijn 26 miljoen werklozen, faillissementen, armoede, zwart geld, corruptie, onhoudbare schulden, maar die misère in Europa wordt wijselijk verzwegen. Dat er in Griekenland bijna drie miljoen mensen zonder zorgverzekering rondlopen, lezen we nergens. 28% is werkloos en de salarissen zijn inmiddels met 50% gekort. Er zijn mensen die hun huis uit worden gezet vanwege een belastingschuld. Er zijn onhoudbare staatsschulden: in Griekenland 172%, in Italië 133%, in Ierland en Portugal ook boven 100%. Binnen nu en vijf jaar moet Griekenland 140 miljard aan schuld aflossen. Niemand weet hoe Griekenland dat gaat doen. Wat we eigenlijk hebben gedaan bij deze crisis, is oude schulden wegnemen om deze te vervangen door publieke schulden van andere lidstaten. We hebben ze doorgerold en we zien wel waar het eindigt, als over een aantal jaren die schulden terugbetaald moeten worden. Dat is geen oplossing, maar kennelijk genoeg reden voor gejuich.

Als het dan zo goed gaat in Griekenland en als zij dan terug kunnen naar de markt, want ik lees dat zij tegen 4,75% een vijfjarige lening van 3 miljard hebben uitgezet, die zeven keer is overtekend, waarom maken we dan nog 8,3 miljard over aan dat land? Laten ze lekker naar de kapitaalmarkt gaan. In een persverklaring lees ik dat Griekenland ondersteuning krijgt van de lidstaten totdat Griekenland weer toegang krijgt tot de markt. Wat is die zin waard? Wat wordt er in deze persverklaring bedoeld? Wanneer heeft Griekenland toegang tot de markt, als het kennelijk in staat is om 3 miljard uit te zetten tegen 4,75%?

Ik lees ook in de brief dat er 250.000 ambtenaren zouden worden ontslagen in Griekenland in de periode 2011–2015, maar dat er tot nu toe 5.000 ambtenaren ontslagen zijn. 5.000 op de 250.000! Hoeveel ambtenaren worden er uiteindelijk ontslagen en hoeveel ambtenaren zijn er met vervroegd pensioen? Ik lees ook over een mobiliteitspool, heel mooi, maar eigenlijk is dat een verkapte vorm van vervroegd pensioen, van onze centen.

Bij privatisering hetzelfde verhaal. Er zou voor 24 miljard geprivatiseerd worden. Er is tot nu toe een privatisering gerealiseerd voor 2,6 miljard. Ik vraag elke keer naar de Lagardelijst, maar daar horen we niets meer over. Daar staan de boeven op, maar dat wordt wijselijk weggemoffeld in de onderste la.

Ik lees in het verslag van de vorige keer dat Portugal een pakket zou presenteren voor 1,25% van het bbp, maar dat men nu genoegen neemt met een pakket van 0,8% bbp. Het steunpakket van 2,5 miljard staat weer klaar, terwijl ook Portugal toegang heeft tot de kapitaalmarkt. Waarom dat gegooi met ons belastinggeld, als die landen kennelijk in staat zijn om geld op de kapitaalmarkt op te halen?

Dan kom ik op de economische situatie. Wanneer wordt Nederland ontslagen uit de buitensporigtekortprocedure? Ik zie dat er in Europa nog steeds wordt gezegd dat we zo'n hoge private schuld hebben in Nederland en dat de hypotheekrenteaftrek eigenlijk veel sneller moet worden afgebouwd dan dit kabinet nu al doet. We konden vandaag ook lezen dat meer dan 100.000 mensen in het afgelopen halfjaar hun hypotheek niet meer konden betalen. 1,4 miljoen huishoudens staan onder water. Kunnen wij dat soort absurde adviezen van de Commissie, om de hypotheekrenteaftrek nog sneller af te bouwen, in de wind slaan, nu we niet meer in de buitensporigtekortprocedure zitten?

Wat betaalt Europa en dus Nederland mee aan de Oekraïne? Ik lees dat het IMF royaal 17 miljard dollar over wil maken aan dat land, met een tekort en een krimp van 5%.

In het debat gisteren zei de Minister dat we geen naheffingen krijgen op basis van de nieuwe berekeningsmethode van Eurostat. Vandaag lezen wij dat wij wel voor het volgend jaar een grote tegenvaller kunnen verwachten, tot wel 300 miljoen euro. Als wij ervan uitgaan dat de Europese begroting even groot blijft, en daar ga ik even vanuit, en als Nederland 300 miljoen meer gaat betalen aan Brussel, dan zouden andere lidstaten minder gaan betalen aan EU-afdrachten. Ik zou graag een overzicht willen van de Minister, maar dat mag ook schriftelijk, welke lidstaten hoeveel afdragen aan Brussel voor en na de wijziging van de berekeningsmethode. Ik heb hierover vanochtend schriftelijke vragen gesteld.

De heer Merkies (SP): Voorzitter. Inmiddels heeft het Europees Parlement de richtlijnen over de bankenunie goedgekeurd. De volgende stap is de goedkeuring van het intergouvernementeel verdrag, dat zo goed als klaar ligt voor ondertekening. De tekst is er dus. Is het mogelijk om deze naar de Kamer te sturen, voordat deze helemaal dichtgetimmerd is en aanpassingen niet meer mogelijk zijn? Er zijn ook andere lidstaten die dat doen. Het lijkt mij weinig zinvol om te wachten tot de ratificatieprocedure, want dan kunnen we eigenlijk alleen nog maar een stempel erop zetten. Onderhand hebben we de tekst van het verdrag al kunnen zien. Daarin staat helemaal niets over de noodremprocedure, zoals de heer Harbers ook zei. Kan de Minister er nu wel iets over zeggen hoe deze wordt vormgegeven?

De Asset Quality Reviews en de stresstests zullen eind dit jaar plaatsvinden. Naar ieders verwachting zal dat leiden tot de ontdekking dat een aantal banken er niet goed voorstaan. De vraag is wat er dan gaat gebeuren. De banken die in problemen zitten, zullen wel aankloppen bij nationale overheden. Zij moeten dan voldoen aan de eisen die de bankenunie stelt. Tot nu toe is steeds gezegd dat volgens de bail-in-regels de aandeelhouders en obligatiehouders eerst hun verlies moeten nemen, voordat publieke middelen mogen worden aangewend. Het gaat dan om het lichte bail-in-regime, dat voortkomt uit de state aid rules, omdat de regels van de BRRD pas in 2016 komen. Nu horen we ook weer andere berichten, namelijk dat er omstandigheden zijn waarin van een volledige bail-in kan worden afgeweken. We lazen in het Duitse Handelsblatt dat de ECB nog steeds druk uitoefent op de Europese Commissie om die uitzonderingen ruim toe te passen. Klopt dat bericht? Wij hadden er al problemen mee dat bij een mogelijke herkapitalisatie de senior obligatiehouders niet zouden meebetalen. Dat zou nu nog verder gaan. Er zouden nu ook uitzonderingen komen voor de junior obligatiehouders en aandeelhouders. Hoe gaat de Europese Commissie straks de afweging maken om de bail-in-regels niet volledig toe te passen?

Dan de moeder-dochterrichtlijn. In het fiche over de richtlijn is te lezen dat Nederland geen voorstander is van een algemene misbruikmaatregel. Maar in de geannoteerde agenda staat dat Nederland de aanname van de gerichte antimisbruikbepaling steunt. Ziet het kabinet de aanpak van de hybride mismatches als de gerichte antimisbruikbepaling? Graag een toelichting of er sprake is van een koerswijziging. Ziet de regering de algemene antimisbruikbepaling nu wel zitten, afgezien van de aanpak van hybride leningen? Welke andere landen hebben moeite met de algemene antimisbruikbepaling? Klopt het dat de Zuid-Europese landen, die de grootste verliezers zijn van belastingontwijking, wel voorstander zijn van een algemene antimisbruikbepaling?

Een van de belangrijkste bezwaren die Nederland heeft geuit tegen de antimisbruikmaatregel, is dat bestrijding van gedrag dat indruist tegen de geest van de wet voortaan toekomt aan de EU. Welk gevaar ziet de regering daar dan in? Is het niet juist goed dat landen op een uniforme manier optreden tegen handelen dat niet strookt met de geest van de wet? Dat zorgt toch juist voor een gelijk speelveld? Ik dacht dat het kabinet daar ook een voorstander van was. Zijn er landen die de voorgestelde antimisbruikbepaling al in de wet hebben opgenomen?

De heer Koolmees zei over de financiëletransactietaks dat de Minister er gelukkig ontspannen in zit. Ik hoop dat «ontspannen» niet betekent passief. Ik hoop dat hij er nog steeds voor strijdt, want het staat wel in het regeerakkoord. Het moet niet zo ontspannen zijn dat er zulke drempels zijn opgeworpen dat wij gerust kunnen zijn dat het er nooit van zal komen. Ik hoop nog steeds dat het de ambitie van de regering is om te gaan voor de financiëletransactietaks.

Minister Dijsselbloem: Jawel, en dat hebben we ook steeds met u besproken. Er zijn geen verrassingen. Er is nu bepaald dat wanneer de voorwaarden die in de BRRD zijn vastgesteld voor de bail-in, in de toekomst zouden veranderen, lees versoepelen, lidstaten in staat zijn om hun verplichtingen aan het fonds op te schorten of met tussenkomst van het Hof te beëindigen. Dan kan een lidstaat zich terugtrekken uit het resolutiefonds. Dat is een heel harde handremprocedure, want dan komt de zaak met een grote schok tot stilstand. Zo is het juridisch geregeld. Om tal van juridische redenen is dit de procedure waarvoor uiteindelijk is gekozen. Ik stel voor om dit debat in detail, zeer juridisch en politiek, te voeren zodra de IGA naar de Kamer komt.

Bij de besprekingen in de Kamer over het Single Resolution Mechanism (SRM) hebben we het gehad over het deel dat in de SRM-verordening staat en over het deel dat uiteindelijk in de IGA terecht is gekomen. Ik heb de Kamer daarover ook steeds geïnformeerd. Het is niet alsof we nu ineens een heel nieuw document, met nieuwe inhoud, aan het uitonderhandelen zijn. De IGA is gewoon klaar en staat niet meer op onze agenda voor verdere onderhandeling.

Minister Dijsselbloem: Stel nu dat de heer Van Dijck mij gevraagd zou hebben of het informatierecht van de Kamer aan de orde is. Dan zou ik zeggen dat het fundamentele onzin is. Dit heeft ook niets te maken met de Europese Unie. De Nederlandse regering sluit ook verdragen die losstaan van de samenwerking in Europees verband. Daarvoor geldt dezelfde procedure. De Nederlandse regering is gemachtigd om verdragen te ondertekenen. Die verdragen worden altijd in een wetgevingsproces aan de Kamer voorgelegd. Het verwijt dat hier iets onoorbaars zou gebeuren, werp ik verre van mij.

Voorzitter. Met betrekking tot de bankenunie heeft de heer Harbers een vraag gesteld over het pleidooi van de president van de Duitse Centrale Bank, Weidmann, om de ECB te splitsen in een monetair en een bankentoezichtsdeel. Dat is een oude, bekende wens van Duitsland. Voor Nederland weegt dat minder zwaar. Op zichzelf zijn wij natuurlijk zeer voor een onafhankelijke toezichthouder, maar wij gaan ervan uit dat de ECB sowieso zijn werk onafhankelijk doet. Zoals bekend zijn er binnen de ECB waarborgen aangebracht om het bankentoezicht en de monetaire stabiliteit wat betreft de besluitvorming zo veel mogelijk, binnen de grenzen van het verdrag, van elkaar gescheiden te houden. Ik voel er niet veel voor om nu de ECB zich echt moet concentreren op een goede, gedegen start van de bankenunie, weer een discussie over splitsing te voeren. In de toekomst staat dat uiteraard iedereen vrij, maar dat zou een echte verdragswijziging vergen.

De heer Merkies heeft bij de bankenunie gevraagd welke bail-in-regels gelden bij de uitkomsten van de AQR, en nog specifieker of er druk is op de Europese Commissie om uitzonderingen toe te staan. Deze discussie gaat over banken die weliswaar voldoen aan de wettelijke minimumeisen, maar in het stressscenario alsnog falen of onder de grens schieten. De vraag is of er dan een bail-in zou mogen plaatsvinden. De Europese Commissie heeft helder publiekelijk gecommuniceerd dat de state aid rules, de minimale bail-in-regels, niet in generieke zin voor categorieën, ook niet voor deze categorie, aan de kant worden gezet. Dat kan niet gebeuren. Ook voor die banken zal gelden dat zij tijd krijgen om te herkapitaliseren en te herstructureren, waar nodig. Mochten zij zich alsnog tot de nationale overheid moeten wenden voor kapitaalinjecties, dan gelden daarvoor de staatssteunregels. Alleen in zeer uitzonderlijke individuele gevallen, die veelal te maken hebben met financiële stabiliteit – maar dan heb je het over heel grote instituties, met mogelijke besmettingsrisico's – zou een uitzondering op de staatssteunregels gemaakt kunnen worden, maar dat is dan aan de Europese Commissie. De Europese Commissie is er heel helder over geweest dat er van tevoren voor niemand een uitzondering wordt gemaakt, en ook niet voor bepaalde categorieën of omstandigheden. Dan is dat maar voor iedereen duidelijk.

Er zijn ook vragen gesteld over de begrotingsprocedures en de discipline. Er zijn nieuwe regeringen aangetreden in Parijs en Rome. Zij hebben wisselende signalen gegeven over of zij willen voldoen aan de begrotingsnormen, zoals de heer Koolmees en de heer Van Hijum ook hebben opgemerkt. Door de laatste signalen, dat men wel degelijk zal voldoen aan de begrotingsnormen, ben ik weer gerustgesteld. De plannen daartoe zijn inmiddels ingediend bij de Commissie, of zullen voor 1 mei moeten worden ingediend, in het kader van het Stabiliteitsprogramma et cetera. De Commissie zal die plannen beoordelen en aan de eurogroep rapporteren. Het is evident dat het cruciaal is dat deze grote landen, in het hart van Europa, gewoon voldoen aan de begrotingsnormen. Gegeven de afstand die Frankrijk nu heeft tot –3%, moet dat ook zeker haalbaar zijn. Nederland en Frankrijk hebben beiden voor 2013 meer tijd gevraagd. Frankrijk kreeg toen twee jaar en wij één. Wij hebben de aanpak vervolgens gefrontload, door onmiddellijk een pakket van 6 miljard af te spreken. Ik denk dat Frankrijk al een paar bittere pillen had kunnen doorslikken, als dat type afspraken waren gemaakt: een jaar in plaats van twee en meteen harde afspraken over wat er geleverd moest worden. Dat moet nu gaan gebeuren. De laatste signalen zijn dat men zich dat ook zeer realiseert. Die discussie komt in juni in de eurogroep, want dan zijn de plannen beoordeeld door de Commissie.

De heer Van Dijck heeft gevraagd hoe het zit met de excessive deficit procedure (EDP). Zoals ik gisteren in het plenaire debat al zei, bestaat de mogelijkheid dat wij op basis van de realisatiecijfers over 2013 en de ramingen voor 2014–2015 in juni uit de EDP worden ontslagen. Dan komen we eerst nog een aantal jaren in een transitiefase, met weer bijzondere eisen, die minder stringent zijn dan in de EDP. Daarna kom je in de zogenaamde preventieve arm van het verdrag. Dat zou in juni kunnen gebeuren.

De heer Van Dijck heeft daaraan gekoppeld de vraag wat we dan nog moeten met de aanbevelingen ten aanzien van macro-economische onevenwichtigheden en met de bemoeienis van Brussel met onze hypotheekrenteaftrek. Zoals bekend doet de Commissie aanbevelingen. Alleen wanneer er buitensporige onevenwichtigheden zijn, kunnen deze worden gevolgd door sancties, drukmiddelen, et cetera. Daar is in de Nederlandse situatie helemaal geen sprake van. De Commissie steunt de ingezette veranderingen, zoals de versobering van de hypotheekrenteaftrek en andere maatregelen op de woningmarkt. De Commissie zou vinden dat het sneller kon. Het Nederlandse kabinet heeft dat afgewogen tegen de acute situatie op de woningmarkt. Wij willen het herstel verder mogelijk maken. Wij zijn ervan overtuigd dat onze maatregelen op de koop- en huurmarkt een aanmerkelijke verbetering opleveren, zonder het herstel te schaden.

De heer Van Dijck heeft ook vragen gesteld over de EU-afdracht. Er is al eerder aan de Kamer gemeld dat er een statistische herijkingsoperatie gaande is. We weten de definitieve uitkomst daarvan pas in augustus. Ik kan de bedragen die nu ineens in de krant staan, niet bevestigen. Dat moeten we echt afwachten. Het ziet ernaar uit dat het bruto nationaal inkomen van Nederland opwaarts zal worden bijgesteld, en van andere landen mogelijk neerwaarts. Dan krijg je een andere verdeling van de afdrachten in Europa. Nogmaals, die bedragen zijn prematuur.

Laat ik aan de positieve kant het nieuwtje met u delen dat wij een vrijwel structurele reeks van grote meevallers bij de afdrachten aan de Europese Unie verwachten, als gevolg van de verschillen in economische groei in de afgelopen jaren. Helaas is Nederland een paar jaar achtergebleven bij veel andere landen, ook landen om ons heen. Dat leidt tot een aanpassing van de EU-afdrachten en tot structureel forse meevallers, die wel iets schommelen. Die cijfers zullen in de zomer definitief worden. Laten we oppassen om allerlei bedragen in het leven te roepen. Dat is ook maar het halve verhaal; tegenover mogelijke tegenvallers staan zeker ook forse meevallers in de afdrachtensfeer.

Minister Dijsselbloem: Het is heel ingewikkeld, dat ben ik met de heer Van Dijck eens, maar ik zal proberen het uit te leggen. De methodiek verandert. De bronnen op basis waarvan de welvaart van landen wordt bepaald, worden een keer in de zoveel tijd aangepast door de statistici. Ook de waardering van bepaalde investeringen die daarin tot uitdrukking komt, verandert, et cetera. Deze methodologische verandering leidt eens in de zoveel jaar tot een herijking, los van de dagelijkse economische werkelijkheid van groei en krimp, et cetera. Een keer in de zoveel tijd is er een reset van de methodiek en dan sta je er ineens anders voor.

Daarnaast heeft de economische groei zich in de loop der jaren op een andere manier ontwikkeld dan geraamd. De economische groei in landen als Duitsland, Frankrijk en België, was een aantal jaren beter, vergeleken met die van Nederland. Dat heeft ertoe geleid dat de gewichten in dat mandje anders worden bij de verdeling van de totale bijdrage aan de Europese begroting.

Je hebt enerzijds de methodiek die een keer in de zoveel tijd wordt bijgesteld en anderzijds de regelmatige bijstelling op basis van reële groeicijfers. Goed nieuws en slecht nieuws. Mijn inschatting is dat de uitkomst daarvan positief zal zijn voor ons, maar de definitieve cijfers weten we pas in augustus. Die komen op Prinsjesdag naar de Kamer.

Minister Dijsselbloem: Juist, excuus, uw vraag was inderdaad hoe het zit met die terugwerkende kracht. Gisteren vroeg u of wij op basis van die methodiekaanpassing moeten terugbetalen tot en met 2010, of wanneer dan ook. Dat is niet het geval. De methodiek wordt in 2014 aangepast en vanaf 2014 krijg je een andere verdeling van het mandje, die te maken heeft met de reële economische groei in de verschillende landen. Ik kan er nog niet definitief over zijn, maar de uitkomst van die twee effecten bij elkaar genomen lijkt positief te zijn, dus soms is slecht nieuws goed nieuws, vreemd genoeg. Er is dus geen terugwerkende kracht. Dat was het antwoord gisteren ook al.

Dan enkele opmerkingen over landen. Ik heb de afgelopen weken ook moeite gedaan om de overspannen verwachtingen en het optimisme rond Griekenland enigszins te temperen. Er is voldoende vooruitgang geboekt om weer een stap te zetten en om groen licht te kunnen geven voor een aantal uitbetalingen, die weer zijn opgesplitst in stappen. Die stappen zijn elke keer verbonden aan de verdere implementatie of het doorvoeren van wetgeving in het Griekse parlement.

Ik maak er een paar kanttekeningen bij. Ondanks al die voortgang is er nog heel veel werk te verrichten om het functioneren van de overheid, de publieke sector, het ondernemingsklimaat, et cetera te verbeteren. Een interessant voorbeeld is de categorie starting business in een van de internationale ranglijsten van het zakenklimaat in landen. Bij die categorie van het starten van een bedrijf is Griekenland van nummer 147 naar 36 op de wereldranglijst gegaan. Het is nu veel makkelijker dan een paar jaar geleden om een bedrijf te starten in Griekenland. Dat is een enorme verandering. Een economie die zo verstard en verzwaard is, met zoveel red tape en zoveel hindernissen dat mensen niet eens voor zichzelf een onderneming kunnen beginnen, heeft natuurlijk een enorm verlies aan potentie. Wat betreft het algemene business klimaat, het klimaat voor zakendoen, staat Griekenland nog steeds op nummer 72. Dat is heel laag voor een Europees land, dus er moet nog steeds heel veel gebeuren.

De heer Van Hijum heeft gevraagd of de Kamer beter inzicht kan krijgen in waar wij nu feitelijk staan. Hij maakt daarbij zeer terecht onderscheid tussen de wetgeving die door het parlement wordt aanvaard, de implementatie en de effecten ervan. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de belastingdienst, waarbij Nederland ondersteuning biedt. Dat is een van de prioriteiten. Er zijn verschillende grote hervormingswetten aangenomen in het Griekse parlement om de belastingdienst anders te positioneren, het belastingstelsel aan te passen en een onafhankelijke leiding erop te zetten. Vervolgens is de implementatie gaande. De organisatie wordt langzaam maar zeker helemaal opnieuw neergezet, met heel veel ondersteuning van Nederland en Duitsland en andere landen.

Uiteindelijk wil je weten of er ook een effectievere belastingdienst is. Het zou te veel werk zijn om dat voor alle thema's te gaan opschrijven, maar ik ben zeer bereid, omdat Nederland hier erg bij betrokken is, om voor de belastingdienst inzichtelijk te maken wat er is gebeurd in termen van wetgeving, feitelijke implementatie, reorganisatie en effecten. Hoeveel meer belasting wordt er binnengehaald? Hoeveel belastingfraudeurs worden aangepakt? Hoeveel achterstanden worden er weggewerkt? Hoe snel worden bezwaren afgehandeld? Een probleem is vaak dat mensen geen belasting betalen omdat er eindeloze juridische procedures worden gevoerd. Er wordt in geïnvesteerd om dat proces efficiënt te maken. Als u ermee akkoord zou gaan dat we dat voor één casus laten zien, dan zou uw verzoek behapbaar zijn voor ons. Dan zijn we daar graag toe bereid.

Minister Dijsselbloem: We kunnen kijken of we voor de volgende vergadering van de Ecofin-Raad en de eurogroep in juni een brief aan de Kamer kunnen sturen. U moet niet meteen een heel rapport verwachten, maar gewoon een stevige brief, zoals de heer Nijboer dat altijd noemt.

Een andere vraag is wat de toegang tot de markt van Griekenland en Portugal betekent. Het weer naar de markt kunnen gaan met kortlopende bonds, tegen een vrij fors rentepercentage, zeker naar Noord-Europese maatstaven, betekent nog niet dat er sprake is van full access to the market. In het volstrekt theoretische geval dat Griekenland zou proberen de gehele staatssteun te herfinancieren op de markt, zou dat gepaard gaan met een gigantische kostenstijging. Op die manier is er geen duurzame financiering van de staatsschuld. Griekenland zal zeer geleidelijk bonds met verschillende looptijden gaan plaatsen, en verschillende hoeveelheden gaan testen. Dat is op zichzelf heel positief, maar we moeten niet denken dat Griekenland zichzelf daarmee van nu af aan kan financieren, zoals de heer Van Dijck aangaf.

Portugal is er al wat verder in. Het heeft deze week tienjaarbonds met een rente van 3,45% geplaatst, waarvoor veel interesse was. Het staat er objectief gezien op veel punten al beter voor. Het programma voor Portugal houdt half mei op. Voor die tijd zullen wij een beslissing nemen, waarbij Portugal het voortouw heeft. Het spreekt daarover met verschillende trojkapartners en ook met mij, zeg ik in alle bescheidenheid. Portugal neemt zelf de eerste beslissing om te kijken hoe de exit uit het programma eruit zou kunnen zien. Voor medio mei moet de beslissing daarover kenbaar worden gemaakt. Mijn lijn zou zijn – en dat heb ik ook aan mijn Portugese collega geadviseerd – om te tijd die daarvoor is, te benutten en te kijken hoe de markt en de economische situatie zich ontwikkelen. Dat ziet er op dit moment goed uit.

Door de heer Harbers is een vraag gesteld over de kosten en de administratieve lasten van de verordening transparantie van effectenfinancieringstransacties. De kosten worden door de Europese Commissie geschat op 0,3 miljoen per jaar. Wij vinden deze inschatting en het inzichtelijk maken van de administratieve lasten niet voldoende en wij hebben de Commissie daarop bevraagd. De kosten worden natuurlijk wel zo laag mogelijk gehouden, bijvoorbeeld door een dubbele rapportageverplichting te voorkomen. Wij zijn op dit punt nog niet gerustgesteld. Wij zijn kritisch en vragen hierop door om dat inzichtelijk te krijgen.

Door verschillende leden zijn vragen gesteld over de langetermijnfinanciering. De Kamer krijgt binnenkort een fiche, waarin wij uitgebreid zullen ingaan op de voorstellen over de langetermijnfinanciering van de economie in Europa en het Nederlandse standpunt. Misschien moeten wij dit de volgende keer aan de hand van dat fiche bespreken. In de mededeling over de langetermijnfinanciering staat ook de oproep om de IORP-richtlijnherziening voorrang te geven. De heer Van Hijum vroeg daarnaar. Hij gaf aan dat zijn collega, de heer Omtzigt, daar niet voor is. Ik neem aan dat dit dan ook geldt voor de heer Van Hijum.

Minister Dijsselbloem: Dat was een grapje. Gelukkig vat u het ook zo op. Het is inderdaad niet de bedoeling om via een omweg over de IORP te oordelen. Het is niet zo dat we ergens anders tegen elkaar zeggen dat we de IORP erdoor gaan jassen. Deze is primair een aangelegenheid van de EPSCO, de raad van Ministers van Sociale Zaken. Ik neem aan dat de heer Omtzigt er in de desbetreffende Kamercommissie bovenop zit. Ik heb niet veel meer informatie over dit onderwerp, want dit is niet per se mijn expertise of bevoegdheid. De geruststellende mededeling is dat we niet via de mededeling over de langetermijnfinanciering ineens deze richtlijn laten passeren of onder grote druk zetten, waarover de heer Van Hijum zijn zorg had uitgesproken.

De FTT is een favoriet onderwerp. Het standpunt van het Nederlandse kabinet is bekend. Er zou aan ten minste drie voorwaarden voldaan moeten zijn. Toen het kabinet net was aangetreden, heb ik er actief met allerlei partijen, zoals collega-Ministers en de Europese Commissie, over gesproken en gezegd wat onze voorwaarden zijn. Er was op dat moment geen ruimte bij mijn gesprekspartners voor een toezegging om steun of een inspanningsverplichting uit te spreken inzake de vrijwaring van pensioenfondsen. Achteraf begrijp ik dat ook heel goed, omdat de discussie over de FTT met de elf landen die daarmee bezig zijn, al complex genoeg is.

Wij wachten het af. Ik zit niet bij het overleg dat die elf landen voeren over de FTT. Mijn summiere informatie is dat er nog geen overeenstemming over is. Wij zullen worden bijgepraat in de Ecofin. Ik zal dat met interesse aanhoren. Het kan de foute kant op gaan, want zelfs als Nederland er niet aan deelneemt, kan het wel degelijk negatieve effecten hebben op de Nederlandse economie, de financiële sector en de pensioenfondsen. Ik zal daar zeer alert op zijn, zeg ik ter geruststelling tegen de heer Merkies, die vroeg of ontspannen toch niet passief is. Het is een ontspannen, maar actieve houding. Mijn beeld is dat de versterkte samenwerking van die elf landen moeizaam en langzaam gaat, maar ik zal er alert op blijven.

De heer Van Dijck heeft nog de concrete vraag gesteld hoeveel geld er voor Oekraïne is. De steun van de Europese Unie aan Oekraïne is nu begroot op 1,6 miljard euro. Die steun is afhankelijk van goedkeuring van het IMF-programma. Daarbij horen conditionaliteiten, zoals bekend. Er moet echt veel werk gebeuren. Sterker nog, er is met Oekraïne afgesproken dat een reeks van hervormingen moet zijn doorgevoerd, nog voordat het IMF-programma in werking kan treden. Er moet echt veel gebeuren in Oekraïne, want de hervormingen zijn lang uitgesteld. De schatting van het totale bedrag dat nodig zou zijn voor de staff level agreement die is bereikt, is 14 tot 18 miljard US dollar. De Europese bijdrage heb ik zojuist genoemd.

De heer Nijboer vroeg mij expliciet om op de voorjaarsvergadering van het IMF de zorgen over schaduwbankieren aan de orde te stellen. Dat heb ik uiteraard gedaan. Het is niet zo dat er op de voorjaarsvergadering van het IMF besluiten worden genomen of wet- en regelgeving tot stand komt. Het is veelal een gedachtewisseling. Er wordt veel gesproken, in verschillende sessies, over de risico's van de wereldeconomie.

Hoewel de voorjaarsvergadering in een optimistische sfeer plaatsvond, worden nog steeds op tal van terreinen risico's onderkend. Een daarvan is het schaduwbankieren, zowel wereldwijd als zeer specifiek, bijvoorbeeld in China, waar het schaduwbankieren een grote omvang heeft aangenomen. Het heeft echt prioriteit in het hervormingsprogramma van de nieuwe Chinese regering om dat aan te pakken en voor een groot deel ook weer onder toezicht te krijgen.

Internationaal speelt er veel. Tijdens de voorjaarsvergadering is opnieuw toegezegd dat in het surveillance werk van het IMF specifiek aandacht wordt besteed aan schaduwbankieren en de risico's daarvan. De Financial Stability Board doet dat, mede op verzoek van de G20. Men werkt aan het in kaart brengen van risico's en aan beleidsaanbevelingen die ons hopelijk internationaal in staat zullen stellen om daarover afspraken te maken. De FSB geeft prioriteit aan vier thema's, te weten effectenfinanciering, geldmarktfondsen, de interactie tussen banken en het schaduwbankwezen, waarover de heer Nijboer ook sprak, en de risico's van besmetting en securitisatie. Die aanbevelingen zullen de basis vormen voor de verdere beleidsontwikkeling op Europees niveau. Nederland is zeer actief en betrokken bij de FSB en de thema's die daar op de agenda staan. In alle eerlijkheid, ik verwacht niet zo veel meer van de huidige Europese Commissie, want die is min of meer demissionair, maar van de nieuwe Europese Commissie verwacht ik op dit thema zeker concrete initiatieven.

De heer Nijboer heeft ook een vraag gesteld over de scheiding van nuts- en zakenbanken. Voor welke bank gaat nu wat gelden? Het voorstel van de Commissie verplicht om handelsactiviteiten te scheiden bij banken, indien het om een wereldwijd systeemrelevante bank gaat, de handelsactiviteiten van de bank 70 miljard of meer bedragen of het balanstotaal minimaal 30 miljard euro bedraagt en de handelsactiviteiten minimaal 10% van het balanstotaal. Ik ga hier stoppen, want anders ga ik te veel details mondeling overdragen. De Kamer krijgt op zo kort mogelijke termijn een fiche over de Commissievoorstellen over het rapport-Liikanen en het kabinetsstandpunt.

Staatssecretaris Wiebes: Voorzitter. De heer Harbers en de heer Merkies hebben een vraag gesteld over de moeder-dochterrichtlijn. Naar aanleiding van het fiche zijn de vorige keer door de Kamer vragen gesteld aan de Commissie. Tegelijkertijd is gevraagd om geen onomkeerbare stappen te zetten totdat die vragen zijn beantwoord. Wat is nu de situatie? De vragen zijn nog niet beantwoord, maar er ligt wel een deelakkoord voor. De heer Harbers vraagt zich af hoe het nu verder moet. De vragen en de ongerustheid gingen vooral over de algemene antimisbruikbepaling. Het deelakkoord dat nu voorligt, gaat vooral over de specifieke antimisbruikmaatregel. Deze gaat over hybride leningen. De dochter betaalt en noemt het rente, de moeder in een ander land ontvangt het en noemt het dividend. Moeder en dochter zijn dan allebei heel goedkoop uit. In het deelakkoord dat er nu ligt, is de afspraak: eenmaal rente dan blijft het rente en eenmaal dividend dan blijft het dividend, volgens het principe moeder volgt dochter. In veel gezinnen is dat best een ongebruikelijke rolverdeling, maar dat is wat uit het akkoord komt. Nederland zou dat bijzonder graag ondertekenen. Wij staan daar erg achter. Het is belangrijk. Er is ook in dit gezelschap veel gesproken over het tegengaan van misbruik door middel van hybride leningen. Daar zouden wij graag mee doorgaan. Bij dezen dat verzoek.

De algemene misbruikmaatregel, waarover de heer Merkies nog vragen heeft, behoort niet tot het deelakkoord. We hebben daar twee problemen mee. Het eerste is dat de teksten zo vaag zijn dat het straks leidt tot 28 verschillende algemene misbruikmaatregelen. Uit de vragen kwam naar voren dat uniformiteit gewenst is, maar die is hierdoor bepaald niet gewaarborgd.

Het tweede punt waar Nederland moeite mee heeft, is dat het een aantal staande praktijken die wij toepassen om misbruik te voorkomen, juist moeilijker maakt. Nederland staat daarin bepaald niet alleen. Het gaat niet alleen om bondgenoten in het noordelijke deel van Europa, zoals het Verenigd Koninkrijk en Zweden, maar ook Italië, Frankrijk en Spanje hebben hier moeite mee. Het is bepaald geen Noord-Zuid-ding. Wij zijn in gemengd gezelschap.

Dit maakt geen onderdeel uit van dat deelakkoord. Wij zouden graag doorgaan met het goede deel, terwijl er verder wordt gepraat over het deel waarover wij het nog niet eens zijn. Bij dezen dat verzoek om deze onomkeerbare stap, maar wel in de goede richting, te kunnen nemen.

De heer Tony van Dijck (PVV): Voorzitter. Even in aanvulling daarop. De Minister heeft een brief toegezegd over wat de status is van de belastinginning, ook wegens de Nederlandse betrokkenheid. Dat is op zichzelf mooi, maar ik vraag ook aandacht voor de Lagardelijst, waar 2.000 namen op staan van Grieken die geld geparkeerd hebben in Zwitserland. Daar zit mogelijk ook een hoop zwartgeld bij. Ik vraag elke keer hoe het staat met de Lagardelijst, in het bijzonder naar de moeder van Papandreou, maar ik krijg daar nooit antwoord op. Ik vraag de Minister om in die brief niet alleen in te gaan op die 54 miljard, maar ook op de Lagardelijst.

In eerste termijn heb ik nog een vraag niet gesteld die ik nu wel wil stellen, naar aanleiding van mijn Kamervragen. Dat resolutiefonds krijgt een serieuze leencapaciteit. In de antwoorden staat dat er 55 miljard in wordt gestort en dat dit net als bij het ESM direct oproepbaar kapitaal is. Een serieuze leencapaciteit wil zeggen dat er op basis van dat gestorte kapitaal een bedrag geleend zou kunnen worden dat boven die 55 miljard uitgaat. Ik wil graag weten van de Minister of er werkelijk geen plafond aan is verbonden. Kan dat resolutiefonds ook een bank helpen met 300 miljard? Dan zien we wel hoe we dat ooit weer terugbetalen, zoals het tot nu toe ook is gegaan. Of zijn er restricties aan verbonden?

De heer Merkies (SP): Voorzitter. Ik had aandacht gevraagd voor de ECB, die druk uitoefent op de Europese Commissie, als het gaat om de uitzonderingen bij de bail-in-regels. Het is geruststellend om te horen dat de Minister er ook voor pleit dat de Commissie daar niet aan toegeeft. Hij heeft blijkbaar het signaal ontvangen dat deze daar niet aan toegeeft. Hij zegt er wel bij dat er alleen in zeer uitzonderlijke gevallen voor grote banken van kan worden afgeweken, in het geval dat er besmettingsgevaar ontstaat. Ik vraag mij wel af of dat niet een heel klein luikje is dat uiteindelijk weer een groot luik kan worden. Daarover heb ik nog wel enige zorg.

Ik weet niet wat ik moet verstaan onder een ontspannen actieve houding bij de financiëletransactietaks. Ik hoop niet dat deze is zoals de heer Koolmees zegt, want dan wordt er actief opgetreden tegen de bezwaren die de heer Koolmees heeft. Dat lijkt mij eerder passief.

Ik dank de Staatssecretaris voor de antwoorden over de moeder-dochterrichtlijn. Ik zit nog wel met de vraag welke effectieve maatregelen hij dan niet meer kan toepassen. Ik begrijp dat hij zegt dat het te technisch is om dat hier uit te leggen. Is het mogelijk om dat op schrift te krijgen?

Minister Dijsselbloem: Voorzitter. Er resteren nog maar een paar vragen. De heer Van Hijum en de heer Van Dijck hebben gevraagd om in de brief ook in te gaan op de belastingontwijking en -ontduiking, ook uit het verleden, van 54 of 22 miljard, en op de Lagardelijst. Dat zullen we doen. De heer Van Dijck zegt dat hij steeds vraagt naar de Lagardelijst en nooit antwoord krijgt. Dat is echt onjuist. Misschien vond hij het antwoord niet naar tevredenheid. Dat zou kunnen, maar we hebben daar vaak over gesproken. Ik heb de informatie die ik van de Griekse collega's kreeg, ook met de Kamer gedeeld. We zullen dat in de brief opnieuw doen, waar mogelijk geactualiseerd.

De heer Van Dijck heeft ook gevraagd naar de leencapaciteit en de omvang van het fonds. Het streefkapitaal van het fonds is 55 miljard, voortkomend uit 1%, et cetera. We nemen daar acht jaar de tijd voor. In een soort steady state, in de normale situatie, zou het fonds vanaf dat moment eigenlijk steeds 55 miljard moeten hebben. Maar het fonds wordt natuurlijk ook benut als er een bankencrisis is. Na toepassing van de bail-in-regels zou het kunnen voorkomen, maar dan gaat het echt om uitzonderingen, gezien de berekeningen die wij hebben gemaakt en de casuïstiek uit het verleden, dat het fonds moet bijspringen met liquiditeitssteun of kapitaalsteun. Als daarmee het doelniveau van 55 miljard is verminderd, zal dat moeten worden aangevuld. Dat gebeurt met ex post bank levies. Daarmee komt dat fonds weer op 55 miljard. Ik neem aan dat u dat bedoelt met de vraag of er geen cap op zit, of het meer kan worden in de loop van de jaren. Dat geld wordt benut en moet weer worden aangevuld. Op die manier zal wat de banken in totaal in de loop van de geschiedenis in dat fonds stoppen, ongetwijfeld meer dan 55 miljard zijn.

De leenfaciliteit is iets anders. Misschien zit daar de verwarring. In de eerste jaren, als er nog heel weinig geld in het fonds zit, of als er bij een forse bankencrisis te weinig geld in zit, wat zich ook in latere jaren kan voordoen, kan het fonds door die leenfaciliteit, die afhankelijk is van de capaciteit en de kredietwaardigheid, deels zelf middelen ophalen op de kapitaalmarkt en daarmee voorfinancieren. Ook daarvoor geldt dat deze later met heffingen op de bankensector alsnog worden afgelost.