Nr. 1705 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

De vaste commissie voor Veiligheid en Justitie heeft op 19 juni 2013 overleg gevoerd met Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie over het vreemdelingen- en asielbeleid.

(De volledige agenda is opgenomen achter dit verslag)

Voorzitter: Jadnanansing

Griffier: Hessing-Puts

Staatsecretaris Teeven: Ik zal die opheldering graag geven, maar ik ben wel een beetje verbaasd over de woorden van de heer Schouw. De Kamer wordt inderdaad eerst geïnformeerd. Ik wil daarom even in herinnering roepen wat ik op de avond van 18 april met de Kamer heb gewisseld, ook naar aanleiding van uitdrukkelijke vragen van de heer Schouw. Zowel D66 als de PvdA heeft mij die avond gevraagd waar ik mee zou komen. Ik heb het nog even nagekeken en roep in herinnering dat ik toen heb gesproken over het voornemen om de vreemdelingenbewaring op een andere manier in te bedden. Ik heb toen gesproken over een bestuursrechtelijke inbedding. Ik roep ook even in herinnering dat ik toen heb gesproken over twee regimes. Er is een regime waaronder de moeilijk beheersmatigen vallen. Dat zijn mensen die de sfeer in de vreemdelingenbewaring verzieken, mensen die wellicht justitiële documentatie hebben en daar ook naar handelen. Dat zijn dus mensen die bekend zijn. Er zijn ook mensen die het land moeten verlaten, voor wie de vreemdelingenbewaring het ultimum remedium is maar er ook gekeken zou moeten worden naar mogelijke alternatieven. Wij hebben tijdens de tweede termijn van dat debat op 18 april ook nog gesproken over die alternatieven. Ik heb gesproken over de meldplicht, over de borgsom, over de mogelijkheden ten aanzien van de VBL en over de mogelijkheden om ngo's er meer bij te betrekken.

Het verbaast me derhalve een beetje dat de heer Schouw mijn mededeling in de Volkskrant van hedenmorgen als iets nieuws ziet. Het zal ongetwijfeld nieuws zijn, maar het is wel iets wat we op 18 april met elkaar hebben gewisseld. Over twee weken zullen we de zaken in de ministerraad bespreken en dan zal ik de Kamer ogenblikkelijk informeren, en dan ook over de volle breedte van de zaken waar ik aan denk. Dat is ook conform de toezegging die ik de Kamer heb gedaan.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Er is steeds gezegd dat er voor de zomer een visie zou komen. In het stuk staat dat de toekomstvisie nu naar de ministerraad gaat. Dan wil ik wel graag weten hoe dat zit. Het lijkt er in ieder geval op dat er heel snel sprake van nieuws zal zijn en dat die toekomstvisie wel met de Volkskrant is gedeeld en niet met ons. Of klopt de informatie van de Volkskrant niet?

Een ander punt is dat niet alleen wij hiermee wakker zijn geworden, maar ook de mensen die buiten staan te demonstreren. Zij denken dat er nu een snelle oplossing komt. Het zou vervelend zijn als dat valse hoop blijkt te zijn.

De voorzitter: Ik stel voor om dit punt vanmiddag tijdens de procedurevergadering te behandelen.

Het woord is aan de heer Fritsma voor zijn betoog in eerste termijn.

De heer Fritsma (PVV): Voorzitter. Dank u wel. Procedurevergadering of niet, ik begin met dit nieuws. De Staatssecretaris kiest er immers zelf voor om dit nieuws op de dag van dit algemeen overleg de Volkskrant in te gooien. Dit betekent in ieder geval dat Ad Melkert niet meer terug hoeft te keren naar de Nederlandse politiek, want hij is er al. Daar zit hij! Deze Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie maakt van Nederland één groot walhalla voor illegalen. We lezen in de Volkskrant dat hij het voornemen heeft om illegalen, afgezien van enkele uitzonderingen, niet meer vast te zetten. Deze VVD-Staatssecretaris is daarmee de koning van links, de held van uitgeprocedeerden en de beste slaaf die de PvdA zich maar had kunnen wensen. Het is geen oud nieuws, het is baanbrekend dat vreemdelingenbewaring gewoon wordt afgeschaft, enkele uitzonderingen daargelaten.

Dit is voor de PVV en voor Nederland natuurlijk heel slecht nieuws. Het beëindigen van vreemdelingenbewaring zal een hoop ellende opleveren. Ik zal me beperken tot drie voorbeelden om dat illustreren.

Ten eerste, het illegalenprobleem zal in Nederland groter worden, want illegalen gaan natuurlijk eerder naar een land waar ze niet vastgezet kunnen worden dan naar een land waar dat wel gebeurt. Dat is duidelijk. Ten tweede, als je illegalen niet vastzet en dus op straat laat bivakkeren, betekent dat voor onze samenleving meer overlast en meer criminaliteit. Ten derde, het aantal uitzettingen zal natuurlijk in rap tempo afnemen. Als je tegen een illegaal zegt dat hij zich uit eigen beweging op Schiphol moet melden voor zijn uitzetting, zal hij dat niet snel doen. Dat kan ik de Staatssecretaris wel meegeven. Hij maakt van terugkeer en uitzetbeleid gewoon een lachertje. Kortom, dit is heel slechts nieuws.

Wat bezielt de Staatssecretaris om het vreemdelingenbeleid zo vergaand af te breken? Dat gebeurt hier namelijk. Ik verwijs ook naar de rapportage Vreemdelingenketen die we nu ook behandelen. Daaruit blijkt dat het nu al slecht gesteld is met de terugkeer van illegalen of uitgeprocedeerden naar de landen van herkomst. Het nieuws van de dag waar ik net mee begon, zal dat natuurlijk niet beter maken, maar de Staatssecretaris faalt op meer fronten. Kijk bijvoorbeeld naar de gang van zaken rond de uitgeprocedeerden die in de zogenaamde Vluchtkerk hebben gezeten. Deze mensen wordt geen strobreed in de weg gelegd om na uitgeprocedeerd te zijn, toch langdurig in Nederland te blijven en hier zelfs een kantoorpand te kraken. Waarom laat de Staatssecretaris het zover komen? Waarom worden deze mensen niet vastgezet, of beter, uitgezet, en waarom wordt er niet eens een beetje daadkracht getoond, nu ze zelfs een gebouw kraken? Ik heb graag helderheid op dat punt.

Wat in deze zaak ook belangrijk is, is de vraag waarom de burgemeester van Amsterdam niet wordt aangepakt. Hij is immers al tijdenlang schaamteloos bezig met het saboteren van het terugkeerbeleid. Publiekelijk rijdt hij het terugkeerbeleid in de wielen door steeds opvang van vreemdelingen te regelen die allang niet meer in Nederland mogen zijn. De handelwijze

van deze sabotageburgemeester kan de Staatssecretaris toch niet tolereren? De PVV-fractie roept het kabinet op om de gemeente Amsterdam eindelijk eens te korten op het Gemeentefonds als teken dat de maat vol is.

Daarbij kan ik ook nog wijzen op de volstrekt idiote actie van de burgemeester van Amsterdam om de mensen die botweg hun vertrekplicht negeren, ook nog eens op € 225 per persoon te trakteren. In Het Parool vertelden de uitgeprocedeerden dat ze met dat geld illegale drugs en prostitutiebezoek hebben bekostigd. Vindt de Staatssecretaris dat goed besteed belastinggeld? Is ook dit geen reden om genoemde burgemeester eindelijk eens tot de orde te roepen?

Ik blijf nog even bij het slecht functionerende terugkeer- en uitzetbeleid, want een ander probleem is dat vreemdelingen na een uitzetting gewoon weer in Nederland opduiken. Het is de PVV-fractie een doorn in het oog dat heel veel tijd, moeite en geld worden gestoken in het uitzetten van vreemdelingen die vervolgens als een boemerang weer terugkomen naar Nederland. Ook in de aanpak van deze boemerangmigranten faalt de Staatssecretaris. Dat werd laatst ook weer pijnlijk duidelijk in de zaak van een Ghanees die na zijn vijfde uitzetting meteen weer in Nederland opdook. Hoe is dit in hemelsnaam mogelijk? Deze man, overigens een notoire overlastgever, is vijf keer uitgezet naar Italië alwaar hij voor het eerst asiel aanvroeg, en hij is vijf keer meteen weer teruggekomen naar Nederland. Wat is er gedaan om dat te voorkomen? En wat doet de Staatssecretaris om zoiets in de toekomst te voorkomen? Hoeveel van die boemerangmigranten zijn er eigenlijk en hoeveel uitzettingen worden door deze illegalen dus ongedaan gemaakt? Is de Staatssecretaris bereid om terugkeer naar Nederland te verhinderen, te bemoeilijken? Ik had gisteren nog opgeschreven: is de Staatssecretaris bereid om, als het deze mensen toch lukt om in Nederland terug te komen, hen meteen vast te zetten? Ik ben als gevolg van het artikel in de Volkskrant van vandaag natuurlijk inmiddels bang voor het antwoord op die vraag. Maar goed, het feit dat deze mensen hier zo gemakkelijk terug kunnen komen en kennelijk weer zo gemakkelijk vrij over straat kunnen lopen, verergert het probleem.

Een volgend punt betreft de hongerstakers. Ik wil allereerst nog eens klip-en-klaar de bevestiging horen dat honger- of dorststaking nooit zal lonen. Ten aanzien van een dorststaker die een verblijfsvergunning heeft gekregen, heb ik de Staatssecretaris gevraagd om, wellicht vertrouwelijk, inzicht te bieden in de omstandigheden die dat rechtvaardigen. Dat wacht ik nog even af. Dat laat ik bij dezen nu even buiten beschouwing.

De heer Fritsma (PVV): Dan zal ik een beetje opschieten. Rond de hongerstakers was er een hoop commotie, waarbij er bijvoorbeeld valse beschuldigingen kwamen over mishandeling van ten minste één hongerstaker. Dit is natuurlijk de omgekeerde wereld. Het is nog nooit voorgekomen dat er buitenproportioneel geweld is gebruikt tegen uitgeprocedeerde asielzoekers, maar omgekeerd komt het aantoonbaar heel vaak voor dat uitgeprocedeerden geweld gebruiken tegen ambtenaren, niet alleen in detentiecentra maar ook bij uitzettingen. Ik vraag de Staatssecretaris dan ook om op te komen voor het personeel in de vreemdelingenketen door valse beschuldigingen meteen te ontkrachten en ook door geweldplegende vreemdelingen snel aan te pakken. Eerder is een toezegging gedaan om vaker aangifte te doen. Is dat gebeurd? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoeveel vaker wordt nu aangifte gedaan?

Ik heb nog een laatste vraag over het procedure stapelen, dat ook weer toeneemt. Bij asielaanvragen neemt het met meer dan 25% toe. Dat is zorgelijk. Hoe gaat de Staatssecretaris dat aanpakken? Procedure stapelen is niet alleen een probleem bij asielaanvragen, maar met name ook bij reguliere aanvragen voor bijvoorbeeld gezinsvorming, studie en arbeid. Is er bij die aanvragen ook een toename van het procedure stapelen te zien? Hoe gaat de Staatssecretaris dat aanpakken?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Ook ik werd vanmorgen wakker met de Volkskrant. Ik had daar blijere gevoelens bij dan mijn collega Fritsma. Ik constateer dan ook dat de Minister de Kamer eindelijk serieus neemt. We hebben op 18 april een goed Dolmatov-debat gehad. Tijdens dat debat is de vreemdelingendetentie uitgebreid besproken. Ik zie in het stuk van de Volkskrant de eerste richtlijnen en constateer dat die zelfs verder gaan dan de aankondigingen van 18 april. Op 18 april was er alleen sprake van een verandering van het regime voor de vreemdelingendetentie. Ik zie in het stuk van de Volkskrant dat mensen ook een meldplicht kunnen krijgen. Ik constateer eigenlijk dat de Staatssecretaris de vreemdelingendetentie niet naar 933 plekken wil terugbrengen, maar misschien wel naar nul. Hij maakt een uitzondering voor de vreemdelingen met een strafrechtelijke achtergrond en de vreemdelingen die zich agressief opstellen. Daarmee komen wij tot het beleid dat de Kamer in feite al van de vorige Minister vroeg, namelijk om tot alternatieven voor vreemdelingendetentie te komen en die pilots te onderzoeken. Ik constateer nu dat de Minister waarschijnlijk de uitkomsten van die pilots kent en dat hij concludeert dat een meldplicht heel goed zou kunnen gaan werken. Een meldplicht heeft dan de voorkeur van de ChristenUnie boven een VBL. We kennen de VBL als de gezinslocaties waar een dergelijk regime heerst.

Ik heb daar wel een paar vragen over. Ik weet dat de brief dan misschien pas over twee weken in de ministerraad wordt behandeld, maar ik wil nu toch graag duidelijkheid voor al die mensen die nu hoop hebben gekregen. Hoe zit het met de grensdetentie? Gaat de Minister daar eenzelfde soort regime op toepassen als nu bijvoorbeeld in Ter Apel wordt gehanteerd? Hoe zit het met de definitie als het gaat om het bespugen, het slaan of het agressieve gedrag? Wat is agressief gedrag? Wanneer komt iemand als hij zich verweert, in zo'n verzwaard regime terecht? Ik ga ervan uit dat de visitatie en de isoleercel bij de behandeling van vreemdelingen tot het verleden behoren. Ik ga ervan uit dat de Staatssecretaris in de vreemdelingendetentie van 933 naar nul bedden gaat. Kan ik er voorts van uitgaan dat minderjarige kinderen ook niet meer geplaatst worden in de vreemdelingendetentie?

Voordat ik overga op de onderwerpen die vandaag aan de orde zijn, heb ik eerst nog een vraag over een onderwerp dat niet op de agenda staat. Dat betreft de toepassing van de buitenschuldprocedure. De Staatssecretaris heeft gezegd dat hij met een reactie op het adviesrapport van de ACVZ komt. Ik heb begrepen dat dit advies gereed is. Kan de Staatssecretaris toezeggen dat zijn reactie nog voor het zomerreces de Kamer zal bereiken? Als het rapport nog niet klaar is, kan hij dan de ACVZ vragen of dat rapport nog voor het zomerreces naar de Kamer kan worden gezonden, zodat we hier nog over kunnen spreken?

Er is een rapport van de Kinderombudsman over gezinshereniging verschenen. Wanneer kunnen we de reactie van de Minister op dat rapport ontvangen?

Gisteren heeft ons nieuws over de strafbaarstelling bereikt. Het blijkt dat de Hoge Raad in een vijftal zaken waarin vreemdelingen gestraft zijn voor illegaal verblijf, inmiddels een uitspraak heeft gedaan dat die strafbaarstelling absoluut niet mogelijk is volgens de huidige terugkeerrichtlijnen van de Europese Unie. Ik hoor daarop graag een reactie. Dat zou immers betekenen dat het wetsvoorstel moet worden ingetrokken.

Ik heb nog twee laatste onderwerpen. We hebben met de Staatssecretaris over het kinderpardon gesproken. Ik constateer dat een flink aantal mensen die een aanvraag voor het kinderpardon hebben ingediend, een inreisverbod heeft gekregen. Dat moet toch echt traumatisch zijn: iemand denkt in aanmerking te komen voor het kinderpardon en krijgt vervolgens een brief van de IND waarin staat dat hij of zij alvast een inreisverbod krijgt opgelegd. Gaan die twee processen langs elkaar heen? Kan dat gestroomlijnd worden? Kan er worden gestopt met die brieven van de IND zolang de procedure van het kinderpardon loopt?

Er speelt nog een tweede punt bij het kinderpardon: het overheidstoezicht. We hebben een brief van de Staatssecretaris ontvangen, waarin staat dat mensen die in het zicht zijn geweest van de IND en de DT&V ook onder dat toezicht zullen vallen. Ik vraag de Minister om het niet zo beperkt uit te leggen. Mensen kunnen ook in het zicht zijn geweest van gemeenten, van een school, van een kerk of van de IOM. Zij kunnen vanuit die locaties misschien wel buiten de DT&V om aan hun terugkeer hebben gewerkt. Wil de Staatssecretaris toezeggen om die mensen toch ook vooral onder die regeling te laten vallen?

Het laatste onderwerp dat ons bezighoudt, is de veiligheid van homo's en christenen in de azc's. We hebben daarover gisteren een rapport ontvangen. Het is een zaak die al twee jaar speelt. De ChristenUnie heeft twee jaar geleden een motie ingediend om daar een onderzoek naar te doen. Dat onderzoek is uitgevoerd. Omdat het nu toch weer speelt en omdat de organisatie die ons gisteren dat rapport heeft aangeboden, grote zorgen heeft, vraag ik de Staatssecretaris toch om het pleidooi van twee jaar geleden voor het aanstellen van een vertrouwenspersoon binnen de azc's te honoreren. Het gaat met name om mensen die bedreigd worden, om de LHTB's en de christenen, vooral de bekeerde christenen.

Er zijn ten slotte Kamervragen gesteld over Irak. Ik ben blij dat de Partij van de Arbeid daar het initiatief toe heeft genomen. Het verzoek is zelfs zo sterk geformuleerd dat er een moratorium zou moeten komen voor de uitzetting van vreemdelingen naar Irak. Dat geldt dan voor de zes onveilige gebieden. Ik weet dat de Staatssecretaris ernaar kijkt. Het is heel spannend, niet alleen voor de mensen die hier in het vluchthuis zitten maar ook voor de mensen uit Irak die elders wachten op de uitkomst daarvan. Ik ben benieuwd of de Staatssecretaris daar al iets over kan zeggen. Het betreft een pleidooi dat al jarenlang wordt gehouden door Amnesty, VluchtelingenWerk et cetera. Ik wacht graag de reacties van de Staatssecretaris af.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Voorzitter. Het liefst zou ik hier vandaag praten over het rapport van de Kinderombudsman waarin wordt aangetoond dat de rechten van kinderen van vluchtelingen met voeten worden getreden. Ik zou ook willen praten over het ACVZ-rapport waarin wordt vastgesteld dat vreemdelingen te snel en te lang worden opgesloten en dat alternatieven te weinig worden benut. En ik zou willen praten over de onzekerheid waarin de asielzoekers uit de vluchtflat en het vluchthuis verkeren, omdat we nog steeds geen soepeler buitenschuldcriterium hebben. Maar dat mag niet van de VVD en de PvdA. Alle pogingen om hierover te kunnen debatteren zijn geblokkeerd. In tegenstelling tot de Staatssecretaris en de coalitiepartijen ziet GroenLinks wel de noodzaak van spoedige substantiële veranderingen in het asielbeleid. Ik heb het dan over veranderingen die ervoor moeten zorgen dat de rechten van vluchtelingen en asielzoekers worden gerespecteerd en ons asielbeleid weer een menswaardig gezicht krijgt.

We hoeven niet te wachten op nog meer adviezen, evaluaties en visies, want we weten wat er moet veranderen. Die knelpunten zijn ook bij het kabinet bekend. Ik zal ingaan op drie punten: grensdetentie, vreemdelingendetentie en illegaliteit.

Het is voor GroenLinks onaanvaardbaar dat mensen die om onze hulp en bescherming vragen, worden opgesloten in een gevangenis. Toch gebeurt dit jaarlijks met honderden vluchtelingen, onder wie gezinnen met jonge kinderen, die Nederland via Schiphol bereiken. Geen vluchteling hoort in de cel. Dat vindt niet alleen GroenLinks, maar dat is ook de mening van bijna 30.000 betrokken Nederlanders die de petitie van VluchtelingenWerk inmiddels hebben getekend. Is de Staatssecretaris bereid, de grensdetentie zo snel mogelijk af te schaffen? Ik ben van plan om hierover een motie in te dienen.

In de praktijk wordt veel te snel overgegaan tot het gevangen zetten van vreemdelingen zonder dat daarbij alternatieven serieus worden overwogen. Deze mensen worden gevangen gezet in een mensonwaardig detentieregime waarin hun rechten worden ontnomen. Het is een regime dat nog strenger is dan dat voor criminelen. Het gaat om mensen die wachten op uitsluitsel over een verzoek om een vergunning of die terug moeten naar hun land van herkomst. Zij hebben geen strafbare feiten gepleegd en geen misdrijf begaan. Dat is althans niet de reden waarom ze vastzitten. Toch moeten ze na elk bezoek een volledige lichamelijke controle ondergaan. Ze hebben amper bewegingsvrijheid, ze zitten bijna de gehele dag opgesloten in hun cel en ze hebben nauwelijks mogelijkheden om contact met de buitenwereld te onderhouden. Ook is de medische zorg in de vreemdelingendetentiecentra al jaren ver ondermaats.

Ik was geschokt toen ik het verhaal las over de vrouw die van Schiphol naar Zeist ging en daar een visitatie door twee mannen moest ondergaan, waarbij ook gebruik werd gemaakt van een beenklem. Er kwam pas later medische zorg en die werd door het luikje verleend. Later bleek ook pas dat deze mevrouw ook nog een verleden van verkrachting heeft. Ze kreeg een schadevergoeding van € 15. Ik heb begrepen dat De Vijfde Dag er vanavond aandacht aan besteedt, maar ook op het weblog van de directeur van Amnesty valt daarover het een en ander te lezen. Is dit nu de beschaving die we willen? Is dit de menselijke maat die wij voorstaan? Ik hoor daarop graag een reactie.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Die goede beoordeling kan ook plaatsvinden vanuit een azc.

Ik zet mijn betoog voort. Er blijft onduidelijkheid bestaan over de status van de reisdocumenten die zijn uitgegeven ten behoeve van de gedwongen uitzettingen naar Guinee. Een eerste poging om snel iemand uit te zetten die een onwelgevallig geluid vertegenwoordigde, mislukte bovendien. Hoe verdedigt de Staatssecretaris deze praktijken en is er voldoende toezicht op de rechtsgeldigheid en de bescherming van mensenrechten tijdens uitzettingen?

Wat het zo cru maakt, is dat er alternatieven zijn om toezicht op vreemdelingen te houden zonder hen hun vrijheid in deze mate te ontnemen. De instroom van de huidige pilotprojecten is zeer gering. De voorwaarden voor deelname zijn te strikt. Als de Staatssecretaris zijn belofte van een humaner asielbeleid wil waarmaken, dan moeten zulke projecten een volwaardig alternatief voor vreemdelingendetentie worden. Veranker daarom het principe van een ultimum remedium in wet- en regelgeving en versoepel de voorwaarden voor deelname aan projecten. Dat zijn opnieuw politieke keuzen die vandaag gemaakt kunnen worden. Ik overweeg op dit punt een motie in te dienen.

Het kabinet drukt kwetsbare mensen nog verder de verdrukking in. Zo hing de afgelopen maand het zwaard van Damocles boven het hoofd van de bewoners van de Vluchtkerk, omdat zij weer op straat dreigden te belanden. Dat is voor mijn fractie onbegrijpelijk, temeer omdat dit mensen betreft die een grote kans maken om onder een verruimd buitenschuldbeleid te vallen. Ik roep de PvdA op om haar belofte gestand te doen en de situatie te verbeteren van mensen die na hun procedure geen opvang of zorg meer krijgen. Laat hen niet tot na de zomer wachten en in onzekerheid zitten. Dat zou mijns inziens enorm onzorgvuldig zijn.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Als de heer Azmani daar zo'n probleem mee heeft, dan moet hij straks zijn coalitiepartner maar aanspreken. Ik houd de PvdA aan de beloften die gedaan zijn aan deze mensen. Als de heer Azmani daar een probleem mee heeft, heeft hij een probleem met zijn coalitiepartner.

Ik vervolg mijn betoog. Mij is ter ore gekomen dat de Staatssecretaris in een brief de korpschefs van de politie heeft opgedragen om het illegalenquotum, oftewel de kwantitatieve doelstellingen te vervijfvoudigen ten opzichte van het vorige jaar. Dat zou hoogst opmerkelijk zijn, want de fractievoorzitter van de PvdA verzekerde ons vorige maand dat hij het niet zou laten gebeuren dat de Staatssecretaris zijn quotum zou handhaven. Ik vraag de Staatssecretaris derhalve of dit gerucht klopt. Kan hij een afschrift van deze brief naar de Tweede Kamer sturen? Wat vindt hij er bovendien van dat mensen die in ieder geval tot voor kort in de vluchtflat verbleven, op straat of in de tram zijn aangehouden? Ze vertoonden geen crimineel verdrag of ander gedrag dat reden zou kunnen zijn tot aanhouding, maar zij zijn wel aangehouden en meegenomen. Strookt dat met wat de Staatssecretaris eerder heeft gezegd over de kwantitatieve doelstellingen ten aanzien van het aantal op te pakken ongedocumenteerden?

De recente uitspraak van de Hoge Raad toont wederom aan dat het wetsvoorstel Strafbaarstelling illegaliteit los van alle morele bezwaren een nutteloze wet is. Het is namelijk in strijd met de terugkeerrichtlijn om vreemdelingen vast te zetten zonder eerst alle stappen voor een mogelijke terugkeer te doorlopen. Niet alleen hechtenis maar ook vervangende hechtenis is daarom onmogelijk. Verdwijnt het wetsvoorstel dan nu eindelijk in de prullenbak?

Ik wil nog iets zeggen over uitgenodigde vluchtelingen. Zij hebben nu geen recht op medische tolken. Kan de Staatssecretaris voor hen een uitzondering maken? De Minister van VWS onderzoekt op dit moment een alternatieve regeling voor migranten. Het zou goed zijn om voor uitgenodigde vluchtelingen ook een uitzondering te maken.

Ik wil ten slotte nog een opmerking maken over gezinsmigratie. Ik denk dat inmiddels toch wel duidelijk is dat er nog te weinig rekening wordt gehouden met kinderrechten. Dat bleek onlangs nog uit een uitzending van RTL. Wij zouden graag zien dat er bij alle maatregelen een interpretatierichtlijn komt, waaruit blijkt hoe met die maatregel moet worden omgegaan als er kinderen bij betrokken zijn. Ik noem de maximumleeftijd, de inkomenseis en met name de mvv-verplichting.

De heer Azmani (VVD): Voorzitter. Er zijn tijdens dit algemeen overleg veel onderwerpen aan de orde. Ik begin met de rapportage Vreemdelingenketen over 2012. Daaruit kan worden opgemaakt dat de daling van het aantal asielaanvragen zich voortzet. Dat is een mooi succes van het kabinet-Rutte I, maar ook van het kabinet-Rutte II en deze Staatssecretaris. In 2012 zijn er 15% minder asielaanvragen ingediend, terwijl het aantal aanvragen Europabreed stijgt. Een zorgwekkend punt is echter de toename van 26% bij de herhaalde aanvragen. De heer Fritsma heeft hier ook op gewezen. Het Programma Stroomlijning Toelatingsprocedures (PST) moet het stapelen van procedures tegengaan. De implementatie daarvan is in volle gang. Het is echter ook afhankelijk van INDiGO. Wanneer verwacht de Staatssecretaris de volledige implementatie rondom deze onderwerpen? Kan hij toezeggen dat aan deze elementen van het PST voorrang wordt gegeven, teneinde zo spoedig mogelijk het stapelen van procedures tegen te gaan? Kan hij vervolgens ook toezeggen dat hij dit aspect bijzonder nauwgezet zal monitoren?

Maar is dat voldoende? Ik heb bij de begroting al aandacht besteed aan de doorlooptijden. Ik wijs ook op uitspraken van de Raad van State over herhaalde aanvragen. Ik kan de informatie over opvolgende aanvragen niet meer terugvinden in de rapportage. Zijn deze cijfers wel bekend? Ik zie wel dat de gemiddelde doorlooptijd van reguliere zaken in hoger beroep 31 weken bedraagt. Zou er eigenlijk niet een soort actieplan moeten komen om de doorlooptijden te verkorten? Als je lange doorlooptijden hebt, heb je immers ook langer recht op verblijf in dit land. Volgens mij kan dat een aanzuigende werking hebben om opvolgende aanvragen in te dienen.

Ik kom te spreken over de grensbewaking. De instroom van mensen aan wie de toegang wordt geweigerd, is sterk gedaald. Dit wordt ook toegeschreven aan de per 1 januari 2012 geldende verplichting om voor vertrek vanaf 28 risicobestemmingen naar Schiphol de reis- en reisdocumentgegevens te verstrekken aan de KMar. Aangegeven wordt dat er een evaluatie zal plaatsvinden. Kan de Staatssecretaris aangeven wanneer we die evaluatie kunnen verwachten? Luchtvervoerders hebben overigens al sedert jaren bij ongedocumenteerden een aansprakelijkheidsverplichting voor de terugreis en verblijfskosten. De heer Van Hijum heeft dit al aangegeven en wilde daar afgelopen dinsdag mondelinge vragen over stellen. Ik verwijs in dit kader ook naar artikel 2.2a van het Vreemdelingenbesluit. Kan de Staatssecretaris toezeggen dat hij in de evaluatie zal meenemen in welke mate ook daadwerkelijk de verplichtingen van luchtvervoerders gehandhaafd worden? In dat kader kan ook aandacht worden besteed aan de bewaartermijn van gegevens, want ik vraag me af of de termijn van 24 uur voor het bewaren van reisgegevens niet te kort is. Ik heb ook gehoord dat luchtvervoerders een kosten-batenanalyse maken en tot de conclusie komen dat een eventueel te betalen boete niet opweegt tegen de gemaakte kosten. Ik hoor daarop graag een reactie van de Staatssecretaris.

Ik kom te spreken over de MTV-controles. We kunnen constateren dat er sprake is van een aanzienlijke stijging, namelijk met 34%, ondanks de beperkingen die Europa ons oplegt. We krijgen in de zomer een evaluatie van het @MIGO-BORAS systeem. We kregen afgelopen week te horen dat er in Europa een compromisbesluit is genomen. Lidstaten krijgen meer ruimte om de eigen grenzen te controleren. Er komen wel speciale inspectieteams om te controleren of landen hier geen oneigenlijk gebruik van maken. Ik heb de reactie van de Staatssecretaris op vragen van de heer Van Hijum gezien en constateer hieruit dat die inspectieteams niet toezien op het binnenlands toezicht. Klopt dat?

Een volgend punt is de terugkeer. Ik sluit me kortheidshalve aan bij de vragen van de heer Fritsma. Wat is de actuele stand van zaken bij terugkeer naar Somalië? Wordt dat door deze Staatssecretaris full swing opgepakt? Gaan er nu weer vluchten naar Somalië? In het kader van het tegengaan van gedwongen terugkeer staat Irak nog steeds op de nominatielijst. Worden er op dit moment afspraken met Irak gemaakt om daadwerkelijk tot gedwongen terugkeer over te gaan? In de brief staat in reactie op vragen van mevrouw Gesthuizen dat Irak eisen stelt aan die gedwongen terugkeer. Ik vind niet dat die terugkeer moet plaatsvinden op grond van de eisen die Irak stelt. Leggen wij bijvoorbeeld al sancties op in het kader van ontwikkelingssamenwerking en wordt er in dat kader ook gezamenlijk opgetreden met andere landen?

De heer Azmani (VVD): Mijn antwoord op die vraag zal een herhaling van zetten zijn. Ik wacht natuurlijk allereerst het advies van de ACVZ af. Ik zal vervolgens zelf een afweging maken op grond van dat ACVZ-rapport. En dan kijk ik wel wat de Staatssecretaris van dat rapport vindt. Daarover hebben we dan met elkaar een debat.

Ik vervolg mijn betoog. Ik was gebleven bij de herijking van het amv-beleid. Het regeerakkoord is op dat punt duidelijk. Alleenstaande minderjarige vreemdelingen worden zo snel mogelijk herenigd met familie in het land van herkomst of ondergebracht in een opvangvoorziening in het land van herkomst. De VVD heeft in de afgelopen periode dit punt ook telkens gemaakt. Wij zijn daarom ook tevreden over het feit dat de verblijfsaanvaarding specifiek met dit doel wordt afgeschaft en dat een vangnetvoorziening is gecreëerd in het geval van «buiten schuld», dus wanneer ondanks volledige medewerking geen terugkeer kan plaatsvinden. Naast het weeshuis Mulemba in Angola, waarvan het succes eigenlijk is dat minderjarigen er niet daadwerkelijk hoeven te verblijven als zij terugkeren, hebben we ingezet op Afghanistan. Wat is de huidige stand van zaken? In de brief wordt aangegeven dat de Afghaanse autoriteiten onvoldoende meewerken, ondanks alle inspanningen, ook van de overige EU-lidstaten. Wat is de volgende stap van de Staatssecretaris op de interventieladder om dit voor elkaar te krijgen? Het kan toch niet zo zijn dat we deze kinderen na drie jaar een verblijfsvergunning zouden moeten geven?

Ik kom te spreken over de uitzending van Nieuwsuur met vertrouwensarts Bonsen. Ik dank de Staatssecretaris voor de brief van 21 mei als reactie op de uitspraken van mevrouw Bonsen, die actief de media heeft opgezocht om verklaringen af te leggen over de situatie van honger- en dorststakers. Zij maakte ernstige verwijten richting het personeel dat werkzaam is in het detentiecentrum Rotterdam. De conclusie van de Staatssecretaris is dat de uitspraken op onjuiste en onvolledige informatie berusten. Dat is in de ogen van de VVD een nette manier om te zeggen dat deze vertrouwensarts eigenlijk liegt. In onze ogen kunnen deze uitspraken, die als oproer kunnen worden betiteld, niet zonder consequenties blijven. Welke mogelijkheden heeft de Staatssecretaris? In hoeverre kan er bijvoorbeeld een klacht worden ingediend bij de beroepsgroep? Ik heb voorts begrepen dat mevrouw Bonsen aangifte heeft gedaan. In hoeverre is de Staatssecretaris bereid om die als een valse aangifte te bestempelen, met de juridische consequenties van dien?

Ik wil de Staatssecretaris in dat kader danken voor het feit dat hij pal achter de ambtenaren staat en dat hij bereid is om extra activiteiten te ontwikkelen om de mensen die bedreigingen hebben geuit, op te sporen. Dat was het andere nieuwsbericht van vandaag, en dat stond in De Telegraaf. Het kan immers niet zo zijn dat ambtenaren worden bedreigd als gevolg van het creëren van een voedingsbodem voor het ongenoegen dat sommige mensen in dit land wellicht hebben over het strenge, maar rechtvaardige beleid. Daar bedank ik de Staatssecretaris dus ook voor.

De heer Schouw (D66): Voorzitter. We hebben zojuist gesproken over de mediastrategie van deze Staatssecretaris. Ik vind zijn uitleg niet bijzonder geloofwaardig. Hij zei dat er niets nieuws was, terwijl iedereen zegt dat er wel iets nieuws aan de hand is. Het zij zo. De heer Voordewind presenteert het toch een beetje als een soort overwinning, maar we moeten goed begrijpen dat we van een abnormale situatie naar een normale situatie gaan, althans als het bericht in de krant waar is. Het is dus geen substantiële verbetering. Nee, het is er gewoon voor zorgen dat het er in Nederland normaal aan toegaat. Ik heb er wel twee vragen over. De Staatssecretaris kan daarop reageren in zijn beantwoording, maar hij kan het ook meenemen in zijn beleid. Het gaat om de vraag wanneer iemand crimineel is en wanneer iemand agressief is. We zien in de hele vreemdelingenketen dat de beleidsvrijheid rondom dat soort begrippen buitengewoon ruim is. Dan zie je dat uitvoeringsambtenaren maar wat doen. Dat zou mijn fractie toch willen inkaderen. Daarmee zou een belangrijke onvolkomenheid in de hele vreemdelingen- en asielketen voor een groot deel worden opgelost. Het gaat dus om de vreemdelingendetentie.

Ik wil de Staatssecretaris echter nog acht andere onvolkomenheden voorhouden. Ik wil daar dan uiteraard graag een reactie op horen. Ten eerste, de Ombudsman zegt, en velen zeggen dat met hem, dat mensen korter moeten worden opgesloten in een cel. De termijn is nu veel te lang. Voorts moeten de communicatiemogelijkheden worden verbeterd. Ik doel daarbij op het gebruik van internet en telefoon. Is de Staatssecretaris ook van plan om aan die onvolkomenheid te werken? De Staatssecretaris zal vlak voor het zomerreces met het plan komen. Zou hij het zomerreces willen benutten om actief met bijvoorbeeld Amnesty, UNHCR en VluchtelingenWerk om de tafel te gaan zitten om te praten over zijn nieuwe beleid?

Een tweede onvolkomenheid is het punt van de visitaties. Er is net al even over gesproken. Visitatie, oftewel het visueel schouwen van het ontblote lichaam, waaronder ook de intieme delen, is natuurlijk een verregaande inbreuk op de lichamelijke integriteit en het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Als ik het allemaal goed zie, wordt daar toch eigenlijk veel te veel gebruik van gemaakt. Het is een maatregel die standaard wordt toegepast. Om het maar heel vierkant te zeggen: wij vinden dat niet humaan. Wij vinden het niet menselijk om te pas en te onpas iemands lichamelijke integriteit aan te tasten. We hebben daar ook vragen over gesteld aan de Staatssecretaris. Het antwoord op die vragen is laf. Hij zegt namelijk: of het onderzoek aan het lichaam in individuele gevallen rechtmatig is toegepast, kan door de rechter worden getoetst aan de hand van de concrete omstandigheid van het geval. Dat is natuurlijk een beetje een raar antwoord. De Staatssecretaris gaat immers voorbij aan twee belangrijke punten. Ten eerste is die toetsing achteraf, dus dan heeft de ellende al plaatsgevonden. Deze Staatssecretaris is ook ingehuurd om ervoor te zorgen dat dit soort dingen gewoon wordt voorkomen. Ten tweede, de rechter komt eraan te pas nadat een ingewikkelde klachtenprocedure is doorlopen. Dit is echt een onvolkomenheid in het hele beleid. Verder is mij ter ore gekomen dat mensen ook een visitatie moeten ondergaan na het bezoek van een advocaat. Klopt dat? Mijn fractie wil dit dus tot een uiterste beperken. Ik ben benieuwd wat de Staatssecretaris daarvan vindt. Als het antwoord onbevredigend is, zal ik de Kamer om een uitspraak vragen.

De derde onvolkomenheid heeft te maken met grensdetentie. Wij hebben daar in april een rapportage over ontvangen. Ik heb daar vragen over gesteld. Die zijn echter nog niet beantwoord. Mevrouw Maij heeft een rapport van VluchtelingenWerk over grensdetentie in ontvangst genomen. Zij heeft daarbij gezegd dat de Partij van de Arbeid als voornemen heeft om grensdetentie af te schaffen. Dit rapport is een goede aanleiding om het onderwerp op de politieke agenda te zetten. Daarmee hebben we dus wat. Ik heb het idee dat de Staatssecretaris dit dossier voor zich uitschuift. Ik wil hem graag helpen om het niet vooruit te schuiven, maar er snel mee te komen. Wanneer krijgen we iets en is de Staatssecretaris het met de fracties van D66 en de Partij van de Arbeid eens dat dit rapport een goede aanleiding is om grensdetentie af te schaffen?

De heer Schouw (D66): De vierde onvolkomenheid heeft betrekking op de gezinshereniging. Past die wel binnen het Europese kader? Ik heb de Staatssecretaris daar eerder vragen over gesteld. Eurocommissaris Reding is hier geweest omdat zij overweegt een inbreukprocedure te starten. Hoe staat het daar nu mee? Mijn stelling is dat het Nederlandse beleid niet houdbaar is binnen de Europese regels en dat de Staatssecretaris dat een beetje probeert toe te dekken.

De vijfde onvolkomenheid heeft betrekking op de rapportage Vreemdelingenketen. Het is zorgelijk dat het aantal herhaalde aanvragen enorm is toegenomen. Het is opmerkelijk dat 20% in de herhaling alsnog een vergunning krijgt. Dat is natuurlijk een enorme stimulans om opnieuw een aanvraag in te dienen. Kan de Staatssecretaris dat in een apart document analyseren? Die 20% is natuurlijk veel te veel. Ik heb wel een vermoeden wat de oorzaak is, maar ik verwacht een actieplan.

De zesde onvolkomenheid heeft te maken met de evaluatie van de achtdagenprocedure. Die evaluatie moet nog beginnen en tegelijkertijd komt de Staatssecretaris al met allerlei nieuwe maatregelen. Is het niet veel beter om die evaluatie af te wachten? Wanneer komt die evaluatie?

De zevende onvolkomenheid heeft betrekking op de uitzetdelegaties. Er zijn inmiddels tientallen buitenlandse delegaties aan het werk om hier vergunningen te verlenen om mensen uit te zetten. Die krijgen daar ook geld voor. De Staatssecretaris vindt dat niet erg. Mijn fractie wil graag weten wat het beleid rondom die uitzetdelegaties is, want het komt erg hapsnap, ad hoc, willekeurig en ook onzorgvuldig over.

De achtste onvolkomenheid is de Fyra van de asiel: INDiGO. Dat is een groot drama. Ik zal me beperken tot twee vragen. Kan Nederland met INDiGO controleerbaar aan internationale afspraken, zoals het Kinderrechtenverdrag, voldoen? Die cijfers zijn niet op te leveren. Kan de Staatssecretaris nu eens klip-en-klaar een kostenplaatje geven van dit hele automatiseringsprogramma? Het ik het goed begrepen dat alleen al de directe kosten voor een automatiseringsprogramma 100 miljoen bedragen, en dat de indirecte kosten 20 miljoen bedragen? Dat is dus samen 120 miljoen. Dat kan toch niet waar zijn voor een automatiseringssysteem in de vreemdelingenketen!

Ik heb nog een korte vraag over het onderzoek van de Onderzoeksraad Voor Veiligheid. Kan de Staatssecretaris ons informeren over de stand van zaken? Wat is nu precies de onderzoeksopdracht? Zou hij na de zomer, in september, in overleg met de raad een voortgangsbericht willen sturen?

Mevrouw Gesthuizen (SP): Voorzitter. Er staan vandaag zestien stukken op de agenda en er zijn nog een heleboel zaken die ons persoonlijk ter ore komen. En dan maar zeven minuten spreektijd! Dat is zo'n beetje drie onderwerpen per minuut. Ik ga mijn best doen.

Vanochtend stond er inderdaad goed nieuws in de Volkskrant. Ik ben het van harte eens met iedereen die kritiek heeft en zegt dat dit niet de route is die dat nieuws had moeten afleggen om ons te bereiken. Maar het is toch goed nieuws. Ik heb daarover wel een aantal vragen. Kan de Staatssecretaris in de nadere uitwerking van de plannen die de Kamer op korte termijn zal ontvangen, ook direct ingaan op de precieze procedure en de titel waarop mensen vervolgens wel in vreemdelingenbewaring worden gesteld? Als het echt gaat om mensen met criminele antecedenten, om mensen die gestraft moeten worden, dan lijkt het mij logisch dat daar ook een bepaalde procedure bij de rechter aan voorafgaat.

Kan de Staatssecretaris garanderen dat alle vertrouwensartsen onafhankelijk zijn en dus geen financiële banden hebben met justitie? Ik heb namelijk laatst een melding gekregen dat een vertrouwensarts die werkte voor detentiezorg aan iemand was toegewezen. Ik hoor daarop graag een toelichting.

Er vandaag al eerder gesproken over de visitatie. De Evangelische Omroep verzorgt vanavond een uitzending over een bijzonder pijnlijk voorval. Wat er gebeurd is, is niets minder dan gewoon schokkend. Ik heb daarover een heel concrete vraag. Wij waren afgelopen vrijdag op werkbezoek bij het detentiecentrum op Schiphol. De directeur van die instelling zei dat mensen die op Schiphol gedetineerd zitten, niet zomaar gemengd worden met mensen die om een andere reden vastzitten. Dat was echter wel de reden voor de directeur van de instelling in Zeist om de vrouw nogmaals te onderzoeken. De directeur zei: mevrouw is weggeweest, zij heeft in een ander regime gezeten met andere gedetineerden. Dat was niet veilig genoeg. Als iemand dan terugkomt, is het mogelijk dat zij rectaal of anaal iets heeft ingebracht. Daarom moest er weer een onderzoek plaatsvinden. Ik heb vrijdag begrepen dat dit helemaal niet het geval is geweest. Ik vraag dus nogmaals of die visitatie wel terecht heeft plaatsgevonden. Ik heb nog een tweede vraag: wat was nu precies het vermoeden op basis waarvan deze vrouw voor de derde keer gevisiteerd moest worden? We kennen de omstandigheden. Wat was de noodzaak om dat per se op dat moment te doen, terwijl er op dat moment niet voldoende vrouwelijk personeel aanwezig was en het dus in het bijzijn van twee mannelijke bewaarders moest gebeuren? Ik kan me heel goed voorstellen dat het voor dit soort gedetineerden, met hun ervaring, op niets minder lijkt dan gewoon een aanranding of een verkrachting. Dat lijkt me heel erg onwenselijk.

Een volgend punt is Guinee. Wij krijgen de vinger er maar niet achter hoe het nu zit met die gekke declaraties. Ik snap niet waarom een hotelovernachting in het Hilton nodig is als je hier komt om een krabbel te zetten onder een laissez passer of een titre de voyage voor mensen die moeten terugkeren naar Guinee. Ik snap ook niet waarom je dan betaald moet worden voor al je lunches en al je diners, als je daarnaast ook gewoon een naar Guineese begrippen bijzonder hoge dagvergoeding krijgt. Ik wil daar opheldering over horen. Het is overigens heel wonderlijk dat er papieren door de consul ondertekend zijn, terwijl hij al een aantal maanden niet meer werkzaam is bij de ambassade in Brussel. Zijn handtekening staat echter wel onder de titre de voyage of de laissez passer.

Ten aanzien van Irak speelt een discussie over het wel of niet betalen aan Irak voor het terugnemen van vluchtelingen. De Staatssecretaris heeft daarover een brief gestuurd. Ik dank hem voor de duidelijkheid. Ik zal dat zeker ook doorgeven aan de mensen uit Irak. Het lijkt mij dat zij dat wellicht op de een of andere manier ook weer zouden willen laten navragen door de parlementariërs in hun land van herkomst. Zij willen ook weten hoe het nu precies zit met de opstelling van de Iraakse regering.

Ik kom te spreken over de herijking van het amv-beleid. Net als de ACVZ vraag ik me nog steeds af of het de bedoeling is dat na iedere afwijzing van een aanvraag ambtshalve wordt getoetst aan het aangepaste buitenschuldcriterium van amv's of dat de kinderen dat zelf in de gaten moeten houden. Hoe verhoudt het soepele beleid zich eigenlijk tot het reguliere buitenschuldbeleid waarvan de voorwaarden streng en niet altijd duidelijk zijn? In april 2013 kwamen Unicef en Defence for Children nog met aanbevelingen over het nieuwe amv-beleid. Ik zie daarop graag een reactie, desnoods later in een brief richting de Kamer.

Als ik het heb over duidelijkheid in de toekomst, spreek ik ook over terugkeer. Afgelopen maandag, tijdens het debat waarbij de heer Azmani helaas niet aanwezig kon zijn, heb ik als voorproefje op de serie Uitgezet die de VARA vanaf 26 juni gaat uitzenden, gezien hoe ontzettend slecht het gaat met een behoorlijk aantal kinderen die uitgezet zijn naar hun land van herkomst. Het was echt verschrikkelijk. Ik was blij dat tussendoor af en toe eventjes het licht uitging, want ik was er echt enorm door aangeslagen. Ik wil de Staatssecretaris vragen om in ieder geval naar die serie te kijken en de Kamer een reactie daarop te sturen. Ik wil die reactie dan graag voor het einde van het zomerreces ontvangen. Wij hebben nu een kinderregeling. Wil de Staatssecretaris in die reactie de mogelijkheid om kinderen nog te traceren meenemen? Er wordt onafhankelijk onderzoek gedaan. Wij zouden moeten kunnen vaststellen met welke kinderen het dusdanig slecht gaat dat op dit moment misschien overwogen moet worden om een dossier opnieuw te openen en te zeggen: moeten we die kinderen niet alsnog de gelegenheid geven om zich in Nederland te vestigen? Zo erg was het namelijk.

Een volgend punt is de Spekmanroute. Ik heb nog steeds veel kritiek op het functioneren van de Spekmanroute. Ik wil de Staatssecretaris bedanken voor de kleine stap voorwaarts als het gaat om de verlenging van de geldigheidstermijn van medische informatie, maar hij gaat nog steeds voorbij aan de kritiek uit de praktijk. Het is voor vreemdelingen heel erg moeilijk om dat dossier zelf samen te stellen. Oud-Minister Leers, de vorige bewindspersoon op dit dossier, heb ik ooit uitgedaagd om met mensen uit de praktijk te gaan praten, bijvoorbeeld met mensen van het Medisch Opvangproject Ongedocumenteerden. Hij heeft dat nooit gedaan. Heeft de Staatssecretaris dat inmiddels wel gedaan? Zo nee, wil hij dat dan nog gaan doen?

«De IND heeft kinderziektes en verstoringen van het systeem ervaren, zoals de ervaring leert», et cetera, et cetera. Deze quote staat in de brief van 19 februari jl. Daarin wordt echter ook gezegd dat INDiGO met succes medio december 2012 in gebruik is genomen. Hoezo met succes? We weten toch sinds de afgelopen winter dat dit soort jubeltaal niet zo gepast is.

Ik heb eigenlijk nog twee belangrijke punten, maar ik sla er dan maar één over met het oog op de tijd. We hebben vandaag een brief over Syrië gekregen. Ik werd er door een collega hier op geattendeerd. In die brief staat dat Nederland 250 voordrachten zal accepteren. Er zijn dus 250 mensen uit Syrië welkom. Dat zijn 250 van de 1,4 tot 1,6 miljoen Syrische vluchtelingen. Ik wil de Staatssecretaris smeken om dit niet zo te doen. Wij moeten toch als Nederland onze verantwoordelijkheid nemen. Meer dan een miljoen vluchtelingen! Dan kunnen wij toch niet volstaan met nog geen 0.01% daarvan? Dat kan gewoon niet! De NOS bericht vandaag dat er wereldwijd 45 miljoen vluchtelingen zijn. 81% daarvan wordt in de derdewereldlanden opgevangen. Dus hoezo de opvang in de regio moet altijd vooropstaan? Wij moeten juist hier in het Westen en in het wat noordelijker gelegen deel van de wereld onze verantwoordelijkheid nemen? Daarbij kunnen we, gezien de noodsituatie in Syrië, echt niet volstaan met 250 vluchtelingen.

Mevrouw Maij (PvdA): Voorzitter. Zoals gezegd hebben we vandaag een verzamel-AO met heel veel punten op de agenda. We bespreken vandaag echter ook nog een aantal actuele thema's. Ik pak er een aantal punten uit, waarmee ik niet wil aangeven dat andere onderwerpen minder belangrijk zijn. Omwille van de tijd kunnen we echter niet alles benoemen. Vorige sprekers hebben dat ook al aangegeven.

Ik wil nog even kort terugkomen op de vertaling van de heer Voordewind van de vragen die ik samen met mevrouw Gesthuizen en hem over Irak heb gesteld. Daarin vragen wij aan de Minister om aan te geven wat zijn appreciatie is van de situatie. Acht hij de veiligheidssituatie in bepaalde gebieden in Irak zodanig verslechterd dat het noodzakelijk is om tot een vertrekmoratorium over te gaan? Op welk moment komt zo'n moratorium in beeld? Dat is dus net even een iets andere formulering dan die van de heer Voordewind. Ik vind het belangrijk om dat even kort aan te geven.

Een volgend punt is het kinderpardon. De PvdA is blij met de loyale uitvoering van het kinderpardon door de Staatssecretaris. Wij hebben veel signalen gekregen van gezinnen en kinderen die nu onder het pardon vallen en die eindelijk een definitieve toekomst in Nederland kunnen krijgen. Wij zijn ook tevreden met de brief van de Staatssecretaris waarin staat dat hij kinderen die voor 27 juli niet in de rijksopvang verbleven, niet per definitie buiten de regeling laat vallen. Hopelijk kunnen hierdoor nog meer kinderen opgelucht ademhalen, en ook hun gezinnen. De PvdA hoopt dat de uitvoering van het kinderpardon snel verder ter hand wordt genomen en dat alle aanvragen zo snel mogelijk worden afgerond. Wij hopen dat de Staatssecretaris ons ook spoedig kan informeren over de stand van zaken.

Toch zijn er nog wel een paar zorgpunten. Een van die punten is al uitgesproken door de collega van de ChristenUnie. Een aantal gezinnen heeft een inreisverbod toegezonden gekregen. Hoe gaat dit nu precies? Deelt de Staatssecretaris de mening dat dit niet de juiste werkwijze is? Mensen schrikken daar natuurlijk van. Het is beter om eerst een beslissing te krijgen, en dat daarna de vervolgstappen aan de orde zijn. Ik hoop dat de Staatssecretaris ten aanzien van deze doelgroep heel terughoudend is met deze manier van communiceren.

Mevrouw Maij (PvdA): Ik heb het ook niet zo begrepen. Misschien kan de Staatssecretaris het straks uitleggen. Dan kunnen we er daarna wellicht nog in tweede termijn over spreken.

Ik vervolg mijn betoog met het asielbeleid ten aanzien van China en wil met name ingaan op de situatie van de Oeigoeren. VluchtelingenWerk en Amnesty International hebben hier aandacht voor gevraagd. De PvdA is nog steeds geschokt over de twee Chinese tolken die blijkbaar over hun werkzaamheden regulier contact hadden met de Chinese autoriteiten hier. Wij vinden het vanzelfsprekend dat de aanvragen van de groep Oeigoeren waarbij gebruik is gemaakt van deze tolken, opnieuw worden beoordeeld. Lukt het de Staatssecretaris om te identificeren om welke mensen het gaat? We hebben immers gezien dat er een informatielacune in INDiGO bestaat. Ik geloof dat er in het verslag over INDiGO staat dat nog niet 100% van de informatie volledig is. Wat de PvdA betreft, ligt het in de rede dat deze mensen vervolgens in beginsel een verblijfsvergunning krijgen. Daarnaast stelt de PvdA zich de vraag of Nederland nog wel Oeigoeren gedwongen kan uitzetten naar China. In het ambtsbericht staat: gedwongen teruggekeerde Oeigoeren lopen een hoog risico op willekeurige detentie, oneerlijke processen en zelfs marteling. Wat vindt de Staatssecretaris van deze analyse?

Een volgend punt is de Spekmanprocedure met betrekking tot de opvang van zieke asielzoekers. Ik wil daar kort iets over zeggen. Dit beleid maakt het mogelijk dat zieke voormalige asielzoekers alsnog een verblijf om medische redenen kunnen verkrijgen of Nederland nog niet hoeven te verlaten. De uitvoering van het beleid werkt nog niet optimaal. In de brief staat dat het aantal incomplete dossiers is gedaald van 63 naar 58. De Staatssecretaris stelt terecht dat dit nog onvoldoende is. Het is een vooruitgang, maar wel een heel kleine vooruitgang. De Staatssecretaris constateert dat het voor de vreemdeling moeilijk is om een actueel en volledig dossier over te leggen. De PvdA wil daar graag verbetering in zien. Er zijn enkele stappen gezet, maar kan de Staatssecretaris nog andere stappen zetten om bijvoorbeeld de medisch behandelaar die het dossier voor de vluchteling moet samenstellen, beter op de hoogte te stellen van wat hij of zij precies in dat dossier moet opnemen, zodat het dossier ook daadwerkelijk door de IND en het BMA beoordeeld kan worden?

Ik spring een beetje van de hak op de tak en ga verder met de deskundigenadvisering. De ACVZ heeft hier vorig jaar een rapport over uitgebracht met een aantal interessante aanbevelingen. De Staatssecretaris neemt daar een beperkt aantal van over. Wij vinden het jammer dat hij de aanbeveling op het terrein van landeninformatie niet overneemt. Voor individuele asielzoekers is het bepalend hoe de veiligheidssituatie in herkomstlanden wordt beschreven en ingeschat. In Nederland maakt het ministerie van Buitenlandse Zaken de ambtsberichten. De PvdA wil niets afdoen aan de kwaliteit van die ambtsberichten, maar in de praktijk is het wel zo dat als ambtsberichten eenmaal zijn vastgesteld, het dan bijna onmogelijk is om daar in de procedure nog iets tegenin te brengen. De PvdA ziet daarom graag dat de aanbeveling van de ACVZ om een onafhankelijke commissie voor landeninformatie op te zetten, wel wordt overgenomen. Ik zie dat de vergelijking met de UK Border Agency niet helemaal opgaat, omdat daar de landenrapportages en het asielbeleid onder één organisatie vallen, maar hier vallen ze natuurlijk wel onder één overheid. De landeninformatie van een onafhankelijke commissie – ook al zou dat uiteindelijk dezelfde informatie opleveren – zou het draagvlak voor asiel- en terugkeerbeleid kunnen vergroten. In hoeverre ziet de Staatssecretaris hier nog mogelijkheden voor? Met natuurlijk als stip aan de horizon het Europese landeninformatiefiche.

Ik wil ten slotte ingaan op het lastige onderwerp dat al door enkele collega's is benoemd: de visitatie. De PvdA vindt het instrument van visitatie zeer ingrijpend. We hebben al even gesproken over hetgeen we daarover hebben gehoord tijdens ons bezoek aan het detentiecentrum. Er werd ons daar verteld dat men daar terughoudend en prudent mee omgaat. De PvdA wil ervoor pleiten om visitatie werkelijk tot een minimum te beperken en die niet standaard uit te voeren. Technische alternatieven zouden wellicht beter kunnen worden ingezet. Proportionaliteit is hierbij echt van groot belang. Kan de Staatssecretaris ons uitleggen wat er is gebeurd in het specifieke geval, waarover vandaag ook in de media wordt bericht en waarover Amnesty International gisteren heeft gesproken? Kan hij aangeven hoe hij prudent, terughoudend en proportioneel met dit thema omgaat?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Ik sta een beetje versteld van de houding van de PvdA. De beweging van de Partij van de Arbeid naar aanleiding van het Dolmatov-debat is mondjesmaat als het gaat om menselijk asielbeleid. De Staatssecretaris heeft toch ook toegezegd dat het asielbeleid humaner zou worden. Nu heeft mevrouw Maij het weer over het tot het minimum beperken van visitatie, terwijl dit echt geen criminelen zijn. Waarom zouden we zo'n strafrechtelijk regime hanteren? We doen dat ook niet in de zorg met asielzoekers.

Ik heb nog een vraag over het kinderpardon. Wanneer is zo'n kinderpardon nu van toepassing voor de gezinnen die voor 27 juli 2010 niet werden opgevangen in de gezinslocaties? Die gezinnen zouden in het zicht van de overheid moeten blijven. Daar hebben we in het debat over de kindregelingen ook over gesproken. We krijgen nu signalen van mensen die in het zicht van de overheid zijn geweest. De kinderen zijn naar school gegaan, hun ouders hebben mogelijk zelfs meegewerkt aan terugkeer, maar dan via de IOM of via ngo's. Vindt de Partij van de Arbeid dat deze mensen wel degelijk onder het kinderpardon zouden moeten vallen?

Mevrouw Maij (PvdA): Mevrouw Voortman zegt veel dingen en daar moet ik dan uiteindelijk ja of nee op zeggen. Als er zo veel dingen tegelijk worden gezegd, vind ik dat wat ongemakkelijk. In het regeerakkoord wordt ook gesproken over de afschaffing van de huwelijkseis bij gezinshereniging, gratis inburgering voor vluchtelingen, een versoepeling van het beleid als het gaat om de mogelijkheid voor gezinsleden om over te komen en stages voor illegale kinderen.

We hebben naar aanleiding van het debat over Dolmatov gesproken over de aanpassing van de vreemdelingendetentie. Daar is vanmorgen iets over in de krant gezegd waar ik persoonlijk niet heel erg verbaasd over was, omdat ik dat debat over de vreemdelingendetentie echt heel goed gevolgd heb. Ik heb de Staatssecretaris in de krant niet iets anders zien zeggen dan wat hij in dat debat heeft gezegd. Ik ben heel benieuwd wat er in de brief zal staan.

Mevrouw Voortman stelt een vraag over de herziening van het buitenschuldbeleid. Wij hebben in diverse debatten, zowel intern als in de Kamer, aangegeven dat voor ons geldt dat het buitenschuldbeleid nu te beperkt wordt ingevuld. Wij hebben gezien dat er maar heel weinig mensen gebruik van kunnen maken. Daarom hebben wij aangegeven dat het voor ons belangrijk is om het buitenschuldbeleid te herzien. We wachten wel eerst het advies van de ACVZ af voordat we daarover definitieve uitspraken doen.

De heer Van Hijum (CDA): Voorzitter. Wat de CDA-fractie betreft, hoort het bij het asielbeleid te gaan om strikt en humaan beleid, en als het even kan ook nog in een goed evenwicht. Dat dit evenwicht niet altijd gemakkelijk te vinden is, blijkt ook wel weer uit de diversiteit aan inbrengen vandaag.

Hoe dan ook, er moet ruimte zijn en blijven voor echte vluchtelingen. Ik denk dat wij die mening allemaal hebben. Ik moet eerlijk zeggen dat ik wel tot een iets andere taxatie kom van de brief over Syrië dan mevrouw Gesthuizen. Het is een goede zaak dat Nederland, als het gaat om de opvang van vluchtelingen in deze toch grote internationale brandhaard, niet alleen in financiële zin bijdraagt aan de regionale opvang, maar dat ons land ook bereid is om een aantal mensen te hervestigen. Ik heb begrepen dat het om 250 mensen in totaal gaat. Ik wijs erop dat de oproep van de UNHCR in totaal 12.000 vluchtelingen betrof, waarvan 2.000 hervestigingen. Als alle lidstaten en landen hun rol op deze manier zouden oppakken, zou tegemoet zijn gekomen aan de vraag van UNHCR. Mijn fractie heeft dus waardering voor de opstelling van de regering.

Ook de zorgvuldigheid van de procedure is uiteraard belangrijk. Hetzelfde geldt voor snelheid. Er moet snel duidelijkheid zijn over de vraag of een asielverzoek tot erkenning leidt. Er moet geen sprake zijn van slepende procedures. Wij hebben op basis van de rapportage kunnen zien dat het aantal asielaanvragen daalt, dat ook in Nederland het aantal toekenningen, zeker als je het internationaal bekijkt hoog is, maar dat er wel een duidelijke toename is van het aantal tweede en volgende aanvragen. Andere collega's hebben daar ook op gewezen. Wij maken ons daar zorgen over, omdat het stapelen van procedures nog geen verleden tijd is. Wij hebben de indruk dat de reactie van de Staatssecretaris op dit punt toch wat afhoudend en afwachtend is. Wat gaat er nu concreet gebeuren om die stroomlijning van procedures verder vorm te geven? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat, zeker als er geen sprake is van nieuwe feiten en omstandigheden, die tweede aanvragen ook snel worden afgehandeld? Uiteindelijk is iedereen gebaat bij een snelle duidelijkheid.

De grootste zorg van mijn fractie betreft het terugkeerbeleid. Hoe je het ook wendt of keert, dat is nog steeds de achilleshiel van het beleid. Ook dat blijkt uit de rapportage Vreemdelingenketen. Het percentage stijgt licht. Inmiddels vertrekt 51% zelfstandig zonder toezicht, dus eigenlijk met onbekende bestemming. Wat is de agenda van de Staatssecretaris om de effectiviteit van dit terugkeerbeleid te verbeteren? Wij kunnen ons daarbij goed voorstellen dat we ervan uitgaan dat het begint met de zelfstandige verantwoordelijkheid van mensen en dat de bestuursrechtelijke maatregel van de vreemdelingendetentie pas in allerlaatste instantie wordt ingezet. Daartussen zit een heleboel. Wij staan in elk geval open voor het debat over de alternatieven voor vreemdelingendetentie, maar wel onder een aantal voorwaarden. De effectiviteit van het terugkeerbeleid mag er niet onder lijden. Ik wil mevrouw Maij vragen om na te lezen wat voorgangers van deze Staatssecretaris, onder anderen mevrouw Albayrak, hebben gezegd over de vreemdelingendetentie, de bijdrage aan een effectief terugkeerbeleid en noem maar op. Maar goed, die effectiviteit mag er dus niet onder lijden. Het is voorts belangrijk om oog te krijgen voor de effectiviteit van een aantal alternatieven. Die zijn er immers. We hebben de afgelopen tijd verschillende gesprekken gevoerd en projecten bezocht waaruit blijkt dat vrijwillige terugkeer wel degelijk tot een effectieve terugkeer kan leiden.

Wij moeten ook een genuanceerde discussie over de grensdetentie voeren. Daarbij vervult Nederland ook een rol in het bewaken van de buitengrens van het Schengengebied. Wij hebben het hier over mensen zonder identiteitsdocument die aan de grens worden geweigerd. Je kunt die mensen niet zomaar allemaal toelaten. Sterker nog, wij hebben van de marechaussee gehoord dat 80 tot 90% van de mensen die asiel aanvragen op Schiphol, onderweg zijn paspoort is verloren. Klopt dat percentage? Welke afspraken zijn er met luchtvaartmaatschappijen en vliegvelden in landen van herkomst gemaakt om de identiteit van mensen te kunnen achterhalen? Als de identiteit bekend is, kan immers snel duidelijkheid worden geboden.

Ik heb nog een vraag over de vreemdelingendetentie voor mensen die gestraft zijn of tbs opgelegd hebben gekregen. Wij maken ons wel degelijk zorgen over de gevolgen van de sluiting van de kliniek Veldzicht, die een belangrijke rol vervult bij de terugkeer van ongewenst verklaarde vreemdelingen. Dat zijn mensen van wie we niet willen dat ze gaan re-integreren in de Nederlandse samenleving. Wij willen dat ze terugkeren naar het land van herkomst zonder dat ze daar ook meteen weer een enorm risico voor de samenleving opleveren. De aanpak in de tbs-kliniek is effectief gebleken. De CITT constateert op basis daarvan dat die aanpak op deze locatie geconcentreerd moet worden. Maar wat doet de Staatssecretaris? Hij sluit de kliniek. Wat is de reactie van de Staatssecretaris hierop? Hoe gaat hij die problematiek aanpakken?

Ik heb een aantal vragen gesteld over het onderzoek dat Europa zal uitvoeren om te kijken of landen zich niet bezondigen aan grenscontrole. Daarop is inmiddels een brief gekomen. Er komen Europese inspectieteams om Nederland op de vingers te kijken of wij niet stiekem toch aan grenscontroles doen. Ik vind het echt ongelooflijk dat Europa daar capaciteit, mensen en middelen voor uittrekt. Wat mij betreft, worden die middelen ingezet voor een betere bewaking van de buitengrens, maar niet om lidstaten op de vingers te kijken. Wat vindt de Staatssecretaris daarvan? Vindt hij dat eigenlijk ook niet een beetje paternalistisch? Kunnen we dat geld niet beter besteden?

Ik heb al een aantal keren gevraagd naar de bezuinigingen op de vreemdelingenketen. Ik heb al even gerefereerd aan het Masterplan DJI, maar komt er nu ook een masterplan vreemdelingenketen? Mijn gevoel is namelijk dat de toch grote bezuinigingen op de uitvoeringsdiensten van de overheid – de DT&V, de IND en het COA – straks in belangrijke mate gaan bepalen wat er überhaupt nog aan beleid en uitvoering mogelijk is. Ik zeg het nu even gechargeerd. De Staatssecretaris zou inzicht geven in de bezuinigingen op die onderdelen. Ik heb dat inzicht nog niet gekregen. Kan hij de Kamer dat alsnog geven?

Staatssecretaris Teeven: Natuurlijk zal ik daar ook iets over zeggen. Dat is een heel belangrijk onderwerp. Het is misschien goed om daar meteen mee te beginnen. Ik verbeeld me namelijk dat ik dat ook wel kan zonder een spreektekst die voor me ligt.

Ik kan het niet mooier verwoorden dan de heer Azmani en mevrouw Maij het in hun inbreng hebben gedaan. We hebben op 18 april uitgebreid gesproken over de veranderingen die rondom de vreemdelingenbewaring en -detentie gewenst waren. Ik heb toen aangegeven dat ik zou trachten om voor het reces met een contourennota te komen, zodat ik ook de gelegenheid zou hebben om de eerste consultaties over eventuele wetsvoorstellen in het reces te laten plaatsvinden. Er is immers wijziging van wetgeving nodig.

Ik heb op 18 april al gezegd dat er in de vreemdelingendetentie sprake is van twee groepen. Ik heb een aantal Kamerleden horen zeggen dat vreemdelingen geen criminelen zijn. Dat is natuurlijk niet altijd het geval. Soms zijn vreemdelingen wel crimineel en hebben ze ook justitiële documentatie. Dan is het puur aan het toeval onderhevig – of zij zijn aangehouden door de vreemdelingenpolitie ter uitzetting dan wel door de politie vanwege de verdenking van een nieuw strafbaar feit – in welk detentieregime zij terechtkomen: in een reguliere gevangenis of in de vreemdelingenbewaring. Je moet dus echt een goed onderscheid maken. Er zijn vreemdelingen die een beheersproblematiek hebben. Dat kunnen natuurlijk ook mensen zijn die voor de eerste keer in een detentiecentrum zitten. En er zijn mensen die justitiële documentatie hebben en daardoor al beheersproblematisch zijn, alhoewel ze die ene keer dat ze dan vastzitten in een detentiecentrum, er in het kader van de vreemdelingenbewaring zitten. Daarnaast is er ook een groep mensen die niet in Nederland mogen zijn, die Nederland dus moeten verlaten. Dat is in mijn optiek de tweede groep. Dat wordt ook in het artikel in de Volkskrant vermeld en dat hebben we op 18 april met elkaar gewisseld. Voor deze groep wordt vreemdelingendetentie als een ultimum remedium gezien. Er is zicht op uitzetting. Mensen moeten Nederland op grond daarvan verlaten.

Het lijkt mij handig om die groepen niet te vermengen. Daar heeft een aantal woordvoerders tijdens het debat van 18 april ook op gewezen. Het hanteren van verschillende regimes kan ertoe leiden dat mensen eerder bereid zijn om Nederland uit zichzelf te verlaten. Daar ziet het ACVZ-advies «Verloren tijd» ook op. Ik zal overigens nog met een reactie op dat advies komen.

Ik zal een en ander uiteraard nog in de ministerraad moeten bespreken. Dat zal de komende weken ook gebeuren. Ik kan de Kamer verzekeren dat ik in staat ben om voor het zomerreces te komen met de veranderingen in de vreemdelingenbewaring. Ik ben ook in staat om voor het zomerreces te reageren op het rapport «Verloren tijd» en ik ben in staat om voor het zomerreces te reageren op de vragen over de verlengde grensprocedure. Dat betreft dan de grensweigeringen op grond van de artikelen 59 en 6 van de Vreemdelingenwet. Dat zijn drie onderwerpen waarover de Kamer in de eerste week van juli een uitgebreide reactie kan verwachten. Als die reactie in de ministerraad is besproken en geaccordeerd, kan die meteen naar de Kamer toe. Dit is overigens niets anders dan wat ik al op 18 april heb gezegd.

Staatsecretaris Teeven: De heer Fritsma herhaalt zijn vraag uit zijn eerste termijn. Het is natuurlijk onzin – laat ik het woord ook maar eens gebruiken – dat de geachte heer Fritsma zegt dat de vreemdelingenbewaring wordt afgeschaft. Dat heb ik daarnet niet gezegd, dat heb ik niet gezegd in de Volkskrant en dat heb ik ook niet op 18 april gezegd. Het gaat echter wel om een andere inrichting van de vreemdelingenbewaring. Daar heb ik ook met alle fracties op 18 april over gesproken. Volgens mij is er dus niets nieuws onder de zon. De vreemdelingenbewaring wordt niet afgeschaft.

Als je twee regimes overweegt, dan moet het in dat lichte regime wel daadwerkelijk zin hebben dat mensen worden uitgezet. Het is geen algemeen bekend feit, maar het is mij na acht maanden wel opgevallen dat naarmate mensen langer in vreemdelingenbewaring verblijven, het steeds moeilijker wordt om die mensen uit te zetten. Dat kan ik niet ontkennen. Dat is geen feestje van links, om het zo maar te zeggen. Daar ben ik als Staatssecretaris gewoon in de praktijk tegenaan gelopen. Ik kan het ook niet anders maken dan het is. Maar naarmate ze daar langer zitten, daalt de groep die weggaat. Dat wil niet zeggen dat we vreemdelingenbewaring afschaffen, dat wil ook niet zeggen dat we meteen de termijnen gaan bekorten, maar ik maak wel de simpele, kale en koele vaststelling dat het moeilijker wordt om mensen uit te zetten naarmate ze langer in vreemdelingenbewaring zitten.

Dat wil niet zeggen dat we het nooit doen, maar het is niet zo dat vreemdelingendetentie op zich bijdraagt aan een effectief uitzetbeleid. Zo is het niet. Sterker nog, de praktijk wijst dat ook niet uit. En zo weinig succesvol zijn we ook weer niet, want we zijn best wel in staat om een aantal mensen terug te geleiden.

Staatsecretaris Teeven: De heer Fritsma mag het best «framen» voor de hier aanwezige pers, maar we moeten ons wel aan de feiten houden. We moeten constateren dat voor mensen die voor de eerste keer in een detentiecentrum worden opgesloten, die Nederland dus niet vrijwillig hebben verlaten, het zicht op uitzetting moet worden gehouden, maar dat we wel open moeten staan voor alternatieven. Dat heb ik op 18 april in het Dolmatov-debat ook met de Kamer gewisseld. Dat wil niet zeggen dat we mensen uit die groep waarop we de lichtere vorm zouden toepassen, waarbij we kijken naar alternatieven, naar meer bewegingsvrijheid voor die mensen en naar de vraag of er iets kan worden gedaan met het advies «Verloren tijd» van de ACVZ, nooit meer in vreemdelingenbewaring zetten. Natuurlijk is dat niet het geval. Maar het is wel een verschil. Daarom heb ik me ook wel een beetje gestoord aan de situatie dat we mensen die eigenlijk in het zware of in een nog zwaarder regime thuishoren, die toevallig in de vreemdelingenbewaring zitten maar eigenlijk in een gewoon gevangenisregime thuishoren, met handschoentjes moeten aanpakken. Dat is nu precies weer de andere kant van de medaille. In het debat van 18 april is gesproken over een quotum, over een aantal van 4.000. Dat is een kwantitatieve afspraak. Ik heb tijdens dat debat gezegd dat we daar dan natuurlijk ook een kwalitatieve afspraak bijvoegen, dat we ons richten op de criminele en overlastgevende vreemdeling. Het is heel belangrijk dat de politie daar meer prioriteit aan geeft. Dat is de andere kant van de medaille.

Ik herken dus niet wat de heer Fritsma zegt. Ik hoor het hem wel zeggen, maar ik denk dat het geen rechtdoet aan de feiten. We moeten er echt op inzetten dat meer mensen vrijwillig terugkeren. Daar hoort een gedwongenterugkeerbeleid bij. Je moet proberen om dat beleid effectief te laten zijn. Daar is het kabinet mee bezig. We moeten niet in onze eigen dogma's blijven hangen, maar we moeten openstaan voor beleid dat echt effectief is.

Staatsecretaris Teeven: Vooruitdenken hoeft helemaal niet te betekenen dat je de termijn van achttien maanden korter maakt. Het kan echter wel betekenen dat je gaat bekijken of iedereen altijd maar lang moet zitten. Dat is echter een heel andere discussie. Dit is overigens even een vrije gedachtewisseling, want het moet uiteraard nog in het kabinet worden besproken.

De heer Schouw vraagt: wat is een crimineel? Die vraag kan ik beantwoorden zonder dat ik daarvoor met het kabinet hoef te spreken. Dat is namelijk een vaststaand feit: dat is een eenieder die voor een misdrijf wordt veroordeeld en als zodanig ook in het justitiële documentatieregister voorkomt. Dat is, wat mij betreft, een crimineel. Dat is iedereen die veroordeeld wordt voor een misdrijf. Of dat dan vervolgens de omstandigheid moet zijn op grond waarvan iemand in een zwaar of licht regime komt, moet worden uitgewerkt in een uitvoeringsmaatregel. Dat heeft mevrouw Maij terecht opgemerkt. Je zult goed moeten kijken naar de bestuursrechtelijke inbedding van de vreemdelingenbewaring en naar de inhoud van de uitvoeringsmaatregel.

Daar hoort ook bij dat je antwoord geeft op de vraag: wat is agressie? Ik heb vanmorgen in De Telegraaf aangegeven dat de volgende gedragingen voor mij onder agressie vallen. Als mensen spugen naar bewaarders, als mensen escorts die voor de KMar optreden om mensen uit te zetten met de dood bedreigen, als mensen opmerkingen maken tegen het personeel van mijn diensten dat ze iemands gezin wel weten te vinden, dan beschouw ik dat als bedreigend. Die mensen zullen in mijn optiek in een zwaar of nog zwaarder regime terechtkomen, terwijl andere mensen die Nederland niet willen verlaten maar die uiteindelijk wel in een regime van vreemdelingendetentie terechtkomen, moeten worden aangespoord om het land te verlaten.

Zo kijk ik er op dit moment tegenaan. Ik hoop een contourennota na de bespreking in het kabinet naar de Kamer te sturen. We zullen op enig moment die verbeteringen en veranderingen ter hand moeten nemen. Maar er moet uiteraard, ook met de coalitiepartners, overleg over worden gevoerd. Dat lijkt me helder.

Staatsecretaris Teeven: Ik durf niet te zeggen dat mevrouw Gesthuizen het verkeerd zegt. Wie ben ik om dat zo te zeggen? Ik denk echter dat het niet helemaal een juiste weergave is van wat de bedoeling kan zijn. Mensen die in vreemdelingendetentie zitten, kunnen in mijn optiek te maken krijgen met een licht en een zwaar regime. Dat heb ik vanmorgen en op 18 april ook aangegeven. Daarnaast kun je mensen hebben die al eerder veroordeeld zijn geweest en in een penitentiaire inrichting hebben gezeten voor een strafbaar feit. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te betekenen dat zij beheersproblematisch zijn. Als zij een keer in vreemdelingenbewaring zitten, hoeft dat niet meteen het zware regime te zijn. Het kan echter ook betekenen dat mensen voor een bepaald strafbaar feit zijn veroordeeld dat op zich al beheersproblematiek met zich meebrengt, zoals meermalen gepleegde, openlijke geweldpleging of meermalen gepleegde zedendelicten. Als zo'n vreemdeling vervolgens in vreemdelingendetentie komt, kan dat uiteraard een voorbeeld zijn van een vreemdeling die in een verzwaard regime komt.

Dan de vraag van mevrouw Gesthuizen over de strafbaarstelling van illegaliteit. Zij weet dat ik bezig ben met de uitwerking van het wetsvoorstel. Wij hebben daarover gediscussieerd in de Kamer. Er is discussie over de vraag of de strafbaarstelling alleen een geldboete moet behelzen of dat het ook iets anders moet zijn. Bij een geldboete – als die niet betaald is, leidt die tot subsidiaire vervangende hechtenis – is dat uiteraard de hechtenis die je normaal gesproken uitzit in een gewone gevangenis.

Mevrouw Gesthuizen (SP): Dat is voor nu helder. De Staatssecretaris kan wat ons betreft op dat punt in de toekomst de nodige weerstand verwachten.

De Staatssecretaris maakte een opmerking ten aanzien van een zwaarder regime. Bedoelt hij daarmee een regime dat nog zwaarder is dan het huidige vreemdelingendetentieregime?

Mevrouw Voortman (GroenLinks): De mensen over wie wij het hebben, zijn heel divers. Dat doet mij denken aan het belang van de menselijke maat. Daarover hadden wij het ook tijdens het debat op 18 april. Je moet bekijken wat nodig is bij persoon A, persoon B et cetera. Nu lees ik ook in het stuk in de Volkskrant dat wordt vastgehouden aan de 900 plaatsen in de vreemdelingendetentie. Hoe zit het met de verdeling van licht en zwaar? Hoe hard is het besluit van die 900 plaatsen? Zijn die per se nodig? Het kan best dat die plaatsen helemaal niet nodig zijn als er meer wordt ingezet op alternatieven. Hoe hard is die 900?

Staatsecretaris Teeven: Je moet plannen en ramen. Op dit moment zijn die 933 plaatsen spijkerhard, om het zo maar te zeggen. Dat getal is ook ingegeven door ingeboekte bezuinigingen. De heer Azmani heeft mij daar bij eerdere overleggen al naar gevraagd. Het is duidelijk dat wij eerst 2.050 plaatsen hadden. Als je dat met 1.000 terugbrengt, moet je bekijken of er mogelijkheden zijn voor alternatieven. Het heeft echter ook te maken met de wijze waarop je prioriteit geeft aan de uitvoering van het vreemdelingenbeleid, zeker als de vreemdelingenpolitie optreedt. Die 933 is op dit moment dus hard, want die is ook ingegeven door de bezuinigingen. Je moet wel ramen. Als er 1.000 vreemdelingen zijn, betekent dat niet dat er geen plaats is. Als je echter 2.000 vreemdelingen krijgt, terwijl je de komende jaren plant dat er 933 komen, dan heb je wel een probleem.

Staatsecretaris Teeven: De heer Van Hijum trekt die conclusie iets te snel, want de aantallen in de pilots zijn vrij klein.

De heer Voordewind heeft gevraagd of de uitspraak van de Hoge Raad van 21 mei een streep haalt door het wetsvoorstel voor de strafbaarstelling van illegaal verblijf. Dat is gesuggereerd in een artikel in de NRC van 17 juni jongstleden, dat de heer Voordewind aanhaalde. Maar dit is niet zo, want de uitspraak van de Hoge Raad bevestigt de lezing van het Hof van Justitie van de Europese Unie van de implicaties van de richtlijn terugkeer voor de strafbaarstelling van illegaal verblijf. De Hoge Raad leidt drie dingen af uit de uitspraak van het Europees Hof. De Terugkeerrichtlijn verzet zich er niet tegen dat een gevangenisstraf wordt opgelegd aan een ongewenst verklaarde vreemdeling. Dan moet echter bij de persoon op wie de terugkeerprocedure is toegepast, die zonder geldige reden niet terugkeert en toch illegaal in Nederland blijft verblijven, wel worden bekeken of het mogelijk is dat hij terugkeert. Het opleggen van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf kan strijdig zijn met de richtlijn als de stappen van de in de richtlijn vastgelegde terugkeerprocedure nog niet zijn doorlopen. Dat is namelijk de essentie van de uitspraak. De strafoplegging mag dus niet in strijd zijn met de doelstelling van de Terugkeerrichtlijn, namelijk de invoering van een doeltreffend beleid – de heer Van Hijum sprak daar ook over – van verwijdering en terugkeer. Met andere woorden, de gevangenisstraf mag terugkeer niet in de weg staan. Dat betekent dat de rechter die de straf oplegt, zich ervan moet vergewissen dat de stappen van de terugkeerprocedure allemaal zijn doorlopen – dat is de essentie – en dat had het hof niet gedaan. Het mag niet zo zijn dat je een gevangenisstraf oplegt, terwijl het wel degelijk mogelijk was geweest dat men terugkeert. Het arrest van de Hoge Raad heeft dus geen gevolgen voor het wetsvoorstel. De toelichting van het wetsvoorstel is in lijn met de jurisprudentie van het Hof van Justitie. Hechtenis kan immers niet worden opgelegd als hoofdstraf. Dat staat niet in het wetsvoorstel. In de toelichting heb ik ook opgenomen dat vervangende hechtenis wordt onderbroken als terugkeer aan de orde is. Bij vervolging van een zwaar inreisverbod zal het vreemdelingenrechtelijke dossier met informatie over de terugkeerprocedure worden betrokken in het strafproces, zodat het Openbaar Ministerie en de zittende magistratuur weten welke stappen in het terugkeerproces zijn doorlopen. Het eventueel opleggen van een vrijheidsbenemende maatregel is dus niet in strijd met de Terugkeerrichtlijn. Zo absoluut als het in de NRC van 17 juni werd uitgelegd, kun je dat niet uitleggen.

Ik kom dan bij de opmerkingen en vragen over de taskforces. Mevrouw Voortman heeft gevraagd of er voldoende toezicht wordt gehouden op de uitzettingen naar Guinee. De CITT doet dat op dit moment. De taak van de CITT zal worden overgenomen door de Inspectie Veiligheid en Justitie, maar dat weet mevrouw Voortman. De CITT houdt ook toezicht op de overdracht van de vreemdelingen aan de autoriteiten van het land van herkomst. Toezicht op de uitzetting is nu en ook in toekomst voldoende gewaarborgd.

Mevrouw Voortman heeft gevraagd of het klopt dat de documenten die worden gebruikt bij de uitzettingen naar Guinee niet rechtmatig zijn. Ook mevrouw Gesthuizen heeft daarover een aantal opmerkingen gemaakt. Die veronderstelling klopt niet. Ik merk op dat de autoriteiten van het land van herkomst zelf bepalen op welke documenten zij toegang geven tot hun grondgebied. De voor Guinee gebruikte documenten zijn afgegeven door de bevoegde autoriteiten. Ik bespeur wat twijfel bij leden van de Kamer. Ik wil die twijfel graag wegnemen. Het zijn bevoegde autoriteiten. Dat geldt ook voor de taskforce en de leden daarvan. Zij waren bevoegd om naar het recht van Guinee die documenten af te geven.

De heer Schouw vroeg waarom er gebruikgemaakt wordt van de taskforces. Wij proberen het terugkeerbeleid zo effectief mogelijk vorm te geven. Dat kun je via alleen de consulaten en ambassades doen, maar je kunt ook bekijken of het via die taskforces gaat. Dat is soms succesvol geweest in het verleden. Ook onder mijn voorganger en diens voorganger is het succesvol geweest.

De heer Schouw vroeg of het normaal is dat ze dan in het Hilton slapen. Ik heb de vraag van de Kamer beantwoord of er uitgebreide faciliteiten worden verstrekt. Nederland is niet uniek. Ik heb mijn licht opgestoken bij andere landen en gevraagd wat andere West-Europese landen vinden. Nagenoeg alle West-Europese landen maken ook gebruik van die taskforces als de mogelijkheid zich aandient. Ook in andere West-Europese landen is het niet ongebruikelijk dat reis- en verblijfskosten van de leden van zo'n taskforce worden vergoed. Hiervoor is in relatie tot Guinee € 107.000 uitgegeven.

Mevrouw Gesthuizen heeft gevraagd waarom zij in het Hilton Hotel moesten verblijven en waarom de lunches werden betaald. Het is algemeen gebruik dat delegaties die naar Nederland komen gastvrij door ons worden ontvangen. Het aanbieden van een lunch en een diner aan leden van zo'n taskforce is niet ongebruikelijk. Ook de uitgaven die in dit concrete geval zijn gemaakt voor de taskforce van Guinee vind ik niet overdreven veel. De totale kosten van € 107.000 voor vijf taskforces zijn niet excessief veel. Overigens heeft mijn voorganger, oud-Minister Leers, de Kamer hierover een aantal malen geïnformeerd, zowel mondeling als schriftelijk.

Mevrouw Gesthuizen heeft heel specifiek gevraagd hoe het kan dat de documenten van Guinee door de consul worden getekend, terwijl op de ambassade geen consul werkzaam is. Hij was vertrokken. De procedure voor de afgifte van het vervangende reisdocument is een verantwoordelijkheid van de autoriteiten van dat land. Zij bepalen wie op dat moment bevoegd is om dat document af te geven. Dat bepalen de autoriteiten van Guinee in dat concrete geval dus zelf.

Waarom komt de delegatie naar Nederland voor het ondertekenen van documenten? De delegatie komt ook naar Nederland om de nationaliteit vast te stellen, om te bekijken of het een onderdaan betreft en of zij een vervangend reisdocument kan afgeven. Het is niet ongebruikelijk in andere West-Europese landen om zo te werken. Ook is het niet ongebruikelijk om het met meer landen zo te doen. Het resultaat van het werken met taskforces is in die zin redelijk effectief. Anders moet je iedereen individueel presenteren en als zo'n taskforce hierheen komt, brengt dat minder kosten met zich mee. Ik zal de werkwijze voortzetten, maar ik zal de opmerkingen van de heer Schouw, mevrouw Gesthuizen en anderen gehoord hebbend, kritisch zijn op de uitgaven voor vergoedingen aan individuele leden van de taskforces en bekijken of het een tandje minder kan.

Staatsecretaris Teeven: Wij hebben natuurlijk uitgangspunten geformuleerd over wat wij wel en niet doen met de taskforces en waar mensen zich aan moeten houden. Ik wil de Kamer dus heel graag informeren over wat er feitelijk gebeurt en wat er feitelijk gebeurd is. Daartegen bestaat totaal geen bezwaar. Ik vind echter wel dat er bandbreedte moet zijn in de uitvoering om te kunnen inspelen op onverwachte ontwikkelingen. Ik wil mij daar niet tot zes cijfers achter de komma op vastleggen.

Over de asielprocedure is ook een groot aantal vragen gesteld. De heer Fritsma en de heer Azmani hebben gevraagd hoe vaak de procedure van stapelen nog voorkomt, ook in reguliere gevallen. In reguliere procedures moet in de meeste gevallen eerst een machtiging tot voorlopig verblijf (mvv) zijn verstrekt, voordat een verblijfsvergunning kan worden verstrekt. Vervolgens is het mogelijk om het doel van de verblijfsvergunning te wijzigen, mits men aan de voorwaarden voldoet. Het is dus niet mogelijk om te shoppen, om het zo maar te zeggen. Die mogelijkheid bestaat niet. Volgtijdelijk kan iemand die voor studie is gekomen, het verblijf bijvoorbeeld bij een partner voortzetten, mits iemand aan de voorwaarden voldoet. Dat is buitengewoon belangrijk.

De heer Azmani heeft gevraagd wat de huidige stand van zaken is ten aanzien van het weeshuis in Afghanistan. Nederland werkt met Zweden, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk aan een re-integratie- en opvangproject voor naar Afghanistan terugkerende amv's. Hereniging met de familie staat daarbij voorop. Voor minderjarigen die niet met hun familie herenigd kunnen worden, voorziet de Europese aanpak in het realiseren van adequate opvangvoorzieningen, waar amv'ers zo nodig tot hun 18de levensjaar kunnen verblijven. De voortgang van het project is teleurstellend door onvoldoende medewerking van de Afghaanse overheid op dit moment. Laat ik daarin gewoon eerlijk zijn. Dat is de feitelijke vaststelling op dit moment. Hierover spreken wij overigens wel met Afghanistan. Wij zullen dit in internationaal verband met de ambassadeurs van de deelnemende landen in dit project opnemen om de Afghaanse regering tot meer activiteit te bewegen.

Mevrouw Maij heeft gevraagd of ik nog andere stappen kan zetten om het aantal incomplete dossiers te verminderen, bijvoorbeeld door duidelijker te zijn tegen medisch behandelaars over de vraag wat er wel en niet in een medisch dossier moet staan. Dat geeft soms problemen. Mijn voorganger heeft in een brief van 26 oktober van het vorige jaar, vlak voor mijn aantreden, al aangekondigd dat de informatie voor de medisch behandelaars wordt verduidelijkt. Dat gaan wij dus duidelijker doen. Daar wordt nu aan gewerkt in afstemming met de KNMG. In de brief aan de medici zal bijvoorbeeld ook een algemeen telefoonnummer van BMA worden opgenomen voor het geval dat behandelaars medisch inhoudelijke vragen hebben. Ik verwacht dat de instructies in de aangepaste brieven aan de behandelaars, spoedig in gebruik kunnen worden genomen.

De heer Schouw heeft op dit punt een vraag gesteld over inwilligingen van herhaalde aanvragen. Ook de heer Fritsma heeft erover gesproken en gezegd dat het om 20% gaat. De heer Schouw vond dat veel te veel. De concrete vraag was of er een actieplan is. Of 20% inwilligingen nu te veel of te weinig is, is niet het meest interessante punt. Als er beleidswijzigingen of andere nova zijn, kan een nieuwe aanvraag met eventueel een inwilliging natuurlijk terecht zijn. Laten wij wel zijn. Het gaat mij meer om de overige 80%. Het systeem moet zo worden ingericht dat er geen prikkels zijn om onterecht door te procederen. Daar ben ik ook mee bezig. Dat kun je voorkomen door bijvoorbeeld al bij de eerste aanvraag ambtshalve bepaalde zaken soms mee te toetsen, al wordt het niet gezegd of gevraagd. Dat vraagt om een actieplan. Dat kunnen wij dus in het PST opnemen. Als je bepaalde zaken in de eerste aanvraag, al wordt er feitelijk geen beroep op gedaan, toch ambtshalve in sommige situaties meetoetst, kun je vervolgaanvragen voorkomen, zeker als het om medische zaken gaat. Daarover hebben wij een aantal keren gesproken met de Kamer. Dat PST gaan wij nu verder inrichten.

Mevrouw Gesthuizen heeft gevraagd wat ik ga doen met de kritiek op de motie rondom de Spekmanprocedure en of ik bijvoorbeeld het gesprek aanga met het Medisch Opvangproject Ongedocumenteerden (MOO). Ik heb net als mijn voorganger geluisterd naar de kritiek. Ik heb ook een aantal maatregelen genomen om de procedure te verbeteren, zoals de verlenging van de termijn van de verklaring van de medisch behandelaar. De vreemdeling krijgt daardoor meer tijd om het medisch dossier volledig en actueel aan te leveren. Ik ga inderdaad binnenkort zelf in gesprek met MOO.

Mevrouw Voortman heeft gevraagd om bij alle beslissingen over gezinshereniging rekening te houden met de aanwezige kinderen. Het is staand beleid om in gezinsherenigingszaken nauwlettend in de gaten te houden of artikel 8 wordt gerespecteerd. Op dit moment is dat zo. De Kinderombudsman – dat zeg ik naar aanleiding van zijn rapport – heeft ook gezegd dat hij wijzigingen zag ten goede. Ik heb daarover gisteren met hem gesproken. Op die manier proberen wij te letten op het belang van het kind op een gezinsleven.

De heer Schouw heeft vragen gesteld over de strijdigheid van gezinsherenigingsbeleid met de Europese regelgeving. Hij heeft mij die vragen onlangs ook gesteld naar aanleiding van het bezoek van de Eurocommissaris. De Kamer ontvangt zeer binnenkort mijn reactie op deze schriftelijke vragen. Dan hoef ik er hier niet op in te gaan. Er moeten nog wat zaken nagetrokken worden. Die komen zeer binnenkort naar de Kamer.

De heer Azmani (VVD): Ik ben blij met de aanvulling over de weeshuizen in Afghanistan. Er gaat dus een verhoogde inzet plaatsvinden en er wordt dus samenwerking gezocht met de samenwerkende landen.

Ik heb echter een vraag over het stukje ervoor, namelijk over de toename van het aantal herhaalde aanvragen. Ik heb complimenten gegeven ten aanzien van de daling van het aantal eerste asielaanvragen. Er is echter een toename van herhaalaanvragen. Daaraan heb ik al eerder aandacht besteed. PST is een van de oplossingen. Wij zitten alleen met de implementatie van INDiGO. Wanneer verwacht de Staatssecretaris juist deze aspecten in het kader van het PST die de dubbele aanvragen tegengaan, te realiseren? Ik vraag de Staatssecretaris om dat nauwgezet te monitoren. Vervolgens heb ik ook de vraag aan de Staatssecretaris gesteld hoe hij aankijkt tegen doorlooptijden. Ik heb een voorbeeld genoemd van een regulier hoger beroep van 31 weken. Ook in een eerder stadium heb ik dat al aangegeven. Kan er niet een soort plan komen waarbij er veel meer gestuurd gaat worden op doorlooptijden voor herhaalde procedures?

Staatsecretaris Teeven: Wat zijn dan de totale kosten voor INDiGO? De heer Schouw vroeg naar de directe projectkosten. Aan het eind van 2012 bedroegen die 95,5 miljoen euro. Hiervan is 83,5 miljoen euro voor kosten gedurende de projectperiode waarin INDiGO gebouwd is. De overige 12 miljoen zijn de kosten voor de technische beheersorganisatie van INDiGO bij de installatie ervan. Na afloop van de formele projectperiode zijn voor 2011 en 2012 nog andere kosten gemaakt die samenhangen met INDiGO. Die kosten zijn opgenomen in de reguliere begroting. Het betreft kosten voor 2011 en 2012 van ongeveer 22,5 miljoen voor de doorontwikkeling van het systeem en de inbouw van wetgeving. Daarover heb ik de Kamer ook bericht. Niet alle wetgeving kon namelijk op hetzelfde moment worden ingevoerd. Dat geldt voor wetgeving die in de tussenliggende periode in werking is getreden of nog in werking moet treden. Verder betreft het ongeveer 28 miljoen voor het beheer van INDiGO en de ondersteuning van de nieuwe versies van INDiGO. Ten slotte zijn er ook nog kosten gemaakt die indirect samenhangen met INDiGO. Daaronder vallen onder meer de kosten die samenhangen met de vertraagde invoering van INDiGO. Dat heeft onder meer betrekking op het langer in beheer houden van Indus, het oude systeem. Voor 2011 en 2012 waren de kosten voor het langer in beheer houden van Indus in totaal 20 miljoen euro.

De heer Schouw heeft gevraagd of er voldaan kan worden aan de informatieverplichtingen. Dat is natuurlijk een belangrijke vraag, want wij hebben allemaal het staatje van de Europese Commissie gezien waarop bij Nederland een streepje werd vermeld, omdat Nederland de informatie niet kon ophoesten. Wij zullen een onderscheid moeten maken tussen managementinformatie en zaaksinformatie. Managementinformatie kan op dit moment al geleverd worden. De beschikbaarheid daarvan zal verder groeien. Dat heb ik ook in de vierde voortgangsrapportage vermeld, maar ook wordt daarover een opmerking gemaakt in de vijfde voortgangsrapportage van begin juni. Waar nodig kan ook zaaksinformatie worden verkregen. Op dit moment kan dat bijvoorbeeld door het maken van query's. Bijvoorbeeld hebben wij voor het debat over de zaak-Dolmatov een query gedraaid om te bekijken wat er in die concrete zaak is gebeurd. Het was mogelijk om dat met INDiGO te doen. Daarmee kan dus ook worden gezocht naar digitale informatie zowel in INDiGO als in het oude systeem Indus, als dat noodzakelijk is. Ik verwacht dus dat INDiGO kan worden gebruikt om de informatie waar de heer Schouw om vraagt, in 2013 wel weer aan te leveren.

Mevrouw Gesthuizen was wat kritisch over het succes van INDiGO. Zij vroeg of je eigenlijk nog wel van een succes kunt spreken. Zij vond dat het wel zou passen om de bewoordingen daarover een tandje minder te laten zijn. Zo heb ik haar opmerking opgevat. INDiGO is in 2012 het primaire systeem van de IND geworden. Het is nu stabiel. Een mijlpaal is bijvoorbeeld dat wij nu per 1 juni jongstleden kunnen werken met de Wet modern migratiebeleid en de wet voor de mvv. Uit de vijfde voortgangsrapportage, die de Kamer onlangs heeft gehad, blijkt dat 99% van de nieuwe zaken in INDiGO wordt afgehandeld. Er zijn op dit moment 2,2 miljoen van de 4 miljoen vreemdelingen overgezet naar INDiGO. Er wordt dus ook bijna niet meer gewerkt met het oude systeem Indus. Er wordt nu nog gewerkt aan het optimaliseren van de hardware, software en het gebruik. Dat is dus het trainen van de medewerkers. Daarmee was al een flinke slag gemaakt, maar dat zijn wij nu verder aan het afronden. Ik ben heel optimistisch – ik kan het niet anders maken dan het is – over de stabiliteit van het automatiseringssysteem. Ik heb goed gehoord wat mevrouw Gesthuizen daarover zei. Ik zal dus niet te zeer hosanna roepen, ook niet in dit overleg, maar ik ben eigenlijk wel blij met de manier waarop het nu gaat.

Mevrouw Maij heeft gewezen op het feit dat dit ook tot bepaalde concrete risico's voor vreemdelingen kan leiden. Hoe kun je bijvoorbeeld zaken identificeren waar de spionerende Oeigoerse tolken actief zijn geweest? Kun je daartegen optreden? Het uitgevoerde onderzoek ten aanzien van de Oeigoerse tolken is niet vergelijkbaar met het genereren van managementinformatie. Het gaat hierbij immers niet om gegevens die nodig zijn om de productie van de IND aan te sturen, maar om zaaksinformatie. Wel er is met de query's gewerkt ten aanzien van de Oeigoerse tolken en de systemen zijn doorzocht op de aanwezigheid van de namen van de tolken. Dat heeft ertoe geleid dat wij er een overzicht van hebben in welke zaken ze hebben opgetreden.

De heer Azmani en de heer Fritsma hebben vragen gesteld over het invoeren van het PST en de prioriteit ervan. Ik heb overigens al tweemaal een brief gestuurd over de stabiliteit van INDiGO ten aanzien van de gefaseerde invoering, op 19 februari en 12 april. Wat gaan wij nu doen? Dit najaar is er de eendagstoets voor de asielvervolgaanvragen, het afschaffen van de C- en D-grond, een versnelling van de dubbelingprocedures en no cure, less fee. Dat gaat dit najaar allemaal via INDiGO lopen. Op 1 januari 2014 gaat het aanleveren van het eigen medisch dossier in bij alle medische aanvragen. Dat was een concrete vraag van de heer Schouw. In de loop van 2014 gaan de reguliere eendagstoets en de no cure, less fee bij de reguliere vervolgaanvragen via INDiGO lopen.

Mevrouw Voortman heeft mij gevraagd waarom tolkenkosten niet meer vergoed worden voor een bezoek aan de huisarts. Kan de Staatssecretaris niet een uitzondering maken voor de medische tolken? In 2011 heeft het ministerie van VWS het algemene besluit genomen om tolk- en vertaaldiensten in de zorg niet langer te vergoeden. Dat generieke besluit van het ministerie van VWS geldt ook voor de uitgenodigde vluchtelingen. Dat was het blokje INDiGO.

De heer Schouw (D66): In de eerste termijn zei ik al dat INDiGO een beetje de Fyra is voor Teeven, want er is 120 miljoen uitgegeven voor een automatiseringssysteem. Ik ken geen enkel ander voorbeeld van een automatiseringssysteem bij de overheid dat zo ontzettend kostbaar is en zo uit de hand is gelopen. Mijn fractie overweegt om de Rekenkamer hiernaar een onafhankelijk onderzoek te laten doen. Kan de Staatssecretaris nog eens op een rijtje zetten wat de oorspronkelijke begroting was en de te verwachten raming?

Ik heb inzake INDiGO heel specifiek gevraagd over het kunnen naleven van het Kinderrechtenverdrag. Zoals de Staatssecretaris weet, willen UNICEF en Defence for Children precies weten hoe het zit met kinderen in de vreemdelingenketen. Zij vragen daarover informatie. Zij hebben namens de Staatssecretaris te horen gekregen dat hij geen informatie heeft over kinderen in de vreemdelingenketen en dat hij niet kan controleren en nakijken of het Kinderrechtenverdrag wordt gehandhaafd in de vreemdelingenketen in Nederland. Wat gaat de Staatssecretaris daar concreet aan doen?

Staatsecretaris Teeven: De Fyra rijdt niet en INDiGO rijdt wel. INDiGO is op gang gekomen. Dat proberen wij af te maken. Dat is in ieder geval een verschil tussen de Fyra en INDiGO.

Ik zal bekijken of ik de heer Schouw in tweede termijn heel concreet over de oorspronkelijke begroting kan informeren, namelijk wat de oorspronkelijke begroting was van INDiGO en wat de verwachte raming is van de uitgaven die wij nog moeten doen. Het klopt inderdaad dat ik dit met Defence for Children heb gewisseld – ik zie dat Defence for Children ook aanwezig is – en dat zij dit aan mij hebben gevraagd. Ik heb met hen gecommuniceerd dat ik bepaalde informatie over 2012 inderdaad niet kan leveren. Daarom is in het staatje van de Europese Commissie ook een streepje te zien bij Nederland. Dat is heel vervelend. Ik verwacht dit voor 2013 wel te kunnen.

De heer Schouw (D66): Ik zie de begroting en de raming van de kosten met belangstelling tegemoet. Dit wordt voor mijn fractie toch een beetje een heet hangijzer. De luchtigheid waarmee de Staatssecretaris erover praat, stelt mij niet gerust.

Ten aanzien van het nalezen van de kinderrechten vind ik het iets te makkelijk dat de Staatssecretaris zegt dat hij de cijfers niet kan leveren, omdat het systeem nog niet op orde is, en klaar! Is er niet een andere manier om te bekijken of in Nederland voldaan wordt aan de rechten van kinderen in de asielketen? Het is mij iets te simpel om de handen in de lucht te werpen en te zeggen dat het miljoenen verslindende ICT-project nog niet op orde is.

Staatsecretaris Teeven: Ik zal bekijken of er andere mogelijkheden zijn. Ik denk dat dit heel ingewikkeld wordt. Natuurlijk is het mogelijk om het allemaal handmatig te doen, maar de vraag is of de investering dat rechtvaardigt. Dat is een heel andere beslissing. Ik heb in ieder geval wel zicht op de toekomst en op het huidige jaar. Ik ben dus wel in staat om dit over het huidige jaar te doen. Ik denk dat wij blij moeten zijn met INDiGO.

Ik spreek er overigens niet met luchtigheid over. Ik neem de vragen van de heer Schouw over dit onderwerp zeer serieus. Ik breng ook in herinnering dat ik na de brief van mijn voorganger van 4 oktober vorig jaar heb gezegd dat ik zijn voorspelling op onderdelen wat enthousiast vond. Dat is ook uitgekomen. Wellicht kan de heer Schouw zich dat herinneren uit het eerste AO. Ik doe er dus zeker niet luchtig over, maar ik ben er nu wel optimistisch over dat het gaat werken. Het zijn terechte vragen. Ik zal dus proberen om de cijfers op te hoesten.

Staatsecretaris Teeven: Daartegen heb ik geen bezwaar.

De heer Azmani heeft gevraagd wanneer er een evaluatie van de grenscontroles plaatsvindt. De evaluaties aan de binnengrenzen zijn nieuw. Ik plaats wel een kanttekening bij de berichtgeving van hedenmorgen. Dat was een wat beperkte weergave van de evaluatie, want het doel van de onaangekondigde bezoeken is om te checken of er daadwerkelijk geen controles meer zijn aan de binnengrenzen. In de praktijk kunnen de controles worden uitgevoerd als een lidstaat de binnengrenscontrole weer heeft ingevoerd. Dat zeg ik ook in de richting van de heer Van Hijum. Daarbij zijn dan twijfels over de vraag of de uitvoering wel past binnen het juridisch kader van de Schengengrenscode of als er signalen zijn dat er door lidstaten activiteiten worden verricht die mogelijk strijdig zijn met die code. De evaluaties zien niet op de uitvoering van binnenlands toezicht in de grenszone, zoals in Nederland bijvoorbeeld door het Mobiel Toezicht Veiligheid. Daarvan heeft het Europees Hof van Justitie al geoordeeld dat dit geen grenscontrole is.

De heer Van Hijum heeft gevraagd welke afspraken er met de luchtvaartmaatschappijen zijn gemaakt om de identiteit van asielzoekers te achterhalen. Daarover heb ik de Kamer informatie gegeven in de brief van 19 februari jongstleden. Ik heb daarin geschreven dat de KMar op 28 inkomende vluchten een risicoanalyse heeft uitgevoerd. Op dit moment vindt daarvan een evaluatie plaats met het oog op de verdere ontwikkeling van het gebruik van API-gegevens voor het grenscontroleproces. Ik verwacht dat ik de Kamer voor Prinsjesdag kan berichten wat dit effectief gaat opleveren. De API-gegevens worden nu voor vertrek van het vliegtuig door de luchtvaartmaatschappij aangeleverd bij de KMar. Dat werkt effectief. Met ingang van 1 april 2013 is het aantal vluchten uitgebreid met vluchten afkomstig van 26 nieuwe luchthavens. Dat is dus een goede uitbreiding.

De heer Van Hijum heeft ook nog gevraagd of de luchtvervoerders hun verplichtingen nakomen en wat ik daaraan kan doen. Wij hebben de afschriftplicht, de terugvoerplicht en de boetes van de luchtvaartmaatschappijen afgesproken. 14 juni jongstleden heeft er een conferentie plaatsgevonden, georganiseerd door de Nederlandse overheid, met als doel de bevordering van de samenwerking tussen de overheid en de luchtvaartmaatschappijen. We hebben al die maatregelen genomen, de afschrift- en de terugvoerplicht en de boetes, maar dit alles heeft niet kunnen voorkomen dat vreemdelingen hun documenten toch vernietigen tijdens de reis of die verliezen. Dat gebeurt nog steeds. In de evaluatie die gaat plaatsvinden en waarover ik de Kamer binnenkort zal berichten – daar hebben een aantal leden naar gevraagd – zullen wij ook kijken naar de bewaartermijnen. Dan kunnen wij dit langer bewaren dan 24 uur.

Staatsecretaris Teeven: Wat betreft die afspraken zeg ik ja, want er moet meer gebeuren. Het is altijd een afweging tussen economische en andere belangen. Dat weet de heer Van Hijum ook. Het is ook een probleem waar mijn voorgangers tegen aanliepen. Hoe moeilijk maak je het luchtvaartmaatschappijen? Hoeveel voorschriften leg je op die andere luchthavens in West-Europa niet opleggen? In hoeverre werkt dat concurrentieverstorend? Dat zijn altijd overwegingen die uiteraard meegenomen worden op dit punt, want het kan zijn dat luchtvervoerders een andere hub in Europa kiezen om hun activiteiten daarvandaan te verrichten.

Op de wet die de heer Van Hijum noemt, kom ik terug in tweede termijn.

Staatsecretaris Teeven: Ik moet eerlijk zeggen dat dit voor mij ook een zwart gat is. Laat ik daar eerlijk in zijn. Dat is geen goed teken. Wij gaan dat dus uitzoeken. Ik zeg toe dat ik de Kamer zal berichten over de handhavingspercentages op dit concrete punt.

Mevrouw Voortman heeft een vraag gesteld over de brief aan de korpschefs. Bij haar bestond het vermoeden dat het aantal dat daarin werd genoemd, vijf keer zo hoog was als het aantal dat wij steeds genoemd hebben tijdens de debatten. Mij is die brief niet bekend. Zo'n brief heb ik niet verstuurd. Ook bij de vreemdelingenpolitie is die niet bekend.

Staatsecretaris Teeven: Nee, mij staat bij – maar dat zeg ik uit mijn blote hoofd – dat er vorig jaar een aantal was van 4.800. Ik geloof dat een aantal van 3.600 is gerealiseerd. Ik heb nu 4.000 afgesproken. Dat is er concreet gebeurd.

Dan kom ik op de opmerkingen en de gestelde vragen over de Vluchtkerk en de vluchtflat en op een opmerking van de heer Fritsma over de burgemeester van Amsterdam. Mevrouw Voortman vroeg mij hoe het kan dat vreemdelingen uit de Vluchtkerk in bewaring worden gesteld. Het antwoord op deze vraag hebben de leden in heel veel interruptiedebatten met elkaar al een beetje gegeven. Als er mensen zijn in de Vluchtkerk die Nederland dienen te verlaten en zij door de politie worden aangetroffen, zal de politie op dat concrete moment in elk individueel geval beoordelen of bewaring is geïndiceerd, of er zicht is op uitzetting, of het herkomstlanden betreft die meewerken aan uitzetting, of er herkomstlanden zijn waarnaar het mogelijk is om iemand uit te zetten en of het mogelijk is om reisdocumenten te krijgen. Die beoordeling zal worden gemaakt in individuele gevallen.

De heer Fritsma heeft gevraagd waarom ik als Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie de burgemeester van Amsterdam niet aanpak, als hij zich niet conformeert aan het geldende vreemdelingenbeleid. Die vraag heeft hij mij al een aantal malen gesteld. Ik geef daar eigenlijk iedere keer hetzelfde antwoord op. Hij noemde als voorbeeld de € 225 die de vreemdelingen zouden hebben gekregen. Daarover hebben wij dus eerder gesproken.

Ik denk dat de burgemeester van Amsterdam de taak heeft om op zijn manier, op zijn terrein en binnen zijn bevoegdheid te voorkomen dat zich ernstige problemen voordoen in de sfeer van de openbare orde. Ik heb al diverse keren met de heer Fritsma gedeeld dat ik er begrip voor heb dat de burgemeester de-escalerend wil optreden. Ik heb begrip voor burgemeesters die dat willen doen. Er is geen tegenstelling tussen mij en de burgemeester. Die zal ik ook niet bewust zoeken. Het is wel zo dat de burgemeester en ik elkaar veelvuldig spreken over de situatie eerst met de Vluchtkerk en nu met de vluchtflat en -kerk. Dat geldt zowel voor de burgemeester in Den Haag als die in Amsterdam. De burgemeester van Amsterdam heeft verteld wat zijn overwegingen waren om ervoor te zorgen dat de ontruiming van de Vluchtkerk soepel en zonder incidenten is verlopen. Ik vind nog steeds dat overleg, als dat mogelijk is, beter werkt dan bijvoorbeeld het korten op de uitkering uit het Gemeentefonds, zoals de heer Fritsma regelmatig voorstelt. Dat zeg ik in alle scherpte. Dat is het woord dat de Minister daarvoor weleens gebruikt.

De heer Fritsma heeft gevraagd waarom ik de mensen in de vluchtflat niet in vreemdelingenbewaring plaats. Die vraag is dus tegengesteld aan de vraag van mevrouw Voortman. Ik heb al in antwoord op Kamervragen gemeld dat vreemdelingenbewaring alleen wordt toegepast om de uitzetting te realiseren. Dat is steeds een individuele beoordeling. Je kunt dus niet alle mensen die daar zitten in vreemdelingenbewaring plaatsen. Dat zou bovendien leiden tot onnodige escalatie in Amsterdam. Ik vind dat dus niet zo'n goede weg. Als mensen terug willen keren, kunnen zij zich nog steeds melden bij DT&V. Dat aanbod staat nog steeds. Dat betreft ook de hele discussie over het buitenschuldcriterium. Als mensen Nederland dienen te verlaten, maar dit om hun moverende redenen niet doen, en als zij niet uitzetbaar zijn, betekent dat nog niet dat zij onder het buitenschuldcriterium vallen. Dat ben ik volmondig met de heer Fritsma eens. Buiten schuld ziet alleen op mensen die Nederland willen verlaten en kan nooit zien op mensen die Nederland niet willen verlaten. Laat daarover geen misverstand bestaan. Als je het niet wilt, komt buiten schuld niet in beeld. Buiten schuld komt dus alleen in beeld als je het wel wilt. Dat ben ik volledig eens met de heer Fritsma.

De heer Fritsma heeft mij nog gevraagd of ik klip-en-klaar kan bevestigen dat hongerstaken en dorststaken niet loont. Ja, dat kan ik klip-en-klaar en volmondig bevestigen. Dat zal niet lonen. Dat is overigens een andere vraag dan de vraag met betrekking tot de asielzoeker uit Kameroen waaraan de heer Fritsma refereerde. Die zat in een azc. Voor hem heb ik met mijn discretionaire bevoegdheid wel een verblijfsvergunning verleend. Er kunnen natuurlijk altijd redenen zijn, ook in een individuele zaak, ook als iemand aan dorst- of hongerstaking doet, om iemand toch een verblijfsvergunning te geven.

Staatsecretaris Teeven: Ik zal een overzicht aan de Kamer sturen van het aantal dossiers dat inmiddels is overdragen zodat een beoordeling kan plaatsvinden.

Ik kom op de visitatie. Ik kan het mij voorstellen dat je met een bodyscan veel van de problemen die bij visitatie bestaan in een bepaald regime kunt opheffen. Dat kan niet in alle regimes. Wij zullen de bodyscan niet hanteren bij vreemdelingen die in de strafrechtketen zitten en evenmin bij beheersproblematische vreemdelingen. Ook daar lijkt de bodyscan geen oplossing voor. Maar het instrument kan wel een oplossing bieden voor zaken die rondom visitatie een rol spelen. Mevrouw Voortman heeft mij een concreet geval voorgelegd van een visitatie van een mevrouw met een verleden als zedenslachtoffer. Waarom was die visitatie op dat moment nodig? Ik heb de Kamer daarover geïnformeerd bij de beantwoording van de Kamervragen van 5 juni. Het middel van visitatie heeft een ingrijpend karakter. Wij proberen rekening te houden met de persoonlijke situatie van de ingeslotene. De zaak waar mevrouw Voortman over spreekt, is voorgelegd aan de beklagcommissie van de commissie van toezicht. Die heeft geoordeeld dat er door het detentiecentrum behoorlijk is gehandeld. Vervolgens heeft de Raad voor Sanctietoepassing en Jeugdbescherming zich over deze zaak gebogen. Ook deze raad is tot het oordeel gekomen dat in deze zaak behoorlijk was gehandeld. Aan het oordeel van beide instanties heb ik niets toe te voegen.

De heer Schouw vroeg of ik vind dat visitatie ook moet plaatsvinden na bezoek van een advocaat. Ik kan hier heel kort over zijn. Ik vind dat dat niet moet plaatsvinden. In zijn algemeenheid zeg ik dus nee. Alleen als er zeer concrete aanwijzingen zijn, zou er zeer sporadisch toe kunnen worden overgegaan, bijvoorbeeld de aanwijzing dat de desbetreffende advocaat contrabande invoert in een detentiecentrum of een penitentiaire inrichting. Maar die aanwijzing moet dus zeer concreet zijn. In zijn algemeenheid is het antwoord ronduit: nee, dat moet niet plaatsvinden.

Mevrouw Gesthuizen heeft gevraagd of in het grenslogies wordt gevisiteerd.

Staatsecretaris Teeven: Allereerst wil ik aangeven dat ik me nergens achter verschuil. Als ik echt denk dat er iets aan de hand is – dat is ook bij de zaak-Dolmatov zo geweest – dan ben ik echt niet te beroerd om volledig onderzoek te laten instellen. Voor die verantwoordelijkheid loop ik niet weg. Ik ken de uitzending niet, maar ik zal haar zeker gaan bekijken. Ik doe recht aan de vraag en de bezorgdheid bij een aantal leden door het niet even snel af te doen. Er ligt een oordeel van de commissie van toezicht en van de RSJ. Ik zal de uitzending bekijken en ik kom er in een brief aan de Kamer op terug.

Mevrouw Gesthuizen heeft gevraagd door wie een vertrouwensarts wordt aangewezen. Is die arts echt onafhankelijk? De vertrouwensarts wordt aangezocht door de directie van een inrichting. Vertrouwensartsen zijn niet in dienst van het ministerie; daar kan ik heel duidelijk over zijn. Er zou geen sprake moeten zijn van afhankelijkheid van de Staat. Daarnaast kan een ingeslotene zelf zijn of haar vertrouwensarts kiezen.

De heer Voordewind vroeg mij of ik een vertrouwensarts wil instellen voor LHBT's in de azc's.

Staatssecretaris Teeven: Hierover is eerder met mijn voorganger van gedachten gewisseld. Op de situatie van homoseksuele asielzoekers in de azc's ben ik al ingegaan in de beantwoording van de vragen van de heer Schouw en mevrouw Dijkstra. Laat ik helder zijn. Het COA neemt altijd stelling tegen discriminatie van LHBT's in azc's. Medewerkers worden getraind op het signaleren en afhandelen van alle vormen van discriminatie. De bewoners krijgen duidelijke en toegankelijke informatie over het melden van incidenten. Die melding is ook laagdrempelig ingericht. Het kan bijvoorbeeld ook anoniem. Ik zie gezien deze procedure niet direct aanleiding om een vertrouwenspersoon aan te stellen. Er vindt regelmatig overleg plaats tussen het COA en de belangenorganisaties. Het is al met al wel heel veel daarbovenop om ook nog een vertrouwenspersoon aan te stellen. De procedure is voldoende effectief.

De heer Azmani heeft mij gevraagd hoe het staat met de aangifte van mishandeling die mevrouw Bonsen heeft gedaan. Die aangifte is in behandeling bij het Openbaar Ministerie in Rotterdam. Over de inhoud van de zaak kan ik nu verder niets verklaren. Vooralsnog ga ik ervan uit dat er van mishandeling geen sprake is, maar ik zal de uitkomst afwachten. Ik heb er al eerder over geschreven. Naar mijn mening is het optreden binnen detentiecentrum Rotterdam niet disproportioneel geweest. Dat heb ik op 22 mei al gezegd in een Kamerdebat. Ik heb gezegd dat de uitspraken op onjuiste, onvolledige informatie waren gebaseerd. Ik vind het te prijzen dat de NRC op 8 juni een artikel heeft gepubliceerd waarin wordt erkend dat de verslaggeefster ten onrechte enkele beweringen van een toen in detentie verblijvende persoon in een eerder artikel als feiten heeft gepresenteerd. Als het echt anders zit, wordt dat gelukkig ook gepubliceerd. Ik moet vaststellen dat mevrouw Bonsen op een aantal momenten een zeer eenzijdig beeld heeft geschetst van de situatie. Ik wil het netjes omschrijven. Soms heeft zij zich ook niet gehouden aan de regels die gelden voor binnenkomst in detentiecentra. Mijn aandacht gaat primair uit naar de personen die aan mijn zorg zijn toevertrouwd. Hier gaat het om een vertrouwensarts. Over de wijze waarop zij kan spreken en wordt toegelaten zijn afspraken gemaakt. Met het oog op de precaire situatie waarin hongerstakers en dorststakers zich kunnen bevinden, ben ik coulant met deze situatie omgegaan. Als die hongerstaking ten einde is – op sommige plaatsen is dat het geval – zal het normale regime weer gelden, ook voor mevrouw Bonsen.

Staatsecretaris Teeven: Ik deel de constatering dat sommige dingen niet zonder consequenties kunnen blijven, maar ik ben met handen en voeten gebonden door het onderzoek dat op dit moment loopt. Sommige mensen willen de wereld verbeteren via de problemen rondom asielzoekers. Ik zal niet zeggen dat dat bij mevrouw Bonsen zo is, maar sommige wereldverbeteraars zien hun taak wel heel erg breed. Ik heb er vanochtend in De Telegraaf wat over gezegd. Als de wereldverbeteraars menen dat zij het personeel van mijn diensten moeten bedreigen, intimideren of op andere wijze te na komen, dan zal dat consequenties hebben. Dat is bij mevrouw Bonsen niet het geval, maar er is wel onjuiste informatie verstrekt. Ik wacht het onderzoek van het OM af. Daarna staat het mij natuurlijk vrij om in overleg met de collega van Volksgezondheid in actie te komen.

Dan het kinderpardon. Tot op heden zijn 3.500 aanvragen ingediend. Er zijn nog 150 loketafspraken te gaan. Bij de 3.500 gaat het om zo'n 1.200 hoofdpersonen. Een groot gedeelte daarvan is al afgedaan. De IND gaat het in ieder geval redden om vóór 1 september over alle zaken te beslissen. Ik zal de Kamer tijdig een overzicht geven van welke probleemsituaties er nog zijn. Dan gaat het om situaties waarin niet wordt ingewilligd of wordt afgewezen, maar waarin een nadere beoordeling moet plaatsvinden, omdat er sprake is van mensen die precies op de grens zitten.

De heer Voordewind heeft gevraagd wie nu wel en niet onder de rijksoverheid vallen. Wie vallen soms onder het zicht van de gemeente en soms onder dat van de rijksoverheid? Op dit moment zijn zo'n twintig zaken aan mij voorgelegd. Die sparen wij op tot vlak voor 1 september. Dat middenstapeltje van twijfelgevallen kan nog groeien. De Kamer krijgt dan een totaaloverzicht van de grenssituaties. Er zijn altijd zaken waarbij je op een gegeven moment de knoop moet doorhakken.

Mevrouw Gesthuizen heeft mij gevraagd hoe het specifieke buitenschuldcriterium zich verhoudt tot de reguliere buitenschuldvergunning. Het specifieke buitenschuldbeleid is bedoeld voor minderjarigen van maximaal 15 jaar ten tijde van de aanvraag om asielbescherming. Er wordt een maximale termijn van drie jaar gehanteerd om onder voorwaarden in aanmerking te kunnen komen voor een buitenschuldvergunning. Ook in het specifieke buitenschuldbeleid voor amv's blijft zwaar meewegen of een amv heeft meegewerkt aan zijn terugkeer. Amv's die de eigen terugkeer tegenwerken, bijvoorbeeld door te zwijgen of onwaarheden te vertellen, komen in beginsel niet in aanmerking voor een buitenschuldvergunning. Er is één belangrijk verschil met het specifieke buitenschuldbeleid voor amv's jonger dan 15 jaar. Van amv's van 15 jaar en ouder wordt namelijk een grote mate van initiatief verwacht.

Het advies van de ACVZ is nog niet binnen. Ik hoop dat ik het voor het zomerreces naar de Kamer kan sturen, maar ik verwacht dat ik daar nog geen beleidsreactie bij kan doen. Ik verwacht het advies in de eerste week van juli. De heer Voordewind heeft mij gevraagd om te rappelleren. Dat heb ik gedaan. Omdat mijn reactie langs de ministerraad moet, zal die niet voor het zomerreces naar de Kamer kunnen.

Van opvolgende aanvragen wordt niet geregistreerd wat de doorlooptijden in hoger beroep zijn. Dat was in het verleden ook niet het geval. De doorlooptijden in hoger beroep hebben uiteraard wel mijn aandacht. Ik ben daarover in gesprek met de Raad voor de rechtspraak en de Raad van State, die daar ook volop mee bezig zijn. Bij het aandringen op die verkorting van doorlooptijden moeten wij natuurlijk wel rekening houden met de speciale verhouding tussen rechtspraak en bestuur.

Mevrouw Gesthuizen heeft gevraagd naar het aantal van 250 Syriërs. Is dat nou niet erg weinig? Als alle 27 lidstaten naar verhouding doen wat wij doen, dan is aan de oproep van de UNHCR voldaan. Het aantal is uitgebreid naar aanleiding van een eerder gesprek. Ik heb overleg gevoerd met de Minister van Buitenlandse Zaken en wij zijn uitgekomen op een aantal van 250.

Staatsecretaris Teeven: Over het aantal van 500 zijn afspraken gemaakt met andere landen. Er moeten nog hervestigingen plaatsvinden in andere landen. Als ik het aantal voor Syrië eenzijdig verhoog, dan kan ik straks niet meer voldoen aan de afspraken die al met andere landen zijn gemaakt. Ik ben het met mevrouw Gesthuizen eens dat het in voorgaande jaren niet altijd volledig is benut, maar met dit aantal van 250 hebben de Minister van Buitenlandse Zaken en ik echt een inspanning gedaan. Ik zie op dit moment geen mogelijkheden om hoger te gaan zitten, ook kijkend naar de afspraken met andere landen.

Mevrouw Maij heeft mij voorgesteld om een onafhankelijke commissie voor landeninformatie in te stellen. Ik denk dat Buitenlandse Zaken een apparaat heeft om de situatie goed te beoordelen. Met het postennetwerk heeft dat ministerie ook de mogelijkheid om ter plaatse een zorgvuldig onderbouwde visie op te stellen. Ik zal dit bespreken en de Kamer rapporteren of ik zo'n onafhankelijke commissie gewenst vind, maar op voorhand zeg ik dat ik meen dat Buitenlandse Zaken dat op een goede wijze kan invullen.

Staatsecretaris Teeven: Ik heb een aantal toezeggingen gedaan en het lijkt mij beter om dit op papier te zetten.

De heer Van Hijum heeft gesproken over het Masterplan DJI en Veldzicht. Het is sowieso gewenst dat er minder tbs wordt opgelegd. Binnen de bezuinigingen bij DJI zien wij mogelijkheden om de knowhow van Veldzicht te borgen bij andere klinieken. Ik zie op dit punt dus geen probleem.

Hoe staat het met het rapport van de Onderzoeksraad Voor Veiligheid? Ik krijg daar geen overzicht van. De heer Joustra en zijn medewerkers zijn autonoom. Ik heb de Kamer eerder het tijdpad naar 1 juli 2014 geschetst. Ik zal bezien of daar inmiddels wijzigingen in zijn aangebracht. Wellicht kan het eerder.

De heer Schouw heeft mij gevraagd om het bewaringsbeleid in de zomer met de ngo's te bespreken. Na het versturen van de brief aan de Kamer zal ik mij hierover met de ngo's verstaan.

Hoe zit het met de beschikbaarheid van internet en telefonie? In de detentiecentra is internet beschikbaar. De toegang is wel beperkt tot een aantal vooraf vastgestelde sites. Telefoneren kan gedurende het dagprogramma onbelemmerd. In inrichtingen met telefonie kan 24 uur per dag worden gebeld.

De heer Fritsma vroeg of bij geweld tegen medewerkers aangifte wordt gedaan. Ik heb al gezegd dat dergelijk geweld onacceptabel is. Er wordt altijd aangifte gedaan, hetzij door de persoon zelf, hetzij door de werkgever. Een aangifte dient in dergelijke situaties te leiden tot een strafrechtelijke reactie. Over de aanpak daarvan door het OM is de Kamer geïnformeerd bij brief van 8 juli 2011.

Mevrouw Voortman vroeg mij om een reactie op het rapport van de Kinderombudsman over het nareizen van kinderen. Ik zal daar in de eerste helft van juli op reageren. Die afspraak heb ik met de ombudsman gemaakt.

Hiermee heb ik alle vragen beantwoord.

De heer Fritsma (PVV): Ik heb verder geen vraag aan de Staatssecretaris, want hij heeft gezegd dat hij hieraan vasthoudt. Mijn boosheid richt zich niet alleen op de Staatssecretaris, maar ook op de VVD-fractie, die hier kennelijk instemt met deze aanslag op het vreemdelingenbeleid.

Ik herinner aan mijn vraag over die Ghanees die tot vijf keer toe is uitgezet en die tot vijf keer toe als een boemerang is teruggekomen naar Nederland. Hoe vaak komt dat voor? Het is belangrijk om zicht te krijgen op de effectiviteit van de uitzetting.

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Ik vraag een VAO aan, omdat de Minister zijn vreemdelingendetentiebeleid nog gaat vormgeven en ik hem graag met een motie een aantal dingen wil meegeven.

Wat het buitenschuldcriterium betreft krijgen wij in de eerste week van juli het rapport van de ACVZ. Daar kunnen wij dan niet meer op reageren. Ik geloof niet in toeval; wij hebben dit artikel ook een avond van tevoren gehad. Ik vind het erg jammer en ik voorzie dat wij als commissie in het reces moeten terugkomen. Ik vind het zeer onredelijk en onmenselijk om deze mensen straks drie maanden te laten wachten op duidelijkheid over het criterium. Ik doe nogmaals een beroep op de Staatssecretaris om de brief vóór 5 juli naar de Kamer te sturen, zodat wij er wat mij betreft op de laatste dag nog over kunnen spreken.

Er blijft mist hangen rond mijn vraag over het kinderpardon. Er moet duidelijkheid komen over de kinderen die in het zicht zijn gebleven en die minimaal vijf jaar in Nederland zijn. Dat kan worden aangetoond doordat zij op school hebben gezeten. De mensen moeten niet tot december in onzekerheid worden gehouden.

Mevrouw Voortman (GroenLinks): Voorzitter. Ik kan me bij de opmerking van de heer Voordewind aansluiten dat er wel veel zaken vlak voor of net in het reces naar ons toe komen. Voor de mensen om wie het gaat, is dat erg onzorgvuldig. Juist zij hebben behoefte aan die duidelijkheid.

Er komt een brief over de vrouw die gevisiteerd is. Ik zou graag willen dat in die brief ook wordt meegenomen dat blijkbaar een beenklem is ingezet. Is dat volgens de Staatssecretaris proportioneel?

Dan het illegalenquotum. Naar ik heb begrepen zijn mensen out of the blue op straat aangehouden, en niet omdat zij zich misdroegen of iets dergelijks. Dat klinkt toch wel heel erg als het systematisch oppakken van mensen. De brief waar ik naar vroeg, zou niet bestaan. Ik kan niet anders dan dat aannemen.

De heer Schouw (D66): Voorzitter. Ondanks alle gekissebis denk ik toch dat wij een markant debat hebben gevoerd. Het gezond verstand lijkt het te winnen van de rechtse symboliek. Dat is winst voor iedereen die zich bezighoudt met asielzaken, en voor een aantal politieke partijen.

Ik loop een aantal toezeggingen na om te bekijken of ik ze goed begrepen heb. Ik krijg een cijfermatig overzicht over INDiGO, de 120 miljoen. Ik zie dat graag tegemoet. De Staatssecretaris zal nog bekijken hoe hij de naleving van de kinderrechten in Nederland cijfermatig kan onderbouwen. Dit zomerreces zal de Staatssecretaris gebruiken om rondom vreemdelingendetentie overleg te voeren met UNHCR, VluchtenlingenWerk en Amnesty.

Ik zal moties indienen over twee kwesties. De eerste is die van de uitzetdelegaties. Het lijkt er toch echt op dat de regering dit verborgen probeert te houden voor het parlement. Wij moeten daar veel te hard aan trekken. Volledige openheid en transparantie zouden deze Staatssecretaris sieren. Het tweede punt betreft de visitaties. Ik heb de Staatssecretaris gevraagd om onmiddellijk te stoppen met visitatie als standaardprocedure. Is het antwoord daarop nou ja of nee?

Mevrouw Gesthuizen (SP): Voorzitter. Het ligt niet aan de Staatssecretaris, althans niet helemaal, maar ik vond het door de enorme agenda toch een wat onbevredigend algemeen overleg. Ik heb het gevoel dat ik niet goed recht heb kunnen doen aan alle onderwerpen op de agenda. In de procedurevergadering moeten wij wat mij betreft afspreken dat wij het voortaan anders doen.

Ik dank de Staatssecretaris voor zijn toezegging dat hij gaat spreken met het Medisch Opvangproject Ongedocumenteerden (MOO). Ook ik heb nog een suggestie voor hem om mee te nemen in zijn brief over de visitatie van de mevrouw in Zeist. Waarom moest het per se die dag gebeuren, met mannelijke bewaarders? Waarom moest het gebeuren na een verblijf op Schiphol? Welke aanwijzing was er in dit concrete geval dat mevrouw misschien drugs of andere zaken bij zich had die niet de gevangenis in mogen?

Mijn motie over Syrië en de aantallen opgevangen vluchtelingen zal ik in stemming laten brengen.

Het blijft onduidelijk hoe het zit met de permanente regeling voor het kinderpardon. Dat is jammer voor de organisaties en voor de mensen die zich daar druk over maken.

Ik miste nog de expliciete toezegging van de Staatssecretaris op mijn vraag of hij bereid is om in ieder geval te gaan kijken naar de uitstekende documentaire van de VARA over uitgezette kinderen, en de Kamer daarop een reactie te sturen. Doen wij de situatie niet meer recht met de kinderregeling die wij nu aan het optuigen zijn? Moeten er geen dossiers worden geopend?

Mevrouw Maij (PvdA): Voorzitter. Gezien de tijd zal ik me beperken tot twee korte vragen die ik in eerste termijn niet heb kunnen stellen. Ik ben het eens met mevrouw Gesthuizen dat wij wat veel op deze agenda hebben staan. De eerste vraag gaat over de gedocumenteerdheid van amv's. Er zijn veel vragen gesteld door belangenorganisaties ten behoeve van amv's die zich niet kunnen identificeren omdat zij geen document krijgen. Kan de Staatssecretaris uitleggen wat precies het bezwaar is tegen het overhandigen van een pasje aan amv's?

Mijn tweede vraag betreft Syrië. Dank voor de toezegging om 250 vluchtelingen te hervestigen. Dat is meer dan 10% van de vraag van UNHCR. Ik vraag de Staatssecretaris om te kijken naar mensen die uit Syrië komen, die hier in Nederland familie hebben en die op een andere basis vragen om naar Nederland te komen. Ik vraag hem om daar wat ruimhartiger mee om te gaan.

De heer Van Hijum (CDA): Voorzitter. Dank aan de Staatssecretaris voor de beantwoording. Wij gaan graag het debat verder aan over de vreemdelingendetentie. Ik heb een aantal aandachtspunten genoemd: de effectiviteit van alternatieven, de grensbewaking en de uitzetting van ongewenst verklaarde vreemdelingen. De Staatssecretaris heeft het advies van de CITT over Veldzicht met gemak aan de kant geschoven. Dat stoort mij enigszins, maar in een ander verband komen wij er zeker nog op terug.

Ik ben ook niet helemaal gerust op de vervolgprocedures. Wij gaan monitoren en in het najaar komt er informatie, maar kan er niet sneller meer gebeuren?

Het is goed dat wij informatie krijgen over de naleving in het kader van de controles op de luchthavens en de rol van vervoerders bij het verstrekken van identiteitsgegevens. Wij sluiten zeker niet uit dat wij zullen moeten komen tot een uitbreiding van de plicht van vervoerders om informatie te verschaffen aan de autoriteiten in Nederland.

Staatsecretaris Teeven: Voorzitter. Ik heb het antwoord op de vraag van de heer Schouw over de begroting hier voor mij liggen, maar het lijkt mij verstandig om het de commissie schriftelijk te doen toekomen.

Dat geldt niet voor zijn vraag of er voldoende zicht is op de kinderrechten. Ik zal altijd in kwalitatieve zin reageren op de wijze waarop de kinderrechten in het vreemdelingenbeleid worden gewaarborgd. De kwantitatieve gegevensverstrekking is nu beperkt, maar zal in de nabije toekomst ook met terugwerkende kracht mogelijk zijn. Dat heb ik gedeeld met de Kinderombudsman, aan wie onlangs 60 pagina's aan kwantitatieve gegevens zijn verstrekt.

Waarom geen identiteitsmiddel aan amv's verschaft? Ook dat zal ik in het eerder genoemde stuk opnemen. Het is heel veel tekst.

De heer Van Hijum heeft in eerste termijn een vraag gesteld over het wetsvoorstel inzake gestuurde grenscontroles. Door het vorige kabinet is een voorontwerp van wet informatiegestuurde controles aan de grens opgesteld. Vorig jaar is hierover advies uitgebracht door het College bescherming persoonsgegevens. Voor de uitvoering van het wetsvoorstel was het informatiesysteem PARDEX noodzakelijk. Ik heb in mijn brief van 19 februari 2013 toegelicht waarom dit systeem is stopgezet. Bij de evaluatie van het gebruik van API, die er snel komt, zullen wij bekijken of wij moeten voortgaan met het doorgeleiden van het wetsvoorstel informatiegestuurde controles aan de grens.

De heer Fritsma heeft gevraagd naar een mijnheer die vijf keer is teruggekomen uit Ghana. Ik heb niet altijd zicht op dergelijke «boemerangvreemdelingen». Wij volgen na uitzetting niet wat er met iemand gebeurt, maar wij kunnen er wel iets aan doen: korte procedures, inzet van toezichtmiddelen en een snelle terugkeer. Die combinatie proberen wij toe te passen, maar boemerangvreemdelingen kun je niet altijd voorkomen. Soms zijn het mensen die zijn overgedragen aan een ander EU-land, waar op een heel andere wijze met uitzetting wordt omgegaan. Als ze daar vrijkomen, keren ze per kerende post terug naar Nederland. Niet elk EU-land doet het jammer genoeg zo gestructureerd als wij.

Dat ACVZ-rapport komt echt pas in de zomer naar de Kamer.

Het kinderpardon kunnen wij per 1 september afronden, maar dan zijn er nog een paar zaken die aan mij moeten worden voorgelegd.

Ik dank de heer Azmani voor zijn opmerkingen. Wij gaan uitzoeken hoe het zit met de black box en het luchtvervoer.

Ik vind het jammer dat de heer Schouw niet iets meer begrip heeft voor de wijze waarop wij soms flexibel moeten optreden met uitzetdelegaties. Wij willen wat van die terugkeer maken. De heer Schouw wil het erg inkaderen, terwijl de D66-fractie op andere punten aandringt op improvisatie. Het ene moment improviseer ik, het andere moment niet, en dan is het ook weer niet goed.

De brief over het illegalenquotum bestaat niet. Het is een goede constatering van mevrouw Voortman dat zij dat maar voor waar moet aannemen. Ik heb zo'n brief niet verstuurd, dus dan houdt echt alles op. Ik zou bijna zeggen: lees de brief nog eens na die ik wél heb verstuurd. Daar staat het allemaal in.

Mevrouw Gesthuizen en ik verschillen echt van mening over Syrië. Ik vind dat wij een substantiële bijdrage leveren, maar ik begrijp haar opmerkingen in de totale context van het probleem.

In het kader van de brief over de visitatie van de vrouw zal ik uitgebreid ingaan op de punten die zij heeft genoemd.

Het kinderpardon is strenger. De tijdelijke regeling is ruimhartig, maar de definitieve regeling is streng. Dat kan ik niet veranderen. Ik heb dat ook gedeeld met organisaties als Defence for Children, Unicef en andere ngo's.

Ik ga zeker kijken naar de VARA-documentaire en ik zal erop reageren.

1. Vierde voortgangsrapportage INDiGO

Kamerstuk 30 573, nr. 114 – Brief regering d.d. 20-02-2013

2. Kabinetsreactie op het advies Expertise getoetst van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ)

Kamerstuk 19 637, nr. 1606 – Brief regering d.d. 25-02-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

3. Criteria gezinsmigratie en handhaving

Kamerstuk 32 175, nr. 49 – Brief regering d.d. 12-03-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

4. Situatie van gezinnen met minderjarige kinderen die vóór 27 juli 2010 uit de opvang werden geplaatst en in gemeenten (hebben) verbleven

Kamerstuk 19 637, nr. 1644 – Brief regering d.d. 03-04-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

5. Afschrift van de kabinetsreactie op het onderzoeksrapport «De gelaagdheid van de vreemdelingenregelgeving in historisch en vergelijkend perspectief»

Brief regering d.d. 04-04-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

6. Aanbieding rapportage Vreemdelingenketen (RVK) over de periode januari tot en met december 2012

Kamerstuk 19 637, nr. 1645 – Brief regering d.d. 08-04-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

7. Toekomst toezicht terugkeer vreemdelingen

Kamerstuk 19 637, nr. 1655 – Brief regering d.d. 17-04-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

8. Visie op Europees asielstelsel

Kamerstuk 19 637, nr. 1659 – Brief regering d.d. 06-05-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

9. Landgebonden asielbeleid China

Kamerstuk 19 637, nr. 1658 – Brief regering d.d. 26-04-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

10. Reactie WODC rapport Directe plaatsing in gemeenten van hervestigde vluchtelingen

Kamerstuk 19 637, nr. 1657 – Brief regering d.d. 26-04-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

11. Hongerstaking in het detentiecentrum Rotterdam en het Justitieel Complex Schiphol

19 637-1667 – Brief regering d.d. 15-05-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

12. Herijking van het beleid voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s)

Kamerstuk 27 062, nr. 88 – Brief regering d.d. 17-05-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

13. Berichtgeving in het programma Nieuwsuur d.d. 18 mei 2013 inzake de behandeling van hongerstakers

Kamerstuk 19 637, nr. 1669 – Brief regering d.d. 21-05-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

14. Aanbieding van voorlichting van de Raad van State over de mogelijkheid van dwangvoeding bij hongerstakers en/of vochtweigeraars

Kamerstuk 19 637, nr. 1671 – Brief regering d.d. 22-05-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

15. Cijfermatige ontwikkelingen m.b.t. de Motie Spekman-procedure (opvang medisch)

Kamerstuk 19 637, nr. 1672 – Brief regering d.d. 27-05-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

16. Reactie op de uitzending van Nieuwsuur over taskforces Guinee

Kamerstuk 19 637, nr. 1678 – Brief regering d.d. 17-06-2013

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven